หลกการและนยามของEco Industrial Town

นางสาวพรรรตน เพชรภกด

ผอ านวยการสถาบนสงแวดลอมอตสาหกรรม

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

1

การสมมนาแลกเปลยนความร Eco Industrial Townวนท 1 กรกฎาคม 2556

หวขอน าเสนอ

• แนวคดและความจ าเปนในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

• Milestone การพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

• ความหมายของอตสาหกรรมเชงนเวศ

• คณลกษณะของโรงงานเชงนเวศ (Eco Factory)

• ตวอยางของตางประเทศ

2

ความเลอมล าทางเศรษฐกจคณภาพชวตทไมด....น าไปส ปญหาสงแวดลอม

ประชาชนระดบรากหญามรายไดนอย

ฐานเศรษฐกจทไมเขมแขง

ขาดโอกาสในการเพมรายได /ตนทน

การผลตสง

ภาวะคาครองชพสง

ความเลอมล าทางเศรษฐกจ

คณภาพชวตทไมด

ขาดความตระหนกในปญหาสงแวดลอม

แนวคดและความจ าเปนในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

3

แหลงก าเนดปญหาสงแวดลอม?

อนตราย/ความเสยง

กลน,

พลงงาน(ไฟฟา, น ามน)

น า

วตถดบ/ทรพยากร

รายได/ก าไร

น าทง

ขยะของเสย

เสยงดง,

Groundwater Flow Groundwater

Soil Water table

Contaminated

ภาครฐ, ภาคสงคม

อตสาหกรรม

เกษตรกรรมปศสตวประมง

ชมชน

การปนเปอน

การบกรกแหลงทรพยากร

ทรพยากรเสอมโทรม

แนวคดและความจ าเปนในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ (ตอ)

4

เมองอตสาหกรรมเชงนเวศ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ปญหาภาวะโลกรอน (Global warming)

ความกงวลของสงคม

การแขงขนในตลาดโลก

การม สวนรวม

คณภาพชวตทด

การอยดมสขของสงคม อยางยงยน

แรงขบเคลอน

(Dri

vin

g F

orc

e)

กลไกการขบเคลอน บทบาทของทกภาคสวน

ภาครฐ

เอกช

นชมชน

สถาบน

แนวคดและความจ าเปนในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ (ตอ)

แนวทางการด าเนนงาน

สงแวดลอมทด

5

ขอเทจจรงในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศเชงพนท

การพฒนาฯ จะเนนเชงพนท ซงจ าเปนตองพฒนาในหลายมต และแตละมตมความเชอมโยงกบหลายหนวยงาน และในแตละพนทม Stakeholder หลายกลม

ในแตละกลมม Agenda ทแตกตางกน (โรงงาน, ทองเทยว, เกษตร, ชมชน)

โครงสรางการปกครองของประเทศเนนการจดการแบบฟงคชน แตตองตอบสนองความตองการของพนทซงมหลากหลาย ท าใหไมสามารถตอบสนองความตองการไดครบถวน

6

“ชมชนวางใจ อตสาหกรรมโปรงใส รวมใจพฒนา”

Milestone การพฒนาเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ

2552 2553 2554-2555 2556

ครม. มมตให สศช. ปรบปรง

องคประกอบและอ านาจหนาท

ของคณะกรรมการพฒนาพนท

ชายฝงทะเลภาคใต โดยผนวก

รวมขอเสนอของภาคเอกชน

เรองการจดตงคณะกรรมการ

พฒนาอตสาหกรรมและชมชน

อยางยงยน

คณะกรรมการรฐมนตรเศรษฐกจ

(รศก.) มมตให สศช.ศกษาทศ

ทางการพฒนาเศรษฐกจและ

ภาค อตสาหกรรมของประเทศ

เชอมโยง กบการพฒนาพนท

เศรษฐกจ รวมถง ภาคเกษตร

และการทองเทยวดวย

ครม . ม ม ต ร บท ร าบแน ว

ท า ง ก า ร พ ฒ น า เ ม อ ง

อ ต ส า ห ก ร ร ม น เ ว ศ

ตามท สศช. เสนอ

แ ล ะ ม อ บ ห ม า ย ใ ห

ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร พ ฒ น า

อตสาหกรรมแหงชาตและ

คณะกรรมการพฒนาพนท

บ ร เ วณชายฝ งทะ เลภาค

ตะวนออก

ร บข อ เสนอแนวทางกา ร

พฒนาเมองอตสาหกรรม

นเวศไปประกอบการวางแผน

และก ากบดแลการพฒนา ทง

ในภาพรวมและระดบพนท

ตอไป

ครม. มมตมอบหมายให

อก. รวมกบ มท. และ

ทส. จดตงคณะท างาน

เ พอศกษา รปแบบการ

จดท าอตสาหกรรมเชง

นเวศใน

1) พนทอตสาหกรรมเดม :

