dennis lowden woody walsh climate~zone · 200 nhân viên nhà thầu đã có mặt trong tháng...
TRANSCRIPT
Page 1 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
Phieân Baûn 1
TÃt cä nh»ng hình änh
trong bài vi‰t này ÇÜ®c
lÃy ra tØ các trang mång:
(All photos inside this post are taken from these websites):
http://www.climate-zone.com/climate/wake-island/
http://www.bark.ch/displayimage.php?album=41&pid=12658#top_display_media
http://www.wakeisland1975.com/
Thanks to
Dennis Lowden
Woody Walsh
Climate~Zone
-TàuVNTT
San Diego, thaùng 3 naêm 2013
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 2
Mục Lục – Contents
Thiên ÇÜ©ng Hå gi§i ................................................................................................................................... 6
Trai dÜ Gái hi‰m ......................................................................................................................................... 6
ChuyŒn Tôi ChuyŒn Bån ........................................................................................................................... 7
ChuyŒn Tôi (TàuVNTT) ............................................................................................................................... 7
ChuyŒn Bån (Dennis Lowden) .................................................................................................................... 8
ChuyŒn Bån 1, 2, 3 .................................................................................................................................... 11
ChuyŒn Anh ............................................................................................................................................... 11
ChuyŒn Em ................................................................................................................................................. 11
Photo(Dennis Lowden) Note - Chú thích Hình .................................................................................... 12
Photo from Woody Walsh ....................................................................................................................... 17
Chuù Thích: ...................................................................................................................................................... 20
Ñaûo Wake tôùi Traïi Pendleton, CA ...................................................................................................................... 21
Page 3 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
19° 16' 53.38" N, 166° 38' 55.06" E
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
XuÓng tàu ViŒt Nam ThÜÖng Tín, tôi ÇÜ®c ÇÜa qua Çäo Wake b¢ng máy bay dân s¿,
m¶t Çäo San Hô n¢m trong B¡c Thái Bình DÜÖng còn Ç܆c g†i là Châu ñåi DÜÖng.
ñäo ª khoäng 2/3 cûa ÇÜ©ng tØ Hawaii t§i quÀn Çäo B¡c Mariana. ñäo là một sở hữu
của Hoa Kỳ dưới sự kiểm soát của Bộ Nội vụ. ñÜ®c quân Ƕi MÏ y‹m tr®. Lúc Ãy là
gi»a tháng 5 næm 1975, sau Tháng TÜ ñen cûa dân t¶c.
DiŒn tích cûa Çäo là 6.5 cây sÓ
vuông chÌ b¢ng 11 lÀn trung tâm
mua s¡m ª Washington, DC nhÜng
nó có b© bi‹n dài 19.3 cây sÓ. Khí
hÆu thu¶c vùng nhiŒt ǧi. ñäo
Wake gÒm ba đảo san hô vòng
được xây dựng trên một ngọn núi
lửa dưới nước, đầm phá trung tâm
là miệng núi lửa, hải đảo là một
phần của vành. Ch° thÃp nhÙt là
m¥t bi‹n và cao nhÙt chØng 6 mét
trên nܧc bi‹n. Thỉnh thoảng có
bão. ñäo là vị trí chiến lược ở Bắc
Thái Bình Dương, địa điểm hạ cánh
khẩn cấp cho các chuyến bay
xuyên Thái Bình Dương.
ñÜ©ng bay dài 3 cây sÓ, r¶ng hÖn 45 mét. Trܧc Çây là m¶t cæn cÙ cûa B¶ Binh MÏ,
trong næm 75 Không Quân Çäm nhÆn. Næm 2001 Nhân viên quân sự của Mỹ đã rời
đảo, nhưng nhân viên nhà thầu vẫn còn. 200 nhân viên nhà thầu đã có mặt trong
Tháng Bảy 2005. PhÜÖng tiŒn liên låc khÄn là vŒ tinh viÍn thông.
