de - info.igme.esinfo.igme.es/cartografiadigital/datos/magna50/memorias/mmagna0939.pdf ·...

63

Upload: duonghanh

Post on 29-Oct-2018

218 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

INS

TIT

UT

O

GE

OLO

GIC

O

y M

INE

RO

D

E

ES

PA

ÑA

MA

PA

G

EO

LO

GIC

O D

E E

SP

A

E.

1: 5

0.0

00

CA

STIL

LO

DE

LAS

GU

AR

DA

S S

egun

da

seri

e -

Pri

mer

a e

dic

ión

SE

RV

ICIO

D

E

PU

BL

ICA

CIO

NE

S

MIN

IST

ER

IO

DE

IN

DU

ST

RIA

La

pre

sen

te H

oja

y M

em

ori

a h

an s

ido

re

aliz

adas

po

r la

Em

pres

a N

acio

nal

Ad

ara

de

In

vest

iga

cio

ne

s M

ine

ras,

S

. A

., co

n n

orm

as,

d

ire

cció

n

y su

pe

rvi­

sió

n

del

IGM

E,

habi

endo

in

terv

en

ido

en

la

s m

ism

as

los

sig

uie

nte

s té

cnic

os

sup

eri

ore

s:

En

Ca

rto

gra

fía

: Je

sús

Ram

írez

C

op

eir

o

de

l V

illa

r,

Dr.

In

ge

nie

ro

de

Min

as,

y

Raf

ael

Var

ea

Nie

to,

Lic.

en

C

ien

cia

s G

eo

lóg

ica

s (c

ola

bo

ran

do

en

la

s ro

cas

intr

usi

vas)

. E

n la

M

em

ori

a:

Jesú

s R

amír

ez

Co

pe

iro

de

l V

illa

r.

En

Pe

tro

log

ía:

Au

rora

A

rgü

elle

s A

lva

rez

y T

eres

a N

odal

R

amos

, Li

cenc

iada

s en

C

ien

cia

s G

eo

lóg

ica

s.

En

técn

ica

s m

eta

log

én

ica

s:

Ale

jan

dro

S

ánch

ez,

Ing

en

iero

de

M

ina

s,

y F

er­

nand

o V

ázqu

ez,

Dr.

In

ge

nie

ro

de

Min

as.

S

up

erv

iso

r d

el

IGM

E:

José

B

en

ito

So

lar

Men

énde

z,

Ing

en

iero

de

M

ina

s.

INF

OR

MA

CIO

N C

OM

PL

EM

EN

TA

RIA

Se

pone

en

co

no

cim

ien

to

de

l le

cto

r q

ue

en

e

l In

stit

uto

G

eo

lóg

ico

IJ

Min

ero

de

E

spañ

a e

xist

e

pa

ra

su

con

sulta

un

a d

ocu

me

nta

ció

n

com

ple

me

tari

a

de e

sta

Hoj

a y

Me

mo

ria

, co

nst

itu

ida

fu

nd

am

en

talm

en

te p

or;

-M

ue

stra

s y

sus

corr

esp

on

die

nte

3

pre

pa

raci

on

es.

-In

form

es

pe

tro

grá

fico

s,

pa

leo

nto

lóg

ico

s,

etc

.,

de

d

ich

as

mue

stra

·s.

-C

olu

mn

as

est

rati

grá

fica

s d

e d

eta

lle c

on

est

ud

ios

sed

ime

nto

lóg

ico

s.

-F

icha

s b

iblio

grá

fica

s,

foto

gra

fía

s y

de

s in

form

aci

ón

va

ria

.

Se

rvic

io

de

Pu

blic

aci

on

es

-Cla

ud

io

Co

ello

, 44

-M

adri

d-1

De

sito

Le

gal:

M -

15.4

03 -

19

78

Imp

ren

ta

IDE

AL

-C

hile

, 2

Te

léf.

2

59

57

55

-M

ad

rid

-16

INTR

OD

UC

CIO

N

La

Hoj

a e

stu

dia

da

es

situ

ada

en

las

est

rib

aci

on

es

de

Sie

rra

M

ore

na

, oc

upan

do p

art

e d

e la

s p

rovi

nci

as

de H

uelv

a y

Se

villa

en

un 5

0 p

or

100.

For

ma

pa

rte

de

l e

xtre

mo

N

E.

de

la

Faj

a P

irít

ica

H

ispa

no-P

ortu

gues

a,

de

unos

23

0 ki

lóm

etr

os

de

larg

o y

30-

40

km.

de

anch

o,

que

com

pre

nd

e m

ás

de .

70

min

as

de m

ine

rale

s p

irít

ico

s y

unas

300

de

man

gane

so,

y cu

bre

pa

rte

de

las

pro

vin

­ci

as d

e H

uelv

a y

Se

villa

en

Esp

aña

y el

B

ajo

Ale

mte

jo e

n P

ortu

gal.

Est

a fa

ja

pir

ític

a

con

stit

uye

la

m

ayor

p

rovi

nci

a

me

talo

nic

a

de

Eur

opa,

la

qu

e co

n­ti

en

e

el m

ayo

r st

ock

de

me

tale

s b

ási

cos.

La

H

oja

estu

diad

a es

situ

ad

a

al

est

e

de

Rio

tinto

y

al

no

rte

de

A

zna

lcó

llar.

E

ste

cin

turó

n

pir

ític

o

rep

rese

nta

la

p

art

e

cen

tra

l de

un

g

eo

sin

clin

al

De­

vón

ico

-Ca

rbo

níf

ero

. A

l n

ort

e

de

est

a

faja

p

irít

ica

es

el

ge

oa

ntic

lina

l de

A

race

na-B

eja,

fo

rma

do

po

r ro

cas

me

tam

órf

ica

s q

ue

van

des

de e

l P

recá

mb

rico

al

P

aleo

zoic

o S

up

eri

or,

ár

ea

cons

ider

ada

com

o fu

en

te

de

los

ma

teri

ale

s de

­tr

ític

os

de

los

sed

ime

nto

s de

e

ste

ci

ntu

rón

. H

acia

el

e

ste

, o

est

e

y su

r la

fa

ja p

irít

ica

e

stá

cu

bie

rta

p

or

sed

ime

nto

s te

rcia

rio

s.

Los

ma

teri

ale

s d

evó

nic

os

de

est

e

cin

turó

n

pir

ític

o

está

n co

nst

itu

ido

s p

rin

cip

alm

en

te

po

r pi

zarr

as,

grau

vaca

s y

cua

rcita

s co

n al

guna

s ca

lizas

y

con

glo

me

rad

os.

A

l D

evó

nic

o

sig

ue

de

fo

rma

co

ncor

dant

e la

fo

rma

ció

n

vol­

cán

ico

-se

dim

en

tari

a.

con

gtit

uid

a

por

roca

s vo

lcán

icas

ác

idas

y

bási

cas

con 3

inte

rca

laci

on

es

de

trít

ica

s y

con

ten

ien

do

e

xclu

siva

me

nte

lo

s ya

cim

ien

tos

de

sulf

uro

s y

de

man

gane

so.

Est

a fo

rma

ció

n

mar

ca

el

paso

de

D

evó

nic

o

al

Ca

rbo

níf

ero

. El

C

arb

on

ífe

ro e

stá

con

stit

uid

o p

or

una

alte

rna

nci

a

de

piza

rras

y

grau

vaca

s co

n fa

una

de

Pos

idon

omya

s y

Go

nia

tite

s.

Tod

o e

llo

fue

pl

egad

o in

ten

sam

en

te

po

r la

o

rog

en

ia

He

rcín

ica

de

d

ire

c­ci

ón

ca

si

E.-O

. en

E

spañ

a y

NO

.-SE

. en

P

ortu

gal,

que

pro

du

jo

el

de

sarr

ollo

de

un

a p

iza

rro

sid

ad

p

en

etr

ativ

a

de

plan

o a

xia

l, d

esa

rro

llán

do

se

cont

empo

rá·

neam

ente

un

m

eta

mo

rfis

mo

reg

iona

l de

ba

jo

grad

o,

faci

es

de

los

esq

uis

tos

verd

es,

su

bfa

cie

s de

la

cl

ori

ta.

La

info

rma

ció

n

pre

via

, en

lo

qu

e a

cart

og

rafí

a

ge

oló

gic

a

se

refie

re,

se

redu

ce

a lo

s m

apas

1 :

200.

000

(sín

tesi

s de

la

ca

rto

gra

fía

e

xist

en

te,

Hoj

a nú

­m

ero

75,

Se

villa

) de

l IG

ME

, y

a lo

s re

aliz

ados

po

r la

Em

pres

a N

acio

nal

Ad

ara

(i

dit

os)

a e

scal

a 1:

50.0

00 (

1973

),1:

10.0

00 (

1974

) y

1:10

.000

(19

75),

cub

rie

nd

o

tota

l o

pa

rcia

lme

nte

la

su

pe

rfic

ie d

e la

H

oja.

E

sta

cart

og

rafí

a

iné

dita

ci

tada

fu

e

real

izad

a p

or

Jesú

s R

amír

ez

Co

pe

iro

del

V

i lla

r,

Dr.

In

ge

nie

ro

de

Min

as.

ESTR

A T

lGR

AFI

A

El

orde

n cr

on

oló

gic

o d

e la

s un

idad

es

cart

og

rafia

da

s es

el

si

gu

ien

te:

1)

mb

rico

In

feri

or.

2

) 3)

4)

De

vón

ico

D

evón

ico

Co

mp

lejo

M

ed

io).

Su

pe

rio

r.

Su

pe

rio

r-C

arb

on

ífe

ro

Infe

rio

r.

Vo

lcá

nic

o

Se

dim

en

tari

o

(Tou

rnai

sien

se-V

isee

nse

Infe

rio

r a

5)

Ca

rbo

níf

ero

In

feri

or.

6)

P

liocu

ate

rna

rio

.

1.1

CA

MB

RIC

O

INF

ER

IOR

(C

Ad

Afl

ora

en

do

s pe

queñ

as

área

s en

la

s in

me

dia

cio

ne

s de

Z

ufr

e,

al

no

rte

de

la

H

oja.

E

stá

rep

rese

nta

do

p

or

una

unid

ad

carb

onat

ada

con

stit

uid

a

por

niv

ele

s de

cal

izas

m

arm

óre

as

de c

olo

r az

ul,

gri

s y

rosa

, en

ba

ncos

de

1

m.

de p

ote

nci

a e

n d

ire

cció

n N

. 10

4' E

., a

ltern

an

do

con

tr

amas

arc

illo

sos

alte

ra­

dos

y d

esc

om

pu

est

os.

Las

ca

lizas

est

án f

orm

adas

po

r ca

lcita

en

un

mo

saic

o

he

tero

gra

nu

lar

de

dis

tin

to

tam

año.

La

da

taci

ón

de

est

as

caliz

as

no

ha

podi

do

ser

efe

ctu

ad

a

dir

ect

am

en

te

po

r la

aus

enci

a de

sile

s, p

ero

ten

ien

do

en

cuen

ta

el

est

ud

io d

e V

AZ

QU

EZ

G

UZ

MA

N

(Hoj

a de

S

anta

O

lalla

, 19

70),

qu

e la

s si

túa

en

la

zo

na

de

Cal

a,

bajo

pi

zarr

as

con

faun

a de

T

rilo

bit

es

del

Ge

org

ien

se

Su

pe

rio

r,

se

pued

e co

nsi

de

rar

esta

un

idad

co

mo

pe

rte

ne

cie

nte

al

C

ám

bri

co

Infe

rio

r,

pa

rte

m

edia

-baj

a.

4

1.2

DE

VO

NIC

O

SU

PE

RIO

R

(03

)

Afl

ora

en

e

l á

ng

ulo

S

O.

de

la

Hoj

a,

con

stit

uye

nd

o

un

a

nti

clin

ori

o.

Est

á fo

rma

do

p

or

una

alt

ern

an

cia

de

p

iza

rra

s,

cua

rcit

as

y g

rau

vaca

s en

m

uch

os

lug

are

s de

fo

rma

fly

sch

oid

e.

En

la f

aja

pir

ític

a s

e su

ele

de

no

min

ar

de f

orm

a

ab

revi

ad

a a

est

a

un

ida

d

com

o

PO

. S

u d

ata

ció

n s

e

basa

en

q

ue

d

en

tro

de

la

s p

iza

rra

s d

e

est

a

un

ida

d

y en

la

ve

cin

a

Hoj

a de

N

erva

, se

e

ncu

en

tra

n

pe

qu

os

len

tejo

ne

s ca

lizo

s de

5

a 30

cm

. de

p

ote

nci

a

de

tina

ru

go

sa

gri

s o

am

ari

llen

ta

con

nu

me

rosa

s ve

tas

de

calc

ita

. M

ES

EG

UE

R

PA

RD

O

(194

5)

loca

lizó

en

la

s ce

rca

nía

s de

La

N

aya,

y

de

ntr

o

de

est

os

len

tejo

ne

s ca

lizo

s,

una

faun

a co

mp

ue

sta

p

or

Gly

­p

hyo

cera

s cr

en

istr

ia,

Cly

me

nia

sp

. y

tallo

s de

P

ote

rio

crin

us,

p

rob

an

do

su

ed

ad

Fam

enie

rrse

. P

ost

eri

orm

en

te,

el

Dr.

M

. V

AN

D

ER

B

OO

GA

RD

, d

el

Rijk

s­m

use

um

V

an

Ge

olo

gie

en

M

ine

ralo

gie

de

Le

iden

, e

nco

ntr

ó

en

las

caliz

as

del

sur

de

Ne

rva

(k

m.

29

de

la

carr

ete

ra d

e N

erv

a a

El

Ma

dro

ño

), d

esc

rita

s p

or

J.

AR

ME

NG

OT

(H

oja

de

N

erva

, 19

70),

un

a fa

una

de

Co

no

do

nto

s p

ert

ne

cie

nte

s al

F

am

en

ien

se

Su

pe

rio

r.

Las

piz

arr

as

son

las

roca

s m

ás a

bu

nd

an

tes

de e

sta

fo

rma

ció

n.

Son

gri

ses,

a

rcill

osa

s,

de

gra

no

fi

no

, p

rese

nta

nd

o

cuan

do

est

án

m

ete

ori

zad

as

colo

res

pa

rdo

s y

rojiz

os.

M

ue

stra

n

una

piz

arr

osi

da

d

mu

y p

en

etr

ati

va

qu

e

con

fre

­cu

en

cia

e

nm

asc

ara

la

s e

stru

ctu

ras

pri

ma

ria

s,

aunq

ue

a ve

ces

es

po

sib

le

ob

serv

ar

un

band

eado

de

a

lgu

no

s m

ilím

etr

os

de

esp

eso

r fo

rma

do

p

or

los

com

po

ne

nte

s d

etr

ític

as

que

pe

rmit

en

el

re

con

oci

mie

nto

de

la

p

rim

itiv

a

es­

tra

tifi

caci

ón

. A

ve

ces

pre

sen

tan

un

a d

isyu

nci

ón

m

ás

com

pa

cta

y

du

ra

en

colo

r o

scu

ro.

Oca

sio

na

lme

nte

va

n ac

ompa

ñada

s de

p

iza

rra

s n

eg

ras

carb

o­no

sas.

La

s p

iza

rra

s si

líce

as

de

colo

r g

ris

osc

uro

a

pa

rece

n

en

pe

qu

os

ni­

vele

s de

1

a 4

m.

de

po

ten

cia

in

terc

ala

da

s e

ntr

e

las

piz

arr

as

arc

illo

sas.

La

s p

iza

rra

s a

ltern

an

co

n ta

ble

tilla

s de

g

rau

vaca

de

co

lor

gri

s de

1,

2,

3

cm.,

lle

ga

nd

o h

ast

a 2

0 y

30

cm.,

qu

e e

n a

lgu

no

s p

un

tos

se

pre

sen

tan

ro

ji­za

s,

oxi

da

da

s y

con

cub

ito

s de

p

irit

a.

Alt

ern

an

ta

mb

ién

co

n ta

ble

tas

y ba

n­co

s d

e

cua

rcit

a

recr

ista

liza

da

de

co

lor

griS

cl

aro

y

a ve

ces

rosa

do

de

3,

10

, 25

Y

has

ta

50

cm.,

en

fo

rma

le

nte

jon

ar

y si

n c

on

tin

uid

ad

la

tera

l ap

reci

a­b

le.

Est

os

len

tejo

ne

s ha

n si

do

a

fect

ad

os

po

r la

e

squ

isto

sid

ad

da

ndo

un

a

spe

cto

de

co

ng

lom

era

do

cu

arc

ític

o

en

ma

triz

p

iza

rro

sa.

A

vece

s p

rese

nta

la

cu

arc

ita

est

ruct

ura

tip

o b

ou

din

. S

on f

recu

en

tes

pe

qu

os

diq

ue

s de

cu

arz

o

de

50

cm

. de

p

ote

nci

a.

Est

a u

nid

ad

e

stá

m

uy

pleg

ada,

co

nst

itu

yen

do

u

n

an

ticl

ino

rio

, p

red

om

i­na

ndo

los

plie

gu

es

asi

tric

os

y o

bse

rvá

nd

ose

a

lgú

n

iso

clin

al

y si

mila

r en

la

s cu

arc

ita

s.

A_A

A

..A

1.3

DE

VO

NIC

O

SU

PE

RIO

R-C

AR

BO

NIF

ER

O

INF

ER

IOR

(D

3-H

Il. 1

2;

D3v

-Hvl

l.12)

Incl

uim

os

en

est

a

edad

lo

s se

dim

en

tos

que

afl

ora

n

al

no

rte

de

la

H

oja.

5 93

9

exe

nto

s de

sile

s y

sin

un

a re

laci

ón

cl

ara

y

pro

xlm

a c

on

los

que

con

stitu

­ye

n el

lla

mad

o C

om

ple

jo

Vo

lcá

nic

o

Se

dim

en

tari

o,

que

de

scri

bir

em

os

más

ta

rde

. E

stos

m

ate

ria

les

son

po

ste

rio

res

a la

s ca

lizas

mb

rica

s de

Z

ufr

e

(F.

VA

ZQ

UE

Z,

1970

) y

la

pre

sen

cia

de

in

terc

ala

cio

ne

s vo

lcán

icas

(l

ava

s y

toba

s ác

idas

e

inte

rme

dia

s)

hace

qu

e su

ed

ad

sea

po

r lo

m

enos

su

pe

rio

r al

D

evó

nic

o S

up

eri

or,

exe

nto

de e

llas.

No

nos

atr

eve

mo

s a

incl

uir

los

en

nin­

guno

de

lo

s d

ife

ren

tes

ep

iso

dio

s vo

lcá

nic

os

del

C.

V.

S.,

pe

ro h

em

os

adop

­ta

do

ap

lica

rle

s la

ed

ad

refe

rid

a

po

r m

arc

ar

la

form

aci

ón

vo

lcán

ico-

sedi

men

­ta

ria

el

pa

so

de

De

vón

ico

a

Ca

rbo

níf

ero

. S

e ha

n d

isti

ng

uid

o

dos

unid

ades

d

ife

ren

tes,

qu

e so

n:

a)

Una

un

idad

p

iza

rro

so-a

ren

oso

-vo

lcá

nic

a.

b}

Una

un

idad

ar

enos

o-pi

zarr

osa.

a}

La

unid

ad

piz

arr

oso

-are

no

sa-v

olc

án

ica

a

flora

al

n

ort

e

de

la

Hoj

a en

su

s zo

nas

NO

. y

NE

. En

la

zo

na

NO

. d

ich

a

unid

ad,

segú

n se

ap

reci

a en

el

co

rte

efe

ctu

ad

o a

lo

larg

o d

el c

amin

o de

l M

ah

íllo

, en

el

para

je d

e La

s C

ort

cilla

s,

está

co

nst

itu

ida

p

or

una

alte

rna

nci

a

de

piza

rras

y

gra

uva

cas

met

a­m

orf

iza

da

s co

n in

terc

ala

cio

ne

s de

n

ive

les

lávi

cos

verd

oso

s (t

raq

uit

as)

de

1

a 2

m.

de

po

ten

cia

y

ho

rizo

nte

s to

ceo

s e

squ

isto

sos

gri

ses

o ve

rdo

sos,

ta

mb

ién

de

1

a 2

m.

de

po

ten

cia

. La

s pi

zarr

as

son

gri

ses

arc

illo

sas,

p

rese

nta

nd

o

cuan

do

está

n m

eteo

riza

­da

s co

lore

s pa

rdos

y

rojiz

os.

La

s g

rau

vaca

s, t

am

bié

n g

risá

ceas

, tie

ne

n

espe

­so

res

de 3

0 a

50 c

m.

Las

tob

as

esq

uis

tosa

s so

n to

bas

mix

tas

líti

co-c

rist

alin

as

. de

com

po

sici

ón

ác

ida.

La

un

idad

est

á m

uy p

lega

da,

ap

reci

án

do

se p

lieg

ue

s a

sim

étr

ico

s y

algu

nos

sim

ilare

s en

la

s la

vas.

En

la

s zo

nas

pró

xim

as

al

gra

nito

se

o

bse

rva

en

lo

s se

dim

en

tos

de

esta

un

idad

la

ac

ción

de

l m

eta

mo

rfis

mo

de

co

nta

cto

. H

acia

p

on

ien

te

exi

ste

n

diqu

es

de

diab

asa

de

1 a

10

m.

de

po

ten

cia

de

d

ire

cció

n

N.

10°

E.

Y E

.-O.

En

la

zona

N

E.

esta

un

idad

es

con

stit

uid

a

po

r un

a a

ltern

an

cia

de

pi

za­

rras

g

rise

s a

rcill

osa

s,

limo

lita

s m

eta

mo

rfiz

ad

as,

g

rau

vaca

s y

sub

gra

uva

cas

me

tam

orf

iza

da

s (e

n ba

ncos

de

10

a 5

0 cm

.).

Las

ma

nife

sta

cio

ne

s vo

lcán

icas

so

n es

casa

s,

habi

éndo

se

ob

serv

ad

o

niv

ele

s de

la

vas

ácid

as

(cua

rzoq

uera

tó­

fido

s)

de c

olo

r ve

rde

cla

ro y

de

3 m

. de

po

ten

cia

, e

ntr

e l

os

km.

27

y 28

de

l a

ntig

uo

fe

rro

carr

il m

ine

ro d

e C

ala

a S

an

Juan

de

A

zna

lfara

che

y

cre

sto

ne

s d

uro

s de

tob

as q

ue

rato

fíd

ica

s en

zo

nas

no

asi

mila

da

s p

or

la

intr

usi

ón

gra

no­

dio

ríti

ca

(ca

rre

tera

de

Z

ufr

e a

l C

ast

illo

, km

. 4,

5).

Los

niv

ele

s m

ás

bajo

s de

es

ta '

seri

e es

tán

en

el

Arr

oyo

de

l R

ey,

cerc

a de

su

co

nflu

en

cia

co

n la

R

ive

ra

de

Hu

elv

a

y fo

rma

do

s p

or

banc

os

de

are­

nisc

as

en

esta

do

de

recr

ista

liza

ció

n

(cu

arc

itas)

, de

co

lor

gri

s cl

aro

y

de

40

cm.

de

po

ten

cia

, qu

e a

ltern

an

co

n n

ive

les

piz

arr

oso

s de

10

a

20

cm.

de

po

ten

cia

, co

nst

ituye

nd

o

el

con

jun

to

el

cle

o

de

un

an

ticlin

al

ba

jo

la

suce

­si

ón

de

piza

rras

y

gra

uva

cas.

6

Est

as

aren

isca

s no

co

nst

ituye

n

un

niv

el

con

tinu

o

ni

ext

en

so,

cons

erva

n su

ca

ráct

er

de

trít

ico

co

n p

rese

nci

a

de

est

ruct

ura

s p

rim

ari

as

(est

rati

fica

ció

n

cruz

ada)

y

se

apre

cian

en

e

llas

dos

sist

em

as

de

diac

lasa

s ca

si

ort

og

on

ale

s (N

. 10

0" E

. la

más

pre

do

min

an

te y

N.

16

0' E

) qu

e la

dan

un

asp

ect

o a

doqu

inad

o.

El

inte

nso

ple

ga

mie

nto

(co

n p

red

om

inio

de

plie

gu

es

asi

tric

os

y al

guno

s vo

lca

do

s)

y lo

s as

omos

g

ran

od

iorí

tico

s e

xist

en

tes,

ha

cen

dif

ícil

la

real

iza­

ció

n

de p

erf

iles

enca

min

ados

a

de

du

cir

el

esp

eso

r de

la

un

idad

. b

) La

un

idad

are

noso

-piz

arro

sa a

flora

en

la

pa

rte

no

rte

de

la

H

oja

relle

­na

ndo

el n

úcl

eo

de

un s

incl

ino

rio

cuy

o e

je s

e hu

nde

8'

en d

ire

cció

n N

. 11

2" E

. S

u fla

nco

n

ort

e

se

pone

en

co

nta

cto

te

ctó

nic

o

(en

form

a

de

falla

in

vers

a

de

buza

mie

nto

no

rte

) co

n la

un

idad

pi

zarr

oso-

aren

oso-

volc

ánic

a,

y su

fla

nco

su

r,

falla

do

igu

alm

en

te,

se

pone

en

co

nta

cto

te

ctó

nic

o

con

el

C.

V.

S.,

no

aflo

ran

do

a

est

e

lado

de

la

e

stru

ctu

ra

la

unid

ad

an

teri

or.

La

p

rese

nci

a

de

las

falla

s y

la a

usen

cia

de f

ósi

les

nos

imp

ide

n c

on

oce

r 's

u ve

rdad

era

posí

ción

e

stra

tig

ráfi

ca.

Est

á co

nst

itu

ida

p

rin

cip

alm

en

te p

or

aren

isca

s m

eta

mo

rfiz

ad

as

(me

tare

nis

­ca

s o

sem

iesq

uis

tos)

en

ba

ncos

du

ros,

gri

ses-

azul

ados

, de

ha

sta

50

cm.

de

po

ten

cia

, qu

e a

ltern

an

co

n p

iza

rra

s ar

enos

as,

piza

rras

p

elít

ica

s y

filit

as

are­

nosa

s,

en

un

con

jun

to

mu

y pl

egad

o en

su

cesi

ón

de

p

lieg

ue

s de

pe

queñ

a a

mp

litu

d

(asi

mét

riCO

S

y al

gún

volc

ad

o)

y p

or

tan

to

de

po

ten

cia

re

duci

da

(300

-400

m

.).

Hac

ia

leva

nte

's

e ob

serv

an

los

efe

cto

s de

l m

eta

mo

rfis

mo

de

co

nta

cto

po

r la

p

rese

nci

a

del

gra

nito

qu

e se

e

xtie

nd

e

de

Hig

ue

ra a

Zu

fre

. E

xist

en d

ifere

nci

as

lito

lóg

ica

s y

ge

om

orf

oló

gic

as

cla

ras

resp

ect

o a

am

bas

unid

ades

. E

sta

últ

ima

se

cara

cte

riza

y d

istin

gu

e d

e la

p

rim

era

po

r la

aus

en­

cia

tota

l de

m

an

ifest

aci

on

es

volc

ánic

as,

po

r el

p

red

om

inio

de

la

s ar

enis

cas

sob

re l

as p

izar

ras

y p

or

la c

om

po

sici

ón

m

ás

aren

osa

que

arc

illo

sa d

e es

tas

últ

ima

s.

En e

l bo

rde

SE

. de

la

Hoj

a se

han

ca

rto

gra

fiad

o d

os p

eque

ñas

área

s co

ns­

titu

ida

s p

or

alte

rna

nci

a

de

piza

rras

, lim

olit

as

me

tam

orf

iza

da

s,

filit

as

y gr

au­

vaca

s (e

n ba

ncos

de

10

a 5

0 cm

. de

p

ote

nci

a)

en

las

que

no s

e o

bse

rva

ron

ro

cas

volc

ánic

as.

An

te

la

dif

icu

lta

d d

e su

d

ata

ció

n y

po

r se

mej

anza

co

n la

s un

idad

es

an

teri

ore

s,

se

la

ha

atr

ibu

ido

la

m

ism

a

edad

.

1.4

CO

MP

LEJO

V

OL

CA

NIC

O

SE

DIM

EN

TAR

IO

(C.

V.

S.)

(TO

UR

NA

ISIE

NS

VIS

EE

NS

E

INFE

RIO

R

A M

ED

IO)

Por

enc

ima

de l

os m

ate

ria

les

del

PO d

esc

rito

s a

nte

rio

rme

nte

, da

dos

com

o D

evó

nic

o S

up

eri

or,

se

de

po

sita

ron

en

apar

ente

co

nco

rda

nci

a l

os

sed

ime

nto

s p

ert

en

eci

en

tes

a la

fo

rma

ció

n

volc

án

ico

-se

dim

en

tari

a.

Afl

ora

n

en

el

cuad

ran­

te S

O.

de

la

HO

ja

y en

do

s zo

nas

sep

ten

trio

na

les,

al

su

r de

H

igu

era

de

la

S

ierr

a y

en

la

S

ierr

a

de

la

Vic

arí

a-M

ata

rro

cin

es.

D

icho

co

mp

lejo

vo

lcá

nic

o

sed

ime

nta

rio

(C

. V

. S

.)

está

co

nst

itu

ido

p

or

roca

s vo

lcá

nica

s áC

idas

(la

s m

ás

abun

dant

es).

in

term

ed

ias

y bá

sica

s.

sub- 7

mar

inas

, co

n n

ive

les,

d

etr

ític

os

inte

rca

lad

os

y pl

egad

os

con

las

form

aci

on

es

de

mu

ro

y te

cho.

E

sta

secu

enci

a va

ría

ráp

ida

me

nte

de

p

ote

nci

a

y po

see

fre

cue

nte

s ca

mb

ios

de

faci

es

(la

tera

les

y ve

rtic

ale

s)

en

la

pro

po

rció

n

de

roca

s vo

lcá

nic

as

y se

dim

en

tari

as.

T

anto

lo

s ya

cim

ien

tos

de

'Sul

furo

s co

ple

jos

com

o lo

s ya

cim

ien

tos

de

man

gane

so

(am

bos

ad

miti

do

s co

mo

de

ori­

gen

sin

ge

tico

l. s

e ha

llan

con

ten

ido

s en

e

ste

C

. V

. S

. E

s d

ifíc

il co

n e

xact

itud

sit

ua

r cr

on

oló

gic

am

en

te e

ste

C.

V.

S.

con

sid

era

do

si

em

pre

co

mo

pe

rte

ne

cie

nte

a

la

tra

nsi

ció

n

De

vón

ico

-Ca

rbo

níf

ero

. T

enie

ndo

en

cuen

ta

que

las

roca

s vo

lcán

icas

so

n e

stra

tig

ráfi

cam

en

te

sup

eri

ore

s a

los

ma

teri

ale

s de

l P

O p

ort

ad

ore

s de

lo

s le

nte

jon

es

calc

áreo

s, c

on f

auna

dat

ada

de

Dev

ónic

o S

up

eri

or;

qu

e se

si

túa

n

con

cord

an

te m

en

te

bajo

la

s pi

zarr

as

y gr

auva

cas

del

Vis

eens

e S

up

eri

or;

qu

e 10

0s

reci

en

tes

est

ud

ios

de

SC

HE

ME

NR

HO

RN

(1

97

1)

sob

re d

ete

rmin

aci

ón

de

ed

ades

p

or

tod

os

rad

iom

étr

i­co

s en

la

s ro

cas

ácid

as

de

la

base

de

e

ste

C.

V.

S.

die

ron

un

a ed

ad

com

­pr

endi

da

en

tre

el

T

ourn

aisi

ense

y

el

Vis

een

se

Infe

rio

r, y

an

te

el

hech

o de

no

h

ab

er

en

con

tra

do

nu

evos

ya

cim

ien

tos

fosi

lífe

ros

que

hubi

eran

p

erm

itid

o

un

me

jor

grad

o de

se

para

ción

, se

de

be

en

caja

r to

da

e

sta

fo

rma

ció

n

volc

á­n

ico

-se

dim

en

tari

a

en

el

Ca

rbo

níf

ero

In

feri

or,

p

art

e

me

dia

o

baja

. La

s ro

cas

volc

án

ica

s so

n re

alm

en

te

efu

siva

s ta

l y

com

o lo

d

em

ue

stra

n

las

est

ruct

ura

s y

text

ura

s de

fl

ujo

ob

serv

adas

, la

fa

lta

de

acci

ones

m

eta­

rfic

as

de c

onta

cte>

co

n la

ro

ca d

e ca

ja y

las

in

terc

ala

cio

ne

s se

dim

en

tari

as.

D

icha

s in

terc

ala

cio

ne

s, q

ue i

ndic

an l

a e

xist

en

cia

de

dif

ere

nte

s co

lada

s vo

lcá­

nica

s,

prue

ban

el

cará

cte

r su

bm

ari

no

de

la

s e

mis

ion

es

lávi

cas.

Est

as

inte

rca

laci

on

es

sed

ime

nta

ria

s de

la

mis

ma

edad

qu

e su

s vo

lcán

icas

ac

ompa

ñant

es

y p

erf

ect

am

en

te c

on

cord

an

tes,

so

n m

ás

abun

dant

es

a m

edid

a qu

e no

s va

mos

al

ejan

do

de

los

cen

tro

s e

fusi

vos,

pu

es

al

dis

min

uir

la

po

­te

nci

a d

e la

s co

lada

s se

pr

oduc

e un

ca

mbi

o de

fa

cie

s a

piza

rras

. En

lo

s ni

­ve

les

más

ba

jO's

de

est

e C

. V

. S

. es

d

ifíc

il se

pa

rar

est

as

inte

rca

laci

on

es

de­

trít

ica

s de

lo

s m

ate

ria

les

de

vón

ico

s de

l P

O.

A

pesa

r de

la

dif

icu

lta

d e

n e

sta

ble

cer

un

orde

n de

su

cesi

ón

de

cola

das,

d

eb

ido

a q

ue

el

volc

an

ism

o

no

ha

ten

ido

en

tod

a

la

zona

la

m

ism

a in

ten

si­

dad,

a l

a e

xist

en

cia

de

nu

me

roso

s fo

cos

volc

án

ico

s qu

e ya

cen

mu

y p

róxi

mo

s,

a la

peq

ueña

ext

en

sió

n d

e la

s e

rup

cio

ne

s, o

rig

iná

nd

ose

in

terc

ala

cio

ne

s e

ntr

e

unas

co

lada

s y

otr

as,

y

a la

e

xist

en

cia

de

fr

ecu

en

tes

cam

bios

de

fa

cie

s al

su

rgir

las

lav

as

a tr

avé

s de

num

eros

as

fra

ctu

ras

subm

arin

as,

se

ha

com

pro­

bado

qu

e a

lo

larg

o d

e to

da

el

área

in

vest

iga

da

se

pu

ede

dar

un

orde

n de

d

ep

osi

ció

n,

habi

éndo

se

dife

ren

cia

do

ci

nco

fo

rma

cio

ne

s o

unid

ades

en

lo

s m

ate

ria

les

que

con

stitu

yen

el

C

. V

. S

., qu

e de

a

ntig

ua

s a

mod

erna

s so

n:

8

a)

Vo

lca

nis

mo

ác

ido

infe

rio

r.

b)

Vo

lca

nis

mo

sico

in

feri

or.

e)

V

olca

ni's

mo

ácid

o su

pe

rio

r.

d)

Vo

lca

nis

mo

sico

su

pe

rio

r.

e)

For

mac

ión

man

gane

sífe

ra.

