de onderaanneming uitgespit infosessie in het kader van het efro-project “samenwerking tussen...
TRANSCRIPT
De onderaanneming uitgespitInfosessie in het kader van het EFRO-project“Samenwerking tussen sociale economie en
reguliere economie in de groensector”
16 juni 2011De Punti.s.m. Advocatenkantoor Curia (Mr. Anneleen Steeno)i.s.m. Wase Werkplaats (Dhr. Carlo Van Hoey)
De onderaanneming uitgespit
Mr. Anneleen Steeno16 juni 2011
Overzicht
I. Kwalificatie van de onderaannemingsovereenkomst
II. De onderaannemingsovereenkomst als zelfstandige overeenkomst
III. Enkele topics nader belicht:a) Prijsb) Verwijlboetesc) Overmachtd) Aansprakelijkheid e) Exoneratieclausulesf) Remedies bij wanprestatie
Overzicht
I. Kwalificatie van de onderaannemingsovereenkomst
II. De onderaannemingsovereenkomst als zelfstandige overeenkomst
III. Enkele topics nader belicht:a) Prijsb) Verwijlboetesc) Overmachtd) Aansprakelijkheid e) Exoneratieclausulesf) Remedies bij wanprestatie
I. KWALIFICATIE VAN ONDERAANNEMING
Geen definitieTwee constitutieve elementen:
- Zowel hoofd- als onderaannemingsovereenkomst is een aannemings overeenkomst
- de overeenkomst met de onderaannemer is een onderovereenkomst
1) (Onder)aanneming – afbakening
• Aanneming – koop
• Aanneming - huur van materiaal
• Onderaanneming - terbeschikkingstelling van werknemers
• Onderaanneming - arbeidsovereenkomst
i. Aanneming - koop
• Koop: overdragen van de eigendom van een bestaande of toekomstige zaak tegen een vooraf bepaalde of bepaalbare prijs
• Aanneming: leveren van een dienst tegen een prijs
• Gemengde overeenkomsten: kwalificatieprobleem!CumulatietheorieAbsorptietheorie (kwalificatie partijen,
specificiteitscriterium, conceptiecriterium)
• Belang (bepaalbaarheid van de prijs als geldigheidscriterium, toepasselijkheid 10-jarige aansprakelijkheid art. 1792 B.W., rechtstreekse vordering en voorrecht OA, opzegmogelijkheid art. 1794 B.W., exoneratie aansprakelijkheid)
ii. Aanneming - huur
• Ter beschikking stelling van machine (bv. kraan) met begeleidende werkkracht- Absorptietheorie (onafhankelijkheid werkkracht, aard
van het werk en van het ter beschikking gestelde goed)
• Belang: Opnieuw rechtstreekse vordering en voorrecht OA, aansprakelijkheidproblematiek (aansprakelijkheid voor aangestelden art. 1384 vereist band van ondergeschiktheid (dus OG aansprakelijk bij huur, minder kans bij aanneming)
iii. Aanneming – terbeschikkingstelling van werknemers
• Hoofdaannemer zoekt bijkomende werknemer om hem bij te staan in het werk dat hem werd toevertrouwd- Overdracht van gezag over de werknemer?
