departamento de educaciÓn plÁstica e … · actividades complementarias e extraescolares p. 8 ......

I.E.S. Alexandre Boveda vigo Departamento de E. P.e V. programacion 2014-2015

1

DEPARTAMENTO DE

EDUCACIÓN PLÁSTICA E VISUAL

IES ALEXANDRE BOVEDA. Vigo

PROGRAMACION CURSO 2014-2015

Membros do departamento e materias:

Alejandro Mene Pazos (Xefe do departamento)

1º , 3º e 4º E.S.O. Educacion Plastica e Visual

Jose L. Varela Alen 3º E.S.O. Educacion Plastica e Visual 4º E.S.O. Educacion Plastica e Visual

1º BAC Debuxo Tecnico 2º BAC Debuxo Tecnico

1º BAC Cultura Audiovisual

Jose Luis Suárez

1º, 3º e 4º E.S.O. Educacion Plastica e Visual

INDICE

EDUCACION PLASTICA E VISUAL CONTEXTUALIZACION E CONTRIBUCION AS COMPETENCIAS BASICAS p. 3 OBXECTIVOS p. 3 PROXECTO LECTOR p. 3 EDUCACION PLASTICA E VISUAL. 1º ESO

I.E.S. Alexandre Boveda vigo Departamento de E. P.e V. programacion 2014-2015

2

CONTIDOS p. 5 METODOLOXIA DIDACTICA p. 6 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION p. 6 MINIMOS EXISIBLES p. 7 ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE p. 7 MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO p. 7 TEMAS TRANSVERSAIS p. 8 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES p. 8 MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE p. 8 TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC p. 8 PROGRAMACIÓN DE AULA p. 9 EDUCACION PLASTICA E VISUAL. 3º ESO CONTIDOS p. 35 METODOLOXIA DIDACTICA p. 35 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION p. 36 MINIMOS EXISIBLES p. 36 ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE p. 36 MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO p. 37 TEMAS TRANSVERSAIS p. 37

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES p. 37 MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE p. 37 TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC p. 37 PROGRAMACIÓN DE AULA p. 38 EDUCACION PLASTICA E VISUAL. 4º ESO CONTIDOS p. 60 METODOLOXIA DIDACTICA p. 60 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION p. 60 MINIMOS EXISIBLES p. 61 ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE p. 61

MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO p. 61 TEMAS TRANSVERSAIS p. 61 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES p. 61 MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE p. 62 TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC p. 62 PROGRAMACIÓN DE AULA p. 63

DEBUXO TECNICO DEBUXO TECNICO 1º BACHARELATO p. 90

ENCADRE: O DEBUXO TÉCNICO NO BACHARELATO p. 91 INTRODUCCIÓN p. 93

OBXECTIVOS XERAIS p. 93 BLOQUES DE CONTIDOS p. 93

ACTIVIDADES p. 95 CRITERIOS DE AVALIACIÓN p. 95 ATENCIÓN Á DIVERSIDADE p. 96 UNIDADES DIDÁCTICAS E TEMPORALIZACIÓN p. 97 RELACIÓN COAS OUTRAS MATERIAS p. 114 ENSINANZAS TRANSVERSAIS p. 115 BIBLIOGRAFÍA p. 116

DEBUXO TECNICO 2º BACHARELATO p. 117

OBXECTIVOS XERAIS DO CURSO. p. 118 CONTIDOS (UNIDADES DIDACTICAS) TEMPORALIZADOS POR AVALIACION. p. 118

CONTIDOS MINIMOS EXIXIBLES. p. 118 METODOLOXIA DIDACTICA. p. 119

PROCEDEMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION. p. 119

ACTIVIDADES DE RECUPERACION E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE. p. 119 MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS. p. 119

TEMAS TRANSVERSAIS. p. 120 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES PREVISTAS. p. 120

MEDIDAS DE ATENCION A DIVERSIDADE. p. 120 CALENDARIO DE EXAMENES DE DEBUXO TECNICO. p. 120

BIBLIOGRAFIA p. 121

CULTURA AUDIOVISUAL 1º BACHARELATO p. 123 INTRODUCCIÓN p. 125

OBXECTIVOS XERAIS p. 125 METODOLOXÍA p. 125

AVALIACIÓN. CRITERIOS E PROCEDEMENTOS p. 126

MÍNIMOS ESIXIBLES p. 126 PROBA DE SETEMBRO. RECUPERACIÓN p. 126

TEMPORALIZACIÓN p. 126 RECURSOS DIDÁCTICOS. BIBLIOGRAFÍA p. 127

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAORDINARIAS p. 129 ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. p. 129

ENSINANZAS TRANSVERSAIS. p. 129 CONTIDOS. UNIDADES p. 130

ANALISE INICIAL DO CURSO p. 133

I.E.S. Alexandre Boveda vigo Departamento de E. P. e V. programación 2014-2015

3

EDUCACIÓN PLÁSTICA E VISUAL

CONTEXTUALIZACION E CONTRIBUCION AS COMPETENCIAS BASICAS

A expresión plástica é unha das ferramentas fundamentais para a comunicación, desenvolve todas as competencias dos alumnos e as transforma en traballos e realidades que tentamos que teñan que ver sempre co contorno dos rapaces, que axuden a entender a súa realidade e fomenten o aspecto crítico e de capacidade de mellora. En cada nivel e en cada tema intantarán desenvolverse as capacidades dos alumnos e mellorar as súas capacidades.

OBXECTIVOS . Percibir e interpreta-las imaxes e as formas do contorno natural e cultural potenciando a sensibilidade, a memoria visual e a imaxinación. . Considerar e aprecia-lo feito artístico como fonte de goce estético e como parte integrante do patrimonio cultutal, contribuíndo activamente ó seu respecto, conservación e mellora, enfatizando as manifestacións propias da cultura galega. . Aplica-la linguaxe plástica e visual noutras áreas do currículo establecendo relacións coas demáis linguaxes buscando o modo máis persoal e expresivo de comunicar. . Adquirir e empregar con precisión a terminoloxía específica da linguaxe plástica e visual. . Estimula-la expresión creativa valorando o personalismo expresivo, a sensibilidade, a orixinalidade e a análise das representacións obxectivas ou subxectivas, individuais ou colectivas. . Valora-la importancia da linguaxe visual e plástica como medio de expresión e comunicación que contribúe a superar inhibicións e, polo tanto, axuda ó benestar persoal. . Respectar e apreciar outros modos de expresión visual e plástica distintos do propio e dos dominantes no contorno, superando estereotipos e convencionalismos, elaborando xuízos e criterios personais que permitan actuar con iniciativa e autonomía. . Participar en actividades de grupo planificando individual e conxuntamente as fases do proceso para adecualas ós fins que se pretenden acadar. Adoitar actitudes de flexibilidade, solidariedade, tolerancia e interese, superando prexuízos e rexeitando calquera tipo de discriminación. . Coñecer e aplicar correctamente diversas técnicas e desenvolver destrezas que favorezcan e amplíen a capacidade expresiva, valorando o esforzo e o afán de superación que supón o proceso creativo. . Facer uso dos hábitos adquiridos de observación, atención, precisión, pulcritude, reflexión, análise crítica e revisión nas distintas fases de elaboración dunha obra individual ou colectiva. PROXECTO LECTOR Cumprindo as obrigas co plan do Proxecto Lector do centro, o Departamento recomenda a lectura para un desenrolo que diferentes apartados da progarmación dos niveis da ESO das seguintes publicacións: Banda Deseñada. As aventuras de Tintin. Castelán/Inglés. Hergé. Casterman. Banda Deseñada. As aventuras de Asterix. Castelán/Inglés. Uderzo&Goscini. Salvat Editores. Banda Deseñada. A mansión dos Pampín. Galego. Miguelanxo Prado. Proxecto Terra. COAG. Historia del Arte. Editorial Salvat (10 tomos). Enciclopedia de Artistas Galegos. Hécules Ediciones. Estas lecturas serán recomendadas nos diferentes niveis según se desenvolva a programación. A medida que transcurra o curso poderanse incorporar outras lecturas.


4

EDUCACION PLASTICA E VISUAL

1º E.S.O.


5

Curso: 1º ESO

Profesores: Alejandro Mene Pazos (1ºA, 1ºB, 1ºC, 1ºD) e José Luis Suárez (1ºA, 1ºB, 1ºC, 1ºD e 1ºE), desdobrados en cursos bilingües e non bilingües.

CONTIDOS

1. Elementos configurativos da Linguaxe Visual. Conceptuais: A Cor e a luz: Teoría da Cor. - A Liña. - A Textura. Procedimentais: - Realización de escalas tonais de diversos graos de matiz e saturación. - Adestrarse na obtención de cores mediante a realización do círculo cromático. - Observación de diversas harmonías e contrastes e a súa aplicación ós diferentes contidos dunha obra dada. - Interpretación de fotografías por medio de liñas. - Realización dun debuxo no que a liña teña expresividade pola non correspondencia entre liña, contorno e división de planos de cor. - Análise e descripción de distintas texturas visuais e táctiles propostas, sexan naturais ou artificiais. Actitudinais: - Valoración da cor na obra de arte e no seu contorno. - Recoñecemento da importancia expresiva da liña. - Diferenciación da diversidade de texturas visuais e táctiles que se poden crear manipulando materiais e técnicas diversas. 2. A Composición. Conceptuais: - A composición como ordenación sintáctica da linguaxe plástica e visual. - Esquemas compositivos. Procedimentais: - Ordenación espacial de formas xeométricas elementais, establecendo relacións de equilibrio. Actitudinais: - Curiosidade e interese por atopar imaxes onde existan ritmo e equilibrio. 3. Análise e representación das formas. Conceptuais: - Estructuras modulares bidimensionais e tridimensionais básicas. Redes poligonais. - Representación das formas xeométricas elementais utilizando os métodos xerais. Procedimentais: - Diferenciación do tratamento da forma ó longo da historia da arte. - Realización de exercicios simples coa línes como elemento esencial da xeometría plana (exercicios de paralelismo, perpendicularidade, segmentos, mediatrices, ángulos, bisectrices, circunferencias, arcos, círculos). - Construcción das formas xeométricas simples Actitudinais: - Desenrolo da destreza no emprego de materiais propios do debuxo técnico. - Adquisición de hábitos de hixiene no desenrolo dos traballos e preocupación por unha boa presentación dos traballos. 4. Espacio e volume. Conceptuais: - A forma tridimensional como unha modulación das luces e as sombras. Procedimentais: - Representación do volume nunha escea (mellor se os volumes ou esceas son realizadas por eles) mediante a técnica do sombreado. - Construcción de volumes coa técnica da papiroflexia, plastilina, alambres e materiais de reciclaxe. Actitudinais: - Interese por desenrola-la capacidade de visualización espacial na observación de calquera tipo de obra ou representación tridimensional. - Predisposición a considerar a apreciación do volume como algo cambiante, dependente de diversos factores coma a luz, distancia, punto de vista, etc. 5. A linguaxe visual. Conceptuais: - Comunicación visual. - A imaxe como medio de expresión e coñecemento. - Lectura obxectiva e subxectiva da imaxe. Procedimentais: - Representación duna frase ou concepto mediante un pictograma. - Análise e interpretación dun anuncio publicitario dende o punto de vista obxectivo e subxectivo. - Elaboración dun collage representando unha idea mediante imaxes xa feitas.


6

Actitudinais: - Valoración da linguaxe visual como medio de comunicación universal. - Recoñecemento da cantidade de elementos que forman parte da comunicación visual. - Actitude crítica ante os aspectos positivos en negativos da publicidade, e rexeitamento dos elementos que suponían discriminación sexual, social ou racial. - Respeto polos diversos estilos alonxados do propio gusto. 6. Apreciación do proceso de creación nas Artes Visuais. Nota: Este tema desenvólvese integrado nos demais, xa que cada exercicio gráfico-plástico supón un proceso de creación individual e personalizado. Conceptuais: - Fases no proceso de creación dunha obra ata chegar ó resultado final. - Recoñecemento das ideas dos artistas nos elementos que forman parte dunha obra. Procedimentais: - Aplicación dos pasos a seguir na realización duna obra en diferentes traballos ó longo do curso. - Observación dos elementos que forman parte dun proceso creativo. Actitudinais: - Valoración da evolución dun proxecto dende os primeiros pasos ata a súa execución. - Interés por coñecer calquera manifestación artística. - Interés por aplica-los coñecementos adquiridos na elaboración dos propios traballos. - Respeto polos diversos métodos, procesos e estilos alonxados do propio gusto. METODOLOXIA DIDÁCTICA Cada bloque temático plantearase mediante unha explicación inicial sobre á realización do traballo, a elaboración de traballos prácticos, individuais ou colectivos, e realización dunha proba escrita para os/as alumnos/as que o profesor estime oportuno. Nos traballos primará a creación no alumnado de experiencias técnicas e plásticas, para formar a súa memoria visual, tendo en conta dous grupos principais: A- Debuxo Xeométrico: Construccións elementais coa liña: perpendicularidade, mediatriz, bisectriz, e polígonos elementais: triángulos, cuadriláteros, poligonos regulares. B- Debuxo Artístico: Conceptos básicos do claroescuro e da cor. Levarase a cabo un seguimento continuo dos traballos realizados coas correccións e observacións pertinentes. A recuperación por parte do alumnado efectuarase coa repetición dos exercicios que teñan sinalado, aqueles que non teñan acadado os obxetivos propostos.Tódolos traballos archivaranse nunha carpeta persoal. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION . Boa disposición de cara á materia, valorando o traballo en clase, o bó comportamento, o interese e a capacidade de iniciativa de cada alumno. . Cooperar no mantemento da orde e da limpeza da clase e na conservación e cuidado do material, tanto individual como colectivo. . Ter constancia no traballo. . Esforzo por presentar adecuadamente os propios traballos, coidando no seu caso non só o acabado final, senón tamén o enmarcado, encarpetado, rotulación, etc... . Hábitos de cálculo xeométrico e de precisión. . Interpretación e realización de composicións, tendo en conta conceptos como luz, cor, dirección, tamaño, proporción, etc... . Recoñecemento dos elementos básicos do código visual, para diferenciar estilos e tendencias das artes visuais e interpretar obxectivamente as mensaxes da publicidade. . Relación adecuada entre as dimensións de obxectos e espacios do ambiente coas do corpo humano, tendo en conta as relacións de proporción en calquera representación da realidade. . Emprego correcto das técnicas gráficas. . Desenvolver a sensisibilidade, a memoria visual, a creatividade e a imaxinación mediante a interpretación de formas e imáxes do entorno natural e cultural. En canto ás valoracións que teñen como resultado a calificación numérica, indicar que este Departamento estima fundamental o traballo desenvolvido na aula, sendo complementario o que se fai na casa. As probas que se fagan sobre a materia impartida servirán para avaliar o nivel de comprensión do alumno, tentando sempre de incentivar e valorar o traballo na aula. MINIMOS EXISIBLES


7

Os mínimos exisibles virán ligados coa listaxe enumerada dos criterios de cualificación, de que se cumplan nunha porcentaxe do 75% polo menos.

Cómo Avaliar Os instrumentos utilizados para avaliar son:

- Preguntas orais na clase.

- Probas escritas ou exame.

- Realización de exercicios propostos na clase.

- Realización, entrega e exposición de láminas e carpeta de actividades.

Para acadar o aprobado nesta materia os estudantes deberán entregar todas as láminas propostas durante o curso. As láminas non entregadas sen causa xustificada terán de nota un cero; en caso de entregar as mesmas fóra de prazo, sen causa xustificada, non levarán nota, daránse por entregadas pero non levarán correccións. Tamén para acadar a suficiencia na materia, haberá un exame (ou dous) para cada avaliación, supéralo será condición indispensábel para aprobar Educación Plástica e Visual. O profesor ou profesora poderá decidir facer un exame de recuperación ao final do curso, se o estima oportuno, pero, en calquera caso, a este exame só poden presentarse os alumnos e alumnas que entregasen todas as láminas nos prazos correspondentes. As porcentaxes para a nota final son as seguintes: Exame: 40%. Traballlo na aula: 20% Láminas: 40% ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE Plantexaranse uns contidos mínimos de exercicios que teñen que saber resolver e practicar. Estes contidos poderán ser feitos como prácticas facilitadas polo profesor e farase unha proba final de avaliación. Os alumnos terán a posibilidade de consultar as dúbidas co profesor ó longo do curso, establecendo datas e lugar para as posibles consultas. Inclúese as actividades propostas para este curso académico:

No Departamento estimouse axeitado que o alumnado coa materia pendente que cursa actualmente 2º ESO realizase unha serie de traballos que resumen os contidos mínimos da asignatura. Os traballos que se enumeran a continuación terán data de entrega en xaneiro en primeira convocatoria e en Maio como segunda e última:

1.- Debuxo libre.

2.- Debuxa unha paisaxe usando cores primarias. (Materiais: Lápis, lápices ou rotuladores de cores. Soporte: Un folio).

3.- a. Debuxa un triángulo equilátero de lado AB= 50 mm.

b. Partindo dun lado AB= 50 mm., traza un triángulo isósceles de lado 70 mm.

c. Traza un triángulo escaleno de lados 50 mm., 70 mm. e 80 mm.

(Materiais: Portaminas, regra e compás. Soporte: Un folio).

4.- Traza unha circunferencia de radio 50 mm. e realiza un triángulo equilátero e un hexágono inscritos nesa circunferencia. (Materiais: Portaminas, regra, compás, escuadro, cartabón. Soporte: Un folio).

5.- Traza unha circunferencia co mesmo radio que o exercicio anterior, e realiza un cuadrado e un octógono inscritos. (Materiais e Soporte: Os mesmos do problema anterior).

6.- Nunha circunferencia de radio 50 mm. debuxa circunferencias concéntricas. (Materiais e Soporte: os mesmos que os exercicios 4 e 5).


8

7.- Debuxa dous polígonos estrelados (un de tres en tres, e outro de cinco en cinco vértices) e enche os espazos con cores diversas. (Materiais: Regra, compás. Soporte: Un folio).

8.- Debuxa un autorretrato.

9.- Fai un collage libre. MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO Cada alumno e alumna disporá do seu material básico, caderno de debuxo e unha carpeta de material reciclado para gardar os traballos na aula, e todo o material complementario do que dispón o departamento para a realización de actividades complementarias. Asimesmo, emplearanse todo-los medios ó alcance (fotografía, cine, televisión, exposicións,..) dende o punto de vista da expresión plástica e visual, incluíndo os propios traballos do alumnado, sexa deste ano ou dos anteriores. O material bibliográfico para o profesor constará de varias publicacións de distintas editoriais do curso específico, así coma outras publicacións complementarias sobre criterios didácticos, presentacións multimedia, entendendo que debe enriquecerse a formación do profesorado tanto na práctica coma na teoría. Ademais, usarase todo o material necesario para os alumnos existente na biblioteca do centro, ensinandolles o emprego dos libros de arte. TEMAS TRANSVERSAIS A aula de plástica considérase un lugar idóneo para a realización de múltiples actividades que ensinen ós alumnos conceptos básicos para o seu desenvolvemento persoal e integración tanto no centro coma na sociedade. Fomentarase así a súa formación en valores de igualdade e diversidade (de xénero, raza, condición social, capacidade,) entenderase o propio centro como lugar de experimentación para desenvolver todos estes conceptos e todos aqueles que vinculen ós alumnos coa identidade persoal e colectiva. Do mesmo xeito preténdese desenvolver a identidade local a través daqueles traballos que se relacionen coa localidade propia do centro e as súas actividades. (Día da árbore, magosto, nadal, entroido, etc) Contarase asimesmo coa posibilidade de colaboración con calquera outra materia que se considere oportuna, podendo desenvolver os contidos gráficos da mesma ou plantexar contidos comúns. En reunión da Comisión Pedagóxica o Departamento de Debuxo, consensuado cos demáis Departamentos reponsabilizarase dunha actividade que consista no deseño da portada da revista do Centro. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES Plantexaranse ó longo do curso visitas a distintas localidades ou entidades dependendo das actividades que interese, tendo en conta a programación dos diferentes museos de arte para familiarizar ós alumnos coa realidade actual das artes plásticas. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE A aula de plástica é un lugar idóneo para a integración do alumnado, polas características propias da materia, eminentemente práctica e participativa. Polo tanto a pretensión é de atender á diversidade e complementar os diferentes niveis cognitivos e expresivos dos alumnosco traballo en grupo e a corresponsabilidade nas tarefas colectivas. Plantexaríase asimesmo como idóneo para os alumnos con necesidades especiais o reforzo dentro da propia aula, que só sería posible de ter un departamento de orientación máis amplo con mayor capacidade para a atención de todas as problemáticas existentes. Mentres isto non ocurre o xeito de traballar na aula é de atención primordial ó grupo en xeral, adicando só parte do tempo á atención individualizada e corresposabilizando ós alumnos mais capacitados coa aprendizaxe dos seus propios compañeiros. TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC Fomentarase a compresión lectora dando ós alumnos as ferramentas necesarias para entender os textos cos que se traballe, de xeito que sexan autónomos para a súa aprendizaxe. Isto reforzarase cun traballo onde sexan os propios alumnos os que preparen en pequenos grupos traballos monográficos para expoñela ó resto da clase. As TIC serán empregadas puntualmente, cando se poda acceder ás aulas de informática para que os alumnos tomen contacto co funcionamento dalgúns programas informáticos e sexan capaces de entender o ordenador como outra ferramenta de traballo para conseguir plasmar unha idea.


9

PROGRAMACIÓN DE AULA TEMPORALIZACIÓN: (a primeira semana –setembro- farase unha avaliación previa e a carpeta reciclada)

Unida

de Seman

1

linguaxe visual

2

forma 3

cor 4

textura 5

imaxe dixital

6

debuxo técnico

7

figuras xeométricas

8

obra tridi mensional

9

compo sición

10

volume 11

espacio 12

fotografía e cine

17-21/9 av. inicial

24-28/9

1-5/10

8-11/10

15-19/10

22-26/10

29-31/10

5-9/11

12-16/11 contra a violencia

de xénero

29-23/11

26-30/11 Nadal-dia da paz

3-5/12

10-14/12

17-21/12

2015 / 1ª AVALIACIÓN

8-11/1

14-18/1

21-25/1

28/1-1/2

4-8/2

entroido

14-15/2

18-22/2

25/2-1/3

4-8/3

11-15/3

18-22/3

SEMANA SANTA / 2ª AVALIACIÓN

2-5/4

8-12/4

15-19/4

22-26/4

29/4-3/5

6-10/5

13-15/5 Letras galegas

20-24/5

27-31/5

3-7/6

10-14/6 dia mundial medio ambente

17-21/6

3ª AVALIACIÓN


10

UNIDADE 1 A linguaxe visual PRESENTACIÓN Os coñecementos dos alumnos de Educación Primaria sobre Educación Plástica e Visual son sobre todo prácticos, xa que o que se persigue é o desenvolvemento de destrezas do alumno. No paso á ESO preténdese que os alumnos adquiran conciencia teóricadas posibilidades comunicativas e expresivas da imaxe e que afronten a súa relación coa imaxe dende un punto de vista analítico e incluso crítico. Para o desenrolo das unidades dende este enfoque analítico contarase non só coa información teórica á que accede o alumno, senón tamén cos exercicios que se propoñen nas fichas do final das unidades do libro ou en ocasións se cambiarán por outros similares máis relacionados coas actividades relacionadas co centro e coa materia de Proxecto Interdisciplinar, tamén impartida por este departamento. ESQUEMA DA UNIDADE: A LINGUAXE VISUAL

A comunicación a través da imaxe

Características da comunicación visual

Medios para a creación de imaxes

• A comunicación visual ten por obxecto a transmisión de mensaxes a

través da imaxe. • A linguaxe visual é o sistema de comunicación que se emprega na

creación de mensaxes visuais.

• Os principais elementos da comunicación son: emisor, receptor,

mensaxe, código e canle. Na comunicación visual teñen características propias.

• Os signos na linguaxe visual son as imaxes. • As finalidades da linguaxe visual son:

informativa, expresiva e estética.

• Medios clásicos: Bidimensionais: debuxo, pintura e grabado. Tridimensionais:

escultura e arquitectura. • Medios de aparición recente: fotografía, cine, televisión, infografía.

OBXECTIVOS 1. Relacionar as imaxes que nos rodean coa forma específica de comunicación que é a linguaxe visual. 2. Valorar a importancia e a capacidade da linguaxe visual como medio de comunicación. 3. Recoñecer as caracteristicas da linguaxe visual: elementos que a compoñen, signos que emprega e finalidade que persigue. 4. Distinguir a finalidade ou función predominante dunha imaxe a través da análise sistemática. 5. Diferenciar cales son os medios para crear imaxes: medios clásicos e medios de recente aparición. 6. Valorar a importancia das novas tecnoloxías na creación e difusión das imaxes. 7. Apreciar a grande variedade de imaxes que nos rodea como algo propio do noso entorno e da cultura do noso tempo. CONTIDOS

CONCEPTOS • A imaxe como linguaxe visual. • Elementos que compoñen a comunicación visual. • Finalidade dos distintos tipos de imaxes. • Medios para a creación de imaxes. • Factores de análisis dunha imaxe. • Capacidade expresiva do medio plástico e visual. PROCEDEMENTOS • Establecemento de relacións entre as imaxes e as ideas que pretenden comunicar. • Estudio das funcións e finalidades das imaxes. • Clasificación dos diversos medios para crear imaxes. • Relación entre un medio para crear imaxes e a finalidade da imaxe que se obten. • Observación e recoñecemento dos elementos que compoñen unha imaxe. • Análisis da relación que existe entre a expresividade dunha imaxe e os elementos que a compoñen. ACTITUDES • Valoración da imaxe como medio de expresión. • Interés por coñecer as características formais dunha imaxe. • Curiosidade por recoñecer os elementos expresivos dunha imaxe artística. • Respeto ante a diversidade de formas expresivas da linguaxe visual.


11

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Establecer relaciones entre a imaxe e a mensaxe que transmite. 2. Agrupar imaxes atendendo á súa finalidade. 3. Clasificar imaxes según o seu medio de creación. 4. Analizar nunha imaxe os elementos que a compoñen e, en función destes, comprender o seu valor expresivo.

APORTACIÓN ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS

• Competencia comunicativa: Integrar A linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. Aprender a ollar, ver, observar e percibir. • Autonomía e iniciativa personal: Desenvolver estratexias de planificación, previsión de recursos, anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de xeito autónomo). • Competencia social e cidadá: Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas. Manexar e reproducir imaxes do seu entorno cotiá e inventar outras novas para responder a novas necesidades. • Competencia para aprender a aprender: Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. • Tratamento da información e competencia dixital: Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información.


12

UNIDADE 2 A forma PRESENTACIÓN No momento que o alumno xa entende a qué se refire a linguaxe visual e cales son as súas características, o seguinte paso será descubrir os elementos que constitúen este sistema comunicativo. Comezarase o estudo da forma de xeito que o alumno aprenda cales son as súas características partindo da observación participativa. Intentarase desenvolver a ollada analítica para comprender que todas as formas perceptibles se poden agrupar según criterios determinados. Adquirir esta capacidade de visión é necesario para entender e traballar a intención subxectiva que hai tras duna imaxe ou unha forma como medio de expresión. ESQUEMA DA UNIDADE: A FORMA

Percepción da forma

Formas bidimensionais Formas tridimensionais

Forma é todo elemento que ten un contorno e unha estructura. • O contorno determina os límites.

• A estructura constitúe o esquelete.

A percepción da forma depende de: • A situación do observador con

respecto ó obxecto. • O entorno no que se atopa o obxecto.

Elementos configuradores: • O punto. • A liña.

• A mancha.

Elementos configuradores: • Os bloques. • Os planos.

• As liñas.

OBXECTIVOS 1. Aprender as nocións de contorno e de estrutura como elementos que definen as formas. 2. Interpretar a perspectiva da visión e o entorno da forma como elementos fundamentais para a súa percepción. 3. Apreciar as diferenzas entre formas bidimensionais e tridimensionais. 4. Coñecer os elementos propios das formas bidimensionais e das formas tridimensionais. 5. Adquirir destreza na representación de formas sinxelas. 6. Distinguir tipos de formas nas obras de arte. 7. Recoñecer o valor expresivo e subxectivo das formas nas obras de arte. CONTIDOS

CONCEPTOS • A forma: definición e características. • Importancia do punto de vista na apreciación das formas. • Elementos constitutivos das formas bidimensionais. • Elementos constitutivos das formas tridimensionais. • A forma como elemento diferenciador de distintos estilos artísticos. PROCEDEMENTOS • Identificación do elemento predominante nunha forma específica. • Observación de obras plásticas con características formais determinadas. • Análise dos recursos utilizados para crear diferentes sensacións a través da forma. • Realización de composicións nas que se conxuguen diversas formas. • Elaboración de imaxes a partir dun elemento concreto da forma. ACTITUDES • Valoración da importancia das formas xeométricas elementais como estructuras dos obxectos. • Interés por apreciar a estrutura interna dunha obra. • Curiosidade por coñecer e acadar diversos métodos compositivos. • Aprecio pola simplificación como punto de partida da creación visual. • Confianza na propia capacidade de empregar as formas de modo expresivo.


13

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Comprender a noción de forma. 2. Diferenciar os tipos de formas que existen, así como as súas características. 3. Discriminar qué elementos son propios das formas bidimensionais e das formas tridimensionais. 4. Apreciar a intencionalidade expresiva que hai na elección entre diversos tipos de formas á hora de crear unha imaxe. 5. Recoñecer elementos compositivos e relacións entre formas en diferentes obras artísticas. 6. Descubrir formas xeométricas na natureza e na arte. 7. Realizar composicións propias nas que se demostre o coñecemento das posibilidades expresivas das formas.

APORTACIÓN DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS

• Competencia comunicativa: Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. • Competencia artística e cultural: Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Tratamento da información e competencia dixital: Utilizar recursos tecnolóxicos específicos. • Autonomía e iniciativa persoal: Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica para fomentar a iniciativa e autonomía personal. • Competencia social e cidadá: Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas.


14

UNIDADE 3 A cor

PRESENTACIÓN Nesta unidade profundízase en dúas ideas principais: a importancia da cor na linguaxe visual e toda a teoría que se desenrola arredor da interpretación das cores. Os alumnos xa estan familiarizados co uso das cores na educación primaria coma un dos primeiro elementos que emprega. Agora é necesario que adquira unha serie de coñecementos teóricos para empregar as cores de xeito racional, así como ser capaz de interpretar de modo crítico as imaxes e creación que observe. Os exercicios e traballos desta unidade están plantexados con esta finalidade. ESQUEMA DA UNIDADE: A COR

A percepción da cor A interacción das cores O valor comunicativo das cores

A cor percíbese gracias á interacción de tres elementos: • A luz.

• As características da superficie dos obxectos. • O sentido da vista.

As cualidades diferenciadoras das cores son: tono, saturación e luminosidade.

En función desas cualidades realízanse escalas cromáticas.

O círculo cromático é un esquema ordenado das cores:

• As cores primarias non se poden obter de ningunha outra. • As cores secundarias obteñense

combinando as primarias.

A cor pode transmitir informacións e permite expresar sentimentos e emocións personales.

Clasificacións das cores baseadas no seu valor comunicativo: • Asociadas a sensacións térmicas

(cores frías e cores cálidas). • Baseadas en criterios sicolóxicos. • Baseadas na natureza.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os elementos e procesos físicos polos que se percibe a cor. 2. Recoñecer as cualidades das cores e distinguir cores primarias e secundarias. 3. Realizar mesturas de cores e gradacións cromáticas con diversas técnicas e materiais. 4. Apreciar a importancia da cor na comunicación visual como medio de información sobre unha imaxe. 5. Valorar o uso estético e expresivo da cor nas imaxes artísticas. 6. Aplicar as nocións técnicas que se adquiriron en composicións propias de modo que a cor estea ó servicio da obra expresiva. CONTIDOS

CONCEPTOS • A luz branca e a cor. • Elementos que interveñen na percepción da cor: a luz, a cor dos obxectos e o sentido da vista. • Cualidades da cor. Escalas cromáticas. • O círculo cromático. Cores primarias e secundarias. • Armonías e contrastes. • Función comunicativa das cores. • Función expresiva e creativa das cores nas obras de arte. PROCEDEMENTOS • Obtención de cores secundarias a traves da mestura das cores primarias. • Elaboración de escalas cromáticas de diferente tipo. • Análisis dos usos comunicativos da cor nunha imaxe. • Dominio dos recursos técnicos e creativos da cor nas creacións propias ACTITUDES • Predisposición para explorar a cor no entorno e relacionar dita exploración coas aprendizaxes adquiridas. • Gusto polo rigor e a precisión no emprego da cor para realizar composicións propias.


15

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer as propiedades físicas da cor. 2. Apreciar os matices da cor na natureza e nos obxectos. 3. Diferenciar as cores primarias das secundarias. 4. Manexar as cores primarias, o branco e o negro para obter unha diversidade cromática. 5. Utilizar con fins expresivas l+as ferramentas técnicas aprendidas sobre a cor. 6. Analizar críticamente unha imaxe ou creación artística en función do seu uso da cor.


• Competencia comunicativa: Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. Aprender a ollar, ver, observar e percibir. Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Autonomía e iniciativa personal: Desenrolar estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de xeito autónomo). • Competencia para aprender a aprender: Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. • Tratamento da información e competencia dixital: Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. • Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico: Analizar obras alleas.


16

UNIDADE 4 A textura

PRESENTACIÓN A textura é un elemento máis da linguaxe visual e plástica, que enriquece a expresividade duna obra e a caracteriza fronte a outras. Nesta unidade tentarase que o alumno poda obter uns contidos teóricos sobre a textura (definición, tipos, percepción, aplicación nas artes,...) e que aprenda a manexar diferentes técnicas para conseguir esas texturas. Deberase intentar que os propios alumnos investiguen sobre as posibilidades das texturas como medio expresivo mais alá do xa coñecido nas obras de arte. ESQUEMA DA UNIDADE: A TEXTURA

Definición e clases A percepción das texturas A textura en arquitectura e escultura

A textura é o acabado que ten a superficie de calqueira obxecto. Según a súa orixe, existen dúas

clases de texturas: • Texturas naturais. • Texturas artificiais.

Según o sentido polo que se perciben, existen dúas clases de texturas:

• As texturas táctiles son as que se aprecian básicamente a través do tacto.

• As texturas visuais son as que se captan a través do sentido da vista.

Os arquitectos dotan ás súas obras de texturas específicas, atendendo a criterios funcionais, estéticos ou

económicos diversos. A textura é compoñente esencial e

consustancial das obras escultóricas. A elección do material depende da sensación que se quere producir.

OBXECTIVOS 1. Diferenciar os tipos de texturas que se atopan na natureza e no entorno. 2. Distinguir entre texturas táctiles e texturas visuais. 3. Apreciar as cualidades táctiles e visuais dos materiais para recoñecelas nos obxectos cotiás e nas obras artísticas. 4. Relacionar nas obras de arte os tipos de textura coas súas funcións e as súas cualidades estéticas. 5. Adquirir destreza no manexo dos materiais gráfico-plásticos para obter diferentes texturas. 6. Utilizar os conceptos aprendidos sobre a textura para desenrolar formas de expresión propias. CONTIDOS

CONCEPTOS • Texturas naturais e texturas artificiais. • Texturas táctiles e texturas visuais. • As texturas en arquitectura e escultura. PROCEDEMENTOS • Observación e análise de texturas e materiais do contorno. • Experimentación con diversas técnicas para obter texturas. • Aplicación de técnicas para empregar texturas de forma expresiva nas composicións propias. • Análise de obras arquitectónicas, escultóricas e pictóricas nas que se empregue a textura con valor expresivo. ACTITUDES • Aprecio das posibilidades da textura como un recurso artístico máis. • Valoración da importancia que ten a relación entre funcionalidade, estética e economía na creación de obxectos e edificios. • Curiosidade por experimentar con materiais novos para as creacións propias. • Respeto polo emprego de técnicas novedosas e orixinais na obtención de texturas. • Predisposición para recoñecer diferentes tipos de textura nas obras de arte.


17

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer texturas de obxectos do contorno mediante apreciación visual e táctil, xa sexan naturais ou artificiais. 2. Analizar por qué se ten empregado un determinado material na creación dun obxecto en relación coa función que debe cumprir. 3. Analizar o uso de texturas en obras arquitectónicas, escultóricas e pictóricas. 4. Realizar texturas mediante diferentes técnicas. 5. Aplicar distintas texturas en composicións plásticas propias.


• Competencia comunicativa: Facer uso de recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. • Competencia artística e cultural: Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. Aprender a ollar, ver, observar e percibir. Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. • Autonomía e iniciativa personal: Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica. • Competencia social e cidadá: Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas. Plantexar experiencias directamente relacionadas coa diversidade de respostas ante un mesmo estímulo e a aceptación das diferencias.