สมทรปราการ สมทรสาคร

และระยอง

2) พนทอตสาหกรรมใหม :

ฉะเชงเทรา และปราจนบร

ใหจดท าแผนการพฒนา

ยกระดบนคม เขาสเมอง

อตสาหกรรมเชงนเวศ และ

เสนอ ครม. ตอไป

7

แผนพฒนาฯ ฉบบท 11

พฒนาเมองอตสาหกรรม

เ ช ง น เ ว ศ แ ล ะ ฟ น ฟ

ส ง แ ว ด ล อ ม ใ น พ น ท

อ ตสาหกร รมหล กขอ ง

ประเทศ

กระทรวงอ ตสาหกรรม

พฒนาตวชวดการพฒนา

เมองอตสาหกรรมเชงนเวศ

ค ร อ บ ค ล ม 5 ม ต

(กายภาพ เศรษฐกจ สงคม

ส ง แ ว ด ล อ ม แ ล ะ ก า ร

บรหารจดการ)

กรอ. และ กนอ. พฒนา

พนทพฒนาอตสาหกรรมส

การเปนเมองอตสาหกรรม

เชงนเวศ

ความหมายของเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ

1. ผงเมอง2. ระบบบ าบดมลพษ

(น า อากาศ ขยะและกากของเสย)3. ระบบเฝาระวง ตรวจตดตามและ

ตรวจสอบมลพษ4. ระบบโครงสรางพนฐาน5. ระบบสาธารณสข ความปลอดภย และ

อาชวอนามย6. ระบบการศกษา วจยและพฒนา7. ระบบขอมลขาวสาร

Green Factory โรงงานอตสาหกรรมทน าแนวคดหลกของ Industrial Ecology มาใช จะอยไดทงใน Eco Industrial Zone/Area, Estate, Eco City หรอ Eco Town

Eco Industrial Zone / Estate

เปน รปแบบพฒนา พน ทอตสาหกรรม ทสอดคลองกลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกนในเชงพงพาอาศยซงกนและกน ระหวางโรงงานตางๆ ในพนท กบสงแวดลอมโดยรวม และระบบนเวศทองถน

Eco Family, Eco Community, Eco School

ชมชนโดยรอบ อาจประกอบดวยโรงเรยน บานพกอาศย แหลงชมชนตางๆ เปนตน ทน าแนวค ดการป ระหย ดพล ง ง าน การใชทรพยากรอยางคมคา และการอปโภคและบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม

Eco Industrial Town

เมองนาอย คอตสาหกรรม เปนความเชอมโยงของพนทอตสาหกรรมกบกลมโรงงาน องคกร หนวยงานทองถน และชมชนโดยรอบ ทมความสมด ลขอ ง เศรษฐ กจ ส งคมและสงแวดลอม

Eco City / Eco Town

เมองนาอย เมองยงยน ทเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เกดจากการพฒนาของทงภาคอตสาหกรรม การทองเ ทยว การใชบรการ และการด าเนนงานในสวนอนๆ ทเกยวของททกฝายอยรวมกนและเกอหนนกน8

ความหมายของเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ (ตอ)

เปน เมองหรอ พนทซ งมการ พฒนาอตสาหกรรมโดยใหมความเชอมโยงของนคมอตสาหกรรม สวนอตสาหกรรมหรอเขตประกอบการอตสาหกรรมกบกลมโรงงาน องคกร หนวยงานทองถนและชมชนโดยรอบ ใหเจรญเตบโตไปดวยกน ภายใตการก ากบดแลสงแวดลอมทด และการรวมมอกนขบเคลอนอยางจรงจงของคนในพนท เพอท าใหอตสาหกรรมอยรวมกบชมชนไดอยางเปนสขและยงยน

ดงนน “เมองอตสาหกรรมเชงนเวศ (Eco Industrial Town)”หมายถง

กายภาพ

สงแวดลอม

การบรหารจดการ

สงคม

เศรษฐกจ

5 มต

9

Eco Symbiosis

ความหมายของเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ (ตอ)

องคประกอบในการพฒนาทส าคญ

1. การพฒนาเชงพนททมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดหรอไมมการปลอยมลพษ

2. เกดความรวมมอในกลมอตสาหกรรม ทงในและนอกพนท ในการใชทรพยากรรวมกน ประหยดการใชพลงงาน แลกเปลยนของเสย