Đảo là nơi tạm cư khoảng chục ngàn (10,000) tức 1/10 của hơn 100,000 người Di Tản.
Xin m©i džc gÌa hãy sang trang k‰ ti‰p Ç‹ xem 38 næm vŠ trܧc...
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 4
XuÓng máy bay tôi và 2 em trai cùng 2 bån ngÜ©i nhái ÇÜ®c ÇÜa t§i m¶t cæn phòng nhÕ
v§i 2 chi‰c giÜ©ng và 3 gh‰ bÓ. Lúc Çó 2 em chỉ 12 tu°i nên ÇÜ®c dành n¢m giÜ©ng còn
3 th¢ng lính thì dùng gh‰ bÓ. Vì t§i Çäo vào bu°i chiŠu nên sáng mai chúng tôi m§i phäi
trình diŒn làm giÃy t© nhÆp tråi.
Tôi thu x‰p m¶t chút rÒi lÃy quÀn áo và ÇÜa 2 th¢ng em Çi t¡m. Khu t¡m ÇÜ®c chia làm
2 bên Nam và N». VØa t¡m tôi vØa d¥n dò tøi em nên cÄn thÆn, Çi Çâu cÛng phäi nói
v§i tôi. 2 ÇÙa lúc nào cÛng phäi ª chung v§I nhau lúc tôi v¡ng m¥t hay Çi cùng 2 anh
ngÜ©i nhái...
S§m hôm sau, Çang ÇÙng x‰p hàng ch© vào nhà æn sáng thì tôi bÎ 1 ngÜ©i chøp ôm tØ
Ç¢ng sau. Gi¿t mình quay ÇÀu låi thì ra Tài, bån h†c gÀn h‰t th©i trung h†c ª Châu ñÓc
rÒi Long Xuyên. (Xin thêm chuyŒn Di Tän: Tôi có bà chÎ h† là bÒ cûa T. ‘cÛng là bån
cûa 2 ÇÙa’, ngày 28/4 theo gia Çình T. lên xe bušt rÒi së di tän t§i Côn SÖn. Đang lúc
ngÒi ch© thì bác tôi nghe tin chåy t§i tìm ÇÜ®c và b¡t vŠ. Trong lúc Çó anh L¶c em chÎ Çi
lính Không Quân di tản t§i Guam. Vì không gia Çình và ngÜời thân nên anh Çã hÒi
hÜÖng vŠ trên tàu VNTT.)
- Tao Çoán là mày së Çi æn ª Çây nên ch© nãy gi©.
Tôi ngåc nhiên hÕi:
- Sao mày bi‰t tao ª Çây mà tìm?
- ChÎ Tâm hôm qua Çi t¡m vŠ, nói nghe ti‰ng ai nhÜ cûa
mày ª phía phòng t¡m bên Nam, nên tao ra Çây mà Ç®i.
Lúc Çó chúng tôi Çã Çi gÀn t§i cºa nhà æn, tôi hÕi Tài:
- Mày có thÈ vào Çây æn không? Tao nghe nói mình ª
khu nào, thì chÌ ÇÜ®c cÃp thÈ màu Ç‹ vào æn khu Çó thôi.
Tài không trä l©i nhÜng móc ra 1 thÈ màu tr¡ng ÇÜa cho anh lính gác cºa coi, rÒi ung
dung Çi vào:
- Tao thu¶c ban TrÆt T¿ cûa Çäo nên vào æn ª Çâu cÛng ÇÜ®c. Mai tao xin cho
mày mÃy thÈ màu khác cho tiŒn khÕi phäi Çi t§i Çi lui.
Nó còn d¥n tôi Çû ÇiŠu, dù sao chæng n»a tôi cÛng m§i t§i và là út (nhưng chưa phải
nhỏ nhứt [1]) cûa l§p AMI ‘http://ami65vn.wordpress.com/sodanhba/’ nên nó lo vÆy thôi.