18

UNIDADE 5 A imaxe dixital PRESENTACIÓN Na época actual o mundo da informática abrangue todos os eidos do saber e da creación. É certo que como novo medio vai conseguir resultados tamén novedosos, sobre todo no que se refire á creación artística, e en concreto á imaxe dixital, ó deseño gráfico en todas as súas aplicacións, e dende logo tamén na creación tridimensional, tanto virtual como real. Sendo esta a nova realidade non se debe descoidar no proceso creativo o concepto preciso de que as computadoras son unha nova ferramenta, pero que sempre por riba do seu uso deberá estar a idea xeneratriz, e que sen un concepto preciso do que se quere facer non se chegará a un resultado axeitado e reflexo do pensamento humano, base do coñecemento, a cultura e en concreto das manifestacións artísticas. Tamén é real que os centros non teñen os medios axeitados para realizar esta unidade con éxito, e sucede así por varios motivos:

- Non sempre os docentes estamos convintemente formados no mundo dixital - Os equipos informáticos existentes nos centros son escasos e non teñen a capacidade

suficiente para xestionar programas de deseño - Non existe nos centros un personal especializado para o mantemento dos equipos informáticos

en condicións óptimas - Os centros non sempre xestionan enficientemente os escasos recursos existentes

Por estes motivos o ensino desta unidade verase mermado ás posibilidades humanas e técnicas reais. Entendemos ademais dende o departamento de debuxo que o horario adicado é insuficiente para a adquisición de manexo e destreza con estes novos medios. ESQUEMA DA UNIDADE: A IMAXE DIXITAL

O soporte da imaxe dixital

A imaxe dixital: das orixes á actualidade

A calidade das imaxes dixitais

Obtención de imaxes dixitais

A infografía é o conxunto de técnicas de creación,

almacenamento e manipulación de imaxes a traves de programas

informáticos.

Na evolución inflúen o aumento de capacidade de

memoria das computadoras, o desenrolo dos programas e o menor

tamaño dalguns arquivos de imaxe. As imaxes dixitais

poden ser: imaxes de mapa de bits (compostas por puntos

luminosos ou píxeles) e imaxes vectoriais (criadas con fórmulas

matemáticas).

As imaxes vectoriais mantienen su calidad aunque se cambie su

tamaño. La calidad de las imágenes de mapa de bits depende del número de píxeles que

constituyen la imagen, a lo cual se denomina resolución de la imagen.

• Cunha cámara dixital. • A traves do escáner. • Con programas de debuxo

específicos para crear ou manipular imaxes vectoriais ou imaxes de mapa de bits.

OBXECTIVOS 1. Coñecer a natureza informática da imaxe dixital. 2. Distinguir as cualidades e características dos tipos de imaxes dixitais. 3. Apreciar a calidade dunha imaxe dixital en función da súa resolución. 4. Criar imaxes dixitais a traves da cámara fotográfica dixital. O uso apropiado das cámaras de móvil. 5. Obter imaxes dixitais a traves do escáner. 6. Criar imaxes dixitais a traves dun programa informático de debuxo. 7. Interpretar os rasgos principais dunha imaxe dixital. CONTIDOS

CONCEPTOS • Composición informática da imaxe dixital. • Evolución histórico-tecnolóxica da imaxe dixital. • Imaxes vectoriais. • Imaxes de mapa de bits. • Resolución da imaxe dixital. • Modos de obtención de imaxes dixitais. PROCEDEMENTOS • Observación detallada dunha imaxe dixital. • Obtención de imaxes dixitais a traves de diversos medios. • Creación de novas imaxes dixitais a traves dos programas dixitais de debuxo. • Manipulación expresiva por medios convencionais dunha imaxe dixital. ACTITUDES • Interés pola informática como soporte de imaxes.


19

• Curiosidade pola creación artística baseada na imaxe dixital. • Compartir cos compañeiros que dispoñan de menos recursos informáticos propios. • Respeto polas diferentes competencias e habilidades informáticas dos compañeiros e colaboración. • Predisposición para empregar imaxes dixitais como fonte de creacións plásticas propias.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Apreciar as diferencias entre a imaxe convencional e a imaxen dixital. 2. Coñecer os diferentes tipos de imaxes dixitais. 3. Analizar as características dunha imaxe dixital. 4. Manexar as ferramentas para criar imaxes dixitais. 5. Criar e manipular imaxes dixitais con criterio expresivo e estético.


• Competencia comunicativa: – Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. – Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. – Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que les son propios. – Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Autonomía e iniciativa personal: – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica para fomentar a iniciativa e autonomía personal. • Competencia social e cidadá: – Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas. • Tratamento da información e competencia dixital: – Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos.


20

UNIDADE 6 O debuxo técnico

PRESENTACIÓN Trátase de presentar o Debuxo Técnico ós alumnos como unha nova ferramenta que van a desenvolver ó longo da súa formanción na Educación Secundaria, tratarase de familiarizar ó alumno coas ferramentas propias desta modalidade de linguaxe (compás, escuadra, cartabón,...) cos seus elementos básicos (punto e liña) e cos trazados que se poden realizar con rectas e ángulos. Débese adicar o tempo necesario para que os alumnos aprendan o manexo destes elementos, xa que se empregarán en unidades e cursos posteriores. Neste primeiro contacto débese transmitir ós alumnos a necesidade de traballar con precisión, exactitude, orde e limpeza, características esenciais no debuxo técnico. ESQUEMA DA UNIDADE: O DEBUXO TÉCNICO

O debuxo técnico: características

A normalización no debuxo técnico

Rectas. Trazados básicos

Ángulos. Trazados básicos

O debuxo técnico é unha linguaxe visual e

as súas características son: • Obxectividade.

• É preciso e lóxico, e emprega conceptos matemáticos.

• É universal.

Os formatos de papel normalizados

establécense a partir do DIN-A0 por sucesivas divisións á mitade do

papel, sendo proporcionais. Os elementos do debuxo

técnico son: • Trazado do punto. • Trazado da liña.

Conceptos básicos: • Recta.

• Semirrecta. • Segmento. Trazados:

• Paralelas. • Perpendiculares. • Mediatriz dun segmento.

• Trazado da bisectriz dun ángulo.

• Trazados con compás de ángulos de 90°, 45°, 60° y 30°. • Trazados de ángulos con

plantillas.

OBXECTIVOS 1. Entender o debuxo técnico como unha linguaxe obxetiva, precisa e universal. 2. Adquirir destrezas no manexo de instrumentos e materiais propios do debuxo técnico: lápis, regra, escuadra, cartabón, compás, goma, papel, etc. 3. Aplicar as nocións básicas do debuxo técnico na expresión gráfica e no debuxo en xeral. 4. Desenrolar as tarefas de debuxo técnico de xeito metódico, preciso e limpo. CONTIDOS

CONCEPTOS • O debuxo técnico como linguaxe. • Ferramentas e materiais básicos para o debuxo técnico. • Elementos do debuxo técnico: o punto e a liña. • Clases de liñas e significados no debuxo técnico. • Tipos de rectas. Trazados básicos. • Tipos de ángulos. Trazados básicos. PROCEDEMENTOS • Aplicación da linguaxe xeométrica como linguaxe matemática no debuxo técnico. • Percepción de puntos e liñas en diferentes tipos de imaxes. • Utilización das ferramentas para trazar elementos básicos do debuxo técnico. • Trazado de paralelas e perpendiculares. Trazado da mediatriz dun segmento. • Trazado de ángulos. Trazado da bisectriz dun ángulo. ACTITUDES • Aproveitamento do debuxo técnico para aumentar as posibilidades comunicativas no debuxo. • Gusto pola precisión, exactitude e pulcritude na representación gráfica. • Valoración do debuxo técnico como forma de representación obxectiva e exacta. • Coidado do material de debuxo propio, dos compañeiros e do centro. • Constancia para superar as dificultades prácticas e adquirir destreza no debuxo.


21

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Identificar o debuxo técnico coma unha linguaxe universal baseada na xeometría. 2. Manexar correctamente as ferramentas do debuxo técnico no desenrolo dos traballos. 3. Realizar os trazados xeométricos básicos: paralelismo e perpendicularidade de rectas, mediatrices de segmentos, trazado de ángulos e bisectrices de ángulos. 4. Utilizar con coidado e respecto as ferramentas do debuxo técnico no desenrolo dos traballos. 5. Adquirir destreza no desenrolo preciso e pulcro dos traballos de debuxo técnico.


• Competencia comunicativa: – Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. – Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Autonomía e iniciativa personal: – Desenrolar estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de xeito autónomo). – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica para fomentar a iniciativa e autonomía personal. • Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. • Competencia matemática: – Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a representación obxectiva das formas.


22

UNIDADE 7 Figuras xeométricas

PRESENTACIÓN Unha vez xa coñecidos e dominados os rudimentos básicos do debuxo técnico, o alumnos vai empregar outras ferramentas procedementais importantes, como adivisión dun segmento en partes iguais. Todos estes coñecementos vanse a aplicar no trazado de figuras xeométricas planas, que será un novo concepto a introducir, xunto co concepto de plano e as dúas dimensións. Tamén se traballará sobre a existencia de elementos xeométricos na natureza e nas creacións humanas, xa que é necesario que o alumno entenda a presencia da xeometría no seu entorno próximo. Concebir as figuras xeométricas como unha realidade física real, que as matemáticas e a xeometría representan de xeito lóxico, preciso e sistemático. ESQUEMA DA UNIDADE: FIGURAS XEOMETRICAS

Figuras xeométricas. Conceptos básicos

Trazados básicos

Polígonos inscritos

Trazados xeométricos con curvas

Un polígono é a parte

do plano limitada por segmentos que forman unha liña poligonal

pechada. Os polígonos regulares teñen todos os lados iguais. A circunferencia é o

lugar xeométrico determinado polos puntos que equidistan

doutro chamado centro.

Trazados instrumentais:

• División do segmento en partes iguais. • Determinación do

centro dunha circunferencia. Trazados de cadrados e triángulos coñecendo a

lonxitude dos seus lados.

Métodos particulares:

• Trazado do triángulo e o hexágono. • Trazado do cadrado e o

octógono. Método xeral.

Tanxencias:

• Trazado dunha recta tanxente a unha circunferencia. • Trazado dunha circunferencia

tanxente a outra. Espirais: • Trazado dunha espiral de dous centros.

OBXECTIVOS 1. Recoñecer as figuras xeométricas na natureza, a arte e o deseño. 2. Coñecer e dominar os conceptos de polígono e circunferencia. 3. Dominar os trazados básicos de carácter instrumental. 4. Empregar de forma correcta os materiais e procedementos para trazar polígonos regulares. 5. Desenrolar os trazados xeométricos con curvas (tanxencias e espirais) nas composicións propias. 6. Diferenciar os tipos de figuras xeométricas que poden formar parte dla decoración dun obxecto. 7. Aplicar as figuras xeométricas como compoñente constructiva ou ornamental en diversos traballos plásticos. CONTIDOS

CONCEPTOS • O polígono. A circunferencia. • Trazados básicos de triángulos. • Trazado dun cadrado a partir dun lado. • Polígonos regulares inscritos. • Relacións de tanxencia. • A curva espiral. • Figuras xeométricas na natureza, a arte, o deseño e a decoración. PROCEDEMENTOS • División dun segmento en partes iguais a través do método de Tales de Mileto. • Determinación do centro dunha circunferencia. • Trazado con axuda do compás do cadrado e de diversos tipos de triángulos. • Trazado de polígonos inscritos a través de métodos particulares e do método xeral. • Trazado de tanxencias entre unha circunferencia e unha recta ou entre circunferencias. • Trazado de curvas espirais. ACTITUDES • Interés por recoñecer figuras xeométricas no contorno. • Aprecio polo uso das figuras xeométricas na arte, o deseño e a decoración. • Gusto pola precisión, exactitue e limpeza no trazado de figuras xeométricas. • Inquedanza por coñecer os procesos lóxicos e deductivos que subxacen no trazado das figuras xeométricas. • Recoñecemento das posibilidades compositivas das formas poligonais.


23

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer e clasificar diferentes tipos de polígonos. 2. Construir correctamente formas poligonais a traves de distintos métodos. 3. Empregar o razonamento para establecer relacións entre os diversos elementos xeométricos que forman un polígono. 4. Analizar a función utilitaria e a función estética no emprego de formas xeométricas no deseño e na arte. 5. Realizar composicións plásticas a partir dos diversos procedementos xeométricos que se aprenderon.


• Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos eda utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. • Autonomía e iniciativa persoal: – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e la autocrítica. • Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. – Acadar tarefas de experimentación criativa que impliquen a toma de conciencia das propias capacidades e recursos. • Tratamento da información e competencia dixital: – Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos. • Competencia matemática: – Aprender a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica.


24

UNIDADE 8 A obra tridimensional PRESENTACIÓN Trátase de pasar dos elementos desenvolvidos no plano ás tres dimensións e as súas expresións artísticas, como a arquitectura e a escultura. Centrarase sobre todo na escultura pola posibilidade de realización de traballos, ainda que se fará fincapé en que as dúas disciplinas se basan na ocupación do espazo. Traballaranse materiais accesibles para a representación volumétrica con diferentes técnicas, dende o moldeado ó colage, e traballarease coa reciclaxe de obxectos artificiais e naturais como posibles criadores de formas e delimitadores de espacio. Introduciranse conceptos como os Ready Made, Pop Art, Arte Póvera e Land Art, a traves dos que se intenten vencellar as actividades coa relación e conservación do alumno co seu entorno. ESQUEMA DA UNIDADE: A OBRA TRIDIMENSIONAL

A escultura e a arquitectura

Aspectos técnicos da escultura

Técnicas tridimensionais

Constitúen os medios que utilizan os artistas plásticos para expresarse a

través do espazo e o volume.

Tipos de escultura: escultura exenta ou de bulto redondo e relevo.

Materiais escultóricos: -clásicos: a pedra, a madeira, o ferro, o bronce e a arxila.

-contemporáneos: derivados plásticos, poliéster, materiais da natureza e de reciclaxe, cotiás, industriais, etc

• A talla. • A modelaxe.

• O vaciado. • A construcción. • A ensamblaxe.

• O ready made. • A reciclaxe. • A costrucción de maquetas a escala.

OBXECTIVOS 1. Relacionar o manexo do espazo e o volume con formas de expresión artística como a escultura e a arquitectura. 2. Coñecer os tipos de escultura e os materiais empregados nela. 3. Coñecer as diversas técnicas de creación escultórica. 4. Dominar algunhas técnicas escultóricas básicas, como o modelado. 5. Analizar os aspectos técnicos, procedimentais e artísticos dunha obra escultórica. 6. Familiarizarse coas novas vangardas artísticas e os seus métodos de traballo. 7. Desenrolar a pericia técnica e o sentido creativo na elaboración de diversas obras tridimensionais básicas: modelado de arxila, collages, creación de figuras tridimensionais, novas tendencias e guías de cómo traballar os novos materiais. CONTIDOS

CONCEPTOS • A escultura e a arquitectura: semellanzas e diferenzas. • Tipos de escultura: la escultura exenta e o relevo. • Materiales escultóricos: -clásicos: a pedra, a madeira, o ferro, o bronce e a arxila. -contemporáneos: derivados plásticos, poliéster, materiais da natureza e de reciclaxe, cotiás, industriais, • Técnicas escultóricas: talla, modelado, vaciado, construcción e ensamblaxe, ready made, reciclaxe, reubicación, costrucción de maquetas a escala.. • Evolución en técnicas, materiais e temas das obras escultóricas do século XX. • Peculiaridades plásticas propias da obra tridimensional. • Expresividade na obra escultórica. PROCEDEMENTOS • Análises técnica dunha obra escultórica: tipo de escultura, material empregado, técnica utilizada... • Análises artística dunha obra escultórica: figuración, abstracción, manexo das formas, finalidade expresiva, relación coas características do contorno... • Construcción de figuras tridimensionais con diversos materiais. • Modelado dun relevo de arxila. • Creación de colages con elementos tridimensionais. • Realización de elementos volumétricos con material reciclado (Ready Made, Pop Art, Arte Póvera,...) • Accións na paisaxe con elementos da natureza (Land Art) ACTITUDES • Interés pola escultura como forma de expresión artística. • Curiosidade polas diversas técnicas empregadas na creación escultórica. • Aprecio polos materiais, técnicas e temas da escultura contemporánea. • Inquedanza por buscar novos e orixinais materiais para creacións tridimensionais. • Vontade de adquirir destreza manual en técnicas como a modelaxe. • Hablidade para manexar novos materiais e formas. • Capacidade de comprensión espacial dos obxectos e formas.


25

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os tipos, materiais e técnicas propias da escultura. 2. Desenrolar de forma ordenada a análise dunha obra escultórica. 3. Aplicar as técnicas básicas da modelaxe ás creacións propias con arxila ou plastilina. 4. Comprender o signivficado das obras de vangarda e asimilar os seus métodos de traballo e ferramentas. 5. Mostrar capacidade creativa e orixinalidade nas creacións propias. 6. Executar os traballos propostos unha técnica axeitada que responda á natureza da propia obra.


• Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Aprender a ollar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. • Competencia social e cidadá: – Traballar con ferramientas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas. – Plantexar experiencias directamente relacionadas coa diversidade de respostas ante un mesmo estímulo e aceptación das diferencias. - Traballar con elementos do contorno social e cultural do alumno, tanto nos materiais, técnicas como conceptos a representar. • Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico: – Analizar obras alleas. – Desenrolar actitudes de conservación do patrimonio cultural. - Coñecemento do medio físico social e cultural a través da realización de traballos locais.


26

UNIDADE 9 A composición PRESENTACIÓN A composición é unha referencia básica na creación artística que o alumno debe entender e asumir, tanto como elemento de análise das creacións de artistas ccoñecidos como ferrementa para as creacións propias. Este contacto coa composición serviralle ó alumno a evolucionar dende un uso intuitivo dos elementos dos que dispón para os seus traballos (cor, forma, proporción, espacio,...) a un uso racional, no que a eleccións dos recursos e posibilidades estea dominado por unha intención estética e indique certo sentido nas realizacións efectuadas. ESQUEMA DA UNIDADE: A COMPOSICIÓN

A composición nas obras plásticas

A color na composición

As formas na composición

A proporción

Compoñer é ordenar os elementos dunha obra

plástica bidimensional ou tridimensional con intención expresiva.

Recursos compositivos son a cor, a textura, la forma e a proporción.

En ocasións, un deles predomina sobre os outros.

Nas obras realizadas con cores armónicas non soe

haber tons que destaquen sobre o conxunto.

Nas obras realizadas con cores contrastadas, o artista quere chamar a

atención do espectador sobre algún elemento en particular.

As formas no plano soense organizar seguindo esquemas

xeométricos como liñas ou figuras. Tamén se poden ordenar a base de repeticións, dando lugar a

composicións modulares. As formas volumétricas ordenanse en función das tres dimensións do

espazo.

A proporción é a relación de dimensións entre as partes dun

todo o entre os distintos elementos dunha obra. Para establecer proporcións

empreganse módulos ou unidades de medida como referencia.

A igualdade e a semellanza son conceptos relacionados coa proporción.

OBXECTIVOS 1. Comprender o concepto de composición como ordenación ou distribución de elementos. 2. Manexar a cor cunha intención compositiva global. 3. Organizar as formas no plano de forma expresiva dende o punto de vista compositivo. Coñecer a organización das formas nas obras volumétricas. 4. Entender a proporción como elemento compositivo, tanto cando se usa para crear sensación de equilibrio como cando pretende destacar algún elemento. 5. Analizar unha obra plástica dende o punto de vista da composición e saber recoñecer nela as intencións expresivas do artista. 6. Conxugar os diversos elementos compositivos para obter creaciones propias nas que se aprecie a vontade expresiva a traves da ordenación e distribución. CONTIDOS

CONCEPTOS • A composición como ordenación de elementos. • A cor na composición. Obras realizadas con cores armónicas e cores contrastadas. • A organización das formas no plano: elementos xeométricos. • A organización das formas no espazo: as tres dimensións. • O manexo da proporción como elemento compositivo. • A expresividade a traves da composición. PROCEDEMENTOS • Crear composicións creadas con cores armónicas e con cores contrastadas. • Distribuir as formas con intención compositiva nas creacións propias. • Transmitir sensación de equilibrio a traves das figuras proporcionadas. • Alterar as proporcións das figuras para obter efectos expresivos. • Dominar a composición modular como pauta distributiva dos elementos. • Averiguar a pauta compositiva dunha obra a traves da súa observación e análise. ACTITUDES • Curiosidade por descubrir a pauta compositiva dunha creación artística. • Inquedanza por aplicar diversos recursos compositivos nas creaciones propias. • Valoración das composicións baseadas na orde, o equilibrio e a mesura. • Aprecio e respecto polas composicións baseadas na desproporción e o desequilibrio como elementos compositivos. • Vontade de traballar para conseguir esquemas compositivos orixinais.


27

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer a importancia da composición na creación de obras plásticas. 2. Aplicar gamas de cores armónicas ou contrastada con finalidade compositiva. 3. Organizar con sentido compositivo as formas no plano. 4. Manexar as proporcións con intención expresiva (para crear unha composición, ben armónica ou ben desequilibrada). 5. Describir con criterio unha obra pictórica dende o punto de vista da composición.


• Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Aprender a ollar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. • Autonomía e iniciativa personal: – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica. • Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. • Competencia nocoñecemento e a interacción co mundo físico: – Analizar obras alleas. – Desenrolar actitudes de conservación do patrimonio cultural.


28

UNIDADE 10 A representación do volume PRESENTACIÓN A representación volumétrica vaise adquirindo pouco a pouco na aprendizaxe gráfica. Os debuxos primeiros dun neno non teñen incluido o concepto de tridimensionalidade. E pouco a pouco as figuras adquiren volume a través de recursos que se van incorporando de modo intuitivo. Nesta unidade daranselle ferramentas a traves do debuxo xeométrico. Xunto co aspecto procedemental tratase de desenrolar o sentido interpretativo do alumno e comprender os procesos dos diferentes sitemas de representación. ESQUEMA DA UNIDADE: A REPRESENTACIÓN DO VOLUME

Relación entre o volume e o plano

O sistema diédrico

O sistema axonométrico

Desenrolo de poliedros

Representación do volume:

• Con fins estéticos. • Con fins descriptivos a través dos sistemas

de representación.

Amosa as vistas principais

dos obxectos: • O alzado. • O perfil.

• A pranta.

Utiliza como referencia tres eixos. • A perspectiva cabaleira emprega

eixos que forman dous ángulos de 135° e un de 90°. • A perspectiva isométrica usa

eixos que forman ángulos de 120°.

O desenrolo é a representación de todas as caras dunha figura

ordenadas e despregadas no plano.

OBXECTIVOS 1. Interpretar as propiedades e dimensións dos obxectos do entorno para representalos a traveso de diversos sistemas. 2. Recoñecer e valorar distintos sistemas e xeitos de representar en dúas dimensións os obxectos tridimensionais do contorno. 3. Coñecer e aplicar o sistema diédrico. 4. Coñecer e aplicar a perspectiva cabaleira. 5. Coñecer e aplicar a perspectiva isométrica. 6. Obter o desenrolo dunha figura xeométrica e identificar unha figura a partir do seu desenrolo. 7. Extraer e analizar as características dunha imaxe a través do sistema de representación do volume que se teña aplicado nela. CONTIDOS

CONCEPTOS • Relación entre o volume e o plano: os sistemas de representación. • O sistema diédrico. Vistas dun obxecto: alzado, pranta e perfil. • O sistema axonométrico: representación a través de tres eixos. • A perspectiva cabaleira. • A perspectiva isométrica. • O desenrolo de corpos xeométricos. PROCEDEMENTOS • Interpretación do volume dun obxecto representado nun plano. • Recoñecemento das tres vistas básicas dun obxecto: alzado, pranta e perfil. • Representación de obxectos a través do sistema diédrico. • Representación de obxectos a través da perspectiva cabaleira. • Representación de obxectos a través da perspectiva isométrica. • Trazado do desenrolo dun corpo xeométrico e obtención dun corpo xeométrico tridimensional a través do seu desenrolo. ACTITUDES • Valoración dos distintos xeitos de representar os volumes. • Aprecio pola precisión e exactitude dos sistemas de representación. • Esforzo por conseguir representacións precisas dos obxectos. • Interés por aplicar e relacionar aspectos matemáticos coa representación de obxectos. • Valoración do sistema diédrico para o deseño e a arquitectura.


29

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer os diferentes sistemas de representación. 2. Completar e saber interpretar as vistas dun obxecto. 3. Realizar representacións de obxectos en sistema axonométrico. 4. Obter o desenrolo dun corpo xeométrico. 5. Interpretar a representación nun plano dunha imaxe tridimensional e obter información dela.


• Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. – Acadar tarefas de experimentación creativa que impliquen a toma de conciencia das propias capacidades e recursos, así como a aceptación dos propios erros como instrumento de mellora. • Tratamento da información e competencia dixital: – Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos. • Competencia matemática: – Aprender a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica. – Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a representación obxectiva das formas.


30

UNIDADE 11 A representación do espazo PRESENTACIÓN Nesta unidade introducirase ó alumno na representación do espacio ,non para que domine a técnica á perfección pero si para que se familiarice con conceptos que desenrolará con mais profundidade en cursos posteriores. A aprendizaxe centrarase na explicación do proceso de representación, buscando como resultado a comprensión visual dos alumnos, examinando os exemplos gráficos propostos, identificando o efecto espacial. ESQUEMA DA UNIDADE: A REPRESENTACIÓN DO ESPAZO

A representación do espazo no plano

Recursos relacionados coa distribución dos elementos

Recursos relacionados coa el cor e as superficies

A perspectiva cónica

Existen «trucos visuais» para obter

imaxes planas que lembren a percepción do volume e que están

relacionados co uso da cor, a distribución dos elementos na

composición e o tratamento das superficies.

• A diferencia de tamaño: basease no feito de que

os obxectos máis alonxados parecen máis pequenos.

• A superposición: basease no feito de que interpretamos que están

máis perto os obxectos que tapan a outros.

• A degradación de formas: basease no distinto nivel de

detalle ó representar obxectos de diferentes planos. • O claroscuro: cambio progresivo

de zonas de luz e sombra que da relevo ás formas e profundidade ó espacio.

• A perspectiva aérea: a distancia fai que as formas e as cores se vexan menos nídios.

Suponse que as imaxes que observamos quedan reflectidas

nun plano entre o obxecto e o observador. Nese plano sitúanse:

• A liña do horizonte. • O punto de fuga. • O punto de vista do observador.

OBXECTIVOS 1. Coñecer a posibilidade de xerar efectos de volume e espacio a través de diversos recursos. 2. Relacionar certos recursos propios da composición como creadores de efecto espacial. 3. Identificar os recursos relacionados coa luz, a cor e as texturas para representar o espacio. 4. Entender la naturaleza de la perspectiva cónica a través de sus elementos principales. 5. Recoñecer e analizar os recursos para representar o espacio nunha obra pictórica. 6. Aplicar de forma básica, nas creacións propias, recursos baseados na composición e o manexo da luz e a cor para representar o espacio. 7. Determinar os elementos propios da perspectiva cónica nunha imaxen concreta. CONTIDOS

CONCEPTOS • A diferenza de tamaño como indicador de distancia. • A superposición de elementos nunha composición. • Os recursos para representar o espacio mediante a cor ou as texturas: a degradación das formas, o claroscuro, a perspectiva aérea. • A luz e a sombra como creadoras de efecto tridimensional. Tipos de sombras. • A perspectiva cónica. • Elementos da perspectiva cónica: liña do horizonte, punto de fuga, punto de vista. PROCEDEMENTOS • Identificar as sombras nunha fotografía ou ilustración. • Explorar o difuminado como técnica para crear efecto espacial. • Obter o punto de fuga e a liña do horizonte dunha fotografía ou representación gráfica deseñada con perspectiva cónica. • Dar volume a un obxecto plano a través da perspectiva cónica. • Detallar os recursos empregados para representar o espazo nunha obra plástica. ACTITUDES • Curiosidade por descubrir cómo se representa gráficamente o espacio. • Interés polos diversos xeitos de dar profundidade a través da composición, a luz e a cor. • Aprecio pola perspectiva cónica como forma máis axeitada para obter unha imaxe o máis parecida posible á que capta o ollo humano. • Gusto por acadar de forma precisa o punto de fuga e a liña do horizonte dunha perspectiva cónica a través das ferramentas axeitadas.


31

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer os diferentes sistemas de representación do espazo a través da creación de efectos. 2. Aplicar os efectos básicos para representar o espazo nas creacións propias. 3. Dominar os principios teóricos da perspectiva cónica e coñecer os seus elementos máis importantes. 4. Determinar os elementos principais da perspectiva cónica nunha imaxe concreta a través das ferramentas necesarias.


• Competencia comunicativa: – Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. – Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Aprender a ollar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. – Experimentar e investigar coa diversidade de técnicas plásticas e visuais. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Competencia matemática: – Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a representación obxectiva das formas.


32

UNIDADE 12 A fotografía e o cine PRESENTACIÓN Os alumnos coñecen estes medios pola presencia no seu entrorno social e cultural. O que se pretende é dar a coñecer os procedementos técnicos e artísticos destes medios e o tipo de linguaxe que empregan. Non se pretende a realización de obras acabadas neste eido, pero si a análise dalgunha obra e se o tempo é suficiente algunha proba de guionización e grabación dalgunha escena. ESQUEMA DA UNIDADE: A FOTOGRAFÍA E O CINE

Definición e orixes

Aspectos técnicos da fotografía

Aspectos técnicos do cine

Recursos expresivos no cine

A fotografía: nace no primeiro tercio do século XIX.

O cine: nace a finais do século XIX.

Encadre: refírese ó fragmento de realidade que se escolle.

Enfoque: consiste na axeitada colocación das lentes.

Apertura do diafragma: determina a cantidade de luz.

Velocidade do obturador: determina o tempo de exposición á luz.

Unidades da rodaxe: • Escea. • Plano.

• Secuencia. • Fotograma. A iluminación.

O son. A montaxe.

Tipos de planos. Angulación. Movementos da cámara.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os principios ópticos da fotografía e os seus elementos técnicos. 2. Extraer as características técnicas dunha fotografía a partir do seu observación respecto ó encadre, o enfoque, a luz e o tempo de exposición. 3. Traballar sobre unha fotografía para obter diversos efectos estéticos. 4. Comprender cómo o cine é capaz de captar o movemento e recoñecer os elementos técnicos que o compoñen. 5. Recoñecer nunha película os diversos recursos expresivos que se poden acadar a partir das características técnicas do cine. 6. Analizar as características dun fotograma concreto e a información que proporciona; identificar qué tipo de plano se emprega nunha escena concreta. CONTIDOS

CONCEPTOS • Al orixe da fotografía e o cine. Relación técnica entre ambas linguaxes. • Aspectos técnicos da fotografía: encadre, enfoque, luz e tempo de exposición. • Elementos básicos do cine: rodaxe, escena, unidades narrativas, luz, son e montaxe. • Recursos expresivos do cine: tipos de plano, puntos de vista da cámara e movementos da cámara. • Posibilidades artísticas da fotografía e o cine. PROCEDEMENTOS • Realizar un pequeno arquivo de fotografías en función de conceptos técnicos. • Relacionar fotogramas con xéneros cinematográficos en función dos recursos expresivos utilizados. • Identificar el tipo de plano empregado nun fotograma. • Manipular con sentido estético ou artístico unha fotografía a través de técnicas plásticas. • Escribir un guión de cine; realizar un story board con dibuxos. ACTITUDES • Curiosidade polos aspectos artísticos e creativos da fotografía e o cine. • Interés polo manexo dos recursos técnicos de ambos medios como fonte de expresividade. • Valoración das posibilidades que ofrece a manipulación dunha fotografía. • Recoñecemento da complexidade técnica e organizativa da rodaxe e producción de películas; valoración do traballo en equipo que conleva.


33

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Dominar os elementos técnicos que caracterizan á fotografía e o cine. 2. Identificar os recursos expresivos dunha fotografía e un fotograma (ou un plano). 3. Aplicar técnicas plásticas para crear efectos e dar sentido artístico a unha fotografía. 4. Demostrar sentido da narración visual a través de guións e story boards. 5. Contribución da área á adquisición das competencias básicas


• Competencia comunicativa: – Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. – Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. – Enriquecer a comunicación. • Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe. • Autonomía e iniciativa personal: – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica para fomentar a iniciativa e autonomía personal. • Competencia social e ciudadá: – Plantear experiencias directamente relacionadas coa diversidade de respostas ante un mesmo estímulo e a aceptación das diferenzas. • Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico: – Analizar obras alleas. – Desenrolar actitudes de conservación do patrimonio cultural.


34


3º E.S.O.


35

Curso: 3º ESO

Profesor: José Luis Varela Alén (3º bilingüe Inglés) Alejandro Mene Pazos (3ºA bilingüe Francés)

José Luis Suárez (3º DIV., C, D e E )

CONTIDOS 1. A linguaxe visual. . A comunicación visual. . Símbolos e signos. Anagramas, logotipos, marcas e pictogramas. . Lectura obxectiva e subxectiva da imaxe. . Imaxe fixa e imaxe en movemento. 2. Elementos configurativos da linguaxe visual. . A liña como elemento expresivo. . A cor como fenómeno físico e visual. Mesturas adictivas e sustractivas. . Texturas xeométricas e orgánicas, naturais e artificiais. 3. Análise e representación de formas. . Formas naturais e artificiais. Formas xeométricas e orgánicas. Formas abertas e pechadas. . Formas curvas e formas poligonais na natureza e na arte. . A forma obxectiva e a forma subxectiva. . Concepto de proporción e módulo. Estructuras modulares bidimensionais básicas. 4. A composición. . A forma e o contorno. Organización dos elementos no plano. . Peso, equilibrio e ritmo. 5. Espacio e volume. . A forma tridimensional no espacio plano: vistas de sólidos sinxelos, perspectiva isométrica, prespectiva cabaleira e prespectiva cónica. 6. Procedementos e técnicas utilizadas na linguaxe visual. . Procedementos gráficos, pictóricos e escultóricos. . Posibilidades expresivas de distintos soportes e técnicas. . Obras e artistas galegos. 7. Apreciación do proceso de creación das artes visuais. . Da idea á obra final. 8. Actitudes, valores e normas. . Apreciar e disfruta-los fenómenos estéticos . Ser consciente de que os avances da técnica e da tecnoloxía proporcionan novos medios e materiais ó campo artístico. . Respecta-los traballos, solucións e opinións dos compañeiros e contratar coas propias, sacando conclusións. . Avalia-lo proceso creativo, desde a idea ata a resolución e presentación final. . Preocuparse activamente pola conservación do patrimonio cultural galego. . Valora-lo esforzo persoal e o afán de superación.

METODOLOXIA DIDÁCTICA Logo dun curso completo no que os alumnos careceron totalmente duna formación no mundo das artes plásticas, un ano ademáis fundamental no seu desenrolo físico e mental, os alumnos acheganse de novo a esta materia con novos medos adquiridos: o medo a non facelo ben, xunto coa carencia de recursos que conleva ter un ano enteiro de vacío na materia. Polo tanto o primeiro será tentar vencer eses medos para logo profundizar na mellora das técnicas plásticas. Para o desenvolvemento da materia dentro da aula tentarase guiar ós alumnos no seu traballo, tendo especial atención ás motivacións persoais e á natureza de cada individuo. Tentarase dar a maior flexibilidade no xeito de expresión de cada un, así como ser estricto nos exercicios nos que se apliquen conceptos teóricos explicados na aula; deste xeito intentarase transmitir ós alumnos os conceptos de libertade de expresión ó mesmo tempo que o rigor no emprego das técnicas, deixando sempre unha marxe aberta á experimentación. Traballarase individualmente e en grupos, de xeito que o alumno aprenda a desenvolver a súa peronalidade e adaptarse ó grupo, desenvolvendo a conciencia colectiva e a solidadidade e respecto ós compañeiros.


36

Estableceranse normas para cada traballo e normas de comportamento en xeral dento da aula, cos compañeiros e de coidado do material. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION . Analizar imaxes tendo en conta elementos básicos constitutivos da sintaxis visual. . Selecciona-los elementos configurativos de liña e textura adecuándoos á descripción analítica da forma. . Diferenciar e representa-los matrices da cor na natureza e no contorno. . Representar xeométricamente formas naturais e artificiais. . Deseñar composicións modulares sobre redes poligonais. . Interpretar composicións buscando distintas alternativas na organización das formas. . Describir unha forma tridimensional simple mediante a representación das súas vistas fundamentais. . Representa-la sensación espacial nun plano, utilizando como recurso gráfico a perspectiva cónica. . Recoñecer distintos soportes e técnicas de expresión gráfico-plásticas. . Utilizar adecuadamente técnicas gráficas segundo as intencións comunicativas. . Recoñecer obras e artistas do patrimonio cultural galego. En canto ás valoracións que teñen como resultado a calificación numérica, indicar que este Departamento estima fundamental o traballo desenrolado na aula, sendo secundario o que se fai na casa, o cal se evitará no posible. As probas que se fagan sobre a materia impartida terán unha importancia relativa, tentando sempre de incentivar e valorar o traballo do alumno na aula.