Com

o de

sde

el

pu

nto

de

vi

sta

e

stra

tig

ráfi

co,

el

C.

V.

S.

varí

a ex

trem

a­da

men

te

de

unas

zo

nas

a o

tra

s en

la

fa

ja

pir

ític

a

hisp

ano-

port

ugue

sa,

es

imp

osi

ble

dar

una

se

cuen

cia

válid

a p

ara

tod

a

ella

, e

xist

ien

do

div

ers

os

tip

os

de

suce

sio

ne

s.

La

dada

a

nte

rio

rme

nte

es

, pu

es,

la

secu

enci

a vá

lida

pa

ra

la

Hoj

a de

El

C

ast

illo

de

la

s G

uard

as.

El

est

ab

lece

r co

lum

nas

est

rati

grá

fica

s co

rre

cta

s es

ca

si

imp

osi

ble

, d

eb

ido

a

la

vari

aci

ón

de

la

in

ten

sid

ad

de

l vo

l­ca

nism

o de

un

os

luga

res

a o

tro

s,

a lo

s ca

mb

ios

late

rale

s y

vert

ica

les

de

faci

es,

al

inte

nso

p

leg

am

ien

to

que

enm

asca

ra

la

verd

ad

era

p

ote

nci

a

y a

la

dis

con

tinu

ida

d d

e és

ta e

n lo

s d

ife

ren

tes

tra

mo

s de

la

se

rie

. P

or

ello

se

han

est

ab

leci

do

var

ias

colu

mna

s e

squ

em

átic

as

en

aque

llos

siti

os

dond

e la

se

rie

es

co

ntin

ua.

Las

roca

s vo

lcá

nic

as

está

n co

nst

ituid

as

po

r la

vas

ácid

as,

inte

rme

dia

s y

bási

cas

con

sus

pir

ocl

ást

ica

s co

rre

spo

nd

ien

tes.

El

m

ate

ria

l se

dim

en

tari

o

inte

rca

lad

o e

stá

con

stit

uid

o p

or p

izar

ras

arc

illo

sas,

piz

arra

s si

líce

as,

piz

arra

s g

rafit

osa

s,

piza

rras

fe

rríf

era

s,

aren

i'sca

s,

grau

vaca

s y

rad

iola

rita

s (c

he

rts)

.

Tie

ne e

n la

zon

a e

stu

dia

da

poc

a in

ten

sid

ad

, a

flora

en

el

ángu

lo S

O.

y en

la

pa

rte

su

r de

la

Hoj

a co

nst

ituye

nd

o e

l a

nti

clin

ori

o d

e C

oto

Vic

ari

o,

falla

do

in

vers

am

en

te

en

su

flan

co

sur.

En

el

án

gulo

S

O.

el

volc

an

ism

o

ácid

o in

icia

l em

piez

a su

s e

mis

ion

es

con

aglo

mer

ados

, br

echa

s y

algú

n n

ive

l de

to

ba

s es

qui's

tosa

s de

pe

queñ

a po

ten­

cia.

Lo

s ag

lom

erad

os

y br

echa

s es

tán

form

ados

p

or

cant

os

lávi

cos

he

tero

­m

étr

ico

s de

10

, 20

Y

50

cm.

ge

ne

ralm

en

te

angu

loso

s,

otr

os

redo

ndea

dos,

a

vece

s fu

sifo

rme

s,

ori

en

tad

os

la

may

oría

de

la

s ve

ces

pa

rale

lam

en

te

al

plan

o de

e

squ

isto

sid

ad

. Lo

s cl

ast

os

son

de

com

po

sici

ón

m

ás

ácid

a qu

e la

m

atr

iz

tobá

cea

que

los

engl

oba,

qu

e po

see

ma

teri

al

fra

gm

en

tari

a

más

fin

o.

Inm

ed

iata

me

nte

en

cim

a y

de

form

a

con

cord

an

te

se

de

po

sita

el

vo

lca

nis

mo

sico

in

icia

l.

Com

o p

rim

era

s m

an

ifest

aci

on

es

volc

án

ica

s en

co

nta

cto

co

n la

s pi

zarr

as

devó

nica

s, t

en

em

os

cola

das

ácid

as y

en

su f

alta

, pi

zarr

as y

gra

uvac

as d

e su

m

ism

a ed

ad,

imp

osi

ble

s de

se

para

r de

su

s co

rre

spo

nd

ien

tes

devó

nica

s,

po

r lo

qu

e en

la

ca

rto

gra

fía

se

ha

em

plea

do

un

con

tact

o

sup

ue

sto

a

llí

dond

e de

berí

a ha

ber

volc

án

ica

s ác

idas

. E

stas

m

an

ifest

aci

on

es

ácid

as

inic

iale

s ap

a­re

cen

no

sólo

en

el

e

xtre

mo

su

rocc

ide

nta

l co

mo

hem

os

de

scri

to,

sin

o

tam

­bi

én

en

otr

as

zona

s pr

óxim

as,

com

o al

o

est

e

del

Ca

mp

illo

(H

oja

de

Ne

rva

) y

al

sur

de

Vill

ag

ord

o

(Hoj

a de

A

zna

lcó

llar)

. El

vo

lca

nis

mo

áci

do

in

icia

l qu

e co

nst

itu

ye e

l a

nti

clin

ori

o d

e C

oto

Vic

ari

o,

está

fo

rma

do

p

rin

cip

alm

en

te

por

una

alte

rna

nci

a

de

piza

rras

. ar

enis

cas

y 9 93

9

grau

vaca

s (d

e 3

a 20

cm

. de

po

ten

cia

). C

on

tien

e n

ive

les

de t

obas

ác

idas

es

­q

uis

tosa

s p

orf

ídic

as,

ox

idad

as

y co

n p

irit

a,

algu

nos

de

1 m

. de

es

peso

r,

sob

resa

lien

do

cu

atr

o

de

20

a 30

m

. de

p

ote

nci

a,

oxid

adas

y

rojiz

as,

con

sti­

tuye

ndo

cre

sto

ne

s de

d

ire

cció

n

N.

1000

E.,

min

era

liza

do

s,

sob

re

los

que

se

real

izar

on

las

labo

res

del

Gru

po

Co

to

Vic

ari

o,

y qu

e va

n re

du

cie

nd

o

su

po­

ten

cia

hac

ia

el

oe

ste

. D

ebid

o al

in

ten

so p

leg

am

ien

to e

n es

ta z

ona,

lo

s d

ife­

ren

tes

niv

ele

s m

ine

raliz

ad

os

pued

en

ser

sólo

un

o qu

e a

flore

m

ed

ian

te

una

seri

e d

e pe

queñ

as

est

ruct

ura

s.

El

Gru

po C

oto

Vic

ari

o

fue

, pu

es,

sólo

act

ivo

al

co

mie

nzo

de

est

e C

. V

. S.

C

omo

vem

os,

los

niv

ele

s se

dim

en

tari

os

pre

do

min

an

so

bre

los

vo

lcá

nic

os,

fo

rma

nd

o

prá

ctic

am

en

te

la

tota

lida

d

de

la

form

aci

ón

.

A-A

A

_A

A_A

1.

4.2

VO

LCA

NIS

MO

B

AS

ICO

IN

FE

RIO

R

(Hv2

11_ 1

2;

Ht2

1l-

12;

Hp2

11_ 1

2)

Afl

ora

en

el

e

xtre

mo

S

O.

de

la

Hoj

a,

situ

án

do

se

est

rati

grá

fica

me

nte

so

­br

e el

vo

lca

nis

mo

ác

ido

inic

ial.

Co

nst

ituye

el

n

úcl

eo

de

e

stru

ctu

ras

sin

cli­

nale

s, t

en

ien

do

la

s co

lada

s e

spe

sor

vari

able

. El

co

nta

cto

co

n el

vo

lca

nis

mo

ác

ido,

ta

nto

in

feri

or

com

o su

pe

rio

r,

es

no

rma

l, g

en

era

lme

nte

se

para

do

po

r n

ive

les

piza

rros

os.

Est

á fo

rma

do

po

r la

vas

(dia

basa

s e

spili

tiza

da

s) y

sus

p

iro

clá

stic

as

corr

es­

po

nd

ien

tes

que

no s

e h

an d

ifere

nci

ad

o e

n la

ca

rto

gra

fía

. La

s la

vas

son

po

rfí­

dica

s de

asp

ect

o

ma

sivo

o

en

form

a

de

gran

des

laja

s g

rose

ras

de

asp

ect

o

ovo

ide

(a

l e

sta

r af

ecta

das

po

r un

a fu

ert

e

esq

uis

tosi

da

d,

ori

en

tad

as

segú

n la

d

ire

cció

n H

erc

ínic

a),

de

colo

r ve

rde

o

scu

ro o

azu

l ve

rdos

o,

si

ina

ltera

da

s y

dura

s, y

par

do r

ojiz

as,

si

met

eori

zada

s, e

n cu

yo c

aso

pre

sen

tan

dis

yun

ció

n

en b

olas

. En

el

niv

el

bási

co q

ue c

ort

a a

la

Riv

era

del

Jarr

amá

y en

el

situ

ad

o

al

no

rte

del

Co

rtijo

de

la B

alle

sta,

se

han

en

con

tra

do

est

ruct

ura

s p

rism

átic

as

o co

lum

na

res

con

una

ne

ta y

co

nst

an

te

reg

ula

rid

ad

en

to

da

la

secc

ión

. La

s p

iro

clá

stic

as

más

ab

unda

ntes

so

n la

s to

bas

de

colo

r ro

jo-v

erdo

so,

esq

uis

tosa

s y

ge

ne

ralm

en

te

alte

rada

s.

Pre

dom

inan

en

la

ba

nda

situ

ad

a

al

sur

de l

a fa

lla

inve

rsa

de

Co

to V

ica

rio

. Lo

s ag

lom

erad

os

y br

echa

s ve

rdos

as

son

esca

sos,

tan

lo s

e ha

n ca

rto

gra

fiad

o d

os

pequ

eñas

ár

eas,

de

la

s cu

a­le

s,

la

más

o

ccid

en

tal,

pre

sen

ta

cla

sto

s lá

vico

s h

ete

rom

étr

ico

s,

angu

loso

s,

de

hast

a 13

cm

. de

co

mp

osi

ció

n

más

ác

ida

que

la

ma

triz

vica

qu

e le

s co

ntie

ne

; la

m

ás

ori

en

tal

pre

sen

ta

cla

sto

s lá

vico

s de

10

cm

. o

rie

nta

do

s p

ara

lela

me

nte

a

la

esq

uis

tosi

da

d

y de

co

mp

osi

ció

n

tam

bié

n

más

ác

ida

que

la

ma

triz

e

squ

isto

sa

que

les

engl

oba.

T

anto

en

las

toba

s co

mo

en

las

lava

s se

obs

erva

n m

anch

as v

erde

osc

uras

p

or

la p

rese

nci

a d

e cl

ori

ta

y d

ise

min

aci

on

es

de

pir

ita

. D

en

tro

d

el

volc

an

ism

o

bási

co

infe

rio

r,

toda

s la

s ro

cas

estu

diad

as

'se

de

fine

n c

omo

pe

rte

ne

cie

nte

s a

un

solo

tip

o d

e di

abas

as,

ma

yorm

en

te e

spili

­tiz

adas

co

n m

uy

lige

ras

vari

aci

on

es.

El

ti

po

de

di

abas

a m

ás

com

ún

está

10

form

ad

o

po

r fe

no

cris

tale

s de

p

lag

iocl

asa

alc

alin

iza

do

y

ferr

om

ag

ne

sia

no

cl

o­ri

tiza

do

, ac

ompa

ñado

s de

ab

unda

ntes

m

ine

rale

s de

ep

idot

a,

an

fíb

ol

act

ino

lí­ti

co,

esf

en

a e

n m

en

or

pro

po

rció

n y

ap

atit

o y

opa

co c

omo

acc

eso

rio

s. D

esta

­ca

n ta

mb

ién

abu

ndan

tes

amíg

dala

s re

llena

s de

clo

rita

, cu

arzo

y e

pido

ta.

Tod

as

ella

s da

n m

ue

stra

s de

un

e

fect

o

de

tect

on

iza

ció

n

con

sta

nte

y

de

may

or

inte

nsi

da

d

que

en

la

form

aci

ón

sica

su

pe

rio

r.

Est

as

de

form

aci

on

es

prod

ucen

fe

me

no

s de

a

larg

am

ien

to

de

las

amíg

­da

las,

fle

xio

ne

s y

rotu

ras

en

los

fen

ocr

ista

les

y o

tro

s e

fect

os

de d

isp

osi

ció

n

subp

aral

ela

en

los

com

po

ne

nte

s de

la

m

atr

iz a

l p

rete

nd

er

ad

ap

tarl

os

a un

a o

rie

nta

ció

n

pre

fere

nte

de

term

inad

a.

En

gene

ral,

tod

o

el

con

jun

to

bási

co

pose

e n

ive

les

inte

rest

rati

fica

do

s de

pi

zarr

as y

gr

auva

cas

(1,

5,

7,

lO,

15

m.)

y to

bas

ácid

as

(1,5

m

.),

sien

do

fre­

cue

nte

s pe

queñ

os

diq

ue

s de

cu

arzo

. La

p

ote

nci

a

de

est

e

com

ple

jo

bási

co

inic

ial

es

vari

ab

le,

de

unos

20

0 a

500

m.

A-A

A

.-A

A-A

A

_A

1.4.

3 V

OLC

AN

ISM

O

AC

IDO

S

UP

ER

IOR

(H

v311

_ 12

; H

t311

_ 12

; H

tb3

11_ 1

2;

Hp3

11- 12

)

Es

el

de

may

or

ext

en

sió

n

e in

ten

sid

ad

y

el

po

rta

do

r de

lo

s p

rin

cip

ale

s ya

cim

ien

tos

y re

gis

tro

s de

su

lfuro

s. A

flo

ra

en

el

cuad

rant

e S

O.

de

la

Hoj

a y

en

la

pa

rte

n

ort

e

al

sur

de

Hig

ue

ra

y en

la

s 's

ierr

as

de

Ma

tarr

oci

ne

s y

Vic

aría

, al

su

r de

Z

ufr

e.

Est

á co

nst

itu

ido

p

or

lava

s,

roca

s p

iro

clá

stic

as

e in

terc

ala

cio

ne

s se

dim

en­

tari

as.

D

en

tro

de

la

s la

vas

ácid

as

se

han

cart

og

rafia

do

la

s ác

idas

pr

opia

­m

en

te d

icha

s (r

iolit

as

y cu

arz

oq

ue

rató

fido

s)

y la

s in

term

ed

ias

(qu

era

tófid

os)

m

enos

abu

ndan

tes,

ge

ne

ralm

en

te d

ifíc

iles

de d

ife

ren

cia

r .d

e v

isu»

. La

s la

vas

ácid

as

son

de

colo

res

clar

os,

rosa

dos

o ve

rde-

azul

ados

, a

vece

s de

p

átin

a

am

ari

llen

ta,

de

text

ura

po

rfíd

ica

ge

ne

ralm

en

te,

en

ocas

ione

s ví

tre

a,

mas

ivas

co

n un

d

iacl

asa

mie

nto

m

ás

o m

enos

in

ten

so,

ovoi

deas

o

en

gran

des

bola

s.

Por

su

co

lor

y te

xtu

ra

se

dis

ting

ue

n

bie

n

de

las

lava

s bá

sica

s,

apar

te

de

que

po

r se

r m

ás

resi

ste

nte

s,

sus

aflo

ram

ien

tos

dest

acan

m

ás

en

el

terr

en

o.

A

vece

s se

ob

serv

an

plan

as

de

est

rati

fica

ció

n

o un

ba

ndea

do

de

colo

r q

ue

ob

edec

e a

cola

das

de

dis

tin

ta

com

po

sici

ón

, de

posi

tada

s su

cesi

vam

en

te.

La

band

a si

tua

da

al

su

r de

H

igu

era

es

form

ada

po

r cu

arz

oq

ue

rató

fido

s,

la

Sie

rra

de

la V

ica

ría

tie

ne

pre

do

min

io d

e ri

olit

as

y la

S

ierr

a d

e M

ata

rro

cin

es

tien

e p

red

om

inio

ele

cu

arz

oq

ue

rató

fido

s. E

n cu

anto

al

ángu

lo

SO

. de

la

H

oja,

ha

y p

red

om

inio

de

ri

olit

as

sob

re

los

cua

rzo

qu

era

tófid

os.

La

s ro

cas

pir

ocl

ást

ica

s so

n de

to

do

ta

mañ

o y

con

stitu

ida

s p

or

aglo

me­

rado

s, b

rech

as y

tob

as.

Los

aglo

mer

ados

y b

rech

as n

o d

ifie

ren

de

los

ya d

es­

crit

os

para

el

vo

lca

nis

mo

ác

ido

inic

ial,

'Sól

o re

señ

ar

que

la

ma

triz

qu

e en

­gl

oba

a lo

s cl

ast

os

es

a ve

ces

lávi

ca.

Las

toba

s,

debi

do a

su

cará

cte

r fr

ag­

me

nta

rio

. po

seen

un

a e

squ

isto

sid

ad

m

ucho

m

ás

neta

qu

e la

s la

vas.

ob

ser- 11

vánd

ose

en o

casi

ones

la

est

rati

fica

ció

n y

el

cru

cero

, p

ero

en

otr

as

ocas

ione

s so

n ta

n m

asiv

as c

omo

las

mis

ma

s la

vas,

sie

nd

o d

ifíc

il su

sep

arac

ión,

aun

que

en

ge

ne

ral

exi

ste

un

tr

án

sito

gr

adua

l e

ntr

e

ella

s y

la

dis

min

uci

ón

de

la

es

­q

uis

tosi

da

d

mar

ca

el

paso

a

lava

s m

asiv

as.

Las

toba

s ác

idas

e

squ

isto

sas

no

aflo

ran

en

la

s zo

nas

sep

ten

trio

na

les

de

la

Hoj

a y

pre

do

min

an

so

bre

las

lava

s en

el

án

gulo

SO

. En

el

án

gulo

SO

. de

la

H

oja

las

ma

nife

sta

cio

ne

s vo

lcán

ica'

S

empi

ezan

po

r e

mis

ion

es

de

lava

s ác

idas

, se

guid

as

de a

cum

ulac

ione

s im

po

rta

nte

s de

ro

cas

pir

ocl

ást

ica

s de

g

ran

ulo

me

tría

va

riad

a en

p

rop

orc

ion

es

que

varí

an

de

un

siti

o

a o

tro

, ag

lom

erad

os,

brec

has,

to

bas

esq

uis

tosa

s g

rise

s y

verd

osas

, gr

oser

as,

med

iana

s y

fina

s ap

izar

rada

s (t

ufi

tasl

. e

sto

s do

s ú

ltim

o

tipo

s,

los

más

ab

unda

ntes

. La

s to

bas

cuar

zoqu

erat

ófid

a'S

tie

ne

n

pre

do

min

io

sobr

e la

s to

bas

rio

lític

as,

si

endo

m

enos

fr

ecu

en

tes

las

inte

rme

dia

s.

De

una

ma­

nera

ge

nera

l es

en

es

ta

únid

ad

tobá

cea

del

volc

an

ism

o

ácid

o su

pe

rio

r,

a te

cho

o

en

tre

la

s to

bas

dond

e se

si

túa

n

los

yaci

mie

nto

s de

su

lfuro

s. A

bun­

dan

las

tufi

tas

oxid

adas

, la

s to

bas

con

pir

ita

y l

as d

ise

min

aci

on

es

de s

ulfu

ros.

En

la

s p

roxi

mid

ad

es

de

los

cen

tro

s e

fusi

vos

volc

án

ico

s p

red

om

ina

la

g

ran

ulo

me

tría

m

ayo

r (a

glom

erad

o'S

),

pe

ro

a m

edid

a qu

e no

s a

leja

mo

s de

lo

s m

ism

os

la e

stru

ctu

ra p

orf

ídic

a d

e la

s ro

cas

pir

ocl

ást

ica

s de

sapa

rece

, di

s­m

inu

yen

do

el

ta

mañ

o de

lo

s fr

ag

me

nto

s y

gran

o,

pasa

ndo

late

ralm

en

te

a to

bas

ácid

as

med

iana

s y

fina

s qu

e a

ltern

an

co

n m

ate

ria

les

sed

ime

nta

rio

s.

El

paso

de

l vo

lca

nis

mo

bás

ico

infe

rio

r a

ést

e e

s m

uy

bru

sco

po

r co

rres

pon­

de

r co

n la

ap

ari

ció

n d

e un

co

nju

nto

de

volc

án

ica

s de

ca

ráct

er

ma

rca

da

me

nte

e

xplo

sivo

. E

sta

unid

ad

volc

án

ica

es

atra

vesa

da

po

r in

nu

me

rab

les

sills

de

di

abas

a a

lbít

ica

de

pequ

eña

po

ten

cia

(3

a

20

m.)

. Lo

s n

ive

les

sed

ime

nta

rio

s qu

e ac

ompa

ñan

a la

s ro

cas

volc

án

ica

s tie

ne

n

po

ten

cia

y

ext

en

sió

n

vari

able

, co

nst

itu

ido

s p

or

piza

rras

g

rise

s a

rcill

osa

s,

piza

rras

si

líce

as,

pi

zarr

as

pir

itosa

s,

piza

rras

ne

gras

, pi

zarr

as

ferr

ífe

ras

y gr

auva

cas

(en

tab

leta

s de

1,

3,

10

Y

30

cm.

de

po

ten

cia

).

La

ma

yor

pa

rte

co

rre

spo

nd

en

a

dif

ere

nte

s ti

po

s de

pi

zarr

as,

desd

e p

elít

ica

s ha

sta

las

más

si

líce

as,

a

vece

s fe

rríf

era

s y

dem

ás

vari

edad

es

inte

rme

dia

s p

or

dife

ren

cia

s co

ntin

ua

s en

lo

s co

nte

nid

os

de

seri

cita

y

cuar

zo,

sobr

e to

do.

Las

text

ura

s m

ás

corr

ien

tes

son:

pi

zarr

osa,

cr

ipto

cris

talin

a

(las

si

líce

as)

, le

pid

ob

lást

ica

m

uy

fina

(l

as

pe

lític

as)

co

n e

squ

isto

sid

ad

de

fr

act

ura

y

cre­

nu

laci

ón

a v

eces

vis

ible

. A

de

s de

cu

arzo

y

seri

cita

, en

ca

ntid

ad

es

mu

cho

m

en

ore

s y

vari

ab

les

se

pued

en

pre

sen

tar

feld

esp

ato

, m

ine

ral

de

hie

rro

, cl

rita

, le

ucox

eno,

g

rafit

o,

mic

a bl

anca

, op

aco.

En

al

guna

s de

la

s va

ried

ades

si

líce

as

se

han

obse

rvad

o cu

erpo

s qu

e re

cuer

dan

rest

os

org

án

ico

s de

ra

dio

lari

os,

es

pícu

las,

etc

., en

m

al

esta

do d

e co

nse

rva

ció

n.

12

Alg

un

as

de

est

as

mu

est

ras

pre

sen

tan

e

fect

os

térm

ico

s co

n n

eo

form

cio

ne

s de

b

ioti

ta,

mo

squ

eo

o

incl

uso

a

pa

rici

ón

de

pe

queñ

o'S

p

orf

ido

bla

sto

s e

spo

rád

ico

s de

ch

iast

olit

a

en

est

ad

o

de

seri

citi

zaci

ón

.

1.4.

4 V

OL

CA

NIS

MO

B

AS

ICO

S

UP

ER

IOR

(H

y41~

~~2;

Hp4~~12)

Est

á si

tua

do

e

stra

tig

ráfi

cam

en

te

sob

re

el

volc

an

ism

o

áci

do

su

pe

rio

r re

­lle

nand

o lo

s n

úcl

eo

s de

e

stru

ctu

ras

sin

clin

ale

s qu

e m

an

tien

en

la

d

ire

cció

n

reg

ion

al

He

rcín

ica

, y

deba

jo

de

la

form

aci

ón

m

anga

ne'S

ífera

. Lo

s co

nta

cto

s so

n n

orm

ale

s y

en

gene

ral

sepa

rado

s p

or

niv

ele

s p

iza

rro

sos.

Lo

s a

flo

ram

ien

tos

sico

s ap

arec

en

en

los

cua

dra

nte

s S

O.

y N

O.

de

la

Hoj

a.

Los

situ

ad

os

en

el

cua

dra

nte

S

O.

est

án

co

nst

itu

ido

s p

or

lava

s (d

iaba

­sa

s)

de

asp

ect

o

ovoi

de,

poco

e

squ

isto

sas,

de

co

lor

verd

e

osc

uro

o

azul

ve

rdo

so,

ina

ltera

da

s, y

pa

rdo

rojiz

as,

me

teo

riza

da

s,

en

cuyo

ca

so

pre­

sent

an

dis

yun

ció

n

en

bola

s y

al

go

lpe

arl

as

se

van

red

uci

en

do

pa

ulat

ina­

men

te,

pa

rtié

nd

ose

en

un

a se

rie

de

ca

pas

con

cén

tric

as,

si

en

do

d

ifíc

il re

co­

no

cer

una

ne

ta e

stru

ctu

ra a

lmo

ha

dill

ad

a,

aflo

ran

do

en

d

ep

resi

on

es

ocup

ada'

S

po

r un

a ti

err

a

rojiz

a

muy

ap

ta

para

cu

ltiv

os,

da

do

su

con

ten

ido

en

fe

rro

­m

ag

ne

sia

no

s.

Est

as

diab

asas

p

rese

nta

n

text

ura

o

fític

a.

El

pla

gio

cla

sa

es

tab

ula

r y

zo­

nado

d

isp

ue

sto

de

fo

rma

d

ive

rge

nte

, q

ue

su

ele

ve

rse

en

glob

ado

po

r lo

s xe

no

cris

tale

's m

ayo

res

del

ferr

om

ag

ne

sia

no

(cl

ino

pir

oxe

no

). E

l e

sta

do

de

con­

serv

aci

ón

es

rela

tiva

me

nte

fre

sco

. E

ntre

lo

s m

ine

rale

s de

alt

era

ció

n s

e ob

ser­

van:

cl

ori

ta,

min

era

les

de e

pi d

ota,

esf

en

a,

an

fíb

ol

y m

ica

bla

nca.

Com

o ac

ce­

sori

os

com

un

es

se

pre

sen

tan

m

ine

ral

opac

o y

ap

atit

o.

Inte

rest

rati

fica

do

s co

n la

s ro

cas

bási

cas

apar

ecen

e

stre

cho

s h

ori

zon

tes

de

piz

arr

as

gri

ses

arc

illo

sas,

piz

arr

as

silíc

ea

s y

algú

n n

ive

l de

to

ba

s ác

idas

e

squ

isto

sas

(3

m.)

. E

l vo

lca

nrs

mo

b

ási

co e

n el

cu

ad

ran

te N

O.

est

á c

on

stit

uid

o p

or

lava

s (d

ia­

basa

s e

spilí

tica

s y

algu

na

me

tab

asi

ta)

de

asp

ect

o

ovo

ide

, de

co

lor

verd

e

osc

uro

, q

ue

a

ltern

an

co

n to

ba

s e

squ

isto

sas

verd

es

y ro

jizas

. La

s di

abas

as e

spilí

tica

s m

ue

stra

n t

ext

ura

s p

orf

ídic

as

y g

lom

ero

po

rfíd

ica

s,

con

ma

triz

m

icro

líti

ca,

inte

rse

rta

l,

a ve

ces

con

ori

en

taci

ón

vi

sib

le.

Son

fr

e­cu

en

tes

las

oque

dade

s re

llen

as

de

clo

rita

, ca

rbo

na

tos,

m

ine

ral

de

ep

ido

ta

y a

vece

s cu

arzo

. E

ntre

sus

co

mp

on

en

tes

fun

da

me

nta

les

se o

b'S

erva

n al

guna

s re

liqu

ias

de

la

pa

rag

én

esi

s o

rig

ina

l. El

p

lag

iocl

asa

es

a

lca

lino

, el

fe

rro

ma

ne

sia

no

se

cl

ori

tiza

y

abun

dan

los

min

era

les

de

epi d

ota.

C

omo

esca

sos

se

ob

serv

an

ra

stro

s de

l cl

ino

pir

oxe

no

, y

otr

os

min

era

les

de

ne

ofo

rma

ció

n c

omo

esf

en

a,

pre

nh

ita,

an

fíb

ol

y ca

rbon

ato.

A

ccid

en

talm

en

te

se

form

a

feld

esp

ato

p

otá

sico

en

sust

itu

ció

n d

el

pla

gio

cla

sa a

mod

o de

par

chea

do,

y cu

arzo

com

o re

llen

o

de

fra

ctu

ras

o am

ígda

las.

La

a

ltera

ció

n

de

las

me

tab

asi

tas

es

tota

l.

Los

nuev

os

min

era

les

son

pla- 13

93

9

gioc

lasa

alc

alin

a (

alb

ita-o

ligo

cla

sa),

pis

taci

ta y

clo

rita

aco

mpa

ñada

de

esfe

na

más

es

casa

. El

ca

ráct

er

text

ura

l su

ele

se

r ca

tacl

ást

ico

. A

lgu

no

s e

fect

os

de

de

form

aci

ón

se

ha

n lo

gra

do

o

bse

rva

r ta

mb

ién

en

o

tra

s m

ue

stra

s,

com

o e

xtin

cio

ne

s on

dulo

sas,

fl

exi

on

es

de

ind

ivid

uo

s de

l m

acla

do,

adap

taci

ón

de

la

clo

rita

a l

os

con

torn

os

de

los

feld

esp

ato

s,

orie

n­ta

ció

n

pre

fere

nte

vi

sib

le,

etc

. H

acia

los

com

ienz

os d

el t

ram

o d

e la

fo

rma

ció

n

bási

ca d

e e

ste

cua

dran

te,

se

obse

rvan

al

guna

s va

ria

cio

ne

s en

la

co

mp

osi

ció

n

min

era

lóg

ica

, co

rre

spo

die

nte

s a

tip

os

inte

rme

dio

s de

la

vas

y su

s an

álog

os

pir

ocl

ást

ico

s co

n di

se­

min

aci

on

es

de

pir

ita

(k

m.

20

de

la

carr

ete

ra

de

La

Gra

nada

de

R

iotin

to

a H

igu

era

de

la

S

ierr

a).

S

e tr

ata

de

co

lada

s q

ue

rato

fíd

ica

s y

tra

qu

ític

as

ver­

dosa

s,

cuya

d

ifere

nci

a

más

n

ota

ble

e

stri

ba

en

la

au

senc

ia

o p

rese

nci

a

im­

po

rta

nte

de

k-

feld

espa

to,

resp

ect

iva

me

nte

. E

ste

sie

mp

re

es

po

ste

rio

r en

su

stit

uci

ón

de

l pl

agio

clas

a e

xist

en

te.

Otr

os

min

era

les

son

los

típ

ico

s de

e

sta

s pa

ragé

nesi

s de

baj

a te

mp

era

tura

: cl

ori

ta,

min

era

les

de e

pido

ta,

esfe

na,

cuar

zo,

óxi

do

s de

h

ierr

o y

se

rici

ta.

Com

o a

cce

sori

os

com

unes

se

ob

serv

an

ap

atit

o y

cir

cón

. La

s te

xtu

ras

de

esta

s ro

cas

son

po

rfíd

ica

con

m

atr

iz

inte

r­g

ran

ula

r o

po

iqu

ilíti

ca

en

las

lava

s y

po

rfid

ocl

ást

ica

pi

zarr

osa

o fi

lito

sa

en

las

toba

s.

Las

lava

s bá

sica

s de

l vo

lca

nis

mo

sico

su

pe

rio

r no

p

rese

nta

n

tra

nsf

or­

mac

ione

s te

xtu

rale

s im

po

rta

nte

s p

or

efe

cto

s de

d

efo

rma

ció

n t

ect

ón

ica

y

sí,

en

cam

bio,

m

ine

raló

gic

as,

pu

es

es

gene

ral

la

alc

alin

iza

ció

n

del

feld

esp

ato

in

icia

l, co

n n

eo

form

aci

on

es

abun

dant

es

de

min

era

les

de

epi d

ota

y cl

ori

tiza

­

ció

n d

el f

err

om

ag

ne

sia

no

. La

s d

ifere

nci

as

más

de

stac

adas

en

tre

est

as

roca

s so

n d

eb

ida

s fu

nd

am

en

talm

en

te

a la

in

ten

sid

ad

de

la

tra

nsf

orm

aci

ón

. La

p

ote

nci

a

de

est

e

volc

an

ism

o

bási

co

sup

eri

or

es

vari

ab

le,

osc

ilan

do

e

ntr

e

los

300

y lo

s 50

0 m

.

1.4.

5 F

OR

MA

CIO

N

MA

NG

AN

ES

IFE

RA

(Hfml~~2;

J;

Pm

)

Afl

ora

en

un

a e

stre

cha

ba

nda

bord

eand

o lo

s fla

nco

s de

l si

ncl

ino

rio

ca

r­b

on

ífe

ro

y au

men

tand

o su

e

xte

nsi

ón

ha

cia

el

Est

e.

El

con

tact

o

sur

con

el

Ca

rbo

níf

ero

sup

raya

cent

e y

el

C.

V.

S.

infr

aya

cen

te e

s no

rmal

y

el

con

tact

o

no

rte

con

am

bas

form

aci

on

es

es t

ect

ón

ico

en

form

a d

e fa

lla

inve

rsa

. S

u po

­te

nci

a o

scila

en

tre

10

0 Y

300

m.

Est

á co

nst

itu

ida

la

form

aci

ón

m

anga

nesí

fera

p

or

dif

ere

nte

s tip

os

de p

izar

ras

(en

tre

las

que

pre

dom

inan

las

piz

arra

s g

rise

s ar

Cill

osas

), t

obas

áci

das

esq

uis

tosa

s m

edia

nas,

to

ba

s e

squ

isto

sas

fina

s (t

ufi

­ta

s)

que

asem

ejan

pi

zarr

as,

toba

s in

term

ed

ias

(qu

era

tófid

as)

, pi

zarr

as

mo­

rada

s y/o

rpu

ra y

/o v

erde

s, c

on

inte

rca

laci

on

es

de

len

tejo

ne

s y

est

rech

os

ho

rizo

nte

s (3

0 cm

. a

3-5

m.)

de

jas

pe r

ojo.