ChÎ Tâm - read letter
from Dennis below.
Page 5 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
Sau khi æn sáng, tôi chia tay Tài và d¡t 2 em lên væn phòng làm giÃy t©, rÒi tìm nhà
HÒng ThÆp T¿ Ç‹ tìm chÎ và em gái ra Çi tÓi hôm 28 tháng TÜ. NÖi Çây tôi dùng tên cûa
2 ÇÙa em sinh Çôi Ç‹ gªi ÇiŒn tín và l©i nh¡n trên bäng tìm ngÜ©i.
Kids spy.
Cho con nít Çi thám thính,
coi ÇÒ æn ra sao?
Good Food today
Bà con Öi hôm nay có Gà.
Se
Em NguyÍn huy Phong & quš Lâm
Tìm chÎ ba NguyÍn thÎ MÆn
làm viŒc ª nha Ngân KhÓ
Çi v§i chÎ thùy Mai và 3 cháu
Anh r‹ TrÀn ÇÙc PhÜÖng
Không Quân - Phi Công
Liên Lạc
Message
Search for
Sister
Anh
tìm
Em
Nhờ
Text
Ba Má con
đang …
Bäng Tìm NgÜ©i
Tài tìm Nguyệt
Nhắn
vợ
Tìm
Chồng
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 6
Tháng sau, em tôi nhÆn ÇÜ®c bÙc ÇiŒn tín:
‘Sao di duoc. Di voi ai? O Pendleton, CA voi anh Ba. Xin toi day. Man‘
Ngoài 3 b»a æn, m‡i tuÀn chúng tôi ÇÜ®c phát thêm 1 cây thuÓc lá theo ÇÀu ngÜ©i nhÜ
vÆy là 3 cây cho 3 anh em tôi. Làm sao tôi có th‹ ÇÓt h‰t 200x3 Çi‰u trong 1 tuÀn nên
cho 2 ngÜ©i bån cùng phòng xài b§t.
Bây gi© không ÇÜ®c g†i là Di Tän mà là TÎ Nån, lúc Çó chÜa ÇÜ®c nghe nh¡c t§i ch» HÒi
HÜÖng.
.....
Thiên ÇÜ©ng Hå gi§i
Không bi‰t bån nghï ra sao, chÙ Çây Çúng là thiên ÇÜ©ng. Sau nh»ng ngày lo thû tøc
giÃy t©, lo l¡ng tìm thân nhân. Ban ngày, chúng tôi t§i l§p Ç‹ h†c Anh væn. (M¶t sÓ các
vÎ l§n tu°i có quen bi‰t v§i ngÜ©i Tây thì ôn låi ti‰ng Pháp v§i nhau và dåy cho con cháu
s¤n sàng qua Ãy theo C¶ng hay chÓng gì cÛng dÍ. ChÙ qua Mëo thì ch¡c là phäi diŒt
C¶ng rÒi.) ChiŠu chiŠu ra bi‹n, ngÒi nh§ nhà hay lo l¡ng vŠ nh»ng ngày s¡p t§i. ThuÓc
lá muÓn ÇÓt bao nhiêu cÛng Ç¥ng. TÓi thì vào sân vÆn Ƕng xem phim cao bÒi, chi‰n
tranh ho¥c tình cäm ܧc át. Toàn là phim m§i không nha. Con nít thì Çi xin nh»ng
thùng giÃy l§n Ç‹ ngÒi trong Ãy mà coi phim cho Ǫ sÜÖng.
ChÌ lo ˆn - H†c - ChÖi và hành hå mÃy chú lính MÏ nhÕ tu°i rÃt dÍ thÜÖng. Trä thù
chính phû mÀy bán nܧc tao cho Tàu.