Para acadar o aprobado nesta materia os estudantes deberán entregar todas as láminas propostas durante o curso. As láminas non entregadas sen causa xustificada terán de nota un cero; en caso de entregar as mesmas fóra de prazo, sen causa xustificada, non levarán nota, daránse por entregadas pero non levarán correccións. Tamén para acadar a suficiencia na materia, haberá un exame (ou dous) para cada avaliación, supéralo será condición indispensábel para aprobar Educación Plástica e Visual. O profesor ou profesora poderá decidir facer un exame de recuperación ao final do curso, se o estima oportuno, pero, en calquera caso, a este exame só poden presentarse os alumnos e alumnas que entregasen todas as láminas nos prazos correspondentes. As porcentaxes para a nota final son as seguintes: Exame: 40%. Traballlo na aula: 20% Láminas: 40% MINIMOS EXISIBLES Os mínimos exisibles virán ligados coa listaxe enumerada dos criterios de cualificación, de que se cumplan nunha porcentaxe do 75% polo menos. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE Plantexaranse uns contidos mínimos de exercicios que teñen que saber resolver e practicar. Estes contidos poderán ser feitos como prácticas facilitadas polo profesor e farase unha proba final de avaliación. Os alumnos terán a posibilidade de consultar as dúbidas co profesor ó longo do curso, establecendo datas e lugar para as posibles consultas. Neste curso académico as actividades centraranse na práctica dos exercicios realizados durante o último curso e fundamentalmente dúas probas: O Departamento determinou que se realizará unha primeira proba en xaneiro que recollerá exercicios cos contidos mínimos. En maio contarán cunha segunda oportunidade. O profesorado do Departamento está a disposición do alumnado para resolver calquera dúbida, como quedará exposto nunha reunión onde se entregarán os contidos mínimos. 1.- REPRESENTACIÓN DE FORMAS XEOMÉTRICAS


37

Trazados xeomètricos bàsicos.

a) Paralelas e perpendiculares b) División dun segmento en partes iguais c) Operacións con ángulos (sobre todo, co compás)

Construccións geométricas.

a) Polígonos regulares coñecido o lado b) Polígonos regulares coñecido o radio da circunferencia no que están inscritos c) División dunha circunferencia nun nùmero de partes iguais d) Triángulos e cuadriláteros e) Tanxencias e Enlaces

2.- A COR

a) O círculo cromático: Cores primarias, secundarias (ou complementarias) e terciarias. b) A cor como elemento expresivo.

3.- ESPACIO: SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN GRÁFICA

a) Representación de sòlidos no plano. Vistas sinxelas b) Sistema dièdrico c) Sistema axonométrico: Perspectiva isométrica e cabaleira. d) Sistema cónico: Perspectiva cónica frontal e sinxela, coñecendo algùns dos seus elementos máis

básicos; Liña de Horizonte, Punto de vista e de fuga.

MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO Cada alumno e alumna disporá do seu material básico, cadern o de debuxo e unha carpeta de material reciclado para gardar os traballos na aula, e todo o material complementario do que dispón o departamento para a realización de actividades complementarias. Asimesmo, emplearanse todo-los medios ó alcance (fotografía, cine, televisión, exposicións,..) dende o punto de vista da expresión plástica e visual, incluíndo os propios traballos do alumnado, sexa deste ano ou dos anteriores. O material bibliográfico para o profesor constará de varias publicacións de distintas editoriais do curso específico, así coma outras publicacións complementarias sobre criterios didácticos, presentacións multimedia, entendendo que debe enriquecerse a formación do profesorado tanto na práctica coma na teoría. Ademais, usarase todo o material necesario para os alumnos existente na biblioteca do centro, ensinandolles o emprego dos libros de arte. TEMAS TRANSVERSAIS A aula de plástica considérase un lugar idóneo para a realización de múltiples actividades que ensinen ós alumnos conceptos básicos para o seu desenvolvemento persoal e integración tanto no centro coma na sociedade. Fomentarase así a súa formación en valores de igualdade e diversidade (de xénero, raza, condición social, capacidade,) entenderase o propio centro como lugar de experimentación para desenvolver todos estes conceptos e todos aqueles que vinculen ós alumnos coa identidade persoal e colectiva. Do mesmo xeito preténdese desenvolver a identidade local a través daqueles traballos que se relacionen coa localidade propia do centro e as súas actividades. (Día da árbore, magosto, nadal, entroido, etc). Contarase asimesmo coa posibilidade de colaboración con calquera outra materia que se considere oportuna, podendo desenvolver os contidos gráficos da mesma ou plantexar contidos comúns. En reunión da Comisión Pedagóxica o Departamento de Debuxo, consensuado cos demáis Departamentos reponsabilizarase dunha actividade que consista no deseño da portada da revista do Centro. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES Plantexaranse ó longo do curso visitas a distintas localidades ou entidades dependendo das actividades que interese, tendo en conta a programación dos diferentes museos de arte para familiarizar ós alumnos coa realidade actual das artes plásticas. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE A aula de plástica é un lugar idóneo para a integración do alumnado, polas características propias da materia, eminentemente práctica e participativa. Polo tanto a pretensión é de atender á diversidade e complementar os diferentes niveis cognitivos e expresivos dos alumnosco traballo en grupo e a corresponsabilidade nas tarefas


38

colectivas. Plantexaríase asimesmo como idóneo para os alumnos con necesidades especiais o reforzo dentro da propia aula, que só sería posible de ter un departamento de orientación máis amplo con mayor capacidade para a atención de todas as problemáticas existentes. Mentres isto non ocurre o xeito de traballar na aula é de atención primordial ó grupo en xeral, adicando só parte do tempo á atención individualizada e corresposabilizando ós alumnos mais capacitados coa aprendizaxe dos seus propios compañeiros. TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC Fomentarase a compresión lectora dando ós alumnos as ferramentas necesarias para entender os textos cos que se traballe, de xeito que sexan autónomos para a súa aprendizaxe. Isto reforzarase cun traballo onde sexan os propios alumnos os que preparen en pequenos grupos traballos monográficos para expoñela ó resto da clase. As TIC serán empregadas puntualmente, cando se poda acceder ás aulas de informática para que os alumnos tomen contacto co funcionamento dalgúns programas informáticos e sexan capaces de entender o ordenador como outra ferramenta de traballo para conseguir plasmar unha idea.


39

PROGRAMACIÓN DA AULA TEMPORALIZACIÓN:: (a primeira semana –setembro- farase unha avaliación previa)

Unida

de

Semana

1

linguaxe visual

2

Trazados xeométricos

3

Técnicas bidimensionais

4

Imaxe dixital

5

Técnicas tridimensionais

6

Representación do espazo

7

Perspecti- va cónica

8

Espazo nas obras

9

A imaxe en movemento

10

A imaxe no deseño

17-21/9

24-28/9

4-8/10

1-5/10

8-11/10

15-

19/10

22-

26/10

29-31/10

5-9/11 contra a violenci

a de xéner

o

13-17/12

13-17/12

19-23/11

26-

30/11

Nadal-dia da paz

3-5/12

10-

14/12

17-

21/12

2015 / 1ª avaliación

8-11/1

14-18/1

21-25/1

28/1-1/2

entroido

4-8/2

14-15/2

18-22/2

25/2-1/3

4-8/3

11-15/3

21-25/3

18-22/3

Semana santa / 2ª avaliación

2-5/4

8-10/4

15-19/4

22-26/4

29/4-

3/5

6-10/5

13-15/5 Letra

s galeg

as

20-24/5

27-31/5

3-7/6

10-14/6 dia mundial medio ambente

17-21/6

3ª avaliación


40

PROGRAMACIÓN DE AULA

UNIDADE 1 Elementos da linguaxe visual 1 PRESENTACIÓN Tanto as características da linguaxe visual coma os diversos elementos que forman a imaxe (o punto, a liña, a forma, a textura, a cor, así coma a súa composición) teñen sido estudados polo aluno no libro de nivel básico. Por iso esta unidade, por unha parte, pretende consolidar os coñecementos previos do aluno e, por outra, amplíanse e enriquecen eses coñecementos. O dominio dos ditos coñecementos ten unha grande importancia, en consonancia cos obxectivos xerais do terceiro curso: trátase de recoñecer e interpretar o uso expresivo deses elementos en imaxes e obras artísticas, e adquirir certa destreza no emprego dos distintos recursos nas obras de creación propia. ESQUEMA DA UNIDADE

ELEMENTOS DA LINGUAXE VISUAL

A linguaxe

visual

O punto A liña A forma A textura A Cor A composición

Baséase no

uso de Imaxes. As súas

funcións básicas son: informativa,

expresiva e estética.

Unidade

básica da linguaxe

visual.

Con el

obteñense: liñas, formas ou masas de

cor.

Pode ser recta

ou curva. Os tipos de liñas

(horizontais, verticais…) asócianse a

distintos significados.

Pode ser:

Bidimensional ou tridimensional.

Orgánica ou natural, ou ben creada cun fin

determinado.

Pode ser:

Xeométrica ou orgánica.

Natural ou artificial.

Cores luz

Cores Pigmento.

É a arte de

ordenar elementos nun

espazo determinado de modo funcional e

estético.

OBXECTIVOS

.Distinguir que función da linguaxe visual domina nunha imaxe concreta.

.Recoñecer os diferentes elementos que configuran unha obra plástica.

.Descubrir as capacidades expresivas do punto, a liña, a forma, a textura e a cor, e aplicalas en composicións persoais. .Apreciar as diversas aplicacións dos elementos da linguaxe plástica en obras artísticas. .Valorar a importancia da composición como modo de conxugar diversos efectos creados a través de elementos visuais.

CONTIDOS CONCEPTOS Funcións da linguaxe visual: informativa, expresiva e estética. Posibilidades gráficas do punto. Expresividade dos tipos de liña. Formas bidimensionais e tridimensionais. Tipos de formas segundo a súa orixe. Clasificación das texturas. Cores luz e cores pigmento. A composición como ordenación de elementos plásticos. PROCEDEMENTOS Aplicación correcta do trazado de liñas con finalidades expresivas. Desenvolvemento e exploración das formas en creacións propias. Realización de composicións utilizando a textura como elemento expresivo. Dominio e aplicación dos valores simbólicos da cor. Distribución dos elementos con intención compositiva nunha creación propia. ACTITUDES Predisposición para apreciar a capacidade comunicativa do punto, a liña e a forma como elementos

expresivos. Valoración do uso de distintas texturas para o enriquecemento dunha obra plástica. Sensibilidade ante as posibilidades da cor para comunicar sensacións e sentimentos. Recoñecemento da importancia da composición como elemento aglutinador.


41

CRITERIOS DE AVALIACIÓN .Recoñecer a función predominante dunha imaxe. .Coñecer as características e propiedades expresivas dos diversos elementos da linguaxe visual. .Realizar composicións plásticas utilizando a liña, a forma e as texturas como recursos expresivos. .Coñecer os diversos tipos de cores e aplicalos con intención expresiva. .Manexar apropiadamente o conceto de composición nas creacións propias. .Analizar o emprego dos elementos da linguaxe visual nunha obra artística.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia comunicativa:

– Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. Competencia artística e cultural:

– Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios.

Autonomía e iniciativa personal: – Desenvolver estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de modo autónomo).

Competencia social e cidadá: – Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas.

Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos.


42

UNIDADE 2 Trazados xeométricos

PRESENTACIÓN Esta unidade pretende que os alumnos consoliden os seus coñecementos previos sobre o trazado de diferentes formas xeométricas. É unha unidad baseada no dibuxo técnico na que prima non só a aprendizaxe dos diversos métodos e trazados propostos, senón tamén a súa aplicación. Para os alumnos pode resultar motivador e estimulante poder representar formas que até agora dibuxaban intuitivamente, a man alzada, sen a precisión e seguridade necesarias. A capacidad de realizar trazados e utilizalos creativamente ampliará enormemente as posibilidades de expresión gráfica dos alumnos. ESQUEMA DA UNIDADE

TRAZADOS XEOMÉTRICOS

Polígonos inscritos Transformacións

Tanxencias e enlaces Espirais

Pódense trazar regulares

inscribíndoos nuhna

circunferencia dada. Para iso existen: Un método xeral.

Métodos particulares.

Modificacións da

proporción, posición ou

orientación dunha figura. Poden ser: Variacións da forma

mantendo os valores básicos a través da semellanza ou a

proporcionalidade. Variacións de posición:

traslación, xiro e simetría.

As tanxencias permiten

unir circunferencias entre si ou con rectas, cun só punto de contacto,

chamado punto de tanxencia.

Os enlaces permiten unir

liñas.

As espirais son curvas que

dan voltas ó redor dun punto e se afastan constantemente del. A

principal forma de espiral é a de Arquímedes.

As volutas ou envolventes

son curvas parecidas ás espirais.

OBXECTIVOS 1. Recoñecer elementos xeométricos na naturaza, as aplicacións humanas e as obras de creación. 2. Dominar a inscripción de polígonos nunha circunferencia. 3. Realizar diferentes variacións de formas. 4. Coñecer os procedementos para trazar tanxentes, enlaces e espirais. 5. Aplicar tanxentes, enlaces e espirais para crear deseños figurativos e con intención estética.


43

CONTIDOS CONCEPTOS A xeometría: presenza na naturaza, aplicacións humanas e usos. Polígonos inscritos. Método xeral e métodos particulares. Nocións de igualdade e de semellanza. Traslación, rotación e simetría de figuras. Tanxencias entre distintos elementos. Aplicacións gráficas das tanxencias. Enlaces entre distintos elementos. Aplicacións gráficas dos enlaces. Espirais: definición e tipos. Aplicacións das espirais. PROCEDEMENTOS Aplicación do método xeral e de métodos particulares no trazado de polígonos inscritos. Obtención de imaxes semellantes a partir dun vértice ou dun punto exterior. Variacións de posición de figuras mediante traslación, rotación e simetría. Trazado de tanxencias entre circunferencias e entre unha circunferencia e unha recta. Trazado de enlaces entre diferentes tipos de liñas. Trazado da espiral de Arquímedes e de envolventes. Desenvolvemento de tanxencias, enlaces e espirais nas creacións propias. ACTITUDES Recoñecimeento da naturaza matemática da xeometría. Curiosidade pola presenza de elementos xeométricos na natureza. Valoración das aplicacións técnicas e artísticas da xeometría. Interese polos métodos de obtención de elementos xeométricos. Gusto pola precisión e exactitude na execución de figuras xeométricas. Inquietude por utilizar elementos xeométricos na creación gráfica con fins estéticos. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os conceptos teóricos propios de cada elemento xeométrico desenvolvido na unidade. 2. Realizar os diferentes trazados xeométricos a través dos métodos expostos. 3. Aplicar a pulcritude, a precisión e a meticulosidade nos trazados. 4. Recoñecer as aplicacións de procedementos xeométricos tan produtivos no deseño gráfico como os enlaces

ou a espiral. 5. Empregar os elementos xeométricos expostos en obras de creación propia, tanto en deseños como en

creacións con fin estético.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural:

– Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lle son propios.

Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos.

Tratamento da información e competencia dixital: – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos.

Competencia matemática: – Aprender a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica. - Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a

representación obxectiva das formas.


44

UNIDADE 3 Técnicas bidimensionais

PRESENTACIÓN Esta unidade presenta ao alumno diversas técnicas para crear imaxes en dúas dimensiónss. Ten un carácter máis expositivo que procedemental, xa que nela se desenvolven técnicas que, tanto pola súa complexidade (o gravado, por exemplo) como pola destreza que requiren (o óleo, por exemplo), son de difícil acceso para o alumno. No entanto, é importante para a formación plástica ter un coñecemento amplo e específico das diversas técnicas, independentemente de que non se apliquen neste nivel. Este coñecmento fará máis refinada a educación visual do alumno e permitirá enriquecer a súa análise de imaxes. Ademáis, as técnicas máis asequibles dotarán dun rexistro maior ás posibilidades expresivas do alumno. ESQUEMA DA UNIDADE

TÉCNICAS BIDIMENSIONAIS

Bidimensionalidade

e tridimensionalidade

O dibuxo

A pintura

O gravado e outras

técnicas

Medios ou soportes nos que se desenvolven as imaxes:

Bidimensionais. Tridimensionais. Outros elementos que

inflúen na creación das imaxes: As técnicas.

A luz e as sombras.

Elementos configuradores: a lila e o trazo.

Materiais: Lápices. Carboncillo.

Plumilla. Procesos de debuxo: Encaixado a man alzada.

Abocetado. Encaixado usando

cuadrícula de referencia.

Técnicas secas: Lápices de cores.

Pinturas de pastel. Ceras. Técnicas húmedas:

Acuarela. Témpera. Óleo.

Diferentes técnicas de gravado:

Estampación en oco. Estampación en releve. Técnicas relacionadas cos

avances tecnolóxicos: A reprografía. A proyección de imaxes.

A tecnología digital.

OBXECTIVOS 1. Comprender como condiciona a elección dun soporte e unha técnica o resultado dunha imaxe bidimensional. 2. Comprender as características, procesos, materiais utilizados e posibilidades de cada unha das técnicas

expostas. 3. Adquirir certa destreza no manexo das técnicas máis accesibles: debuxo, emprego de materiais sinxelos de

pintura, uso de fotocopiadora, procesos básicos de gravado. 4. Diferenciar nunha obra concreta que técnicas e materiais se empregaron; elexir a técnica máis adecuada para

un fin específico. 5. Apreciar a riqueza e pluralidade existente nos medios de creación de imaxes bidimensionais. CONTIDOS CONCEPTOS Bidimensionalidade e tridimensionalidade na creación de imaxes. O debuxo. Encaixado a man alzada ou con retículas de referencia. O abocetado. Técnicas pictóricas secas: lápiz de cor, pastel e cera. Técnicas pictóricas húmedas: acuarela, témpera, óleo. O gravado. Estampación en oco e en relevo. Técnicas de representación bidimensional baseadas en medios tecnolóxicos: reprografía, proxección,

tecnoloxía dixital. PROCEDEMENTOS Elección da técnica bidimensional apropiada para realizar unha imaxe concreta. Realización do encaixado dun debuxo a través de figuras xeométricas que o esquematicen. Creación de matrices sencillas para gravar; impresión en cor con estas matrices. Manipulación creativa dunha imaxe a través de diferentes fotocopias desta imaxe. Aplicación de témperas sobre unha imaxe. ACTITUDES Curiosidade por como condiciona o resultado a elección dunha técnica ou un material. Respecto por todas as técnicas propias de creación de imaxes bidimensionais. Recoñecemento da importancia das sucesivas fases nun proceso de debuxo. Interese por experimentar coas diferentes posibilidades que ten cada técnica. Inquietude por recoñecer a técnica empregada na obtención dunha imaxe concreta.


45

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer as diferentes técnicas para crear imaxes bidimensionais: características, procesos e materiais

empregados. 2. Aplicar as técnicas asequibles ao alumno nas obras de creación propia. 3. Experimentar con sentido estético as posibilidades destas técnicas. 4. Debuxar de forma metódica, na que se sigan as diferentes fases do proceso de debuxo. 5. Valorar as diferenzas entre as técnicas como riqueza e multiplicidade de formas de expresarse gráficamente.


– Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimientos e emocións. – Integrar a linguaxe plástica y visual con outras linguaxes.

Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos

que lle son propios. – Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais.

Autonomía e iniciativa personal: – Estimular o espíritu creativo, a experimentación, a investigación e a autocrítica para fomentar a

iniciativa e autonomía persoal.


46

UNIDADE 4. A imaxe dixital PRESENTACIÓN Os alumnos tiveron en cursos anteriores un primeiro contacto curricular coa imaxe dixital. Daquela, o enfoque estaba máis dirixido cara ás características básicas da imaxe dixital, as súas posibilidades e a súa grande presenzaa no mundo actual, e a obtención de imaxes dixitais a través de cámaras, escáneres e programas informáticos. Nesta unidade, propónse, por un lado, profundizar en aspectos técnicos da imaxe dixital (resolución, propiedades da cor e luminosidade, e relación entre formato de arquivo informático e calidade da imaxe) e, por outro, coñecer o manexo básico dos programas informáticos para manipular imaxes ou crealas. ESQUEMA DA UNIDADE

A IMAXE DIXITAL

Características das imaxes

dixitais

A calidade das imaxes dixitais Programas de

tratamento de imaxe de mapa de bits

Programa de creación

de imaxes vectoriais

As imaxes de mapas de bits

están formadas por píxeles que conteñen información de cor e luminosidade, teñen

forma cadrada e ocupan unha posición determinada no conxunto.

As imaxes vectoriais están formadas por vectores, que son representacións gráficas

de ecuacións matemáticas.

A resolución é a nitidez coa que se

representa unha imaxe. Nas imaxes de mapas de bits mídese en píxeles por pulgada de ancho e

alto. O modo de cor dunha imaxe de mapa de bits é a profundidade de

cor ou capacidade dos seus píxeles para representar información sobre a cor.

O grao de compresión do arquivo onde se garda a imaxe inflúe na súa calidade.

A mayor compresión, menor resolución.

Photoshop é un

programa de retoque fotográfico que permite modificar a información

de cor dunha imaxe de mapa de bits.

FreeHand é un programa

de imaxe vectorial que permite realizar todo tipo de ilustracións e

debuxos.

OBXECTIVOS

.Comprender o modo no que se almacenan os datos que forman unha imaxe dixital.

.Distinguir entre imaxes de mapas de bits e imaxes vectoriais.

.Coñecer as propiedades dos diferentes tipos de imaxe dixital: resolución, cor...

.Dominar os tipos de almacenamento de imaxes dixitais e a súa relación coa compresión e a calidade.

.Manexar as ferramientas elementales dos programas informáticos de tratamento de imaxes dixitais: Photoshop e FreeHand. .Aplicar os coñecemeentos prácticos dos programas informáticos de tratamento de imaxes con fins creativos e persoais.

CONTIDOS CONCEPTOS Imaxes de mapas de bits. Características. Imaxes vectoriais. Características. Resolución da imaxe e profundidade de cor. Formatos de arquivo de imaxe: relación entre a compresión e a resolución. Programas de tratamento de imaxes de mapas de bits. Programas de tratamento de imaxes vectoriais. PROCEDEMENTOS Modificación cun programa informático dos parámetros básicos dunha imaxe de mapa de bits: resolución e

escala de cor. Axuste do ton, saturación, luminosidade, brillo e contraste dunha imaxe a través das ferramentas dun

programa informático. Selección de parte dunha imaxe e inserción desa parte noutra imaxe. Aplicación básica das ferramentas de pintura e debuxo dun programa informático. Manexo básico das ferramentas de capas e filtros dun programa informático. Creación de deseños personalizados a través dun programa informático de tratamento de imaxes vectoriais. ACTITUDES Curiosidade pola natureza e características das imaxes dixitais. Recoñecemento das posibilidades técnicas e creativas do soporte informático de imaxes.


47

Interese por modificar con fins concretos as propiedades dunha imaxe dixital. Inquietude por adquirir destreza e habilidade no manexo de programas informáticos de tratamento de imaxes. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Dominar os conceptos teóricos sobre a imaxe dixital: tipos, características, elementos que definen a súa

calidade. 2. Coñecer as ferramentas principais dos programas informáticos de tratamento de imaxes. 3. Demostrar soltura na execución de tarefas básicas con programas informáticos: variar parámetros, seleccionar

partes, aplicar filtros e capas... 4. Experimentar con sentido creativo as posibilidades dos programas informáticos. 5. Valorar as posibilidades creativas, de enriquecemento e de mellora que ten o soporte dixital de imaxes.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Autonomía e iniciativa persoal:

– Desenvolver estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de maneira autónoma).

Tratamento da información e competencia dixital: – Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos.


48

UNIDADE 5 Técnicas tridimensionais

PRESENTACIÓN Esta unidade expón contidos sobre as obras tridimensionais, especialmente sobre a escultura. Pretende tanto a reflexión acerca das especificidades das obras artísticas baseadas no volume como a adquisición de destrezas e procedementos que amplíen a capacidade expresiva dos alumnos nesta modalidade artística. A maioría das creacións que obteñan os alumnos a través das actividades serán, polo tanto, tridimensionais, o cal supón certo cambio sobre o modelo de exercicios e actividades propostos ao longo do curso. Terá un efecto motivador deixar expostas na aula durante un tempo algunhas creacións dos alumnos. ESQUEMA DA UNIDADE

TÉCNICAS TRIDIMENSIONAIS

A organización do volume nas obras tridimensionais

Tipos de obras

tridimensionais

Obtención de volumes a

partir de materiais sólidos

Outras técnicas para a

obtención de volumes

O volume está integrado

por: – A masa.

– O espazo en forma de cavidades.

Os principais elementos

formais das obras tridimensionais son: – A composición.

– A textura. – A luz.-

A arquitectura é a ciencia e

a arte de construír edificios. A escultura é a técnica e a

arte de representar figuras en tres dimensións.

A construcións están a

cabalo entre a arquitectura e a escultura.

A cerámica é a técnica e a

arte de modelar con arxila, que despois se coce

Os principais

procedementos son: A tala. Consiste en

quitar materia dun bloque sólido.

O modelado. Consiste

en engadir materia maleable e branda até conseguir a forma

desexada.

Os principais

procedementos son: A ensamblaxe. Consiste

na unión de elementos diversos desprovistos da súa utilidade orixinaria.

A multiplicación. Consiste no manipulado de superficies que se repiten

e forman volumes.

OBXECTIVOS 1. Coñecer as tres dimensións do espazo e a súa aplicación nas obras de arte. 2. Diferenciar tipos de obras de carácter tridimensional. 3. Recoñecer diferentes procedementos e técnicas escultóricas. 4. Valorar as cualidades dos diversos materiais escultóricos. 5. Recoñecer a amplitude de posibilidades que ofrece o emprego de materiais atípicos na escultura e traballar

con estes materiais. 6. Crear obras tridimensionais a través de diferentes procedementos. 7. Desenvolver o criterio estético na creación de obras tridimensionais propias. CONTIDOS CONCEPTOS O volume. Características e elementos que organizan o volume. Tipos de obras tridimensionais: arquitectura, escultura, construcións e cerámica. Variedades técnicas na escultura: la tala e o modelado. Outras formas de obtención de volumes: ensamblaxe e multiplicación. Posibilidades creativas de volume con obxectos cotidianos. PROCEDEMENTOS Creación dunha terceira dimensión cun material bidimensional. Deseño dun boceto para crear una obra tridimensional. Modelaxe dunha figura con barro. Obtención dunha obra escultórica con materiais de reciclaxe. Manipulación de plastilina con fins creativos. Creación dunha obra tridimensional a través da superposición de elementos planos. Creación dunha escultura abstracta con arame e corda. ACTITUDES Interese cara as diferentes manifestacións artísticas tridimensionais. Recoñecemento da importancia que pode ter o proceso de abocetado na elaboración dunha escultura. Curiosidade por usar materiais diversos para a realización de obras tridimensionais. Inquietude por desenvolver medios expresivos propios na elaboración de obras tridimensionais. Respecto polo valor artístico de obras escultóricas desenvolvidas con obxectos cotidianos. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os diferentes tipos de obras tridimensionais.


49

2. Recoñecer o procedemento utilizado na elaboración dunha escultura: tipo, técnica, material, ferramentas empregadas...

3. Analizar a distribución de volumes que forman unha obra arquitectónica. 4. Trazar un boceto dunha obra escultórica, tanto de creación propia como allea. 5. Elaborar creacións tridimensionais propias a través de diversos materiais e técnicas: barro, plastilina,

superposición de planos, material de reciclaxe...

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS

– Competencia comunicativa: – Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimientos e emocións. – Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes.

Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecimento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lle

son propios. – Aprender a mirar, ver, observar e percibir. – Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe.


50

Unidade 6 A representación do espazo

PRESENTACIÓN A seguinte unidade introduce o alumno no debuxo técnico como ferramenta para representar a realidade. Os alumnos han de comprender como, fundamentado en construcións xeométricas, o sistema diédrico se utiliza para mostrar de modo obxectivo e veraz todo tipo de obxectos. A xeometría descriptiva, como parte do debuxo técnico, distínguese así dos debuxos artísticos ou subxectivos, que aínda que poidan parecer realistas sempre teñen unha carga suxerente e emotiva. Os sistemas de representación empregan proxeccións para determinar a imaxe dunha figura, que, a pesar de estar situada no espazo, queda determinada por proxeccións planas, formadas por rectas e puntos. Concédese especial importancia a este concepto, xa que se entende que a súa comprensión e asimilación permitirá ao alumno afianzar os coñecementos e non avanzar dunha maneira mecánica. É recomendable que os alumnos realicen todos os trazados que aparecen na unidad con limpeza, precisión e utilizando os instrumentos de debuxo adecuados a ese fin. ESQUEMA DA UNIDADE

A REPRESENTACIÓN DO ESPAZO

A representación gráfica

O sistema diédrico

Proxeccións de puntos, rectas

e planos

Proxeccións de obxectos

con volume

Representación

subxectiva: suxeita á interpretación do artista.

Representación obxectiva:

mediante sistemas relacionados coas matemáticas e coa

xeometría descritiva.

Conceptos básicos:

Planos de proxección:

horizontal, vertical, de perfil.

Proxeccións ou vistas: planta, alzado, perfil.

Liña de terra e

abatemento.

Puntos. Proxeccións do punto A sobre os tres planos: A’ e A’’.

Rectas. Proxeccións da recta r sobre os tres planos: r’ e r’’, e trazas H e V.

Planos. Trazas (horizontal a’ e vertical a’’).

Proxección horizontal ou

planta.

Proxección vertical ou

alzado.

Terceira proxección ou vista de perfil.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os diversos sistemas para representar, sobre un plano, obxectos tridimensionais. 2. Recoñecer nos sistemas de representación o instrumento para definir ou proxectar sobre un plano e de forma

obxectiva calquera obxecto. 3. Coñecer os fundamentos do sistema diédrico. 4. Analizar diferentes posicións do punto, a recta e o plano no dito sistema. 5. Representar as vistas de obxectos tridimensionais.


51

CONTIDOS CONCEPTOS O diédrico como sistema de representación ortogonal. Fundamentos do sistema. Proxeccións do punto. Cota e alonxamento. Proxeccións da recta. Trazas da recta. Partes vistas e ocultas. Posicións particulares. Trazas do plano. Posicións particulares. Proxección de obxectos tridimensionais. Reciprocidade do sistema. PROCEDEMENTOS Reflexión sobre os diversos medios de representación que ofrece a linguaxe visual. Distinción entre representacións subxectivas e obxectivas. Análise dos elementos que configuran o sistema diédrico. Representación de puntos, rectas e planos no primeiro cuadrante. Análise de proxeccións en pezas tridimensionais. Trazado de vistas de pezas sinxelas. ACTITUDES Valoración da importancia da xeometría descritiva. Recoñecemento do sistema diédrico ortogonal como sistema obxectivo de representación de obxectos. Disposición favorable a incorporar á linguaxe cotidiana os novos términos específicos da unidade. Interese por desenvolver a capacidade da análise e síntese nos diferentes trazados. Recoñecemento da importancia da terceira proxección como aclaración na visualización dunha peza. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Representar graficamente puntos en diversas posicións do espazo. 2. Representar diversas rectas e localizar os seus puntos notables. 3. Interpretar correctamente as trazas dun plano. 4. Relacionar o concepto de terceira proxección co da vista de perfil. 5. Recoñecer e utilizar o sistema diédrico para representar figuras planas e volumes sinxelos.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico:

– Utilizar procedementos relacionados co método científico, como a observación, a experimentación e o descubrimento, e a reflexión e a análise posterior.

Competencia matemática: – Aprender a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica. – Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a

representación obxectiva das formas.


52

UNIDADE 7 A perspectiva cónica

PRESENTACIÓN Nesta unidade introdúcese ó alumno nos fundamentos da perspectiva cónica como sistema de representación da xeometría descriptiva, basado no emprego de proxeccións cónicas sobre un único plano de proxección, o plano do cadro. Para iso se realizan trazados de formas básicas en cónica frontal e cónica oblicua, o que permite ó alumno analizar e comprobar as diferenzas entre ambos tipos de perspectiva. O enfoque tanto do texto como das imaxes é destacar a vantaxe principal deste sistema, que fai posible representar o espazo dun modo moi aproximado a como o percibe o ollo do ser humano. As imaxes seleccionadas permiten comprobar que os seus trazados se empregan en campos moi diversos, como pintura, escenografía, arquitectura, deseño ou enxeñería. ESQUEMA DA UNIDADE

A PERSPECTIVA CÓNICA

Introducción á

perspectiva cónica

Elementos básicos da

perspectiva cónica

Tipos de perspectiva

cónica

Trazados básicos en

perspectiva cónica

Forma parte da xeometría

descriptiva. Proporciona unha imaxe moi similar á que obten o ollo humano.

Conceptos básicos:

Plano do cadro. Plano do solo. Plano do horizonte.

Liña de horizonte. Liña de terra. Punto de vista.

Puntos de fuga. Os obxectos máis lonxanos vense máis pequenos e

máis perto da liña de horizonte.

Cónica frontal, un punto

de fuga. Obxecto con aristas paralelas e unha cara paralela ó plano do

cadro. Cónica oblícua, dous ou

tres puntos de fuga.

Obxecto oblícuo respecto ó cadro.

Perspectiva cónica frontal:

obxectos bidimensionais e obxectos con volume.

Perspectiva cónica

oblicua: obxectos bidimensionais e obxectos con volume.

OBXECTIVOS 1. Iniciar ó alumno na representación en perspectiva cónica. 2. Fixar os elementos definidores do sistema. 3. Coñecer os fundamentos e os métodos operativos da perspectiva cónica frontal. 4. Coñecer os fundamentos e os métodos operativos da perspectiva cónica oblicua. 5. Debuxar trazados básicos en perspectiva cónica frontal. 6. Debuxar trazados básicos en perspectiva cónica oblicua. 7. Identificar elementos da perspectiva cónica en obras de arte. 8. Valorar a importancia de utilizar os sistemas de representación para debuxos técnicos e artísticos. CONTIDOS CONCEPTOS Fundamentos da perspectiva cónica: puntos, rectas e planos notables. O punto de vista do espectador. A liña do horizonte. Os puntos de fuga. O plano do cadro. O plano xeometral. O volume en perspectiva cónica. PROCEDEMENTOS Análise dos elementos definidores do sistema cónico. Identificación de ditos elementos en diversos tipos de imaxe. Observación de diferentes posibilidades de representación en función de variables dadas. Representación en cónica frontal e oblicua de elementos situados no plano xeometral. Representación de volumes en cónica frontal e oblicua. Trazado de rótulos. ACTITUDES Valoración da perspectiva cónica como sistema de representación de obxectos similar á percepción do ollo

humano. Recoñecemento e valoración crítica da perspectiva cónica como instrumento útil de representación gráfica. Interés por analizar e sintetizar trazados xeométricos en fotografías e obras de arte.


53

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Analizar os elementos principais do sistema cónico. 2. Recoñecer os fundamentos do sistema en diferentes imaxes. 3. Realizar os trazados propostos en perspectiva cónica frontal e oblicua. 4. Utilizar os instrumentos de debuxo con precisión e limpeza.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural:

– Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios.

– Aprender a mirar, ver, observar e percibir. Autonomía e iniciativa personal:

– Desenvolver estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados (tomar decisións de manera autónoma).

Competencia para aprender a aprender: – Acostumarse a reflexionar sobre os procesos. – Acadar tarefas de experimentación creativa que impliquen a toma de conciencia das propias capacidades

e recursos así como a aceptación dos propios erros como instrumento de mellora. Competencia matemática:

– Profundizar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade mediante a xeometría e a representación obxectiva das formas.


54

UNIDADE 8 O espazo nas obras plásticas

PRESENTACIÓN A través desta unidade débese explicar ós alumnos que a pintura e a arte en xeral non so tratan de representar a realidade, senon que o artista a interpreta, embelecea ou a transforma para xerar imaxes máis expresivas e simbólicas cas que en realidade contempla. Para iso se vale de diferentes recursos que é necesario coñecer e que os alumnos poden utilizar para analizar obras como espectadores que disfrutan da contemplación dun artificio ou para realizar e enriquecer as súas propias composicións. É convinte mostrar ós alumnos o maior número posible de imaxes para desenvolver os contidos, así como suscitar opinións e fomentar a súa intervención na análise das imaxes propostas co obxectivo de desenvolver o seu sentido crítico. Pode propoñerse visitar algunha exposición ou museo da localidade para entrar en contacto directo coa percepción das obras, tamaño, textura, tipo de pincelada… ESQUEMA DA UNIDADE

O ESPAZO NAS OBRAS PLÁSTICAS

A representación do

espazo

Técnicas compositivas

O claroscuro

A fotografía

O punto de vista determina

a organización dos recursos de representación do espazo.

Principais recursos: Superposición de planos. Variación de tamaño.

Posición no soporte. Atenuación da cor e as

formas.

Uso do claroscuro. Uso da perspectiva

cónica.

Compoñer é ordenar os

elementos da imaxe. Os principais criterios compositivos son:

A simetría. Determina composicións simétricas ou asimétricas.

A composición sobre a base de figuras xeométricas.

A proporción. Un canon de proporción é a sección áurea.

É un procedemento artístico

que consiste en dar volume ós obxectos mediante o contraste de luces e

sombras. A luz que incide sobre os obxectos determina

diversas zonas: Zona de luz. Sombra propia.

Zona de penumbra. Sombra arroxada. Zonas de luz reflectida.

As fontes de luz poden ser naturais e artificiais.

A fotografía é un

procedemento para representar imaxes da realidade.

Según a intención do fotógrafo existen: Fotografías documento.

Fotografías creativas. A fotografía emprega recursos propios da

representación do espazo no plano, que determinan a realización da toma.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os diferentes recursos de representación subxectiva do espazo. 2. Distinguir a estructura compositiva de diversas creacións bidimensionais. 3. Utilizar en obras propias procedementos compositivos. 4. Valorar a importancia da reflexión antes de iniciar a realización dunha obra. 5. Aplicar o claroscuro como elemento compositivo. 6. Recoñecer a fotografía como técnica artística. 7. Despertar a curiosidade pola utilización de diversos materiais. CONTIDOS CONCEPTOS A representación de volume en obras bidimensionais. Recursos gráfico-plásticos. Leis compositivas. A luz como elemento definidor de formas. A luz como elemento expresivo. A fotografía artística. PROCEDEMENTOS Analizar recursos utilizados en obras pictóricas para dar sensación de profundidade. Realizar dibuxos nos que se perciba a tercera dimensión gracias ó uso de distintos procedementos. Descubrir o esquema compositivo de diferentes imaxes. Aplicar os esquemas compositivos dados en creacións propias. Analizar e clasificar o tipo de luces e sombras de cadros e fotografías. Utilizar diversas técnicas para xerar obxectos con volume e valorar os resultados. ACTITUDES Apreciar o logro que supon a adquisición por parte dos artistas dos elementos necesarios para dar sensación

de profundidade ós seus cadros.