La

s pi

zarr

as y

la

s to

bas

alte

rna

n

en

tra

mo

s de

2 a

10 m

. de

fo

rma

con

tinua

, si

endo

im

po

sib

le s

epar

arla

s.

Exi

sten

gr

ande

s va

ria

cio

ne

s la

tera

les

y ve

rtic

ale

s de

es

tas

roca

s,

tan

to

14

en

gra

nu

lom

etr

ía

com

o

en

colo

r y

en

com

po

slcl

on

, e

xist

ien

do

tr

am

os

con

pre

do

min

io

de

tob

as

y o

tro

s co

n p

red

om

inio

de

p

iza

rra

s,

no

rese

ñado

s en

el

m

apa

po

r la

s re

stri

ccio

ne

s im

pu

est

as

po

r la

es

cala

. S

ubie

ndo

en

est

a

form

aci

ón

la

g

ran

ulo

me

tría

de

la

s to

ba

s d

ecr

ece

y

au

me

nta

la

p

rop

orc

ión

d

e p

izar

ra,

ap

are

cie

nd

o

a te

cho

un

niv

el

mu

y co

nti

nu

o

de

p

iza

rra

s m

ora

da

s o

cin

eri

tas

(15-

20

m.

po

ten

cia

l. s

ob

re

las

que

se

de

po

sita

ron

de

fo

rma

con

­co

rda

nte

la

s p

iza

rra

s y

grau

vaca

s ca

rbo

níf

era

s,

po

r lo

q

ue

el

pa

so

de

est

a

form

aci

ón

al

C

arb

on

ífe

ro

se

real

iza

de

form

a

pro

gre

siva

. A

e

ste

n

ive

l de

p

iza

rra

s m

orad

as

o ci

ne

rita

s (d

e o

rig

en

vo

lcá

nic

o)

qu

e

bord

ea

los

flan

cos

de

l si

ncl

ino

rio

ca

rbo

níf

ero

se

le

pu

ede

atr

ibu

ir

el

valo

r de

n

ive

l gu

ía

lito

­e

stra

tig

ráfi

co.

Pe

tro

grá

fica

me

nte

, po

dem

os

div

idir

lo

s d

isti

nto

s ti

po

s de

p

iza

rra

s q

ue

co

nst

itu

yen

la

fo

rma

ció

n

ma

ng

an

esí

fera

en

cu

atr

o

vari

ed

ad

es,

d

efin

ida

s po

r la

p

rese

nci

a p

rio

rita

ria

o

imp

ort

an

te d

e un

o de

lo

s co

mp

on

en

tes

min

era

les:

Fe

rríf

era

s (m

ora

da

s en

m

ano)

. G

rafit

osa

s (n

egra

a

gri

s o

scu

ra).

Pe

líti

cas

(gri

s-a

ma

rille

nta

o

pard

a).

-C

ua

rcíf

era

s (l

a m

ás

cla

ra).

La

min

era

log

ía,

en

ge

ne

ral.

es

sim

ple

. C

uarz

o y

seri

cita

so

n si

em

pre

co

mp

on

en

tes

fun

da

me

nta

les,

au

nque

co

n va

ria

cio

ne

s en

la

p

rop

orc

ión

de

un

as

piz

arr

as

a o

tra

s (d

esd

e

pe

líti

cas

a si

líce

as)

. E

n el

ca

so

de

las

ferr

ífe

­ra

s y

gra

fito

sas,

van

ac

ompa

íiada

s de

ca

ntid

ad

es

imp

ort

an

tes

de

he

ma

tite

s y

gra

fito

re

spe

ctiv

am

en

te,

pu

lve

riza

do

s de

fo

rma

ho

mog

énea

. La

p

rese

nci

a

de c

lori

ta s

ue

le s

er

esca

sa.

Otr

os

com

po

ne

nte

s co

mun

es s

on m

ine

ral

opac

o,

leu

coxe

no

, ci

rcó

n

y tu

rma

lina

. En

al

guna

va

rie

da

d

más

si

líce

a s

e ha

n ob

ser·

va

do

rest

os

org

án

ico

s de

ra

dio

lari

os

y e

spíc

ula

s en

m

al

est

ad

o

de

con­

serv

aci

ón

. E

l ca

ráct

er

text

ura

l es

sim

ilar,

piz

arr

oso

mic

ro y

cri

pto

cris

talin

o.

A v

ece

s co

n e

stra

tifi

caci

ón

vi

sib

le

y d

isco

rda

nte

co

n la

o

rie

nta

ció

n

pre

fere

nte

d

e

fra

ctu

ra,

ob

serv

án

do

se

loca

lme

nte

do

s d

isp

osi

cio

ne

s d

ive

rge

nte

s de

fr

ac­

tura

, ca

si

vert

ica

les

en

tre

. m

arca

das

sob

re

tod

o

po

r la

se

rici

ta.

Los

dif

ere

nte

s ti

po

s de

ro

cas

pir

ocl

ást

ica

s co

rre

spo

nd

en

a

tob

as

de

dife

­re

nte

co

mp

osi

ció

n

que

van

desd

e ác

idas

(c

ua

rzo

qu

era

tofí

dic

as)

a

inte

rme

­di

as.

Alg

un

as

de

ella

s ap

arec

en

fue

rte

me

nte

si

licif

ica

da

s.

Est

án

form

ad

as

po

r cl

ast

os

de

feld

esp

ato

a

lca

liniz

ad

o,

ferr

om

ag

ne

sia

no

cl

ori

tiza

do

y

cuar

zo

(en

el

caS

0 de

la

s do

s p

rim

era

s to

ba

s).

En

la m

atr

iz a

bund

an c

lori

ta,

seri

cita

, ad

emás

del

fe

lde

spa

to y

ca

ntid

ad

es

vari

ab

les

de

cuar

zo,

min

era

l de

e

pid

ota

, de

h

ierr

o,

esf

en

a

y a

pa

tito

co

mo

a

cce

sori

o

com

ún

me

no

r.

La

pre

sen

cia

de

cuar

zo c

omo

pro

ceso

de

silic

ific

aci

ón

su

ele

se

r h

ab

itua

l. R

elle

na

fra

ctu

ras,

va

cuol

as

o se

p

roye

cta

ha

cia

esp

aci

os

inte

rgra

nu

lare

s.

15

Qu

ere

mo

s ha

cer

con

sta

r q

ue

exi

ste

la

p

osi

bili

da

d

lóg

ica

de

qu

e al

guna

s de

las

piz

arra

s an

tes

de

scri

tas

teng

an p

roce

de

nci

a p

iro

clá

stic

a o

mix

ta,

pe

ro

sólo

co

n el

e

stu

dio

m

icro

scó

pic

o

no

se

pudo

e

sta

ble

cer

con

cla

rid

ad

es

ta

rela

ció

n.

Los

afl

ora

mie

nto

s de

ja

spes

m

an

ga

ne

sífe

ros

cart

og

rafia

do

s,

no

pose

en

corr

ida

s la

rgas

y l

a p

ote

nci

a v

aría

de

vari

os

cen

tím

etr

os

a 50

m

etr

os,

sie

nd

o

fre

cue

nte

s de

1

a 5

m.

A

pesa

r de

su

co

mp

osi

ció

n

cuar

zosa

su

elen

pr

esen

­ta

r co

lore

s o

scu

ros

o ro

jizo

s al

e

sta

r m

ine

raliz

ad

os

po

r ó

xid

os

y ca

rbon

atos

de

M

n y

Fe

que

fue

ron

tr

ab

aja

do

s en

el

pa

sado

. A

rma

n

en

piza

rras

y

en

toba

s ác

idas

esq

ui·s

tosa

s fin

as.

Co

nst

ituye

n c

rest

on

es

en

las

lade

ras

y ci

mas

de

la

s m

onta

ñas

al

sob

resa

lir e

ntr

e

las

piza

rras

y

lava

s.

1.5

CA

RB

ON

IFE

RO

IN

FE

RIO

R (Hl~~12)

Afl

ora

al

suro

est

e d

e la

zon

a co

nst

ituye

nd

o u

na

est

ruct

ura

en

sin

clin

ori

o,

pro

lon

ga

ció

n

del

de

Rio

tinto

. A

un

qu

e

no

he

mo

s e

nco

ntr

ad

o

fósi

les,

es

pe

rfe

cta

me

nte

da

tado

co

mo

lo

prue

ban

los

yaci

mie

nto

s fo

silí

fero

s de

P

osí­

do

no

mya

s y

Go

nía

títe

s,

de

scri

tos

po

r F.

R

AM

BA

UD

, e

nco

ntr

ad

os

en

la

cort

a

Ata

laya

y

otr

os

para

jes,

y

los

enco

ntra

dos

en

los

alr

ed

ed

ore

s de

N

erva

(c

itad

os

po

r J.

A

RM

EN

GO

T)

mu

y ce

rca

de

nu

est

ra

zona

, en

la

ve

cina

H

oja

de

Ner

va

y qu

e n

oso

tro

s he

mos

vi

sita

do

. S

e le

pu

ede

atr

ibu

ir

una

edad

co

rre

spo

nd

ien

te

al

Vis

ee

nse

S

up

eri

or.

E

sta

seri

e

carb

on

ífe

ra

está

se

para

da

del

C.

V.

S.

infr

aya

cen

te

po

r el

n

ive

l de

pi

zarr

as

mor

adas

(t

ech

o

de

la

for­

mac

ión

man

gane

sífe

ra),

sie

nd

o n

orm

al

el

con

tact

o s

ur

y te

ctó

nic

o

en

form

a

de

falla

in

vers

a

el

con

tact

o

no

rte

. E

stá

con

stit

uid

o

po

r un

a se

rie

a

ltern

an

te

y m

on

óto

na

de

pi

zarr

as

gri

ses

arc

illo

sas

y gr

auva

cas

en

tab

leti

llas

de

1, 2

Y 3

cm

., lle

gand

o en

lo

s n

ive

les

más

alto

s qu

e oc

upan

el

ce

ntr

o d

e la

cu

beta

, a

10,

20

e in

clu

so 5

0 cm

., en

fo

rma

de

le

nte

jon

es

sin

co

ntin

uid

ad

la

tera

l, co

mo

pudo

o

bse

rva

rse

en

el

co

rte

efe

ctu

ad

o a

lo

la

rgo

del

B

arra

nco

del

Esp

inill

o, e

n la

p

art

e o

ccid

en

tal.

Es

fre

cue

nte

que

la

s pi

zarr

as

carb

on

ífe

ras

pre

sen

ten

dulo

s m

argo

sos

con­

ten

ido

s en

la

m

atr

iz

arc

illo

sa,

que

pued

en

lleg

ar

a te

ne

r ha

sta

10

cm.

de

diá

me

tro

. La

s pi

zarr

as

pre

sen

tan

ca

ract

erí

stic

as

anál

ogas

a

las

del

C.

V.

S.

Las

grau

vaca

s co

ntie

ne

n

fra

gm

en

tos

de

las

roca

s vo

lcá

nic

as

infr

aya

cen

tes.

La

est

rati

fica

ció

n d

e e

sto

s m

ate

ria

les

qued

a p

ate

nte

en

los

tra

mo

s do

nde

la

alte

rna

nci

a

es

clar

a,

sie

nd

o

más

la

bori

osa

su

búsq

ueda

en

zo

nas

con

pre

do

min

io

de

ma

teri

al

piza

rros

o,

en

el

que

se

ma

nifi

est

a

sola

me

nte

p

or

un

leve

faj

eado

o

rig

ina

do

p

or

los

cam

bios

de

l m

edio

d

ura

nte

la

d

ep

osi

ció

n.

El

est

ud

io t

ect

ón

ico

rea

lizad

o po

ne d

e m

an

ifie

sto

una

e

stru

ctu

ra (

sin

clin

ori

o)

que

no

es

sin

o

una

suce

sió

n

inin

terr

um

pid

a d

e p

lieg

ue

s de

pe

queñ

a am

pli­

tud.

E

sta

form

aci

ón

de

be

po

see

r un

a p

ote

nci

a

apro

xim

ada

de

500

m.

16

En

la p

art

e o

ccid

en

tal

y en

lo

s n

ive

les

más

alto

s de

la

se

rie

exi

ste

n p

e­qu

eños

le

nte

jon

es

de j

aspe

s m

an

ga

ne

sífe

ros,

co

ntin

ua

ció

n d

e lo

s de

la

min

a

de

Peñ

a de

l A

gu

ila

(situ

ad

a

al

est

e

de

Ne

rva

).

Se

tra

ta

de

tre

s pe

queñ

os

niv

ele

s de

3 m

. de

po

ten

cia

y d

e un

os 1

0 m

. de

lo

ng

itud

, ya

exp

lota

das,

enc

a­ja

nte

s en

pi

zarr

as

arc

illo

sas

que

form

an

e

stru

ctu

ras,

p

or

lo

que

prob

able

­m

en

te

se

redu

zcan

a

un

mis

mo

n

ive

l pl

egad

o.

El

Ca

rbo

níf

ero

e

stá

at

rave

sado

p

or

un

diq

ue

de

p

órf

ido

g

ran

ític

o

de

8-10

m

. de

p

ote

nci

a

y de

d

ire

cció

n

N.

90°

E.

B

1.6

PL

lOC

UA

TE

RN

AR

IO

(T2

-01;

0

2A

I)

En

la z

ona

de Z

ufr

e s

e ha

ca

rto

gra

fiad

o u

na p

eque

ña á

rea,

en

cuya

pa

rte

su

pe

rio

r se

e

stá

d

ep

osi

tan

do

a

ctu

alm

en

te

una

tob

a

calc

área

, co

mo

cons

e­cu

enci

a de

la

p

reci

pit

aci

ón

de

lo

s ca

rbon

atos

qu

e lle

van

en '

Sus

pens

ión

las

agua

s de

la

vado

de

la

s ca

lizas

mb

rica

s,

enm

asca

rand

o la

fo

rma

ció

n

infr

yace

nte.

G

UTI

ER

RE

Z y

EN

RIL

E

(196

5)

cita

n

la

pre

sen

cia

de

im

pre

sio

ne

s de

ho

jas

y H

elix

sp.

, co

rre

spo

nd

ien

tes

a un

T

erc

iari

o

lacu

stre

. V

AZ

OU

EZ

G

UZ

­M

AN

(1

970)

, a

pa

rtir

de

la

mic

rofa

un

a e

ncon

trad

a, a

trib

uye

a e

ste

áre

a un

a ed

ad

Cu

ate

rna

ria

. N

oso

tro

s o

bse

rva

mo

s ca

lizas

de

ti

po

al

uvia

l co

n im

pre

­si

on

es

de

hoja

s,

tallo

s y

est

ala

ctita

s.

En

las

már

gene

s de

la

s ri

vera

s de

l Ja

rram

á y

de

las

Ma

jad

illa

s se

ha

n ca

rto

gra

fiad

o

pequ

eñas

ár

eas

alu

vio

na

res

con

stitu

ida

s po

r gr

avas

, ar

enas

y

limo

s,

form

adas

p

or

los

acar

reos

flu

via

les,

do

nde

se

exp

lota

n

algu

nas

grav

eras

.

2 T

EC

TO

NIC

A

La

zona

es

tudi

ada,

p

ert

en

eci

en

te

al

cin

turó

n

pir

ític

o

hisp

ano-

port

ugué

s,

ha

sid

o

afec

tada

p

or

la

oro

ge

nia

H

erc

ínic

a,

de

dir

ecc

ión

ca

si

E.-O

. en

la

s p

rovi

nci

as

de H

uelv

a y

Se

villa

y N

O.-S

E.

en

Por

tuga

l. D

icha

oro

ge

nia

mu

est

ra,

a lo

la

rgo

de

la

fa

ja

pir

ític

a,

de

form

aci

on

es

varia

'S,

cuya

in

ten

sid

ad

y

ex­

ten

sió

n

varí

an

de

unos

si

tio

s a

otr

os,

e

incl

uso

al

guna

s de

és

tas

pued

en

ser

cons

ider

adas

co

mo

dif

ere

nte

s e

sta

dio

s d

en

tro

de

un

a m

ism

a

fase

de

p

leg

am

ien

to.

2.1

ES

TR

UC

TU

RA

S

ME

SO

SC

OP

ICA

S

Los

dato

s m

eso

scó

pic

os

est

ruct

ura

les

han

sid

o

exam

inad

os

en

de

talle

. E

ste

an

ális

is

cond

ujo

al

reco

no

cim

ien

to

de

vari

as

est

ruct

ura

s p

en

etr

ativ

as

plan

as,

line

ale

s y

ejes

de

pequ

eños

plie

gu

es,

que

son

des

igna

dos

de a

cuer

do

17

939

con

la

no

me

ncl

atu

ra

adop

tada

po

r TU

RN

ER

y

WE

ISS

(1

963)

. A

lo

la

rgo

de

la

zo

na

estu

diad

a,

fue

ron

e

nco

ntr

ad

os

tre

s g

rup

os

dis

tin

tos

de

est

ruct

ura

s m

eso

scó

pic

as,

de

est

ilo c

lara

me

nte

dif

ere

nte

. S

u d

esc

rip

ció

n e

s co

mo

sigu

e:

a)

Pri

mer

a g

ener

ació

n

de

estr

uct

ura

s:

SI=

Est

rati

fica

ció

n.

Se

apre

cia

en

las

piza

rras

p

or

la

alte

rna

nci

a

de

fran

­ja

s de

d

isti

nta

co

mp

osi

ció

n

y co

lor.

La

a

ltern

an

cia

de

cu

arc

itas

o gr

auva

cas

con

piza

rras

si

rve

ta

mb

ién

pa

ra

de

term

ina

r a

SI.

En

las

volc

án

ica

s ác

idas

e

inte

rme

dia

s la

SI

vie

ne

a v

ece

s re

pre

sen

tad

a p

or

un

band

eado

de

colo

r qu

e ob

edec

e a

cola

das

de

dis

tin

ta

com

po

sici

ón

, m

uch

o

más

m

arca

da

en

las

roca

s p

iro

clá

stic

as.

S2

=P

iza

rro

sid

ad

lo

ng

itud

ina

l o

sup

erf

icie

axi

al

de

los

plie

gu

es

de

la

pri­

me

ra

gene

raci

ón,

más

ac

entu

ada

en

los

est

rato

s in

com

pe

ten

tes

(piz

arra

s,

roca

s p

iro

clá

stic

as)

qu

e en

lo

s co

mp

ete

nte

s (c

ua

rcita

s,

grau

vaca

s,

lava

s),

y or

igin

ada

po

r un

a o

rie

nta

ció

n

pre

fere

nte

de

lo

s m

ine

rale

s m

icác

eos.

E

sta

piza

rros

idad

ncro

na

con

el

me

tam

orf

ism

o r

eg

ion

al

epiz

onal

e

stá

m

uy

des­

arr

olla

da

y

con

fre

cue

nci

a

enm

asca

ra

a la

e

stra

tifi

caci

ón

; p

ose

e

una

dire

c­ci

ón

de

N

. 95

°-10

5° E

. co

n un

bu

zam

ient

o de

60

°-80

°,

ge

ne

ralm

en

te

al

no

rte

. A

ve

ces

es

subp

aral

ela

a S

I.

L¡ =

B::

= E

jes

de p

lieg

ue

s de

la

pri

me

ra g

ener

ació

n en

S

I qu

e tie

ne

n

po

r pl

ano

axia

l a

S2 y

son

pa

rale

los

a la

in

ters

ecc

ión

de

SI

y S2

. La

in

ters

ecc

ión

de

la

pi

zarr

osid

ad

con

la

est

rati

fica

ció

n

da

lug

ar

a un

a fin

a

est

ria

ció

n s

ob

re

la ú

ltim

a.

En

la c

arr

ete

ra d

e H

igu

era

a Z

ufr

e,

a p

art

ir d

el k

m.

5, e

xist

en

alg

u­na

s e

stru

ctu

ras

«cle

avag

e-m

ullio

ns»

form

ad

as

po

r p

art

ició

n

pri

smá

tica

de

la

ro

ca

a lo

la

rgo

de

la

in

ters

ecc

ión

de

la

p

iza

rro

sid

ad

y

est

rati

fica

ció

n.

La

line

aci

ón

de

es

tas

est

ruct

ura

s co

inci

de

co

n la

d

ire

cció

n

L I.

Los

plie

gu

es

de

est

a

gene

raci

ón,

pu

est

os

de

ma

nif

iest

o

en

cort

es

per­

pe

nd

icu

lare

s a

la

dir

ecc

ión

ax

ial

(fig

. 1)

, so

n p

lieg

ue

s a

sim

étr

ico

s (l

os

más

ab

unda

ntes

) co

n n

eto

pre

do

min

io

de

la

ram

a qu

e bu

za

al

no

rte

, qu

e es

la

m

eno'

S

empi

nada

(a

);

plie

gu

es

con

la

ram

a su

r ca

si

vert

ica

l (b

);

plie

gu

es

apre

tado

s (c

);

plie

gu

es

ab

iert

os

(d);

p

lieg

ue

s co

ncé

ntr

ico

s (e

);

plie

gu

es

si­

mila

res

(f);

p

lieg

ue

s is

ocl

ina

les

(g),

y p

lieg

ue

s vo

lcad

os c

on v

erg

en

cia

hac

ia

el s

ur

(h)

y en

los

que

a v

eces

su

pre

sen

cia

vie

ne d

ete

rmin

ad

a p

or

las

ram

as

inve

rtid

as,

buz

amie

nto

del

cru

cero

in

feri

or

al

del

plan

o de

est

rati

fica

ció

n (

i).

Su

esca

la

varí

a d

esd

e

mili

tric

a

a m

étr

ica

. E

ste

pri

me

r m

ovi

mie

nto

te

ctó

nic

o,

caus

ante

de

la

ac

tual

te

nd

en

cia

en

el

área

, o

rig

inó

plie

gu

es

de

eje

B::

, de

verg

enci

a su

r,

de

dir

ecc

ión

O

NO

.-ES

E.

o E

.-O.,

con

cabe

ceo

haci

a el

E.

y el

O

., p

ero

sie

mp

re c

on

ten

ido

s en

el

plan

o ax

ial

del

plie

gu

e

ma

cro

scó

pic

o,

y un

a p

iza

rro

sid

ad

lo

ng

itud

ina

l qu

e ge

nera

l­m

en

te

buza

al

n

ort

e,

subp

aral

ela

a la

su

pe

rfic

ie

axia

l de

e

sto

s p

lieg

ue

s y

18

ori

gin

ad

a

con

tem

po

rán

ea

me

nte

co

n e

llos.

E

sta

pri

me

ra

fase

o

rig

inó

. pu

es.

un

ple

ga

mie

nto

pl

ano.

no

ci

lín

dri

co.

b)

Seg

unda

g

en

era

ció

n

de

estr

uct

ura

s

S3

=P

iza

rro

sid

ad

tr

an

sve

rsa

o

sup

erf

icie

ax

ial

de

los

plie

gu

es

de

la

se­

gund

a g

en

era

ció

n.

poco

p

en

etr

ati

va y

d

ifíc

il de

re

con

oce

r en

el

ca

mpo

. La

s d

ire

ccio

ne

s m

ed

ida

s pa

ra

S3.

en

las

oca

sio

ne

s en

q

ue

ha

si

do

p

osi

ble

. so

n N

. 20

" E.

Y

50"

N.

de

bu

zam

ien

to.

L2=B

:~ =

Eje

s

de

plie

gu

es

de

la

segu

nda

ge

ne

raci

ón

en

S1

. qu

e ti

en

en

p

or

plan

o ax

ial

a S3

y

son

pa

rale

los

a la

in

ters

ecc

ión

de

S1

y

S3'

Los

plie

gu

es

de

la

segu

nda

ge

ne

raci

ón

. m

enos

fr

ecu

en

tes

que

los

de

la

pri

me

ra.

se

han

en

con

tra

do

en

re

corr

ido

s o

cort

es

pa

rale

los

a la

d

ire

cció

n

axia

l y

se

pre

sen

tan

en

fo

rma

de

su

aves

o

nd

ula

cio

ne

s o

plie

gu

es

ab

iert

os

de

dir

ecc

ión

N

NE

.-SS

O ..

pe

rpe

nd

icu

lare

s a

los

an

teri

ore

s y

mo

tiva

do

s p

or

esf

ue

rzo

s q

ue

act

ua

ron

en

d

ire

cció

n

ES

E.-O

NO

. La

s d

ire

ccio

ne

s de

e

sta

s L 2

se

ha

n p

roye

cta

do

en

el

dia

gra

ma

8

en

form

a

de

cru

ces

y de

ben

ser

para

­le

los

al

eje

del

plie

gu

e

ma

cro

scó

pic

o

de

la

segu

nda

de

form

aci

ón

.

c)

Ter

cera

g

ener

ació

n

de

estr

uct

ura

s

S4

=C

ruce

ro

de

c\iv

o-d

esl

iza

mie

nto

(s

tra

in's

lip

cle

ava

ge

) o

plan

o ax

ial

de

los

plie

gu

es

en

V

(kin

k fo

lds)

de

S2

.

84

L 3=

Bs2

= E

jes

de

plie

gu

es

en

V

en

S2.

qu

e

tie

ne

p

or

plan

o ax

ial

a S4

y

son

pa

rale

los

a la

in

ters

ecc

ión

de

S2

y

S4.

Est

os

plie

gu

es

(fig

. 1.

j)

so

n ri

zos

y o

nd

ula

cio

ne

s de

pe

queñ

a a

mp

litu

d.

ori

gin

ad

os

po

r un

m

ovi

mie

nto

ta

rdío

. qu

e pu

do

pa

sar

fáci

lme

nte

in

ad

vert

ido

p

or

ser

coax

ial

con

la

pri

me

ra d

efo

rma

ció

n

(dia

gra

ma

8)

y so

lam

en

te

vers

e

su

acc

ión

en

la

p

iza

rro

sid

ad

S2

. E

stos

p

lieg

ue

s.

ori

gin

ad

os

po

r un

a ú

ltim

a

fase

de

p

leg

am

ien

to

o un

a et

apa

fina

l de

la

p

rim

era

. p

ero

si

tric

am

en

te

rela

cio

na

do

s co

n lo

s qu

e o

rig

ina

ron

lo

s p

iieg

ue

s m

ayo

res.

son

ta

mb

ién

. co

mo

é

sto

s.

de

hu

nd

imie

nto

po

co

acus

ado.

E

l a

lisis

e

stru

ctu

ral

reve

la

que

el

de

sarr

ollo

de

la

s e

stru

ctu

ras

pued

e se

r a

trib

uid

o

a do

s im

pu

lso

s su

pe

rpu

est

os.

p

osi

ble

me

nte

co

etá

ne

os

y un

o p

ost

eri

or

de

me

no

r im

po

rta

nci

a.

En

resu

men

. la

fa

se

oro

nic

a

pri

nci

pa

l.

de

edad

p

ost

eri

or

al

Vis

ee

nse

S

up

eri

or.

co

rre'

spon

de

pro

ba

ble

me

nte

a

la

oro

ge

nia

H

erc

ínic

a e

n su

fa

se

Ast

úri

ca.

ori

gin

an

do

un

a in

ten

sa

de

form

aci

ón

co

n un

a se

rie

de

plie

gu

es

de

verg

en

cia

su

r y

dir

ecc

ión

E.-O

. o

ON

O.-E

SE

. y

algu

nas

est

ruct

ura

s vo

lcad

as

haci

a el

S

. o

SO

. N

o se

ha

n e

nco

ntr

ad

o

en

la

zona

e

vid

en

cia

s de

lo

s ca

ba

lga

mie

nto

s ob

serv

ados

en

A

ljust

rel

(Po

rtu

ga

l)

de

scri

tos

po

r S

che

rme

rho

rn

y S

tan

ton

(1

969)

co

rre

spo

nd

ien

tes

a un

a p

rim

i- 19

s.

N.

(d )

( e)

1

N.

1 1 1

(f)

s. N

.

s.

~s,S

'

{ i }

Fig

ura

1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

tiva

fas

e de

d

efo

rma

ció

n

an

teri

or

a la

fa

se

orog

enJc

a p

rin

cip

al.

La

segu

nda

fase

ori

gin

ó p

lieg

ue

s de

dir

ecc

ión

NE

.-SO

. o

rto

go

na

les

a lo

s a

nte

rio

res

(cro

ss

fold

ing

).

De

lo

dic

ho

se

de

duce

qu

e el

p

leg

am

ien

to

de

la

zona

no

es

ci

lín­

dri

co.

Co

nte

mp

orá

ne

am

en

te

a la

or

ogen

ia

se

de

sarr

olló

un

m

eta

mo

rfis

mo

re

gion

al

de

bajo

gr

ado,

fa

cies

de

lo

s e

squ

isto

s ve

rde

s,

sub

faci

es

de

la

clo

rita

y

la a

pa

rici

ón

de

un

sist

em

a d

e fa

llas.

Los

mo

vim

ien

tos

he

rcín

ico

s ca

usan

tes

de

est

os

plie

gu

es

son

an

teri

ore

s a

la

intr

usi

ón

de

l co

mp

lejo

g

ran

ític

o.

Est

o ha

si

do

p

ue

sto

de

m

an

ifie

sto

en

el

e

stu

dio

p

etr

og

ráfic

o,

ya

que

la

band

a de

st

rain

es

in

terr

um

pid

a

po

r la

s se

gre

ga

cio

ne

s a

mod

o de

m

osqu

eo

orig

inad

as

po

r m

eta

mo

rfis

mo

rmic

o.

Asi

mis

mo

, en

d

ich

o

est

ud

io

se

ha

obse

rvad

o qu

e la

o

rog

en

ia

He

rcín

ica

fu

e

po

ste

rio

r a

la

form

aci

ón

de

la

p

irita

, ya

qu

e la

te

ctó

nic

a

fra

gm

en

ta

a la

p

irit

a p

rim

ari

a y

en

su e

nto

rno

se

prod

ucen

som

bras

de

pre

sió

n c

on

recr

ista

­liz

ació

n m

ayo

r qu

e en

el

re

sto

de

la

m

atr

iz.

2.2

ES

TR

UC

TU

RA

S

MA

CR

OS

CO

PIC

AS

La

regi

ón

ob

jeto

de

est

ud

io e

stá

ocup

ada

po

r la

s si

gu

ien

tes

est

ruct

ura

s:

Sin

clin

ori

o c

arb

on

ífe

ro,

con

tinu

aci

ón

de

l de

R

iotin

to,

situ

ad

o

en

la

zona

S

O.

y fla

nque

ado

po

r el

C

. V

. S

. S

u fla

nco

su

r es

no

rmal

y

el

no

rte

te

ctó

nic

o

en

form

a

de

falla

in

vers

a

de

buza

mie

nto

no

rte

, co

mo

pued

e o

bse

rva

rse

a

lo

larg

o de

l fe

rro

carr

il m

ine

ro d

e P

eña

de

Hie

rro

a E

l R

onqu

illo

(est

a

ram

a n

ort

e n

o es

vo

lcad

a,

com

o lo

pr

ueba

el

he

cho

de

que

la

piz

arr

osi

da

d

buce

m

ás

que

la

est

rati

fica

ció

n,

tan

to

en

las

piza

rras

ca

rbo

níf

era

s co

mo

en

las

piza

rras

m

orad

as

adya

cent

es).

El

si

ncl

ino

rio

es

con

stit

uid

o

po

r un

a se

rie

de

p

lieg

ue

s m

en

ore

s a

sim

étr

ico

s de

ve

rge

nci

a

sur,

cu

yo

eje

se

hu

nde

haci

a p

on

ien

te.

An

ticl

ino

rio

de

C

oto

V

ica

rio

, si

tua

do

al

su

r de

la

al

dea

de

La

Aul

aga,

co

nst

itu

ido

p

or

ma

teri

ale

s p

ert

en

eci

en

tes

al

volc

an

ism

o

sed

ime

nta

rio

ác

ido

inic

ial,

piza

rras

, a

ren

isca

s y

toba

s.

Su

flan

co

no

rte

es

no

rmal

y

el

sur

es

tect

ón

ico

en

form

a d

e fa

lla

inve

rsa

de

buza

mie

nto

no

rte

. El

ej

e de

la

e

stru

c­tu

ra

se

hund

e ha

cia

leva

nte

. A

nti

clin

al

de

Sie

rra

s B

lanc

as,

al

sur

del

an

teri

or,

co

nst

itu

ido

po

r ag

lom

e­ra

dos,

to

bas,

le

nte

jon

es

de

lava

s y

niv

ele

s p

iza

rro

sos

del

volc

an

ism

o

áci

do

su

pe

rio

r. E

l co

nta

cto

su

r es

no

rmal

y

el

no

rte

est

á en

p

art

e f

alla

do

in

vers

a­m

en

te.

Su

ext

rem

o

occ

ide

nta

l co

nst

ituye

un

ci

err

e

pe

ricl

ina

l co

n hu

ndi­

mie

nto

ha

cia

el

est

e.

An

ticl

ino

rio

de

l án

gulo

S

O.,

form

ad

o

po

r m

ate

ria

les

de

vón

ico

s,

piza

rras

y cu

arc

itas

de

flan

cos

no

rma

les.

S

incl

ina

l de

l E

scal

ante

, al

n

ort

e

del

sin

clin

ori

o

carb

on

ífe

ro.

Se

tra

ta

de

22

~DEvbNICO-CARBONIFERO

~CON N

IVE

LES

VO

LCA

NIC

OS

k>/>

dD

EV

ON

ICO

-CA

RB

ON

IFE

RO

fi

6':

:"6

l:.6

1..

::..

66

bl:

>.6

.o.6

:\

,t,.

.::.

..o

.,o

..o

.,o

. .::

.. 1>

/l

. .::

. .::.

. .::

.. 1>

LJ

. 6

o.t.l.'::"064~tI.

ti.

.::..

l:.

ll.

t:J.

l:>.

ll.

C.

ti.

6 J:>

. .::

.. ~

66

44

66

+

&>

.,0

. A

/J

¡,

&>.

,o.

A.o

.6

66

6

A

66

Iv V V

V1C

OM

PEJO

VO

LCA

NIC

O-S

ED

iME

N-

RO

CA

S

ME

TA

MO

RF

ICA

S

V V

V V

TA

RIO

t~~~

~=3C

ARBO

NIFE

RO

WR

OC

AS

IN

TR

US

IVA

S

Fig

ura

2

una

pequ

eña

cube

ta

afec

tada

po

r fa

llas

en

su

ext

rem

o

occ

ide

nta

l y

con

sti­

tuid

a

po

r ro

cas

bási

cas

del

volc

an

ism

o

bási

co

sup

eri

or,

co

n am

bos

flan

cos

no

rma

les

desc

ansa

ndo

sob

re l

as t

obas

áci

das

del

volc

an

ism

o á

cido

su

pe

rio

r.

An

ticl

ina

les

al

sur

de

la

alde

a de

l P

eral

ejo,

cu

yo n

úcl

eo

es

con

stit

uid

o

po

r la

vas

ácid

as

(rio

lita

s)

del

volc

an

ism

o

ácid

o su

pe

rio

r.