Trai dÜ Gái hi‰m
Ÿ nh»ng nܧc chÆm tiêu nhÜ xã h¶i chÛ nghïa thì N» hi‰m là chuyŒn thÜ©ng nhÜng vào
th©i chi‰n tranh thì con trai ch‰t nhiŠu l¡m. Vào næm 75 ª VN con trai n¥ng kš l¡m,
nhÙt là ª thành phÓ. M¶t anh ít cÛng có dæm ba cô. NhÜng ª Çäo san hô nÀy thì qúa
ñâu phäi Çi TÎ Nån
It isn’t refugees
Page 7 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
khác. Tìm mãi m§i thÃy 1 bóng hÒng, nàng låi Çi theo gia Çình nên không bÓ thì mË,
không anh thì em Çi kèm. Còn ÇÃng mày râu thì di tän tÆp th‹, lính Ƕc thân tåi ch‡ rÃt
nhiŠu. ChÜa k‹ sinh viên h†c sinh thì 1 phäi ÇÃu 5. N‰u nói ljn em nào ‘såch nܧc
cän’ thì phäi tính t§i trung Ƕi vây quanh. NhÜng vÅn hÖn mÃy anh lính MÏ 1 ch†i 65...
ChuyŒn k‹ r¢ng: Lúc Çó có m¶t em tu°i 15 má ÇÕ môi hÒng, con m¶t ông tá nào Çó Çi
vào thÜ viŒn džc sách. Lúc em bé vào trong phòng chÌ dæm ngÜ©i nhÜng vài phút sao
không còn ch‡ ngÒi chÜa k‹ nhiŠu anh Çang ngÃp nghé trܧc cºa muÓn vào trong... TØ
Çó vŠ sau phäi có lính gác cºa thÜ viŒn, gi§i hån khách vào coi.
.....
ChuyŒn Tôi ChuyŒn Bån Trong phÀn này tôi ghi låi chuyŒn của tôi nhÜng các bån cÛng phäi vi‰t vŠ bån. Chúng
ta cùng tåo nên phÀn này.
ChuyŒn Tôi (TàuVNTT) ChuyŒn Tôi có gì Çáng k‹ không? NhÜng cÛng phäi moi trí nh© già nua ra ghi låi.
NgÜ©i ta có câu: ‘GiÀu nh© V®, Sang vì Bån’. Câu này thì Çúng v§i tôi, nh© Bån tôi có 3
cái thÈ Çû màu Ç‹ æn bÃt cÙ nhà æn nào trên Çäo. Ÿ Çäo tôi thích Çi lang thang, m¶t
hôm vào khu phòng cûa anh bån, thÃy có khúc nhÎ côn nên cÀm ra ngoài ÇÜ©ng múa
may. BÃt ng© mÃy anh MP(Military Police - Quân Cänh MÏ) Çi qua tính b¡t vì t¶i mang
vÛ khí! May qúa nh© anh L®i, anh Häi Çang Çi tuÀn chung nói v§i h† là khúc côn này là
cûa các anh và tôi là bån nên h† không làm khó dÍ.
Tôi còn nhiều chuyện ‘Sang vì Bạn’, nếu có dịp sẽ ghi lại lúc tôi ở Trại Pendleton, San
Onofre, Cali cho bạn đọc.
ChuyŒn thÙ hai là mÓi tình ÇÀu. Tôi quen Ng. khi Çi chung tàu. Tình c© låi g¥p nhau tåi
Çây. Vì cô ÇÖn nên chúng tôi thân thi‰t. Ng. Çi chung v§i gia Çình h† hàng nên em dÃu,
thÜ©ng lÃy c§ Çi h†c ti‰ng Anh ho¥c Çi lÍ ngày Chúa NhÆt Ç‹ hËn hò. M¶t Çôi khi ki‰m
cách trÓn ra bi‹n v§i nhau vào nh»ng bu°i chiŠu l¶ng gió. Ngày tháng cÛng trôi qua, 3
tháng sau, Ng. và h† hàng r©I Çäo d¿ ÇÎnh së qua Pháp.