55

Valorar a composición como pilar fundamental na correcta realización dunha obra. Recoñecer a importancia da luz e a sombra na creación artística. Mostrar gusto pola experimentación con diversas técnicas. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os recursos de creación de espazo e volume e empregalos en creacións propias. 2. Analizar a estructura compositiva de diversas imaxes e valorar a súa capacidade expresiva. 3. Aplicar o claroscuro para xerar volume. 4. Realizar dibuxos coa luz como elemento prioritario. 5. Coñecer os procedementos de traballo das técnicas explicadas.


Competencia artística e cultural: – Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que

lles son propios. – Aprender a mirar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. – Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe.

Competencia para aprender a aprender: – Acadar tarefas de experimentación creativa que impliquen a toma de conciencia das propias capacidades

e recursos, así como a aceptación dos propios erros como instrumento de mellora. Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico:

– Utilizar procedementos relacionados co el método científico, como a observación, a experimentación e o descubrimento, e a reflexión e o análise posterior.


56

UNIDADE 9 A imaxe en movemento

PRESENTACIÓN Reflexionar cos alumnos sobre a realidade do movemento. Un filósofo grego chamado Heráclito decía «todo cambia, todo se move, nada permanece». A velocidade do movemento é a que determina que o percibamos ou non. No fondo todo ser ou obxecto está inmerso nun proceso de transformación polo mero feito das súas características espazo-temporais. Poñer como exemplo unha rocha que se erosiona, unha planta que medra ou un animal que anda. O mundo no que vivimos está cheo de movemento, e os artistas trataron de plasmalo nas súas obras como tantas outras cousas que perciben da realidade. Para iso ó longo da historia teñense desenvolvido recursos para representalo. É interesante que os alumnos adquiran conciencia do proceso de aprendizaxe que supon a creación plástica. Facerlles reflexionar sobre cómo nesta unidade se tratan de novo técnicas que axudan a representar e a crear; ditas técnicas son o resultado dun proceso de estudo e investigación de séculos de experimentación. ESQUEMA DA UNIDADE

A IMAXE EN MOVEMENTO

A representación do movemento

O movemento real na arte

O movemento nas obras plásticas

O cine e o cómic

o movemento é o estado

dos corpos mentres mudan de lugar ou posición.

Principais conceptos relacionados co movemento na arte:

– Movemento real. – Repouso. – Movemento figurado.

A arte cinética é a

principal tendencia artística que emprega o

movemento como recurso plástico nas súas obras. Isto fai que

as obras sexan mudantes e require unha actitude activa do

espectador e, incluso, a participación física.

Según o obxectivo que

persiga a representación do movemento existen

dous tipos de obras: Obras de pretensión

narrativa: narran unha

secuencia de acontecementos no tiempo.

Obras de dinámica perceptiva: recrean a sensación do movemento

real.

O cine é un proceso comunicativo

baseado no uso da imaxe en movemento.

A realización dunha película ten dúas fases: rodaxe e montaxe. Esta última fase é moi importante

para xerar impresión de movemento coa multiplicación de planos por segundo.

O cómic é un relato secuencial expresado con imaxes e texto. Valese de recursos visuais e

verbais.

OBXECTIVOS 1. Recoñecer nas artes plásticas o intento de representación do movemento. 2. Diferenciar as fórmulas que existen para figurar movemento sobre soportes planos. 3. Valorar as obras que consiguen movemento real. 4. Recoñecer os recursos creativos do cine. 5. Utilizar a linguaxe do cómic en creacións propias. 6. Desenvolver a capacidade crítica e estética para representacións que transmiten sensación de movemento. CONTIDOS CONCEPTOS • Definición de movemento. • Representación do movemento nas artes plásticas. • Movemento figurado e movemento real. • A creación cinematográfica e os recursos expresivos no cine. • A linguaxe do cómic. PROCEDEMENTOS Observar en diferentes manifestacións artísticas a representación do movemento no plano. Analizar os recursos utilizados en obras de pretensión narrativa. Experimentar cos recursos que producen unha dinámica perceptiva. Realizar una obra con movimiento real imitando las creaciones de Calder. Analizar os recursos expresivos do cine. Estudiar os elementos visuais e verbais do cómic. ACTITUDES Interés polo estudio de obras que expresan movemento. Respeto cara diferentes manifestacións plásticas. Valorar a experimentación como parte do proceso creativo. Confianza na toma de decisións propias e na expresión individual. CRITERIOS DE AVALIACIÓN


57

1. Diferenciar o movemento figurado do movemento real. 2. Recoñecer nunha imaxe os recursos utilizados para crear sensación de movemento. 3. Recoñecer os recursos expresivos en películas cinematográficas. 4. Analizar críticamente unha serie de viñetas atendendo á linguaxe que empregan. 5. Utilizar con fins expresivos os recursos do cómic.


Competencia comunicativa: – Facer uso duns recursos específicos da área para expresar ideas, sentimentos e emocións. – Enriquecer a comunicación.


lles son propios. – Aprender a mirar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas.

Competencia social e ciudadá: – Traballar en equipo e promover actitudes de respecto, tolerancia, cooperación e flexibilidade. – Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión

de emocións, vivencias e ideas. Tratamento da información e competencia dixital:

– Recoñecer a importancia da imaxe como soporte da información. – Utilizar recursos tecnolóxicos específicos.

Competencia no coñecemento e la interacción co mundo físico: – Utilizar procedementos relacionados co método científico, como a observación, a experimentación e o

descubrimento, e a reflexión e a análise posterior.


58

UNIDADE 10 A imaxe no deseño

PRESENTACIÓN O deseño é un medio de creación que colabora no éxito da comunicación. Na actualidade abarca multitude de campos que poderían ser obxecto de estudo. Nesta unidade vanse a analizar tres: o deseño editorial, o deseño de páxinas web e o deseño publicitario. O desenvolvemento de contidos realizase principalmente a nivel teórico, tanto no plano da observación coma no da reflexión. Os ámbitos de estudo propostos necesitan dunha infraestructura de creación que probablemente escape á capacidade da aula e a escola. Pero é de resaltar a importancia de concienciar ós alumnos sobre a presenza do deseño nestes tres medios tan próximos a eles. Os alumnos poden levar a clase a información gráfica do seu entorno inmediato que consideren interesante analizar, achegando así o contido desta unidade á súa vida cotiá. Pódense establecer diálogos sobre a eficacia, o sentido, a necesidade ou la conveniencia do auxe do deseño nos campos mencionados a medida que se vaian describindo. ESQUEMA DA UNIDADE

A IMAXE NO DESEÑO

O proceso de deseño

O deseño editorial

O deseño de páxinas web

O deseño publicitario

O deseño é un proceso

para a realización dunha imaxe ou obxecto plasmando ideas estéticas e

funcionais. Céntrase especialmente en imaxes e obxectos

destinados a ser fabricados en serie e a unha difusión masiva.

Require: Coñecemento do medio

usado.

Dominio das técnicas e os elementos da linguaxe visual.

Consiste en planificar e

levar a cabo a organización e distribución dos elementos gráficos e de producción

industrial de libros, revistas e publicacións periódicas. Parte dunha plantilla que se

utiliza para medir e organizar os espazos e os elementos.

Permite organizar de

manera útil e agradable toda a información dunha páxina web.

Os principais elementos do deseño son: A linguaxe HTML.

O hipertexto. A navegabilidade.

O deseño publicitario é a

forma de presentar, promocionar ou anunciar unha empresa, un producto

ou un servizo. Os seus elementos son: O producto.

O público. Os medios de difusión. A competencia.

OBXECTIVOS 1. Coñecer a definición de deseño e as características do mesmo na actualidade. 2. Clasificar os seus ámbitos de aplicación. 3. Apreciar a complexidade de diferentes modelos de deseño: deseño editorial, deseño de páginas web e deseño

publicitario. 4. Crear deseños propios utilizando os procedementos e recursos aeitados a cada tipo de aplicación. CONTIDOS CONCEPTOS Novos medios de comunicación. Elementos formais do deseño. Arte e tecnoloxía. O deseño editorial: elementos. O deseño de páxinas web: requisitos. O deseño publicitario: recursos. PROCEDEMENTOS Observación e análise dos elementos que compoñen un deseño: texto e imaxe. Recoñecer e analizar diferentes aplicacións. Planificar os procesos de traballo. Utilizar as características formais e visuais de cada campo particular para creacións propias. ACTITUDES Ser sensibles ás diversas manifestaciós de comunicación como parte integrante da nosa vida cotiá. Valorar as diferentes aplicacións e as súas características formais. Gusto por descubrir os recursos técnicos, gráficos e expresivos das distintas imaxes. Respecto polas manifestacións comunicativas e informativas da linguaxe gráfica. CRITERIOS DE AVALIACIÓN


59

1. Recoñecer as características principais de diversos campos de aplicación do deseño. 2. Programar o proceso de realización dun deseño con corrección. 3. Crear deseños cunha finalidade preestablecida. 4. Aplicar diferentes materiais e técnicas dacordo co resultado que se pretenda obter. 5. Descubrir nun deseño os recursos gráficos que se utilizaron.


– Integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes. – Enriquecer a comunicación.


lles son propios. – Aprender a mirar, ver, observar e percibir. – Apreciar os valores estéticos e culturais das produccións artísticas. – Experimentar e investigar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. – Ser capaz de expresarse a través da imaxe.

Autonomía e iniciativa persoal: – Desenvolver estratexias de planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de

resultados (tomar decisions de manera autónoma). Competencia social e cidadá:

– Traballar con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ó pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas.

Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico: – Analizar obras alleas.


60


4º E.S.O.


61

Curso: 4º ESO

Profesores: Jose Luis Varela Alen (4ºA bilingüe Ingés), Alejandro Mene Pazos (4º B, 4ºC) e Jose Luís Suárez (4ºA NB)

CONTIDOS 1. Procesos comúns á creación artística. * Realización e seguimento do proceso de creación: bosquexo ou esquema, guión ou proxecto, presentación final ou maqueta e avaliación (reflexión, autoavaliación e avaliación colectiva do proceso e do resultado final). * Selección e utilización das tecnoloxías da información e da comunicación nas producións propias. * Elaboración de proxectos plásticos de forma cooperativa. * Utilización da linguaxe plástica e visual para a representación persoal de ideas a partir de obxectivos. * Iniciativa, creatividade e autoexixencia no proceso de creación artística e na superación das creacións propias. 2. Expresión plástica e visual. * Técnicas de expresión gráfico-plástica (debuxo artístico, pintura e volume) e de gravado e reprografía. * Realización de experiencias de experimentación con materiais diversos. * Interese pola busca e investigación sobre materiais, soportes, técnicas e ferramentas cuns fins concretos. 3. Artes gráficas e deseño. * Valores funcionais e estéticos nas artes aplicadas. * Fundamentos do deseño e das súas técnicas gráfico- plásticas. * Sintaxe das linguaxes visuais do deseño e da publicidade. * Lectura e valoración das imaxes do contorno do deseño e da publicidade. 4. Imaxe e son. * Técnicas de expresión gráfico-plásticas aplicadas á imaxe fixa, seriada e en movemento. * Recoñecemento e lectura de imaxes presentes en distintos soportes. * Sintaxe da linguaxe audiovisual. * Integración de produtos multimedia. * Valoración crítica da utilización dos medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e da comunicación como ferramentas para o rexistro, tratamento, creación e difusión de produtos audiovisuais. 5. Descrición obxectiva das formas. * Representación obxectiva da realidade nun soporte bidimensional. * Contornos de aplicación dos sistemas de representación. * Normalización. * Recoñecemento e lectura de representacións bidimensionais de obras arquitectónicas e de obxectos e aparellos técnicos.

METODOLOXIA DIDACTICA Neste curso, onde a materia é optativa, intentarase orientar ós alumnos dentro de todas as posibilidades das artes plásticas. Entender a materia como unha base de traballo para desenvolver en múltiples actividades artísticas e laborais. Intentarase profundizar ós alumnos na aprendizaxe de técnicas, das mais tradicionais ás mais contemporáneas. Para o desenvolvemento da materia dentro da aula tentarase guiar ós alumnos no seu traballo, tendo especial atención ás motivacións persoais e á natureza de cada individuo. Tentarase dar a maior flexibilidade no xeito de expresión de cada un, así como ser estricto nos exercicios nos que se apliquen conceptos teóricos explicados na aula; deste xeito intentarase transmitir ós alumnos os conceptos de libertade de expresión ó mesmo tempo que o rigor no emprego das técnicas, deixando sempre unha marxe aberta á experimentación. Traballarase individualmente e en grupos, de xeito que o alumno aprenda a desenvolver a súa peronalidade e adaptarse ó grupo, desenvolvendo a conciencia colectiva e a solidadidade e respecto ós compañeiros. Estableceranse normas para cada traballo e normas de comportamento en xeral dento da aula, cos compañeiros e de coidado do material. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. PROCEDEMENTOS, INSTRUMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION . Analiza-los elementos representativos e símbolos duna imaxe. . Selecciona-lo tipo de liña e textura, adecuándoos á finalidade expresiva da representación gráfica. . Cambia-lo significado duna imaxe mediante o seu uso da cor. . Analiza-la estructura de formas da natureza, determinando eixos, direccións e proporcións. . Buscar distintas variables compositivas nun determinado campo visual, tendo en conta os conceptos de encadre e equilibrio entre tódolos elementos consitutivos. . Describir gráfica ou plásticamente obxectos tridimensionais identificando os seus elementos esenciais. . Describir, mediante os distintos sistemas de representación, formas tridimensionais elementais.


62

. Realizar un proxecto, seleccionando entre os distintos procedementos gráficos, plásticos e visuáis, o máis adecuado segundo as necesidades de expresión. . Manexar con corrección os instrumentos e materiais axeitados ás diversas técnicas gráficas, plásticas e visuais. . Relacionar artísticas e movementos de vanguarda do século XX. Recoñecer obras e artistas galegos do século XX. En canto ás valoracións que teñen como resultado a calificación numérica, indicar que este Departamento estima fundamental o traballo desenrolado na aula, sendo complementario o que se fai na casa. As probas que se fagan sobre a materia impartida servirán para avaliar o nivel de comprensión do alumno, tentando sempre de incentivar e valorar o traballo na aula. Por establecer unhas porcentaxes sempre relativas, o traballo na aula é un 40%, o comportamento e actitude na aula e cara á asignatura un 20%, as probas un 40% .






Para acadar o aprobado nesta materia os estudantes deberán entregar todas as láminas propostas durante o curso. As láminas non entregadas sen causa xustificada terán de nota un cero; en caso de entregar as mesmas fóra de prazo, sen causa xustificada, non levarán nota, daránse por entregadas pero non levarán correccións. Tamén para acadar a suficiencia na materia, haberá un exame (ou dous) para cada avaliación, supéralo será condición indispensábel para aprobar Educación Plástica e Visual. O profesor ou profesora poderá decidir facer un exame de recuperación ao final do curso, se o estima oportuno, pero, en calquera caso, a este exame só poden presentarse os alumnos e alumnas que entregasen todas as láminas nos prazos correspondentes. MINIMOS EXISIBLES Os mínimos exisibles virán ligados coa listaxe enumerada dos criterios de cualificación, de que se cumplan nunha porcentaxe do 75% polo menos. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE Plantexaranse uns contidos mínimos de exercicios que teñen que saber resolver e practicar. Estes contidos poderán ser feitos como prácticas facilitadas polo profesor e farase unha proba final de avaliación. Os alumnos terán a posibilidade de consultar as dúbidas co profesor ó longo do curso, establecendo datas e lugar para as posibles consultas. Neste curso académico non existe ningú caso de alumnado con materia pendente. MATERIAL DIDÁCTICO DE APOIO Cada alumno e alumna disporá do seu material básico, caderno de debuxo e unha carpeta de material reciclado para gardar os traballos na aula, e todo o material complementario do que dispón o departamento para a realización de actividades complementarias. Asimesmo, emplearanse todo-los medios ó alcance (fotografía, cine, televisión, exposicións,..) dende o punto de vista da expresión plástica e visual, incluíndo os propios traballos do alumnado, sexa deste ano ou dos anteriores. O material bibliográfico para o profesor constará de varias publicacións de distintas editoriais do curso específico, así coma outras publicacións complementarias sobre criterios didácticos, presentacións multimedia, entendendo que debe enriquecerse a formación do profesorado tanto na práctica coma na teoría. Ademais, usarase todo o material necesario para os alumnos existente na biblioteca do centro, ensinandolles o emprego dos libros de arte. TEMAS TRANSVERSAIS A aula de plástica considérase un lugar idóneo para a realización de múltiples actividades que ensinen ós


63

alumnos conceptos básicos para o seu desenvolvemento persoal e integración tanto no centro coma na sociedade. Fomentarase así a súa formación en valores de igualdade e diversidade (de xénero, raza, condición social, capacidade,) entenderase o propio centro como lugar de experimentación para desenvolver todos estes conceptos e todos aqueles que vinculen ós alumnos coa identidade persoal e colectiva. Do mesmo xeito preténdese desenvolver a identidade local a través daqueles traballos que se relacionen coa localidade propia do centro e as súas actividades. (Día da árbore, magosto, nadal, entroido, etc) Contarase asimesmo coa posibilidade de colaboración con calquera outra materia que se considere oportuna, podendo desenvolver os contidos gráficos da mesma ou plantexar contidos comúns. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES Plantexaranse ó longo do curso visitas a distintas localidades ou entidades dependendo das actividades que interese, tendo en conta a programación dos diferentes museos de arte para familiarizar ós alumnos coa realidade actual das artes plásticas. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE A aula de plástica é un lugar idóneo para a integración do alumnado, polas características propias da materia, eminentemente práctica e participativa. Polo tanto a pretensión é de atender á diversidade e complementar os diferentes niveis cognitivos e expresivos dos alumnosco traballo en grupo e a corresponsabilidade nas tarefas colectivas. TRATAMENTO E FOMENTO DA LECTURA E DAS TIC Fomentarase a compresión lectora dando ós alumnos as ferramentas necesarias para entender os textos cos que se traballe, de xeito que sexan autónomos para a súa aprendizaxe. Isto reforzarase cun traballo onde sexan os propios alumnos os que preparen en pequenos grupos traballos monográficos para expoñela ó resto da clase. As TIC serán empregadas puntualmente, cando se poda acceder ás aulas de informática para que os alumnos tomen contacto co funcionamento dalgúns programas informáticos e sexan capaces de entender o ordenador como outra ferramenta de traballo para conseguir plasmar unha idea.


64


65

PROGRAMACIÓN DA AULA TEMPORALIZACIÓN: (a primeira semana –setembro- farase unha avaliación previa)

Unida

de

Semana

1

Creatividade plástica

2

O debuxo

3

cor 4

normalización

5

pintura

6

Multiplicación da imaxe

7

escultura 8

Espazos habitables

9

Deseño industrial

10

Deseño gráfico

11

Imaxe e son

12

A obra exposta

17-21/9 av. inicial

24-28/9

1-5/10

8-11/10

15-19/10

22-26/10

29-31/10

5-9/11

12-16/11 contra a violencia

de xénero

19-23/11

26-30/11

3-5/12 Nadal-dia da paz

10-14/12

17-21/12

2015 /1ª AVALIACIÓN

8-11/1

14-18/1

21-25/1

28/1-1/2

4-8/2

entroido

14-15/2

18-22/2

25/2-1/3

4-8/3

11-15/3

18-22/3

Semana santa 2ª AVALIACIÓN

2-5/4

8-10/4

15-19/4

22-26/4

29/4-3/5

6-10/5

13-15/5 Letras

galegas

20-24/5

27-31/5

3-7/6

10-14/6

17-21/6

3ª AVALIACIÓN


66

PROGRAMACIÓN DE AULA

1. CREATIVIDADE PLÁSTICA PRESENTACIÓN Esta unidade pretende que os alumnos adquiran unha comprensión teórica de carácter global sobre o uso creativo da imaxe. Para isto expoñense de xeito pormenorizado os tipos de imaxes que existen e a súa función, así coma a estructura do proceso de creación de imaxes e os medios dispoñibles. É importante que os alumnos non so interioricen o contido teórico sobre a creación plástica, senon que saiban aplicalo de modo que podan recoñecer e clasificar imaxes segundo os parámetros expostos. Para iso, dispoñen de diversos exemplos que ilustran cada un dos tipos de imaxes e as súas funcións, explicados na unidade. Esta capacidade de discriminación teórica das imaxes servirá como ferramienta de apoio fundamental nas seguintes unidades. ESQUEMA DA UNIDADE

CREATIVIDADE PLÁSTICA

a imaxe artística a imaxe cotiá o proceso creativo medios expresivos

Son imaxes artísticas aquelas

nas que predomina a función estética.

As imaxes son signos da

linguaxe visual. Segundo a relación coa realidade existen distintos tipos

de imaxes: . Iconas. . Símbolos.

. Indicios. As imaxes cotiás cumpren dúas funcións:

. Informativa.

. Expresiva.

Desenvólvese nas seguintes

fases: . Definición do obxectivo. . Procura de información.

. Selección do contido.

. Avaliación das ideas.

. Execución.

. Medios artísticos:

- Bidimensionales (debuxo, gravado, pintura). - Tridimensionales (escultura,

arquitectura). . Novos medios expresivos: - Deseño.

- Medios audiovisuais

OBXECTIVOS 1. Coñecer a capacidade expresiva da imaxe, a súa importancia ao longo da historia e o seu valor na situación actual coa influencia das novas tecnoloxías. 2. Comprender a natureza da imaxe artística e recoñecer o carácter subxectivo que pode ter a súa recepción. 3. Apreciar as características que indican a función estética nunha imaxe artística. 4. Recoñecer as imaxes cotiás e clasificalas segundo o seu tipo e a súa función. 5. Discriminar entre varias imaxes concretas cales teñen unha función informativa e cales teñen unha función expresiva. 6. Manipular imaxes de carácter informativo para darlles carácter expresivo ou valor estético. 7. Saber analizar unha imaxe a partir das fases do seu proceso creativo. 8. Coñecer os diferentes medios de creación de imaxes, tanto artísticas como cotiás. CONTIDOS

CONCEPTOS A creatividade plástica como forma de expresión. A función estética na imaxe artística. Tipos de imaxes cotiás. Función informativa e expresiva nas imaxes cotiás. A imaxe como elemento de comunicación: fases na creación de imaxes. Medios de creación de imaxes artísticas e de imaxes cotiás. PROCEDEMENTOS Análises dos elementos que indican función estética nunha imaxe artística. Clasificación de imaxes cotiás segundo a súa natureza informativa ou expresiva. Elaboración de imaxes expresivas a partir de imaxes informativas. Descrición das fases do proceso creativo dunha imaxe concreta. Exposición esquematizada dos diversos medios de creación de imaxes. ACTITUDES Valoración da imaxe creativa como medio de expresión. Curiosidade pola función estética das imaxes artísticas. Interese cara ás imaxes cotiás como formas de información e de expresión. Vontade de coñecer os diferentes medios para crear imaxes. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Identificar a capacidade comunicativa dunha imaxe. 2. Clasificar imaxes segundo a súa natureza artística ou cotiá.


67

3. Analizar imaxes artísticas para extraer os elementos que a dotan de función estética. 4. Recoñecer que tipo de imaxe é unha imaxe cotiá concreta (icona, símbolo ou indicio). 5. Clasificar imaxes cotiás segundo a súa función. 6. Describir as fases de creación dunha imaxe. 7. Transformar unha imaxe de carácter informativo para dotala de función expresiva ou estética.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Tratamento da información e competencia dixital: -Interpretar imaxes como elementos comunicativos capaces de transmitir información. Buscar imaxes que respondan a un tipo concreto ou cumpran unha función concreta. Utilizar ferramentas informáticas para modificar a función dunha imaxe cotiá. Competencia cultural e artística: Coñecer a achega das imaxes ao contexto cultural dunha sociedade. Apreciar a capacidade das imaxes como modo de expresión artística. Coñecer os diferentes medios de creación de imaxes artísticas. Autonomía e iniciativa persoal: Estimular a inquietude persoal por recoñecer e comprender imaxes.


68

2. O DEBUXO PRESENTACIÓN No primeiro ciclo os alumnos traballaron os elementos da linguaxe plástica e visual e a súa sintaxe. Nesta unidade exponse o coñecemento do debuxo a través das súas diferentes finalidades. Estúdase o debuxo baixo a perspectiva da súa funcionalidade e a súa orientación ao mundo profesional. Por este motivo o contido divídese en dous grandes bloques: o debuxo como medio e o debuxo como fin. Ademais, dedícase un apartado ao debuxo con computador, como nova ferramenta. O estudo do debuxo serve de introdución para o resto das unidades do libro, nas que se utiliza este medio como instrumento básico de traballo. ESQUEMA DA UNIDADE

O DEBUXO

O debuxo como ferramenta O debuxo como medio expresivo

Materiais e técncas Ferramentas informáticas

Permite configurar formas e plasmar ideas gráficamente. Manifestacións básicas:

. O esbozo é a primeira concreción plástica dunha idea. . O bosquexo utilízase para

experimentar e ensaiar aspectos da obra definitiva. . O estudo permite analizar

fragmentos parciais dunha obra para acertar na realización definitiva.

Hai debuxos nos que predomina a intención estética e outros que mostran unha

intención informativa. Procesos de traballo: . A composición: estuda a

integración dos elementos. . O encaixado: define e concreta formas.

. A entonación: fixa os contrastes e matices de cor. . O acabado: crea texturas

gráficas.

O resultado expresivo do debuxo depende de: . A plasticidad de cada material.

. O grafismo.

. O soporte. Os principais materiais de

debuxo son: . O lapis de grafito. . O carboncillo e as barras

compostas. . A tinta.

Corel Painter é un programa que imita o comportamento dos materiais tradicionais e ademais

permite repetir e modificar os trazos unha e outra vez sen malograr o debuxo.

Photoshop permite realizar retoques e crear efectos especiais.

OBXECTIVOS 1. Recoñecer as diferentes funcións do debuxo. 2. Distinguir a utilidade de cada modalidade de debuxo como instrumento de traballo. 3. Analizar as características graficoplásticas de cada uso do debuxo. 4. Coñecer os pasos no proceso de elaboración dun debuxo artístico. 5. Planificar os procesos de traballo. 6. Utilizar os materiais e ferramentas específicos do medio. 7. Valorar a importancia da elección do material como determinante do resultado final e do acabado expresivo. 8. Coñecer as posibilidades dos programas informáticos aplicados ao debuxo e ao deseño. 9. Apreciar as vantaxes dos traballos con computador. CONTIDOS

CONCEPTOS O debuxo como procedemento na elaboración dun proxecto. O esbozo, o bosquexo e o estudo: características formais e funcionais. O debuxo como medio autónomo: definición e finalidade. Elementos característicos do proceso de elaboración dun debuxo artístico. Materiais de debuxo: propiedades graficoplásticas. Aproximación ao proceso de elaboración dun debuxo artístico con computador. PROCEDEMENTOS Identificación dos diversos tipos de debuxo en función das finalidades e características de trazo e concreción. Análise das utilidades do debuxo en exemplos concretos. Elaboración de debuxos propios con finalidades determinadas. Experimentación con distintos tipos de material. Elaboración de debuxos realizados co computador como ferramenta. ACTITUDES Valoración das aplicacións profesionais do debuxo como ferramenta. Gusto por analizar os elementos formais e expresivos dos debuxos artísticos. Predisposición para experimentar as posibilidades plásticas de novos materiais. Vontade de familiarizarse e experimentar coas ferramentas infográficas. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Distinguir o esbozo, o bosquexo e o estudo como procedementos para aplicacións diversas.


69

Recoñecer o seu uso nas contornas visuais. 2. Utilizar devanditas modalidades de debuxo en proxectos individuais e colectivos. 3. Analizar debuxos artísticos en función da composición, o encaixado, a entonación e o acabado. 4. Realizar debuxos con finalidade estética segundo estas facetas no proceso de elaboración. Razoar as opcións e avaliar os resultados. 5. Manexar as funcións básicas do programa Corel Painter. 6. Xustificar o uso de materiais adecuados a cada proxecto de traballo. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia cultural e artística: . Coñecer os procedementos e as funcións do debuxo e utilizar as técnicas que lle son propias.


70

3. SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN PRESENTACIÓN As bases teóricas dos sistemas de representación foron tratadas nos cursos anteriores. Procede neste curso (dado o seu carácter de final de etapa, por unha banda, e preámbulo do Bacharelato, por outro) dotar ao alumno de capacidades de interpretación e aplicación destes sistemas como recursos de expresión gráfica. Proponse unha asimilación delos contidos cun enfoque creativo, que insira algúns conceptos xa coñecidos na faceta procedimental. Así, refórzanse os contidos esenciais para desenvolver a fase creativa. Esta unidade pretende que a análise de casos particulares e o debate sobre novas propostas artísticas ou técnicas sexan utilizados como recurso didáctico. Para ese efecto proponse no tema exemplos e exercicios, nos que se buscou a conexión e ponderación entre as visións artística e técnica dos sistemas de representación. Por exemplo, a unidade inclúe actividades de interpretación de obras pictóricas para, dando un paso máis, inserilas nun espazo tridimensional e dotalas de volume. ESQUEMA DA UNIDADE

SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN

Representación da realidade O sistema diédrico O sistema axonométrico O sistema cónico

A representación gráfica varía segundo o obxectivo que se

pretende: . A representación das vistas é a máis precisa.

. A representación en perspectiva imita mellor a percepción da realidade.

Baseado en vistas ou proxeccións en dúas

dimensións. O punto, a recta e o plano móstranse polas súas

proxeccións ou trazas cos planos do sistema. Vistas principais: alzado, planta

e perfil.

Utiliza un sistema de referencia constituído por tres eixos

perpendiculares entre si. Existen tres sistemas de representación ou perspectivas:

. Perspectiva isométrica.

. Perspectiva dimétrica.

. Perspectiva trimétrica

Elementos: . Liñas de horizonte e de terra.

. Punto de vista, puntos de fuga e puntos de medida. . Plano do cadro, plano de

horizonte e plano geometral.

OBXECTIVOS 1. Aplicar tanto os coñecementos previos como os adquiridos nesta unidade no desenvolvemento de conceptos xeométricos para os que se requiren métodos gráficos de representación. 2. Asentar os conceptos teóricos do sistema diédrico e o seu plasmación no trazado de esbozo de obxectos tridimensionales que deban cumprir condicións de deseño relativas á compatibilidade con outros obxectos. 3. Adquirir as capacidades e destrezas que permitan ao alumno mostrar gráficamente os deseños, ideas e conceptos que requiren compatibilizar a representación plana e a imaxe tridimensional mediante o sistema de perspectiva axonométrica. 4. Dominar as características e diferenzas dos dous sistemas axonométricos: isométrico e perspectiva caballera, así como o trazado de curvas e obxectos de base cilíndrica neste último sistema. 5. Adquirir e consolidar os principios da perspectiva cónica nos seus tipos esenciais. 6. Aplicar os coñecementos en campos diversos da arte e da ciencia. CONTIDOS

CONCEPTOS A representación en dúas ou tres dimensións. Principios e elementos básicos configuradores do sistema diédrico de representación. Desenvolvemento de nocións de axonometría. Relacións entre as vistas e a representación en perspectiva. Elementos da perspectiva cónica. Tipos esenciais. Definición de procesos. PROCEDEMENTOS Proceso de deseño e definición de ideas. Uso de procedementos deductivos no desenvolvemento de ideas que han de ser imaxinadas, postas en relación coa súa contorna e desenvolvidas creativa e tecnicamente. Realización de exercicios con modelos prismáticos situados e observados desde distintas posicións. ACTITUDES Valoración dos sistemas de representación como linguaxes de comunicación gráfica que requiren códigos consensuados. Aprecio pola relación entre elementos como condicionante do deseño. Valoración das novas tecnoloxías para a concepción, desenvolvemento e plasmación de ideas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Asignar representacións diversas a un mesmo obxecto dependendo do fin ao que se destina.


71

2. Coñecer os fundamentos e diferenzas entre os distintos sistemas de perspectiva tratados na unidade. 3. Detectar e recoñecer os elementos da perspectiva cónica en cadros e fotografías de paisaxe. Aplicala na representación. 4. Analizar o uso que se fai das perspectivas en distintos ámbitos. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia comunicativa: . Recoñecer os sistemas de representación gráfica como unha linguaxe cuxo coñecemento permite comunicar e expresar conceptos. Competencia social e cidadá: . Fomentar o debate, o traballo en equipo e a toma de decisións colexiadas para levar a cabo representacións gráficas entre varias persoas. Tratamento da información e competencia dixital: . Considerar os equipos informáticos como ferramentas esenciais en todas as fases dos procesos de deseño gráfico. Competencia matemática: . Aplicar o cálculo e as demais destrezas matemáticas imprescindibles para traballar cos sistemas de representación de forma precisa.


72

4. NORMALIZACIÓN PRESENTACIÓN Un dos obxectivos que se expón nesta unidade é achegar aos alumnos o concepto de normalización. Aínda que un tratamento rigoroso e pormenorizado excede o alcance e intencións desta unidade, si se ofrece unha panorámica das súas vantaxes en canto á eficacia que proporciona nos sectores e ámbitos aos que afecta. A atención céntrase nas normas específicas relacionadas coas representacións técnicas, fundamentalmente como pautas ou patróns de intercambio. Trátase tamién o concepto de escala concibido na súa máis amplo sentido, tanto na interpretación de planos e mapas como no uso que delas se fai en múltiples sectores, moitos deles ligados á incorporación das novas tecnoloxías dixitais ao ámbito doméstico, recreativo e profesional. O último apartado da unidade inclúe as principais normas para a anotación de figuras. ESQUEMA DA UNIDADE

NORMALIZACIÓN

A normalización As escalas A acoutación

É un proceso que consiste no establecemento de normas que serven de modelo para o desenvolvemento dun

produto ou servizo. Tipos de normas: . Polo seu contido: científicas,

industriais, técnicas... . Polo seu ámbito de aplicación: internacionais, nacionais...

Ámbitos de normalización: o deseño e a produción industrial, a representación gráfica obxectiva e a prestación de

servizos. Normas de debuxo técnico: formatos de papel, tipos de liñas, rotulación, escalas

e forma de anotación.

Expresan a relación entre a medida dunha representación dun obxecto e a medida real do mesmo.

Tipos de escalas: natural, de redución e de ampliación. A escala gráfica é unha indicación visual

que serve de referencia do tamaño real do representado. Aplicacións das escalas:

. En representacións bidimensionales: planos e mapas. . En representacións tridimensionales:

esculturas, maquetas...

É a indicación das dimensións reais dun obxecto representado gráficamente. Tipos de cotas:

. Construtivas: figuran nos planos para a fabricación de produtos. . Funcionais: figuran en planos destinados ao

usuario para a montaxe e utilización de produtos. Elementos da cota:

. Liñas de referencia.

. Liña de cota.

. Extremos de cota.

. Cifra de cota.

OBXECTIVOS 1. Coñecer a necesidade da normalización en todos os ámbitos como medio de facilitar o intercambio e mellorar a calidade do deseño. 2. Dominar as normas básicas aplicables á representación gráfica. 3. Entender a escala como recurso para a ampliación e redución na representación gráfica. 4. Comprender o concepto de escala gráfica, as vantaxes e instrumentos para o seu uso. 5. Recoñecer a presenza e aplicación nos ámbitos artístico, técnico e científico de obxectos ampliados ou reducidos a escala respecto da realidade. 6. Posuír as destrezas necesarias para interpretar mapas en distintos soportes (en papel, en aplicacións de Internet, en portátiles de posicionamento global por satélite...). 7. Coñecer as normas esenciais para a anotación de debuxos. CONTIDOS

CONCEPTOS A normalización como necesidade de comunicación. Tipos de normas e ámbito de aplicación. Normas no debuxo técnico relativas a tipos de liña, formatos e escalas. Escalas normalizadas e escala gráfica. Normas básicas de anotación. PROCEDEMENTOS Descrición do sentido das normas como modelo de acordo e marco no que desenvolver o proceso creativo. Concreción das principais normas que afectan á elaboración de planos e documentos técnicos. Definición do concepto de escala. Descrición da escala gráfica, a súa elaboración e vantaxes do seu uso. Descrición de métodos de lectura de planos. Anotación de figuras sinxelas. ACTITUDES Valoración da importancia da normalización nunha sociedade intercomunicada. Asimilación da norma aceptada internacionalmente como un aval de calidade. Asunción de criterios racionais para elaborar documentos técnicos de acordo a normas comúns.


73

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Comprender o sentido da normalización, como se crean as normas e o ámbito onde se utilizan. 2. Adquirir a normativa referente ao debuxo técnico como un referente na creación de planos. 3. Coñecer o concepto de escala, os seus tres tipos básicos e a serie normalizada aplicándoa á representación de formas sinxelas. 4. Xerar, representar e aplicar escalas gráficas correspondentes á serie normalizada. 5. Comprender e aplicar escalas en fotografías, modelos e maquetas de ampliación ou redución. 6. Recoñecer rutas en mapas a escala da contorna e o seu equivalente en aplicacións informáticas como Google Map ou Google Earth. 7. Acoutar aplicando as normas. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia comunicativa: . Entender a normalización como medio de intercambio de información mediante acordos e protocolos de comunicación a nivel internacional. Competencia social e cidadá: . Aceptar os convenios establecidos por organismos internacionais para facilitar a comunicación social en todos os ámbitos. Tratamento da información e competencia dixital: . Dominar a interpretación de planos e mapas a través de medios avanzados tecnológicamente. Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico: . Mellorar a capacidade para coñecer e facer uso cívico da contorna.


