deĞerlendİrelİm

DEĞERLENDİRELİM

EĞLENELİM

ÖĞRENELİM

DÜNYA

DÜNYA

Dünyamızın ne şekilde olduğunu görerek anlamak için Dünya’ya uzaydan bakmak gerekir. Dünya’nın uzaydan çekilmiş fotoğraflarında mavi bir topa benzediği görülür. Bunun yanında Güneş ve Ay’ın da topa benzediği yani küre şeklinde olduğu Dünya’da yapılan gözlemler ve uzaydan çekilen fotoğraflarla anlaşılır.

Bu gök cisimlerinin büyüklüklerine göre sıralanışı Güneş, Dünya ve Ay şeklindedir. Dünya kendi etrafında döner. Ancak Dünya’dan baktığımızda uzaydaki cisimler daha küçük göründüğü için Güneş ve Ay’ı yaklaşık aynı büyüklükte görürüz.

DÜNYA

Dünya’nın kendi etrafındaki dönüş hareketinin yönü batıdan doğuya doğrudur. Dünya’nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süre bir gün olarak kabul edilmiştir. Gece ve gündüzden oluşan bir günlük sürenin 24 saat dilimine ayrılmasıyla saat oluşturulmuştur.

DÜNYA

Dünya kendi etrafındaki dönme hareketini sürdürürken bir taraftan da Güneş’in çevresinde dolanır. Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tam dolanımı 365 gün 6 saat sürer. Bu süre bir yıl olarak kabul edilmiştir.

DÜNYA

Dünya’nın kendi etrafındaki bir günlük dönme hareketi gece ve gündüzün oluşumunu sağlar. Dünya kendi etrafında dönmeseydi Dünya’nın bir yarısı sürekli gündüz diğer yarısı ise sürekli gece olurdu.

DÜNYA

Yerküre modelinde bir yönden ışık tutarak kendi etrafında döndürdüğümüzde bir yarısı ışık alırken diğer yarısı ışık almaz. Kürenin ışık alan yarısı Dünya’nın gündüzü yaşayan bölgelerini, ışık almayan yarısı ise geceyi yaşayan bölgelerini temsil eder.

DÜNYA

DÜNYAMIZ’IN YUVARLAK OLDUĞUNU NASIL İSPATLARIZ?

DÜNYA

GÜNEŞ

Güneş, uzaydan bakıldığında büyük sarı bir topa benzer. Güneş çok sıcaktır ve yanmakta olan gazlardan oluşan ateşten bir topa benzer. Çok güçlü bir ısı ve ışık kaynağıdır.

GÜNEŞ

Güneş’in güçlü ışığı gözlerimiz için çok zararlıdır. Bu nedenle hiçbir zaman güneşe çıplak gözle, özellikle de dürbün ve teleskopla bakılmamalıdır. Güneş bir ışık kaynağı olmasına rağmen Dünya ve Ay’ın kendi ışığı yoktur.

GÜNEŞ

GÜNEŞ

Gün boyunca Güneş gökyüzünde farklı yerlerde görülür. Sabah doğudan yükselmeye başlar. Öğlen gökyüzünden en yüksek noktaya ulaşır. Akşam ise batı ufkundan gözden kaybolur. Güneş’in hareket ediyor gibi görülmesinin sebebi Dünya’nın kendi etrafında dönme hareketi yapmasıdır.

Bu durumu farklı ulaşım araçları ile yaptığımız yolculuklarla çevredeki hareketsiz varlıkların hareketliymiş gibi görülmesine benzetebiliriz. Hareket eden bir otomobilde ya da trende iken yol kenarındaki ağaçları hareket ediyormuş görürüz. Oysa hareketli olan biziz, hareketsiz olanlar ise ağaçlardır.

GÜNEŞ

Dünya’nın kendi etrafında dönme yönü batıdan doğuya doğrudur. Bu sebeple Güneş doğudan yükselir. Güneş doğudan doğduğu için doğu kesimlerinde sabah, batıya göre daha erken olur.

GÜNEŞ

Ay, küre biçiminde bir gök cismidir ve tamamının görüldüğü dönemde büyük parlak bir topa benzer. Ay, ışık kaynağı değildir, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır. Ay’ın kendi ışığı yoktur. Bu nedenle dürbün ve teleskopla bakılabilir.

AY

AY

Ay da, Dünya gibi hareket halindedir. Ay’ın hareketlerinden biri kendi etrafında dönmesi diğerleri ise Dünya’nın etrafında dönmesi ve Dünya ile birlikte Güneş etrafında dönmesidir. Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir.

Ay’ın kendi etrafındaki dönme süresi ile Dünya etrafındaki dolanım süresi birbirine eşittir. Bu nedenle Dünya’dan bakıldığında Ay’ın daima aynı yüzünü görürüz.