Cô ÇÖn nên Çôi khi cùng v§i mÃy ngÜ©i bån dåo b© bi‹n, nhìn nh»ng c¥p tình nhân
Çang âu y‰m nhau dܧi gÓc cây hay trong nh»ng bãi cÕ mà nh§.
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 8
ChuyŒn Bån (Dennis Lowden) From: Dennis Lowden [mailto:[email protected]]
Sent: Thursday, March 07, 2013 5:01 AM
To: Nguyen, Ngo Van
Subject: RE: Thanks
Hi Van,
I remember those people very well! I especially remember Tam, from pictures 400-27-2 and
400-27-4. She and her friend from 400-27-3 are 2 people I met under a tree in Wake and talked
with a little. I recall that they said they were nurses in Vietnam, and Tam was very calm and
mature for her age, but also seemed very sad. Of course, that was understandable, since she had
suddenly had to leave her home country under very dangerous conditions and would soon come
to a strange place she didn't know. My heart felt very warmed in her presence, but I never said
that, of course.
I remember all the people in that roll of film, but Tam is someone I remember clearly to this
day. Ever before you went to the web site and wrote to me, I would recall her in my mind and
wonder how her life is going. What makes me remember that particular time was that just a day
or two after meeting them and taking these pictures, I learned that my father had died in Florida,
and I quickly left the island to be with my family. When I returned to Wake a few weeks later,
Tam and everyone else in that group had gone and I never saw any of them again.
If you have any contact with any of these people from my past, could you let them know about
the web site and invite them to visit it? If they want to contact me, that would be nice, but I think
it would be good for them to see their history on Wake for themselves.
By the way, there are other pictures from that roll of film that I didn't put on the web site, so
maybe I'll scan them sometime in the future and see what they look like.
Also, I'm sorry that I don;t remember the names of the eating halls. Before all of you came to
brightern up our island, those halls were closed and unused by us, so I don't remember anything
about them. When I lived there, we only used one eating hall.
Best wishes,
Dennis
The amount of eccentricity in a society has generally been proportional to the
amount of genius, mental vigor, and moral courage which it contained. That so few
now dare to be eccentric marks the chief danger of the time.
John Stuart Mill, On Liberty, 1859
Page 11 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
ChuyŒn Bån 1, 2, 3
Ch‡ này dành cho bån nè:
- Anh ViŒt vi‰t
-
- Anh Nam ghi
- Cô B¡c hát tân nhåc?
- Cô Trung làm thÖ
- Cô Nam ca v†ng c°
Hy v†ng các bån góp 1 tay ghi vŠ nh»ng ngày ª Çäo b¢ng ngôn ng» nào cÛng ÇÜ®c:
ViŒt - Anh - Pháp - ñÙc ... nhÜng ÇØng ghi ti‰ng Tàu tôi không hiÍu Çâu!!!
Tåp ghi xin gªi vŠ mailto:Tà[email protected]
You can write with your language like English, French, German...
ChuyŒn Anh ...
ChuyŒn Em ...
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 12
Photo(Dennis Lowden) Note - Chú thích Hình
Vietnamese Patent 6-1975
B¢ng Ch‰ ViŒt Nam
Xích ñu b¢ng Gh‰ BÓ
Gái 3 miŠn Çón Bån t§i Çäo
North Center South girls welcome you
Dân ta t§i Çâu cÛng nhÆu
We drink anywhere
Ngû ª gh‰ bÓ Çâu b¢ng trên cây.
Sleep on the tree is better.
Page 13 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
Bác sï ‰ Ƕ (Doctor no job)
NgÒi chÖi nhìn ÇÒng nghiŒp
- What’s wrong with her??
- What, what?
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 14
MË ViŒt Nam:
‘Tøi bây coi tao nè.’