74

5. A PINTURA PRESENTACIÓN Nesta unidade preténdese que os alumnos identifiquen os trazos que caracterizan esencialmente a representación pictórica, e que aprendan a discernir as diversas finalidades expresivas dunha creación, así como a variedade de recursos existentes para tal fin. Con ese obxectivo, ofrécense ao longo da unidade imaxes exemplares que apoian o desenvolvemento dos conceptos propostos e que, ao mesmo tempo, serven de exemplo dos principais estilos pictóricos desenvolvidos ao longo da historia e da obra dos creadores máis relevantes. O fin non é ofrecer unha mera relación de nomes, datas e estilos que os alumnos a duras penas reteñen, senón intentar explicar como a pintura é vehículo de expresión de sentimentos, de ideas ou de desexos: de conceptos que van máis aló dunha tendencia pictórica ou dun determinado momento histórico. A unidade analiza, así, que recursos utilizaron os pintores para definir eses conceptos nunha superficie bidimensional. ESQUEMA DA UNIDADE

A PINTURA

Introducción Representación do

real e do irreal

Representación do

concreto e o abstracto

Representación do

estático e o dinámico

Técnicas pictóricas

. A pintura consiste en

plasmar formas aplicando cor sobre un soporte bidimensional.

. Os temas e os recursos pictóricos están ao servizo das

intencións expresivas e varían segundo as épocas e os estilos

dominantes.

. A representación do

real trata de producir o mesmo efecto visual que a percepción da

realidade mesma. . A representación do irreal mostra o que se

atopa presente só na imaxinación.


concreto mostra unha interpretación da realidade.

. A representación do abstracto presenta formas e cores con

intención expresiva sen pretender representar ningunha realidade.


estático trata de producir sensación de quietud e fijeza.

. A representación do dinámico trata de producir sensación de

movemento.

Están ao servizo da

intención creativa do artista. . A acuarela usa

pigmentos solubles en auga. . O óleo usa pigmentos

grasos. . O gouache e as témperas son solubles

en auga, espesos e opacos.

OBXECTIVOS 1. Comprender a pintura como medio de expresión artística. 2. Desenvolver a capacidade crítica a través da contemplación de obras de arte. 3. Adquirir os instrumentos adecuados para achegarse a unha pintura e analizar as súas características plásticas. 4. Adquirir os coñecementos necesarios para representar plásticamente unha idea ou concepto. 5. Coñecer as tendencias máis influentes na historia da pintura, as súas orixes, características esenciais e principais representantes. 6. Aprender a «ler» un cadro. CONTIDOS

CONCEPTOS A pintura como representación dunha realidade tridimensional nunha superficie bidimensional. A pintura como método de representación de conceptos universais. A representación de conceptos como xerme da irrupción de diversas tendencias pictóricas. Coñecementos das técnicas pictóricas. Acuarela, óleo e gouache. PROCEDEMENTOS Análises de elementos expresivos dunha representación pictórica. Elaboración de fichas que recollan datos técnicos e artísticos de obras pictóricas. Experimentación de posibilidades creativas das técnicas pictóricas. Interpretación e reelaboración das intencións expresivas dunha obra pictórica. Recreación pictórica de imaxes e de expresións artísticas non pictóricas. ACTITUDES Interese polos métodos pictóricos de representación de conceptos. Aprecio polas diversas tendencias pictóricas da historia da arte. Respecto polo valor artístico e expresivo das manifestacións pictóricas. Vontade de empregar as técnicas pictóricas con fins creativos e expresivos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os principais recursos para a representación de conceptos en pintura. 2. Asimilar as características plásticas de cada un dos conceptos propostos e ser capaces de recoñecelas visualmente. 3. Coñecer os fundamentos e diferenzas entre os distintos sistemas pictóricos de representación.


75

4. Reflexionar sobre as características de diversos movementos artísticos. 5. Mostrar vontade e capacidade expresiva na aplicación de técnicas pictóricas. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia cultural e artística: . Ampliar o coñecemento das diversas tendencias pictóricas. . Apreciar os valores estéticos e culturais das obras pictóricas. . Experimentar e investigar diferentes técnicas. Competencia comunicativa: . Entender os sistemas pictóricos de representación como unha linguaxe universal coñecido e compartido por todos. . Facer uso dos recursos específicos da pintura para expresar ideas, sentimentos e emocións.


76

6. A MULTIPLICACIÓN DA IMAXE PRESENTACIÓN Nesta unidade preséntase o gravado como técnica artística enmarcada dentro da produción múltiple de imaxes. O gravado é un medio normalmente pouco coñecido polo gran público, pero nos últimos anos obtivo unha importante relevancia comercial grazas ao seu valor artístico e aos seus prezos, máis alcanzables que os das obras pictóricas. Para coñecer máis este medio, os contidos profundan nas diferentes técnicas, materiais e ferramentas e no vocabulario característico desta especialidade. A continuación, estúdase o proceso de creación de imaxes realizadas con medios tecnolóxicos. Reflexiónase sobre as implicacións da reprodución da imaxe na sociedade actual. A complexidade técnica e a necesidade de determinadas ferramentas fan que a creación artística de imaxe impresa resulte difícil e pouco accesible os alumnos. Aínda así, proponse algunhas actividades sinxelas que pretenden aproximar aos alumnos ás técnicas de gravado.

ESQUEMA DA UNIDADE

A MULTIPLICACIÓN DA IMAXE

Producción de imaxes iguais

A estampa Estampación con ferros tallados

Outros sistemas de estampación

Durante séculos a duplicación de imaxes realizábase a man. A produción de varias copias

dunha mesma imaxe desenvolveuse a través da estampación, que consiste

basicamente en realizar un debuxo sobre un ferro ou matriz que posteriormente se

entinta para trasladar varias veces o debuxo sobre outro soporte.

Obra gráfica orixinal realizada a partir dunha plancha ou matriz que se entinta e se

traslada a outro soporte. A tirada é o conxunto de estampas producidas a partir

dunha matriz. Realizanse varios tipos de copias:

• Probas de artista. • Edición venal. • Fora de comercio.

• Probas de estado.

En relevo (reprodúcese a imaxe que queda en relevo na matriz):

? Xilografía: matriz de madeira. ? Linografía: matriz de linóleo.

En oco (reprodúcese a imaxe que queda en oco na matriz): ? Técnicas directas: a buril,

punta seca e man negra ou mezzotinta. ? Técnicas indirectas:

aguafuerte e aguatinta.

En plano (a imaxe da matriz non ten relevo): ? Litografía.

? Serigrafía. Estampación dixital: a imaxe créase por medios dixitais e

transfírese ao soporte por medios mecánicos controlados electrónicamente.

OBXECTIVOS 1. Dominar o vocabulario referente á estampa como obra artística e á imaxe impresa. 2. Coñecer as diferentes técnicas de gravado: realización, procesado e estampación de matrices. 3. Comprender o proceso de traballo para o deseño dunha imaxe. 4. Coñecer os principais sistemas de impresión mecanizados. 5. Distinguir entre obra gráfica orixinal e reprodución múltiple de imaxes. 6. Analizar as implicacións da imaxe impresa na sociedade actual. CONTIDOS

CONCEPTOS A estampa como obra múltiple e orixinal. Características e tipos de estampa. As principais técnicas de gravado. Definición e orixe de imaxe múltiple. O arquivo dixital como soporte actual. Proceso de traballo de creación de imaxes múltiples. Consecuencias do uso da imaxe impresa sobre o gran público. PROCEDEMENTOS Análise técnica e artístico de diversos tipos de imaxes impresas. Identificación de técnicas de gravado segundo o procedemento de estampación. Observación das características formais e plásticas de distintos tipos de estampas. Realización de traballos elaborados a partir de arquivos dixitais. Estudo das aplicacións dos sistemas de impresión. Observación na contorna da multiplicidad de oferta da imaxe impresa. Análise das funcións da imaxe na sociedade actual. ACTITUDES Valoración da estampa como manifestación artística. Interese por coñecer obras realizadas coas diversas técnicas de gravado. Curiosidade por entender os procesos históricos de evolución da imaxe impresa. Predisposición para experimentar con novos materiais e ferramentas de creación. Vontade de reflexionar sobre as implicacións da imaxe múltiple.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Diferenciar as características formais das diferentes técnicas de gravado. 2. Realizar unha estampa con algunha das técnicas de gravado estudadas.


77

3. Recoñecer os diferentes campos de aplicación da imaxe impresa. 4. Elaborar de forma cooperativa un estudo das funcións e implicacións da imaxe na contorna cotiá do alumno. 5. Utilizar recursos informáticos para crear arquivos dixitais preparados para ser imprimidos e producir imaxes múltiples. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Coñecer os códigos artísticos da estampa e utilizar as técnicas e recursos que lles son propios. . Aprender a mirar, ver, observar e percibir. . Apreciar o valor estético e cultural das producións artísticas. . Experimentar con diversidade de técnicas plásticas e visuais. Competencia social e cidadá: . Traballar en equipo e promover actitudes de respecto, tolerancia, cooperación e flexibilidade. . Traballar con ferramentas propias do medio estudado, que inducen ao pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias e ideas. Competencia dixital: . Recoñecer a importancia da imaxe como soporte de información. . Utilizar recursos tecnolóxicos específicos.


78

7. A ESCULTURA PRESENTACIÓN Esta unidade presenta unha estrutura análoga á unidade sobre pintura. Preténdese que os alumnos sexan capaces de abstraer os coñecementos adquiridos e aplicalos ao ámbito da escultura, da representación tridimensional, coas diferenzas que iso comporta. Deberán estudar e analizar, en primeiro lugar, o uso creativo da imaxe nun soporte escultórico e aprender os diversos tipos de escultura que se foron desenvolvendo ao longo da historia da arte, así como as técnicas e materiais empregados a tal fin. Proponse ao longo de toda a unidade imaxes exemplares que apoyaen o desenvolvemento dos conceptos propostos. A escultura sofre unha infravaloración fronte a outras artes, como a pintura ou a arquitectura. Así, por exemplo, nos museos a escultura queda claramente relegada a un segundo termo fronte á pintura. É de todo punto necesario, xa que logo, acabar con estes tópicos que non favorecen en absoluto a valoración dunha boa parte do noso patrimonio histórico. ESQUEMA DA UNIDADE

A ESCULTURA

Introducción Lo real y lo irreal Lo concreto y lo abstracto

Lo estático y lo dinámico

Lo efímero y lo permanente

A escultura é un medio de expresión plástica

para a creación de obras tridimensionales. Tipos: esculturas

exentas e relevos. Técnicas: talla, modelado, baleirado,

forxa, ensamblaje e instalación.

Recursos para a representación do real:

a imitación da textura e o uso das proporcións da realidade.

Na representación do irreal: amplíanse os temas e a liberdade

creadora do artista.

A representación do concreto fai unha

reinterpretación da realidade con elementos que

adquiren unha función distinta da orixinaria. A representación

abstracta céntrase no valor conceptual dos elementos

tridimensionales.

Recursos que subliñan estatismo: o tema e o

uso de formas verticais ou horizontais. Recursos que subliñan

o dinamismo: o tema, o material e a composición.

Na representación efémera o importante é

o concepto que permanece. A representación

permanente pretende perdurar no tempo. Usa materiais

resistentes e require un proceso de conservación.

OBXECTIVOS 1. Percibir a escultura como vehículo de expresión artística. 2. Desenvolver o aparello crítico para a escultura a través da contemplación de obras de arte. 3. Adquirir os coñecementos básicos sobre os materiais e as técnicas escultóricas. 4. Obter instrumentos necesarios para apreciar a escultura e ser capaces de observar as súas características básicas. 5. Valorar a representación escultórica fronte a outros medios como a pintura ou a arquitectura. 6. Adquirir os coñecementos necesarios para representar unha idea ou concepto nun soporte tridimensional. 7. Coñecer as tendencias artísticas máis influentes na historia da escultura. 8. Aprender a valorar unha escultura como parte integrante do patrimonio histórico. CONTIDOS

CONCEPTOS A escultura como a representación tridimensional dunha realidade. Técnicas e materiais empregados en escultura. A representación de conceptos como xerme para o surgimiento das diversas tendencias escultóricas. Representación do real e do irreal: intención expresiva, características e recursos habituais. Representación do concreto e do abstracto: intención expresiva, características e recursos habituais. Representación do estático e do dinámico: intención expresiva, características e recursos habituais. Representación efémera e perdurable: intención expresiva, características e recursos habituais. PROCEDEMENTOS Análises de elementos expresivos dunha representación escultórica. Elaboración de fichas que recollan datos técnicos e artísticos de obras escultóricas. Experimentación das posibilidades creativas das técnicas escultóricas. Recreación de obras escultóricas a través do debuxo. ACTITUDES Inquietude por coñecer os procedementos e materiais para realizar obras escultóricas. Valoración da escultura como medio de comunicación gráfica. Curiosidade por enmarcar as obras escultóricas no seu ámbito sociocultural. Vontade por empregar técnicas sinxelas de creación escultórica con fins plásticos. Respecto por todas as formas e estilos de creación escultórica.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os principais recursos para a representación de conceptos en escultura.


79

2. Asimilar as características plásticas de cada un dos conceptos propostos e ter a capacidade para recoñecelas visualmente. 3. Analizar e reflexionar acerca das causas e consecuencias dos diversos movementos escultóricos estudados ao longo da unidade. 4. Aplicar os coñecementos teóricos á elaboración de obras escultóricas sinxelas. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia cultural e artística: . Ampliar o coñecemento das diversas tendencias escultóricas. . Apreciar os valores estéticos e culturais das obras escultóricas. . Experimentar e investigar algunhas técnicas de escultura. Competencia comunicativa: . Entender os sistemas escultóricos de representación como unha linguaxe universal que debe ser coñecido por todos. Competencia social e cidadá: . Apreciar a creación escultórica vinculada ao contexto sociocultural en que xorde.


80

8. ESPAZOS HABITABLES PRESENTACIÓN Esta unidade aborda o tratamento do espazo habitable, tema sobre o que os alumnos van profundar por primeira vez nos dous ciclos de Secundaria. Preséntase o estudo dos escenarios da acción humana desde o global ao particular: a regulación xeral do espazo (da que se encarga o urbanismo), o estudo volumétrico que desenvolve a arquitectura e a optimización do espazo interior (da que se encarga o interiorismo). O concepto de estudo e transformación do espazo é o eixo transversal destes tres apartados. O alumno ha de aprender a analizar e recoñecer representacións de obras arquitectónicas e de urbanismo, así como as súas características e peculiaridades funcionais e formais. É necesario ter en conta a dificultade que presenta estudar o tratamento do espazo a través de imaxes impresas e dentro dun aula. A contorna próxima ao alumno, a súa vivenda e o centro escolar serán os principais exemplos reais dos conceptos. As saídas para analizar a contorna ou visitar edificios variados tamén son sumamente convenientes. ESQUEMA DA UNIDADE

ESPACIOS HABITABLES

Organización do espazo O urbanismo A arquitectura O interiorismo

Os espazos habitables son os escenarios nos que se desenvolve a vida humana.

Pódense abordar desde tres perspectivas diferentes. . O urbanismo.

. A arquitectura.

. O interiorismo.

Encárgase da organización dos edificios e espazos das cidades.

Relaciónase con outras disciplinas, como a xeografía física, a xeografía humana e

económica, a enxeñería... A estrutura fundamental da cidade é o trazado, unha

especie de rede sobre a que se asentan os elementos urbanísticos.

É a arte de proxectar e construír edificios ou espazos para ser habitados polas

persoas. Utiliza de xeito expresivo os elementos da linguaxe visual:

a forma, a cor, a textura e a composición. Os sistemas construtivos

atópanse ao servizo da creación do espazo habitable. Basicamente son: o

adintelado, o abovedado e a creación dun esqueleto interno.

Dedícase á estructuración e decoración dos espazos interiores da arquitectura.

As súas principais finalidades son a distribución e a habitabilidade dos espazos

interiores.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os tres ámbitos de estudo e modulación do espazo, a súa definición, funcións e características principais. 2. Recoñecer a arquitectura como linguaxe. 3. Comprender as relacións existentes entre urbanismo, arquitectura e interiorismo. 4. Apreciar a disposición de volumes na contorna como factor determinante da actividade humana. 5. Analizar os espazos cotiáns como estruturas suxeitas a modificacións e melloras. CONTIDOS

CONCEPTOS O urbanismo como actividade multidisciplinar. A morfología urbana: os espazos públicos e privados. O trazado urbano. A arquitectura: peculiaridades como manifestación artística. A linguaxe arquitectónica: elementos formais e propostas espaciais. O interiorismo: variables que conforman o espazo interior (espaciais, funcionais, tecnolóxicas e económicas). PROCEDEMENTOS Identificación das características dunha cidade en función das disciplinas que interveñen no urbanismo. Análise da morfología da contorna urbana do alumno. Observación e comprensión de planos de cidades, edificios e espazos interiores. Estudo das variantes na linguaxe arquitectónica sobre fotografías de edificios emblemáticos. Experimentación do espazo a través de visitas e percorridos. Elaboración de planos sobre os tres niveis de estudo do espazo a partir de formulacións e concepcións persoais. ACTITUDES Valoración do espazo e os volumes como elementos de traballo e creación. Interese por apreciar a calidade e calidades dos espazos habitables. Curiosidade por comprender planos e representacións do espazo nas súas tres variables. Confianza nos propios criterios de percepción e análise.


81

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer e ler imaxes sobre a distribución do espazo e a modulación de volumes. 2. Interpretar planos que representan a realidade sobre un soporte bidimensional. 3. Elaborar propostas de distribución de espazos especificando obxectivos, dificultades e solucións. 4. Colaborar en proxectos de traballo que comportan unha organización de forma cooperativa. 5. Construír formas tridimensionales sinxelas con materiais diversos enmarcadas en proxectos máis amplos relacionados co urbanismo. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e da utilización das técnicas e os recursos que lles son propios. . Apreciar os valores estéticos e culturais das producións artísticas. Competencia social e cidadá: . Traballar en equipo e promover actitudes de respecto, tolerancia, cooperación e flexibilidade. . Expor experiencias directamente relacionadas coa diversidade de respostas ante un mesmo estímulo e a aceptación das diferenzas.


82

9. O DESEÑO INDUSTRIAL PRESENTACIÓN Nesta unidade preténdese transmitir unha visión panorámica do mundo do deseño industrial: cal é o seu obxectivo e que condicións debe ter un deseño para cumprir coa súa finalidade. Explícase o proceso de deseño en todas as fases de desenvolvemento, desde a fase creativa ao proceso de produción. Desenvólvense os pasos implicados neste proceso para facer reflexionar ao alumno sobre os condicionamentos e principios que afectan a cada fase. Neste tema o alumno ten a oportunidade de aplicar coñecementos teóricos adquiridos noutros bloques temáticos da materia. A finalidade eminentemente práctica das producións de deseño industrial porán de manifesto a utilidade dos conceptos teóricos. As ferramentas informáticas de representación xeométrica de volume e obxectos, por exemplo, teñen unha importancia fundamental, xa que son instrumentos imprescindibles no desenvolvemento actual do deseño industrial. ESQUEMA DA UNIDADE

EL DISEÑO INDUSTRIAL

Cuestións xerais O proceso de deseño industrial

Os elementos da linguaxe plástica e visual

Ferramentas informáticas

O deseño industrial é a

reflexión e materialización para a creación dun produto. Depende de:

. As características do produto: unidade, funcionalidade e estética.

. A eficacia do proceso de fabricación: a súa economía, factibilidad, normalización e

valor ético. . As áreas de deseño: obxectos de consumo,

mecanismos de enxeñería, mobiliario e industria téxtil.

. O proxecto creativo.

Desenvólvese a través da recollida e a análise da información.

. A produción. Inclúe a elaboración de bosquexos, a creación de planos e

maquetas, a creación de prototipos, as matrices e a fabricación industrial.

. A forma. Está condicionada

pola función. Configúrase en liñas, planos e bloques. . A cor. Transmite información

ou expresa sentimentos. . A textura. Personaliza e diferenza ao obxecto.

. Programas de

representación en dúas dimensións: xeran imaxes baseadas na xeometría

bidimensional (AutoCAD). . Programas de representación en tres

dimensións: recrean a sensación de volume sobre a pantalla (3D Studio Max).

OBXECTIVOS 1. Coñecer os procesos de produción de obxectos de deseño industrial, así como os seus condicionantes. 2. Recoñecer as áreas do mercado nas que se fan desenvolvementos de proxectos de deseño industrial. 3. Comprender as fases dun proxecto. 4. Saber levar a cabo de xeito individual proxectos de produción de obxectos. 5. Apreciar as posibilidades que os elementos básicos da plástica achegan no enriquecemento e diferenciación dun deseño. 6. Coñecer as principais ferramentas informáticas para facer representacións de obxectos. 7. Valorar as vantaxes dos traballos realizados por computador. CONTIDOS

CONCEPTOS O deseño industrial como conxunto de tarefas para planificar e desenvolver produtos. Criterios de calidade no deseño dun produto. A eficiencia nun proceso de deseño e fabricación dun produto. Áreas de actividade do deseño industrial. Análise das fases do deseño industrial: fase creativa e fase de produción. Elementos da linguaxe graficoplástico que interveñen nun proceso de deseño. Ferramentas infográficas para o desenvolvemento de proxectos de deseño. PROCEDEMENTOS Reflexión sobre a produción de obxectos nunha sociedade industrial. Elaboración de proxectos de deseño industrial que respecten todas as súas fases. Deseño de produtos con ferramentas infográficas. ACTITUDES Valoración do deseño industrial como elemento de comunicación e relación coa contorna. Aprecio polo concepto de calidade como alicerce fundamental da sociedade objetual e de consumo. Vontade de investigar novas ideas a través de producións doutros deseñadores. Interese por familiarizarse e experimentar coas ferramentas infográficas.


83

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os procesos de desenvolvemento de produtos de deseño industrial e as fases de traballo. 2. Analizar produtos de deseño industrial para considerar o seu nivel de eficiencia: adecuación entre forma e obxectivo dun deseño. 3. Levar a cabo un proceso de creación e planificación de traballo para producir un obxecto industrial. 4. Realizar propostas gráficas para proxectos de deseño industrial cunha finalidade concreta. 5. Manexar programas básicos de deseño para representar obxectos en dous e tres dimensións. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Desenvolver criterios estéticos para a análise e a creación de produtos industriais. . Coñecer os fitos e artistas que destacaron no campo do deseño industrial. Competencia en comunicación lingüística: . Dotar de significado e finalidade os proxectos que se propoñan. . Saber adaptar produtos a distintos públicos segundo as súas características. Autonomía e iniciativa persoal: . Estimular o espírito creativo, a experimentación e a autocrítica. . Intercambiar ideas co fin de obter propostas novas. Tratamento da información e competencia dixital: . Coñecer a importancia dos recursos tecnolóxicos como ferramenta de creación e produción no deseño industrial.


84

10. O DESEÑO GRÁFICO PRESENTACIÓN Nesta unidade exponse o coñecemento das creacións de deseño gráfico, o seu ámbito de actuación e como levar a cabo a súa produción. O campo de produción gráfica é moi amplo. Vai desde produtos impresos ata a creación de montaxes multimedia ou páxinas web; válese de elementos gráficos que requiriron un proceso de creación e produción cunhas fases de traballo estruturadas. En todas elas os elementos básicos da linguaxe plástica participan para crear formas visuais cunha finalidade comunicativa. O alumno debe coñecer estes procedementos de creación e produción, e debe integrar, de forma práctica e cunha finalidade comunicativa concreta, parte dos coñecementos adquiridos nesta área. É conveniente relacionar o contido coa unidade anterior sobre deseño industrial. ESQUEMA DA UNIDADE

O DESEÑO GRÁFICO

Deseño editorial Deseño publicitario Deseño de imaxe Ferramentas Deseño multimedia

Libros: . Ámbitos: cubertas e interiores.

. Factores determinantes: tipo de edición, formato e

destinatario. Publicacións periódicas: inclúen a

cabeceira en portada e organizan o contido nunha retícula.

Modalidades: publicidade en medios masivos, directa ou en

punto de venda. Factores que inflúen nun anuncio: soporte,

formato, tempo de duración, tipo de produto e tipo de

público. Elementos dun anuncio: imaxes, texto

e logotipo.

Emprega unicamente a imaxe para transmitir a mensaxe.

Ámbitos de actuación: . A señalética. . A creación de imaxe

corporativa. . O deseño de envases.

Programas de tratamento de imaxes e textos:

. Tratamento fotográfico (Photoshop). . Debuxo (Ilustrator

e Corel Draw). . Maquetación (Quark X Press).

Principais recursos: a hipertextualidad e a animación.

Un sitio web é unha especie de folleto dixital, onde se inseren

distintas páxinas web. O principal programa de creación de páxinas

web é Dreamweaver.

OBXECTIVOS 1. Reflexionar sobre a importancia dos elementos gráficos no proceso de comunicación. 2. Coñecer os ámbitos da sociedade nos que participa o deseño gráfico. 3. Recoñecer os procesos de creación de produtos gráficos. 4. Coñecer as fases de produción de elementos impresos. 5. Incorporar os novos desenvolvementos gráficos en soportes audiovisuais. 6. Apreciar as posibilidades dos programas informáticos aplicados ao debuxo e ao deseño. 7. Distinguir as vantaxes dos traballos realizados por computador. CONTIDOS

CONCEPTOS O deseño gráfico como elemento básico de comunicación. Elementos gráficos que forman parte do proceso de deseño. Deseño editorial: libros, revistas e periódicos. Vocabulario específico. Deseño publicitario: elementos dun anuncio, formatos e soportes. Deseño de envases: contido gráfico e códigos de comunicación comercial. Deseño de imaxe corporativa: finalidade e proceso de comunicación. A sinalética. Tipos de sinais. Ferramentas infográficas de creación de produtos de deseño gráfico. PROCEDEMENTOS Reflexión sobre o acto de comunicación nunha sociedade de consumo visual. Análise comparativa de produtos gráficos. Elaboración de materiais de comunicación gráfica. Elaboración de deseños co computador como ferramenta. ACTITUDES Valoración das aplicacións profesionais do deseño como elemento de comunicación e relación coa contorna. Vontade para levar a cabo traballos creativos con elementos de comunicación gráfica. Interese por buscar ideas novas a través de producións de artistas gráficos. Confianza nas propias capacidades e potencialidades para desenvolver proxectos individuais e en equipo. Vontade de familiarizarse e experimentar coas ferramentas infográficas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Recoñecer os ámbitos de influencia e desenvolvemento do deseño gráfico nas accións de comunicación da


85

nosa sociedade. 2. Coñecer os procesos fundamentais de creación de elementos gráficos e as fases de traballo para o seu desenvolvemento. 3. Analizar produtos de deseño gráfico segundo a súa finalidade comunicativa. 4. Realizar propostas gráficas que cumpran unha función comunicativa determinada. 5. Manexar programas básicos de deseño gráfico e de retoque fotográfico. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Desenvolver criterios estéticos para a elaboración de deseños gráficos. . Valorar obras alleas e coñecer distintos modos de comunicación gráfica. Competencia en comunicación lingüística: . Elaborar mensaxes visuais coherentes e dotados de significación. Autonomía e iniciativa persoal: . Saber levar a cabo un proceso completo de traballo e produción de materiais gráficos. . Estimular o espírito creativo, a experimentación e a autocrítica. Competencia dixital: . Coñecer a importancia dos recursos tecnolóxicos como ferramenta de creación.


86

11. IMAXE E SON PRESENTACIÓN O avance das tecnoloxías de rexistro de imaxes na última década fixo posible que sexa algo habitual para o alumno o uso e manexo de aparellos de rexistro de imaxe e son. Con todo, a pesar desta familiaridad, o alumno carece da base teórica que lle axude a comprender como se articula a linguaxe da imaxe animada, así como cales son as técnicas, tanto narrativas como de produción, deste campo da imaxe. Nesta unidade repásanse os elementos básicos da linguaxe cinematográfica que o alumno debe coñecer para poder construír narracións cinematográficas estruturadas. Os contidos relativos á construción dos planos, o manexo da cámara, así como as estruturas de montaxe cinematográfica sentarán unha base teórica suficiente para que o alumno poida elaborar producións de vídeo con sentido argumental completo. Abordamos tamén o coñecemento das técnicas de animación cinematográfica como alternativa ao cine para o rexistro de imaxes. O mundo da animación cinematográfica evolucionou en paralelo á tecnoloxía, e produciuse unha revolución, fundamentalmente nos seus métodos de produción. Pola estreita relación co mundo da imaxe, polo seu atractivo visual, así como polo complexo da súa tecnoloxía, o alumno debe coñecer tanto as modalidades de realización como o proceso de elaboración dunha animación cinematográfica. ESQUEMA DA UNIDADE

IMAXE E SON

Imaxes animadas Cine: rodaxe e montaxe Cine de animación Vídeo

Consisten na proxección

dunha sucesión de imaxes previamente captadas ou elaboradas, para producir

sensación de movemento, acompañadas do son propio.

A rodaxe é a captación da

imaxe en tomas determinadas polo encadre e a angulación. A montaxe é a organización

expresiva das tomas creando unha secuencia narrativa nova.

Proxección de imaxes

creadas individualmente e rexistradas de xeito sincronizado para producir

sensación de movemento. Técnicas: . Debuxos animados.

. Animación de figuras ou stop-motion. . Animación por computador.

Sistema de captura de imaxes

da realidade ou doutros sistemas de emisión que permite a súa edición nun

computador. . Gravación. As imaxes cáptanse en formato bmp e

comprímense despois. . Edición. Permite reorganizar as escenas.

OBXECTIVOS 1. Coñecer os elementos fundamentais da linguaxe audiovisual. 2. Coñecer as estruturas básicas de montaxe cinematográfica. 3. Distinguir entre diversas tecnoloxías de creación e rexistro de imaxes animadas. 4. Coñecer as distintas técnicas de animación cinematográfica. 5. Estudar as posibilidades dos programas informáticos aplicados á animación da imaxe e a creación de efectos especiais. CONTIDOS

CONCEPTOS A proxección de imaxes en movemento como un recurso expresivo. Tecnoloxía de rexistro e reprodución de imaxes animadas. A rodaxe de imaxes en movemento. Os planos cinematográficos. As posicións da cámara na toma. A montaxe cinematográfica. Tipos de montaxe. A animación no cine: técnicas e proceso de produción. Tecnoloxía de rexistro de imaxes e son en formatos dixitais. PROCEDEMENTOS Reflexión sobre os procesos de produción dunha película. Análise comparativa de produtos gráficos. Elaboración de narracións visuais con sentido e estrutura cinematográfica. Creación de secuencias sinxelas con programas informáticos de animación. ACTITUDES Valoración da linguaxe cinematográfica como un elemento de comunicación. Afán de experimentación en técnicas de animación e retoque de imaxe. Capacidade para expresar as ideas propias a través de linguaxes expresivas distintos. Vontade de familiarizarse e experimentar coas ferramentas infográficas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer os procesos básicos de construción de estruturas narrativas con imaxes animadas. 2. Coñecer os principais fitos no desenvolvemento da industria do cine.


87

3. Recoñecer e analizar os elementos da linguaxe narrativa dunha produción cinematográfica. 4. Realizar tomas cinematográficas sinxelas con distintos criterios de planificación. 5. Levar a cabo montaxes cinematográficas segundo diferentes criterios narrativos. 6. Realizar secuencias de animación con distintas técnicas. 7. Confeccionar animacións sinxelas con programas de animación dixital. ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Ampliar a capacidade de análise de producións cinematográficas. . Coñecer os códigos de comunicación visual básicos dunha película. . Coñecer os principais fitos e os artistas máis destacados na produción cinematográfica. Competencia en comunicación lingüística: . Elaborar mensaxes visuais coherentes. Autonomía e iniciativa persoal: . Saber levar a cabo un proceso completo de traballo cinematográfico. Competencia dixital: . Coñecer a importancia dos recursos tecnolóxicos como ferramenta de creación.


88

12. A OBRA EXPOSTA PRESENTACIÓN O obxectivo básico dos museos foi, ata hai pouco, a preservación da obra cultural e a exposición dunha parte das súas coleccións. Actualmente, as institucións que rexen os museos orientan os seus esforzos a facilitar o acceso da súa riqueza artística á poboación. A mensaxe que transmite a arte non sempre é sinxelo de comprender, requírese educación na interpretación. Por iso, as institucións fan esforzos por facilitar a súa comprensión, admirar a beleza que transmiten e valorar outras implicacións non tan evidentes: os circuítos de arte, o mercado que o envolve ou os profesionais que o tratan ?técnicos en arte, críticos, comisarios ou marchantes. Na reflexión sobre a obra exposta constitúe un aspecto esencial o propio museo, o edificio, o continente. Nesta unidade valórase a súa función e a importancia que está adquirindo como referente das cidades que os albergan. A consideración do propio edificio como parte da obra artística permite englobar nun todo o feito artístico, realizar un tratamento integrado da exposición e valorar as relacións e influencia entre a obra arquitectónica e a exposta. ESQUEMA DA UNIDADE

A OBRA EXPOSTA

Exposición e almacenaxe Novas propostas Novos espazos Museos: orixe e evolución

A conservación require: . A análise das pezas. . A restauración e preparación

das obras. A conservación depende do destino das obras:

almacenaxe, traslado? Condicións técnicas de conservación: calidade do

aire, temperatura, humidade, iluminación.

Diversificación da oferta de obras: . Ampliación do fondo.

. Exposicións temporais.

. Visita de almacéns. Ampliación da oferta cultural:

. Actividades paralelas.

. Interacción das exposicións.

. Publicacións.

. Posta en escena da exposición.

. Utilización de espazos reais concibidos orixinariamente para outros fins.

. Utilización doutros soportes.

. Orixe: o coleccionismo.

. Obxectivo actual: a educación, a preservación da

herdanza cultural e o estímulo á creación en condicións de liberdade e igualdade social.

. Novas alternativas: Internet, galerías de arte, feiras?

OBXECTIVOS 1. Adquirir unha visión ampla da conservación e exposición do patrimonio cultural. 2. Valorar outras formas de expor arte cuxa expresión artística reside na participación activa do espectador. 3. Coñecer as técnicas, medios e condicións para a restauración, catalogación, conservación e exposición das obras de arte. 4. Apreciar as distintas facetas museísticas: obras de exposición permanente, temporais e itinerantes, así como as colaboracións entre entidades. 5. Obter experiencias de arte exposta fose do museo. 6. Valorar a importancia crecente que teñen os edificios museísticos e os centros de arte contemporánea. CONTIDOS

CONCEPTOS A obra artística e cultural exposta ao público. A arte na súa faceta comercial. Proporción de obra exposta respecto da almacenada. Importancia da restauración e a conservación do patrimonio cultural. Condicións de conservación e seguridade. A faceta divulgativa do museo. Novas tendencias participativas: a arte que se pode tocar e a arte para intervir. Outros espazos expositivos. PROCEDEMENTOS Análises de museos de arte: características, temas, edificio, espazos expositivos... Actividades extraescolares en museos. Realización de traballos de documentación en páxinas web sobre museos de arte e as súas actividades de divulgación cultural. Preparación e distribución de imaxes e creacións artísticas con criterios expositivos en diferentes espazos (blog, Power Point e espazo escolar). ACTITUDES Valoración da orientación convencional do museo tradicional como recinto expositivo, así como das novas propostas. Concienciación da importancia da conservación da arte. Aprecio pola importancia do continente do museo ?o edificio? e a influencia que exerce sobre as obras expostas. Interese pola reutilización con fins museísticos de espazos orixinalmente non destinados a iso. Respecto ante propostas expositivas innovadoras.


89

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer as diferentes formas de expor a arte. 2. Coñecer as condicións técnicas necesarias para a conservación das obras. 3. Relacionar adecuadamente a vinculación entre o edificio museístico e as obras que alberga. 4. Crear e expresar opinión propia en relación á importancia da restauración, conservación e exposición do patrimonio artístico e cultural. 5. Preparar con criterio expositivo unha mostra de creacións artísticas propias.

ACHEGA DA ÁREA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS Competencia artística e cultural: . Coñecer o traballo de conservación do patrimonio artístico e o papel do museo como depositario da herdanza cultural. Competencia social e cidadá: . Comprender e apreciar que a función divulgadora dos museos facilita o achegamento á arte de amplos sectores de poboación, e con iso crea unha sociedade máis culta, reflexiva, crítica e aberta. Tratamento da información e competencia dixital: . Utilizar ferramentas informáticas para crear contornas expositivas. . Buscar información sobre museos e obra exposta a través das páxinas web.