3. สรางพนทของการใชวสดหมนเวยน และพนทลดการปลอยกาซเรอนกระจก

4. สรางเครอขายความรวมมอ โดยชมชนในพนทมสวนรวมในการจดการทรพยากรและพฒนาพนท

10

“Eco Symbiosis” คอ

ความหมายของเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ (ตอ)

การน าของเสย, วสดเหลอใช, พลงงาน จากโรงงานหนงมาเปนวตถดบของอกโรงงานหนง ทงนเพอใหเกดความคมคาในการใชทรพยากร,พลงงานและลดปรมาณของเสยใหเหลอนอยทสด

การพยายามปดวงจรของการใชทรพยากร พลงงาน และลดการปลดปลอยของเสยใหเหลอนอยทสดเทาทจะเปนไปได โดยพยายามสรางสมดลระหวาง Input และ Output ของแตละโรงงาน แตละพนท ซงแสดงไดโดย Block Flow Diagram ของ Material, waste & by Product, Energy และ Resources เพอใหเหนถงความสมดลของแตละ Eco-Plant

การเสรมสรางกจกรรมความรวมมอตางๆ (Sharing Activities) ระหวางโรงงานทงในพนทพฒนาฯ เดยวกนและระหวางพนทฯ เพอใหการชวยเหลอเกอกลพงพาซงกนตามหลก Symbiosis

11

1. ควบคมมลพษใหไดมาตรฐานตามกฎหมาย

2. น าระบบมาตรฐานการจดการสงแวดลอมมา

ประยกตใช

3. ปรบปรงประสทธภาพการผลต (Process

Efficiency)

4.การบรหารจดการทรพยากร และพลงงานอยางมประสทธภาพ (Low Carbon

Societies)5. สรางสรรคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม (Eco

design/ Eco Product)

6. การสรางแนวปองกนมลพษ

7. การท า CSR

8. การมสวนรวมของทกภาคสวน

คณลกษณะของโรงงานเชงนเวศ (Eco Factory)

Eco Factory หมายถง

“โรงงานอตสาหกรรม ทยดมนในการประกอบกจการทเปนมตรตอสงแวดลอม เพอการพฒนาอยางยงยน ดวยการมงเนนในเรองของก า ร พ ฒ น า แ ล ะ ป ร บ ป ร งกระบวนการผลต และการบรหารจดการสงแวดลอมบนพนฐานของความร บผ ดชอบต อส งคมท งภายใน และภายนอกองคก ร ตลอดหวงโซอปทานอยางตอเนองและยงยน”

12

การปรบตวสการเปนโรงงานเชงนเวศ (Eco Factory)

ชมชนเชงนเวศ

เกษตรกรรมเชงนเวศ

อตสาหกรรมเชงนเวศ

การไดรบประโยชนรวมกน

ตวอยางการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

สหรฐอเมรกา

สวเดน

เดนมารก

สหราชอาณาจกร

ญปน

จน

13

ประเทศสหรฐอเมรกา

• การลดปรมาณของเสยโดยใชหลกการ 3 Rs

• การใชเทคโนโลยทสามารถผลตพลงงานชวภาพจากของเสยและวสดเหลอใช (Waste into Energy) ทเกดจากการท าการเกษตรและปศสตวและจากครวเรอน

– การใชเทคโนโลยเพอผลตกระแสไฟฟา ความรอน กาซชวภาพ น ามนชวภาพ และปย จากมลสตว ขยะมลฝอย และซงขาวโพด เปนตน

• การเพมพนทสเขยว โดยการก าหนดเกณฑมาตรฐานพนทสเขยวในเมองขนาดกลางถงขนาดเลก

– The National Recreation and Park Association ก าหนดไวใหมพนทสเขยวท 40 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน

– สวนองคการสหประชาชาต (United Nation) ไมต ากวา 50 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน 14

ประเทศสวเดน

The Hammarby Model

การผลตและการใชพลงงาน

การบรหารจดการขยะและของเสย

การบรหารจดการน า

การน าของเสยกลบมาใชประโยชนใหม เพอผลตไฟฟาและใหพลงงานแกเครองท าความรอน และมการคดแยกขยะกอนทง และน าขยะมาใชประโยชน15