• Belang (sociaal recht, aansprakelijkheid art. 1384 voor aangestelden)
iv. Aanneming - arbeidsovereenkomst
• Criterium: ondergeschikt verband
• Belang: immuniteit van artikel 18 Arbeidsovereenkomstenwet voor werknemers
2) Onderovereenkomst
• Onderaanneming vs. nevenaanneming
• Onderaanneming vs. overdracht van overeenkomst
Overzicht
I. Kwalificatie van de onderaannemingsovereenkomst
II. De onderaannemingsovereenkomst als zelfstandige overeenkomst
III. Enkele topics nader belicht:a) Prijsb) Verwijlboetesc) Overmachtd) Aansprakelijkheid e) Exoneratieclausulesf) Remedies bij wanprestatie
II. OA IS EEN ONAFHANKELIJKE OVEREENKOMST
• Geen driehoeksverhouding
• Gevolgen van autonoom karakter
• Belang van contractuele transparantie
Privaatrechtelijke overeenkomst
1) Geen driehoeksverhouding
OpdrachtgeverOpdrachtgever
OnderaannemerOnderaannemer
Aannemer
=
Hoofdaannemer
Aannemer
=
Hoofdaannemer
Rechtstreekse vordering
OH-opdracht
××
2) Gevolgen van het autonoom karakter
• Totstandkoming en geldigheid van de onderaanneming is niet afhankelijk van de totstandkoming en geldigheid van de hoofdaannemingsovereenkomst
• Geen onderlinge toepassing van de contractuele voorwaardenbvb. exoneratieclausules, boetebedingen, forumclausules, etc. Eenzelfde feit kan verschillende rechtsgevolgen hebben in de 2 overeenkomsten
• Opeisbaarheid en betaling onderaannemingsprijs• Tegenwerpelijkheid van expertises• Oplevering• Einde
3) Belang van contractuele transparantie
• HA als tussenpersoon heeft er alle belang bij om beide contractuele verhoudingen op elkaar af te stemmen – maar kan ook in voordeel van OA werken (zie vbn)
• Algemene verwijzingen in de zin van “de OA moet worden uitgevoerd volgens de bepalingen van hoofdA” ?- RS: enkel de technische aspecten- Wat bij tegenstrijdigheid?
• Transparantie per onderwerp voorzien
Overzicht
I. Kwalificatie van de onderaannemingsovereenkomst
II. De onderaannemingsovereenkomst als zelfstandige overeenkomst
III. Enkele topics nader belicht:a) Prijsb) Verwijlboetesc) Overmachtd) Aansprakelijkheid e) Exoneratieclausulesf) Remedies bij wanprestatie
18
Prijs
Aanneming in vrije rekening- aannemer bepaalt prijs achteraf- “prijs die gebruikelijk is”- rechter heeft marginaal toetsingsrecht
Aanneming tegen eenheidsprijzen van werkuren en materialen
Aanneming tegen vaste forfaitaire prijs
Uitvoeringsrisico voor
aannemer verhoogt
Uitvoeringsrisico voor
aannemer verhoogt
Verwijlboetes
• Principe: voorzienbare schade- Voorzienbaarheid voor OA van de boetes te betalen door
HA• Forfaitaire schadevergoedingsclausule
- Wat? Contract bepaalt forfaitaire schadevergoeding vooraf, geen bewijs van schade nodig, enkel van inbreuk
- Waarom? Onzekerheid voorkomen of omdat schade moeilijk te bewijzen is
- Grens: strafbeding, matiging indien totale discrepantie met actuele schade
- Varianten: met of zonder mogelijkheid om hogere actuele schade te bewijzen en te vorderen
Overmacht
• Art. 1147 B.W.: geen definitie
• Rechtspraak: twee voorwaarden- Ontoerekenbaar aan debiteur
Niet te wijten aan (zelfs lichte) fout Onvoorzienbaar en kan niet voorkomen noch
vermeden worden- Volstrekte onmogelijkheid van nakoming
Hardship/imprevisie niet voldoende Wel mogelijkheid om contractueel “hardship”-
clausule te voorzien Gewijzigde omstandigheden die contractueel evenwicht manifest verstoren geven recht om de overeenkomst te beëindigen, te heronderhandelen of aan te passen
Aansprakelijkheid van HA voor daden OA (1)
• Soms terug te leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid aannemer (bv. onzorgvuldige keuze onderaannemer)
• Contractuele aansprakelijkheid voor daden onderaannemer (art. 1797 B.W. “voor de personen die hij bezigt”) - Fout van OA geen overmacht voor hoofdA – hoofdA is
contractueel aansprakelijk voor fouten OA- Overmacht in hoofde van OA, wel overmacht in hoofde
van hoofdA
Aansprakelijkheid van HA voor daden OA (2)
• Buitencontractuele aansprakelijkheid voor onderaannemers?- art. 1384, lid 3 B.W.: band van ondergeschiktheid vereist,
bv. werknemers- In principe dus niet voor onderaannemers, tenzij uit
onderaannemingsovereenkomst directiebevoegdheid aan de hoofdaannemer wordt toegekend.