90

DEBUXO TECNICO

PROGRAMACION DO CURSO

I.E.S. ALEXANDRE BOVEDA VIGO


91

DEBUXO TECNICO

1º BACHARELATO


92

Debuxo tecnico Curso: 1º bacharelato

Profesor: Jose Luis Varela Alen

índice

Encadre: o Debuxo Técnico no Bacharelato

Materia de debuxo técnico I

Introducción

Obxectivos xerais

Bloques de contidos

0 Aplicacións e Medios do Debuxo Técnico

1 Xeometría Métrica Aplicada

2 sistemas de representación

3 normalización

Actividades

Criterios de avaliación

Atención á diversidade

Unidades didácticas e temporalización

Aplicacións e medios do

debuxo técnico

1 aplicacións do debuxo técnico: artes plásticas e industria

2 Instrumentos de debuxo

Xeometría Métrica Aplicada

3 trazados fundamentais no plano

4 polígonos: triángulos, cuadriláteros, polígonos regulares inscritos

5 relacións xeométricas

6 tanxencias e enlaces

7 curvas técnicas

8 curvas cónicas

Sistemas de representación

9 fundamentos da xeometría descritiva

10 sistema diédrico

11 sistema axonométrico

12 perspectiva cónica

Normalización

13 normas

14 representación de obxectos

15 acoutación e esbozo do natural

Anexos

Relación coas outras materias

Ensinanzas transversais

Bibliografía


93

Encadre: o Debuxo Técnico no Bacharelato A materia de Debuxo Técnico inclúese dentro das materias propias do Bacharelato en tres das catro modalidades en que este se diversifica: Artes, Ciencias da natureza e da Saúde e Tecnoloxía. Polo tanto debe atender ós aspectos xerais que caracterizan esta etapa: entender o Bacharelato como un ciclo de transición entre o ensino obrigatorio e o ensino superior. Debe ser polo tanto unha etapa integradora e dinámica que desenvolva a madurez intelectual e humana e favoreza a consecución de habilidades sociais. Para isto terá unha dobre función de comprensibilidade (o desenvolvemento dun tronco cultural básico común) e diversidade (o axuste e diferenciación de intereses, actitudes e posibilidades do alumnado), o que se ten en conta coas diferentes modalidades e itinerarios, que facilitan un currículo aberto. Débese ter en conta a situación dos alumnos, que afianzan os seus cambios fisiolóxicos, psicolóxicos e sociais. O razoamento formal, o desenvolvemento da autonomía persoal e a inserción social, así como a formación dunha personalidade capaz de autoavaliarse e rectificar, son aspectos a ter en conta nestas idades. A metodoloxía a seguir para o proceso educativo de Ensino-Aprendizaxe basearase no Constructivismo: realizar unha continua progresión de coñecementos centrándose no diálogo e debate e na investigación como método de traballo. Polo tanto o labor docente débese someter a revisión e contraste (“modificar os esquemas de coñecemento para comprender a realidade e actuar sobre ela”) cunha secuencia cíclica na aprendizaxe: ·partir dos coñecementos iniciais ·conectar cos intereses e necesidades dos alumnos e alumnas ·propoñer a finalidade da nova aprendizaxe ·ser coherente entre as intencións educativas e as actividades ·favorecer a aplicación das aprendizaxes na vida real para conseguir isto debe existir unha diversificación dos medios didácticos de xeito que se adapten ás finalidades educativas. O papel da profesora ou profesor debe ser o de guía e facilitador da aprendizaxe, establece as normas que regulan a acción na aula e fomenta o traballo en equipo. O que se trata é de desenvolver estratexias de aprendizaxe para conseguir un perfil de alumno autónomo (que saiba estudiar e aprender) e solidario (que saiba compartir enerxías para o traballo en equipo). Deberá controlar o proceso de aprendizaxe nas etapas previa, de desenvolvemento e de avaliación do aprendido. Dentro do proceso educativo atenderase así mesmo ás ensinanzas transversais, cun tratamento sistemático e adaptado ós diferentes contidos. Para as necesidades específicas, tanto de grupo como individuais terase en conta a atención á diversidade, realizando as correspondentes adaptacións curriculares no caso de considerarse necesarias.


94

Materia de debuxo técnico I Xa encadrada na etapa do Bacharelato, a programación da materia ten en conta o Decreto 231/2002 do 6 de xuño, atendendo ós obxectivos, contidos e criterios de avaliación xerais propostos, así como as directrices expresadas polo C.I.U.G. (Comité InterUniversitario Galego) para o desenvolvemento das probas selectivas para a universidade, onde se establecen os Bloques de contidos en función do propio decreto. Cabe notar a importancia de que estes bloques (así como a maior parte das unidades) son similares para os dous cursos do Bacharelato, sendo o segundo curso un reforzo e profundización dos coñecementos adquiridos no primeiro (isto exemplifica a teoría constructivista do ensino-aprendizaxe). Introducción A xustificación do ensino do debuxo técnico baséase na necesidade dunha ferramenta para a expresión gráfica intelixible en multitude de eidos da formación persoal e o desenvolvemento humano, artístico e tecnolóxico. Pódese entender polo tanto coma unha linguaxe, e asimilala a outras linguaxes e ós elementos que a conforman (emisor, mensaxe, código, receptor) obtendo semellanzas e diferencias. Para conseguir que esta linguaxe sexa útil deberá aterse a unhas normas que aseguren a súa comprensión e verifiquen a universalidade do sistema; estas regras serán o obxecto da aprendizaxe na materia e poderán á súa vez relacionarse con outras materias afíns e atopar múltiples aplicacións útiles tanto para o desenvolvemento do coñecemento como para a aplicación práctica. Polo tanto obterase unha ferramenta que será útil nun dobre sentido no proceso de creación dun obxecto ou desenvolvemento dunha idea: por unha banda servirá para formalizar unha idea en todas as fases do proceso creativo e por outra poderá empregarse para a comunicación desta idea e o seu entendemento de modo unívoco e universal. Servirá polo tanto para o desenvolvemento do pensamento racional. Para conseguir este código coherente e intelixible necesitarase unha serie de regras, que se desenvolverán nos contidos da materia, organizados en tres bloques: -Xeometría plana -Sistemas de representación proxectivos (xeometría descritiva) -Normalización estes contidos desenvolveranse a partir dos coñecementos iniciais dos alumnos adquiridos na Educación Secundaria Obrigatoria na materia de Educación Plástica e Visual, que servirán como punto de partida para construír os novos coñecementos que se espera acaden os alumnos, contribuíndo ó seu desenvolvemento intelectual e dándolle unha ferramenta útil para manexarse coa linguaxe gráfica nunha sociedade que avanza no grao de tecnificación. Valorarase as vantaxes que se aportan e os problemas que haberá que resolver. Obxectivos xerais A intención da materia é conseguir as seguintes capacidades: - Comprender as regras que fundamentan o debuxo técnico e manexar ese código con facilidade. - Saber interpretar un debuxo e descifrar o seu contido con claridade. - Desenvolver capacidades e destrezas que permitan expresar graficamente ideas e proxectos. - Adquirir habilidade no manexo dos instrumentos de traballo e adecualos a cada caso. - Resolver problemas xeométricos no plano e no espacio. - Relacionar problemas xeométricos cos coñecementos matemáticos. - Identificar a base xeométrica que teñen estructuras e composicións complexas tanto no eido artístico

coma no industrial. - Desenvolver a visión espacial nos sistemas de representación sobre o plano. - Manexar con claridade os conceptos de escala e proporción. - Aprender a croquizar, medir e replanear un obxecto ou espacio. - Coidar a representación gráfica, o traballo limpo e organizado. - Entender os sistemas de normalización e a súa utilidade para o traballo profesional. - Conectar os coñecementos adquiridos no debuxo técnico cos procesos de creación e investigación. - Desenvolver as capacidades do debuxo técnico para a expresión gráfica de multitude de actividades

e profesións. Bloques de contidos Os obxectivos expresados tratarán de acadarse co desenvolvemento dos contidos da materia, agrupados en bloques, que deberán interrelacionarse e ter unha secuencia temporal marcada polo desenvolvemento das Unidades Didácticas. Séguense as pautas marcadas polo Decreto, e engádese un bloque inicial introductorio de Aplicacións e Medios do Debuxo Técnico: 0- Aplicacións e Medios do Debuxo Técnico Preténdese introducir ó alumno na necesidade de coñecer o código que descifra a linguaxe do Debuxo técnico a través das súas múltiples aplicacións, facendo ó mesmo tempo unha análise histórica da


95

evolución da propia materia. Familiarizarase tamén con todos os instrumentos necesarios para a realización de debuxos, o seu manexo e mantemento. ·contidos conceptuais: - evolución histórica do debuxo técnico - o debuxo técnico en relación cos procesos artísticos e tecnolóxicos - relación do debuxo técnico coas novas tecnoloxías - o material de debuxo: soportes, trazadores, medidores e complementos ·contidos procedementais: - busca das relacións do debuxo técnico coas actividades artísticas e tecnolóxicas. - Análise de obxectos e creacións artísticas baixo un enfoque xeométrico. - Emprego dos útiles necesarios para a realización do debuxo técnico. ·contidos actitudinais: - Asumir a importancia que ten o debuxo técnico nos procesos de investigación e creación. - Desenvolver a sensibilidade pola identificación de elementos xeométricos no entorno físico. - Familiarizarse co uso dos útiles de traballo e a importancia da limpeza no mesmo. 1- Xeometría Métrica Aplicada Trataranse os temas xerais de xeometría plana, adquirindo coñecementos para a resolución de trazados xeométricos básicos baseados nos conceptos da Xeometría Euclídea. Contidos conceptuais: - Trazados fundamentais no plano. - Polígonos. - Relacións xeométricas. Escalas. - Tanxencias e enlaces. - Curvas planas: técnicas e cónicas. Contidos procedementais: - Trazado de figuras xeométricas planas empregando as construccións elementais. - Emprego das transformacións planas para a modificación de formas planas. - Uso das escalas; relación entre escala e módulo e proporción. - Representación de trazados nos que interveñan diferentes elementos da xeometría plana. Resolución

de enlaces e tanxencias. - Construcción de curvas técnicas e cónicas. Contidos actitudinais: - valoración das posibilidades da xeometría plana para a resolución de problemas na representación

gráfica. - Comprensión dos procedementos para a realización de figuras xeométricas planas. - Valoración da importancia dos conceptos de escala e proporción. 2- sistemas de representación Trátase de expoñer a necesidade da representación espacial sobre o plano de debuxo, para o que se introducen os diferentes sistemas de representación baseados na proxección. Contidos conceptuais: - Proxeccións cilíndrica e cónica nos sistemas de representación. - Clasificación dos sistemas de representación: acoutado, diédrico, axonométrico e cónico. - Punto, recta e plano nos diferentes sistemas. - Sólidos. Contidos procedementais: - Diferenciación entre obxecto real e proxección. - Comparación dos sistemas de representación e adecuación de cada un. - Representación de punto, recta e plano en acoutado, diédrico, axonométrico e cónico. - Representación de sólidos nos diferentes sistemas. Contidos actitudinais: - valoración dos diferentes sistemas de representación e adecuación de cada un. - Comprensión espacial dos obxectos representados no plano. 3- normalización Trátase de dar as normas de representación básicas para a universalización da linguaxe gráfica. Situar o debuxo técnico como elemento de comunicación no sistema de fabricación. Empregar, mediante os sistemas de representación aprendidos, o debuxo como ferramenta de descrición de obxectos , croquización e acoutado. Contidos conceptuais: - Obxectivos da normalización do debuxo técnico. - Clasificación e uso das normas (UNE, ISO, DIN). - Principios de representación normalizados. - Acoutación normalizada. Contidos procedementais: - Trazado de liñas, rotulación e acoutado segundo as normas establecidas. - Manexo dos instrumentos de medida e das escalas e formatos normalizados. - Análise de planos e documentos técnicos. - Debuxo e acoutación de pezas nas que se requiran os conceptos de normalización.


96

Contidos actitudinais: - Entendemento da importancia dos criterios de normalización para a universalización dos sistemas de

representación gráfica. - Valoración da importancia dos sistemas de representación para a creación e fabricación de obxectos. - Interese pola limpeza e orde na representación gráfica como elemento de claridade. Actividades As actividades estableceranse para cada unidade didáctica, e terán como obxectivos comúns o afianzamento dos coñecementos obtidos así como o desenvolvemento de todas as materias transversais do coñecemento, facendo fincapé na importancia do traballo en grupo e na necesidade de compartir capacidades para obter un grupo solidario, que permita ó individuo desenvolver tarefas en equipo nas súas posteriores etapas de estudio traballo e investigación. Será fundamental para o seu desenvolvemento social e o afianzamento dos valores morais en xeral. Por isto mesmo prográmase unha actividade global que se vai a realizar ó longo de todo o curso, coa finalidade de condensar os coñecementos adquiridos ó longo de cada Unidade Didáctica. Esta actividade realizarase en grupo ou grupos cunha secuenciación ó longo de todo o curso, o que permitirá valorar o avance conseguido cos coñecementos obtidos na materia e desenvolverá a capacidade crítica e de mellora do alumno e do grupo. O tema da actividade estará relacionado co entorno dos alumnos e reunirá temas e procedementos diversos e abertos. Poderase concibir a actividade á elección do grupo ou ben aproveitar algún evento existente no entorno para materializar un proxecto determinado (cartel, mural, logotipo, etc) para tratar de identificar e involucrar o interese do alumno. Procurarase que a actividade reflicta os conceptos fundamentais trazados para o curso. Valorarase sobre todo o proceso de aprendizaxe, a actitude de proba e erro, fomentando na alumna ou alumno o sentido autocrítico e a comprensión da importancia do desenrolo dunha idea (secuencia de idea-proxecto-execución). Criterios de avaliación Como referencia xeral terase en conta para a avaliación non só os coñecementos acadados, senón o proceso de aprendizaxe, actitude xeral, traballo en equipo e capacidade de relación entre os conceptos adquiridos. - Ter asumida a importancia e repercusión do Debuxo Técnico como medio de expresión gráfica para

múltiples actividades investigadoras, creadoras e profesionais. Conseguir a capacidade de relación entre a aprendizaxe e as aplicacións prácticas.

- Coñecer e empregar o material de debuxo e diversos medios gráficos, tales como patróns, transferibles, texturas, etc., e os coñecementos que propicia o Debuxo Técnico para resalta–la información contida nun traballo. Comprobar a comprensión da contribución realizada no campo da comunicación e da estética ó utiliza–las técnicas gráficas indicadas.

- Resolver problemas xeométricos nos que interveñan polígonos e crear formas a partir deles, utilizando as transformacións do plano. Comprobar, se o alumnado é capaz de construí–las formas xeométricas máis elementais e se comprende o alcance e potencial das transformacións xeométricas no plano

- Construí–las diferentes escalas e aplicalas a exercicios concretos. Construír diferentes tipos de escalas e escoller aquela que sexa a máis idónea para o caso concreto que se propoña.

- Deseñar e resolver formas sinxelas nas que interveñan problemas de tanxencias e enlaces entre rectas e circunferencias. Comprobar o coñecemento e comprensión da teoría da circunferencia e as súas aplicacións na resolución de tanxencias, aplicando o procedemento máis idóneo en cada caso.

- Construír calquera curva plana incluída no contido do programa, a partir dos parámetros que a definen. Valorar a comprensión da teoría sobre as diferentes curvas técnicas,

- Aplica–lo sistema diédrico e a normalización para a representación dos planos técnicos, necesarios para describir, e incluso fabricar un obxecto que ofreza, cando menos, unha cara oblicua con respecto a un dos dous planos de proxección.


97

Avalia–la capacidade de aplicar o sistema diédrico, unindo o sistema de representación coa normalización, referida esta última ás cuestións básicas de acoutación, de cortes, de seccións e de roturas.

- Analiza–la montaxe de obxectos compostos de escasa dificultade, utilizando para iso o sistema isométrico e as nocións de acoutación axustadas a este sistema. Comprobar o coñecemento do sistema, na dobre vertente de expresión e de comprensión.

- Analiza–la variación dos distintos elementos do sistema cónico na representación. Demostrar os coñecementos do sistema cónico, así como daqueles elementos do sistema nos cales a variación provoca cambios significativos na representación.

- Aplica–los distintos sistemas de representación estudiados segundo o obxecto a representar. Manifestar a capacidade para elixi–lo sistema que mellor se adecúa a cada necesidade de representación; así como tamén o grao de comprensión alcanzado, referente á relación e á correspondencia dos diferentes sistemas estudiados.

- Interpretar e representar elementos compostos sinxelos, así como os seus compoñentes, empregando para iso os sistemas de representación e os convencionalismos normalizados. Verificar o coñecemento e manexo dos sistemas de representación, tanto de expresión coma de comprensión, atendendo ós principios normalizados de representación e á presentación dos documentos técnicos.

Respecto ós criterios de calificación faranse sempre en favor do alumno, tendo en conta tanto a calificación numérica coma o proceso seguido na aprendizaxe. A nota de cada trimestre será a media de medias das probas teóricas e prácticas, tendo en conta en todos os casos a progresión e interés posto na materia. Farase ó final de cada trimestre unha proba de recuperación á que se presentarán todos os alumnos que teñan unha califiación máis baixa de 4 nalgún dos exames ou aqueles que a nota media non chegue a 5. As recuperación dos 2º e 3º trimestre serán de toda a materia acumulada. Para a avaliación contínua deberán ser entregadas as prácticas, calificadas cun mínimo de 4 e media de 5 puntos. En casos especiais, nos que por incidencias extraordinarias dalgún alumno debido a enfermidade ou outro tipo de problemática persoal grave, se entenda que aída así o alumno ten aproveitado os coñecementos adquiridos na materia e reúne os requisitos necesarios para superar o curso con éxito, o profesor, e no seu defecto a xunta avaliadora, decidirá se é convinte para a progresión do alumno que aprobe a materia.

Atención á diversidade Partindo das características do ensino como aprendizaxe constructivo haberá que ter en conta as capacidades e necesidades de cada grupo e cada alumna ou alumno na propia programación da materia, facendo unha adaptación progresiva do currículo ó centro, á aula e ás necesidades individuais das alumnas e alumnos. Cando se perciba unha necesidade particular por parte do alumno ou grupo deberán desenvolverse os apoios necesarios para atender a ditas necesidades, que poden ser de moi diferente tipo e ter unha orixe tamén diversa. Facendo referencia ó Deseño Curricular Base, farase unha adaptación curricular; poderase tratar de adaptacións temporais pouco significativas, adaptacións temporais significativas e adaptación dos obxectivos, áreas e contidos. Por tanto, poderá tratarse de reforzar parte dos coñecementos que estean menos afianzados, reestructurar os contidos ou ben definir os obxectivos mínimos a conseguir segundo a importancia do caso a tratar. Obsérvese a importancia de tratar tanto as necesidades producidas por non acadar os obxectivos marcados na programación como as producidas por acadalos com maior velocidade da prevista. O primeiro elemento de apoio para estas necesidades debe estar dentro da propia aula, na dedicación tanto dos compañeiros como do profesorado, desenvolvendo o concepto de compartir capacidades. Acudirase tamén ó Departamento de Orientación onde en conxunto o titor, profesor e personal do departamento realizarán un informe que poña as bases para a adaptación curricular pertinente en cada caso. Os obxectivos a acadar serán diferentes en cada caso, dependendo das necesidades concretas.


98

PROGRAMACION DE AULA

Unidades didácticas e temporalización Preséntanse a relación de Unidades didácticas programadas coa súa correspondente temporalización (esta deberá axustarse en función dos resultados na secuencia de ensino-aprendizaxe).

bloques unidades temporalización

teoría práctica extras trimestre

Aplicacións e medios do debuxo

técnico

0 aplicacións do debuxo técnico: artes plásticas e

industria 2 2 1

1º (53s.)

1 Instrumentos de debuxo 1 1 1

Xeometría Métrica Aplicada

2 trazados fundamentais no plano I 6 3 1

3 polígonos: triángulos, cuadriláteros, polígonos

regulares inscritos 4 2 1

4 relacións xeométricas 8 3 1

5 tanxencias e enlaces 5 4 1

6 curvas técnicas 6 3 1

2º (40s.) 7 curvas cónicas 6 3 1

Sistemas de representación

8 fundamentos da xeometría descritiva 4 3 1

9 sistema diédrico 7 4 1

5 2 1

3º (44s.)

10 sistema axonométrico 5 2 1

11 perspectiva cónica 4 3 1

Normalización

12 normas 3 4 1

13 representación de obxectos 3 4 1

14 acoutación e esbozo do natural 3 4 1


99

0 aplicacións do debuxo técnico: artes plásticas e industria Esquema da unidade

Debuxo técnico e arte

Evolución histórica do debuxo

O debuxo como ferramenta de traballo na creación artística

Debuxo como proceso e como resultado final: debuxo artístico,

pintura, escultura, arquitectura

Arte e ciencia: eidos de investigación

Aplicacións do debuxo técnico no deseño gráfico

Debuxo técnico e industria

Industrialización dos procesos artesanais

Eidos de aplicación do debuxo técnico na industria

Vinculación entre debuxo, industria e novas tecnoloxías

Obxectivos didácticos - Recoñecer os elementos xeométricos dentro das diferentes experiencias artísticas nos diferentes

momentos históricos. - Adquirir coñecementos fundamentais da evolución histórica do debuxo técnico. - Asimilar os fundamentos do deseño industrial e gráfico para simplificar a producción e a

comunicación. - Interpretar a arquitectura e o espacio funcional. - Valorar o correcto acabado das representacións técnicas usando procedementos plásticos. - Valorar as posibilidades de coñecemento e expresión que ofrece o debuxo técnico tanto no eido

artístico coma no técnico. Contidos c. conceptuais - Evolución histórica da arte e a xeometría: Mesopotamia e Antigo Exipto; Grecia: Tales de Mileto,

Pitágoras de Samos, Euclides de Alexandría, Platón;Roma: Marco Vitrubio; Europa medieval: Leonardo de Pisa; Renacemento: Filippo Brunelleschi, Luca Pacioli, Leonardo da Vinci, Alberto Durero; Século XVII: René Descartes; Século XVIII: Gaspard Monge, Jean Victor Poncelet Século XIX: xeometrías non euclídeas; Século XX: xeometría alxébrica e xeometría diferencial.

- Principais fitos do debuxo técnico. As raíces xeométricas da arte arábigo-andaluza. As proporcións do corpo humano: Policleto, Lisipo, Vitrubio, Leonardo, Durero. A perspectiva na arte: Leonardo da Vinci, Durero, M. C. Escher.

- A xeometría na arquitectura: Vitrubio, Leon Battista Alberti, Palladio, Le Corbusier. - As formas xeométricas na pintura moderna: Pablo Picasso, Wassily Kandinsky, Piet Modrian, Victor

Vasarely, Eusebi Sempere i Joan. - Debuxo técnico e deseño industrial: Marcel Duchamp. - Xeometría e deseño gráfico: eidos de aplicación: tipografía, imaxe corporativa, logotipos, edición,

ilustración, etc. - Debuxo técnico e fabricación industrial, sistemas C.A.D.-C.A.M. c. procedementais - Apreciación das diversas proporcións humanas propostas ó longo da historia. - Apreciación da perspectiva en diversas obras de arte e recoñecemento das falsas perspectivas. - Trazados xeométricos e proporción nas artes plásticas - Creación e composición no deseño gráfico: análise da base xeométrica. c. actitudinais - Apreciación do esforzo creador do ser humano, que contribúe a consolidar e enriquecer a formación

intelectual. - Valoración da obra de arte non unicamente como un documento ou testemuña histórica que transmite

ó presente os feitos e as ideas do pasado, senón tamén como algo dotado de vida propia, independentemente do seu contexto de creación e da súa intencionalidade estética.

- Comprensión da necesidade de coñecemento do debuxo xeométrico para a realización técnica e artística

- Desenvolver a sensibilidade polo espacio e a proporción actividades - identificar trazados xeométricos e proporcións en diferentes obras de arte de distintos períodos

históricos. - recompilar exemplos de distintos eidos do coñecemento nos que exista unha contribución do debuxo

técnico. - Identificar a base xeométrica de obxectos de producción industrial e o contido de deseño que posúen. - programar un traballo en grupo que se vai desenvolver ó longo de todo o curso, que teña relación coa

creación artística e o debuxo técnico, que poda estar relacionada co entorno físico e social do centro e que serva de elemento de análise da evolución dos coñecementos na materia. (p. ex. Un cartel)

avaliación - Entender as vinculacións entre o debuxo técnico e as diferentes expresións da arte e a industria


100

- Saber comparar os cambios producidos na concepción da arte en distintos momentos históricos e en diversas culturas.

- Recoñecer os elementos que configuran a producción artística e considerar as influencias e as relacións entre o artista e a sociedade, variables no tempo.

- Saber valorar a presencia da arte na vida cotiá e a súa utilización como obxecto de consumo. - Apreciar a diversidade e a riqueza do noso patrimonio artístico mediante a análise dalgunhas obras

de arte. - Sintetizar a relación entre debuxo técnico, deseño, creación artística e producción industrial.

1 Instrumentos de debuxo Esquema da unidade

soportes

Papel de debuxo

Taboleiro de debuxo

Recursos informáticos

Instrumentos de trazado

Lapis

Xogo de escuadros

Compás

Estilógrafos

Instrumentos de medición Regras graduadas

Transportador de ángulos

complementos

Útiles de borrar

Patróns

Material transferible

rotuladores

Obxectivos didácticos - coñecer e familiarizarse cos diferentes elementos necesarios para o debuxo: soportes, materiais,

instrumentos e accesorios, así como as súas características, manexo e mantemento para o aproveitamento do curso.

- adquirir habilidade no manexo destes instrumentos. - Valorar o traballo realizado con precisión, calidade e exactitude no trazado - Relacionar o debuxo realizado cos medios tradicionais e a súa base teórica cos programas

informáticos de C.A.D. - Recoñecer as vantaxes do emprego dos recursos informáticos, ó mesmo tempo valorar a realización

tradicional como ferramenta de aprendizaxe. Contidos c. conceptuais - soportes: papel, taboleiro, recursos informáticos (correspondencia) - instrumentos de trazado: lapis, portaminas, xogo de escuadros, compás, estilógrafos, impresoras. - Instrumentos de medición: regras graduadas, escalímetros, transportador de ángulos - Complementos: útiles de borrar, patróns, material transferible, rotuladores. c. procedementais - Uso das diversas clases de papel - Identificación das durezas das minas de grafito - Identificación de escuadra e cartabón e trazado de paralelas e perpendiculares - Medición con regras graduadas - Trazado de curvas con compás e patróns - Uso de rotuladores e material transferible - Mantemento dos diversos elementos de traballo c. actitudinais - Valorar a habilidade no manexo dos instrumentos de uso máis frecuente - Apreciar a necesidade de traballar con pulcritude e exactitude na representación gráfica - Comprender a correspondencia entre o exercicio manual e o informático actividades - identificar o material de traballo, limpeza e mantemento - realizar trazado de paralelas e perpendiculares con escuadra e cartabón con distintos ángulos (crear

mallas) (probar os distintos útiles trazadores e comprobar a súa precisión e acabado) - realizar trazados que conteñan tramos rectos e curvos con dimensións fixadas para o manexo de

regras graduadas e transporte e trazado de curvas co compás - establecer un debate entre o uso de técnicas tradicionais e programas de C.A.D.


101

avaliación - comprobar a destreza no uso dos instrumentos de traballo - comprensión de paralelismo e perpendicularidade - coñecemento da unión de segmentos rectos e curvas - limpeza, proporción e orde nos trazados gráficos efectuados

2 trazados fundamentais no plano I Esquema da unidade

convencionalismos Definición e designación

Simboloxía

Segmentos e operacións

Suma

Diferencia

Producto

División

Proporcionalidade

Perpendicularidade

Mediatriz dun segmento

Perpendicular a unha semirrecta na súa orixe

Perpendicular a unha recta por un punto exterior

Paralelismo Paralela a unha recta por un punto

Paralela a unha recta a unha distancia dada

Ángulos

Construcción dun ángulo igual a outro

Suma e diferencia de ángulos

Bisectriz dun ángulo

Trisección do ángulo recto

Construcción de ángulos co compás

Lugares xeométricos: a

circunferencia

Elementos da circunferencia

Determinación da circunferencia

División da circunferencia en partes iguais

Obxectivos didácticos - coñecer definicións dos elementos xeométricos fundamentais e os convencionalismos (comprender

que é un convencionalismo) - efectuar operacións con segmentos con regra e compás - realizar construccións de perpendicularidade e paralelismo de rectas - efectuar operacións con ángulos con regra e compás - adquirir o concepto de lugar xeométrico - Valorar a importancia de dominar as construccións de perpendicularidade, paralelismo, ángulos,

lugares xeométricos, como fundamento doutras construccións máis complexas. Contidos c. conceptuais - Convencionalismos: definicións e designación. - Segmentos e operacións: suma, diferencia, producto por un número, división en partes iguais e

proporcionalidade -teorema de Tales (cuarta, terceira e media proporcional, proporcionalidade directa e inversa).

- Perpendicularidade: mediatriz dun segmento, perpendicular a unha semirrecta na súa orixe, perpendicular a unha recta por un punto exterior.

- Paralelismo: paralela a unha recta por un punto, paralela a unha recta a unha distancia dada. - Ángulos: bisectriz dun ángulo, trisección do ángulo recto. - Lugares xeométricos. - Circunferencia: elementos e determinación. División en partes iguais. c. procedementais - Operación con segmentos: suma,diferencia, producto, división - Determinación dos segmentos cuarta, terceira e media proporcional, magnitudes directa e inversa

proporcional - Obtención da mediatriz dun segmento - Perpendiculares e paralelas a rectas e semirrectas por puntos ou distancias dadas. - Operacións con ángulos: suma e diferencia, bisectriz, trisección, construccións co compás - Trazado da circunferencia e os seus elementos c. actitudinais - Valorar a xeometría plana básica como elemento base para construccións máis complexas


102

- Valorar a importancia no debuxo técnico dos convencionalismos, e da simboloxía en particular, co fin de simplificar a información que proporciona e dotalo dun carácter universal.

- Comprender a relación entre xeometría gráfica e matemática (Tales) actividades - identificar os signos e os símbolos comunmente utilizados en debuxo técnico. - realizar exercicios con segmentos e arcos como base dunha construcción mais complexa (crear un

icono ou logo) - traballar con circunferencias e divisións avaliación - coñecemento dos signos e símbolos do debuxo técnico. - control sobre o nivel de comprensión dos conceptos de operacións gráficas con elementos

xeométricos básicos (segmentos, arcos, circunferencia) - comprensión das relacións matemáticas dos elementos xeométricos gráficos - limpeza, proporción e orde nos trazados gráficos efectuados

3 polígonos: triángulos, cuadriláteros, polígonos regulares inscritos Esquema da unidade

triángulos

Clasificación

Propiedades

Construcción

cuadriláteros

Clasificación

Propiedades

Construcción

Polígonos regulares Construcción de polígonos regulares a partir do radio da circunferencia circunscrita

Obxectivos didácticos - coñecer os criterios de clasificación dos triángulos e as súas propiedades - aprender a construcción de triángulos - coñecer os criterios de clasificación dos cuadriláteros e as súas propiedades - aprender a construcción de cuadriláteros - relacionar a construcción de ambas figuras - Valorar a importancia do triángulo, como figura xeométrica, nos ámbitos científico e tecnolóxico - Relacionar a construcción de polígonos coa división dunha circunferencia (tema anterior) Contidos c. conceptuais - Triángulos: clasificación por lados e por ángulos - Propiedades dos triángulos - Construcción de triángulos: equiláteros, rectángulos e isósceles - Cuadriláteros: clasificación: paralelogramos, trapecios e trapezoides - Propiedades dos cuadriláteros - Construcción de cuadriláteros: paralelogramos, trapecios e trapezoides - Construcción de polígonos regulares a partir do radio da circunferencia circunscrita c. procedementais - Construcción de triángulos: equiláteros, rectángulos e isósceles - Identificación do triángulo en figuras poligonais máis complexas: o triángulo como módulo base - Construcción de paralelogramos: cadrados, rectángulos, rombos e romboides - Construcción de trapecios e trapezoides - Relación xeométrica entre triángulo e paralelogramo - Coñecemento da nomenclatura dos polígonos regulares e a súa construcción dado o raio c. actitudinais - Recoñecer a importancia de aprender a resolver construccións de triángulos e cuadriláteros

practicando a estratexia de deducir a posible solución - Entender a relación gráfica entre grupos de polígonos - Comprender o papel do triángulo como módulo base actividades - Construír diferentes polígonos partindo de magnitudes dadas - realizar figuras máis complexas que teñan como módulo base os polígonos avaliación - control sobre o nivel de comprensión das construccións realizadas e as relacións entre elas - entender as características propias de cada elemento e lograr clasificalos e diferencialos


103

4 relacións xeométricas Esquema da unidade

Identidade

Translación

Simetría Simetría central

Simetría axial

Xiro

Homotecia

Razón

Determinación

Propiedades

Homotecia respecto a dous centros

Semellanza

Razón

Semellanza de triángulos

Semellanza de polígonos

Aplicacións

Escalas Clases de escalas

Métodos para debuxar a escala

Obxectivos didácticos - aprender os conceptos xeométricos de identidade, translación, simetría, xiro, homotecia, semellanza

e equivalencia (base para resolver problemas posteriores) - identificar relacións xeométricas entre figuras planas - relacionar os conceptos de semellanza e escalas - adquirir os coñecementos necesarios para saber traballar coas diferentes escalas e ter criterio á hora

de escoller a escala máis axeitada para cada caso Contidos c. conceptuais - identidade - translación - simetrías central e axial - xiro - homotecia: razón, propiedades, homotecia respecto a dous centros - semellanza: razón, semellanza de triángulos, polígonos, compás de reducción, pantógrafo, mapas e

planos - escalas: clases, escala gráfica e numérica, escala transversal, triángulo universal de escalas,

conversión de escalas c. procedementais - construcción dunha figura idéntica doutra por triangulación, por perpendiculares e por radiación. - Translación. - construcción de simetría, respecto a un punto e respecto a un eixo. - xiro dun punto recta e triángulo. - determinación dos centros de homotecia de dous segmentos e de dúas circunferencias. - construcción dunha figura semellante por radiación e polo sistema de cuadrícula - construcción dunha escala gráfica e unha escala transversal, dun triángulo de escalas. - conversión de escalas. c. actitudinais - Valorar a utilidade de coñecer as relacións xeométricas como instrumento para comparar ou

transformar figuras planas. - Valorar a importancia de coñecer e saber traballar coas escalas para reproducir sobre o papel

obxectos do noso contorno. - Valorar a importancia de adquirir os criterios necesarios para saber escoller en cada momento a

escala máis axeitada para traballar. actividades - Identificar relacións entre figuras planas - realizar translacións de obxectos planos - realizar exercicios de transformación de escalas e aplicalas a diferentes usos (relacionalas coa

escala real e entender a utilidade para representar diferentes obxectos, ideas e proxectos) avaliación - comprensión das transformacións e a súa utilidade - Apreciar a importancia de saber representar a escala sobre o papel obxectos do noso contorno.


104

- Valorar as numerosas aplicacións das relacións xeométricas vistas na unidade tanto no ámbito científico-tecnolóxico coma no artístico.

5 tanxencias e enlaces Esquema da unidade

Tanxencias

Propiedades

Trazado de rectas tanxentes

Trazado de circunferencias tanxentes

Enlaces

Enlaces de rectas paralelas

Enlaces de rectas concorrentes

Enlaces de arco e recta

Enlaces de circunferencias

Obxectivos didácticos - Resolver algunhas das diversas tanxencias que se poden efectuar entre rectas, arcos e

circunferencias. - Adquirir precisión e soltura na correcta unión das diversas clases de liñas para saber reproducir

calquera tipo de debuxo que inclúa diferentes enlaces e tanxencias. - Efectuar unha aprendizaxe sen memorizar. No seu lugar, adquirir os criterios que permitan, a partir

dos datos iniciais, decidir qué procedemento se debe aplicar na súa resolución. - Valorar a importancia destas unións harmónicas de dúas ou máis liñas, xa sexan curvas ou rectas, de

modo que parezan unha liña continua, dado que son moitas as aplicacións na técnica e na arte que precisan destas unións.