Tay b‰ cháu, (one arm carries kid)
Tay kia chÎu chûng ngØa. (another get shot)
ñón bušt Çi h†c hay Çi nhà th©
Go to school or church
MË ViŒt Nam:
Cª nào cÛng c¡t
I don’t care, I cut your hair
Page 15 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
HÜÖng Öi em theo ai vÆy?
Who you follow?
Anh Çang ª Çây, em nh§ ai vÆy HÒng?
I am here, why you remember someone else?
Chúng em Çang còn Nguyên
We are Virgin
ChÎ Tâm, Tài, HÜÖng, HÒng
và mÃy em có BÓ làm trong
cÖ quan Dao.
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 16
Em Çi rÒi bÕ anh låi v§i ai! - You go and leave me with?
Chào tÃt cä chúng tôi qua MÏ.
Bye we go to USA
trܧc.
Page 17 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
Photo from Woody Walsh
PAAVille on Wake Island -- Circa 1953
My father, Woody Walsh, took a a series of photos from (I would guess) the tower at the airport of the "skyline" of PAAVille on Wake Island. This panorama is two of the slides stitched together with modern software.
PAAVille Skyline - Wake Island
I would guess this in the main intersection of PAAVille on Wake Island, photographed by my father, Woody Walsh, circa 1953. He took a series of slides, and these two images were stitched together with modern software. I like
the one lone soldier walking in the lower right hand corner --- he's the only sign of "traffic."
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 18
Main Street on Wake Island – PAAVille
My father lived on Wake Island for quite a while in the early 1950's when he worked for PanAm. Not much traffic.
Wake Island Airport - Circa 1953
My father, Woody Walsh, was stationed on Wake Island when he worked for PanAm. This was circa 1953.
Page 19 Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn
Panoramic Image of the Bridge Between Wake and Peale Islands
As best I can tell from the map of Wake Island this is the bridge between Wake Island and Peale Island. The water beneath leads into the lagoon. It appears that the bridge is under construction. I think this photo --- actually two
slides stitched together --- is circa 1953
Trên cÀu
Dܧi cÀu
Ñaûo Wake 4 thaùng ~ Di Taûn roài Tò Naïn Page 20
Chuù Thích: [1]
Trong lôùp thöôøng coi toâi laø UÙt vì ai naáy ñeàu cho raèng toâi nhoû tuoåi nhöùt. Nhöng heø naêm 2002, Dieãm
du hoïc beân Phaùp tröôùc khi veà Vieät Nam coù gheù qua Quaän Cam thaêm anh em trong lôùp. Dieãm mang
qua Myõ moät chai Remy Martin, anh em thöû vaø ñeàu coâng nhaän röôïu ôû Taây ngon hôn Meõo. Trong khi
cheùn chuù cheùn anh tuïi tui ñöôïc bieát Dieãm sinh thaùng 12 nhoû hôn tui neân ñöôïc goïi laø UÙt 1. Chöa xong
heø naêm 2012, Thuî(66) ñöa tôùi nhaø Hoa, ñang luùc anh em ñang nhaäu nhaân vieäc vôï choàng Vinh qua
chôi, moät anh chaøng vaø hoûi chuùng toâi bieát ai khoâng? 6 thaèng toâi ñeàu nhìn kyõ nhöng khoâng nhôù haén laø
ai. Thuî lieàn noùi: ‘Lôùp tuïi anh ñoù, khaéc Nam’. Luùc ñoù toâi môùi maïi maïi nhôù ra, thaèng naøy coù noát roài ôû
caèm thì chaéc laø noù roài. Sau khi ñeàu tra lyù lòch thì ra tay naøy ñaõ thaát laïc hôn 46 naêm roài. Noù qua naêm
môùi sinh thì laïi nhoû hôn caû Dieãm neân ñöôïc goïi laø UÙt 2. Coøn nöõa, nhaø naøy laø cuûa coâ UÙt vì Hoa ñöôïc
anh em nhaän vaøo lôùp vì nhöõng tích cöïc Hoa ñaõ ñoùng goùp cho AMI…