El

más

m

eri

dio

na

l. co

n su

fla

nco

su

r en

fo

rma

de

fa

lla

inve

rsa.

S

incl

ina

l al

su

r de

La

G

rana

da

de

Rio

tinto

, fo

rma

do

p

or

piza

rras

y

toba

s de

la

fo

rma

ció

n

man

gane

sífe

ra,

con

su

flan

co

no

rte

fa

llad

o

en

pa

rte

y

el

sur

en

form

a

de

falla

in

vers

a

de

buza

mie

nto

sur.

S

incl

ina

l de

l M

ah

íllo

, al

su

r de

H

igue

ra

de

la

Sie

rra

. S

e tr

ata

de

un

a cu

beta

co

nst

itu

ida

p

or

roca

s bá

sica

s co

n am

bos

flan

cos

no

rma

les

(aun

que

al

sur

está

, en

p

art

e,

falla

do

) so

bre

el

volc

an

ism

o á

cido

su

pe

rio

r.

Sin

clin

ori

o

de

Ma

tarr

oci

ne

s,

al

no

rte

de

l a

nte

rio

r,

con

stit

uid

o

po

r un

a a

ltern

an

cia

de

pi

zarr

as

y a

ren

isca

s co

n su

s do

s fla

nco

s fa

llad

os

con

buza

­m

ien

to n

ort

e.

Tod

as

esta

s e

stru

ctu

ras

se

ori

en

tan

en

d

ire

cció

n

apro

xim

ada

E.-O

. si

­gu

iend

o la

d

ire

cció

n

regi

onal

h

erc

ínic

a.

2.3

ANALlSIS·~

El

ob

jeto

de

e

ste

e

stu

dio

es

e

nco

ntr

ar

área

s m

on

ocl

ínic

as

est

ad

ístic

me

nte

ho

mog

énea

s co

n re

spe

cto

a

~.

El

área

ha

si

do

d

ivid

ida

en

ci

nco

do

­

min

ios

corr

esp

on

die

nte

s a

regi

ones

co

n d

ire

ccio

ne

s a

xia

les

sen

sib

lem

en

te

para

lela

s y

efe

ctu

ad

o e

l a

lisis

de

la

o

rie

nta

ció

n

y re

laci

on

es

ge

om

étr

ica

s de

lo

s e

lem

en

tos

est

ruct

ura

les

(est

rati

fica

cio

ne

s,

piz

arr

osi

da

de

s y

linea

cio­

nes)

en

ca

da

uno

de

ello

s (f

ig.

2).

Est

o ha

ce

po

sib

le

la

ob

ten

ció

n

de

una

imag

en

clar

a de

la

o

rie

nta

ció

n

de

dic

ho

s e

lem

en

tos

en

cada

d

om

inio

y

de

sus

vari

aci

on

es

de

uno

a o

tro

. Lo

s re

sulta

do

s so

n co

mbi

nado

s pa

ra

da

r la

g

eo

me

tría

m

egas

cópi

ca

del

área

co

mp

leta

. Lo

s d

ato

s fu

ero

n

pro

yect

ad

os

en

el

he

mis

feri

o

infe

rio

r de

un

a p

roye

cció

n

de

área

s ig

uale

s.

2.3.

1 G

EO

ME

TR

IA

DE

L D

OM

INIO

I

(SIN

CLl

NO

RIO

C

AR

BO

NIF

ER

O

DE

L S

O.)

En e

l di

agra

ma

1 se

ha

n p

roye

cta

do

77

polo

s de

S"

que

de

fine

n u

n e

je ~

sub

ho

rizo

nta

l, hu

ndié

ndos

e 5°

en

d

ire

cció

n

N.

282°

E.,

rep

rese

nta

nd

o

el

eje

est

ad

ístic

o

del

pri

me

r p

leg

am

ien

to.

La

may

or

pa

rte

de

lo

s S

I d

efin

en

un

m

áxi

mo

(12

,9

por

100)

co

n un

a p

osi

ció

n

N.

95°

E.

Y b

uzam

ient

o 65

° N

. El

di

a­gr

ama

refle

ja e

l ti

po

de

plie

gu

es

que

ge

ne

ralm

en

te o

bse

rva

mo

s en

el

ca

mpo

(p

lieg

ue

s de

la

p

rim

era

g

en

era

ció

n),

p

lieg

ue

s a

sim

étr

ico

s co

n n

eto

pr

edo­

min

io

de

la

ram

a no

rmal

qu

e bu

za

al

No

rte

, si

en

do

la

ra

ma

que

buza

al

S

ur

la

que

pre

sen

ta

buza

mie

ntos

m

ás

fue

rte

s.

24

N

DIA

GR

AM

A 1

:" 7

7 P

OLO

S

DE

S

I (C

ON

TOR

NO

S

2,5

,8,1

0,1

2 %

) Y

65

LI

EN

E

L S

INC

LlN

OR

IO C

AR

BO

NIF

ER

O D

EL

S.O

.

Los

polo

s no

es

tán

dis

trib

uid

os

sobr

e un

rcu

lo

máx

imo,

po

r lo

qu

e el

p

leg

am

ien

to

no

es

cilín

dri

co.

Tam

bién

se

ob

serv

a el

ti

po

de

p

leg

am

ien

to

plan

o no

ci

lín

dri

co d

e es

ta

pri

me

ra

fase

en

el

se

ntid

o

del

«plu

nge»

de

lo

s 65

e

jes

me

did

os

Lb

con

una

dis

pe

rsió

n

acus

ada

y co

n h

un

dim

ien

tos

haci

a el

E.

y O

., p

ero

yac

iend

o si

em

pre

en

el

círc

ulo

xim

o d

efin

ido

po

r la

tra

za

del

plan

o ax

ial

S2,

que

se p

rese

nta

pla

no y

sin

nin

guna

de

form

aci

ón

. La

cas

i g

eo

tric

a c

oin

cid

en

cia

en

tre

el

eje

~ y

la m

ayor

ía d

e la

s 65

L 1

su

gie

re q

ue

ambo

s es

tán

rela

cio

na

do

s co

n la

m

ism

a

fase

de

d

efo

rma

ció

n,

la

pri

me

ra

fase

. La

dis

pe

rsió

n l

ate

ral

de l

os p

olos

S1

en

torn

o a

l cí

rcu

lo m

áxim

o in

dic

a

la

exi

ste

nci

a

de

un

segu

ndo

mo

vim

ien

to

tect

ón

ico

de

te

nd

en

cia

N

E."S

O.

25

939

En e

l di

agra

ma

2 se

han

pro

yect

ad

o 7

7 p

olo

s de

S2.

mo

stra

nd

o u

n m

áxi

mo

(1

9,4

po

r 10

0)

corr

esp

on

die

nte

a u

na

po

sici

ón

N

. 28

2' E

. co

n un

bu

zam

ient

o de

70

° N

. D

icha

p

iza

rro

sid

ad

co

ntie

ne

al

e

je ~.

es

de

cir.

es

su

bp

ara

lelo

al

pl

ano

axia

l de

la

e

stru

ctu

ra d

efin

ida

p

or

los

po

los

de

SI'

La

ge

om

etr

ía

de

esta

s e

stru

ctu

ras

'Sug

iere

qu

e e

ste

d

om

inio

po

ne

de

ma

nif

iest

o

la

exi

ste

nci

a

de

dos

de

form

aci

on

es

sup

erp

ue

sta

s.

Con

side

rand

o la

ori

en

taci

ón

de

los

SI c

on r

esp

ect

o a

l ej

e ~.

la

bri

ca m

egas

cópi

ca p

arec

e te

ne

r si

me

tría

m

onoc

línic

a.

ya

que

el

ún

ico

e

lem

en

to

de

sim

etr

ía

es

un

plan

o n

orm

al

a ~.

26

N

-'-

'-'-

'-

DIA

GR

AM

A

2:-

77

PO

LOS

D

E

52 (C

ON

TO

RN

OS

2

,4,8

,11

,15

,19

%)

EN

E

L S

INC

LlN

OR

IO C

AR

BO

NIF

ER

O

DE

L 5.

0.

2.3.

2 G

EO

ME

TR

IA

DE

L D

OM

INIO

11

(CO

MP

LEJO

V

OLC

AN

ICO

S

ED

IME

NT

AR

IO

DE

LA

Z

ON

A

SO

.)

En e

l di

agra

ma

3 se

han

pro

yect

ad

o 2

04 p

olo

s de

SI

y 50

alin

ea

cio

ne

s L l

.

El

eje

~

de

fin

ido

es

ho

rizo

nta

l en

d

ire

cció

n

N.

98°

E.

La

may

oría

de

lo

s po

­lo

s S

I co

n un

m

áxi

mo

(16

.1

po

r 10

0)

corr

esp

on

de

n

a un

ru

mb

o

de

N.

lOO

· E.

Y 5

0° N

. de

bu

zam

ient

o.

El

pequ

eño

po

rce

nta

je

de

po

los

buza

ndo

al

sur

ind

ica

qu

e e

sta

s p

art

es

de

los

plie

gu

es

fue

ron

e

limin

ad

as

po

r e

rosi

ón

o

po

r fa

llas

con

buza

mie

nto

N

.'

DIA

GR

AM

A 3

:-

20

4 P

OLO

S

DE

SI

(C

ON

TO

RN

OS

',3

,6,I

O,1

3,1

6%

)Y 5

0L

, EN

E

L C

OM

PLE

JO

VO

LCA

NIC

O

SE

DIM

EN

TAR

IO D

E

LA

ZO

NA

5

.0.

27

No

rte

, ap

arec

iend

o co

mo

norm

al

el

que

las

capa

s qu

e fo

rma

n

las

est

ruct

ra's

ori

gin

en

un

a su

cesi

ón

in

inte

rru

mp

ida

de

ra

mas

qu

e bu

zan

al

No

rte

. El

di

agra

ma

refl

eja

lo

s ti

po

s de

p

lieg

ue

s ob

serv

ados

en

el

ca

mpo

, p

lieg

ue

s a

sim

étr

ico

s co

n n

eto

p

red

om

inio

de

la

ra

ma

que

buza

al

N

ort

e.

En

el

diag

ram

a 4

se

han

pro

yect

ad

o

192

po

los

de

82

, m

ost

ran

do

un

m

á­xi

mo

(1

0,9

po

r 10

0)

corr

esp

on

die

nte

a

una

po

sici

ón

N

. 95

° E.

, co

n un

bu

za­

mie

nto

de

60

° N

., en

un

a co

rona

in

com

ple

ta,

indi

cand

o un

a d

isp

ers

ión

en

ab

anic

o de

lo

s pl

anos

a

xia

les

me

no

res

alr

ed

ed

or

del

plan

o ax

ial

ma

cro

scó

' pi

co,

de

finie

nd

o

su

inte

rse

cció

n

un

eje

co

n.

Est

e e

je

no

es

un

eje

de

plie

gu

e

de

82

; es

d

eci

r.

no

es

un

B::

, ya

qu

e la

8

2 no

es

pleg

ada,

p

ero

es

, p

or

de

fin

ició

n,

un

eje

~S2.

qu

e,

en

nu

est

ro

caso

, en

qu

e la

s 8

2 so

n lo

s

28

N

DIA

GR

AM

A 4

:-

192

PO

LOS

D

E

Sz(

CO

NT

OR

NO

S

2,4

,6,8

,10

%)

EN

E

L C

OM

PLE

JO

VO

LCA

NIC

O

SE

DIM

EN

TA

RIO

D

E L

A

ZO

NA

S.

O,

plan

os

axi

ale

s de

lo

s p

lieg

ue

s de

un

a a

ntig

ua

su

pe

rfic

ie

SI'

coin

cid

e

con

S2

el

eje

~sl=Bsl

(TU

RN

ER

an

d W

EIS

S,

1963

, pá

g.

184)

. C

onsi

dera

ndo

la

ori

en

taci

ón

de

lo

s S

I co

n re

spe

cto

al

e

je ~,

la

fáb

rica

m

e­ga

scóp

ica

pare

ce

ten

er

sim

etr

ía

mo

no

clín

ica

, p

ero

si

lo

s e

fect

os

de

la

se­

gund

a d

efo

rma

ció

n

son

ten

ido

s en

cu

enta

, la

si

me

tría

es

tric

lín

ica

.

2.3.

3 G

EO

ME

TR

IA D

EL

DO

MIN

IO 1

11 (S

INC

LlN

OR

IO D

EV

ON

ICO

-CA

RB

ON

IFE

RO

D

E

LA

ZO

NA

NO

.)

En

el

diag

ram

a 5,

lo

s 40

po

los

de

SI

indi

can

la

exi

ste

nci

a d

e un

p

lieg

ue

cu

yo

eje

ti

en

e

un

«plu

nge»

de

en

d

ire

cció

n

N.

1120

E.

La

may

oría

de

N

/

/ / / / ,

..

DIA

GR

AM

A 5

:-4

0 P

OLO

S

DE

S,

(C

ON

TO

RN

OS

2

,7,9

,12

%)

Y 3

9 L

l E

N

EL

SIN

CL

lNO

RIO

D

EV

ON

ICO

-CA

RB

ON

1FE

RO

DE

L

A Z

ON

A

N.O

.

29

739

los

SI

de

fine

n u

n m

áxi

mo

(12

,5

po

r 10

0)

con

una

po

sici

ón

N

. 11

9°E

. Y

58

"N.

de

buza

mie

nto.

El

di

agra

ma

mu

est

ra

asi

mis

mo

un

su

bm

áxi

mo

(1

0 p

or

100)

qu

e de

be

corr

esp

on

de

r a

las

ram

as

volc

adas

ha

cia

el

Su

r de

lo

s p

lieg

ue

s de

es

ta p

rim

era

te

ctó

nic

a o

bser

vado

s en

el

ca

mpo

, ya

qu

e la

s ra

mas

in

ver­

tida

s p

rese

nta

n

bu

zam

ien

tos

más

fu

ert

es.

La

d

isp

ers

ión

la

tera

l de

lo

s S

I in

dic

a

la

exi

ste

nci

a d

el

segu

ndo

mo

vim

ien

to t

ect

ón

ico

de

te

nd

en

cia

N

E.-S

O.

2.3.

4 G

EO

ME

TR

IA

DE

L D

OM

INIO

IV

(D

EV

ON

ICO

-CA

RB

ON

IFE

RO

D

E LA

Z

ON

A N

E.)

En

el

diag

ram

a 6

se

han

pro

yect

ad

o 7

5 po

los

de

SI

y 23

lin

ea

cio

ne

s L 1

.

N

DIA

GR

AM

A

6:-

75

PO

LOS

D

E

S,

(CO

NT

OR

NO

S

2,5

,6,8

%)

Y 2

3 l, E

N

EL

DE

VO

NIC

O-C

AR

BO

NIF

ER

O D

E L

A

ZO

NA

N

.E.

30

El

eje

~

ob

ten

ido

se

hund

e 2"

en

d

ire

cció

n N

. 28

4" E

., si

en

do

p

ráct

ica

me

nte

h

ori

zon

tal.

los

dos

xim

os

(B

po

r 10

0)

sobr

e el

rcu

lo

xim

o

repr

e­se

nta

n

la

ge

om

etr

ía y

o

rie

nta

ció

n d

e la

s do

s se

rie

s de

lim

bo

s de

un

a gr

an

est

ruct

ura

a

sim

étr

ica

co

nst

itu

ida

p

or

una

seri

e

de

an

tícl

ina

les

y si

ncl

ina

les

plan

os y

no

cilín

dri

cos.

Tam

bién

se

ob

serv

a un

su

bm

áxi

mo

(6,

6 p

or

100)

qu

e

debe

co

rre

spo

nd

er

a la

s ra

mas

vo

lcad

as h

acia

el

sur

de

los

plie

gu

es

obse

r­va

dos

en

el

cam

po.

2.3.

5 G

EO

ME

TR

IA D

EL

DO

MIN

IO V

(M

ET

AM

OR

FIC

O D

E lA

ZO

NA

CE

NT

RA

L)

En

el

diag

ram

a 7

se

han

pro

yect

ad

o 4

0 po

los

de

81

y 3

l 1.

El

eje

~

obte

-

,',' ,:

,,'

,'./"

' ...

~'

..

, ..

'.

DIA

GR

AM

A 7~ 4

0 P

OL

OS

DE

S,

(CO

NT

OR

NO

S 2

,7,9

,'2

%)

Y 3

L

, E

N

EL

ME

TA

MO

RFI

CO

D

E LA

Z

ON

A

CE

NT

RA

L

31

N

nid

o

es

sub

ho

rizo

nta

l en

d

ire

cció

n

N.

lOO

' E.

La

may

oría

de

lo

s S1

0 co

n un

m

áxi

mo

(1

2,5

po

r 10

0),

corr

esp

on

de

n

a un

ru

mbo

de

N

. 10

0' E

. Y

60'

N.

de

buza

mie

nto.

La

bri

ca

de

este

d

om

inio

tie

ne

si

me

tría

tr

iclí

nic

a.

2.4

SIN

OP

SIS

D

E

LA

GE

OM

ET

RIA

E

STR

UC

TUR

AL

En

la

figu

ra

2 se

pu

ede

ver

que

los

dif

ere

nte

s di

agra

mas

co

nst

ruid

os

para

la

s e

stru

ctu

ras

más

p

en

etr

ativ

as

med

idas

(S

¡, S2

. LI

J.

son

hom

ogén

eos

con

resp

ect

o

a la

co

rre

spo

nd

ien

te

est

ruct

ura

y

que

no

dif

iere

n

prá

ctic

me

nte

un

os

de

otr

os

resp

ect

o

a la

s m

ism

as.

Tod

os

los

do

min

ios

son

esta

­d

ístic

am

en

te h

omog

éneo

s re

spe

cto

a

~.

exi

stie

nd

o p

oca

vari

aci

ón

en

cu

anto

32

a su

d

ire

cció

n

y h

un

dim

ien

to,

po

r lo

qu

e re

sulta

o

bvi

o

la

con

stru

cció

n

de

los

diag

ram

as

sin

óp

tico

s de

la

g

eo

me

tría

m

acr

osc

óp

ica

de

S

l,

S2

y L 1

• La

co

mpa

raci

ón

de

las

sub

fáb

rica

s de

lo

s d

ife

ren

tes

do

min

ios

reve

la q

ue

to

da

s la

s e

stru

ctu

ras

ma

ntie

ne

n

prá

ctic

am

en

te

una

dir

ecc

ión

co

nst

an

te

a lo

la

rgo

de

l ár

ea.

De

la

figu

ra

1 d

ed

uci

mo

s la

s si

gu

ien

tes

rela

cio

ne

s g

eo

tric

as

en

tre

pl

anos

y

eje

s:

-El

~

reg

ion

al

que

es

sub

ho

rízo

nta

l en

d

ire

cció

n

N.

2800

E .•

yace

m

uy

pró

xim

o

al B:

~ re

gio

na

l, p

or

lo q

ue

a pe

sar

de

la

pre

sen

cia

de

la

se

gund

a ge

nera

ción

de

e

stru

ctu

ras,

la

re

gión

, co

mo

un

con

jun

to,

está

to

daví

a pl

e­ga

da

po

r la

p

rim

era

fas

e.

-El

S2

pa

sa

a tr

avé

s de

~.

Est

o e

stá

de

acu

erd

o c

on

el

reco

no

cim

ien

to

de

las

S2

com

o su

pe

rfic

ies

axi

ale

s de

lo

s p

lieg

ue

s Bs~~

-T

oda

la s

up

erf

icie

de

la

zona

es

tudi

ada

se

com

po

rta

e

sta

dís

tica

me

nte

co

mo

un

cue

rpo

hom

ogén

eo,

po

r se

r h

om

og

én

eo

con

re

spe

cto

a S

10

S2 y

L 1

,

Fig

ura

3

sie

nd

o c

ada

una

de

dich

as

est

ruct

ura

s un

e

lem

en

to d

e fá

bri

ca

de

la

esca

la

ma

cro

scó

pic

a

y d

efin

ien

do

su

o

rie

nta

ció

n

pre

fere

nte

un

a su

bfá

bri

ca

en

el

cue

rpo

g

eo

lóg

ico

. La

s e

stru

ctu

ras

de

la

pri

me

ra

ge

ne

raci

ón

so

n m

on

ocl

íni­

cas

en

la

esca

la

del

área

co

mp

leta

.

33

-La

g

eo

me

tría

e

stru

ctu

ral

del

área

co

mp

leta

es

tr

íclí

nic

a,

de

bid

o

a la

p

rese

nci

a

de

más

de

un

g

rup

o

de

est

ruct

ura

s lln

ea

les.

-

El

área

ha

sid

o a

fect

ad

a p

or

dos

ep

iso

dio

s de

ple

ga

mie

nto

. El

p

rim

ero

fue

un

ple

ga

mie

nto

pla

no n

o ci

lín

dri

co d

e e

je B

: 12 , de

ori

en

taci

ón

in

icia

l O

NO

. y

plan

o ax

ial

S2

de

dir

ecc

ión

O

NO

.·ES

E.,

y el

se

gund

o un

p

leg

am

ien

to t

amo

bié

n

plan

o no

ci

lín

dri

co

de

eje

B

:: y

de

pl

ano

axia

l S3

de

d

ire

cció

n

NN

E.­

SS

O.,

ort

og

on

al

al

an

teri

or.

En

la

figu

ra

3 se

ha

re

pre

sen

tad

o

la

sup

erp

osi

­ci

ón

de

lo

s do

s si

ste

ma

s de

p

lieg

ue

s pl

anos

no

ci

lín

dri

cos.

2.5

FALL

AS

En

rela

ció

n c

on

la

fase

oro

nic

a p

rin

cip

al

exi

ste

una

re

d de

fa

llas

lon

gi­

tud

ina

les,

tr

an

sve

rsa

les

o n

orm

ale

s y

ob

licu

as

o de

ci

zalla

. La

s lo

ng

itud

ina

­le

s co

nst

ituye

n

gran

des

falla

s en

d

ire

cció

n,

a m

enud

o in

vers

as

de

buza

­m

ien

to N

ort

e,

que

de

term

ina

n l

a su

pe

rpo

sici

ón

de

form

aci

on

es

más

a

ntig

ua

s so

bre

o

tra

s m

ás

mod

erna

s.

Las

falla

s tr

an

sve

rsa

les

rum

bo

de

sliz

an

tes

se

de

tect

an

m

ás

fáci

lme

nte

qu

e la

s a

nte

rio

res

po

r co

rta

r a

las

capa

s de

spla

­zá

ndol

as

y fo

rma

r a

men

udo

de

pre

sio

ne

s o

esc

arp

es.

A

mb

os

sist

em

as

de

falla

s so

n de

bido

s a

fra

ctu

ras

de t

en

sió

n

rela

cion

adas

con

e

sfu

erz

os

tang

en·

cia

les.

Las

fa

llas

ob

licu

as

son

las

más

ab

unda

ntes

y c

on

stitu

yen

do

s g

rup

os

de f

alla

s co

njug

adas

(N

NE

.-SS

O.

y N

NO

.-SS

E.)

asoc

iada

s a

otr

as

con

rum

bos

ort

og

on

ale

s a

las

an

teri

ore

s (E

NE

.-OS

O.

y E

SE

.-ON

O.).

La

s fa

llas

varí

an

en

dir

ecc

ión

a

lo

larg

o

de

su

curs

o

y tie

ne

n

desp

laza

­m

ien

to v

ari

ab

le.

Deb

e m

en

cio

na

rse

p

or

su

imp

ort

an

cia

la

fa

lla

que

pasa

al

n

ort

e d

e La

G

rana

da

de

Rio

tinto

, de

un

os

21,S

km

. de

lo

ng

itud

y

dir

ecc

ión

N

. 13

00 E.

, co

n un

a im

po

rta

nte

m

ine

raliz

aci

ón

(d

esc

rita

en

el

ap

arta

do

de

Min

erí

a)

que

dio

lug

ar

a la

m

ina

«Los

A

ng

ele

s •.

3 H

IST

OR

IA G

EO

LO

GIC

A

Exi

stió

un

ci

clo

se

dim

en

tari

o

prec

aled

onia

no.

En

est

a

cuen

ca

se

llevó

a

cabo

la

de

po

sici

ón

del

pa

quet

e ca

rbon

atad

o en

un

m

ed

io d

e ag

uas

som

eras

, d

ura

nte

el

C

ám

bri

co

Infe

rio

r en

su

p

art

e

baja

-med

ia.

Inm

ed

iata

me

nte

de

s­pu

és

del

mb

rico

In

feri

or

se

pro

du

jo

una

em

ers

ión

, co

n el

co

nsi

gu

ien

te

pro

ceso

e

rosi

vo

(atr

ibu

ible

a

la

oro

ge

nia

C

aled

onia

na).

D

uran

te

el

pe

río

do

co

mp

ren

did

o

en

tre

el

C

ám

bri

co

Infe

rio

r y

el

De

vó'

nic

o S

up

eri

or

no h

ay c

uenc

a se

dim

en

tari

a,

al

est

ar

los

ma

teri

ale

s e

me

rgid

os.

En

la

fa

se

Dev

ónic

a M

ed

ia

se

pro

du

ce

un

hu

nd

imie

nto

de

lo

s m

ate

ria

les

cám

bri

cos

y co

mie

nza

la

de

po

sici

ón

de

sed

ime

nto

s a

rcill

oso

s y

aren

osos

en

un

fo

nd

o g

eo

sin

clin

al

poco

pro

fun

do

(p

or

las

est

ruct

ura

s se

dim

en

tari

as

exi

ten

tes

en

las

aren

isca

s fo

rmad

as,

est

rati

fica

ció

n

cruz

ada,

e

tc.)

. a

los

que

34

po

ste

rio

rme

nte

se

in

terc

ala

n

pequ

eñas

m

an

ifest

aci

on

es

volc

án

ica

s (á

cida

s e

inte

rme

dia

s)

favo

reci

da

s p

or

de

bili

da

de

s co

rtic

ale

s o

fra

ctu

ras

mo

tiva

da

s p

or

mo

vim

ien

tos

de

com

po

ne

nte

ve

rtic

al.

P

ost

eri

orm

en

te y

a

tra

vés

de

est

as

fra

ctu

ras

pro

du

cid

as

po

r la

d

eb

ilid

ad

co

rtic

al,

sur

gen

em

isio

ne

s p

ote

nte

s de

la

vas

ácid

as

y bá

sica

s,

con

sus

co­

rre

spo

nd

ien

tes

pir

ocl

ást

ica

s,

y et

apas

en

la

s qu

e se

d

ep

osi

tan

se

dim

en

tos

de

trít

ico

. A

e

sta

s e

fusi

on

es

volc

án

ica

s co

rre

spo

nd

e

un

rela

tivo

as

cens

o de

la

cu

enca

(f

ase

B

retó

nic

a

de

la

oro

ge

nia

H

erc

ínic

al,

de

sde

el

F

amen

iens

e S

up

eri

or

(que

fo

rma

el

m

uro

de

la

fo

rma

ció

n

volc

án

ica

) ha

sta

el

Vis

ee

nse

S

up

eri

or

(que

fo

rma

el

te

cho

).

Exi

sten

, pu

es,

vari

os

ep

iso

dio

s vo

lcá

nic

os

sup

erp

ue

sto

s (á

cid

o

inic

ial,

bási

co

inic

ial,

áci

do

fin

al

y bá

sico

fi

na

l)

con

sed

ime

nto

s d

etr

ític

os

inte

rca

­la

dos,

sie

ndo

el

últ

imo

ep

iso

dio

vo

lcá

nic

o e

l co

rre

spo

nd

ien

te a

la

form

aci

ón

m

anga

nesí

fera

, co

n ex

hala

cion

es

pre

do

min

an

tem

en

te

silíc

ea

s,

he

ma

tític

as

y m

anga

nesí

fera

s.

El

Vis

ee

nse

se

in

icia

co

n un

h

un

dim

ien

to

pro

gre

sivo

de

la

re

gió

n

y la

d

ep

osi

ció

n

du

ran

te

el

Vis

ee

nse

S

up

eri

or,

de

un

a m

on

óto

na

se

rie

de

ar

enas

y

sed

ime

nto

s a

rcill

oso

s qu

e in

dica

n un

m

ar

poco

p

rofu

nd

o.

La

exi

ste

nci

a

de

los

pri

me

ros

mo

vim

ien

tos

he

rcin

ian

os

(fa

se

Bre

tón

ica

) vi

en

e

apoy

ada

po

r la

p

rese

nci

a

de

fra

gm

en

tos

de

vón

ico

s y

del

C.

V.

S.

en

el

ma

teri

al

de

trít

ico

de

la

s gr

auva

cas

carb

on

ífe

ras

y la

e

xist

en

cia

de

un

co

ng

lom

era

do

en

la

p

art

e

sup

eri

or

del

De

vón

ico

(f

ue

ra

de

la

Hoj

a),

lo

que

imp

lica

una

e

rosi

ón

pr

e-vi

seen

se

en

las

form

aci

on

es

devó

nica

s y

volc

án

ica

s e

me

rgid

as

po

r e

sto

s m

ovi

mie

nto

s p

relim

ina

res.

La

fa

se

oro

nic

a

pri

nci

pa

l, de

ed

ad

po

ste

rio

r al

V

i'see

nse

Su

pe

rio

r,

pro

ba

ble

me

nte

la

fase

Ast

úri

ca,

que

tuvo

lu

ga

r e

ntr

e e

l W

est

falie

nse

y E

ste·

fa

nien

se,

ha

ori

gin

ad

o

una

inte

nsa

d

efo

rma

ció

n,

imp

rim

ien

do

el

est

ilo t

ect

ó-

nic

o

do

min

an

te

y o

rig

ina

nd

o

plie

gu

es

de

eje

s B

:;

de

hu

nd

imie

nto

po

co

acus

ado,

ve

rge

nci

a

Sur

y

dir

ecc

ión

E

.-O.

o O

NO

.-ES

E ..

y un

a p

iza

rro

sid

ad

lo

ng

itud

ina

l S2

' qu

e g

en

era

lme

nte

bu

za

al

No

rte

, su

bpar

alel

a al

pl

ano

axia

l de

lo

s p

lieg

ue

s.

Est

a fa

se

pro

du

jo

div

ers

os

est

ilos

de

ple

ga

mie

nto

se

gún

la

com

pe

ten

cia

de

lo

s m

ate

ria

les,

si

en

do

lo

s a

sim

étr

ico

s lo

s m

ás

com

un

es

y lo

s vo

lcad

os

con

verg

en

cia

Sur

lo

s m

enos

. E

sta

mrs

ma

fase

A

stú

rica

o

rig

inó

p

lieg

ue

s tr

an

sve

rsa

les

de

dir

ecc

ión

N

NE

.-SS

O,

ort

og

on

ale

s a

los

an

teri

ore

s, e

n fo

rma

de

p

lieg

ue

s a

bie

rto

s m

uy

esca

sos

y un

a p

iza

rro

sid

ad

tr

an

sve

rsa

S3

po

co

pe

ne

tra

tiva

. P

arec

e se

r qu

e es

ta

fase

ac

tuó

en

dos

imp

uls

os

cerc

anos

en

el

ti

em

po

, p

ráct

ica

me

nte

co

etán

eos.

Mo

vim

ien

tos

he

rcín

ico

s ta

rdío

s pl

egar

on

la

piz

arr

osi

da

d

S2'

dand

o p

lie­

gues

en

V o

«ki

nk

fold

a lo

la

rgo

de

un

plan

o S4

, co

axia

les

con

la p

rim

era

d

efo

rma

ció

n,

por

lo q

ue t

am

bié

n h

ubie

ran

po

did

o f

orm

ars

e d

ura

nte

una

et

apa

final

de

la

fa

se

pri

nci

pa

l.

35

El

em

pla

zam

ien

to

de

las

roca

s in

tru

siva

s qu

e co

nst

ituye

n

el

Ba

tolit

o

de

La G

rana

da d

e R

iotin

to t

uvo

lu

ga

r en

un

a et

apa

po

ste

rio

r a

la

oro

ge

nia

Her

­cí

nic

a,

ya q

ue n

o se

ob

serv

a e

n el

las

ning

una

acci

ón t

ect

ón

ica

, sa

lvo

efe

cto

s lo

cale

s de

fr

act

ura

ció

n.

Ap

rove

cha

nd

o

esf

ue

rzo

s de

te

nsi

ón

se

re

llen

aro

n

las

fra

ctu

ras

de

cuar

zo

y se

fo

rma

ron

lo

s di

ques

p

orf

ídic

os

y de

di

abas

a.

A

pa

rtir

del

C

arb

on

ífe

ro y

n d

en

tro

de

l m

ovi

mie

nto

H

erc

ínic

o,

toda

la

re

gió

n

qued

ó e

me

rgid

a

y so

me

tida

co

mo

país

gid

o

a e

rosi

ón

d

ura

nte

el

S

ecun

dari

o y

el T

erc

iari

o.

Los

pro

ceso

s de

e

rosi

ón

ori

gin

aro

n

la

denu

daci

ón

de

la

cob

ert

era

ca

rbo

níf

era

, p

on

ien

do

al

d

esc

ub

iert

o

el

C.

V.

S.

po

rta

do

r de

la

s m

ine

raliz

aci

on

es

sulfu

rosa

s.

Act

ua

lme

nte

se

e

stá

d

ep

osi

tan

do

un

a to

ba

ca

lcár

ea

com

o co

nsec

uenc

ia

de

la

pre

cip

itaci

ón

de

lo

s ca

rbon

atos

qu

e lle

van

en

su

spe

nsi

ón

la

s ag

uas

de

lava

do

de

las

caliz

as

cám

bri

cas

de

Zu

fre

.

4 P

ETR

OLO

GIA

RO

CA

S

IGN

EA

S

y M

ET

AM

OR

FIC

AS

4.1

RO

CA

S

INT

RU

SIV

AS

(y

2-3;

Y

I]2'

3; I]q~b3;

be;'

3)

Las

roca

s in

tru

siva

s a

flora

nte

s en

la

H

oja

ocup

an

un

50-5

5 p

or

100

de

la

sup

erf

iice

de

la

m

ism

a,

pe

rte

ne

cie

nd

o

a lo

que

he

mos

de

nom

inad

o ba

to­

lito

de

La

Gra

nada

de

R

iotin

to.

En

la z

ona

exi

ste

n

dos

mac

izos

de

co

mp

osi

ció

n

dife

ren

te,

la

unid

ad

bá­

sica

e

inte

rme

dia

, co

nst

itu

ida

p

or

gabr

os

com

unes

, ga

bros

an

fibó

lico

s, d

iori

­ta

s y

cua

rzo

dio

rita

s ti

po

ton

a lit

a ,

y la

un

idad

ác

ida

con

stit

uid

a

po

r g

ran

itos

y g

ran

od

iori

tas.