AY

Ay dünyamızın 1/50’si kadardır. Ay’ın çapını 1 birim olarak kabul edersek Dünya’nın çapı 4 birim, Güneş’in çapı ise 400 birimdir. Diğer bir ifade ile Güneş’in çapı: Dünya’nın çapının 100, Ay’ın çapının ise 400 katıdır. Güneş ile Dünya arasındaki uzaklık Ay ile Dünya arasındaki uzaklıktan çok daha fazladır.

AY

AY’IN EVRELERİ

Ay’ın evreleri; Dünya’nın çevresindeki hareketi ile, Ay’ın Dünya etrafındaki dolanımı sonucu oluşur. Ay’ın, havanın açık olduğu gecelerde bile her zaman bütünü görünmez. Bazı gecelerde bir bölümü görünürken bazı gecelerde ise hiç görünmez.

Ay’ın görünüşünde düzenli bir değişim olduğu fark edilir. Yani Ay, Dünya etrafındaki bir dolanımı sırasında belli şekillerde görülür. Her zaman aynı sırayı izleyen bu görünüşlere Ay’ın evreleri denir. Ay’ın dört ana evresi vardır:

AY’IN EVRELERİ

AY’IN EVRELERİ

güneş

Son dördün

İlk dördün

Yeni ay

Dolunay

YENİ AY

Ay, Güneş ile Dünya arasında iken yeni ay evresi oluşur. Bu evrede Ay görülmez. Çünkü Ay’ın karanlık yüzü Dünya’ya dönüktür. Bu evrede Ay, Güneş ile beraber hareket eder. Yani Güneş’le doğar, Güneş’le batar. Gün geçtikçe uzanım açısı artacağından Ay, Güneş’e göre daha geride kalacak ve yavaş yavaş görülmeye başlayacaktır.

AY’IN EVRELERİ

İLK DÖRDÜN EVRESİ

Ay’ın Dünya’ya bakan kısmının sağ yarısı görünür. Ay’ın görünümü D harfi şeklindedir. Yeni ay evresinden 7 gün sonra oluşur. Ay, yeni ay evresinden sonra hilal şeklini alır. Gün geçtikçe hilal yarım daire şeklinde görülür. Dünya’dan, aydınlanmış olan Ay yüzeyinin yarısı görülür.

AY’IN EVRELERİ

DOLUNAY Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün

tamamı görünür. Dünya, Güneş ile Ay’ın arasındadır. Bu evrede Ay yörüngesi ile Güneş tam karşı karşıyadır. Bu durumda Ay, gün doğumundan gün batımına kadar, tam bir yuvarlak şekil ile bütün bir gece gökyüzünde görülür. Ay’ın ilk dördünden bir hafta sonra görülen durumudur.

AY’IN EVRELERİ

SON DÖRDÜN EVRESİ Ay’ın dolunay evresinden

yaklaşık 7 gün sonra görülen durumudur. Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün sol yarısı görünür. Ay’ın görünümü ters D harfi şeklindedir. Ay Dünya’nın etrafındaki bir tam dolanımını tamamlamadan önce bir kez daha yarım daire şeklinde görülür. Ay’ın her dört evrelik çevrimi, “ 29’5 gün ” de tamamlanır.

AY’IN EVRELERİ

DÜNYA , GÜNEŞ VE AY’IN HAREKETLERİ

1) Dünya kendi etrafında döner.

2) Ay kendi etrafında döner.

3) Ay, Dünya’nın etrafında döner.

DÜNYA , GÜNEŞ VE AY’IN HAREKETLERİ

5) Dünya ve Ay, Güneş’in etrafında döner.

UZAYLA İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR

Uzaya gönderilen araçları kullanmak ve gerektiğinde uzayda ve Dünya dışı gök cisimlerinde yürümekle görevlendirilen insan, uzay adamıdır.

Teleskop, çok uzak gök cisimlerini yakınımızdaymış gibi gösteren, gök cisimlerinin daha büyük görüntüler şeklinde görülmesini sağlayan ve özellikle rasathanelerde kullanılan optik bir alettir.


Gözlem evi anlamına gelir. Her çeşit değişikliği gözlemlemek, veriler toplamak, incelemek için kurulmuşlardır. Uzayda bulunan cisimleri incelemeye elverişli teleskop ve diğer yardımcı aletlerle donatılmış kubbesi açık özel binadır.


SORULAR

1. Dünya, ay ve Güneş’in şekli hangisine benzer?

Koni

Küp

Üçgen

Küre

A

B

C

D

SORULAR

2.