Contidos c. conceptuais - Tanxencias. - Propiedades das tanxencias. - Trazado de rectas tanxentes. - Trazado de circunferencias tanxentes. - Enlaces. - Enlaces de rectas paralelas. - Enlaces de rectas concorrentes. - Enlaces de arco e recta. - Enlaces de circunferencias. c. procedementais - Trazados de rectas tanxentes: tanxente a unha circunferencia por un punto desta, tanxentes a unha

circunferencia dende un punto exterior, tanxente a un arco de centro descoñecido, tanxentes a dúas circunferencias de distinto raio

- Trazados de circunferencias tanxentes: circunferencia que pase por un punto e tanxente a outra circunferencia dada por un punto dela, circunferencias de raio coñecido tanxentes a outra circunferencia e que pasen por un punto exterior, circunferencia que pase por un punto e tanxente a unha recta, circunferencias tanxentes a dúas rectas dado un punto de tanxencia dunha delas, circunferencias tanxentes de raio coñecido tanxentes a dúas rectas, circunferencia tanxente a tres rectas que se corten dúas a dúas, circunferencia tanxente a outras dúas dado un punto de tanxencia, circunferencia tanxente a unha recta e a unha circunferencia por un punto dela

- Unións de rectas paralelas: unión por un arco de circunferencia, unión por dous arcos de distinto raio e igual sentido, unión por dous arcos de igual raio e sentido oposto

- Unións de rectas concorrentes. Unión por un arco de circunferencia, unión por dous arcos de distinto raio e igual sentido, unión por dous arcos de igual raio e sentido oposto

- Unións de arco e recta. - Unións de circunferencias. c. actitudinais - Valorar a importancia de traballar coa máxima precisión posible na construcción de tanxencias e

enlaces para obter unha correcta unión das liñas. - Asumir a necesidade de preparar e manexar os instrumentos de debuxo de forma correcta. - Apreciar as aplicacións que estas construccións teñen no debuxo técnico e na arte. actividades - Realizar interseccións recta-curva e curva-curva en elementos sinxelos - realizar a construcción dunha tipografía na que se inclúan unións de curvas e rectas - exercicio aberto para propoñer utilidades no trazado de tanxencias avaliación - entender os casos que se resolven mediante tanxencias e enlaces - entender os pasos requiridos para a realización dos diferentes casos de tanxencia - identificar en construccións máis complexas os casos básicos


105

- recoñecer as múltiples aplicacións que teñen a resolución de casos de tanxencia e enlace

6 curvas técnicas Esquema da unidade

Curvas planas

Curvas

técnicas

Hélice

cilíndrica

Trazado

Desenvolvemento

Óvalos e

ovoides

Óvalo

Ovoide

Espirais

Espiral de Arquímedes

Voluta

Envolvente

Curvas

cíclicas

Cicloide

Epicicloide

Hipocicloide

Curvas cónicas

Seccións cónicas

Elipse

Hipérbole

Parábola

Obxectivos didácticos - Coñecer as diversas curvas técnicas, as que se obteñen por medio de arcos trazados co compás e

as obtidas por puntos. - Consolidar a destreza no manexo de instrumentos xa empregados (compás) e adquirir a habilidade

necesaria no manexo de novos instrumentos (patróns de curvas). - Entender a importancia no trazado das tanxencias para a correcta construcción das curvas técnicas - Recoñecer a importancia destas curvas técnicas tanto no ámbito tecnolóxico coma no artístico,

identificalas nas construccións arquitectónicas Contidos c. conceptuais - Óvalo: eixe maior e eixe menor. - Ovoide: eixe maior e eixe menor. - Espiral. Paso da espiral. Espiral de Arquímedes. - Voluta. Núcleo ou matriz. Raios vectores. Paso da voluta. Voluta xónica. - Hélice cilíndrica. Espira dunha hélice. Paso da hélice. Desenvolvemento dunha hélice cilíndrica. c. procedementais - Construccións dun óvalo: dado o eixe menor, dado o eixe maior, dados os dous eixes. - Construccións dun ovoide: dado o eixe menor, dado o eixe maior, dados os dous eixes. - Construcción da espiral de Arquímedes dado o paso. - Construcción dunha voluta de matriz cadrada, dunha voluta xónica. - Trazado dunha hélice cilíndrica, Consecución do desenvolvemento. c. actitudinais - Apreciar o traballo con precisión nos trazados de tanxencias e enlaces para construír curvas técnicas. - Valorar a importancia de coñecer e utilizar as curvas técnicas, e de saber recoñecelas en obxectos

do ámbito técnico e artístico. - Entender a importancia destes elementos nas construccións arquitectónicas en particular. actividades - Realizar exercicios básicos de construcción de cada tipo de curva - Integrar o trazado das curvas técnicas en elementos artísticos e técnicos avaliación - Saber situar as curvas técnicas no contexto das curvas xeométricas. - Asimilar as construccións xeométricas vistas. - Valorar a importancia da posibilidade de definir curvas a partir de arcos de circunferencia de centro e

raio coñecidos. - Recoñecer a presencia das curvas técnicas en obxectos do noso contorno, do ámbito técnico e

artístico. Valorar as súas aplicacións.

7 curvas cónicas Esquema da unidade


106

Curvas planas

Curvas

técnicas

Hélice cilíndrica

Trazado

Desenvolvemento

Óvalos e ovoides

Óvalo

Ovoide

Espirais

Espiral de Arquímedes

Voluta

Envolvente

Curvas cíclicas

Cicloide

Epicicloide

Hipocicloide

Curvas cónicas

Seccións cónicas

Elipse

Hipérbole

Parábola

Obxectivos didácticos - Coñecer as diversas curvas cónicas e as súas características. - Dominar o trazado xeométrico das curvas cónicas por diferentes métodos. - Usar os patróns de curvas para o debuxo das curvas cónicas - Valorar a importancia destas curvas cónicas tanto no ámbito científico-tecnolóxico coma no artístico. Contidos c. conceptuais - Elipse. Focos, eixes e centro da elipse.Circunferencias principais . Diámetros conxugados. Eixes

principais. Circunferencias focais. - Hipérbole. Focos e centro da hipérbole. Eixe real e eixe imaxinario. Asíntotas. Circunferencia focal.

Hipérbole equilátera. - Parábola. Foco, eixe, recta directriz e vértice da parábola. - Seccións cónicas. Cónicas non dexeneradas e dexeneradas. c. procedementais - Construccións dunha elipse: por puntos, dados os dous eixes. Por intersección de rectas ou feixes

proxectivos, dados os dous eixes. Por afinidade, dados os dous eixes. Por envolventes. Por intersección de rectas ou feixes proxectivos, dados dous diámetros conxugados. Por afinidade, dados dous diámetros conxugados.

- Determinación dos eixes principais dunha elipse dada por dous dos seus diámetros conxugados. - Determinación dos focos dunha hipérbole, dados os dous eixes. - Construccións dunha hipérbole: por puntos, dados os eixes e os focos. Por intersección de rectas,

dados os eixes e os focos. - Determinación das asíntotas dunha hipérbole. - Construcción dunha hipérbole equilátera, dados un punto desta, as súas asíntotas e a distancia do

punto ás asíntotas. - Determinación da directriz dunha parábola, dados o vértice e o foco. - Construccións dunha parábola: por puntos, dados o eixe e a distancia focal. Por intersección de

rectas, dados o eixe, o vértice e un punto desta. - Unión de dúas rectas converxentes mediante unha parábola, dados os puntos de enlace. - Unión de dous arcos mediante unha parábola, dados os puntos de enlace. c. actitudinais - Apreciar a necesidade de traballar con precisión cos patróns de curvas para trazar curvas cónicas

cun acabado de calidade. - Valorar a importancia de coñecer e utilizar as curvas cónicas, e de saber recoñecelas en obxectos do

noso contorno, tanto do ámbito técnico coma do artístico. actividades - Construcción das distintas curvas cónicas - realizar figuras máis complexas partindo de curvas cónicas avaliación - Saber situar as curvas cónicas no contexto das curvas xeométricas. - Asimilar as construccións xeométricas estudiadas. - Adquirir a habilidade para manexar correctamente novos instrumentos de debuxo como os patróns de

curvas. - Distinguir entre curvas técnicas e curvas cónicas, sobre todo entre óvalos, ovoides e elipses, pola

forma de obtelas, e pola súa construcción. - Recoñecer a presencia das curvas cónicas en obxectos do noso contorno, do ámbito técnico e

artístico, e valorar as súas aplicacións.


107

8 fundamentos da xeometría descritiva Esquema da unidade

Sistemas de representación Tipo de proxección

Acoutado

Cilíndrica ortogonal

Diédrico

Axonométrico

Isométrico

Dimétrico

Trimétrico

Cabaleira Cilíndrica oblicua

Militar

Cónico

Frontal

Cónica Oblicua (2p. fuga)

Oblicua (3p. fuga)

Obxectivos didácticos - Entender a xeometría descritiva como unha ciencia que nos permite representar de maneira

obxectiva no plano os corpos do espacio. - Adquirir os conceptos básicos dos diferentes sistemas de representación, así coma a súa utilidade - Valorar a idoneidade de cada sistema segundo o uso que se vaia facer del - Desenvolver a visión espacial para entender a correspondencia entre a representación e a realidade Contidos c. conceptuais - Clases de proxección. Reversibilidade. Proxección cilíndrica: ortogonal e oblicua. Proxección cónica. - Sistemas de representación. - Sistema acoutado ou sistema de planos acoutados. Cota e desnivel. - Sistema diédrico ou de dobre proxección ou de Monge. Plano horizontal, plano vertical, diedros,

proxección horizontal ou planta, proxección vertical ou alzado, liña de terra, abatementos dos planos, planos bisectores e plano de perfil.

- Sistema axonométrico. Planos axonométricos, eixes axonométricos, triedro trirrectángulo, plano do cadro e trazas.

- Sistema axonométrico ortogonal: perspectivas isométrica, dimétrica e trimétrica. - Sistema axonométrico oblícuo: perspectiva cabaleira e perspectiva militar. - Sistema cónico ou central ou perspectiva cónica. Punto de vista, plano do cadro, punto principal, plano

xeometral, plano do horizonte, plano de esvaecemento, liña de terra, liña do horizonte, distancia principal, liñas de

centro, liñas de fronte, liñas de fuga e punto de fuga.

- Perspectiva cónica frontal ou paralela, oblicua ou angular de dous puntos de fuga e de tres puntos de fuga.

c. procedementais - Obtención das distintas proxeccións dun obxecto: cilíndrica ortogonal, cilíndrica oblicua e cónica. - Representación de diversos puntos no sistema de planos acoutados a partir das súas cotas. - Representación dun cubo no sistema de planos acoutados a partir das cotas dos seus vértices. - Reducción do diedro ou abatemento dos planos no sistema diédrico. - Representación dun cubo no sistema diédrico, con dúas das súas caras paralelas ó PH e outras dúas

paralelas ó PV. - Obtención do sistema triédrico a partir da introducción do plano de perfil. - Representación dun sólido no sistema triédrico, con dúas das súas caras paralelas ó PH, dúas caras

paralelas ó PV e outras dúas caras paralelas ó PP. - Representación en perspectiva cónica. c. actitudinais - Entender a necesidade de emprego dos sistemas de representación coma ferramenta de traballo. - Valorar a necesidade de ter uns criterios de representación en cada sistema para a súa validez como

sistema gráfico de comunicación. - Apreciar a necesidade de desenvolver a capacidade de abstracción e a visión espacial. - Valorar a importancia de adquirir os criterios necesarios para escoller o sistema de representación

máis axeitado en cada ocasión. actividades - Representar un obxecto cos distintos sistemas e valorar dificultades e diferencias - realizar o paso dun sistema a outro para unha figura determinada - representar un obxecto da aula escollendo o sistema a empregar avaliación - Distinguir as distintas clases de proxección. - Recoñecer os diferentes sistemas de representación. - Adquirir os criterios e a práctica necesarios para saber escoller o sistema de representación máis

axeitado en cada ocasión.


108

- Recoñecer a importancia de establecer unhas normas para cada un dos sistemas de representación co fin de que as representacións en cada un deles sexan intelixibles.

- Saber comunicar unha idea volumétrica a traveso da representación gráfica - Relacionar a representación gráfica co concepto de escala e proporción.

9 sistema diédrico Esquema da unidade

Representación do punto Posicións xerais

Sistemas de coordenadas

Representación da recta

Trazas dunha recta

Intersección da recta cos bisectores

Partes vistas e partes ocultas

Posicións particulares

Representación do plano Trazas dun plano

Posicións particulares

Pertenzas Pertenzas entre punto, recta e plano

Rectas notables do plano

Obxectivos didácticos - Analizar e interpretar os elementos básicos que interveñen na representación do punto, da recta e do

plano no sistema diédrico. - Asimilar a diferencia entre elemento real e proxección, básico en todos os sistemas de

representación e sobre todo no sistema diédrico. - Comprender axeitadamente a correspondencia entre elementos nos distintos planos de proxección. - Desenvolver a capacidade de síntese volumétrica a traveso das distintas proxeccións. - Resolver graficamente problemas de pertenzas relacionados con puntos, rectas e planos. - Interesarse en visualizar e experimentar cos elementos xeométricos fundamentais no espacio e no

sistema diédrico para ir desenvolvendo a capacidade de abstracción a partir deles. Contidos c. conceptuais - Representación do punto: liña de referencia, cota e afastamento. Posicións xerais. Sistema de

coordenadas. - Representación da recta. Trazas da recta: traza horizontal e traza vertical. Intersección da recta cos

bisectores. Partes vistas e partes ocultas dunha recta. - Posicións particulares dunha recta: horizontal, frontal, vertical, de punta, de perfil, contida no PH,

contida no PV, recta do 1.o bisector que corta a LT, do 2.o bisector que corta a LT, paralela ó 1.o bisector, paralela ó 2.o bisector, perpendicular ó 1.o bisector, perpendicular ó 2.o bisector. Recta paralela á LT, que corta a LT.

- Representación do plano: trazas do plano. Terceira proxección dun plano sobre un plano de perfil. - Posicións particulares dun plano:Plano vertical ou proxectante horizontal, de canto ou proxectante

vertical, horizontal, frontal, de perfil,paralelo á LT, plano que pasa pola LT, plano perpendicular ó 1º bisector, perp. ó 2º bisector.

- Pertenzas entre punto, recta e plano: punto contido nunha recta, recta contida nun plano, punto contido nun plano, punto e recta contidos nun plano proxectante.

- Rectas notables do plano: recta horizontal do plano, recta frontal do plano, recta de máxima pendente, recta de máxima inclinación.

c. procedementais - Localización dun punto nun sistema de coordenadas. - Determinación das trazas dunha recta dada polas súas proxeccións. - Proxección dunha recta sobre o plano de perfil. - Determinación das interseccións dunha recta cos 1º e 2º bisectores. - Determinación da terceira proxección dun plano sobre un plano de perfil. - Comprobación de pertenzas: punto contido nunha recta, recta contida nun plano, punto contido nun

plano. - Determinación das rectas notables do plano: horizontal, frontal, recta de máxima pendente, recta de

máxima inclinación. c. actitudinais - Apreciar e valorar positivamente a linguaxe do sistema diédrico como un recurso moi útil para

interpretar e solucionar unha gran maioría de problemas xeométricos. - Comprender axeitadamente a relación entra as distintas proxeccións realizadas e o elemento situado

no espacio. Desenvolver a capacidade de síntese gráfica. actividades


109

- identificar as diferentes posicións dun punto no espacio - construír grupos de rectas, puntos e planos e identificar as relacións espaciais entre eles. - Representar un plano oblicuo e recoñecer as rectas de máxima pendente e máxima inclinación - relacionar o sistema diédrico con outros sistemas de representación con algún exercicio de

restitución (diédrico-axonométrio, axonométrico-diédrico) - representar algún elemento sinxelo do entorno físico mediante as súas proxeccións de planta, alzado

e perfil (avanzar a idea da representación de figuras xeométricas avaliación - Saber representar puntos, rectas e planos, en calquera posición, no sistema diédrico; e

reciprocamente, á vista das súas proxeccións diédricas, saber restituír a súa posición no espacio. - Saber deducir as relacións de pertenza entre punto, recta e plano. - Recoñecer as rectas notables do plano pola importancia que teñen na operativa do sistema diédrico

e, ademais, no desenvolvemento doutros sistemas de representación. - Asimilar as construccións xeométricas vistas na unidade co obxectivo de optimizar o tempo destinado

a resolver posteriormente construccións xeométricas máis complexas. - Valorar a importancia de saber representar dunha maneira obxectiva puntos, rectas e planos no

espacio sobre o plano e de forma intelixible para quen coñeza as regras do sistema diédrico.

10 sistema axonométrico Esquema da unidade

Xeneralidades

Proxección cilíndrica ortogonal e oblicua

Posición do triedro e coeficiente de reducción

Representación do punto

Representación da recta

Representación do plano

Pertenzas

Perspectiva isométrica Perspectiva isométrica de figuras planas

Perspectiva isométrica de superficies radiadas

Perspectiva cabaleira Perspectiva cabaleira de figuras planas

Perspectiva cabaleira de superficies radiadas

Perspectiva militar

Perspectiva de sólidos

Obxectivos didácticos - Lembrar e afondar nos fundamentos do sistema axonométrico. - Aprender a relacionar o sistema diédrico e o sistema axonométrico, e cómo pasar dun a outro. - Valorar a facilidade de interpretar os sólidos representados no sistema axonométrico, ben en

perspectiva isométrica ou ben en perspectiva cabaleira, fronte a outros sistemas de representación como o sistema diédrico.

- Comprender a importancia da representación volumétrica sobre un soporte plano. Contidos c. conceptuais - Posición do triedro. Clases de perspectivas axonométricas. - Coeficiente de reducción. Escala axonométrica. Graduación dos eixes axonométricos. - Representación do punto: cota, afastamento e distancia. - Representación da recta: traza horizontal, traza vertical primeira e traza vertical segunda. Partes

vistas e partes ocultas dunha recta. Alfabeto da recta. - Representación do plano: traza horizontal, traza vertical primeira e traza vertical segunda. Triángulo

de trazas. Alfabeto do plano. Rectas notables do plano. - Pertenzas. - Representación isométrica de figuras planas. - Perspectiva axonométrica ortogonal. Perspectiva isométrica, dimétrica e trimétrica. - Perspectiva axonométrica oblicua. Perspectiva cabaleira. Perspectiva militar. c. procedementais - Representación do punto: cota, afastamento e distancia. Localización dun punto nun sistema de

coordenadas no espacio. - Representación dunha recta a partir das súas trazas. Determinación das proxeccións axonométricas

e das trazas dunha recta dada polas súas proxeccións diédricas. - Representación dun plano a partir das súas trazas, que configuran o denominado triángulo de trazas.

Determinación do triángulo de trazas dun plano dado polas súas proxeccións diédricas. - Determinación das relacións de incidencia entre punto, recta e plano. - Representación isométrica de figuras planas sen coeficiente de reducción.


110

- Construcción da perspectiva isométrica dunha pirámide recta, dun cilindro recto de revolución. - Determinación dos eixes da perspectiva cabaleira. Determinación do coeficiente de reducción.

Representación de figuras planas. - Construcción da perspectiva cabaleira dun prisma recto, dun cono recto de revolución. - Construcción das perspectivas isométrica e cabaleira dun sólido a partir das súas proxeccións

diédricas. c. actitudinais - Apreciar e valorar a accesibilidade da linguaxe do sistema axonométrico como un recurso moi útil

para visualizar problemas xeométricos.

- Comprender a capacidade de síntese gráfica que ten o sistema axonométrico para identificar un

volume no espacio cunha soa proxección sobre o plano. actividades - Exercitar o trazado de coeficientes de reducción no sistema axonométrico. - realizar nos distintos tipos de axonometría a representación de puntos, rectas, planos e figuras, e

comparar o resultado gráfico obtido e cada tipo. - Levantar un elemento sinxelo do entorno físico no sistema axonométrico e xustificar que tipo de

axonometría se emprega para representalo. avaliación - Saber situar os eixes e aplicar correctamente o coeficiente de reducción correspondente a cada unha

das perspectivas axonométricas. - Saber representar puntos, rectas e planos no sistema axonométrico, así como deducir as posicións

relativas entre eles. - A partir das proxeccións diédricas de figuras planas e de sólidos, saber construír a súa perspectiva

isométrica, cabaleira e militar. - Asimilar as construccións xeométricas vistas na unidade como fundamento para estudios posteriores. - Valorar a importancia de saber construír unha perspectiva, insistindo no feito de que non é real, como

unha forma de representar de maneira obxectiva os sólidos do espacio. - Valorar a facilidade para interpretar os sólidos representados nos sistemas denominados

perspectivos fronte á súa representación no sistema diédrico.

11 perspectiva cónica Esquema da unidade

Perspectiva central Elementos xerais

Posicións do punto, recta e plano

Perspectiva oblicua

Elementos xerais

Puntos de fuga e medición de diferentes direccións

Correspondencia da perspectiva cónica co sistema diédrico.

Restitución

Obxectivos didácticos - Coñecer os fundamentos básicos da perspectiva cónica e entender o sistema de proxección,

sabendo diferenciala da proxección cilíndrica. - Valorar as vantaxes e inconvenientes que ten o sistema cónico fronte os sistemas de proxección

cilíndrica. - Identificar os casos nos que é idóneo o uso dunha perspectiva cónica e relacionalo coa visión

humana entendendo similitudes e diferencias. Contidos c. conceptuais - Elementos constituíntes da perspectiva cónica: punto de vista, plano do cadro, plano xeometral, plano

do horizonte, plano de esvaecemento, liña de terra, liña do horizonte, puntos de fuga e de medición, raio de proxección.

- Encadre do obxecto na perspectiva: influencia da posición e distancias entre obxecto, punto de vista e plano do cadro.

- Vistas central e oblicua, usos e diferencias. c. procedementais - Identificación dos elementos constituíntes dunha proxección cónica - Representación básica de diferentes posición de puntos, rectas e planos na proxección cónica - Construcción de perspectivas volumétricas sinxelas - Realización de encadres c. actitudinais - Valorar as propiedades do sistema cónico para a representación espacial no plano


111

- Comprender as posibilidades que ofrece o sistema cónico para a representación en diferentes eidos das artes plásticas

- Asimilar a posibilidade que representa o sistema cónico para o debuxo a man e sen dimensións exactas de espacios e volumes cun resultado realista, comparar os diferentes sistemas de representación e relacionalos coa evolución do debuxo e a pintura ó longo da historia

actividades - identificar os elementos de constitución dunha perspectiva cónica - realizar varias representacións dun volume sinxelo cambiando as distancias entre obxecto, plano do

cadro e punto de vista. Comparar os resultados - debuxar a man alzada una perspectiva dun espacio do contorno próximo e identificar logo os

elementos da perspectiva avaliación - coñecemento dos elementos constitutivos da perspectiva cónica - comprobar a destreza no uso da perspectiva e o manexo dos elementos que conforman a vista

escollida - comprensión da perspectiva como sistema de representación próxima á visión humana.

12 normas Esquema da unidade

Normalización

Fundamentos

Debuxo técnico e normalización

Clasificación

Formatos Formatos normalizados

Manexo dos planos de debuxo

Rotulación Rotulación normalizada

Técnicas e instrumentos para rotular

Obxectivos didácticos - Valorar a necesidade de establecer unha normativa para desenvolver calquera actividade,

relacionalas co mundo empresarial e en concreto co desenrolo do debuxo técnico. - coñecer a existencia das diferentes normas , o seu ámbito e os criterios de aplicación. - adquirir destreza no manexo de formatos, relación de tamaños e escalas e dobrado de planos. - Coñecer as técnicas de rotulado e desenvolver destrezas no trazado de rotulación a man alzada, con

patróns e con letras autoadhesivas. - Asumir a vantaxe dos medios informáticos na rotulación, manexo, copia e transmisión de planos e

bocexos. Contidos c. conceptuais - Normalización. - Documentación técnica: especificacións, regulamentos, normas. - Debuxo técnico e normalización: normas de representación, normas de dimensionado e normas de

designación. - Normas UNE: designación, clasificación, identificación e presentación. - Formatos normalizados. Designación de formatos. - Caixa de rotulación. Marxes e recadro. Sinais de centrado e orientación. Sistema de coordenadas. - Pregadura de planos de debuxo. - Reproducción de planos de debuxo: litoimpresión, multicopista, fotocopia, microfilmación. - Arquivado e almacenamento de planos de debuxo. - Rotulación normalizada. - Trazadores electrónicos. c. procedementais - Identificación dunha norma UNE. - Identificación dos formatos normalizados. - Elección dos formatos. - Determinación da caixa de rotulación. - Localización das marxes, o recadro, os sinais de centrado e orientación, e o sistema de coordenadas

nun formato. - Manexo de planos: pregadura, reproducción, arquivamento e almacenamento. - Rotulación normalizada: características e calidades, tipos, dimensións e tamaño. - Rotulación a man alzada. Rotulación a man con axuda de patróns. Rotulación con letras adhesivas

normalizadas. - Rotulación con trazadores electrónicos.


112

c. actitudinais - Valorar a importancia de adquirir os criterios da normalización que nos permiten especificar, unificar e

simplificar multitude de procesos da industria en xeral, e do debuxo técnico en particular. - Valorar a importancia do debuxo técnico normalizado como un medio de comunicación de carácter

universal. - Adquirir destreza e proporción na rotulación a man alzada. actividades - identificar formatos de papel e relacionar as súas dimensións e proporcións - realizar a rotulación dun debuxo sinxelo comparando os procedementos da man alzada, con patróns

e letras adhesivas - crear en grupo un abecedario e comprender as regras do deseño tipográfico avaliación - Saber recoñecer e identificar normas UNE. - Saber elixir, designar, deseñar e manexar os formatos de papel de debuxo técnico. - Saber rotular segundo normas UNE, manualmente e mediante instrumental de apoio. - Proporcionar a rotulación ó tamaño do debuxo e á lexibilidade.

13 representación de obxectos Esquema da unidade

Método das vistas

Denominación

Posicións relativas

Selección de vistas

Vistas libre e parciais

Liñas normalizadas

Anchura de liñas e espaciado

Grupo de liñas

Prioridade de liñas coincidentes

Escalas normalizadas

Escalas segundo normas U.N.E.

Criterios de anotación

Criterios de elección

esbozo Normas básicas

Esbozo segundo vistas

Trazado con instrumentos de debuxo

Obxectivos didácticos - Representar obxectos segundo o método das vistas. - Relacionar os sistemas de representación co seu emprego na representación de obxectos. - Coñecer e aplicar as liñas normalizadas do debuxo técnico. - Coñecer e aplicar as escalas normalizadas. - Coñecer e aplicar as regras básicas do esbozo de obxectos e do trazado de obxectos con

instrumentos de debuxo segundo o método de vistas. - Valorar a utilidade na industria e no ámbito tecnolóxico en xeral do método das vistas como un

instrumento de comunicación ou de transmisión de información de maneira inequívoca. Contidos c. conceptuais - Método das vistas. Denominación. - Método de representación do primeiro diedro. - Método de representación do terceiro diedro. - Selección de vistas. - Vistas libres e vistas parciais. - Liñas normalizadas. Prioridade de liñas coincidentes. - Escalas normalizadas. - Esbozo. c. procedementais - Consecución do método de vistas a partir do sistema diédrico. - Denominación das vistas. - Representación segundo os métodos do primeiro e terceiro diedro. - Indicación de vistas libres segundo frechas de referencia. Obtención de vistas parciais. - Prioridade de liñas coincidentes. - Elección de escalas. - Consecución dun esbozo.


113

- Representación con instrumentos de debuxo. c. actitudinais - Valorar a importancia de dominar o método das vistas como un medio de carácter universal de

transmisión de información e documentación técnica. - Entender a importancia das escalas e grosores normalizados para a realización dun debuxo. - Asumir os conceptos adquiridos nos temas de xeometría descritiva. actividades - Realizar todas as vistas dun obxecto sinxelo e clasificalas pola importancia para entender a peza,

facer unha comparativa entre os métodos do primeiro e terceiro diedro. - Pensar nun obxecto volumétrico e tentar representalo mediante esbozos a man alzada, seguir o

proceso croquizando as dimensións, realizalo finalmente cun debuxo rematado con instrumentos de debuxo preciso e comprobar a correspondencia volumétrica. Empregar os sistemas diédrico e axonométrico.

- Realizar un modelo tridimensional da peza representada. avaliación - Saber obter e dispoñer as vistas dun obxecto segundo o método do primeiro diedro, ou método

europeo, ou segundo o método do terceiro diedro ou método americano. - Coñecer as escalas e grosores normalizados para a realización dun debuxo. - Comprender a diferencia entre os diversos trazados e o seu significado. - Esbozar de forma axeitada as vistas dun obxecto. - Delinear de forma precisa e correcta as vistas dun obxecto. - Apreciar a necesidade de saber sacar vistas dun obxecto, e reciprocamente, a partir das vistas dun

obxecto, saber reconstituílo espacialmente, coa finalidade de desenvolver e exercitar a capacidade de abstracción.

- Reflectir os coñecementos adquiridos na aprendizaxe dos diversos sistemas de representación.

14 acoutación e esbozo do natural Esquema da unidade

Acoutación Elementos de acoutación

Sistemas de acoutación

Esbozo de pezas do natural

Calibrador

Transportador de ángulos de taller

Compás de grosores

Obxectivos didácticos - Coñecer os elementos dunha cota e aprender a acoutar obxectos segundo a súa forma e o seu uso. - Coñecer e utilizar diversos instrumentos de medición como o calibrador, o transportador de taller e o

compás de grosores. - Realizar medición de obxectos e espacios de diferente tamaño e apreciar a marxe de erro e precisión

de cada caso. - Adquirir a destreza suficiente no esbozo de pezas do natural. - Valorar a importancia de acoutar correctamente para evitar erros de interpretación. - Valorar a importancia de dominar as técnicas de representación para o deseño de proxectos

técnicos. Contidos c. conceptuais - Acoutación. - Elementos de acoutación: cifra de cota, liña de cota, extremos de cota, liñas auxiliares de cota, liñas

de referencia. - Letras e símbolos normalizados. - Chafráns e ancheamentos. - Sistemas de acoutación. Acoutado en serie ou en cadea. Acoutado en serie angular. Acoutado en

paralelo. - Esbozo de pezas do natural. Pé de rei ou calibrador. Transportador de ángulos de taller. Compás de

grosores. - Esbozo de medicións e replanteos. Cinta métrica.Teodolito. nivel láser. c. procedementais - Acoutación. - Inscrición das cifras de cota. - Acoutación de: cordas, arcos, ángulos e raios grandes; roscas métricas, chafráns e ancheamentos. - Acoutación: en serie ou en cadea, en serie angular, en paralelo, combinada, progresiva, por

coordenadas. - Esbozo de pezas do natural. - Medición: co pé de rei, co transportador de ángulos, co compás de grosores.


114

- Medición e replanteo con cinta métrica e nivel. Triangulación. c. actitudinais - Valorar a claridade no sistema de acoutación empregado. - Apreciar a necesidade de traballar con orde á hora de tomar medidas. - Comprender a necesidade de ter en conta un marxe de erro e saber de que xeito minimizalo. actividades - Acoutar unha peza xa debuxada previamente seguindo as normas establecidas - realizar a medición dun obxecto de pequeno tamaño empregando un calibrador - realizar a medición dun espacio arquitectónico (a propia aula) e reflectilo nun croquis. Pasalo logo a

escala e empregar o debuxo a limpo para realizar diferentes exercicios de distribución do espacio. avaliación - Saber empregar de forma axeitada as técnicas de acoutación. - Saber tomar medidas co calibrador, co transportador de ángulos de taller e co compás de grosores

coa finalidade de efectuar o esbozo de pezas do natural de forma proporcionada. - Representar debuxos de conxunto, escollendo a perspectiva ou a proxección ortogonal, segundo a

finalidade da representación. - Saber tomar medidas con cinta métrica e triangular. - Relacionar escalas e saber realizar un replanteo básico.


115

Relación coas outras materias É fundamental non illar os coñecementos adquiridos en cada materia e tentar que a alumna ou alumno aprenda a complementalos. Na materia de Debuxo Técnico son fundamentais os coñecementos básicos doutras materias, do mesmo xeito que o propio Debuxo Técnico será básico para desenvolver outras actividades.

Lingua e Literatura. ferramenta de expresión e comunicación básica e, ademais, punto de referencia fundamental na dobre función de codificación e descodificación. É, polo tanto, un soporte básico para as finalidades de expresión, comunicación e representación que o propio debuxo técnico persegue.

Matemáticas. Proporciona axuda para lograr unha correcta transcrición de esquematizacións xeométricas a situacións reais.

Tecnoloxía. O debuxo técnico é un medio de expresión e comunicación indispensable, tanto no desenvolvemento de procesos de investigación científica como na comprensión gráfica de proxectos tecnolóxicos que teñan como último fin a creación e fabricación dun producto.

Mecánica. O debuxo técnico é útil para a transmisión de ideas e a súa concreción en planos técnicos que permiten a súa posterior fabricación de forma inequívoca, gracias ó carácter universal que lle proporciona a normalización.

Música. Aporta a complementariedade no coñecemento artístico e vincúlase ó Debuxo Técnico como medio de expresión, compartindo conceptos como o ritmo, a composición, a proporción, etc.

Historia da Arte. O debuxo técnico e a arte aparecen relacionados ben como aplicacións plásticas, ben como consideración da dimensión estética dos diversos contidos do debuxo técnico. Os trazados xeométricos, antes que contrapoñerse á creación artística, máis ben nútrena e fundaméntana.

Debuxo Artístico. Proporciónanse elementos para a comprensión da realidade formal e para a análise daquelas obras que teñen como base o debuxo.

Fundamentos de Deseño. Ligado ó desenvolvemento industrial, cun carácter estético e funcional á vez, na creación, na fabricación, na distribución e no consumo dun obxecto cunha base xeométrica clara.

Imaxe. Poténcianse as capacidades, os coñecementos, as habilidades e as regras necesarias para analizar, de forma profunda, as imaxes. O coñecemento e interpretación das imaxes valora a importancia da representación e comprensión do espacio.

Técnicas de Expresión Gráfico-plástica. O avance do coñecemento científico propicia a aparición de novos materiais e novas formas industriais e o interese por traballar con eles e investiga-las súas posibilidades plásticas e expresivas. Esta materia permite coñece-las relacións existentes entre o material, a técnica e a forma, así como as cualidades táctiles e ópticas e a súa utilización axeitada. Facilita o estudio das diferentes técnicas utilizadas ó longo da historia e a análise dos resultados obtidos.

Volume. Contribúe a obter unha percepción consciente dos obxectos, formas e estructuras espaciais que axuda a mellora-la comprensión das obras de arte e, en xeral, o contorno que nos rodea. Para o estudio do debuxo técnico tense que comprende-la relación existente entre volumes, espacios, equilibrios e texturas.


116

Ensinanzas transversais As ensinanzas transversais deben ter un tratamento sistemático e planificado ó longo de toda a aprendizaxe, paralelo ós contidos da materia, axudará a acadar novos conceptos, procedementos e actitudes aplicables á Educación en Valores, fundamental para o desenvolvemento da personalidade. A materia de Debuxo Técnico aportará durante a súa aprendizaxe conceptos referidos a diferentes eidos das ensinanzas transversais: Educación moral

·Manifestar actitudes propias sobre o debuxo técnico, visión crítica e actitude aberta a novas ideas, na resolución de problemas.

·Interpreta-lo coñecemento do debuxo técnico como unha ferramenta de traballo ó servicio da sociedade.

·Aprecia-lo noso patrimonio artístico.

Educación para a paz ·Aprecia-la linguaxe do debuxo técnico como medio de expresión e comunicación entre comunidades diversas.

·Amosar unha actitude flexible e aberta ante as opinións dos demais no desenvolvemento do traballo en equipo no momento de resolver un problema.

Educación para a saúde ·Aprecia-la importancia de traballar, en calquera ámbito e sobre todo en debuxo técnico, de maneira ordenada, pulcra e precisa.

Educación ambiental ·Descubrir, apreciar e valora-la importancia da natureza e do medio, e colaborar na súa conservación mediante accións de reciclaxe e de consumo racional.

·Descubrir, apreciar e valora-la importancia da natureza e do medio, e colaborar na súa conservación na elaboración de deseños e proxectos.

Educación para a igualdade entre sexos ·Interesarse por coñecer, respectar e valora-la opinión e a producción das compañeiras e compañeiros, independentemente do seu sexo e da súa aparencia.

·Colaborar con tódalas persoas, independentemente do seu sexo ou condición.

·Amosar unha actitude crítica ante situacións nas que se produza calquera tipo de discriminación por razón do sexo.

Educación do consumidor ·Aprender a conservar e valorar na súa xusta medida os bens persoais, como é o caso dos instrumentos de debuxo.

·Valora-los productos de consumo con obxectividade e saber adquirilos e consumilos de forma racional e equilibrada.

·Aprecia-lo desenvolvemento sostible mediante a reciclaxe de materiais, o deseño e consumo racional de obxectos.


117

Bibliografia

- A Programación de Aula. Xosé Ramón Lago Martínez.

Cadernos xerais da reforma. Ed. Xerais

- Construcción del Proyecto Curricular desde una cultura colaborativa.

Medina Rivilla, A.

Cientifico- Técnica S.A.

- Planificación de Unidades Didácticas Ibáñez G.

-Proxecto Educativo de Centro, a normalización lingüística no PEC

García Deibe R., González Armesto A., Pérez Recarey C.

Ed. Xerais

-Deseño Curricular e Organización escolar no Ensino Secundario

-Bases Psicolóxicas da Intervención Educativa no Ensino Secundario

-Seminario de Teoría e Socioloxía da Educación

-Orientación e Titoría no Ensino Secundario

-Didáctica do Debuxo

C.A.P. Curso 2002-2003

- Debuxo Técnico I Antonio Garrido González.

Ed. Rodeira, grupo edebé

- Debuxo Técnico C.O.U. Carlos Almuíña Díaz.

Ed. A nosa terra

- Dibujo técnico. Angel Gutiérrez Vázquez (e outros).

Ed. Anaya

- Dibujo técnico. Jorge Senabre.

Ed. Edelvives

- Geometría Descriptiva. Izquierdo Asensi, F.

Ed. Dossat

Consultas en webs:

Programacións de Debuxo Técnico do Bacharelato:

Ed. Rodeira

Ed. Vicens Vives

Ed. Anaya

Ed. Santillana

Proxecto de etapa: Bacharelato.

Ed. Rodeira

Debuxo I: Deseño Curricular Base e Directrices xerais.

C.I.U.G.