B

asán

dono

s en

lo

s da

tos

de

cam

po

corr

ob

ora

do

s p

or

las

est

ud

ios

pe

tro

grá

fico

s qu

e m

ás

adel

ante

ír

em

os

expo

nien

do,

lleg

am

os

a la

co

ncl

usi

ón

de

qu

e e

xist

en

do

s fa

ses

de

intr

usi

ón

íg

nea,

un

p

rim

er

ep

iso

dio

de

ca

ráct

er

bási

co '

segu

ido

de

otr

o á

cido

(g

ran

ític

o).

E

stas

ro

cas,

de

q

uim

ism

o

tan

dif

ere

nte

, se

po

nen

en

vari

os

pu

nto

s en

co

nta

cto

bru

sco

sin

ni

ngun

a tr

an

sici

ón

gr

adua

l, m

ed

ian

te f

ract

ura

s de

di

rec­

ción

H

erc

ínic

a

rea

ctiv

ad

as

po

r la

in

tru

sió

n

y qu

e ha

n ac

tuad

o de

m

aner

a ir

reg

ula

r.

Otr

o

da

to

sig

nif

ica

tivo

qu

e ap

oya

la

hip

óte

sis

de

dos

fase

s de

in

tru

sió

n

ígne

a,

es

la

pre

sen

cia

de

p

órf

ido

s g

ran

ític

os

enca

jado

s si

em

pre

en

el

m

aciz

o bá

sico

e

inte

rme

dio

, no

ha

bien

do s

ido

ob

serv

ados

en

la

m

asa

gra

nít

ica

. P

or o

tro

lad

o, s

e ob

serv

a qu

e cu

ando

el

con

tact

o e

ntr

e e

sta

s ro

cas

lím

ite

(g

abro

s y

gra

nito

s)

no v

ien

e

influ

en

cia

do

po

r la

s fr

act

ura

s m

enci

ona­

das

an

teri

orm

en

te,

apar

ecen

uni

das

en

tre

po

r un

a se

ríe

co

mp

leta

de

roca

s de

tra

nsi

ció

n,

que

con

sid

era

mo

s p

rod

uct

o d

e fe

me

no

s de

h

ibri

da

ció

n.

Est

os

fen

óm

en

os

de

hib

rid

aci

ón

se

ha

n in

terp

reta

do

p

etr

og

en

étic

am

en

te

com

o p

rod

uci

do

s de

fo

rma

si

mu

ltán

ea

, pu

es

a la

ve

z qu

e la

ro

ca

bási

ca

enca

jant

e qu

edab

a a

fect

ad

a

po

r la

ac

ción

in

tru

siva

g

ran

ític

a

que

prod

uce

36

en

ella

pro

ceso

s de

tr

an

sfo

rma

ció

n m

eta

som

átic

a,

la

roca

g

ran

ític

a q

ueda

ba

en

riq

ue

cid

a

en

ele

me

nto

s b

ási

cos

po

r a

sim

ilaci

ón

y

con

tam

ina

ció

n.

Las

tra

nsf

orm

aci

on

es

de

las

roca

s ga

broi

deas

se

pro

du

cen

de

form

a

gra­

dual

y

su

inte

nsi

da

d

está

co

nd

icio

na

da

p

or

la

ma

yor

o m

en

or

pro

xim

ida

d

a la

in

tru

sió

n

gra

nít

ica

. Lo

s fl

uid

os

sob

resa

tura

do

s y

rico

s en

á

lca

lis,

proc

e­d

en

tes

de

la

acci

ón

intr

usi

va

del

gra

nito

, p

rovo

can

en

la

s ro

cas

bási

cas

enca

jant

es

pro

ceso

s de

tr

an

sfo

rma

ció

n,

que

desd

e la

s zo

nas

más

al

ejad

as

han

dado

lu

ga

r a

fenó

men

os

de

an

fibo

litiz

aci

ón

, b

iotit

iza

ció

n,

alc

alin

iza

ció

n

y fi

na

lme

nte

po

tasi

fica

ció

n,

con

au

me

nto

gra

dual

de

cua

rzo

libre

. La

sec

uen­

cia

zona

da

de

est

os

est

ad

ios

ind

ica

in

cre

me

nto

de

la

in

ten

sid

ad

de

lo

s p

roce

sos

de t

ran

sfo

rma

ció

n,

aunq

ue a

ve

ces

se p

ueda

n e

nco

ntr

ar

sola

pado

s.

En

cuan

to a

la

edad

de

l cu

erp

o

intr

usi

vo,

no

cabe

du

da

de

que

es

clar

a­m

en

te

po

ste

rio

r a

las

fase

s de

d

efo

rma

ció

n

pri

nci

pa

l. D

ato

s de

ca

mpo

y

mic

rosc

op

io

corr

ob

ora

n

est

a

idea

, ya

qu

e la

in

tru

sió

n

ha

asi

mila

do

p

art

e

del

com

ple

jo v

olc

án

ico

·se

dim

en

tari

o,

qued

ando

ban

das

e is

leo

s de

ro

cas

pro­

ced

en

tes

de

dic

ho

co

mp

lejo

qu

e no

ha

n si

do

as

imila

das,

co

n vi

sib

le

met

a­m

orf

ism

o d

e co

nta

cto

. A

sim

ism

o,

no s

e ha

ob

serv

ad

o n

ingu

na o

rie

nta

ció

n e

n lo

s m

ine

rale

s la

min

are

s n

i a

esca

la

me

sosc

óp

ica

ni

m

icro

scó

pic

a,

sin

o

qu

e

se

en

cue

ntr

an

d

isp

ue

sto

s de

fo

rma

a

rbitr

ari

a.

No

es

ext

rañ

o q

ue

la

s un

ida­

des

cart

og

rafia

da

s p

rese

nte

n u

na d

ire

cció

n a

prox

imad

a de

N

. 11

0°-1

30°

E.,

es

de

cir,

m

ante

ngan

un

a o

rie

nta

ció

n

sub-

Her

cíni

ca,

de

bid

o

a qu

e el

em

plaz

a­m

ien

to d

el

cue

rpo

in

tru

sivo

ha

de

bid

o v

en

ir c

on

dic

ion

ad

o

po

r un

as

dir

ect

ri­

ces

tect

ón

ica

s p

ree

xist

en

tes,

qu

e co

rre

spo

nd

en

a

la

dir

ecc

ión

H

erc

ínic

a

do

min

an

te

en

la

regi

ón.

Por

o

tro

lad

o,

no

se

han

ob

serv

ad

o

de

man

era

ge­

nera

l fe

me

no

s ca

tacl

ást

ico

s ta

les

com

o

trit

ura

ció

n,

gra

nu

laci

ón

y

dem

ás

efe

cto

s de

d

efo

rma

ció

n,

aunq

ue

loca

lme

nte

al

guno

s g

ran

itos

los

pre

sen

ten

. T

odos

e

sto

s he

chos

. su

gie

ren

qu

e se

tr

ata

de

una

intr

usi

ón

ta

rdi-

oro

nic

a,

cuya

cr

ista

liza

ció

n

evo

luci

on

ó

en

un

me

dio

te

ctó

nic

am

en

te

tra

nq

uilo

. La

s ro

cas

de

caja

de

est

a

mas

a íg

nea

acus

an

los

efe

cto

s té

rmic

os

que

ocas

ionó

la

intr

usi

ón

y p

rese

nta

n u

na a

ureo

la m

eta

rfic

a d

e co

nta

cto

cuy

a e

xte

nsi

ón

es

d

ifíc

il de

ca

lcu

lar.

a)

Roc

as

bási

cas

e in

term

edia

s

Los

gabr

os

no

tra

nsf

orm

ad

os

pre

sen

tan

d

isyu

nci

ón

b

ola

r tí

pic

a,

son

de

gran

o fi

no

a

me

dio

y

tien

en

un

a co

lora

ció

n

verd

e

oscu

ra.

Son

ro

cas

mu

y du

ras

y re

sist

en

tes,

po

r lo

que

ocu

pan

las

lom

as

y ce

rro

s de

co

ta

elev

ada.

S

u m

ine

ralo

gía

es

S

impl

e,

esta

ndo

con

stit

uid

os

po

r cl

ino

pir

oxe

no

y

plag

io­

clas

a, d

esa

rro

llan

do

te

xtu

ras

que

varí

an

en

tre

ofí

tica

s de

gra

no f

ino

y m

ed

io

hast

a su

bo

fític

as.

El

pl

agio

clas

a se

p

rese

nta

en

se

ccio

ne

s ta

bu

lare

s y

sub­

idio

mo

rfa

s zo

nada

s y

mac

lada

s,

con

alte

raci

ón

sa

usu

rític

a

(clin

ozo

isita

y

pre

nh

ita

visi

ble

s)

de

esca

sa

a im

po

rta

nte

. El

cl

ino

pir

oxe

no

co

rre

spo

nd

e

a la

va

ried

ad

de

augi

ta

con

ext

inci

ón

zo

nada

, a

vece

s de

co

lora

ció

n

rosa

-vio

-

37

láce

a lig

era

, p

arc

ialm

en

te

clo

ritiz

ad

o

y u

ralit

iza

do

. C

omo

acc

eso

rio

s co

mu­

nes

se

pre

sen

tan

a

pa

tito

y

min

era

les

me

tálic

os

(dis

em

ina

cio

ne

s ir

reg

ula

res

de

pir

ita

, e

ntr

e

otr

os)

. Lo

s p

roce

sos

de

tra

nsf

orm

aci

ón

se

in

icia

n

con

una

sust

itu

ció

n

de

clin

pir

oxe

no

p

or

ho

rnb

len

da

. El

gr

ado

de

tra

nsf

orm

aci

ón

es

va

ria

ble

y

grad

ual,

sie

nd

o

la

cant

idad

de

a

nfí

bo

l in

vers

am

en

te

pro

po

rcio

na

l a

la

de

pir

oxe

no

. A

sí,

en

con

tra

mo

s ro

cas

en

que

la

an

fibo

litiz

aci

ón

es

p

arc

ial

y en

o

tra

s en

la

s qu

e to

do

el

p

iro

xen

o

ha

sid

o

sust

itu

ido

. C

omo

la

cla

sific

aci

ón

es

ba­

sada

en

el

co

nte

nid

o

min

era

lóg

ico

, la

s p

rim

era

s la

s d

en

om

ina

mo

s ga

bros

y

gabr

os

an

fibó

/íco

s co

n p

iro

xen

a.

La

vari

aci

ón

m

ás

imp

ort

an

te e

n la

m

ine

ralo

gía

es

la

p

rese

nci

a

de

horn

­bl

enda

pa

rda

y ve

rde

cla

ra

en

plac

as x

en

om

órf

ica

s co

n ca

ráct

er

po

iqu

ilíti

co

o en

fo

rma

de

ag

rega

dos

mic

rofi

bro

sos

(var

ieda

d a

ctin

olit

a-t

rem

olit

al

que

cuan

do

se

dan

amba

s en

un

m

ism

o

cris

tal,

la

va

ried

ad

mic

rofi

bro

sa

ocup

a lo

s bo

rdes

en

cr

eci

mie

nto

de

sord

enad

o,

pene

tran

do

al

plag

iocl

asa.

El

cl

ino

­p

iro

xen

o

a ve

ces

en

pa

rte

an

ubar

rado

p

or

las

exo

luci

on

es

lam

ela

res

met

á­lic

as,

se

sue

le c

on

serv

ar

en

los

cle

os

de l

a ho

rnbl

enda

o p

rese

nta

asp

ect

o

parc

head

o de

su

stit

uci

ón

. M

ien

tra

s qu

e el

p

iro

xen

o

pre

sen

ta

un

avan

zado

es

tado

de

a

nfib

olit

iza

­ci

ón

, el

pl

agio

clas

a pu

ede

pe

rma

ne

cer

ina

ltera

ble

, al

m

enos

a

pa

ren

tem

en

te.

Sus

cr

ista

les

son

idio

o

inte

r-o

idio

rfic

os

con

sau

suri

tiza

ció

n

a ve

ces

im­

po

rta

nte

y

con

pre

fere

nci

a

en

núcl

eos.

O

tro

s co

mp

on

en

tes

acc

eso

rio

s so

n b

ioti

ta

y cu

arzo

in

ters

tici

al

con

pren

­h

ita

in

clu

ida

. S

on

com

unes

lo

s co

mp

on

en

tes

de

alte

raci

ón

, ta

les

com

o:

min

era

les

de

ep

ido

ta

(pis

taci

ta,

clin

ozo

isit

a y

zO

isita

l, p

ren

hita

, cl

ori

ta y

es

­fe

na,

que

a ve

ces

apar

ecen

se

greg

ados

en

fr

act

ura

s,

en

pa

rtic

ula

r la

s do

s p

rim

ero

s.

El

segu

ndo

grup

o de

ro

cas

dife

ren

cia

da

s p

or

la

an

fibo

litiz

aci

ón

to

tal,

ga­

bro

s a

nfib

ólic

os,

no

pre

sen

ta v

ari

aci

on

es

imp

ort

an

tes

con

resp

ect

o

al

grup

o a

nte

rio

r.

Sus

d

ife

ren

cia

s no

so

n ta

nto

de

bida

s a

la

min

era

log

ía,

com

o a

cam

bio

s en

la

p

rop

orc

ión

de

lo

s m

ine

rale

s fu

nd

am

en

tale

s.

La

ine

sta

bili

da

d

del

pir

oxe

no

es

to

tal,

d

esa

pa

reci

en

do

si

n

qued

ar

rast

ro.

En

su

lug

ar,

la

ho

rnbl

enda

pre

sen

ta t

am

bié

n c

ara

cte

res

po

iqu

ilíti

cos

y de

acu

mul

ados

fin

os,

m

uy

fino

s y

mic

rofi

bro

sos.

Sus

p

rop

orc

ion

es

llega

n en

m

ucho

s ca

sos

a se

r m

uy

sup

eri

ore

s a

las

del

plag

iocl

asa.

En

e

sta

s ro

cas,

co

mo

en

las

an

teri

res,

el

pl

agio

clas

a co

nser

va

su

asp

ect

o

ori

gin

al.

La

ap

ari

ció

n

de

bio

tita

en

su

stit

uci

ón

de

l fe

rro

ma

gn

esi

an

o,

que

pued

e ac

ompa

ñars

e co

n la

fo

rma

ció

n

de

cuar

zo

libre

, m

arca

el

co

mie

nzo

de

un

nuev

o e

sta

dio

en

la

su

cesi

ón

de

lo

s pr

oces

os

de

tra

nsf

orm

aci

ón

. Es

im

po

rta

nte

se

ña

lar

que

los

pro

ceso

s de

tr

an'S

form

ació

n m

eta

som

átic

a

no

afe

cta

n,

hast

a ah

ora,

a

los

cara

cte

res

text

ura

les,

si

en

do

su

s te

xtu

ras

38

pri

nci

pa

les

las

de

un

gabr

o si

n a

ltera

r:

(pse

udos

) ga

broi

dea,

o

fíti

ca y

su

b­o

fític

a.

Se

han

cart

og

rafia

do

co

nju

nta

me

nte

es

tas

roca

s (g

abro

s,

gabr

os

anfib

ó­lic

os

con

piro

xeno

y g

abro

s a

nfib

ólic

os)

po

r tr

ata

rse

de

un

tr

án

sito

gra

dual

y

vari

able

, p

or

lo q

ue

hem

os

pre

feri

do

no

po

ner

con

tact

os

supu

esto

s,

que

en

cua

lqu

ier

caso

se

rían

a

rbitr

ari

os.

A

m

edid

a qu

e lo

s pr

oces

os

de

dife

ren

cia

ció

n

ácid

a se

in

ten

sific

an

, la

ro

ca

gabr

oide

a ap

arec

e m

ás

tra

nsf

orm

ad

a

y la

co

mp

osi

ció

n

min

era

lóg

ica

m

odal

co

rres

pond

e en

lo

s ca

sos

más

e

xtre

mo

s a

la

de

una

cua

rzo

dio

rita

ti

po

to

na

lita

, pa

sand

o p

or

fase

s in

term

ed

ias

de

dio

rita

s a

nfib

ólic

o-b

iotí

tica

s.

Las

cua

rzo

dio

rita

s se

d

istr

ibu

yen

de

m

aner

a ba

stan

te

regu

lar

haci

a la

p

eri

feri

a d

el

mac

izo

ga

bro

dio

rític

o,

con

una

tra

nsi

ció

n g

radu

al

bast

ante

m

ar­

cada

. S

egún

'se

de

spre

nde

de

la

cart

ogra

fía,

es

tas

unid

ades

m

antie

nen

una

dir

ecc

ión

se

me

jan

te

a la

de

to

do

el

ba

to li

to,

con

stitu

yen

do

un

a d

ifere

nci

ción

m

ás

ácid

a de

la

un

idad

ga

broi

dea

haci

a lo

s bo

rdes

. En

su

conj

unto

, es

tas

cua

rzo

dio

rita

s de

tip

o t

on

al i

ta s

on r

ocas

de

aspe

cto

gri

s bl

anqu

ecin

o o

rosa

do

en

algu

nos

caso

s,

com

o co

nsec

uenc

ia

del

incr

e­m

en

to d

e la

alc

alin

izac

ión,

con

abu

ndan

tes

fico

s y

anfí

bol

en

form

a e

stre

­lla

da

o en

ag

ujas

d

istr

ibu

ida

s de

m

aner

a ir

reg

ula

r.

El

tam

año

de

gran

o es

ba

stan

te

hom

ogén

eo,

osci

land

o e

ntr

e

5 y

8 m

m.

Los

cara

cter

es

de

tra

nsf

orm

aci

ón

de

es

tas

roca

s se

m

an

ifie

sta

n

po

r el

pr

edom

iniO

de

b

ioti

ta

sobr

e el

an

fíbo

l. S

e va

in

cre

me

nta

nd

o

el

con

ten

ido

de

cu

arzo

lib

re a

la

vez

que

se

hace

n in

est

ab

les

los

ferr

omag

nesi

anos

, di

s­m

inuy

endo

el

co

nju

nto

de

su

s p

rop

orc

ion

es.

S

imu

ltán

ea

me

nte

se

pr

oduc

e un

a al

calin

izac

ión

pro

gre

siva

d

el

plag

ioc\

asa,

qu

e qu

eda

refle

jad

a

en

una

grad

ual

redu

cció

n de

l nú

cleo

zo

nado

sico

p

or

en

riq

ue

cim

ien

to

y re

cre

ci­

mie

nto

en

los

bord

es

del

feld

esp

ato

al

calin

o y

hast

a un

a cr

ista

liza

ció

n

del

mis

mo

en

los

espa

cios

in

ters

tici

ale

s ju

nto

con

cu

arzo

, ac

ompa

ñado

s a

vece

s de

p

ren

hita

y

min

era

les

de

epid

ota.

T

ambi

én

com

ienz

a a

ser

habi

tual

la

pr

esen

cia

de

feld

esp

ato

p

otá

sico

. S

us

cara

cte

res

text

ura

les

resu

ltan

af

ecta

dos

debi

do

a la

ci

rcu

laci

ón

de

lo

s flu

ido

s g

ran

itiza

nte

s,

prod

ucie

ndo

nuev

as

min

era

log

én

esi

s,

en

tre

la

s qu

e se

de

stac

an,

com

o re

llen

o

de

inte

rsti

cio

s:

cuar

zo

abun

dant

e,

en

prop

or­

cion

es d

e ha

sta

un 2

5 p

or

100

y su

pe

rio

res,

pla

gioc

lasa

alc

alin

o y

feld

esp

ato

po

tási

co.

El

de

sarr

ollo

de

e

sto

s tr

es

com

pone

ntes

es

in

vers

am

en

te

prop

or­

cion

al

a lo

s fe

rro

ma

gn

esi

an

os

y pl

agio

clas

a zo

nada

. En

co

nsec

uenc

ia,

las

text

ura

s m

ás

corr

ien

tes

son

alo

trio

mo

rfa

s co

n te

nd

en

cia

a

la

hip

idio

m6

rfic

a

y lo

calm

en

te s

e pu

eden

o

bse

rva

r as

pect

os p

seu

do

ofí

tico

s y

sub

ofí

tico

s.

La

horn

blen

da d

esa

rro

lla c

rist

ale

s p

rism

átic

os

ind

ep

en

die

nte

s es

casa

men

­te

po

iqu

ilític

os,

en

to

no

s de

co

lor

vari

able

, de

sde

verd

e in

ten

so

sem

itra

ns­

lúci

do

, ve

rde

acei

tuna

a v

erd

e

clar

o.

La

bio

tita

se

de

sarr

olla

po

r el

an

fíbo

l. qu

edan

do

reliq

uia

s de

é

ste

en

su

s nú

cleo

s,

o pu

ede

cre

cer

de

form

a

inde

­pe

ndie

nte,

as

or:ia

da

o ro

dean

do

al

anfí

bol

sim

ultá

neam

ente

. A

ve

ces

cre

ce

39

po

iqu

ilíti

cam

en

te

en

grue

sas

plac

as

engl

oban

do

vari

os

cris

tale

s eu

hedr

ales

de

l p

lag

iocl

asa

. El

cu

arzo

pu

ede

ser

mu

y ab

unda

nte

tam

bién

, lle

gand

o a

de

sarr

olla

r se

c­ci

ones

xe

no

mo

rfa

s de

ca

ráct

er

po

iqu

ilíti

co,

incl

uye

nd

o

sim

ultá

ne

am

en

te

va­

rio

s cr

ista

les

de

pla

gio

cla

sa.

Los

con

torn

os

del

plag

iocl

asa

en

con

tact

o c

on

cuar

zo s

on

irre

gu

lare

s d

eb

ido

a l

a co

rro

sió

n,

pe

ne

tra

ció

n y

re

em

pla

zam

ien

to

pro

du

cid

o

po

r e

ste

ú

ltim

o.

El

feld

esp

ato

po

táS

iCO

p

rese

nta

ca

ráct

er

mic

ro­

pe

rtít

ico

y

ocup

a es

paci

os

inte

rsti

cia

les.

O

tro

s co

mp

on

en

tes

com

unes

so

n:

clo

rita

, d

esa

rro

llad

a

po

r b

ioti

ta,

acom

­pa

ñada

de

esf

ena

y p

ista

cita

, zo

isita

y c

lino

zois

ita f

orm

ad

os

a ex

pens

as

del

plag

iocl

asa,

y

pre

nh

ita

que

sue

le

ap

are

cer

asoc

iada

al

cu

arzo

co

mo

relle

no

de

ve

nill

as

irre

gu

lare

s o

segr

egad

o en

ve

tilla

s m

ás

imp

ort

an

tes.

En

to

da

s es

tas

roca

s so

n ta

mb

ién

ha

bitu

ale

s co

mo

acc

eso

rio

s co

mu

ne

s lo

s m

ine

rale

s op

acos

co

n a

ltera

ció

n

a es

fena

y

ap

atit

o

pri

smá

tico

-aci

cula

r.

b)

Roc

as

ácid

as

Las

roca

s g

ran

ític

as

aflo

ran

tes

se

sitú

an

fla

nque

ando

al

N

. y

al

S.

el

mac

izo

sico

-in

term

ed

io

alu

did

o

en

el

apar

tado

a

nte

rio

r.

La

cla

sific

aci

ón

de

est

as

roca

s es

tá b

asad

a en

el

co

nte

nid

o

min

era

lóg

ico

(g

ran

itos

y gr

ano­

dio

rita

s) c

ombi

nado

con

dis

tin

cio

ne

s te

xtu

rale

s pa

ra

algu

nos

gru

po

s. E

n e

ste

se

ntid

o,

hem

os

con

sid

era

do

g

ran

itos,

le

uco

gra

nito

s,

gra

nito

s g

ran

ofí

dic

os

y p

orf

ídic

os.

Por

dis

min

uci

ón

en

el

co

nte

nid

o d

e á

lca

lis s

e ob

serv

an

trá

nsi

­ta

s in

sen

sib

les

a lo

s ti

po

s in

me

dia

tam

en

te

más

b

ási

cos.

Tam

bién

cu

alq

uie

r ti

po

pue

de p

rese

nta

rse

a

lbiti

zad

o y

/o p

ota

sific

ad

o.

Los

cara

cte

res

text

ura

les

nos

hace

n p

en

sar

en

intr

usi

on

es

de

poca

p

rofu

nd

ida

d y

en

fria

mie

nto

pido

. Lo

s gr

anit

os y

le

ucog

rani

tos

suel

en

ten

er

un

tam

año

de

gran

o m

uy

uni­

form

e,

con

text

ura

h

ipid

iom

órf

ica

de

gran

o m

ed

io;

loca

lme

nte

p

rese

nta

n

la

cata

clá

stic

a

parc

ial

de

bid

o

a p

roce

sos

de

de

form

aci

ón

te

ctó

nic

a.

Tod

os

los

gra

nita

s p

rese

nta

n

una

com

po

sici

ón

m

ine

ral

sim

ilar,

con

cu

arzo

, p

lag

iocl

asa

y

feld

esp

ato

p

otá

sico

com

o co

mp

on

en

tes

pri

nci

pa

les.

El

p

lag

iocl

asa

es

al

ca­

lino

id

io y

su

bid

iom

orf

o,

bil

o m

ed

ian

am

en

te

alte

rad

o

a se

rici

ta,

a ve

ces

caol

iniz

ado

y m

ás

rara

me

nte

co

n p

rese

nci

a v

isib

le

de

min

era

les

de

ep

ido

ta

mic

ro y

fin

og

ran

ula

res.

S

on

fre

cue

nte

s la

s m

acia

s y

poca

s ve

ces

apar

ecen

zo

naci

ones

. El

cu

arzo

es

de

ta

mañ

o si

mila

r al

pl

agio

clas

a,

sub

idio

mo

rfo

o

alo

trio

mo

rfo

y c

on

ext

inci

ón

on

du

lan

te e

n m

ucho

s ca

sos.

El

fe

lde

spa

to

potá

­si

co,

con

fenó

men

os

de

pe

rtiti

zaci

ón

en

st

rin

g

fino

, re

llena

in

tere

spa

cio

s e

ntr

e

el

cuar

zo

y el

pl

agio

clas

a,

sust

ituye

nd

o

a e

ste

ú

ltim

o

en

algu

nas

ocas

ione

s.

En

una

pro

po

rció

n,

no

rma

lme

nte

in

feri

or

al

5 p

or

100,

y

com

o m

ine

rale

s a

cce

sori

os

com

unes

, ap

arec

en:

bio

tita

, cl

ori

ta,

min

era

l de

e

pid

ota

, es

fena

, m

ine

ral

de h

ierr

o,

ap

atit

o,

opac

o y

circ

ón

. Es

ra

ro

que

apar

ezca

n ca

rbon

atos

y

si

lo h

acen

re

llena

n fr

act

ura

s.

La

bio

tita

, en

m

ucho

s ca

sos,

ap

arec

e cl

ori

-

40

tizad

a y

se

en

cue

ntr

an

en

e

lla

incl

usi

on

es

de

opac

o,

esfe

na

y p

ista

cita

de

co

lor

am

ari

llo

limó

n

inte

nso

. E

s fr

ecu

en

te

la

pre

sen

cia

de

d

ise

min

aci

on

es

reg

ula

res

de

pir

ita

, de

m

aner

a se

me

jan

te

a co

mo

se

pres

enta

ba

en

los

gabr

os.

En

algu

nas

mu

est

ras

he

mo

s e

nco

ntr

ad

o

encl

aves

de

co

mp

osi

ció

n

más

sica

, co

ncr

eta

me

nte

d

iorí

tica

y

cua

rzo

dio

rític

a,

com

o co

nsec

uenc

ia

de

la

asi

mila

ció

n

inco

mp

leta

. L

oca

lmen

te

se

ha

obse

rvad

o la

p

rese

nci

a d

e g

ran

itos

con

bio

tita

y

mic

a

blan

ca,

la

pri

me

ra

de

fue

rte

p

leo

cro

ísm

o,

en

lám

inas

de

ta

mañ

o m

ed

io

y m

ás

abun

dant

e qu

e la

se

gund

a.

Los

gra

nito

s g

ran

ofí

dic

os

y p

orf

idic

os

con

stit

uye

n

la

faci

es

de

bord

e.

Los

gra

nito

s g

ran

ofí

dic

os

se

cara

cter

izan

p

or

su

text

ura

g

ráfic

a.

Los

po

rfí­

dic

os

pre

sen

tan

fe

no

cris

tale

s,

pri

nci

pa

lme

nte

de

pl

agio

clas

a,

caol

iniz

ado,

se

rici

tiza

do

y

a ve

ces

en

acúm

ulos

y

en

me

no

r p

rop

orc

ión

de

cu

arzo

, en

un

a m

atr

iz

form

ad

a

po

r p

lag

iocl

asa

al

calin

a,

feld

esp

ato

p

otá

sico

y

cuar

zo

en

inte

rcre

cim

ien

to

crip

to

y m

icro

grá

fico

s,

a ve

ces

con

stitu

yen

do

e

sfe

ru­

Iito

s ra

dial

es.

El

pro

ceso

de

a

lbiti

zaci

ón

qu

eda

refle

jad

o

po

r la

su

stit

uci

ón

de

l fe

lde

s­p

ato

p

otá

sico

en

lo

s in

terc

reci

mie

nto

s g

ráfi

cos

y p

or

la

alc

alin

iza

ció

n

del

plag

iocl

asa

con

la

con

sig

uie

nte

fo

rma

ció

n

de

abun

dant

e m

ine

ral

de

epid

ota.

La

p

ota

sific

aci

ón

se

p

rese

nta

en

los

bo

rde

s de

lo

s cr

ista

les

de

l p

lag

iocl

asa

o

bien

en

fo

rma

de

pa

rche

s d

en

tro

de

l m

ism

o.

Alg

un

os

gra

nito

s p

rese

nta

n

efe

cto

s ca

tacl

ást

ico

s qu

e qu

edan

p

ate

nte

s p

or

la

ext

inci

ón

o

nd

ula

nte

de

l cu

arzo

, n

um

ero

sas

fra

ctu

ras,

d

isto

rsió

n

de

los

ind

ivid

uo

s de

l p

lag

iocl

asa

y

a ve

ces

trit

ura

ció

n.

Por

ú

ltim

o,

en

las

gra

no

dio

rita

s,

pre

do

min

an

la

s te

xtu

ras

hip

idio

rfic

as

de

gran

o m

ed

io

a g

rue

so,

a ve

ces

he

tero

gra

nu

lare

s. T

ambi

én

se

ha

obse

r­va

do l

a te

xtu

ra p

seu

do

ofí

tica

, en

la

que

el

cuar

zo l

ibre

se

pre

sen

ta e

n xe

no­

cris

tale

s de

ca

ráct

er

po

iqu

ilíti

co

engl

oban

do

al

plag

iocl

asa.

El

pl

agio

clas

a,

en

cris

tale

s eu

hedr

ales

, se

p

rese

nta

fr

ecu

en

tem

en

te

zona

do

y p

arc

ialm

en

te

sau

suri

tiza

do

o

seri

citiz

ad

o

con

alte

raci

ón

p

refe

ren

cia

l en

lo

s n

úcl

eo

s.

En

ocas

ione

s se

o

bse

rva

p

ota

sifi

caci

ón

pa

rche

ada.

El

fe

lde

spa

to

po

tási

co

con

fre

cue

nci

a

es

pe

rtít

ico

o

mic

rop

ert

ític

o,

con

la

mac

la

en

mal

la

del

mic

ro­

clin

o y

a

vece

s en

in

terc

reci

mie

nto

grá

fico

co

n el

cu

arzo

. C

omo

min

era

les

acc

eso

rio

s te

ne

mo

s ho

rnbl

enda

ve

rde

co

n co

lore

s am

a­ri

llo-v

erd

oso

a

verd

e

inte

nso

, b

ast

an

te

fre

sca

o

con

inci

pie

nte

cl

ori

tiza

ció

n,

coe

xist

ien

do

ju

nto

con

la

b

ioti

ta.

Es

habi

tual

la

p

rese

nci

a

de

clo

rita

y

min

e­ra

les

de

epi d

ota

(pis

taci

ta-c

lino

zois

ita y

ra

ram

ente

a

llan

ita

l co

mo

pro

du

cto

s de

a

ltera

ció

n.

Los

acc

eso

rio

s co

mun

es

son:

es

fena

, op

aco,

a

pa

tito

y

circ

ón

.

4.2

RO

CA

S

FIL

ON

IAN

AS

Las

roca

s fil

on

ian

as

de

esta

H

oja

pode

mos

ag

rupa

rlas

en

lo

s si

gu

ien

tes 41

tip

os:

p

órf

ido

s y

gra

fido

s g

ran

ític

os,

p

órf

ido

s g

ran

od

iorí

tico

s,

diab

asas

y

cuar

zodi

abas

as,

rfid

os

mo

nzo

nít

ico

s,

lam

pró

fido

s y

diqu

es

de

cuar

zo.

La

ma

yor

pa

rte

de

la

s m

ue

stra

s es

tudi

adas

p

ert

en

ece

n

a lo

s do

s p

rim

ero

s.

a)

rfid

os

y g

ran

ófi

do

s g

ran

ític

os

(F0

3)

Las

cara

cte

ríst

ica

s te

xtu

rale

s so

n si

mila

res

en

tod

os

ello

s, p

red

om

ina

nd

o

las

text

ura

s p

orf

ídic

as

con

ma

triz

de

fino

a m

icro

gra

nu

lar,

esf

eru

líti

ca r

adia

l y

mic

rog

ráfi

ca;

en

algú

n ca

so

se

pre

sen

ta

la

text

ura

g

ráfic

a

y m

ás

rara

­m

en

te

seña

les

de

cata

cla

sis.

C

omo

min

era

les

pri

nci

pa

les

apar

ecen

cu

arzo

, pl

agio

clas

a y

feld

esp

ato

p

otá

sico

y c

om

o

acc

eso

rio

s m

ás

com

unes

m

ine

rale

s de

e

pid

ota

(p

ista

cita

y

clin

ozo

isita

, fu

nd

am

en

talm

en

te),

b

ioti

ta,

clo

rita

, es

fena

, m

ine

ral

de

hie

rro

, op

aco,

ap

atit

o y

cir

cón

. C

on

men

os

fre

cue

nci

a

ruti

lo,

carb

onat

os

y p

ren

hita

. Lo

s fe

no

cris

tale

s pu

eden

lle

ga

r a

ser

mu

y n

um

ero

sos;

lo

s m

ás

abun

dan­

tes

son

los

de

plag

iocl

asa,

m

acla

dos,

a

vece

s en

ac

umul

ados

, fr

esc

os

o lig

era

me

nte

se

rici

tiza

do

s y/o

ca

olin

izad

os.

En

me

no

r p

rop

orc

ión

lo

s de

cu

arzo

, co

n fo

rma

s co

rro

ída

s o

idio

mo

rfa

s. P

or ú

ltim

o,

el

k-fe

lde

spa

to m

icro

­p

ert

ític

o

pa

rcia

lme

nte

ca

olin

izad

o.

