demans 3 kbg

8/3/2019 demans 3 kbg

1/27

MENTAL DURUM MUAYENES VEDEMANSLI HASTAYA GENEL YAKLAIM

dr. ayhan blk

3. snf klinik bilimlere giri dersleri


2/27

MENTAL DURUM MUAYENES

Mental durumun deerlendirmesi nrolojik muayenenin ilkbasamadr. Dier bulgularn doru yorumu iin gereklidir.

Beyin-davran ilikisinin anlalmas ve sk rastlanan tedavi

edilebilir nro-behavioral bozukluklarn tansn koymak iinmental durum muayenesinin bilinmesi ve yaplmaszorunludur.

ou doktora, hatta nrologa bile bu muayene zor, kark vezaman kaybettirici bir muayene gibi gelir. Genel eilim iipsikiatrist veya psikologa brakma eklindedir.


3/27

MENTAL DURUM MUAYENES

Mental durum muayenesinden elde edilen bulgular,dier nrolojik bulgular ve genel medikal muayenebulgular ile sentez edilmelidir.

rnek olarak, anksieteli, taikardili, refleksleri canl,tremor, ekzoftalmus ve tiroid bymesi olanhastada, mental, nrolojik ve dahili muayene

bulgular sentezlenerek hipertroidi tans kolaycakonulabilir.


4/27

Nrolojik mental muayene

Bilin Ak, kapal

Kooperasyon Tam, azalm, koopere deil

Oryantasyon Yer, zaman, kiiye oryante veya dezoryante

Konuma Bellek

Yakn bellek normal veya bozuk, uzak bellek normal veya bozuk

Gnozi

Praksi

Eksekutif fonkiyon

Dnce ierii ve ak, gerei deerlendirme yetisi,affekt-duygu durumdeiiklii,gibi fonksiyonlar daha ok pisikiatrik muayene alanna girer.


5/27

YKSEK KORTKAL FONKSYONLAR VE BOZUKLUKLARI

Fonksiyon Bozukluk

Konuma Disfazi-Afazi

Bellek-hafza AmneziPraksi Apraksi

Gnozi Agnozi.

Eksektif Fonksiyon E.F. Bozukluu(yrtc ilevler)


6/27

afazi veya disfazi

Kortikal dzeyde konuma bozukluklar afazi veya disfazibalnda deerlendirilir. Klinikte en sk grlen afaziler Brocaafazisi, Wernicke afazisi ve bunlarn ikisine ait belirtileribirlikte gsteren total veya global afazidir.

Broca afazisi: Anlama normal, konumada akclk kayptr.Kullanlan kelime says azalm. Ksa ksa cmleler ile konumavardr. Bazen hi kelime karlamaz.

Sensoryel afazide(Wernicke alan lezyonu ) Wernicke afazisi,Broca afazisinin tersine, akc (fluent) bir afazidir. Hasta bol ve

akc bir ekilde konuur.. Fakat bakalarnn sylediinianlamad gibi kendi sylediini de anlamaz.

.


7/27

bellek / hafza ve amnezi

Yakn bellek farkl objeyi dakika sonrahatrlama ile test edilir. Kalem, kat, anahtarlk gibi gsterilir ve

hatrlamas istenir.

Uzak bellek kiisel gemi bilgiler ve eski

olaylar sorarak test edilir. Okul anlar, askerlik yllar gibi seneler ncesi

anlar sorulur.


8/27

gnozi ve agnozi

Kiinin duyusal bir bozukluk olmadan, o duyuaracyla rendii bir eyi tanyamamasdr. rneinelinde hibir duyu kusuru olmayan bir kii gzlerikapal iken avucuna konan bir kalemi yoklayaraktanyamazsa bu bir agnozidir

.

Agnozide primer duyular normal iken, assosiasyonalanlarnn lezyonu ile grdn anlayamama(grsel-vizual- agnozi), iittiini ayrt edememe(iitsel-oditer- agnozi), dokunduunu tanyamama(taktil agnozi) vardr.


9/27

apraksi ve apraksi

Apraksi: Kuvvet kayb, duyu kayb ve anlamakusuru ve ataksi yok iken nceden renilmibeceri isteyen hareketlerin (anahtarla ama

kapama, elbise giyme gibi) yaplamay.

Praksi yaplmas durumudur.

Sa tarama, di fralama, ekilleri kopya etmegibi semptomlar olur.


10/27

eksektif fonksiyon bozukluu

zellikle prefrontal blgenin fonksiyonudur.Gelecekle ilgili karar alabilme, multistepli plan

yapabilme yeteneidir.

Basit bir-iki aamal istekleri yapabilirken,dahakomplike istekleri baaramazlar. rnek olarak, birtatil plan yapmas yapmas istendiinde prefrontallezyonlular baaramazlar.


11/27

KLNK LK

Bir ok hastalkta serebral korteks lokal veya yaygn etkilenerek yksekkortikal fonksiyonlar bozulabilir.