Decreto 231/2002 do 6 de xuño

Xunta de Galicia


118

DEBUXO TECNICO

2º BACHARELATO


119

Debuxo tecnico Curso: 2º bacharelato

Profesor: Jose Luis Varela Alen

OBXECTIVOS XERAIS DO CURSO:

O desenvolvemento desta materia debe contribuír a que o alumno adquira as seguintes capacidades: 1. Desenvolver destrezas e habilidades que lle permitan expresar con precisión e objetividad as solucións gráficas. 2. Valorar as posibilidades do DEBUXO TECNICO como instrumento de investigación, apreciando a universalidad da linguaxe obxectiva na transmisión e comprensión das informacións. 3. Coñecer e comprender os fundamentos do DEBUXO TECNICO para aplicalos á lectura e interpretación dos deseños, planos e produtos artísticos e á representación de formas, aténdose ás diversas normas, e para elaborar solucións razoadas ante problemas geométricos no campo da técnica e da arte, tanto no plano como no espazo. 4. Valorar a NORMALIZACION como o convencionalismo idóneo para simplificar, non só a produción, senón tamén a comunicación, dándolle a esta un carácter universal. 5. Comprender e representar formas mediante esbozos acoutados, aténdose ás normas UNE e ISO, principalmente. 6. Integrar os coñecementos que o DEBUXO TECNICO proporciona dentro dos procesos de investigación, sexan estes científicos, artísticos ou tecnolóxicos. 7. Utilizar con destreza os instrumentos específicos do DEBUXO TECNICO e valorar o correcto acabado do debuxo, así como mellóralas que poidan introducir as diversas técnicas gráficas na representación. 8. Integrar as actividades do DEBUXO TECNICO no campo cultural onde apareza a relevancia dos aspectos estéticos. CONTIDOS (UNIDADES DIDACTICAS) TEMPORALIZADOS POR AVALIACION: 1ª AVALIACIÓN · Trazados no plano: arco capaz. Cuadrilátero inscriptible. · Proporcionalidad e semellanza: teorema do cateto e da altura. Figuras semellantes. · Polígonos: rectas e puntos notables no triángulo. Análise e construción de polígonos regulares. · Sistemas de representación: fundamentos de proxección. Distintos sistemas de representación. · Vistas: vistas segundo norma UNE 1032. · Sistema diédrico: · Métodos: Abatimientos, xiro e cambio de plano. Paralelismo e perpendicularidad. Intersecciones e distancias. Verdadeiras magnitudes. Representación de superficies poliédricas e de revolución. Representación dos poliedros regulares. Intersección con rectas e planos. Seccións e desenvolvementos. 2ª AVALIACIÓN · Sistema axonométrico ortogonal: · Escalas axonométricas. Verdadeiras magnitudes. Representación de figuras poliédricas e de revolución. Intersección con rectas e planos. Seccións. Relación do sistema axonométrico co diédrico. · Sistema axonométrico oblicuo: · Fundamentos do sistema. Coeficientes de redución. Verdadeiras magnitudes. Representación de figuras poliédricas e de revolución. Intersección con rectas e planos. Seccións. · Sistema cónico de representación lineal: · Fundamentos e elementos do sistema. Perspectiva central e oblicua. Representación de superficies poliédricas e de revolución. Intersección con recta e plano. Trazado de perspectivas de exteriores. · Normalización: debuxo industrial. Acotación. Debuxo de arquitectura e construción. Acotación. 3ª AVALIACIÓN: · Potencia: eixe e centro radical. Sección áurea. · Transformacións geométricas: proyectividad e homografía. Homología e afinidad. Investimento. · Tangencias: tangencias, como aplicación dos conceptos de potencia e investimento. · Curvas técnicas: curvas cíclicas. Cicloide. Epicicloide. Hipocicloide. Envolvente da circunferencia. · Curvas cónicas. Tangencias e intersecciones cunha recta: elipse. Hipérbola. Parábola. CONTIDOS MINIMOS EXIXIBLES: 1. O alumno resolverá problemas geométricos e valorará o método e o razonamiento das construcións, así como o seu acabado e presentación.


120

2. Executará debuxos técnicos a distinta escala, utilizando a escala gráfica establecida previamente e as escalas normalizadas. 3. Aplicará o concepto de tangencia á solución de problemas técnicos e ao correcto acabado do debuxo na resolución de enlaces e puntos de contacto. 4. Aplicará as curvas cónicas á resolución de problemas técnicos nos que interveña a súa definición, as tangencias ou as intersecciones cunha recta. Trazará curvas técnicas a partir da súa definición. 5. Utilizará o sistema diédrico para a representación de formas poliédricas ou de revolución. Achar a verdadeira forma e magnitude e obter os seus desenvolvementos e seccións. 6. Realizará a perspectiva dun obxecto definido polas súas vistas ou seccións e viceversa. 7. Definirá gráficamente ou obxecto polas súas vistas fundamentais ou a súa perspectiva, executadas a man alzada. 8. Obterá a representación de pezas e elementos industriais ou de construción e valorar a correcta aplicación das normas referidas a vistas, cortes, seccións, acotación e simplificación, indicadas nelas. 9. Culminará os traballos de Debuxo Técnico, utilizando os diferentes recursos gráficos, de forma que este sexa abofé, limpo e responda ao obxectivo para o que foi realizado. METODOLOXIA DIDACTICA: O profesor explicará en clase a teoría e os exercicios correspondentes. Aclararanse cantas dúbidas xurdan durante o período lectivo para a normal comprensión dos conceptos que se explican. A metodoloxía basearase fundamentalmente en clases de tiza e pizarra, aínda que ás veces recórrase á presentación da teoría mediante o retroproyector de transparencias ou cañón de video. Os alumnos levarán traballo para debuxar en casa a diario, procurando que sexa realizable en tres cuartos de hora, a presentación dos mesmos será a lapis, aínda que deixaremos a porta aberta á presentación de traballos a tinta. Corrixiranse a diario os erros dos exercicios presentados polos alumnos quen deberán repetir os seus láminas erróneas ata que os problemas queden resoltos correctamente. PROCEDEMENTOS E CRITERIOS DE AVALIACION: Os alumnos terán que realizar as tareas para casa obligatoriamente, para asegurar que teñen un seguimiento diario da asignatura, dado o seu carácter eminentemente práctico. Corrixiranse devanditas tareas diariamente e permitirase un máximo de 2 días ao longo da avaliación sen que os alumnos presenten os ditas tareas. Se se excede ese límite, punirase co suspenso na avaliación coa cualificación de 1 (un punto). Os alumnos realizarán un exame ou máis durante a avaliación segundo recóllese no calendario que se colga na porta da clase durante os primeiros dez días do curso e que queda exposto todo o ano á vista dos alumnos, sendo devandito calendario fixado polo profesor de carácter inamovible salvo causas de forza maior. Máis abaixo achégase este calendario de exames. A estrutura dos exames consistirá nunha batería de tres preguntas cunha ou máis cuestións ou problemas que puntuarán de 0 a 3 puntos cada pregunta co que se sumarán un máximo de 9 puntos, quedando reservado o punto restante a cuestións de presentación, notación e precisión nos trazados dos exercicios. Os exames parciais ou controis de cada avaliación formarán un 40% da nota da avaliación mentres que o exame de avaliación propiamente devandito ponderará un 60% de devandita nota. Durante a avaliación cada exame incluirá os contidos de toda a materia vista ata a data durante esa mesma avaliación; así o segundo control de cada avaliación incluirá os contidos do primeiro control e o exame de avaliación incluirá o contido dos dous controis anteriores. Haberá un exame de recuperación para cada avaliación. Se hai disponibilidad horaria intentarase resolver o exercicio de cada exame na clase posterior á realización do mesmo Os alumnos que o soliciten poderán revisar personalmente o seu exercicio xunto co profesor. Farase tamén un exame de suficiencia ou proba de repesca para todos aqueles alumnos que suspendan unha ou varios exames de recuperación, en dita repesca preguntarase todo o temario do curso, é dicir examinaranse das tres avaliacións non só daquela que non conseguisen recuperar no seu día. A cualificación dun alumno que teña que realizar devandito exame de repesca ou proba de suficiencia non excederá en ningún caso os 5 puntos e a súa nota global máxima, xa que logo, será de suficiente. ACTIVIDADES DE RECUPERACION E REFORZO PARA OS ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE: Actualmente non se dá o caso da existencia de alumnos matriculados no centro coa materia de Debuxo Técnico II pendente para o curso 2009/10 polo que deixase este apartado en branco. No entanto se ao longo do curso matriculásese algún alumno que cumpra dita condición asignaránselle cantas actividades sexan necesarias a fin de que adquira os coñecementos que lle permitan superar con éxito unha proba da asignatura.


121

MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS: Utilizarase o manual en galego Teoría do Debuxo Técnico de Reprogalicia Eddicións S.L., cuxo autor é Ricardo Laredo Lorente. Ademais, con frecuencia os alumnos terán que resolver láminas con propostas de exercicios con axuda de instrumental de debuxo técnico. As láminas elaboradas polo profesor estarán redactadas en galego, mentres que aquelas que estean baseadas en exercicios de publicacións impresas presentaranse tal cal estean en devanditas publicacións. Procurarase ir incorporando medios audiovisuais como o retroproxector ou o ordenador na medida en que mellore a dotación do Departamento TEMAS TRANSVERSAIS: Incidirase principalmente no tema de Educación para a Saúde corrixindo aqueles vicios posturais que a longo prazo prexudiquen aos alumnos e póidanlles causar calquera tipo de menoscabo na súa saúde. Estas “malas posturas” inciden negativamente na realización dos debuxos e impiden o rendemento óptimo do alumno así como un menor aprovechamiento do tempo de traballo. Tamén parece axeitado incidir no tema da Educación para a Igualdade de Oportunidades achegado ás mozas ao estudo dos ensinos técnicos e que a longo prazo as súas oportunidades laborais se encaucen tamén por estes derroteros técnicos, nos que ás veces a presenza feminina é minoritaria. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES PREVISTAS: Non se prevé a realización de actividades complementarias co alumnado, salvo a orientación sobre os estudos de corte técnico nos que o debuxo técnico forme parte importante do currículo e que frecuentemente son descoñecidos polos alumnos. MEDIDAS DE ATENCION A DIVERSIDADE: No curso actual non hai alumnos con necesidades especiais que impliquen o desenvolvemento ou implementación de medidas especiais para atender estes déficits ou menoscabos. No entanto, deuse o caso de alumnos con brazos en cabestrillo ou pernas escayoladas cos que basicamente se optou por colocarlles noutro posto de traballo con taburete máis cómodo. Tamén cando por un motivo de saúde os mozos non poidan presentar os seus deberes pasarase por alto a esixencia dos mesmos a estes alumnos lesionados, como vén sendo habitual na nosa asignatura cando se deu o caso (alumnos con esguinces cervicais, escaiolas....) CALENDARIO APROXIMADO DE EXAMENES DE DEBUXO TECNICO 2º DE BACHILLERATO

Primeira Avaliación: 20-30 de novembro 5-10 de decembro 10-20 de decembro Recuperación: 10-20 de xaneiro Segunda Avaliación: 2-10 de marzo 10-20 de marzo 10-20 de marzo


122

Recuperación: 5-15 de abril Terceira Avaliación: 10-20 de abril 20-30 de abril 2-10 de maio


123

Bibliografia

- A Programación de Aula. Xosé Ramón Lago Martínez.

Cadernos xerais da reforma. Ed. Xerais

- Construcción del Proyecto Curricular desde una cultura colaborativa.

Medina Rivilla, A.

Cientifico- Técnica S.A.

- Planificación de Unidades Didácticas Ibáñez G.

-Proxecto Educativo de Centro, a normalización lingüística no PEC

García Deibe R., González Armesto A., Pérez Recarey C.

Ed. Xerais

-Deseño Curricular e Organización escolar no Ensino Secundario

-Bases Psicolóxicas da Intervención Educativa no Ensino Secundario

-Seminario de Teoría e Socioloxía da Educación

-Orientación e Titoría no Ensino Secundario

-Didáctica do Debuxo

C.A.P. Curso 2002-2003

- Debuxo Técnico I Antonio Garrido González.

Ed. Rodeira, grupo edebé

- Debuxo Técnico C.O.U. Carlos Almuíña Díaz.

Ed. A nosa terra

- Dibujo técnico. Angel Gutiérrez Vázquez (e outros).

Ed. Anaya

- Dibujo técnico. Jorge Senabre.

Ed. Edelvives

- Geometría Descriptiva. Izquierdo Asensi, F.

Ed. Dossat

Consultas en webs:

Programacións de Debuxo Técnico do Bacharelato:

Ed. Rodeira

Ed. Vicens Vives

Ed. Anaya

Ed. Santillana

Proxecto de etapa: Bacharelato.

Ed. Rodeira

Debuxo I: Deseño Curricular Base e Directrices xerais.

C.I.U.G.

Decreto 231/2002 do 6 de xuño

Xunta de Galicia


124

CULTURA AUDIOVISUAL

PROGRAMACION CURSO

I.E.S. ALEXANDRE BOVEDA VIGO


125

CULTURA AUDIOVISUAL

1º BACHARELATO


126

Cultura audiovisual Curso: 1º bacharelato E

Profesora: Jose L. Varela Alen

1. INTRODUCCIÓN A presente materia ten como prioridade promover a formación de persoas competentes, participativas, activas e selectivas, particularmente no eido da comunicación audiovisual, de xeito que o alumno estea preparado para analizar e producir mensaxes no seo da sociedade actual. O alumnado deberá posuír a capacidade para saber apreciar as obras audiovisuais e asemade para poder emitir mensaxes. O obxectivo xeral desta materia é poñer ao alumnado en situación de analizar, relacionar e comprender os elementos que forman parte da cultura audiovisual do seu tempo e de utilizar eses elementos para expresarse. A análise dos elementos expresivos e técnicos debe servir para crear unha cidadanía capaz de comprender e analizar a cultura visual da sociedade en que vivimos, por encima de complexos e prexuízos, para comprender os seus significados e ser conscientes de cómo afectan á maneira de vernos e de interpretar a realidade que nos rodea. As liñas directrices que ordenan os contidos da materia, que prestarán especial atención ao carácter estético propio do bacharelato de artes, son os seguintes:

- a imaxe, o seu significado e posibilidades expresivas - o proceso de percepción humana - os medios de comunicación e a producción audiovisual

2. OBXECTIVOS O ensino da cultura audiovisual no bacharelato terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades: . Coñecer e comprender a sintaxe visual e os seus elementos básicos, así como os seus aspectos estéticos e técnicos. . Asimilar a importancia fundamental dos medios de comunicación nunha sociedade democrática e a interrelación creativa que brindan as novas tecnoloxías. . Comprender e apreciar como o progreso actual das tecnoloxías da información e a comunicación vén dos avances técnicos e expresivos producidos ao longo da historia. . Recoñecer as diferencias existentes entre a realidade e a representación que dela nos ofrecen os medios audiovisuais. . Valorar a función expresiva do son e da música no proceso de creación audiovisual. . Analizar mensaxes publicitarias e valorar o que nelas hai de información, arte, propaganda e seducción. . Coñecer as características técnicas e expresivas dos medios de comunicación, recoñecer os seus diferentes xéneros e amosar as súas posibilidades informativas e comunicativas. . Desenvolver actitudes selectivas, críticas e creativas fronte ás mensaxes que recibimos a través das distintas canles de difusión. . Tomar conciencia da capacidade das persoas espectadoras, na súa función de consumidoras, para esixir productos audiovisuais de calidade e a necesidade de equilibrio entre a liberdade de expresión e dereitos individuais.

3. METODOLOXÍA . Promover a interacción entre o alumnado e o profesorado para crear un ambiente de cooperación e participación que favoreza a comunicación e o intercambio de ideas. . Planificación de actividades que permitan que o alumnado poida expresarse de xeito persoal dentro dun marco ben definido, con obxectivos e criterios claros en todo momento. . Adaptar os obxectivos e contidos da materia aos intereses e capacidades de cada alumna e alumno. . Potenciar a mirada crítica, de xeito que as alumnas e os alumnos poidan ser conscientes dos recursos empregados nas mensaxes audiovisuais e poidan construír a súa propia opinión sen interferencias externas, como persoas maduras e responsables. . Empregar e fomentar o uso das TIC, de xeito informativo e de xeito expresivo. . Realizar actividades que teñan como resultado un produto final completamente terminado, de calidade e apto para ser presentado. . Potenciar a sensibilidade artística e estética e os valores positivos propios dunha sociedade harmoniosa e equilibrada.


127

4. AVALIACIÓN

Coa avaliación preténdese coñecer o grao no que se alcanzaron os obxectivos propostos. Para iso,

establécense unha serie de criterios de avaliación: Criterios de avaliación . Identificar os elementos básicos da linguaxe audiovisual e utilizalos na realización de produccións sinxelas. . Identificar os avances que se produciron ao longo da historia no campo das tecnoloxías da información e a comunicación e na evolución estética das mensaxes audiovisuais. . Establecer as diferencias entre imaxe e realidade e as diversas formas de representación. . Analizar os elementos espaciais e temporais, características básicas, significado e sentido na lectura de imaxes fixas e en movemento. . Analizar produccións audiovisuais identificando as características dos distintos xéneros e distinguindo os estereotipos máis comúns presentes nos productos audiovisuais. . Recoñecer e xustificar as distintas funcións da publicidade, diferenciando os elementos informativos daqueles outros relacionados coa emotividade, a seducción e a fascinación. . Identificar as posibilidades das tecnoloxías da información e da comunicación, con especial atención aos medios de comunicación de libre acceso, como a rede de internet. . Desenvolver actitudes de colaboración en grupo. . Ser capaz de expresarse mediante o uso de mecanismos audiovisuais. . Coñecer e apreciar as producción de imaxe fixa e audiovisuais creadas no ámbito físico e cultural da Comunidade Autónoma de Galicia.

Para avaliar ditos criterios realizaranse unha serie de actividades de avaliación:

. Observación da actitude de alumno na clase, para saber se participa activamente na mesma, se

plantexa cuestións, dúbidas ou realiza os exercicios propostos.

. Realización de exercicios que consistirán na análise de diversas obras.

. Realización de exercicios sobre diversos contidos, que permitan avaliar se o alumnado é capaz de

sintetizar nun esquema de coñecemento, todos os diferentes aspectos illados que se trataron na aula.

. Realización de pequenos e sinxelos traballos de investigación e/ou creación sobre algún dos contidos

tratados durante o curso.

. Criterios de cualificación. Que avaliar:

. Aqueles aspectos que teñen relación cos obxectivos didácticos, priorizando os que consideremos de

maior transcendencia para a aprendizaxe posterior.

. A asimilación dos contidos conceptuais.

. A adquisición dos procedementos propostos e en qué grao foron asimilados. A actitude do alumno no

proceso de aprendizaxe.

. A realización dos traballos complementarios e restantes actividades propostas.

. Criterios de Promoción. Como avaliar:

Mediante proba oral ou escrita, baseada nos contidos conceptuais: . Relacionar os productos audiovisuais cos outros aspectos da arte e do pensamento de cada época. . Identificar as circunstancias de todo tipo (políticas, culturais, económicas, ideolóxicas) que poidan incidir no desenrolo evolutivo das distintas obras, estilos ou autores máis representativos da producción iconográfica. . Responder a tódalas restantes cuestiones teóricas derivadas de cada unidade propostas polo profesor.

Mediante proba oral ou escrita, baseada en productos audiovisuais concretos. . Identificar os elementos principais en obras de diferentes tipos ou soportes e describir as súas características máis importantes. . Comparar obras audiovisuais de similares características, representativas dos principias tipos ou estilos ou escolas, sinalando semellanzas e diferencias entre elas. . Realizar un comentario crítico a partires da percepción dunha obra determinada.

Mediante os traballos realizados.

Mediante a observación actitudinal na aula.

. Procedementos. Cándo avaliar:

. Avaliación inicial. Os coñecementos previos do alumno ó comenzaren cada unidade.

. Avaliación do proceso.

. Asimilación dos procedementos, resolución de dúbidas acerca dos conceptos, etc. (ó rematar

unha unidade ou un grupo de unidades).

. Avaliación final.


128

O referente final da avaliación sumativa constituirano os obxectivos didácticos. O resultado final

terá sempre como punto de referencia os propios obxectivos e o grao no que se cumpriron,

establecendo un nivel mínimo.

Farase como mínimo unha proba en cada trimestre, segundo os criterios expostos máis arriba,

antes de cada avaliación trimestral. Esta proba poderá incluír todas ou algunhas dos seguintes tipos

de cuestións: preguntas teóricas sobre contidos conceptuais, análise de calquera tipo de producto

audiovisual dos contemplados no currículo da materia, creación de pequenos traballos cos elementos

explicados e segundo as posibilidades dos alumnos e as ferramentas dispoñibles. O carácter de cada

bloque temático decidirá qué tipo de cuestións, de entre as citadas, conformarán a proba trimestral.

Dita proba poderá constar, se é o caso, de dúas partes diferenciadas, unha predominantemente

teórica e outra predominantemente práctica. Ditas partes se valorarán de xeito ponderado, na medida

adecuada considerada polo ensinante, dependendo en cada caso do carácter específico da materia a

avaliar. A cualificación final da proba trimestral poderá ser modificada pola consideración da actitude

do alumno na aula, seu grao de implicación no traballo na aula e o desenvolvemento das súas

capacidades.

5. MÍNIMOS ESIXIBLES . Coñecer e comprender a sintaxe visual e os seus elementos básicos, así como os seus aspectos estéticos e técnicos. . Asimilar a importancia fundamental dos medios de comunicación nunha sociedade democrática e a interrelación creativa que brindan as novas tecnoloxías. . Comprender e apreciar como o progreso actual das tecnoloxías da información e a comunicación vén dos avances técnicos e expresivos producidos ao longo da historia. . Recoñecer as diferencias existentes entre a realidade e a representación que dela nos ofrecen os medios audiovisuais. . Valorar a función expresiva do son e da música no proceso de creación audiovisual. . Coñecer as características técnicas e expresivas dos medios de comunicación. . Análise activa dos medios de comunicación en busca de claves para comprender a natureza das mensaxes audiovisuais. . Desenvolvemento da capacidade analítica e sintética. . Busca, compresión e selección, a partir de diferentes fontes, de información relevante relacionada con problemas de producción artística ou audiovisual. . Valoración e recoñecemento da importancia das mensaxes audiovisuais na sociedade actual

6. PROBA DE SETEMBRO

Esta proba poderá incluír todas ou algunhas dos seguintes tipos de cuestións: preguntas teóricas

sobre contidos conceptuais, análise de calquera tipo de producto audiovisual dos contemplados no

currículo da materia. Dita proba poderá constar, se é o caso, de dúas partes diferenciadas, unha

predominantemente teórica e outra predominantemente práctica. Ditas partes se valorarán de xeito

ponderado, na medida adecuada considerada polo ensinante, dependendo en cada caso do carácter

específico da materia a evaluar.

7. TEMPORALIZACIÓN

Primeiro trimestre:

Imaxe e percepción. A imaxe fixa.

Segundo trimestre:

A imaxe en movemento. Son e imaxe.

Terceiro trimestre:

Os medios de comunicación de masas. A publicidade.


129

8. RECURSOS DIDÁCTICOS.

Os presentes na dotación do centro, incluíndo sistemas de proxección de imaxes na aula, e sistemas de

reproducción audiovisual (lector de DVD, aparello de televisión ou proxector).

BIBLIOGRAFÍA

ROUCO LAMELA: Cultura Audiovisual. Xerais VILLAFAÑE y MÍNGUEZ: Principios de Teoría general de la imagen. Pirámide OCAMPO: Teorías del arte. Icaria GOMBRICH: Arte e ilusión. Debate ARNHEIM: Arte y percepción visual. Alianza PARINI: Los recorridos de la mirada. Paidós SANTOS ZUNZUNEGI: Pensar la imagen. Cátedra ACASO: El lenguaje visual. Paidós CARRERE y SABORIT: Retórica de la pintura. Cátedra GONZÁLEZ CUASANTE: Introducción al color. Akal

ALBERS, JOSEPH: La interacción del color. Alianza Forma.

RÁFOLS y COLOMER: Diseño audiovisual. Gustavo Gili BERGSTRÖM: Técnicas esenciales de comunicaión visual. Promopress ZÚÑIGA: Imagen. Escuela de cine y vídeo BORDWELL y THOMPSON: Cine. El arte cinematográfico. Paidós ACUÑA: Unha historia do cinema galego. MARZAL FELICI: Cómo se lee una fotografía. Cátedra PEREA GONZÁLEZ: La imagen fotográfica. Akal NEWHALL: Historia de la fotografía. Gustavo Gili LÓPEZ MONDÉJAR: Historia de la fotografía en España. Lunwerg WELLS: Fundamentos de animación. Parramón DELGADO: El cine de animación. Ediciones JC GASCA: El discurso del cómic. Cátedra VARILLAS: La arquitectura de las viñetas. Texto y discurso en el cómic. Editorial Viaje a Bizancio VV. AA. : Del tebeo al manga. Una historia de los cómics. Varios tomos. Panini cómics. STOKLOSSA: Trucos publicitarios. Instrucciones sobre seducción visual. Gustavo Gili PINCAS y LOISEAU: A history of advertising Taschen EGUIZÁBAL MAZA: Historia de la publicidad. Eresma y Celeste GARCÍA GONZÁLEZ: Comunicación radiofónica. Publicación da Universidade de Vigo


130

Decreto DOG/2008 do 23 de xuño. Xunta de Galicia

9. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAORDINARIAS Sempre que exista a ocasión, fomentarase a visitas ou asistencia a actos expositivos, de representación ou proxeccións que poidan ser realizadas que reforcen contidos da materia.

10. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE Partindo das características do ensino como aprendizaxe constructivo haberá que ter en conta as capacidades e necesidades de cada grupo e cada alumna ou alumno na propia programación da materia, facendo unha adaptación progresiva do currículo ó centro, á aula e ás necesidades individuais das alumnas e alumnos. Cando se perciba unha necesidade particular por parte do alumno ou grupo deberán desenvolverse os apoios necesarios para atender a ditas necesidades, que poden ser de moi diferente tipo e ter unha orixe tamén diversa. Facendo referencia ó Deseño Curricular Base, farase unha adaptación curricular; poderase tratar de adaptacións temporais pouco significativas, adaptacións temporais significativas e adaptación dos obxectivos, áreas e contidos. Por tanto, poderá tratarse de reforzar parte dos coñecementos que estean menos afianzados, reestructurar os contidos ou ben definir os obxectivos mínimos a conseguir segundo a importancia do caso a tratar. Obsérvese a importancia de tratar tanto as necesidades producidas por non acadar os obxectivos marcados na programación como as producidas por acadalos com maior velocidade da prevista. O primeiro elemento de apoio para estas necesidades debe estar dentro da propia aula, na dedicación tanto dos compañeiros como do profesorado, desenvolvendo o concepto de compartir capacidades. Acudirase tamén ó Departamento de Orientación onde en conxunto o titor, profesor e personal do departamento realizarán un informe que poña as bases para a adaptación curricular pertinente en cada caso. Os obxectivos a acadar serán diferentes en cada caso, dependendo das necesidades concretas.

11. ENSINANZAS TRANSVERSAIS As ensinanzas transversais deben ter un tratamento sistemático e planificado ó longo de toda a aprendizaxe, paralelo ós contidos da materia, axudará a acadar novos conceptos, procedementos e actitudes aplicables á Educación en Valores, fundamental para o desenvolvemento da personalidade. A materia de Cultura Audiovisual aportará durante a súa aprendizaxe conceptos referidos a diferentes eidos das ensinanzas transversais: Educación moral

·Manifestar actitudes propias sobre a imaxe en xeral, visión crítica e actitude aberta a novas ideas, na resolución de problemas.

·Interpreta-lo coñecemento da imaxe e os seus procesos de creación como unha ferramenta de traballo ó servicio da sociedade.

·Aprecia-lo noso patrimonio artístico.

Educación para a paz ·Aprecia-la linguaxe da cultura audiovisual como medio de expresión e comunicación entre comunidades diversas.

·Amosar unha actitude flexible e aberta ante as opinións dos demais no desenvolvemento do traballo en equipo no momento de resolver e interpretrar un plantexamento de comunicación audiovisual.

Educación para a saúde ·Aprecia-la importancia de traballar e interpretar, en calquera ámbito e sobre todo no campo audiovisual, de maneira razoada e precisa.

Educación ambiental ·Descubrir, apreciar e valora-la importancia da natureza e do medio, e colaborar na súa conservación mediante accións de reciclaxe e de consumo racional.

·Descubrir, apreciar e valora-la importancia da natureza e do medio, e colaborar na súa conservación na elaboración de deseños e proxectos.


131

Educación para a igualdade entre sexos ·Interesarse por coñecer, respectar e valora-la opinión e a producción das compañeiras e compañeiros, independentemente do seu sexo e da súa aparencia.

·Colaborar con tódalas persoas, independentemente do seu sexo ou condición.

·Amosar unha actitude crítica ante situacións nas que se produza calquera tipo de discriminación por razón do sexo.

Educación do consumidor ·Aprender a conservar e valorar na súa xusta medida os bens persoais.

·Valora-los productos de consumo con obxectividade e saber adquirilos e consumilos de forma racional e equilibrada.

·Aprecia-lo desenvolvemento sostible mediante a reciclaxe de materiais, o deseño e consumo racional de obxectos.

12. CONTIDOS Contidos comúns . Gozo da manifestacións artísticas e estéticas da sociedade . Análise activa do contorno e dos medios de comunicación en busca de claves para comprender a natureza das mensaxes audiovisuais e así manter a distancia necesaria para unha mirada crítica e madura. . Desenvolvemento da capacidade analítica e sintética do alumnado . Emprego das tecnoloxías da información e dos recursos tecnolóxicos específicos no proceso de creación e busca de datos . Busca, compresión e selección, a partir de diferentes fontes e experiencias, de información relevante relacionada con problemas de producción artística ou audiovisual, e utilización en contextos de debate e argumentación, distinguindo opinións de argumentos baseados en probas, sempre empregando a terminoloxía axeitada . Valoración e recoñecemento da importancia das mensaxes audiovisuais na sociedade actual e da súa contribución ao progreso e a unha mellor calidade de vida para as persoas, sempre sendo consciente do perigo que hai detrás da súa mala utilización

A continuación e a modo de guía, especifícanse as unidades que compoñen cada trimestre do 1º curso de

Cultura audiovisual:

Unidade 1 NATUREZA E CONCEPTO DA IMAXE. SINTAXE VISUAL

- Natureza da imaxe: icona e iconicidade. Escala de iconiciade. - Transformación icónica da realidade. Evolución, funcións e clasificacións das imaxes:

materialidade das imaxes. Da imaxe única á imaxe seriada. - Denotación e connotación. - Sintaxe visual e os seus elementos básicos. O punto. A liña. O contorno. A dirección. A textura.

O ton. A cor. A dimensión. A escala.

Unidade 2 IMAXE E SIGNIFICADO. A PERCEPCIÓN

- Sensacións visuais e auditivas - Organización e estructura da percepción humana. Teorías sobre a percepción e o proceso

perceptivo. A percepción como proceso cognitivo. Coñecemento e percepción. - A canle visual: o fenómeno da percepción e o ollo humano. - A canle auditiva: o fenómeno da percepción e o oído humano. - A imaxe e o coñecemento: a xerarquía dos sentidos. - Sensación visual e memoria visual. O pensamento visual.

Unidade 3 A IMAXE FIXA. TÉCNICAS E LINGUAXES. A FOTOGRAFÍA

- Historia e orixes da fotografía: antecedentes tecnolóxicos da fotografía. Manifestacións pioneiras.


132

- A fotografía como forma de representar a realidade - A técnica fotográfica - A fotografía en Galicia - A imaxe dixital. Concepto analóxico e dixital.

Unidade 4 A BANDA DESEÑADA

- Características e natureza da banda deseñada. - A narrativa propia do cómic: a viñeta, unidade significativa do cómic. Articulación das viñetas,

composición e técnicas narrativas. - Recursos expresivos e técnicas narrativas - A expresión literaria na banda deseñada. Elementos literarios. - Producción e realización da banda deseñada: o debuxo. Técnicas de cómic. - Nacemento e desenvolvemento da banda deseñada. - A banda deseñada en Galicia.

Unidade 5 A IMAXE EN MOVEMENTO. TÉCNICAS E LINGUAXES. O CINEMA DE IMAXE REAL

- Principios xerais da cinematografía: orixes do cinema. A persistencia retiniana, a descomposición do movemento, fotografías de exposición rápida.

- Invención do cinematógrafo. - Evolución histórica do cinema e da súa narrativa. Primeiros pasos na narrativa audiovisual.

Figuras clave no desenvolvemento da linguaxe cinematográfica. O cine sonoro. - O cine en Galicia. - Proceso de creación dunha película. A idea e o argumento. Tratamento fílmico. - A linguaxe audiovisual: o espacio cinematográfico. A dimensión temporal. A montaxe e a

articulación espazo-temporal.

Unidade 6 O CINEMA DE ANIMACIÓN

- O cinema de animación: natureza. Claves expresivas. Técnicas e recursos. - Soportes e tipos de animación. Debuxos animados, plastilina, animación dixital. - Manifestacións pioneiras e evolución histórica do cinema de animación. - O cinema de animación en Galicia

Unidade 7 INTEGRACIÓN DO SON E DA IMAXE. PRODUCCIÓN MULTIMEDIA

- O son: aspectos técnicos e expresivos - Adecuación do son ás intencións expresivas e comunicativas de quen as emite. - Sistemas de manexo do son - A tecnoloxía multimedia: integración de diferentes fontes de información. Interactividade. - Proceso de producción de documentos multimedia. - Multimedia en Galicia. - Análise de imaxes e mensaxes multimedia. Denotación e connotación. Incidencia.

Unidade 8 OS MEDIOS DE COMUNICAIÓN. O CARTEL

- O cartel: orixes e desenvolvemento expresivo. Manifestacións pioneiras e innovadoras. - O carácter publicitario do cartel. A cultura de masas. - A linguaxe dos carteis. Integración de texto e imaxe. - Cartelismo en Galicia.

Unidade 9 OS MEDIOS DE COMUNICACIÓN. A PRENSA

- Os medios de comunicación: recursos e técnicas. O poder dos medios de comunicación.


133

- A prensa. A imprenta. - Historia da prensa e das publicacións de masas. - A linguaxe periodística - Deontoloxía - A prensa en Galicia

Unidade 10 OS MEDIOS DE COMUNICACIÓN. RADIO E TELEVISIÓN

- A radio. Características técnicas e expresivas. Os formatos. - A televisión. Características técnicas e expresivas. Xéneros televisivos. - Historia da radio e da televisión. A radio televisión en Galicia. - Linguaxe e tempo nos medios de comunicación. O poder dos medios de comunicación. - Internet. Usos e futuro da rede.

Unidade 11 A PUBLICIDADE

- A publicidade. O proceso de comunicación publicitaria. - Propaganda, información, seducción. - Conceptos relacionados coa publicidade: estudo de mercado, emprazamento de productos,

publicidade encuberta, etc. - Publicidade e dimensión social: campañas humanitarias e mensaxes alternativas. - Os anuncios. - Análise crítica da publicidade.


134

ANALISE INICIAL DO CURSO Pasadas dúas semanas dende o comezo do curso se tenta avaliar e priorizar os contidos pola formación previa dos grupos específicamente. Se detecta, deste modo, unha falta de formación en conceptos básicos de xeometría nos niveis de 1º da ESO, polo que na primeira avaliación será prioritario o manexo e emprego do material, conceptos e linguaxe relacionado coa xeometría, sendo ésta a base de todos os contidos que posteriormente se desenvolvan. É obxectivo prioritario deste Departamento explotar ao máximo no alumno a súa linguaxe visual, considerandoo ao mesmo nivel que outras linguaxes.

3º ESO Analizados nas primeiras semanas, pódese afirmar que o grado de comprensión dos grupos é medio. É alumnado xa preparado por outro profesorado en 1º ESO, con conceptos básicos de xeometría ou concepción espacial no seu coñecemento nun grao medio. Son grupos que non tiveron EPV o ano pasado ( 2º ESO ). Temos dous terceiros de EPV como Sección Bilingüe en lingua inglesa e un terceiro (A) como Sección Bilingüe en lingua francesa. 4º ESO Os grupos xa tiveron formación inicial o ano pasado, acadándose obxectivos básicos de xeometría na maioría do alumnado e iso indica una avaliación inicial. Se desenvolverán conceptos de carácter visual, profundizando nun curso que ten a intención de ser experimental. Temos 4º ESO A como Sección Bilingüe en lingua inglesa. Informarase ao equipo directivo a preocupación deste departamento de que se transmita ao alumnado que reflexione antes de escoller a asignatura neste nivel, xa que ten carácter optativo. Hai que facerlles ver que EPV non é materia sinxela, parecendo que “escapan” das outras opcións.

NECESIDADES DA AULA A distribución da aula de plástica do nivel 2 está condicionada polo número máximo de alumnos. Este condicionante é fundamental para diagnosticar que a superficie da aula é suficiente se ben a dimensión das mesas dificulta o movemento na mesma. A problemática na aula do nivel 1 é semellante. Os problemas de espacio seguen a ser os mesmos, presentando dificultades cando os grupos acadan máis dos 30 alumnos. NECESIDADES DE MATERIAL Falta material básico para o desenvolvemento da materia (material funxible). SAÍDAS Sempre que se vexa convinte e para a formación como grupo, se farán saídas a exposicións ou mostras que teñan relación coa materia ou se podan facer con outros departamentos, incidindo na interdisciplinariedade.

En Vigo, 29 de setembro de 2015

Asdo.

Alejandro Mene Pazos Xefe do Departamento de EPeV I.E.S. Alexandre Bóveda - Vigo

departamento de educaciÓn plÁstica e … · actividades complementarias e extraescolares p. 8 ......

Documents