ders sunum sablonu 3...kan fİzyolojİsİ-1 dersin haftası: 5. hafta dersin Öğr. Üyesinin adı:...
TRANSCRIPT
gelisimedu igugelisim
Fizyoloji 1
KAN FİZYOLOJİSİ-1
Dersin Haftası: 5. Hafta
Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Dr. Öğr. Üyesi TURGAY
DAĞTEKĠN
E-Posta:
Bölüm Adı
Dersin Adı
gelisimedu igugelisim
KAN FĠZYOLOJĠSĠ
Kan ara maddesi sıvı olan bir dokudur.
Plazma adı verilen ekstrasellüler sıvı ortamı ve bu ortam
içinde özelleşmiş kan hücreleri (eritrosit, lökosit, trombosit)
ve diğer maddelerden oluşur.
gelisimedu igugelisim
Geçen Ders Hakkında
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
kaynak arterler arterlerin venler sonlanma
O2 içeriği Pulmoner
Dolaşım Sistemik
Doaşım
sağ ventrikül pulmoner arterler düşük pulmoner venler sol atrium
sol ventrikül
aorta ve dalları
yüksek
superior ve inferior
sağ atrium
vena cava ve dalları
Pulmoner ve sistemik dolaĢımın özeti
Geçen Ders Hakkında
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
• Solunum • Beslenme • Boşaltım • Vücut ısısının düzenlenmesi
Vücutta su ve tuz dengesinin
Korunması Asit-baz dengesinin korunması
• Dokuların su ve erimiş madde miktarını
kararlı dengede tutmak • Kan kaybının önlenmesi • Koruyucu özelliği • Düzenleyici görevi
KANIN GÖREVLERĠ
gelisimedu igugelisim
KANIN BĠLEġĠMĠ VE MĠKTARI
VUCUTTAKĠ KAN HACMĠ
Vücut ağırlığının % 6-8’ i
Kadında 4,5-5,5 lt
Erkekte 5,0-6,0 lt
KANIN BĠLEġĠMĠ Plazma % 54 (%92 su, %8-10 katı madde
Hücresel elementler %46 (eritrosit, lökosit, trombosit)
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
Kanın sıvı kısmı • Santrifüj edilen kanda üstte kalan açık sarı renkte kısım. • Plazmadan fibrinojen uzaklaştırılırsa serum denir, pıhtılaşmaz.
PLAZMA
gelisimedu igugelisim
Plazmada bulunanlar
1- Organik Maddeler:
Proteinler (7-8 g/dl): Albumin, globulin ve fibrinojen
Lipidler (500-700 mg/dl): Nötral yağlar, fosfolipid,
kolesterol ve kolesterol esterleri
Karbonhidratlar: Glukoz (90-110 mg/dl) ve laktik asit
(4-10 mg/dl)
gelisimedu igugelisim
1- Organik Maddeler:
Protein olmayan azotlu maddeler: Üre, ürik asit,
ksantin, hipoksantin, kreatin, kreatinin, amonyak ve
aminoasitler
Hormonlar, antikorlar, çeĢitli enzimler (amilaz, proteaz,
lipaz, esteraz v.s.), vitaminler
gelisimedu igugelisim
2- Ġnorganik Maddeler (% 0.9):
• Sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir,
bakır, iyot, klor, bikarbonat, fosfat, sülfat.
• Plazmada çözünmüş gazlar: Oksijen, nitrojen,
karbondioksit.
gelisimedu igugelisim
PLAZMA PROTEĠNLERĠ
• Total 7 gr/ 100 ml
Albumin 4,5 gr/ 100 ml
Globulin 2,2 gr/ 100 ml
α1, α2, 1, 2, İmmünoglobulinler
(Ig G,A,M,D,E)
Fibrinojen 0,3 gr/ 100 ml
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
Plazma proteinlerinin genel görevleri;
• Hücre beslenmesi için önemli rezerv oluşturmak.
• Diğer moleküllere taşıyıcı olarak hizmet etmek.
• Stabil kan pH ’ sının sağlanmasına yardımcı olmak.
• Suyun kan ve interstisyel sıvı arasında dağılımını
yönlendiren kolloid basıncı oluşturmak.
gelisimedu igugelisim
Plazma proteinlerinin özel görevleri:
• Kanın koagülasyonunda (pıhtılaşmasında) rol oynarlar
• Vücutta immun yanıtın oluşmasında görev alırlar.