Se

han

obse

rvad

o en

al

guna

s m

ue

stra

s m

icro

fen

ocr

ista

les

de

bio

tita

pa

rcia

l o

tota

lme

nte

c10

ritiz

ada

con

incl

usi

on

es

de a

pa

tito

y

circ

ón

. La

m

atr

iz

está

co

nst

itu

ida

p

or

cuar

zo,

pla

go

icla

sa,

feld

esp

ato

-k.

Cua

ndo

es

mic

rog

ran

ula

r o

fino

gra

nu

lar,

el

p

lag

iocl

asa

es

ta

bu

lar,

id

iom

orf

o,

el

cuar

zo

sub

idio

mo

rfo

y

el

k-fe

lde

spa

to

anhe

dral

. S

i es

e

sfe

rulí

tica

e

sto

s m

i­n

era

les

apar

ecen

fo

rma

nd

o

inte

rcre

cim

ien

tos,

si

en

do

fr

ecu

en

te

la

ap

ari

ció

n

de

un

cle

o

de

cuar

zo

o pl

agio

clas

a.

La

mic

a bl

anca

es

o

tro

de

lo

s co

po

ne

nte

s de

la

m

atr

iz,

y en

oc

asio

nes,

pu

ede

ser

mu

y ab

unda

nte.

D

en

tro

de

lo

s d

iqu

es

de

rfid

os

gra

nít

ico

s de

stac

an

los

situ

ad

os

en

las

inm

ed

iaci

on

es

de

la

alde

a V

ald

eflo

res,

y

el

que

atr

avi

esa

el

si

ncl

ino

rio

ca

rbo

níf

ero

, qu

e p

rese

nta

gra

n lo

ng

itud

(5

km.)

y e

scas

a p

ote

nci

a

(10-

20 m

.).

b)

rfid

os

gra

no

dio

ríti

cos

(FyT

)3)

Me

no

s fr

ecu

en

tes

son

los

rfid

os

gra

no

dio

rític

os

que

pose

en

cara

cte­

ríst

ica

s m

ine

raló

gic

as

sim

ilare

's

a lo

s d

esc

rito

s,

vari

ando

, ló

gic

am

en

te,

las

pro

po

rcio

ne

s de

fe

rro

ma

gn

esi

an

o

y fe

lde

spa

to

alc

alin

o.

c)

Dia

bas

as

y cu

arzo

dia

bas

as

(FEo

)

La

text

ura

var

ía

desd

e o

fític

a

a su

bo

fític

a

e in

terg

ran

ula

r de

gr

ano

fino

, co

n ci

ert

a

ten

de

nci

a

a la

p

orf

ídic

a.

Los

com

po

ne

nte

s p

rin

cip

ale

s so

n pl

a­gi

ocla

sa,

an

fíb

ol

verd

e (d

iaba

sas

an

fibó

lica

s),

c1in

opiro

xeno

y

cuar

zo

(cua

rzo­

diab

asas

).

Los

acc

eso

rio

s m

ás c

omun

es s

on:

clo

rita

, es

fena

, op

aco

(en

algu

-

42

nas

mu

est

ras

mu

y ab

unda

nte)

y

min

era

les

de

ep

ido

ta

(pis

taci

ta

y zo

isita

).

Me

no

s fr

ecu

en

tem

en

te

se

ob

serv

a

k-fe

lde

spa

to,

ruti

lo,

min

era

l de

h

ierr

o

y p

ren

hita

. El

a

pa

tito

es

a

cicu

lar

y fr

ecu

en

te.

El

pla

gio

cla

sa e

s id

iom

orf

o o

su

bid

iom

orf

o,

sau

suri

tiza

do

con

p

refe

ren

cia

en

el

cle

o y

, a

vece

s, c

on z

ois

ita v

isib

le.

Ent

re l

os

cris

tale

s de

pla

gio

cla

sa

se

dis

po

ne

el

cl

ino

pir

oxe

no

(p

rob

ab

lem

en

te

augi

ta,

en

ocas

ione

s al

go

tita

­na

da),

qu

e no

su

ele

ap

arec

er

fre

sco

y

no

rma

lme

nte

es

sust

itu

ido

p

arc

ial

o to

talm

en

te

por

anfí

bol

verd

e-ve

rde

pard

o,

aunq

ue

no

es

raro

e

nco

ntr

arl

o

clo

ritiz

ad

o.

El

feld

esp

ato

p

otá

sico

, cu

ando

ap

arec

e,

lo

hace

en

su

stit

uci

ón

de

la

pla

gioc

lasa

. La

s tr

an

sfo

rma

cio

ne

s h

idro

term

ale

s lle

gan

a co

nst

itu

ir

veta

s de

un

os

20

cm.

de

po

ten

cia

, fo

rmad

as

por

un

agre

gado

fi

no

de

cu

arzo

y

zois

ita

pri

smá

tica

. D

en

tro

de

las

diab

asas

te

ne

mo

s un

gru

po

de

mu

est

ras

que

deno

min

amos

di

abas

as

alb

ític

as,

al

guna

s co

n te

xtu

ra

po

rfíd

ica

y

ma

triz

in

ters

ert

al.

Lo

s co

mp

on

en

tes

fun

da

me

nta

les

son

alb

ita y

cl

ori

ta.

Las

mu

est

ras

corr

esp

on

de

n

a di

abas

as m

uy t

ran

sfo

rma

da

s (e

l p

lag

iocl

asa

bás

ico

apar

ece

alc

alin

iza

do

con

ab

unda

nte

epi d

ota

visi

ble

y

el

ferr

om

ag

ne

sia

no

co

nve

rtid

o e

n cl

ori

ta p

arc

ial

o to

talm

en

te

en

algu

nos

caso

s).

d)

rfid

os

mo

nzo

nít

ico

s (F

[J.3

)

Pre

sent

an

text

ura

p

orf

ídic

a

con

ma

triz

fin

og

ran

ula

r.

Min

era

lóg

ica

me

nte

es

tán

com

pu

est

os

po

r cl

ino

pir

oxe

no

id

iom

orf

o,

parc

ial

o to

talm

en

te

tran

s­fo

rma

do

en

cl

ori

ta,

pla

gio

cla

sa

idio

mo

rfa

y

feld

esp

ato

p

otá

sico

su

stitu

yén

­do

le.

Com

o a

cce

sori

os

cuar

zo,

esfe

na,

min

era

l de

epi

dota

, ca

rbon

atos

, b

ioti

ta,

ap

atit

o,

mic

a bl

anca

y

opac

o.

e)

Lam

pró

fid

os

(FL

3)

Son

de

l ti

po

esp

esa

rtita

de

te

xtu

ra p

an

idio

mo

rfa

con

te

nd

en

cia

en

al

gún

caso

a

po

rfíd

ica

. E

stán

co

nst

itu

ido

s p

or

plag

iocl

asa,

a

nfí

bo

l ve

rde

y

cuar

zo

com

o m

ine

rale

s p

rin

cip

ale

s y

k-fe

ldes

pato

, op

aco,

b

ioti

ta,

min

era

l de

h

ierr

o,

ap

atit

o y

ci

rcó

n

com

o a

cce

sori

os.

El

a

nfí

bo

l ve

rde-

azul

ado,

fib

roso

, es

m

uy

abun

dant

e,

idio

mo

rfo

co

mo

mic

rofe

no

cris

tal

o en

la

m

atr

iz.

El

plag

iocl

asa,

su

beuh

edra

l, se

rici

tiza

do

y

caol

iniz

ado.

El

cu

arzo

se

d

isp

on

e

inte

rsti

cia

l­m

en

te

en

tre

e

sto

s do

s co

mp

on

en

tes.

f)

Diq

ues

de

cu

arzo

(F

q3)

Exi

sten

, fin

alm

en

te,

diqu

es

de

cuar

zo

de

pequ

eña

po

ten

cia

, de

stac

ando

po

r su

lo

ng

itud

el

si

tua

do

in

me

dia

tam

en

te

al

no

rte

de

la

m

ina

de

flu

ori

ta

de

«Los

A

ngel

es»

y el

si

tua

do

al

S

O.

de

Zu

fre

.

43

4.3

RO

CA

S

EX

TR

US

IVA

S

Se

han

agru

pado

la

s ro

cas

volc

án

ica

s en

la

vas

y to

bas

ácid

as

e in

term

dias

. La

d

ifere

nci

a

en

tre

lo

s té

rmin

os

ácid

os

e in

term

ed

ios

resu

lta

en

mu­

chos

ca

sos

dif

ícil,

de

bid

o a

su

inte

nso

est

ado

de

alte

raci

ón

. H

emos

to

ma

do

co

mo

base

de

es

ta d

ife

ren

cia

ció

n

el

con

ten

ido

p

orc

en

tua

l de

l cu

arzo

, so

bre

to

do

cu

ando

su

ab

unda

ncia

se

m

an

ifie

sta

en

lo

s fe

no

cris

tale

s (l

avas

) y

en

los

fen

ocl

ast

os

(to

ba

s).

Tan

to

las

toba

s co

mo

las

lava

s p

rese

nta

n

los

mis

mo

s ti

po

s y

su

dis

tin

­ci

ón

no

es

tan

to

min

era

lóg

ica

co

mo

text

ura

l y

de

pro

ced

en

cia

(p

iro

cla

sto

s y

cola

das,

re

spe

ctiv

am

en

te).

4.3.

1 LA

VA

S

RIO

LIT

ICA

S

y C

UA

RZ

OO

UE

RA

TO

FID

ICA

S

La

text

ura

en

am

bos

tip

os

es

po

rfíd

ica

co

n m

atr

iz

fino

gra

nu

lar,

m

icro

­cr

ista

lina

, e

sfe

rulí

tica

o

pse

ud

oe

sfe

rulí

tica

ra

dial

, cr

ipto

grá

fica

y

rara

me

nte

m

icro

líti

ca.

Los

fen

ocr

ista

les

son

de

alb

ita

y cu

arzo

. El

pl

agio

clas

a e

stá

lig

era

o

fue

rte

me

nte

ca

olin

izad

o,

seri

citiz

ad

o

y e

pid

otiz

ad

o;

esta

s do

s ú

lti­

mas

tra

nsf

orm

aci

on

es

llega

n a

ser

a ve

ces

mu

y in

ten

sas.

En

otr

as

ocas

ione

s (d

e fo

rma

co

nst

an

te

en

las

rio

lita

s)

los

fen

ocr

ista

les

de

alb

ita

está

n pa

r­ci

alm

en

te

po

tasi

fica

do

s en

m

anch

as

o se

gún

fra

ctu

ras.

El

cu

arzo

ap

arec

e en

oc

asio

nes

rode

ado

po

r in

terc

reci

mie

nto

s m

icro

grá

fico

s co

n k-

feld

esp

ato

o

alb

ita.

No

es

raro

e

nco

ntr

ar

mic

rofe

no

cris

tale

s de

cl

ori

ta

y m

ica

blan

ca

pro

ced

en

tes

de

la

alte

raci

ón

de

lo

s m

ine

rale

s m

áfic

os.

En

la

s ri

olit

as,

la

ma

triz

est

á c

on

stitu

ida

po

r k-

feld

espa

to,

con

pre

fere

nci

a

po

iqu

ilíti

co,

que

engl

oba

mic

rolit

os

de

plag

iocl

asa

y cl

ori

ta

o ap

arec

e ju

nto

co

n la

a

lbita

y e

l cu

arzo

co

mo

com

po

ne

nte

m

icro

gra

nu

lar

o b

ien

en

e

sfe

ru­

lito

s ra

dial

es c

on

cuar

zo.

En

los

cua

rzo

qu

era

tófid

os,

la

ma

triz

pre

sen

ta a

bun­

dant

e cl

ori

ta,

seri

cita

, cu

arzo

y

alb

ita

en

inte

rcre

cim

ien

tos

mic

ro

o cr

ipto

­g

ráfic

os,

esf

eru

lito

s,

o b

ien

m

icro

gra

nu

lar.

C

omo

acc

eso

rio

s va

ria

ble

s ap

arec

en:

min

era

les

de

epid

ota,

es

fena

, se

ri­

cita

, m

ine

ral

de

hie

rro

, a

pa

tito

, op

aco

y ci

rcó

n y

k-

feld

espa

to

en

el

caso

de

lo

s cu

arz

oq

ue

rató

fido

s.

Me

no

s fr

ecu

en

tes

son

los

carb

onat

os,

mic

a bl

anca

, es

fena

y

bio

tita

(e

sta

ú

ltim

a

po

r e

fect

o

de

un

ma

yor

incr

em

en

to

térm

ico

).

Alg

un

as

lava

s p

rese

nta

n n

umer

osas

vac

uo la

s re

llen

as

de c

lori

ta y

cua

rzo

pri

smá

tico

. La

si

licif

ica

ció

n

en

ocas

ione

s lle

ga

a se

r im

po

rta

nte

.

4.3.

2 LA

VA

S

OU

ER

AT

OF

IDIC

AS

Pos

een

text

ura

p

orf

ídic

a

con

ma

triz

fin

og

ran

ula

r,

mic

rog

ran

ula

r o

poi­

qu

ilític

a.

Los

fen

ocr

ista

les

son

de

plag

iocl

asa

alca

lina,

a

vece

s p

arc

ialm

en

te

po

tasi

fica

do

s.

La

ma

triz

p

rese

nta

gr

an

cant

idad

de

cl

ori

ta

y m

ine

ral

de

epi d

ota.

44

4.3.

3 T

OB

AS

C

UA

RZ

OQ

UE

RA

TO

FID

ICA

S

Te

xtu

ralm

en

te

pres

enta

n fe

no

cla

sto

s en

un

a m

atr

iz

mic

rog

ran

ula

r or

ien­

tada

, en

la

may

oría

de

los

caso

s pi

zarr

osa

o fi

lito

sa,

cuya

o

rie

nta

ció

n v

iene

m

arca

da p

or

la

seri

cita

. Lo

s co

mpo

nent

es

min

era

les

pri

nci

pa

les

son

plag

io­

c1as

a al

calin

a,

cuar

zo

y en

ca

ntid

ades

va

ria

ble

s cl

ori

ta,

seri

cita

y

min

era

l de

epi

dota

. El

pla

gioc

lasa

apa

rece

en

fen

ocl

ast

os

y en

la

ma

triz

, de

sde

fres

ca

hast

a to

talm

en

te t

ran

sfo

rma

da

en

seri

cita

. El

cu

arzo

se

ob

serv

a ta

mb

ién

en

fen

ocl

ast

os

y en

la

pa

sta,

pr

esen

tand

o n

orm

alm

en

te

ext

inci

ón

on

dula

nte

y o

tro

s e

fect

os

de t

ect

on

iza

ció

n.

La

clo

rita

fo

rma

pa

rte

de

la

m

atr

iz

en

fina

s lá

min

as

o ap

arec

e en

p

seu

do

fen

ocr

ista

les

com

o p

rod

uct

o

de

alte

raci

ón

de

l fe

rrom

agne

sian

o.

Com

o a

cce

sori

os

com

unes

m

enor

es

se

obse

rvan

: m

ine

ral

opac

o, e

sfen

a, m

iner

al

de h

ierr

o,

circ

ón

y a

pa

tito

. A

ccid

en

talm

en

te a

pare

cen

otr

os

min

era

les

de

ne

ofo

rma

ció

n:

bio

tita

, ca

rbon

atos

y

k-fe

ldes

pato

; e

ste

ú

ltim

o

se

pres

enta

en

fr

act

ura

s en

el

pl

agio

clas

a o

ma

triz

. El

m

ine

ral

de

hie

rro

se

ob

serv

a re

llena

ndo

pequ

eñas

ve

tas

y co

mo

pro

du

cto

de

ox

ida­

ció

n d

e p

irit

a.

4.3.

4 T

OB

AS

R

IOLl

TIC

AS

Son

ro

cas

muy

sim

ilare

s a

las

cuar

zoqu

erat

ófid

as;

su

dife

ren

cia

pri

nci

pa

l e

stri

ba

en

la

pre

sen

cia

im

po

rta

nte

de

k-fe

ldes

pato

en

d

etr

ime

nto

de

albi

ta­

olig

ocla

sa.

El

k-fe

ldes

pato

, en

to

das

esta

s m

ue

stra

s de

la

zo

na,

es

un

com

­po

nent

e de

fo

rma

ció

n

tard

ía

a co

sta

del

plag

iocl

asa

alca

lino

pre

exi

ste

nte

o

com

o m

ine

ral

de

relle

no

. Es

im

po

rta

nte

la

lo

caliz

ació

n de

la

s zo

nas

de

alte

raci

ón

pot

ásic

a, y

a qu

e pu

ede

ir a

com

paña

da

de

min

eral

izac

ione

s.

La

text

ura

es

p

orf

ido

clá

stic

a

con

ma

triz

fin

og

ran

ula

r o

mic

rocr

ista

lina

. Lo

s fe

no

cla

sto

s so

n de

cua

rzo

y pl

agio

clas

a,

est

a ú

ltim

a c

on

cant

idad

es

va­

ria

ble

s de

m

iner

al

de

epid

ota.

La

m

atr

iz

est

á

en

algu

nos

caso

s or

ient

ada,

co

n fe

lde

spa

to

po

tási

co

com

o co

nst

ituye

nte

fu

ndam

enta

l. Lo

s co

mpo

nent

es

acce

sori

os s

on

los

mis

mo

s qu

e en

el

gr

upo

an

teri

or.

4.3.

5 T

OB

AS

Q

UE

RA

TO

FID

ICA

S

Pre

sent

an u

na t

ext

ura

po

rfid

ocl

ást

ica

con

m

atr

iz m

icro

cris

talin

a,

piza

rros

a y

rara

men

te

crip

tocr

ista

lina

. Lo

s co

mpo

nent

es

pri

nci

pa

les

con

stitu

yen

, a

su

vez,

lo

s fe

no

cla

sto

s de

la

ro

ca

y so

n:

albi

ta,

no

rma

lme

nte

se

rici

tiza

da

y

clo

rita

. La

ma

triz

est

á f

orm

ada

po

r a

lbita

y c

lori

ta m

icro

cris

talin

as,

así

com

o el

re

sto

de

lo

s m

ine

rale

s ac

ceso

rios

, qu

e so

n:

esfe

na,

min

eral

de

ep

idot

a,

cuar

zo,

opac

o,

seri

cita

, k-

feld

espa

to,

m.

de

hie

rro

, a

pa

tito

y

circ

ón.

Los

min

era

les

de

epid

ota

pued

en

lleg

ar

a se

r m

uy a

bund

ante

s y

apar

ecen

in

clu

i­do

s en

la

alb

ita c

omo

pro

du

cto

de

su t

ran

sfo

rma

ció

n.

o se

greg

ados

en

veta

s.

45

Alg

un

as

toba

s p

rese

nta

n

gran

ca

ntid

ad

de

fra

gm

en

tos

líti

cos.

Lo

calm

ente

ap

arec

en

toba

s cu

arz

o-c

lorí

tica

s y

toba

s ci

ne

rític

as.

Exi

sten

do

s ti

po

s de

m

eta

mo

rfis

mo

en

los

ma

teri

ale

s pa

leoz

oico

s ca

rto

­g

rafia

do

s.

Un

pri

me

r m

eta

mo

rfis

mo

re

gion

al

en '

su

grad

o m

ás

bajo

, co

rre

s­p

on

die

nte

a l

a fa

cie

s de

los

esq

uis

tos

verd

es,

que

ha

pro

du

cid

o e

n lo

s se

di­

me

nto

s p

elí

tico

s el

d

esa

rro

llo

de

una

piz

arr

osi

da

d

inic

ial

mu

y p

en

etr

ativ

a,

de

bid

o

a la

o

rie

nta

ció

n

plan

ar

de

los

cris

tale

s la

min

are

s,

y un

p

ost

eri

or

me

tam

orf

ism

o

de

con

tact

o

prov

ocad

o p

or

la

intr

usi

ón

íg

nea,

al

qu

e se

su

­pe

rpon

en

acci

ones

p

ne

um

ato

lític

as

tard

ías,

ac

ompa

ñada

s de

n

eo

form

aci

on

es

de

mic

a bl

anca

y

loca

lme

nte

tu

rma

lina

m

ás

esca

sa.

a)

Met

amo

rfis

mo

d

e co

ntac

to

Las

roca

s de

m

eta

mo

rfis

mo

de

con

tact

o

ocup

an

un

área

al

go

me

no

r de

la

cu

art

a

pa

rte

de

la

zo

na

estu

diad

a,

inte

grá

nd

ose

en

su

pe

rfic

ies

más

o

me

no

s ex

tens

as,

pe

ro

rode

adas

de

ro

cas

intr

usi

vas.

L

itoló

gic

am

en

te

con

sti­

tuye

n

una

alte

rna

nci

a

de

piza

rras

y

are

nis

cas

que

han

sufr

ido

lo

s e

fect

os

de

un

me

tam

orf

ism

o

térm

ico

. D

icha

a

ltern

an

cia

es

a

vece

s de

fo

rma

co

pact

a,

com

o am

azac

otad

a y

con

fre

cue

nci

a

diac

lasa

da.

Las

aren

isca

s m

eta­

mor

fizad

as s

on

gri

ses,

de

gran

o fin

o,

a ve

ces

de t

on

os

pard

os p

or

la

oxid

a­ci

ón

y s

e p

rese

nta

n e

n le

cho

s de

5 c

m.

o en

ba

ncos

dur

os d

e 20

a 5

0 cm

. e

incl

uso

1

m.

de

po

ten

cia

. E

stos

se

dim

en

tos

aren

oso-

piza

rros

os

no

sufr

en

gr

ande

s ca

mbi

os

com

o co

nsec

uenc

ia

de

los

efe

cto

s de

l m

eta

mo

rfis

mo

de

co

nta

cto

, ob

serv

ándo

se

que

los

efe

cto

s te

rma

les

fue

ron

in

sig

nifi

can

tes,

no

su

pera

ndo

en

ning

ún

caso

la

faci

es

de

alb

ita-e

pid

ota

(pi

zarr

as y

fili

tas

mos

quea

das,

me

tare

nis

cas,

cu

arc

itas

mic

ácea

s,

cua

rcita

s co

rne

án

ica

s)

hast

a co

rnea

n as

cu

arzo

-mic

ácea

s co

n an

dalu

cita

o

chia

sto

lita

.

4.4.

1 F

AC

IES

D

E

LAS

C

OR

NE

AN

AS

D

E

ALB

ITA

-EP

IDO

TA

El

me

tam

orf

ism

o

de

con

tact

o,

en

sus

área

s m

ás

ext

ern

as,

em

piez

a m

a­n

ifest

an

do

en

lo

s m

ate

ria

les

más

se

nsi

ble

s (r

oca

s p

elí

tica

s)

un

mot

eado

fin

o p

rod

uci

d(l

po

r la

co

nce

ntr

aci

ón

de

gra

fito

, ó

xid

os

de

hie

rro

y m

ine

rale

s de

arc

illa

. En

dir

ecc

ión

hac

ia e

l co

nta

cto

con

la

s ro

cas

gra

nít

ica

s, e

l m

osqu

eo

se

incr

em

en

ta

en

cant

idad

y t

amañ

o y

se

acom

paña

p

or

ne

ofo

rma

cio

ne

s de

cl

ori

ta y

b

ioti

ta,

visi

ble

s en

un

p

rin

cip

io s

ólo

en

la

s zo

nas

de

fra

ctu

ra.

En

la

aure

ola

inte

rio

r,

el

efe

cto

rmic

o

pro

du

ce

una

recr

ista

liza

ció

n

tota

l co

n fo

rma

ció

n

de

cua

rcita

s co

rneá

nica

s,

con

cant

idad

es

vari

ab

les

de

bio

tita

. En

lo

s le

cho

s m

ás

pe lí

tico

s ap

arec

en

bla

sto

s a

uto

mo

rfo

s de

an

da-

46

luci

ta,

may

orm

ente

en

su

va

ried

ad

de

chia

sto

lita

. La

pa

ragé

nesi

s m

ine

ral

de

esta

au

reol

a in

tern

a e

s an

dalu

cita

, cu

arzo

, b

iotit

a.

La

pre

sen

cia

de

m

ica

blan

ca y

tu

rma

lina

, a

vece

s en

p

rop

orc

ion

es

muy

el

evad

as,

es

debi

da a

pro

­ce

sos

pn

eu

ma

tolít

ico

s ta

rdío

s,

prod

ucié

ndos

e a

cost

a de

l fe

lde

spa

to,

bio

tita

y

anda

luci

ta.

De

la

para

géne

sis

min

eral

(e

n ni

ngún

ca

so

se

ha

obse

rvad

o co

rdie

rita

) se

de

duce

qu

e la

te

mp

era

tura

a

que

han

esta

do

som

etid

as

esta

s ro

cas

no

ha

sobr

epas

ado

los

5000

C.

b)

Met

amo

rfis

mo

re

gion

al

Los

efe

cto

s de

l m

eta

mo

rfis

mo

re

gion

al

en

el

área

co

nsid

erad

a so

n de

es

casa

in

tens

idad

, co

rre

spo

nd

ien

tes

a la

ep

izon

a su

pe

rio

r o

zona

de

la

cl

o­ri

ta

de

los

esq

uis

tos

verd

es.

Los

ma

teri

ale

s se

tr

an

sfo

rma

n,

en

cons

ecue

ncia

, en

pi

zarr

as

pe

lític

as,

pi

zarr

as

cuar

zosa

s,

filit

as,

cu

arci

tas,

m

etag

rauv

acas

o

met

aren

isca

s (s

emi­

esq

uis

tos)

, qu

e ad

emás

de

d

esa

rro

llars

e

en

ello

s un

a pi

zarr

osid

ad

inic

ial

pe

ne

tra

tiva

, se

pr

oduc

e a

con

tinu

aci

ón

o

tra

e

squ

isto

sid

ad

de

cr

en

ula

ció

n,

a fa

vor

de

la

cual

se

su

elen

p

rod

uci

r d

esl

iza

mie

nto

s qu

e af

ecta

n a

la

pre­

exi

ste

nte

. D

efo

rma

cio

ne

s ob

serv

able

s ta

n só

lo

en

las

mu

est

ras

o le

chos

m

ás

pe

lític

os,

ya

qu

e en

lo

s cu

arc

ític

os

se

aten

úan

con

sid

era

ble

me

nte

lo

s e

fect

os.

La

s ro

cas

pe

lític

as

pasa

n a

piza

rras

y

filit

as,

for

mad

as f

un

da

me

nta

lme

nte

po

r m

ate

ria

l m

icác

eo:

seri

cita

, cl

ori

ta

y m

ica

bl

anca

es

porá

dica

. El

cu

arzo

su

ele

ser

esca

so,

aunq

ue e

n al

guna

s m

ue

stra

s de

piz

arra

s y

filit

as

cuar

zosa

s o

aren

osas

pue

de s

er

imp

ort

an

te,

a m

odo

de

fin

os

lech

os q

ue

alte

rnan

co

n lo

s m

icác

eos

o en

fo

rma

de

fr

ag

me

nto

s d

etr

ític

os

del

tam

año

del

limo

o

aren

a.

Com

o a

cce

sori

os

se

pre

sen

tan

: fe

lde

spa

to,

min

eral

de

h

ierr

o,

leuc

o­xe

no,

gra

fito

, a

pa

tito

y

circ

ón

. La

s ar

enis

cas,

que

var

ían

de

cuar

zosa

s a

lític

as.

se

tra

nsf

orm

an

en

cu

ar­

cita

s.

me

tare

nis

cas

y m

etag

rauv

acas

, co

mp

ue

sta

s p

or

cla

sto

s de

cu

arzo

co

mo

pri

nci

pa

l y

cant

idad

es v

ari

ab

les

de c

last

os

de

feld

esp

ato

y

lític

os,

ro

­de

ados

de

m

atr

iz a

rcill

osa

to

talm

en

te

recr

ista

liza

da

a

seri

cita

. cl

ori

ta

y m

i­cr

ocua

rzo.

Lo

s m

ine

rale

s ac

ceso

rios

so

n lo

s m

ism

os,

per

o su

ele

ser

ma

yor

la

pres

enci

a de

la

fr

acc

ión

pe

sada

[a

pa

tito

. ci

rcó

n,

opac

o y

ruti

lo).

5 M

ET

ALO

GE

NIA

5.1

YA

CIM

IEN

TO

S

DE

S

ULF

UR

OS

M

AS

IVO

S

La

géne

sis

de

los

yaci

mie

nto

s de

su

lfu

ros

mas

ivos

de

l ci

ntu

rón

p

irít

ico

de

l S

O.

ha

RlIs

cita

do d

esde

el

pa

sado

si

glo

grn

ndes

d

iscu

sio

ne

s y

ori

gin

ad

o

47

vari

as

teo

ría

s.

Las

dos

pri

nci

pa

les

hip

óte

sis

sob

re

ree

mp

laza

mie

nto

hi

dro­

term

al

y 's

obre

in

yecc

ión

m

ag

tica

, ha

n si

do

aban

dona

das

y da

do

paso

a

la

teo

ría

vo

lcá

nic

o-s

ed

ime

nta

ria

. A

ctu

alm

en

te s

e a

dm

ite q

ue

los

yaci

mie

nto

s de

su

lfu

ros

ma

sivo

s de

l ci

n­tu

rón

p

irít

ico

hi

span

o-po

rtug

ués,

son

de

o

rig

en

e

xha

lativ

o

sin

ge

tico

se

di­

me

nta

rio

, de

la

mis

ma

eda

d y

form

aci

ón

qu

e su

s ro

cas

enca

jant

es,

a ca

usa

de

la

asoc

iaci

ón

exi

ste

nte

e

ntr

e

las

me

taliz

aci

on

es

y d

ete

rmin

ad

os

niv

ele

s de

la

colu

mna

est

rati

grá

fica

; a

la

conc

orda

ncia

de

la

s m

eta

liza

cio

ne

s co

n la

ro

ca

de

caja

y

la

len

ta

tra

nsi

ció

n

en

tre

és

ta

y aq

uélla

; a

la

sed

ime

nta

ció

n

grad

ual

de

muc

has

mas

as d

e p

irit

a y

su

ori

ge

n e

xha

lativ

o d

eb

ido

a l

a e

stre

­ch

a a

soci

aci

ón

de

las

mas

as

min

era

les

con

las

roca

s e

fusi

vas

de l

a re

gión

. D

e un

m

odo

mu

y si

mp

le,

el

pro

ceso

de

d

ep

osi

ció

n

se

red

uci

ría

as

í:

Con

el

vo

lca

nis

mo

su

bm

ari

no

qu

e se

o

rig

ina

a

tra

vés

de

fra

ctu

ras,

se

p

rod

uci

ría

n

vapo

res

'su

lfuro

sos

que

se

dis

olv

erí

an

en

el

ag

ua.

Las

ba

cte

ria

s e

xist

en

tes

en

cuen

cas

de

am

bie

nte

re

du

cto

r,

pro

du

cirí

an

el

io

n su

lfu

ro

S=

que

se c

ombi

narí

a co

n lo

s ca

tion

es

me

tálic

os

(Fe,

C

u,

Pb,

Zn,

A

u, A

g)

exis

­te

nte

s en

el

ag

ua

pro

ced

en

tes

de

las

eman

acio

nes

volc

ánic

as

y de

la

se

di­

me

nta

ció

n n

orm

al

de

la

cuen

ca,

form

an

do

un

os

lodo

s co

n g

ele

s de

su

lfu

ros

com

plej

OS

, cu

ya

de

po

sici

ón

pu

do

hace

rse

en

con

dic

ion

es

de

tra

nq

uili

da

d

o,

po

r el

co

ntr

ari

o,

con

mo

vim

ien

to d

el

fon

do

de

la

cu

enca

, re

de

po

sitá

nd

ose

en

est

e c

aso

a d

ista

nci

as

vari

ab

les

de s

u fu

en

te d

e o

rig

en

. Lo

s qu

e su

frie

ron

m

ayo

r tr

an

spo

rte

m

ue

stra

n

est

ruct

ura

s se

dim

en

tari

as

com

o us

lum

ping

»,

es­

tra

tifi

caci

ón

gr

adua

da,

etc

. C

inco

m

inas

gr

ande

s co

n va

ria

s pe

queñ

as,

pro

du

cen

an

ualm

ente

en

la

fa

ja

pir

ític

a

hisp

ano-

port

ugue

sa t

res

mill

on

es

de

ton

ela

da

s an

uale

s,

estim

án­

dose

que

las

res

erva

s ha

sta

ahor

a e

sta

ble

cid

as

'son

de

cerc

a de

620

mill

on

es

de t

onel

adas

, co

n la

sig

uie

nte

co

mp

osi

ció

n m

edia

: a

zufr

e (

46 p

or

100)

, h

ierr

o

(40

po

r 10

0),

cobr

e (0

,7 p

or

100)

, ci

nc

(2,9

po

r 10

0),

plo

mo

(1,

1 p

or

100)

, o

ro

(0,8

gr/

Tm

) y

plat

a (3

0 g

r/T

ml,

sie

nd

o e

l re

sto

gan

ga d

e sí

lice

y c

arbo

nato

s.

De

los

con

stit

uye

nte

s m

en

ore

s,

el

ars

én

ico

co

n un

0,

6 p

or

lOO

, se

len

io,

cob

alto

, m

erc

uri

o y

o

tro

s en

ca

ntid

ad

es

insi

gn

ifica

nte

s.

Las

me

taliz

aci

on

es

se

halla

n e

xclu

siva

me

nte

en

el

lla

mad

o C

om

ple

ja

Vo

lcá

nic

o

Se

dim

en

tari

o,

yaci

endo

en

la

s to

bas,

m

uy

cerc

a de

la

s la

vas.

A

com

paña

ndo

a lo

s ya

cim

ien

tos

de

sulf

uro

s se

e

ncu

en

tra

n

azuf

rone

s de

p

irit

a

gro

sera

, co

n d

ise

min

aci

on

es

de

pir

ita

y

calc

op

irit

a

en

las

toba

s y

piza

rras

de

est~

C.

V.

S,

Los

de

sito

s de

su

lfu

ros

está

n co

ntr

ola

do

s e

stra

tig

ráfi

cam

en

te y

est

ruc­

tura

lme

nte

, el

p

leg

am

ien

to

de

la

oro

ge

nia

H

erc

ínic

a

ha

mo

difi

cad

o

las

ma­

sas

y p

rod

uci

do

a

ltera

cio

ne

s y

rem

ovi

liza

cio

ne

s (q

ue

favo

rece

n

la

met

aliz

a­ci

ón

) qu

e pu

eden

e

nm

asc

ara

r su

g

én

esi

s.