ประเทศเดนมารก

มแนวคดตามหลกการประหยดการใชทรพยากรไฟฟาและน า รวมถงการน าของเสยกลบมาใชใหเกดประโยชน เชน

o ความรอนทเหลอจากการผลตไฟฟาจะถกน ากลบมาใชในองคกรอนและใชในระบบความรอนการของเมอง

o การน าน ากลบมาใชซ าภายในองคกรใหเหมาะสมและเกดประสทธภาพมากทสด ท าใหเกดการน าน ากลบมาใชซ าไดประมาณ 3-4 รอบ

o การน ากระดาษวสดโลหะทงโรงงานและครวเรอนถกน ามาแปลงเปนพลงงานไฟฟาและความรอนส าหรบครวเรอน 150,000 ครวเรอนไดถงรอยละ 80

นคมอตสาหกรรมเชงนเวศ Kalunborg ของประเทศเดนมารก ถอเปนนคมอตสาหกรรมเชงนเวศตนแบบทไดรบการยอมรบจากนานาชาต โดยมจดเรมตนจากความรวมมอภายในระหวางบรษททตงอยในพนทใกลเคยงกนในการแลกเปลยนวตถดบและพลงงาน จนกระทงสามารถด าเนนงานเปนเครอขายอตสาหกรรมแบบพงพา (Industrial Symbiosis)

16

ประเทศเยอรมน

• เนนการสรางระบบเศรษฐกจแบบครบวงจร โดยผานกระบวนการพฒนาทางกฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอมและอตสาหกรรม

• เรมตนจากกฎหมายทเกยวของกบการจดการของเสย การควบคมการบรรจหบหอสนคาของผลตภณฑตางๆ เพอลดและหลกเลยงการใชวสดบรรจภณฑ โดยการใชซ า และการหมนเวยนน ากลบมาใชใหม

• โรงงานและผเกยวของในตลาดการผลตบรรจภณฑเปนผรบผดชอบในการก าจดผลตภณฑ

• มการฟนฟชมชนทองถนทตองรบภาระก าจดของเสย รวมไปถงการรณรงคสงเสรมการน าวสดกลบมาใชใหมอยางชดเจน

17

ประเทศสหราชอาณาจกร

• เรมป 2548 โดยมการจดตงโครงการ National IndustrialSymbiosis Programme (NISP)

• NISP มงเนนการสนบสนนใหโรงงานตางๆในเครอขาย รวมกนหาวธการใชประโยชนจากของเสยและวตถดบทไมเปนทตองการใหไดมากทสด เพอเปนการลดปรมาณการฝงกลบของเสย และลดตนทนการจดการของเสยส าหรบโรงงาน นอกจากนยงชวยสนบสนนการสรางเครอขายเพอแลกเปลยนซงวตถดบ พลงงาน การจดสง (Logistics) และองคความร

18

ประเทศญปน

วตถประสงคหลก 2 ประการ :

• การกระตนการพฒนาอตสาหกรรมใหม

• การจดการของเสยทมงเนนการมของเสยเปนศนย (Towards Zero Waste) โดยการแลกเปลยนของเสยอตสาหกรรมหรอ waste Exchange ตามหลก 3Rs โดยก าหนดเปาหมายเพอลดอตราการฝงกลบของเสยใหสงขนเรอยๆ ทกป

5 ปจจยหลกแหงความส าเรจ :

1. ความรวมมอของรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน

2. มกฎระเบยบทเขมงวดในการปรบตลาดเขาสสงคมทมวงจรการใชวสดอยางมประสทธภาพ

3. มการขยายตลาดธรกจเชงนเวศนทงในประเทศและตางประเทศอยางกวางขวางและรวดเรว

4. เนนการใชเทคโนโลยการจดการสงแวดลอม และเทคโนโลยทเปนมตรตอสงแวดลอมและนวตกรรมเพอแกไขปญหาสงแวดลอม

5. เนนการอนรกษพลงงาน การพฒนาวสด และบรณาการการจดการของเสย

19

As of July 2010, 26 regions

Hokkaido (approved June 30, 2000)

Sapporo (approved September 10, 1998)

Iida, Nagano Prefecture (approved July 10, 1997)

Toyama City (approved May 17, 2002)

Yokkaichi, Mie Prefecture (approved September 16, 2005)

Suzuka, Mie Prefecture (approved October 29, 2004)

Aomori Prefecture (approved

December 25, 2002)

Akita Prefecture

(approved November 12, 1999)

Kamaishi, Iwate Prefecture (approved

August 13, 2004)

Uguisuzawa, Miyagi Prefecture

(approved November 12, 1999)

Chiba City (approved January 25, 1999)

Tokyo (approved October 27, 2003)

Kawasaki (approved July 10, 1997)

Aichi Prefecture (approved September 28, 2004)

Gifu Prefecture (approved July 10, 1997)

Ehime Prefecture (approved January 20, 2006)

