ders İÇerİk - wordpress.com · • 1984 – yapay sinir ağları yaklaşımı • 1997 – deep...

DERS İÇERİK • Yapay Zeka • Uzman Sistemler • Kavram Öğrenme Alg.

– Find-S – Candidate-Elimination

• Karar Ağaçları • Takviyeli Öğrenme (Q-Learning) • A* Arama Alg. • Bayes Öğrenme • Genetik Algoritmalar • Bulanık Mantık • Yapay Sinir Ağları (YSA) • K en Yakın Komşu Algoritması (KNN) • Parçacık Sürüsü Optimizasyonu (PSO)

Yapay Zeka

2 Yapay Zeka – Yapay Zekaya Giriş

Araş. Gör. Nesibe YALÇIN

BİLECİK ÜNİVERSİTESİ

İÇERİK

Yapay Zeka

Yapay Zeka & Doğal Zeka

Yapay Zeka Testleri

İnsanlar ve Makineler

Yapay Zeka Uygulamaları

Gelecekte Yapay Zeka


Yapay Zeka Nedir?

• İnsanın düşünme ve karar verme yeteneğini bilgisayarlar aracılığı ile taklit etmeye çalışan bir bilim dalıdır.

• Minsky: “İnsanlar tarafından yapıldığında zeka gerektiren şeyleri makinelere yaptırma arayışıdır.”

• Chris Riesbeck: “Şu temel soruya cevap aramaktır: Bilgisayarlar neden bu kadar aptal?”


Amaç

• YZ’ nin temel hedefleri: – Temel amaç, insanların zor yaptığı işleri yapabilecek

sistemler üretmek. – Makineleri daha akıllı / yararlı hale getirmek – İnsan zekasını daha iyi anlamak için onu simule eden

programlar yazmak. – Bilgisayarları, bilimsel araştırma ve buluşlarda

kullanmak. – Öğrenme metotlarını bilgisayar sistemlerine aktarmak. – İnsanların bilgisayar kullanımını kolaylaştıracak

arabirimler geliştirmek.


Yapay ve Doğal Zeka

Doğal Zeka: •Yaratıcı •Tecrübelerini konudan konuya aktarabilme •Adaptasyon •Bilinçli çaba olmadan modelleri öğrenebilme

Yapay Zeka: •Daha kalıcı •Kopyalanabilir •Geniş kitlelere yayımlanabilir •Daha ucuz •Her zaman tutarlı •İşleyişi belgelenebilir


Tarihçe

• İlk çalışma Mcculloch ve Pitts tarafından 1940’ lı yıllarda yapılmıştır.

• 1949 - Hebb öğrenme

• 1950 - Turing’in makalesi

• 1951 - İlk yapay sinir ağı bilgisayarı

• 1956 - İlk olarak “Yapay Zeka” deyimi

• 1962 - İlk endüstriyel robot şirketi

• 1965 - Bulanık mantık, ELIZA


Tarihçe

• 1969 - YZ konusundaki ilk uluslararası konferans

• 1975 - Genetik algoritma

• 1978 - Takviyeli öğrenme

• 1980 – Uzman Sistemler

• 1984 – Yapay Sinir Ağları yaklaşımı

• 1997 – Deep Blue

• 2000 – Etkileşimli robot oyuncaklar


Turing Testi

• Alan Turing tarafından ortaya atılmış olan bir testtir.

• Bu teste göre, bir insan, bir makine ve bir sorgulayıcı (savcı) ayrı ayrı kabinlere yerleştirilir. Sorgulayıcı, ne insanın ne de makineyi göremez ve duyamaz. Sadece bir uç birim ekranı aracılığıyla onlarla iletişim kurabilir. Sorgulayıcının görevi, insana ve makineye yazı ekranından yönelttiği sorular aracılığı ile insanı ve makineyi ayırt etmektir. Eğer sorgulayıcı insan ile makineyi ayırt edemiyor ise makine Turing'e göre zeki olarak nitelendirilir.


Sorgulayıcı

Yapay Zeka

Sistemi

İnsan

Çin Odası Testi


• John Searle tarafından önerilmiştir.

• Çince odası akıllı makineler için kullanılan Turing makinesi modeline karşı güçlü bir eleştiri olarak ortaya konmaktadır.

• Bilgisayar insan davranışını taklit edemez. Yapay zeka sözdizimini (syntax) sağlayabilir, ama anlam-yorumu (semantic) sağlayamaz.

İnsan & Makine

• İnsanlar için kolay, makineler için zor görevler: – Konuşma tanıma

– Yüz tanıma

– Beste / resim yapma

– Motor aktiviteler (yürümek)

– Dil anlama

– Dünya bilgisi (Ör: Balıkların kaç ayağı var?)


İnsan & Makine

• İnsanlar için zor, makineler için kolay görevler: – Havayollarında uçuş saatlerini planlama

– Fraud (internette kredi kartı yolsuzluğu) tanıma

– Teorem ispatlama

– Kare bulmaca

– Satranç

– Taşıma planlama


YZ’ nın Diğer Disiplinlerle İlişkisi

Elektronik

Mühendisliği

Psikoloji

Bilgisayar Bilimi

Dil Bilim


Uygulamalar

• Sürücüsüz arabalar • Güvenlik (parmak izi, yüz, iris… tanıma) • Kare bulmacaları çoğu insandan daha iyi

çözebilen bir yazılım Proverb • Mars’ta otonom bir robot • Tıbbi uzman sistemler • Cerrahi robotları (HipNav) • Otomatik Teorem ispatlayıcılar • Otomatik çeviri sistemleri • Robotlar ve oyuncaklar


Uygulamalar

• SKICAT: Uzay teleskoplarından gelen terabyte’ larca görüntü verisinde ilginç nesneleri tanımlayan program

• Dijital Kameralar: Otomatik yüz bulma ve odaklanma

• Google news: Canlı gazete oluşturan sistem

• Jupiter: Hava tahmin sistemi

• ………..


Gelecekte Yapay Zeka

• Robotbilim Teknolojisi

• Akıllı Taşıtlar

• Akıllı Evler

• Akıllı Cihazlar

• Daha Zeki Yazılımlar ve İnternet


Kaynaklar

• M. Fatih AMASYALI, Yapay Zeka Ders Notları, 2003.

• Yrd.Doç.Dr. Aybars UĞUR, Yapay Zeka Ders Notları, EGE Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, 2001.

• Yrd.Doç.Dr. Aybars UĞUR, Günlük Yaşamda Yapay Zeka, 2008.

• Şeref Sağıroğlu, Erkan Beşdok, Mehmet Erler, Mühendislikte Yapay Zeka Uygulamaları –I, Ufuk Kitap Kırtasiye - Yayıncılık, 2003.


ders İÇerİk - wordpress.com · • 1984 – yapay sinir ağları yaklaşımı • 1997 – deep...

Documents