- Voorwaarden voor 1384, lid 3 B.W. Schade die niets te maken heeft met de uitvoering van
de overeenkomst Aangestelde handelde in de uitoefening van zijn
opdracht• Regres
- Bepaald door de rechtsverhouding HA – OA! (onafhankelijke overeenkomst)
Contractuele aansprakelijkheid
Contractuele aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid OA/A (1)• Contractueel aansprakelijk voor niet-nakomen
van verbintenis (laattijdige oplevering, verborgen gebreken, etc.)- HA – HO en OA – HA- Niet OA – HO- Schadevergoeding: beperkt tot voorzienbare
schade• Samenloop tussen contractuele en
buitencontractuele aansprakelijkheid?- Relevantie? 1382 BW: ook onvoorzienbare
schade, ingebrekestelling niet vereist- HVC: fout én schade niet louter
contractueel. de facto ‘misdrijf’
OGOG
OAOA
HAHA
Geen contractuele
aansprakelijkheid
××
Geen contractuele
aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid OA/A (2)
• Kan de OG zich buitencontractueel richten naar OA? quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent (fout én schade niet louter contractueel)P.M.: geldt enkel t.a.v. opdrachtgever, niet andere derden
Contractuele aansprakelijkheid
Contractuele aansprakelijkheidOGOG
OAOA
HAHA
××1382?
Exoneratieclausules
• Beperkingen op aansprakelijkheid aannemer zijn mogelijk, maar grenzen- Uitholling van verbintenis- Dingende wettelijke bepalingen (bv. 10-jarige
aansprakelijkheid voor gebreken die stevigheid gebouw aantasten)
- Persoonlijk opzet (wel exoneratie mogelijk voor zware fout)• Kan men aansprakelijkheid voor daden onderaannemer
uitsluiten?- Ja, maar eerste twee grenzen gelden- Volgens HVC: wel exoneratie mogelijk voor opzet OA
• Strengere grenzen indien consument (WHPC)
Remedies bij contractuele wanprestatie (1)
• Tijdelijke contractuele remedies- Exceptie van niet-nakoming – ENAC
Tijdelijke opschorting van eigen verbintenissen Geen voorafgaande tussenkomst rechter Voorwaarden: voorafgaande ingebrekestelling en
proportionaliteit
Remedies bij contractuele wanprestatie (2)
• Definitieve contractuele remedies
- Art. 1184 B.W. Gedwongen uitvoering afdwingen
- In natura (onder verbeurte van een dwangsom)» Door schuldenaar zelf, gekoppeld aan dwangsom» Zelf of door derde op kosten van de schuldenaar
- Indien in natura niet mogelijk: bij equivalent Ontbinding van de overeenkomst vorderen
eventueel aangevuld met schadevergoeding
Remedies bij contractuele wanprestatie (3)
- Contractuele clausules die rechtelijke tussenkomst overbodig maken Buitengerechtelijke vervanging zonder voorafgaande
rechterlijke machtigingbv. indien gedurende 30 opeenvolgende werkdagen geen werkzaamheden uitgevoerd en de werken worden niet hervat binnen de 8 dagen na ingebrekestelling, recht om werken door derde te laten uitvoeren op kosten van schuldenaar
Uitdrukkelijk ontbindend beding: opsomming van omstandigheden waarin een partij kan beëindigen met onmiddellijke ingang en zonder schadevergoeding
- Pro memorie: ingebrekestelling altijd nodig, tenzij zinloos of wegbedongen