De

toda

s fo

rma

s,

y d

eb

ido

a

la

íntim

a

rela

ció

n

de

las

men

as

con

el

volc

an

ism

o

(la

em

isió

n

de

las

lava

s ha

te

nid

o

lug

ar

a tr

avé

s de

fra

ctu

ras

subm

arin

as),

de

be e

xist

ir u

na

rela

ció

n

48

en

tre

la

dis

trib

uci

ón

de

las

min

era

liza

cio

ne

s y

las

zona

s de

de

bili

da

d c

ort

ica

l. Lo

s p

roce

sos

de

me

teo

riza

ció

n

du

ran

te

el

secu

nd

ari

o

y te

rcia

rio

or

igin

a­ro

n la

s m

on

tera

s de

h

ierr

o

oxid

adas

o

goss

an

(co

nst

itu

ido

p

rin

cip

alm

en

te

por

he

ma

tite

s,

ge

oti

ta

y lim

on

ita

) y

un

en

riq

ue

cim

ien

to

secu

nd

ari

o

de

los

cria

de

ros

o zo

na d

e su

lfu

ros

secu

nd

ari

os

(po

r lix

ivia

ció

n d

e la

min

era

liza

ció

n

al

de

sce

nd

er

el

niv

el

hid

rost

áti

co).

co

nce

ntr

án

do

se

el

cob

re

en

form

a

de

calc

osin

a y

cove

llin

a

en

esta

zo

na.

Han

si

do

va

rio

s lo

s cr

ite

rio

s em

plea

dos

para

la

se

lecc

ión

de

ár

eas

de

inte

rés

con

ob

jeto

de

lo

caliz

ar

los

yaci

mie

nto

s de

su

lfuro

s.

Par

ece

ser

que

el

«con

cept

o vo

lcán

ico»

, e

xpu

est

o

po

r S

TR

AU

SS

y

MA

DE

L (1

974)

. es

un

co

nce

pto

g

eo

lóg

ico

-me

talo

nic

o

de

prob

ado

inte

rés

prá

ctic

o,

y el

de

m

ás

imp

ort

an

cia

al

gu

iar

una

pro

spe

cció

n

min

era

. E

stá

basa

do

en

la

ob

serv

aci

ón

de

qu

e lo

s su

lfuro

s m

asi

vos

está

n lig

ados

ta

nto

en

el

ti

em

po

co

mo

en

el

espa

cio

a ce

ntr

os

efu

sivo

s su

bm

ari

no

s de

l vo

lca

nis

mo

ác

ido,

de

fo

rma

qu

e la

p

rosp

ecc

ión

se

de

berí

a ce

ntr

ar

alr

ed

ed

or

de

los

mis

mo

s (la

vas,

br

echa

s,

aglo

mer

ados

y

toba

s m

asi

vas)

ca

rto

gra

fiad

os

o su

pu

est

os.

E

stos

ce

ntr

os

efu

sivo

s 's

e ag

rupa

n en

a

line

aci

on

es

(eru

pci

on

es

fisu

rale

s)

pa

rale

las

a la

s e

stru

ctu

ras

gene

rale

s (E

.-O.).

La

p

rosp

ecc

ión

g

eo

físi

ca

se

cen

tra

ría

al

rede

­d

or

de

est

os

cen

tro

s en

un

a zo

na

con

radi

o e

ntr

e 1

y 2

kiló

me

tro

s.

Los

yaci

mie

nto

s de

p

irit

a d

e la

H

oja

de E

l C

ast

illo

de

las

Gua

rdas

tie

ne

n

cara

cte

ríst

ica

s co

mun

es c

on l

as d

esc

rito

s pa

ra

la f

aja

pir

ític

a.

El v

olc

an

ism

o

ácid

o su

pe

rio

r es

el

p

ort

ad

or

de

los

pri

nci

pa

les

yaci

mie

nto

s su

lfu

roso

s (e

cep

ció

n h

echa

par

a la

m

ina

de

Co

to

Vic

ari

o),

ocu

pand

o lo

s fla

nco

s de

l si

n­cl

ino

río

ca

rbo

níf

ero

. D

en

tro

del

m

ism

o,

el

niv

el

más

im

po

rta

nte

es

el

co

ns­

titu

ido

por

to

ba

s ác

idas

e

squ

isto

sas

de

gra

nu

lom

etr

ía v

aria

da,

que

con

tien

e

a la

m

asa

de

El

Ca

still

o,

com

o a

otr

os

vari

os

reg

istr

os,

d

ise

min

aci

on

es

e im

po

rta

nte

s zo

nas

de

oxi

da

ció

n.

Vam

os

a d

esc

rib

ir l

a pa

ragé

nesi

s y

leye

s de

la

M

ina

de

El

Ca

still

o,

que

es

el

cria

de

ro d

e p

irit

a m

ás

imp

ort

an

te

de

la

Hoj

a.

Su

me

taliz

aci

ón

es

co

n­co

rda

nte

co

n la

ro

ca

de

caja

, qu

e so

n to

bas

ácid

as

(co

mo

en

la

m

ayo

ría

de

la

s m

inas

de

la

cu

enca

),

corr

esp

on

die

nte

s al

vo

lca

nis

mo

ác

ido

sup

eri

or.

El

cr

iad

ero

e

stá

a

tra

vesa

do

a

po

nie

nte

p

or

un

len

tejó

n

de

ma

gn

etit

a

de

2 a

3 m

. de

p

ote

nci

a.

El

est

ud

io

de

las

pro

be

tas

tom

adas

en

la

zo

na

oe

ste

y

cen

tro

de

la

co

sta

nos

da

la

sig

uie

nte

pa

ragé

nesi

s:

Pir

ita -

calc

op

irit

a -

esf

ale

rita

-m

ag

ne

tita

-si

de

rosa

-b

ou

lan

ge

rita

-te

tra

­e

dri

ta -

calc

osi

na

-or

o -

ars

en

op

irita

.

La

pir

ita

es

id

iom

orf

a m

asiv

a,

recr

ista

liza

da

co

n bu

en

tam

año

de

gran

o.

En '

su

seno

se

en

cue

ntr

an

ban

das

de

min

era

les

tra

nsp

are

nte

s en

m

ucha

me­

no

r p

rop

orc

ión

qu

e el

su

lfuro

, o

rie

nta

da

s m

arca

ndo

alin

ea

cio

ne

s en

la

su

­p

erf

icie

pla

na

de

las

pre

pa

raci

on

es.

En

la

m

ayor

ía d

e lo

s ca

sos,

cl

ara

me

nte

49

po

ste

rio

r a

la m

ag

ne

tita

. A

ve

ces

se

pre

sen

ta

en

ba

sto

nci

llos

al

cris

taliz

ar

en

tre

los

cr

ista

les

tab

ula

res

de

la

ma

gn

etit

a.

Rel

lena

ndo

poro

s y

fisu

ras

en

tre

lo

s gr

anos

de

p

irit

a s

e e

ncu

en

tra

cal

co­

pir

ita

, a

lotr

iom

orf

a.

Otr

as

vece

s,

form

an

do

b

ast

on

cillo

s,

com

o lo

s de

p

irit

a.

A

vece

s, e

s p

osi

ble

en

con

tra

r gr

anos

de

ca

lco

pir

ita a

pa

ren

tem

en

te

fra

ctu

ra­

do

s y

con

relle

no

de

e

sfa

leri

ta.

En

una

pre

pa

raci

ón

se

la

ve

su

stit

uid

a

po

r ca

lcos

ina.

La

m

ag

ne

tita

es

id

iom

orf

a,

recr

ista

liza

da

, co

n bu

en

tam

año

de

gran

o, c

on

ha

bitu

s ta

bu

lar,

cri

sta

les

que

apar

ecen

co

mo

ple

ga

da

s y

a ve

ces

con

form

as

elíp

tica

s se

me

jan

tes

a lo

s o

olit

os.

Aso

cia

da

a

sid

ero

sa.

Tet

rae­

dri

ta e

n es

casa

can

tidad

. O

ro n

ativ

o (

en

un

vért

ice

de

un

a p

rep

ara

ció

n),

en

espa

cios

lib

res

en

tre

m

ag

ne

tita

y

calc

op

irita

. C

rist

ale

s ta

bu

lare

s de

ar

seno

­p

irit

a.

Bo

ula

ng

eri

ta

asoc

iada

a

calc

op

irita

. En

19

61,

el

min

era

l cr

ud

o

se

cla

sific

ab

a

en

azuf

rón

cobr

izo

(28

po

r 10

0 de

S

y

1,20

p

or

100

de

CU

), p

irit

a c

obri

za

(45

po

r 10

0 de

S

y

1,10

p

or

100

de

Cu)

y

pir

ita

no

co

bri

za

(45

po

r 10

0 de

S

y

0,40

p

or

100

de

CU

), se

gún

PIN

ED

a (1

963)

. H

ay

que

resa

ltar

la

buen

a ca

lidad

de

la

s p

irit

as,

pu

es

si

bien

so

n al

go

baja

s en

az

ufre

, vi

en

en

re

valo

riza

das

po

r su

es

caso

co

nte

nid

o

en

impu

reza

s,

esp

eci

alm

en

te

ars

én

ico

y

plo

mo

. M

ás

al

no

rte

de

es

ta

min

a se

ha

lla

un

pequ

eño

cria

de

ro

de

mis

píq

ue

l o

pir

ita

a

rse

nic

al,

po

r lo

qu

e e

vid

en

tem

en

te

ha

de

exi

stir

al

guna

ca

usa

loca

l pa

ra

que

el

ars

én

ico

qu

e de

berí

a co

nte

ne

r la

m

asa

pir

ític

a s

e h

alle

co

nce

ntr

ad

o

en

est

os

filo

ne

s,

de­

jánd

ola

libre

de

ta

l im

pure

za.

La M

ina

de

Co

to V

icar

io e

s el

ún

ico

cri

ad

ero

ubi

cado

en

las

toba

s ác

idas

de

l vo

lca

nis

mo

ác

ido

inic

ial.

El

est

ud

io

de

las

pro

be

tas

tom

adas

en

la

es

­co

mb

rera

de

l po

zo

Ma

est

ro

nos

pe

rmit

e

de

scri

bir

le

así:

Pir

ita c

ata

clá

stic

a e

n gr

anos

dis

pe

rso

s, c

uyo

tam

año

osc

ila

en

tre

am

plio

s lí

mit

es,

lle

gand

o a

alca

nzar

lo

s 3

mm

. S

e o

bse

rvó

en

un

o de

lo

s gr

anos

m

ayo

res

la

pres

enci

a de

un

a in

clu

sió

n

de

calc

op

irita

de

pe

queñ

o ta

mañ

o.

Ap

are

nte

me

nte

la

oq

ueda

d qu

e al

berg

a la

ca

lco

pir

ita

no

ti

en

e

rela

ció

n

con

la

fra

ctu

raci

ón

qu

e a

fect

a

a la

p

irit

a,

sie

nd

o

al

pa

rece

r es

ta

últ

ima

po

ste­

rio

r.

Pir

rotin

a

idio

mo

rfa

d

en

tro

de

lo

s gr

anos

de

p

irit

a.

5.2

YA

CIM

IEN

TO

S

DE

M

AN

GA

NE

SO

Los

de

sito

s de

m

anga

neso

se

en

cuen

tran

e

stre

cha

me

nte

lig

ados

a

las

mas

as

de

sulf

uro

s y

situ

ad

os

com

o é

sto

s en

el

C

. v.

S.

Est

os

cria

de

ros,

lig

ados

a j

aspe

s, ·

son

la

may

oría

de

las

vece

s p

ost

eri

ore

s en

el

ti

em

po

a l

a fa

cie

s de

lo

s su

lfu

ros,

ya

qu

e al

te

ne

r el

m

anga

neso

po

ca

afin

ida

d

po

r el

az

ufre

, pe

rman

ecer

ía

más

ti

em

po

en

su

spe

nsi

ón

en

el

ag

ua

del

mar

, pr

eci­

pita

nd

o

po

ste

rio

rme

nte

. Lo

s ya

cim

ien

tos

man

gane

sífe

ros

está

n co

nst

itu

ido

s p

or

silic

ato

s (r

odo­

nita

) y

carb

onat

os

(ro

do

cro

sita

) co

mo

min

era

les

pri

ma

rio

s, p

rodu

Cié

ndos

e en

50

la m

on

tera

óxi

do

s y

pe

róxi

do

s se

cun

da

rio

s (p

iro

lusi

ta).

En

gene

ral,

son

cria

­d

ero

s pe

queñ

os

y p

ob

res

en

man

gane

so.

Co

rre

spo

nd

en

a

la

últ

ima

fa

se

del

ep

iso

dio

vo

lcá

nic

o,

situ

án

do

se a

te

cho

de

las

mas

as s

ulfu

rosa

s y

asoc

ia­

das

a em

anac

ione

s si

líce

as

stu

ma

s.

Com

o ro

cas

en

caja

nte

s to

ba

s,

piza

­rr

as,

cin

eri

tas

y ja

spe

s de

la

fo

rma

ció

n

man

gane

sífe

ra.

Pos

een

la

mis

ma

d

ire

cció

n

reg

ion

al

E.-O

. de

lo

s su

lfuro

s.

5.3

YA

CIM

IEN

TO

S

DE

F

LU

OR

ITA

De

ntr

o

de

los

yaci

mie

nto

s fil

on

ian

os

del

Ba

tolit

o

de

La

Gra

nada

de

R

iotin

to,

de

ori

ge

n

hid

rote

rma

l, de

ba

ja

tem

pe

ratu

ra,

que

se

de

scri

be

n

en

el

apar

tado

de

M

ine

ría

, se

ha

de

dica

do

espe

cial

a

ten

ció

n

a la

m

ina

de

flu

ori

ta

de

«Los

A

ng

ele

s .. ,

p

or

ser

la

ún

ica

e

xplo

taci

ón

a

bie

rta

ha

sta

su

inu

nd

aci

ón

en

19

75

y ha

berl

a p

od

ido

vis

ita

r va

ria

s ve

ces

reco

gie

nd

o

mue

s­tr

as

para

su

e

stu

dio

. La

pa

ragé

nesi

s re

con

oci

da

en

m

ue

stra

s p

ulid

as

tom

ad

as

en

el

filó

n

de

flu

ori

ta e

s:

Min

era

les

pri

nci

pa

les:

fl

uo

rita

, ga

lena

, bl

enda

. M

ine

rale

s a

cce

sori

os:

ca

lco

pir

ita,

ars

en

op

irita

, te

tra

ed

rita

, co

ba

ltin

a,

he­

ma

tite

s.

Min

era

les

secu

nd

ari

os:

ca

lcos

ina,

co

velin

a,

bo

rnita

, ce

rusi

ta.

Gal

ena

y bl

enda

sim

ultá

ne

as.

Lo

s b

ord

es

de

la

gale

na

alte

rad

os

a ca

rbo­

nato

s. E

xolu

cion

es d

e te

tra

ed

rita

de

ntr

o d

e la

gal

ena.

He

ma

tite

s co

n te

xtu

ra

esq

ue

létic

a.

La

calc

op

irit

a

apar

ece

desm

ezcl

ada

en

la

gale

na.

Me

dia

nte

flu

ore

sce

nci

a

de

rayo

s X

se

d

ete

cta

ron

: in

dio

, ca

dmio

y

pla

ta.

Me

dia

nte

a

lisis

q

uím

ico

p

or

ab

sorc

ión

a

tóm

ica

se

d

ete

rmin

aro

n:

ind

io,

77

ppm

. y

90 p

pm.

en

dos

mu

est

ras;

ca

dmio

, 0,

0025

y

0,00

57

po

r 10

0;

plat

a,

220

y 24

0 g

r/T

m.

Por

mic

roso

nd

a e

lect

rón

ica

se

de

tect

ó l

a co

ba

ltin

a a

isla

da,

el

ind

io y

el

ca

dmio

d

en

tro

de

la

bl

enda

, la

pl

ata

en

la

tetr

ae

dri

ta y

al

go

en

la r

ed

de l

a ga

lena

. S

e e

stu

dia

ron

, as

imis

mo,

m

ue

stra

s tr

an

spa

ren

tes

del

est

éri

l de

l fi

lón

de

fl

uo

rita

, qu

e d

iero

n

com

o m

ine

rale

s p

rin

cip

ale

s cu

arzo

, pl

agio

clas

a,

pro­

du

cto

s a

rcill

oso

s,

blen

da,

flu

ori

ta

y fe

lde

spa

to

po

tási

co

(se

cun

da

rio

).

Com

o a

cce

sori

os,

a

pa

tito

. La

fl

uo

rita

y

blen

da

apar

ecen

si

mu

ltán

ea

s.

Los

cuar

zos

alar

gado

s tí

pic

os

hid

rote

rma

les

son

po

ste

rio

res

y ta

mb

ién

p

ost

eri

ore

s a

la

gale

na.

Exi

ste

fu

ert

e f

ract

ura

ció

n

y p

ota

sific

aci

ón

. La

s le

yes

de

la m

ina

de

Los

An

ge

les

son:

50

po

r 10

0 de

F 2

Ca

, 2

po

r 10

0 de

P

b,

2,5

po

r 10

0 de

Z

n.

El

ton

ela

je

dis

min

uye

en

p

rofu

nd

ida

d

a ra

zón

de

20.0

00

Tm

. p

or

plan

ta.

La

ley

tam

bié

n

dis

min

uye

en

p

rofu

nd

ida

d,

con

35

po

r 10

0 en

lo

s p

iso

s su

pe

rio

res

y m

en

os

del

25

po

r 10

0 en

lo

s in

feri

ore

s.

Has

ta

1974

se

tr

ata

ron

un

as

330.

000

Tm

. de

to

do

un

o,

que

die

ron

S1

86.4

10

Tm.

de

flu

ori

ta

de

calid

ad

ácid

a,

7.35

0 Tm

. de

ga

lena

, co

n un

a le

y de

l 61

p

or

100

de P

b y

700

gr/

Tm

. de

A

g,

y 7.

531

Tm.

de

blen

da,

con

el

50

po

r 10

0 de

Z

n.

La

flu

ori

ta

es

de

colo

r ve

rde

y en

o

rig

en

h

idro

term

al

de

tem

pe

ratu

ra

med

ia a

baj

a. L

a fl

uo

rita

y l

a ga

lena

son

sim

ultá

neas

y l

a bl

enda

lig

era

me

nte

p

ost

eri

or.

6 G

EO

LO

GIA

E

CO

NO

MIC

A

6.1

MIN

ERIA

Y

CA

NT

ER

AS

6.1.

1 M

INE

RIA

El

área

es

tudi

ada,

qu

e co

rres

pond

e al

e

xtre

mo

N

E.

del

cin

turó

n

pir

ític

o,

pued

e co

nsi

de

rars

e

com

o un

a zo

na

min

era

m

uy

imp

ort

an

te,

que

ha

sufr

ido

un

a in

tens

a e

xplo

taci

ón

, co

mo

lo

de

mu

est

ra

la

gran

ca

ntid

ad

de

labo

res

aban

dona

das.

En

19

63

cerr

ó

la

min

a de

pir

ita

del

-C

ast

illo

de

las

Gua

rdas

» (a

ctu

alm

en

te

en

inve

stig

aci

ón

) y

en

1975

la

m

ina

-Lo

s A

ngel

es»

de

espa

to

de

flúo

r.

Pod

emos

si

tua

r la

s m

ine

raliz

aci

on

es

exi

ste

nte

s en

la

zo

na

en

tre

s fr

an­

jas,

la

no

rte

em

plaz

ada

en

el

C.

V.

S.

con

yaci

mie

nto

s de

pir

ita

; la

ce

ntr

al,

abar

cand

o el

B

ato

lito

de

La

Gra

nada

de

R

iotin

to,

con

yaci

mie

nto

s fil

on

ian

os

de

flu

ori

ta,

plom

o,

cin

c,

cobr

e,

mis

píq

ue

l y

wo

lfra

m,

y la

su

r,

empl

azad

a ta

mb

ién

en

el

C

. V

. S

., po

rtad

ora

de

de

sito

s de

p

irit

a

y m

anga

neso

, qu

e es

pr

olon

gaci

ón o

rie

nta

l de

la

fra

nja

que

con

tien

e n

um

ero

sos

e im

po

rta

nte

s ya

cim

ien

tos

en

la

pro

vin

cia

de

H

uelv

a.

Se

han

loca

lizad

o nu

mer

osas

la

bore

s m

iner

as,

repr

esen

tada

s to

das

efla

s en

la

ca

rto

gra

fía

geo

lógi

ca,

pe

ro v

amos

ta

n só

lo a

de

scri

bir

las

m

ás

impo

r­ta

nte

s y

rep

rese

nta

tiva

s de

l co

njun

to.

Las

dis

trib

uim

os

para

su

e

stu

dio

en

:

-Y

aci

mie

nto

s de

p

irita

. -

Ya

cim

ien

tos

filo

nia

no

s de

l B

ato

lito

. -

Ya

cim

ien

tos

de

man

gane

so.

6.1.

1.1

Yac

imie

nto

s de

pir

ita

al

Min

as

del

Ca

still

o

de

las

Gua

rdas

. C

oord

enad

as

37"4

1'45

",

2°40

'50"

.

Par

aje:

En

la

ca

rre

tera

de

l C

ast

illo

de

las

Gua

rdas

a N

erva

, a

5,5

km.

de

l p

rim

er

pueb

lo.

Roc

a de

ca

ja:

Tob

as

esq

uis

tosa

s ác

idas

d

el

volc

an

ism

o

ácid

o su

pe

rio

r.

Un

poco

m

ás

al

sur

exi

ste

n

toba

s in

term

ed

ias

(qu

era

tofí

dic

as

y cu

arzo

-clo

­ri

tica

s).

52

Es

el

cria

de

ro

de

pir

ita

m

ás

imp

ort

an

te

de

la

Hoj

a,

situ

án

do

se

en

el

ext

rem

o n

ore

ste

de

la f

aja

pir

ític

a h

ispa

no-p

ortu

gues

a. S

e tr

ata

de

una

mas

a al

arga

da

de

dir

ecc

ión

a

pro

xim

ad

a

E.-O

. y

buza

mie

nto

no

rte

de

55

", m

ed

ida

en

la

s to

bas

enca

jant

es

de

la

cort

a,

pe

ro

pare

ce

qu

e

la

intr

usi

ón

g

ran

ític

a

del

est

e h

aya

curv

ado

el

yaci

mie

nto

en

un

a d

ire

cció

n N

. 11

0° E

. C

ompr

ende

va

rio

s po

zos,

ga

lerí

as

y un

a co

rta

de

d

ime

nsi

on

es

300

m.

larg

o

po

r 10

0 m

. an

cho.

El

po

zo m

ae

stro

lle

a t

en

er

una

pro

fun

did

ad

de

125

m.

y el

ú

ltim

o

pis

o

alca

nzad

o fu

e

el

15.

Exi

ste

n

mo

nte

ras

de

gos'

san

al

est

e

de

la

cort

a.

Las

toba

s es

tán

oxid

adas

, ca

olin

izad

as

y lix

ivia

da

s.

El

cria

de

ro

está

at

rave

sado

a

po

nie

nte

p

or

dos

diq

ue

s (p

órf

ido

g

ran

ític

o

y p

órf

ido

m

on

zon

ític

o)

de

15-2

0 m

. de

p

ote

nci

a e

n d

ire

cció

n

N.-S

. y

po

r un

le

nte

jón

de

m

ag

ne

tita

de

2

a 3

m.

de

po

ten

cia

de

d

ire

cció

n

N.

80· E

. co

n 70

° N

. de

bu

zam

ient

o.

En

est

a

min

a,

tam

bié

n

cono

cida

p

or

Min

a

Ad

mir

ab

le,

se

inst

aló

un

a p

lan

ta

para

la

fl

ota

ció

n

de

min

era

les

cob

rizo

s de

ba

ja

ley

en

azu

fre

y

un

talle

r de

tr

itu

raci

ón

de

p

irita

s,

pues

ah

ora

tod

o

se

en

cue

ntr

a

en

est

ad

o

ruin

oso

. S

e e

xtra

jero

n,

en

tre

lo

s S

iglo

s pa

sado

y

ést

e,

unas

2.

500.

000

Tm

. En

la

a

ctu

alid

ad

se

ha

lla

en

fase

de

in

vest

iga

ció

n,

habi

éndo

se

dado

do

s so

ndeo

s (<

<Cas

tillo

1

»,

con

30°

de

incl

ina

ció

n

sur,

al

canz

ando

lo

s 23

2 m

., co

rta

nd

o

min

era

l, y

«C

ast

illo

, ve

rtic

al,

en

e

jecu

ció

n).

b)

Min

as

de

Co

to

Vic

ari

o.

Coo

rden

adas

37

°40'

50",

44'2

0".

Par

aje:

T

érm

ino

de

l M

ad

roñ

o,

a un

os

tre

s ki

lóm

etr

os

al

SO

. de

la

al

dea

de

La

Au

lag

a.

Roc

a de

ca

ja:

Tob

as

ácid

as

esq

uis

tosa

s de

l vo

lca

nis

mo

ác

ido

inic

ial.

Se

tra

ta d

e cu

atr

o

niv

ele

s m

ine

raliz

ad

os,

cas

i pa

rale

los,

de

to

ba

s ác

idas

e

squ

isto

sas

con

gran

des

cris

tale

s de

cu

arzo

, ox

idad

as

y ro

jiza

s de

un

os

20-3

0 m

. de

p

ote

nci

a,

dir

eci

ón

N

. 11

0°-1

20°

E.

y ca

si

3.00

0 m

. de

co

rrid

a,

situ

ad

os

en e

l vo

lcá

nic

o s

ed

ime

nta

rio

áci

do

in

icia

l e

ntr

e p

izar

ras

y gr

auva

cas.

E

stos

cre

sto

ne

s va

n re

duci

endo

su

p

ote

nci

a h

acia

el

Oe

ste

y

se

pie

rde

n

haci

a el

E

ste

po

r la

p

rese

nci

a

del

fore

sta

l.

De

bid

o

al

inte

nso

p

leg

am

ien

to,

las

dif

ere

nte

s n

ive

les

tob

áce

os

min

era

liza

do

s po

dría

n re

du

cirs

e

a un

o so

lo

que

aflo

rase

m

ed

ian

te

una

seri

e

de

est

ruct

ura

s.

Las

lab

ore

s fu

ero

n

num

eros

as,

com

o lo

pr

ueba

la

p

rese

nci

a

de

más

de

un

a do

cena

de

po

zos

y so

cavo

nes

en

los

dif

ere

nte

s n

ive

les

min

era

liza

do

s.

e)

Gru

po

Ref

orm

a·V

icar

ía.

Par

aje:

S

ierr

a

de

la

Vic

aría

, a

10

km.

al

sur

de

Zu

fre

. R

oca

de

caja

: La

vas

ácid

as

(rio

lita

s)

del

volc

an

ism

o

áci

do

su

pe

rio

r.

Los

aflo

ram

ien

tos

de

óxi

do

de

h

ierr

o,

muy

lla

ma

tivo

s p

or

lo

com

pa

cto

qu

e se

p

rese

nta

n,

apar

ecen

en

la

s in

me

dia

cio

ne

s de

la

E

rmita

de

N

ue

stra

S

eñor

a de

l P

uert

o,

aum

enta

ndo

su

po

ten

cia

al

co

rre

r po

r la

la

dera

de

la

53

Sie

rra

, al

canz

ando

m

ás

de

20

m.

a un

a d

ista

nci

a

de

casi

un

ki

lóm

etr

o

de

la

Erm

ita.

Por

el

co

ntr

ari

o,

en

lo

alto

de

la

Sie

rra

lo

s a

flora

mie

nto

s fe

rru

gi­

noso

s (e

n p

osi

ble

re

laci

ón

co

n al

guna

m

asa

pir

ític

aJ.

de

alin

ea

ció

n

E.-O

., no

se

p

rese

nta

n

en

form

a

de

óxi

do

s co

mp

act

os,

si

no

te

rro

sos

e im

preg

nand

o la

s ri

olit

as.

En

al

guno

s de

lo

s so

cavo

nes

dado

s en

lo

s a

ltos

de

la

Sie

rra

V

icar

ía

se

cort

aro

n

imp

reg

na

cio

ne

s p

irít

ica

s.

En

la

lade

ra

sur

de

la

Sie

rra

, la

E

mpr

esa

Nac

iona

l A

da

ro

dio

en

19

54

cin

co

sond

eos

sin

ha

ber

log

rad

o

cort

ar

la

pir

ita.

Sus

ca

ract

erí

stic

as

fue

ron

:

Son

deo

Incl

ina

ció

n

Long

itud,

m.

15-1

60

° 18

5,68

15

-2

60°

229,

95

15-3

60

° 21

6,99

15

-4

60°

200,

27

15-5

40

° 21

2,86

d)

Min

a

de

Nu

est

ra

Señ

ora

de

Lour

des.

C

oord

enad

as

37°4

8'5"

, 2°

36'5

".

Par

aje:

T

érm

ino

de

Zu

fre

, en

la

co

nflu

en

cia

de

l A

rro

yo

del

Rey

co

n la

R

iver

a de

H

uelv

a.

Roc

a de

caj

a: P

izar

ras

y gr

auva

cas

mu

y pl

egad

as d

el D

evó

nic

o-C

arb

on

ífe

ro.

Com

pren

de

una

pequ

eña

lab

or

a ci

elo

a

bie

rto

, al

n

ive

l de

la

R

iver

a de

H

uelv

a, y

una

gal

ería

que

aho

ra e

stá

hund

ida.

En

el

cauc

e de

l rí

o se

obs

erva

la

min

era

liza

ció

n p

ue

sta

al

de

scu

bie

rto

po

r la

e

rosi

ón

de

las

agua

s.

Se

pre­

sent

a en

fo

rma

de

cu

bos

mu

y ab

unda

ntes

, ai

slad

os

y g

en

era

lme

nte

se

para

­do

s p

or

una

mas

a a

rcill

osa

, un

as v

eces

de

colo

r pa

rda

y o

tra

s de

co

lor

rojiz

o.

El

min

era

l cr

ud

o

se

cla

sific

ab

a

en

1908

en

p

irit

a

de

hie

rro

co

n un

a le

y d

el

45 p

or

100

de F

e, y

pir

ita

fe

rro

cob

riza

con

3 p

or

100

de C

u y

35 p

or

100

de

S.

Par

ó en

19

09

(PIN

ED

a,

1963

).

e)

Re

gis

tro

s de

l P

eral

ejo.

C

oord

enad

as

37°4

3'5"

, 2°

44'1

5".

Par

aje:

T

érm

ino

de

l C

ast

illo

, a

me

dio

ki

lóm

etr

o

al

oe

ste

de

la

al

dea

del

Per

alej

o.

Roc

a de

ca

ja:

Tob

as

ácid

as

esq

uis

tosa

s de

l vo

lca

nis

mo

á

cid

o

sup

eri

or.

S

e tr

ata

de

un

po

zo

'Sob

re

las

toba

s ác

idas

qu

e tie

ne

n

una

dir

ecc

ión

ap

roxi

mad

a E

.-O.

y 60

° de

b

uza

mie

nto

N

ort

e.

La

Em

pres

a R

ioti

nto

P

atiñ

o re

aliz

ó en

19

70

un

sond

eo,

«Pat

iño

2»,

con

60°

de

incl

ina

ció

n

Sur

, qu

e al

­ca

nzó

los

42

m.

y co

rtó

28

m.

de

azuf

rón.

H

acia

p

on

ien

te y

en

e

ste

m

ism

o

niv

el

vari

os

reg

istr

os

más

y

otr

o

sond

eo,

«Pat

iño

1 »

, de

60

" de

in

clin

aci

ón

, al

canz

ando

lo

s 37

m

. y

toca

ndo

pir

ita

(co

mu

nic

aci

ón

ve

rba

l).

54

fJ

Otr

os

reg

istr

os.

En

el

an

ticlin

al

de

lava

s ác

idas

(r

iolit

as)

, si

tua

do

al

su

r de

l P

eral

ejo

y en

la

corr

ida

de

lava

s ác

idas

(cu

arz

oq

ue

rató

fido

sj,

situ

ad

a a

l su

r de

H

igu

era

de

la

Sie

rra

, ce

rca

del

A

rro

yo

del

Rey

, p

ert

en

eci

en

tes

amba

s a

volc

an

ism

o

ácid

o su

pe

rio

r,

exi

ste

n u

na

seri

e

de

pequ

eños

so

cavo

nes

con

esca

so

volu

­m

en

de

e

sco

mb

rera

s.

6.1.

1.2

Yac

imie

nto

s fil

onia

nos

del

Bat

olit

o

En

rela

ció

n

con

las

roca

s in

tru

siva

s de

l B

ato

lito

de

La

G

rana

da

de

Rio

­ti

nto

(g

ran

itos,

g

ran

od

iori

tas,

to

na

l ita

s y

gabr

os)

y su

si

ste

ma

de

fr

act

ura

s y

diqu

es,

se

han

ori

gin

ad

o

una

seri

e

de

min

era

liza

cio

ne

s qu

e d

esc

rib

imo

s a

con

tinu

aci

ón

.

Min

as

de

flu

ori

ta

Min

a

de

los

An

ge

les.

C

oord

enad

as:

37"4

3'25

",

2"41

'15"

.

Par

aje:

S

itua

da

al

N

. de

la

min

a

del

Ca

still

o

y S

O.

de

la

alde

a de

V

al-

de

flo

res.

P

arag

énes

is:

Flu

ori

ta,

gale

na,

blen

da,

cuar

zo,

calc

op

irita

. R

oca

de

caja

: G

ran

ito

gra

no

fíd

ico

p

orf

ídic

o.

Hac

e po

cos

años

qu

e la

C

ompa

ñía

Min

era

em

pezó

a

exp

lota

r e

sta

m

ina

de

flu

ori

ta,

cerr

ada

últ

ima

me

nte

en

19

75.

Se

pe

rfo

raro

n

tre

s ga

lerí

as

para

­le

las

a p

rofu

nd

ida

de

s de

60,

90

y 12

0 m

., co

rre

spo

nd

ien

tes

a lo

s n

ive

les

350,

38

0 Y

410

. la

min

era

liza

ció

n

con

stit

uye

el

re

llen

o

de

la

falla

qu

e a

tra

vie

sa

la z

ona

occ

ide

nta

l de

la

H

oja.

Exi

sten

pe

queñ

as f

ract

ura

s tr

an

sve

rsa

les,

qu

e

desp

laza

n se

nsi

ble

me

nte

la

m

ine

raliz

aci

ón

. El

fil

ón

, qu

e ap

arec

e en

le

nte

jon

es

de p

ote

nci

a i

rre

gu

lar,

en

tre

1 y

1,

5 m

. y

de

corr

ida

, en

el

m

om

en

to

en

que

la

visi

tam

os

(197

4),

de

860

m.

en

la

gale

ría

segu

nda,

ti

en

e

una

dir

ecc

ión

ap

roxi

mad

a de

N

. 11

0"-1

20°

E.,

con

bu­

zam

ien

to

en

tre

65

" y

80"

al

S.

La

gale

na y

la

ble

nda

apar

ecen

fu

nd

am

en

talm

en

te

a te

cho

de

l fi

lón

(q

ue

es

el

ha

stia

l m

ás

irre

gu

lar

y qu

e co

rre

spo

nd

e

al

S.)

con

ba

sta

nte

cu

arzo

. El

m

uro

de

l fi

lón

es

m

ás

regu

lar,

ap

areC

iend

o la

fl

uo

rita

en

co

nta

cto

co

n el

g

ran

ito,

que

actú

a de

ro

ca

enca

jant

e.