Korteksin kronik, progresiv seyirli diffuz hasar demans- bunama sebebidir.Demansda bata bellek kaybolmak zere konuma, praksi, gnozifonksiyonunda ve eksekutif fonksiyonda (gelecek ile ilgili karar alabilmeyetenei) bozulma vardr. Alzheimer hastal en sk demans sebebidir.

Serebral korteksin akut veya subakut olarak diffuz etkilenmesi yksekserebral kortikal fonksiyonlarda bozulmaya yol aarak deliriumkliniinesebep olabilir.. Alglama kusurlar, ajitasyon, dikkat kusuruvardr. Alkol vebamllk yapan ilalarn kesilme sendromlarnda gzlenen klinik deliriumarnektir.


12/27

KLNK LK

Beyin damar hastalklar(damar tkankl-infarkt ve hemorajiler) vetmrlergibi yer kaplayan lezyonlarda tutulan blgeyi yanstan yksekkortikal fonksiyon kayplar olabilir. Spastik hemipleji ve elik eden afazi,apraksi, agnoziler gibi.

Serebral korteksin sk rastlanan hastalklarndan biri ise epilpesilerdir.Epilepsi kortikal nronlarn ani, ar elektriksel aktivitelerindenkaynaklanan paroksismal seyirli bir hastalk grubudur. Yine epileptikaktivitenin kt blgeyi yanstan, ksa sreli, fokal ve jeneralize kortikalsemptom ve bulgular olabilir.


13/27

demanslar

Demansn trke karl bunamadr.

Demansta bellek bozukluunaek olarak aadaki

multipl kognitif fonksiyon bozukluklarndan en az birivardr. (DSM-III 1980)

Afazi

Apraksi

Agnozi

Eksekutif fonksiyon bozukluu


14/27

detoriasyon / reterdasyon

Demansta mental fonksiyonlarda detoriasyon

vardr. Mental reterdasyon ise farkl birdurumdur, mental reterdasyonda olay

stabildir, progresyon gstermez.

Demans tans iin kognitif fonksiyon

bozukluu mesleki veya sosyal yaantyetkileyecek iddette olmaldr. Yine, hastalkncesi dneme gre kognitif fonksiyonda

bozulma (detoriasyon) olmaldr.


15/27

demans tans

Tan iin bellekbozukluu olmas gerekir. Bellektebozukluk erken ve en nemli semptomdur. Sklkla,balangta yakn bellek kaybvardr. Yeni eylerirenme ve hatrda tutma bozulur.

Zaman ile uzak bellek kaybda klinie eklenir.

Balangta czdan, anahtar unutma gibi iken, zaman ile

mesleini, okulunu, doum tarihini, aile yelerinitanyamama gibi ilerleme olur.

.


16/27

demans ayrc tans

Demans ayrc tansnda, normal yallk, ileri ya depresyonuve delirium vardr.

Yallkbu gn normal fizyolojik bir sre olarak kabuledilir. Demans snr sosyal ve mesleki yaantnn

etkilenmesidir. Depresyon nropsikiatrik testler ve antidepresif tedavi ile

dzelme ayrlr.

Delirium da klinik tablo akut balar. Ajitasyon, alglamakusurlar (illuzyon, hallusinasyon), bilin bulankl, dikkatisrdrmede kusur, uyku bozukluu n plandadr.ounlukla deliriumu aklayacak bir etyoloji bulunabilir.Alkol-sedatif hipnotik kesilme sendromu, ansefalit,metabolik ansefalopati gibi.

Depresyon ve delirium demans kliniine eklenebilir.


17/27

insidans, prevalans

Demanslar ounlukla yallarda olur. Ancak, her yataolabilir.

Yllk insidans 200/100.000 oranndadr.

65 ya st prevalans % 2-5, 80 yaa stnde bu rakam% 20 ye ykselir.

Bu rakamlar demansn sosyal ve ekonomik ykn deyanstr.


18/27

DEMANS Etyolojisi 1

Alzheimer hastal (%50)

Serebrovaskuler hastalklar (multi infarkt demans) %15

Nrodejeneratif hastalklar ( Pick hastal, Huntington Koresi,Parkinson hastal)

Enfeksiyz;Prion hastalkar ( Cruetzfeld-Jakob hastal gibi), HIV

enfeksiyon

Normal Basnl Hidrosefalus (klinikte yrme gl, demans veidrar inkontinans triad var)


19/27

DEMANS Etyolojisi 2

Nutrisyonel:Tiamin yetmezlii- Kronik alkoliklerde Wernicke-Karsakof sendromu yapar. B12 yetmezlii subakut kombinedejeneransa sebeb olur. Folat yetmezlii dier bir sebep

Metabolik(Hepatik yetmezlik, Hipotroidi, Kronik bbrek yetmezlii)

Kronik inflamatuvar hastalklar (SLE, Multipl Skleroz

Tmr ve kitleler ( Frontal Meningiom, Kronik Subdural Hematom)


20/27

Reversibl ( tedavi edilebilir) demanslar

Demansllarn % 20 ye yakn bir grubunda tibbi veya bazen cerrahi tedavi iledzelebilme ihtimali vardr

cerrahi tedavi ile:

normal basnl hidrosefalus ( ant ameliyat ile BOS peritona )

meningeal tmrler Kronik subdural hematom

tibbi tedavi ile dzelebilenler.