Bir kısım proteinler koruyucu ve savunucu olup enzim niteliğindedir.
gelisimedu igugelisim
ALBUMĠN
• Plazma proteinlerinin % 60’ ını oluşturur. • Plazmadaki miktarı 3.5-4.5 gr/ dl’dir • Mol ağırlığı 69.000 dalton • Protein osmotik basıncının %80’ inden sorumludur. • Kan ve doku sıvısı arasında osmotik dengede rol oynar. • Eksikliğinde periferik ödem oluşur. • Plazmada taşıyıcı olarak görev alır.
gelisimedu igugelisim
GLOBULĠNLER
• Plazma proteinlerinin % 40’ını oluştururlar • Başlıca 5 fraksiyona ayrılır. Alfa 1 globulinler % 4’ dür. • Çoğunluğu glikoprotein, bir kısmı lipoproteindir. • HDL lipid transportunda görev alır. • Tiroksin bağlayan globulin • Transkortin (kortizol bağlar) , Transkobalamin (B12 bağlar) bu gruptandır.
gelisimedu igugelisim
Alfa 2 globulinler
• Globulinlerin % 8’ ini oluşturur. • Haptoglobulin (serbest hb bağlar) • Seruloplazmin (bakır içeren oksidaz enzimi) • Protrombin (pıhtılaşma faktörü) • Eritropoetin (eritropoezi sağlayan hormon) • Angiotensinojen (kan basıncını düzenler)
gelisimedu igugelisim
Beta globulinler
•
Beta 1 %7 , Beta 2 % 4 • Lipid taşıyıcı proteinlerin çoğunluğunu oluştururlar. • LDL kolesterolün arter duvarına çökmesine neden olur. • Transferrin (plazmadaki demiri taşır). • Fosfolipidler, kolesterol, gliseriol ve yağda çözünen
vitaminleri taşırlar.
gelisimedu igugelisim
GAMA GLOBULĠNLER
Tüm globulinlerin %17’sini oluĢturur.
5 gruba ayrılır.
Ig G
• Gama globulinlerin %75’ini oluşturur.
• G1, G2, G3 tipinde 3 formu vardır.
• Mol ağırlığı 51.000-60.000
• İmmün sistemde sekonder yanıt oluşturur.
• Plasentadan geçerek, yenidoğana bağışıklık sağlar.
gelisimedu igugelisim
Immunoglobulin A
• IgA1, IgA2 diye 2 tipi vardır. • Mol ağırlığı 52.000-56.000 dir.
• IgA antikor reseptörünü taşıyan epitel hücreleri, sindirim, solunum, ürogenital
sistemlerde yaygın savunma hattı oluştururlar. • Müküsde bulunan antijenler IgA antikorlarınca yakalanıp yok edilirler.
gelisimedu igugelisim
Immunoglobulin M • Mol ağırlığı 70.000 civarındadır. • En büyük antikor tipidir. • Antijenik uyarıya karşı primer yanıt olarak oluşan ilk antikor
grubudur. • Kompleman fiksasyonunda etkilidir. • T lenfositlerin başedemediği antijenleri opsoninleyerek savaşırlar.
gelisimedu igugelisim
Immunoglobulin E • Bazofil ve mast hücrelerinin uyarılmasıyla
görevlidirler. • Aşırı duyarlılık reaksiyonlarında ve
enfeksiyonlara karşı korunmada çok önemlidirler.
Immunoglobulin D
• Serumdaki düzeyi çok düşüktür. • IgD reseptörlerinin B lenfosit yüzeyinde sıkça
bulunmaktadır. • Antikor sentezinin kontrolünde rol oynadığı
düşünülmektedir.
gelisimedu igugelisim
Plazma protein düzeyinin arttığı durumlar
• Yaygın yanıklarda, plazma sıvısı dokulara sızdığı
için plazma protein düzeyi hızla artar.
• Dehidratasyonda, su kaybına bağlı olarak, diyare
gibi durumlarda, plazma protein miktarı artar.
gelisimedu igugelisim
Plazma protein düzeyinin azaldığı durumlar
• Hemoraji,
• Karaciğer sirozu,
• Nefrit ve nefrotik sendrom,
• Uzun süren açlık,
• Barsakta emilimin bozulduğu koşullar.
gelisimedu igugelisim
Ġnsan plazmasında bulunan lipidler (mg/ 100 ml)
gelisimedu igugelisim
• Plazma karbonhidratları
Glukoz %90-110 mg
Laktik asit %4-10 mg
• Plazmadaki inorganik maddeler
Na+, Cl-, K+ ve HCO3-
Ca++ (1/3'ü proteine bağlı, 2/3'ü serbest)
gelisimedu igugelisim
KANIN FĠZĠKSEL ÖZELLĠKLERĠ
• RENK
• pH
• VİSKOSİTESİ
• SEDİMENTASYON
gelisimedu igugelisim
KANIN RENGĠ
• Eritrositlerdeki Hb’ den kaynaklanır. • Arter kanı O2 ‘den zengin olduğu için açık kırmızı, venöz kan koyu kırmızıdır. • Oksijen varlığında kan açık kırmızı, oksijen eksikliğinde koyu vişne rengi görülür. • Ven kanı O2 ‘nin hemoglobinden ayrılması oranında koyulaşır.
gelisimedu igugelisim
pH
• Hafif alkalidir • pH 37o C’de 7.35-7.40 arasında sabit tutulur. • Arterlerde pH: 7.40
Venlerde pH: 7.35 • pH’nın 7’nin altında veya 7.7’nin üstünde olduğu koşullarda yaşam tehlikeye girer.
gelisimedu igugelisim
KANIN VĠSKOSĠTESĠ-1
Viskosite akışkanlığa karşı gösterilen dirençtir. Viskositemetre ile ölçülür.