Kochi City (approved December 13, 2000)

Naoshima, Kagawa Prefecture (approved March 28, 2002)

Osaka Prefecture

(approved July 28, 2005)

Hyogo Prefecture

(approved April 25, 2003)

Okayama Prefecture (approved March 29, 2004)

Hiroshima Prefecture (approved December 13, 2000)

Yamaguchi Prefecture

(approved May 29, 2001)

Minamata, Kumamoto Prefecture (approved Feb 6, 2001)

Omuta, Fukuoka Prefecture (approved July 3, 1998)

แผนทโครงการ Eco-Town ทง 26 แหงทวประเทศญปน

Kitakyushu (approved July 10, 1997)

20

โครงการเมองอตสาหกรรมนเวศเมองคตะควช

โครงการตตะควช เมองอตสาหกรรมนเวศ ไดรบการอนมตเมอป พ.ศ. 2540 โดยกระทรวงเศรษฐกจการคาและอตสาหกรรม และกระทรวงสงแวดลอม

ผลทไดรบ

- เกดผลตภณฑมลคา 1.06 ลานลานเยน

- เกดมลคาเพม 5.6 แสนลานเยน

- สรางการจางงาน 6,470 คน

- สงเสรมอตสาหกรรมใหม- สรางการจางงาน- ผลทไดรบจากผมาเยอน

73 ลานเยน/ป (การเดนทาง อาหาร ทพกอาศย และอนๆ)

21

ประเทศจน : Tianjin Eco-City มงหวงใหเปน Tianjin เปนมหานครสเขยว

ตนแบบของโลก และเปนพนททดงดดใหประชากรยายเขามาตงถนฐาน เพอลดความแออดของประชากรในเมองใหญภายในประเทศ

Tianjin Eco-City ถกออกแบบและวางผงเมองอยางมระบบและระเบยบ ประกอบดวย ยานทอยอาศย ยานธกจ แหลงงาน ระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ พนทนนทนาการและพนทสเขยว และเชอมตอในแตละยานดวยระบบขนสงมวลชนดวยรถไฟฟาแบบรางเบา

จดเดนของ Tianjin Eco-City คอ การใชพลงงานสะอาด การใชวสดทเปนมตรกบสงแวดลอม ลดการใชพลงงาน การใชทรพยากรธรรมชาตของเมอง โดยเฉพาะอยางยง “น า” ทมอยอยางจ ากด โดยไดใชเทคโนโลยในการน าน ากลบมาใชใหม การผลตน าประปาจากน าทะเล

โครงการจะแลวเสรจภายในป 256322

ปญหาอปสรรคในด าเนนงาน

• หนวยงานทเกยวของยงไมมมตรวมกนในการพฒนาพนทใดพนทหนง

• โครงการของแตละหนวยงานสวนใหญตอบสนองพนธกจของแตละหนวยงาน แตยงไมไดมองภาพรวมของพนท ขาดความเชอมโยงซงกนและกน

• ขาดเจาภาพหลกทสามารถบรณการการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศเชงพนท

• การด าเนนงานยงไมตอเนอง ขนอยกบความสนใจของผบรหารทงในสวนของภาครฐและเอกชน

• การด าเนนงานไมสามารถสนองตอบความตองการของทกภาคสวนไดอยางครบถวน

• ขาดเปาหมายรวมในการพฒนาพนทสความเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ

• กฎระเบยบและมาตรการสนบสนนบางประเดนยงไมเออตอการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

– การจดสรรงบประมาณทองถน, ประชากรแฝง

– ระบบการช าระภาษทองถน

– การขนยายของเสยระหวางโรงงาน เพอน าไปใชประโยชนใหม

• โครงสรางพนฐานไมรองรบการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ

• ทองถนขาดงบประมาณในการพฒนาระบบสาธารณปโภคพนฐาน

• ผประกอบการบางสวนยงไมเหนความส าคญและยงไมใหความรวมมอเทาทควร

23

อตสาหกรรมอยรวมกบชมชนไดอยางเปนสขและยงยน

24ภาพกราฟฟกประกอบจาก http://www.niehs.nih.gov/research/supported/programs/justice/ และ http://achievedstrategies.com/blog/connect-share-win-its-your-time/ และภาพถายจากหลากหลายแหลง

ขอบคณคะ

สถาบนสงแวดลอมอตสาหกรรม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยโทรศพท 02-345-1273 โทรสาร 02-345-1266-7Website : http://www.iei.or.thFacebook : http://www.facebook.com/IndustrialEnvironmentInstituteTwitter :http://twitter.com/VR_IEI

25