B12 vit. yetmezlii,

metabolik etyolojili demanslar hepatik yetmezlik

hipotroidi

kronik bbrek yetmezlii


21/27

normal basnl hidrosefalus

semptomlar klinik bulgu yardmctestler

etiyoloji

Progresivyrmeboz.,idrarinkontinas,fluktuasyon

gsterendemansklinii

Altekstremiedespastisite,piramidalbulgular,

lomberponksiyonsonras geiciiyileme

CT de yanventrikldilatasyonu,subaraknoidmesafede

daralma

Subaraknoidkanama,travmatikbeyin hasar,menenjit,

venz sinustrombozu,nadirenkriptojenik


22/27

Alzheimer hastal

Alzheimer hastal en sk demans sebebidir. 1907 de Alzheimer patolojiktansn yapmtr.

85 yata kiiden biri,Eer 100 yana ulalrsa toplumun yars Alzheimerli olur.

Bu gn iin sebebi bilinmemektedir. Pick hastal ile birlikte primerdejeneratif demans olarak deerlendirilir.

Patolojik olarak; kortikal nron saysnda azalma, nrofibriler yumaklar ve

senil( nritik plaklar) karakteristik bulgulardr.

Nronal ykm en ok asetilkolinerjik nronlardadr. Kolinerjik etkiyi glendirenilalar Alzheimer tipi demansllarda ksmen de olsa etkilidir.


23/27

Alzheimer hast. tedavisi

Spesifik tedavisi yoktur. Bu gn kolinerjik etkiyi artranilalar kismen fayda salamaktadr.

Alzheimer kliniine eklenen depresyon ve psikozlarhasta takibinde sorundur.

Demansllarda sedatif etkisi az ve antikolinerjik etkisi azilalar tercih edilmelidir.


24/27

Multi-infarkt demans

En nemli klinik bulgusu demans

Fokal nrolojik bulgular ile birlikte olabilir (hemiparezi gibi)

Klinik merdiven tipi progresiv bozulma gsterir. ( herinfarkt ile bozulma artar)

ounlukla diabet ve hipertansiyon gibi inme riskiniykselten hastalk zemininde geliir

CT veya MRI da birden fazla infarkt bulgusu


25/27

KISA MENTAL DURUM MUAYENE SORGULAMASI ( MMSE)

1

YNELM (Her doruya 1 puan, Toplam 10 puan ) Bu hastane / bina neresidir ?-------------------------------------

----------------------------------

u anda hangi ehirde bulunuyorsunuz ?.-------------------------------------------------------

Hangi yldayz ? ------------------------------------------------------------------------------------

Hangi aydayz ? -------------------------------------------------------------------------------------

Bugnn tarihi nedir? ------------------------------------------------------------------------------ Hangi blgedesiniz? ------------------------------------------------

-------------------------------- lkemizin ad nedir? -------------------------------------------------------------------------------

Binada kanc / hangi katta bulunuyorsunuz ? ------------------------------------------------

Haftann hangi gnndeyiz ? ---------------------------------------------------------------------

Yln hangi mevsimindeyiz ? ---------------------------------------

-------------------------------

KAYITA ALMA ( 3 puan )

cisim adlandrnz ve hastaya tekrarlatnz,hastann tekrarlad kadar puanlaynz. Hastanndzgn tekrarlayabilmesi iin gerekirse cisimbirka kez sylenir.----------

DKKAT VE HESAPLAMA ( 5 puan) 100 den 7er kararak 65 e kadar saynz. ------

--------------------------------------------

ARITIRMA ( 3 puan ) Daha nce sylenilen 3 cismi

hatrlayabiliyormusunuz ? ------------------------------------

DL TESTLER ( 8 puan) Gsterilerek adlandrma: Saat, kalem =2 ----------

---------------------------------------------

Tekrarlama hayr, eer, ve, veya, fakat . =1 ------

------------------------------------------- Kavrama: Sa elinize kad alnz ve yere

braknz =1 ------------------------------------- Gzlerinizi kapatnz emrini oku ve uygulanz

=3 ------------------------------------------

Herhangi bir cmle yaznz ( zne, fiil, nesne ) =1--------------------------------------------


26/27


2

DL TESTLER ( 8 puan) Gsterilerek adlandrma: Saat, kalem =2 -----------------

--------------------------------------

Tekrarlama hayr, eer, ve, veya, fakat . =1 -------------------------------------------------

Kavrama: Sa elinize kad alnz ve yere braknz =1 -------------------------------------

Gzlerinizi kapatnz emrini oku ve uygulanz =3 ----

-------------------------------------- Herhangi bir cmle yaznz ( zne, fiil, nesne ) =1 ------

--------------------------------------


27/27


3

YAPILANDIRMA (1 puan)

Aadaki ekilleri kopyalaynz =1

Toplam Puan ( En fazla =30 ) ---------------

demans 3 kbg

Documents