• Prensibi: 37o C’de belirli yarıçap ve hacimdeki kapiller
bir borudan aynı basınç altında geçirilen sıvı örneğinin, saf suyun aynı uzaklığı
geçiş süresi ile karşılaştırılması ile saptanır. - Birimi: Santipoise’dir.
gelisimedu igugelisim
KANIN VĠSKOSĠTESĠ-2
• Viskositeyi artıran etkenler
1. Ertrosit sayısı ve büyüklüklerinin artması.
2. Venöz kanda CO2 artması ile eritrositlere Cl- kayması olur. Eritrositlerde
osmotik basınç artar, bunu dengelemek için eritrositler su alır ve şişerler,
hacimleri büyür.
3. Lösemiler, Lökosit sayısı çok artınca viskosite artar.
gelisimedu igugelisim
KANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
• Arter veya ven kanı tüpe alınıp bekletilirse, bir süre
sonra şekilli elemanlar dibe çöker, plazma üstte kalır. • Bunun nedenleri:
1. Kanın durgun halde bulunması 2. Hücresel elemanlar ile plazmanın özgül ağırlıklarının farklı olması 3. Vücut dışına alınan kanın elektriksel yüklerinin bozulması
4. Yerçekimi
gelisimedu igugelisim
Eritrosit Sedimentasyon Hızı
• Eritrositlerin çökme hızı
• Normalde 0-15 mm/saat
gelisimedu igugelisim
SEDĠMENTASYONU ARTIRAN
NEDENLER
– FĠZYOLOJĠK
• Mensturasyon
• Gebelik
• Yaşlılık
• Egzersiz
• Yemek
– PATOLOJĠK
• Enfeksiyöz hastalıklar
• Travma
• Anemi
• Malign tümör
gelisimedu igugelisim
Kan Hücrelerinin Yapımı=Hematopoez
• Kan hücrelerinin yapım yeri
kemik iliğidir.
• Bütün hücreler kemik iliğindeki
kök hücreden oluşur.
gelisimedu igugelisim
Kan Hücrelerinin Yapımı
. Embriyolojik dönemde kan hücreleri vitellüs kesesinde, daha sonra karaciğer ve dalakta yapılır.
Gebeliğin son trimesterinden itibaren kan hücreleri kemik iliğinde yapılmaya başlanır.
• Hayatın ilk yıllarında tüm kemiklerin ilikleri aktiftir. (kırmızı ilik)
Ancak 5 yaşından sonra uzun kemiklerin iliklerinde yağ dokusu artar. (sarı ilik) • 20 yaşından sonra kan hücreleri sternum, vertebralar, kafa ve pelviskemiklerinin ilikleri tarafından yapılır.
gelisimedu igugelisim
Kök hücre=pluripotent stem cell
• Kemik iliğindeki hücrelerin %1-2 sini oluşturur. • Çoğalabilme ve her tip kan hücresine dönüşebilme yetenekleri vardır. • Eritrositer seri • Megakaryositer seri • Lenfositer seri • Granülosit-monosit serisi
gelisimedu igugelisim
gelisimedu igugelisim
Hematopoetik büyüme faktörleri
• Kan hücrelerinin büyüme ve çoğalmasını kontrol eder. • İnterlökinler (IL 1-6-3): PSC’leri CFU şekline dönüştürür. • IL-4 bazofillere, IL-5 eozinofillere, M-CSF monositlere etkili olur. • G-CSF nötrofil öncülerini uyarır. • GM-CSF granülositleri uyarır. • Eritropoietin: eritroblast oluşumunu uyarır.
gelisimedu igugelisim
Hematopoetik büyüme faktörleri
• Eritropoetin: dokuların oksijenlenmesi azaldığında (hipoksi) eritrosityapımını uyaran madde. • Eritropoetin böbrek, karaciğer ve doku makrofajlarında yapılır. • Kemik iliğinde eritrosit öncüsü hücreler olan proeritroblastların yapımını arttırır.
• Aynı zamanda eritrosit olgunlaşmasını hızlandırır.
gelisimedu igugelisim