.......I…… , Dünya’nın etrafında dolanır. .......II….. , Güneş’in etrafında dolanır. Yukarıda verilen cümlelerin doğru tamamlanması için I ve II numaralı yerlere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

I) Ay II) Dünya

I) Ay II) Yıldız

I) Güneş II) Dünya

I) Güneş II) Ay

A

B

C

D

SORULAR

3. Kıyıya yaklaşan bir geminin önce gövde kısmını, sonra bacasını göremeyiz. Bu gözlem bize neyi kanıtlar?

Dünya’nın düz olduğunu

Dünya’nın küre biçiminde odluğunu

Dünya’nın bir tepsiye benzediğini

Dünya’nın dörtte üçünün sularla kaplı olduğunu

A

B

C

D

SORULAR

4. Güneş, Ay ve Dünya’nın büyükten küçüğe doğru sıralanışı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Dünya > güneş > ay

Güneş > dünya > ay

Güneş > ay > dünya

Dünya > ay > güneş

A

B

C

D

SORULAR

5. Ay’ın yarım daire olarak göründüğü evreler, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

İlk dördün – Dolunay

İlk dördün – Son dördün

Dolunay – Yeni ay

Yeni ay – Son dördün

A

B

C

D

SORULAR

Sonraki soruya geçmek için “ SONRAKİ SORUYA GEÇ ” butonuna tıklayınız.

DOĞRU CEVAP

Sonraki soruya geç

Sınavınız sona erdi, ana sayfaya geri dönmek için “ SINAVI BİTİR ” butonuna basınız.

DOĞRU CEVAP

Sınavı bitir

YANLIŞ CEVAP Sorunun açıklaması için “ BİLGİ AL ” butonuna

tıklayınız.

Sıradaki soruya geçmek için “ SONRAKİ SORUYA GEÇ ” butonuna tıklayınız.

Bilgi al Sonraki soruya geç

YANLIŞ CEVAP Sorunun açıklaması için “ BİLGİ AL ” butonuna

tıklayınız.

Sıradaki soruya geçmek için “ SONRAKİ SORUYA GEÇ ” butonuna tıklayınız.

Bilgi al

Doğru cevap D şıkkıdır.

Öğrenelim bölümünde Dünya, Güneş ve Ay’ın uzaydan çekilen fotoğraflarla ve yapılan gözlemlerle küreye benzediğini öğrenmiştik.

Sonraki soruya geç

SORUNUN ÇÖZÜMÜ

Doğru cevap A şıkkıdır.

Öğrenelim bölümünde Ay’ın Dünya etrafında dolandığını ve Dünya’nın Güneş etrafında dolandığını öğrenmiştik.

Sonraki soruya geç

SORUNUN ÇÖZÜMÜ

Doğru cevap B şıkkıdır.

Öğrenelim bölümünde kıyıya yaklaşan bir geminin önce dumanının, sonra bacasının ve en sonunda gövde kısmının göründüğünü öğrenmiştik. Bu bize Dünya’mızın yuvarlak yani küre şeklinde olduğunu kanıtlar.

Sonraki soruya geç

SORUNUN ÇÖZÜMÜ


Öğrenelim bölümünde bu gök cisimlerinin büyüklüklerine göre sıralanışının Güneş, Dünya ve Ay şeklinde olduğunu öğrenmiştik.

Sonraki soruya geç

SORUNUN ÇÖZÜMÜ


Öğrenelim bölümünde Ay’ın yarım daire, yani D ve ters D olarak göründüğü evrelerin ilk dördün-son dördün şeklinde olduğunu öğrenmiştik.

Sınavınız sona erdi, ana sayfaya geri dönmek için “ SINAVI BİTİR ” butonuna basınız.

Sınavı bitir

SORUNUN ÇÖZÜMÜ

BİRAZDA EĞLENELİM

Şimdi bölümünde biraz da eğlenelim.

Hepsini okuyup emin olduktan sonra boşluğa her tıklamanızda her bir cevap yerine gelecektir.

Hadi eğlencemize başlayalım.

EĞLENELİM

1) Güneş; Dünya ve Ay’dan ……………….. tür. 2) Dünya’dan bakıldığında ……………….. daima aynı

yüzü görünür.

3) ……………….. , gök cisimlerini incelemeye yarar.

4) Dünya’ya en yakın gök cismi ……………….. dır.

5) ……………….. ’e çıplak gözle bakmak gözlere zarar verebilir.

büyük

Ay’ın

Ay Teleskop

Güneş

FIKRA

Bir gece Nasreddin Hoca kuyudan su almaya gider. Bakar ki Ay kuyuya düşmüş. Hoca :

- - “ Kadın kadın, bana çabuk bir kanca getir yoksa Ay boğulup ölecek. ” diye hanımına bağırır.

- Karısı kancayı getirir. Nasreddin Hoca kancayı kuyuya atar çeker çeker kanca gelmez. Hoca :

- - “ Galiba Ay’ı tuttum. ” der. Kancanın ipi gerilir gerilir ve kopar. Sırt üstü düşen Nasreddin Hoca gökyüzünde Ay’ı görür ve :

- - “ Düştük düştük ama Ay’ı da kurtardık. ” der.

BİLMECELER C iken O, O iken C olur?

İçi ateş üstü taş, üzerinde bin bir baş?

Gökte durur paslanmaz, suya düşer ıslanmaz?

Cevap: ( Dünya )

Cevap: ( Güneş )

Cevap : ( Ay )

deĞerlendİrelİm

Documents