Est

e es

ta

sust

itu

ido

en

al

guno

s tr

am

os

po

r un

di

que

de

lam

pró

fido

, ti

po

esp

esa

rtita

, de

40

cm

. de

p

ote

nci

a.

la c

alc

op

irita

, es

casa

y d

ise

min

ad

a,

'se

en

cue

ntr

a a

te

cho

. T

ambi

én a

pare

cen

a te

cho

zo

nas

requ

emad

as.

Min

as

de

plo

mo

-cin

c

al

Min

a T

alle

sca

o D

iana

. C

oord

enad

as:

37"4

4'40

",

2"34

'.

Par

aje:

Al

est

e d

e la

ald

ea d

e la

Alc

orn

oco

sa,

jun

to a

la

Riv

era

de H

uelv

a.

55

Par

agén

esis

: G

alen

a,

blen

da,

calc

op

irita

, cu

arzo

y

calc

ita.

Roc

a de

caj

a:

Prá

ctic

am

en

te e

n el

co

nta

cto

de

los

gabr

os a

nfib

ólic

os

con

roca

s m

eta

rfic

as

pleg

adas

.

Se

tra

ta d

e tr

es

filo

ne

s p

ara

lelo

s de

d

ire

cció

n

apro

xim

ada

E.-O

., qu

e de

S

ur

a N

ort

e s

on:

uno

de

gale

na

ba

sta

nte

pu

ra,

otr

o

de

gale

na

con

blen

da

y un

te

rce

ro d

e bl

enda

co

n m

uy

buen

a le

y en

ci

nc.

Se

real

izar

on

una

seri

e

de

pozo

s y

soca

vone

s,

uno

de

los

cua

les

con

dir

ecc

ión

N

. 70

° E.

ti

en

e

su

entr

ada

en

la

mis

ma

R

iver

a.

Se

mid

en

las

roca

s m

eta

rfic

as

de

caja

(N

. 70

° E.

co

n 70

° N

. de

b

uzam

ient

o)

y se

to

m

ue

stra

de

la

m

ism

a

(cor

­ne

ana

cuar

zo·m

icác

ea c

on

gra

na

te).

La

min

era

liza

ció

n e

stá

asoc

iada

a d

iqu

es

de

cuar

zo

y de

cu

arzo

diab

asa

alb

ític

a

de

colo

r ve

rde

osc

uro

y

gran

o fin

o.

b)

Min

as

de

la

Lom

a de

la

s P

eñue

las.

C

oord

enad

as:

37"4

3'50

",

2"31

'30"

.

Par

aje:

C

asi

en

fre

nte

de

la

m

ina

Tal

/esc

a,

al

otr

o

lado

de

la

R

iver

a de

H

uelv

a,

térm

ino

de

l R

onqu

illo.

P

arag

énes

is:

Gal

ena,

bl

enda

, cu

arzo

, ca

lcita

. R

oca

de

caja

: C

omo

en

la

min

a T

alle

sca.

Deb

e tr

ata

rse

de

los

mis

mo

s fi

lon

es

que

los

de l

a m

ina

Tal

lesc

a, y

a qu

e po

seen

la

m

ism

a

para

géne

sis,

ro

ca

de

caja

y

al

men

os

uno

de

los

soca

vo­

nes

pose

ía

una

dir

ecc

ión

a

pro

xim

ad

a

E.-O

. En

la

e

sco

mb

rera

ap

enas

si

se

e

ncu

en

tra

m

ine

ral,

ya

que

fue

ron

re

cupe

rada

s en

19

69.

Min

as

de

plo

mo

Coo

rden

adas

: 37

°49'

50",

45'1

0".

Par

aje:

T

érm

ino

de

Hig

ue

ra

de

la

Sie

rra

, al

su

r de

l pu

eblo

. P

arag

énes

is:

Gal

ena,

a

ntim

on

ita

y o

cre

s de

a

ntim

on

io.

Son

do

s pe

queñ

os

pozo

s en

el

g

ran

ito,

unid

os

po

r un

so

cavó

n de

d

ire

c­ci

ón

N

. 12

0" E

.

Min

as

de

cob

re

al

Min

a a

l su

r de

la

E

rmita

de

l P

rado

. C

oord

enad

as:

37"4

6'10

", 2

°44'

25".

Par

agén

esis

: C

alc

op

irita

, b

orn

ita,

cove

llina

, m

alaq

uita

, a

zuri

ta

y cu

arzo

. R

oca

de

caja

: G

abro

s a

nfi

lico

s y

ton

alit

as.

La

min

era

liza

ció

n e

stá

asoc

iada

a u

n d

iqu

e d

e cu

arzo

de

10 m

. de

pot

en­

cia

y d

ire

cció

n

N.

155"

E.

Fue

ron

tra

ba

jad

as

du

ran

te

do

s añ

os

al

fina

l de

la

cada

de

lo

s se

sent

a,

rea

liza

nd

o

una

seri

e

de

pequ

eños

so

cavo

nes

y po

zos

de 7

a 8

m.

de p

rofu

nd

ida

d.

56

b)

Min

as

al

est

e d

e la

Gra

nada

de

Rio

tinto

.

Par

agén

esis

: C

uarz

o,

calc

op

irita

, m

alaq

uita

, az

urita

, tu

rqu

esa

y

óxid

os

de

hie

rro

. R

oca

de

caja

: G

abro

s a

nfib

ólic

os.

Se

tra

ta d

e un

a se

rie

de

pe

queñ

as

labo

res

en

las

inm

edia

cion

es

de

la

falla

qu

e pa

sa

al

no

rte

de

la G

rana

da

de

Rio

tinto

.

Min

as

de

mis

píq

ue

l

Min

a

San

ta

lucí

a.

Coo

rden

adas

: 37

'43'

2",

2'39

'48"

.

Par

aje:

En

la

ca

rre

tera

qu

e va

de

la

m

ina

del

Ca

still

o

a la

al

dea

de

Va

lde

flore

s.

Par

agén

esis

: M

isp

íqu

el

y ca

lco

pir

ita.

Roc

a de

ca

ja:

Gra

nito

g

ran

ofí

dic

o

po

rfíd

ico

.

Se

tra

ta d

e un

pe

queñ

o cr

iad

ero

de

m

isp

íqu

el

o p

irit

a

arse

nica

l, qu

e se

p

rese

nta

ce

rca

del

ún

ico

ya

cim

ien

to

de

pir

ita

qu

e p

ráct

ica

me

nte

no

tie

ne

ar

séni

co

(min

as d

e El

C

ast

illo

de

las

Gua

rdas

). S

e al

canz

aron

le

yes

de

l 20

p

or

100

de

As

203

• S

e ob

serv

a un

po

zo

y un

so

cavó

n de

d

ire

cció

n

N.

50

' E.

a am

bos

lado

s de

la

ca

rre

tera

.

Min

as

de

wo

lfra

mit

a

Coo

rden

adas

: 37

"42'

25",

2'

41'5

0".

Par

aje:

C

arr

ete

ra

del

Per

alej

o.

Par

agén

esi's

: W

olfr

am

, tu

rma

lina

, cu

arzo

. R

oca

de

caja

: G

ran

ito.

Exi

ste

n

dos

pequ

eños

so

cavo

nes

en

el

gra

nito

. la

m

ine

raliz

aci

ón

ar

ma

en

filo

ne

s de

cu

arzo

de

50

cm

. a

1 m

. de

po

tenc

ia.

6.1.

1.3

Yac

imie

nto

s de

m

anga

neso

Han

si

do

muc

has

las

labo

res

efec

tuad

as

en

esta

zo

na,

aunq

ue

actu

al­

me

nte

no

se

pr

esen

ta

ning

una

exp

lota

ció

n

en

activ

idad

. lo

s c

ria

de

ros

man

­ga

ne s

í fe

ros

se

pres

enta

n al

e

xte

rio

r as

ocia

dos

a ja

spes

. D

e la

s m

inas

de

m

anga

neso

fu

ero

n

trab

ajad

as

pri

nci

pa

lme

nte

la

s p

art

es

sup

eri

ore

s de

lo

s d

ep

ósi

tos,

qu

e so

n óx

idos

y

ext

raíd

os

carb

onat

os

de

las

infe

rio

res.

la

s

pri

nci

pa

les

min

as

de

man

gane

so e

xist

en

tes

en

el

área

so

n:

Min

a d

e .. P

eñas

A

ltas»

, ha

cia

el

km.

8 de

l fe

rro

carr

il m

ine

ro

de

Peñ

a de

H

ierr

o

a El

R

on­

qu

illa

(a

l N

O.

de

la

alde

a de

la

Aul

aga)

, es

un

gr

an

cre

stó

n

de

jasp

es

de

40

-50

n1

. de

po

tenc

ia

en

pi7a

rras

y

tob

as

ácid

as

esqu

isto

sas

com

o ro

ca

de

57

caja

; m

ina

del

«Cuc

o»,

en

la c

arr

ete

ra d

e N

erva

a E

l C

ast

illo

de

las

Gua

rdas

, cr

est

ón

de

jasp

es d

e 20

m

. de

po

ten

cia

y d

ire

cció

n N

. 10

00 E.

e

ntr

e p

izar

ras

y to

ba

s;

min

a «

San

Jo

sé»,

a u

n ki

lóm

etr

o a

l n

ort

e d

e l

a A

ulag

a,

cre

stó

n

de

jasp

es

de

10

m.

de

po

ten

cia

e

ntr

e

piza

rras

; m

ina

«El

Hig

uera

l»,

haci

a el

ki

lóm

etr

o

13

del

ferr

oca

rril

min

ero

de

P

eña

de

Hie

rro

a E

l R

onqu

illo,

en

la

la

dera

que

da

a l

a R

iver

a de

l Ja

rram

á, d

os c

rest

on

es

de j

aspe

s de

d

ire

cció

n

apro

xim

ada

E.-O

. e

ntr

e

piz

arr

as

y to

ba

s;

min

a -T

rin

ida

en

la

ca

rre

tera

de

La

G

rana

da

de

Rio

tin

to

a N

erva

, km

. 10

,5,

cre

stó

n

de

jasp

es

de

20

m.

de

dir

ecc

ión

N

. 95

° E.

e

ntr

e

toba

s.

Tod

as

ella

s es

tán

situ

adas

en

la

fo

rma

ció

n

man

gane

sífe

ra,

en

la

que

exi

ste

n

infin

ida

d

de

lab

ore

s en

ja

spe

s de

1

a 5

m.

de

po

ten

cia

. Ta

n só

lo

se

loca

lizar

on

unas

pe

queñ

as

lab

ore

s de

m

anga

neso

en

la

p

art

e

occ

ide

nta

l de

l a

nti

clin

ori

o d

e C

oto

Vic

ari

o,

corr

esp

on

die

nte

al

volc

an

ism

o á

cid

o i

nfe

rio

r.

La

exp

lota

ció

n

se

hizo

p

or

tod

os

rud

ime

nta

rio

s si

n ni

ngun

a m

ecan

i­za

ción

y s

igu

ien

do

ge

ne

ralm

en

te u

n m

éto

do

se

lect

ivo

, p

or

lo q

ue e

l m

ine

ral

más

ín

tima

me

nte

m

ezcl

ado

con

Si0

2 se

ab

ando

nó.

6.1.

2 C

AN

TE

RA

S

Las

exp

lota

cio

ne

s de

ca

nter

as

no

tie

ne

n

imp

ort

an

cia

en

la

zo

na

estu

­di

ada.

S

e ha

u

tiliz

ad

o

en

casa

s ai

slad

os

el

gra

nito

co

mo

ma

teri

al

de

cons

­tr

ucc

ión

, p

ero

da

das

sus

cara

cte

ríst

ica

s te

xtu

rale

s re

sulta

de

mas

iado

de

­le

znab

le y

po

co

con

sist

en

te.

Asi

mis

mo

se

exp

lota

n

las

grav

eras

en

lo

s al

u­vi

on

es

de

los

ríos

.

6.2

HID

RO

GE

OLO

GIA

La

zona

es

tudi

ada

se

cara

cte

riza

po

r la

ca

renc

ia

de

acu

ífe

ros

impo

rtan

­te

s,

ya

que

la

capt

ació

n de

ag

uas

sub

terr

án

ea

s ad

olec

e de

la

p

luvi

osi

da

d

y de

la

po

ca

pe

rme

ab

ilid

ad

de

lo

s m

ate

ria

les.

El

gr

an

me

ro

de

arr

oyo

s e

xist

en

tes

está

n su

jeto

s a

los

cam

bio

s ac

usad

os d

e e

sta

ció

n,

hast

a el

pu

nto

de

qu

e en

lo

s m

eses

de

ve

rano

de

sapa

rece

su

ca

udal

. La

se

rie

vo

lcá

nic

o-s

ed

ime

nta

ria

, co

n su

s in

terc

ala

cio

ne

s de

la

vas

y pi

za­

rra

s,

es

imp

erm

ea

ble

, y

en

cuan

to

al

Ca

rbo

níf

ero

, la

a

ltern

an

cia

de

tr

am

os

piz

arr

oso

s (i

mp

erm

ea

ble

s)

con

tra

mo

s d

etr

ític

os

(pe

rme

ab

les)

de

m

uy

poca

p

ote

nci

a,

no

pe

rmit

e

la

acu

mu

laci

ón

de

ag

ua,

po

r lo

qu

e la

po

ca

que

se

apro

vech

a es

su

pe

rfic

ial

o de

cr

uce

s de

fr

act

ura

. La

s ár

eas

me

tam

órf

ica

s,

aunq

ue

en

algú

n p

un

to

pe

rmit

en

la

e

xist

en

cia

de

al

gún

niv

el

acu

ífe

ro,

en

gene

ral

se

cara

cte

riza

n

po

r la

im

pe

rme

ab

ilid

ad

de

su

s m

ate

ria

les.

E

n re

sum

en,

vem

os

que

el

Pal

eozo

ico

es

en

su

con

jun

to

imp

erm

ea

ble

y

no p

ue

de

alb

erg

ar

ning

ún a

cuíf

ero

de

inte

rés.

Por

ta

nto

, la

s p

osi

ble

s ca

pta-

58

cion

es e

star

án c

on

tro

lad

as

no p

or

un s

en

tido

hid

rog

eo

lóg

ico

, si

no

est

ruct

ura

l (p

roce

de

nte

de

fr

act

ura

s,

con

tact

os

tect

ónic

O's

, e

tc.)

. En

cu

anto

al

g

ran

ito,

la

ún

ica

p

osi

bili

da

d

de

en

con

tra

r ag

ua

está

as

o­ci

ada

igu

alm

en

te

a fr

act

ura

s o

a co

nta

cto

s g

ran

itod

iqu

es.

En

to

da

la

zo

na

gra

nít

ica

e

xist

en

pe

queñ

as

cap

taci

on

es

de

3 ó

4 m

. de

p

rofu

nd

ida

d,

que

apro

vech

an

el

agua

su

pe

rfic

ial

rete

nid

a

en

el

ma

teri

al

me

teo

riza

do

de

d

ich

o

gra

nito

. P

or

últ

imo

, el

P

liocu

ate

rna

rio

de

Z

ufr

e,

con

un

sust

ratu

m

imp

erm

ea

ble

, co

nst

itu

ye

un

acu

ífe

ro

colg

ado

y de

pe

queñ

a im

po

rta

nci

a,

dada

la

re

duci

da

ext

en

sió

n

del

aflo

ram

ien

to

de

la

tob

a

caliz

a.

La

zona

es

tudi

ada

es

mu

y po

bre

en

recu

rso

s h

idro

ge

oló

gic

os.

Lo

s ba

jos

valo

res

plu

vio

tric

os,

la

es

casa

p

erm

ea

bili

da

d

de

los

ma

teri

ale

s y

los

po­

sib

les

niv

ele

s a

cuíf

ero

s co

n po

ca

po

ten

cia

y

ext

en

sió

n,

son

caus

a de

qu

e no

e

nco

ntr

em

os

pozo

s co

n re

nd

imie

nto

s im

po

rta

nte

s y

sí m

ucho

s d

isp

ers

os

y de

ca

udal

es

caso

e i

nco

nst

an

te.

7 B

IBLl

OG

RA

FIA

AR

ME

NG

OT

, J.

(1

97

0).

-«rv

lem

ori

a e

xplic

ativ

a d

e la

H

oja

ge

oló

gic

a d

e N

erva

(n

úm.

938)

>>.

IGM

E.

BA

RD

, J.

P.

(1

96

9).

-«L

e

tam

orp

his

me

gio

na

l p

rog

ress

if

des

Sie

rra

s d

'Ara

cena

en

A

nd

alo

usi

e

occ

ide

nta

l: sa

pl

ace

dans

le

se

gm

en

t h

erc

ynie

n

sud-

ibér

ique

•.

The

se,

Un

ive

rsit

é

de

Mo

ntp

elli

er,

39

8 p.

B

ER

NA

RD

, A

. J.

(1

97

2).

-«A

pro

pos

de

s lim

ite

s a

ctu

elle

s de

la

p

rosp

ect

ion

in

dir

ect

e e

n m

ine

s m

éta

lliq

ue

s».

Ext

rait

des

A

nnal

es

de

s M

ine

s de

8

el­

giqu

e,

21

p.

BE

RN

AR

D,

A.

J.,

y S

OLE

R,

E.

(19

71

).-«

Su

r la

lo

calis

atio

n

ote

cto

niq

ue

des

am

as

pyr

ite

ux

ma

ssifs

du

ty

pe

R

iotin

to»

. C

. R

. A

ead.

S

ei.

Par

ís,

t.

273,

pp

. 10

87-1

090.

(1

97

4).

-«A

pe

n;:

u

sur

la

pro

vin

ce

pyr

ite

use

su

d-Ib

ériq

ue.

Ce

nte

na

ire

de

la

so

cie

olo

giq

ue

de

B

elgi

que.

G

ise

me

nts

st

rati

form

es

et

pro

vin

ces

cup

rife

res»

. Li

ege,

pp

. 28

7-31

5.

BO

OG

AR

D,

M.

Van

D

en

(19

63

).-«

Co

no

do

nts

o

f u

pp

er

Dev

onia

n an

d L

ow

er

Ca

rbo

nife

rou

s ag

e fr

om

So

uth

ern

Por

tuga

l».

Geo

l. M

ijnb

, nú

m.

42,

pp.

248-

259.

(1

96

7).

-«G

eo

log

y o

f th

e

Pom

aráo

re

gio

n

(So

uth

ern

P

ort

ug

al)

".

Do

cto

ral

The

sis.

Uni

v. o

f A

mst

erd

am

. R

otte

rdam

, D

eltr

o,

113

p.

BO

OG

AR

D,

M.

Van

D

en

y S

CH

ER

ME

RH

OR

N,

L.

J.

G.

(19

75

).-«

Co

no

do

nts

fa

unas

fr

om

P

ortu

gal

and

So

uth

we

ste

rn

Spa

in».

S

eri

pta

G

eolo

g.,

nú­

mo

ro

28,

pp

1-43

.

59

CA

RV

ALH

OS

A,

A.

o da

(1

96

1).

-.C

on

trib

ui<

;ao

pa

ra

o e

stu

dio

do

s o

fio

lito

s de

B

aixo

Ale

nte

jo.

Esp

ilito

s da

re

giao

de

C

ast

ro V

erde

-Mes

seja

na».

C

omo

Ser

vo

Geo

l. P

ortu

gal,

núm

. 45

, pp

. 37

1-39

0.

CR

UZ

G

AS

PA

R,

O

da

(19

61

).-.

Ass

oci

a<

;ao

g

en

étic

a

dos

esp

ilito

s co

m

os

jazi

gos

de m

anga

nés

de

Bai

xo A

len

tejo

».

Es:

d. N

ot.

Trab

. S

ervo

F

om.

Min

.,

vol.

15,

pp.

177-

196.

D

ES

PR

EZ,

D

., y

SO

LER

, E.

(1

97

0).

-«L

es

min

éra

lisa

tion

s p

yrit

eu

x e

t m

anga

né­

sife

res

liée

s au

x fo

rma

tion

s vo

lca

no

-sé

dim

en

tair

es

de

la

pro

vin

ce

de

Hue

lva»

. B

ull.

B.

R.

G.

M.

Par

ís,

sect

. 11

, nú

m.

6,

pp.

5-16

. D

OE

TSC

H,

J.

(19

57

).-«

Esb

ozo

g

eo

qu

ímic

o

y m

ine

ralo

ge

tico

de

l cr

iad

ero

de

p

irit

as

"Las

H

err

erí

as"

P

uebl

a de

G

uzm

án

(Hue

lva)

>>.

Bol

. In

st.

Geo

l. M

in.

Esp

. M

ad

rid

, vo

l. 68

, pp

. 25

5-30

6.

FEB

RE

L,

T.

(19

65

).-.

So

bre

la

e

xist

en

cia

de

do

s cr

uce

ros

rep

rese

nta

tivo

s de

do

s d

isti

nta

s d

efo

rma

cio

ne

s en

el

D

evon

iano

-Car

boní

fero

de

la

H

oja

de C

alañ

as,

núm

. 95

9».

Not

. C

omo

Inst

. G

eol.

Min

. E

sp.,

núm

. 77

, pp

. 18

7-20

2.

-(1

96

6).

-·M

em

ori

a e

xplic

ativ

a d

e la

Hoj

a ge

ológ

ica

de C

alañ

as (

núm

. 95

9)>>

. IG

ME

. -

(19

67

).-«

Est

rati

gra

fía

, T

ectó

nica

y

Pet

rogr

afía

de

la

zo

na

de

Cal

añas

(H

uelv

a)>>

. E

nac/

imsa

, M

ad

rid

. F

ER

NA

ND

EZ

A

LVA

RE

Z,

G.

(19

75

).-.

Lo

s

yaci

mie

nto

s de

su

lfu

ros

po

lime

tá­

lico

s de

l S

O.

ibé

rico

y

sus

tod

os

de

pro

spe

cció

. S

tud

ia

Geo

lógi

ca,

IX,

pp.

65-1

02,

Sal

aman

ca.

GA

RC

IA

PA

LOM

ER

O,

F.

(19

74

).-«

Ca

ract

ere

s e

stra

tig

ráfi

cos

de

l a

ntic

lina

l de

R

iotin

to».

S

tud

ia

Geo

lógi

ca,

VII

I,

pp.

93-1

24,

Sal

aman

ca.

GO

NZ

ALO

y

TA

RIN

, J.

(1

87

8).

-.R

ese

ña

g

eo

lóg

ica

de

la

p

rovi

nci

a

de

Hue

l­va

».

Bol

. C

omo

Map

a G

eol.

de

Esp

., M

ad

rid

. -

(18

86

-18

87

).-«

De

scri

pci

ón

sica

, g

eo

lóg

ica

y

min

era

de

la

p

rovi

nci

a

de

Hue

lva»

. M

em.

Com

m.

Map

a G

eol.

de

Esp

., M

ad

rid

. G

UTI

ER

RE

Z,

M.,

y

HE

RN

AN

DE

Z

EN

RIL

E,

J.

L.

(19

65

).-«

No

tas

ge

oló

gic

as

de

la

regi

ón

sep

ten

trio

na

l de

la

pro

vin

cia

de

Hue

lva»

. B

ol.

R.

Soco

E

sp.

His

t.

Nat

., 63

, pp

. 28

9-29

7,

Ma

dri

d.

HO

RIK

OS

HI,

E.

(19

69

).-«

Vo

lca

nic

a

ctiv

ity

rela

ted

to

th

e

Fo

rma

tion

o

f th

e

Kur

oko-

Typ

e D

ep

osi

ts

in

the

K

osak

a D

istr

ic,

Japa

n».

Min

era

l D

ep

osi

ta

(Be

rlin

),

4,

pp.

321-

345.

K

INK

EL.

A

. R

. Jr

. (1

96

2).

-«O

bse

rva

tio

n o

n th

e p

yrit

e d

ep

osi

ts o

f th

e H

uelv

a d

istr

ict

(Sp

ain

l. an

d th

eir

re

latio

n

to

volc

anis

m».

E

con.

G

eol.,

57

, La

n­ca

ste

r,

pp.

1071

-108

0.

LEC

OLL

E,

M.

(19

71

).-«

No

te

pré

limin

air

e

sur

le

tam

orp

his

me

e

t la

te

cto

­n

iqu

e d

e la

P

rovi

nce

pyr

ito

-cu

pri

fere

de

Hue

lva

(Esp

agne

).

Con

séqu

ence

s p

étr

olo

giq

ue

s».

C.

R.

Aca

d. S

ci.

Par

ís,

t.

270,

pp

. 15

63-1

566.

-

(19

71

).-«

qu

en

ce

lith

ost

rati

gra

ph

iqu

e

et

phas

es

de

form

ati

on

s da

n s

une

pa

rtie

de

la

p

rovi

nce

p

yrit

o-c

up

rife

re

de

Hue

lva.

C

onsé

cuen

ces

a lé

che

lle

régi

onal

e».

C.

R.

Aca

d.

Sci

. P

arís

, t.

27

2,

pp.

1956

-195

9.

60

-(1

97

2).

-«S

uce

ssio

n

lith

olo

giq

ue

e

t st

rati

gra

ph

iqu

e

dans

la

p

rovi

nce

de

H

uelv

a;

po

siti

on

s de

s m

iné

ralis

atio

ns

ma

ng

an

ési

fere

s e

t p

yrite

use

s».

C.

R.

Aea

d.

Sei

. P

aris

, t.

274

, pp

. 50

5-50

8.

LEC

OLL

E,

M.,

y R

OG

ER

, G

. (1

97

3).

-«M

éta

llote

cte

s lit

ho

stra

tig

rap

hiq

ue

s e

t pa

léog

éogr

aphi

ques

da

ns

la

pro

vin

ce

pyr

ito

-cu

pri

fere

su

d-Ib

ériq

ue».

C

. R

. A

ead.

S

ei.

Par

is,

t.

276,

pp

. 14

1-14

4.

MA

RT

IN

ES

CO

RZ

A,

C.,

Y

RIV

AS

P

ON

CE

, A

. (1

97

5).

-«M

em

ori

a

exp

lica

tiva

de

la

H

oja

ge

oló

gic

a

de

Ca

stilb

lan

co

de

los

Arr

oyo

s (n

úm.

940)

>>.

IGM

E

(In

. L

it.)

.

ME

SE

GU

ER

, J.

; P

RIE

TO,

\.;

RO

SS

O D

E L

UN

A,

l., Y

PE

RE

Z R

EG

OD

ON

, J.

(19

45).

«

Inve

stig

aci

ón

de

lo

s nu

evos

ya

cim

ien

tos

de

cob

re

en

las

pro

vin

cia

s de

S

evi

lla y

H

uelv

a».

Bol

. IG

ME

, t.

58

, 3.

' se

rie

, M

ad

rid

. P

INE

DO

V

AR

A,

\. (1

96

3).

-.P

irit

as

de

Hue

lva.

S

u h

isto

ria

, m

ine

ría

y

apro

ve­

cham

ient

o».

Ed.

Sum

ma.

M

ad

rid

, 10

03 p

. R

AM

BA

UD

P

ER

EZ,

F.

(1

96

3).

-«N

ota

s g

eo

lóg

ico

-est

ruct

ura

les

de

la

zona

n

ort

e

de

Rio

tinto

».

Est

. G

eol.

Inst

. Lu

eas

Mal

lada

, t.

19

, pp

. 67

-99.

-

(19

69

).-«

EI

sin

clin

al

carb

on

ífe

ro

de

Rio

tinto

y

sus

min

era

liza

cio

ne

s as

o­ci

adas

».

Mem

. In

st.

Geo

l. M

in.

Esp

., vo

l. 71

, 22

9 p.

R

AM

SA

Y,

J.

G.

(19

60

).-«

Th

e d

efo

rma

tion

of

ea

rly

line

ar

stru

ctu

res

in

area

s o

f re

peat

ed

fold

ing

».

Jour

. G

eol.,

vo

l. 68

, pp

. 75

-93.

S

CH

ER

ME

RH

OR

N,

L.

J.

G.

(19

70

).-«

Th

e

de

po

sitio

n

of

volc

an

ics

and

pyr

ite

in

th

e

Ibe

ria

n P

yrite

B

elt.»

. M

ine

r.

Dep

os.,

vol.

5,

pp.

273-

279.

-

(19

70

).-«

Ma

fic

ge

osy

ncl

ina

l vo

lca

nis

m

in

the

L

ow

er

Ca

rbo

nife

rou

s o

f S

outh

P

ortu

galn

. G

eol.

Mijn

b.,

vo

l. 49

, pp

. 43

9-45

0.

-(1

97

1).

-.A

n

ou

tlin

e

stra

tigra

ph

y o

f th

e

Ibe

ria

n

Pyr

ite

Bel

t».

Bo.

'. G

eol.

Min

. M

ad

rid

, vo

l. 82

-84,

pp

. 23

9-26

8.

-(1

97

1).

-«P

yrit

e e

mp

lace

me

nt

by

gra

vity

flo

. B

ol.

Geo

/. M

in.,

vo

l. 82

-84,

pp

. 30

4-30

8.

-(1

97

5).

-«S

pili

tes,

re

gion

al

me

tam

orp

his

m

and

sub

du

ctio

n

in

the

Ib

eri

an

P

yrite

B

elt:

S

omm

e so

mm

en

ts»

. G

eol.

Mijn

b.,

vol.

54,

pp.

23-3

5.

SC

HE

RM

ER

HO

RN

, L.

J.

G

., Y

S

TA

NT

ON

, W

. 1.

(19

69

).-«

Fo

lde

d

ove

rth

ruts

at

A

ljust

rel

(Sou

th

Por

tuga

l)>>.

G

eo.!.

M

ag.

Cam

brid

ge,

vol.

106,

m.

2,

pp.

130-

141.

S

OLE

R,

E.

(19

71

).-«

Ob

serv

ati

on

s p

rélim

ina

ire

s su

r la

p

rovi

nce

m

éta

llog

én

i­qu

e de

Hue

lva.

Str

atig

rap

hie

et

tect

on

iqu

. C

. R.

A

ead.

Sci

. P

aris

, t.

272

, pp

. 11

97-2

000.

-

(19

73

).-«

L'a

sso

cia

tio

n

spili

tes-

qu

art

zké

rato

ph

yre

s du

su

d-ou

est

de

la

Pén

insu

le

Ibér

ique

».

Geo

l. M

ijnb

. R

otte

rdam

, t.

52

, nú

m.

5,

pp.

277-

288.

S

TR

AU

SS

, G

. K

. (1

97

0).

-«S

ob

re

la

geol

ogía

de

la

p

rovi

nci

a

pir

itíf

era

de

l su

roe

ste

de

la P

enín

sula

Ib

éri

ca y

de

su

s ya

cim

ien

tos,

en

esp

eci

al

sobr

e la

min

a d

e p

irit

a d

e Lo

usal

(P

ortu

gal)>

>. M

em.

Inst

. G

eol.

Min

Esp

., vo

l. 77

, 26

6 P

61

ST

RA

US

S,

G.

K.,

Y M

AD

EL,

J.

(19

74

).-«

Ge

olo

gy

of

ma

ssiv

e

sulp

hid

e

depo

­si

ts

in

the

S

pani

sh-P

ortu

gues

e p

yrite

-be

lt».

Geo

/. R

unds

chau

, vo

l. 63

, pp

. 19

1-21

1,

Stu

ttg

art

. S

TR

AU

SS

, G

. K

.; M

AD

EL,

J.

, Y

FE

RN

AN

DE

Z

ALO

NS

O,

F.

(19

74

).-«

La

fa

ja

pir

ític

a

hisp

ano-

port

ugue

sa

y el

pa

pel

de

la

geol

ogía

en

su

p

rosp

ecc

ión

m

iner

a».

Ind

ust

ria

M

ine

ra,

pp.

25-3

8.

TUR

NE

R,

F.

J.,

Y W

EIS

S,

L.

E.

(19

63

).-«

Str

uct

ura

l a

na

lysi

s o

f m

eta

mo

rph

ic

tect

on

ite

s».

Mc.

G

raw

. H

iII.

Ne

w Y

ork.

Lo

ndon

, 54

5 p.

V

AZ

QU

EZ

, F.

(1

96

8).

-.«

Co

ntr

ibu

ció

n a

l e

stu

dio

de

los

yaci

mie

nto

s de

hie

rro

de

l S

uro

est

e

de

Esp

aña»

. B

ol.

IGM

E,

tom

o

LXX

IX,

pp.

18-3

9.

-(1

97

0).

-«M

em

ori

a

exp

lica

tiva

de

la

H

oja

ge

oló

gic

a

de

San

ta

Ola

lla

de

Cal

a (n

úm.

918)

>>.

IGM

E.

VA

ZQ

UE

Z,

F.,

y A

RM

EN

GO

T.

J.

(19

70

).-«

Me

mo

ria

e

xplic

ativ

a

de

la

Hoj

a g

eo

lóg

ica

de

V

alve

rde

del

Cam

ino

(núm

. 96

0)>>

. IG

ME

. V

EG

AS

, R

. (1

97

4).

-«L

as

falla

s de

de

sga

rre

del

S

O.

de

la

Pen

ínsu

la

Ibér

ica»

. B

ol.

Inst

. G

eol.

Min

.,

t.

LXX

XV

-JI,

pp.

153-

156.

W

EB

B,

J.

S.

(19

58

).-«

Ob

serv

ati

on

s on

th

e

ge

olo

gy

and

ori

gin

o

f th

e

San

D

om

ing

os

pyr

ite

d

ep

osi

t,

Por

tuga

l».

Com

o S

ervo

G

eol.

Por

tuga

l, vo

l. 42

, pp

. 12

9-14

3.

WE

ISS

, L.

E.

(1

95

9).

-«G

eo

me

try

of

supe

rpos

ed

fold

ing

».

Geo

l. So

co

Am

é­ri

ca B

ull.,

vo

l. 70

, pp

. 91

-106

. W

HIT

TE

N,

E.

H.

(19

66

).-«

Str

uct

ura

l g

eo

log

y o

f fo

lde

d

rock

s».

Ran

d M

c N

ally

. C

hica

go,

663

p.

WIL

LlA

MS

, D

. (1

93

4).

-« T

he

ge

olo

gy

of

the

R

iotin

to

min

es,

S

pain

».

Tra

ns.

Inst

. M

in.

Me

t.

Lond

., vo

l. 43

, pp

. 59

3-64

0.

-(1

96

2).

-«F

urt

he

r re

fle

ctio

ns

on

the

o

rig

in

of

the

p

or

ph

yrie

s an

d or

es

of

Rio

tinto

S

pain

».

Tra

ns.

Inst

. M

in.

Me

t.

Lond

on,

vol.

71,

pp.

265-

266.

-

(19

66

).-«

Vo

lca

nis

m a

nd o

re d

ep

osi

ts»

. F

reib

erg

er

Fo

rsch

un

gsh

eft

e.

C.

210.

Le

ipzi

g,

pp.

93-1

11.

62