6.SINIF - 7.ÜNİTE

Önerilen Süre: 6 ders saati

Konu/Kavramlar: İletken maddeler, yalıtkan maddeler, iletken ve yalıtkan maddelerin kullanım alanları

Kazanımlar 6.7.1.1. Tasarladığı elektrik devresini kullanarak maddeleri, elektriği iletme durumlarına göre sınıflandırır. 6.7.1.2. Maddelerin elektriksel iletkenlik ve yalıtkanlık özelliklerinin hangi amaçlar için kullanıldığını günlük yaşamdan örneklerle açıklar.

Teldeki güvercini uçurmak isterken…  Olay, merkez Seyhan İlçesi Dağlıoğlu Mahallesi'nde meydana geldi.İddiaya göre, Gökhan Örkin ile arkadaşı Murat Karabayır oturdukları 3 katlı müstakil evin damında besledikleri güvercinlere yem vermek için çıktı. Kafesteki kuşlara yem veren Gökhan Örkin, bir süre sonra da uçurdu. Havada süzülen güvercinlerden biri, evin yanından geçen elektrik teline kondu.

Eline aldığı alüminyum çubukla güvercini telin üzerinden uçurmaya çalışan Örkin, elektrik akımına kapıldı.Örkin, olay yerine çağrılan ambulansla Hastaneye kaldırılarak tedavi altına alındı. Hastane bahçesinde oğlundan gelecek iyi haberi bekleyen baba Necati Örkin, "Kırk defa güvercini bırak dedim dinletemedim. Başına bunların geleceğini tahmin ediyordum" diye konuştu. 

Elektrik teline dokunmadığı halde elektrik Gökhan'ı nasıl çarptı? Burada alüminyum çubuğun bir etkisi olabilir mi? Alüminyum çubuk yerine başka maddeden yapılmış bir çubuk

kullansaydı aynı durum meydana gelir miydi ? Ya da bu tel çok mu inceydi o yüzden mi elektrik çarptı ?

Devrede ki elemanları tanıyalım 1.güç kaynağı : devreye elektrik enerjisi sağlayan enerji

kaynağıdır. 2.ampül:elektrikle çalışarak aydınlanma sağlayan araçtır. 3.anahtar:devrenin kapanıp açılmasını sağlar. 4.kablo:elektrik enerjisinin taşındığı teldir.

Lamba yanar:

Lamba yanmaz:

malzemeler Tahminimiz Lamba yandı Lamba yanmadıTahta kalemMetal kaşıkSu şişesi kapağıAnahtarTaşCam bardakPorselen tabakAlüminyum folyoMermer

Bu maddelerden bazıları ışık verdi, bazıları vermedi. Acaba bunun nedeni maddelerin hangi özelliği ile ilgili olabilir ?

Lambayı yakan maddeler daha mı sertti ? Daha mı kalındı ? Daha mı dayanaksızdı ? Bu gibi özelliklerle ilgisi olabilir mi ?

ÖĞRENİYORUZ

Lambanın ışığının yanıp, yanmamasını belirleyen özellik maddenin elektriği iletmesi ya da iletmemesi durumudur.

Maddeyi koyduğumuzda lamba ışık vermişse elektriği iletiyor demektir. Bu maddelere iletken madde denir.

Lamba yanmamışsa elektriği iletmiyordur. Bu maddelere yalıtkan madde deriz.

İletken maddeler: metal kaşık, anahtar,alüminyum folyo,kömür,bakır,çinko vs

Yalıtkan maddeler: tahta kaşık, su şişesi kapağı, porselen tabak,mermer,taş, vs

SU SABUNLU SU LİMONLU SU ŞEKERLİ SU SAF SU ETİL ALKOL SİRKE TUZLU SU

Sizce sıvılardan elektriği ileten maddeler var mıdır ? Bunlar neler olabilir ?

Peki ya sıvılar ?

İLETKEN SIVILAR

SULİMONLU SUSİRKELİ SUTUZLU SU

YALITKAN SIVILAR

SAF SUSABUNLU SUŞEKERLİ SU

Aydınlatmada kullanılan flüoresan ve neon lambalar, gazların özel koşullarda (düşük basınçta ve havasız ortamda) iletken hale gelmesinden yararlanılarak yapılmıştır.

Şimşek ve yıldırım olayları elektrik enerjisi boşalmasıdır. Şimşek ve yıldırım olaylarında normalde yalıtkan olan hava yüksek elektrik enerjisi sayesinde iletken hale gelir.

Peki ya gazlar ?

floresan lambanın içinde cıva ve değişik gazlar vardır. Elektrik verildiğinde değişik gazlar yalıtkan özelliğinden çıkıp iletken olurlar. Sonra elektrik bu gazların içinden geçerek tüpün içindeki civayı harekete geçirir. Böylece görünmez ışık olur. Bu da tüpün dışındaki floresan lambaya aktarılarak görünür ışık elde edilir.

Floresan lambalar büyük enerji tasarrufu sağlar.

Floresan lambalar

Neon lambalar

Neon lambalar da elektriği ileten gazlardan yararlanılarak yapılan bir lambadır.

Çalışma prensibi: lambaya verilen elektrik içerisinde bulunan gazla etkileşir. Elektrik gazla etkileşerek parlamasına neden olur. Bu sayede ışık üretilmiş olur.

YAŞAMIMIZDA İLETKEN VE YALITKANLARGünlük hayatımızın neresinde nasıl karşımıza çıkıyorlar ? Ne işimize yarıyorlar ?

İletken maddeler olmasaydı ? İletken maddeler günlük hayatımızın hemen hemen her yerindedir.

Elektrikle çalışan çoğu araçlarda iletken malzemeler kullanılır. Bilgisayarlar, televizyonlar, ütü, çamaşır makinesi, radyo, arabaların elektrik düzeneği..

En basitinden kablosu olan her şey de iletken maddeleri kullanırız. İletken maddeler olmasaydı; Elektriği bir yerden başka yere

taşıyamazdık. Dolayısıyla elektrikli aletlerimizi çalıştıramazdık. Hastanelerde, okullar, kamu binaları hepsi olumsuz etkilenirdi. Hayatımız

felç olurdu.

Yalıtkan maddeler olmasaydı ?Acaba kullandığım elektrikli aletlerin neden hepsi plastikle kaplı ? ilk olarak, elektrik devrelerinin açılıp kapatılmasında kullanılan elektrik

düğmelerini örnek verebiliriz. Çoğu düğme yalıtkan olan plastikten yapılmıştır.

Yalıtkan maddeler insan elinin değeceği tüm bölümler yalıtkan maddelerle kaplanmış bulunmaktadır.

Yalıtkanlar birçok yerde insan hayatını korur, kolaylaştırır.

Plastik kaplı elektrik kabloları, prizler elektrik çarpmasını önler. Yine plastik türevleri, seramik tarzı maddeler elektriğin olumsuz

etkilerinden bizi korur. Yalıtkanlar olmasaydı ; elektriğe karşı kendimizi koruyamazdık, elektriği

kontrol edemezdik. Yalıtkan maddeler sayesinde yangın çıkmasını bile önleyebiliyoruz