Darwiniaansimkeren:eenkijkopdebijenteeltvanuiteenevolutionair

perspectief(1). Thomas D. Seeley – Cornell University, vertaling en bewerking Tom

Bruwier*

ThomasD.Seeley,isbioloogenschrijver.

Alsprofessorishijverbondenaanhetdepartment

Neurobiology and Behavior van de Cornell

University(NewYork).Hijdoceertoverhetgedrag

vandierenendoetonderzoeknaarhetgedrag,de

sociale organisatie en de ecologie van

honingbijen. Hij deed baanbrekend onderzoek

naarhetoverlegtussendebijenineenzwermbij

hetkiezenvaneennieuwenestplaats.Hijzetteer

hetwerkvanProf.KarlVonFrischenProf.Martin

Lindauermeeverder.

Seeleyiszelfeenenthousiasteimker.Hijzettezijn

eerste stappen toen hij als student een zwerm

naarhuismeenamdiehijineendooshadweten

afteschudden.

Seeleyiseenveelgevraagdspreker.

Zijn wetenschappelijk werk leverde vier boeken

fascinerendeboekenop:

HoneybeeEcology(1985),

TheWisdomoftheHive(1995),

HoneybeeDemocracy(2010),en

FollowingtheWildBees(2016)

Evolutiedoornatuurlijkeselectieiseenbasisbegripindebiologievandehoningbij.Helaas

wordtdaarmaarzeldengebruikvangemaaktdoorimkers,alzoudenwesneltotoplossingen

kunnen komen voorde gezondheidsproblemen vandebijenmochtenwede raad vande

bioloogCharlesR.DarwinevengoedopvolgenalsdievanpakwegE.H.LorenzoL.Langstroth.

Eenevolutionairekijkopdebijenteeltkanleidentoteenbeterbegripvandeziektenbijde

honingbijenuiteindelijkdebijenteeltverbeterenenonsmeerlatengenietenvanonzebijen.

Eeneerstestapisheterkennendathoningbijeneenonwaarschijnlijklangeevolutiehebben

doorgemaakt.Fossielenlerendatenéénvandemooisteisdievaneenhoningbijwerkstervan

hetrasApishenshawi,ontdektineen30miljoenjaaroudeschalieplaatuitDuitsland(fig.1).

ErzijnookprachtigefossielenvandemodernesoortApismelliferagevondeninAfrikavan

zo’n1.6miljoenjaaroud(Engel,1998)(2).

Die vondsten getuigen van een miljoenen jaren lange meedogenloze werking van

natuurlijke selectie, die de kansen van honingbijen om hun genen door te geven aan

toekomstige generaties bepaalt. Verschillende kolonies hebben verschillende genen en

daardoor verschillen ook alle andere kenmerken die een genetische basis hebben:

verdediging,haaldriftenweerstandtegenziekten.Sterkekolonieszijnhetmeestsuccesvolin

hetdoorgevenvanhungenetischmateriaalaanvolgendegeneratie,waardoordekoloniesin

eenbepaalderegiozeergoedaangepastraaktenaandeomgeving.

Fig.1Fotovaneen30miljoenjaaroudfossielvaneenwerkstervandeondersoortApis

henshawi.Dewerkstermeetomenbijde1,4cmendatiseengroottedieindebuurtkomt

vanwerkstersbijdeApismellifera(fotoLaurieBrunham)

Hetisdatprocesvanvoortdurendeaanpassingdoornatuurlijkeselectiedatheeftgezorgd

voordeverschillenmetbetrekkingtotkleur,morfologieengedragbijde27ondersoorten

vandeApismelliferainEuropa,West-AziëenAfrika,waarzeoorspronkelijkvandaankomen.

Elke ondersoort heeft zich weten aan te passen aan het klimaat, de seizoenen, planten,

belagersenziektenopdiebepaaldeplekvandewereld.

In elk gebied zorgde natuurlijke selectie in elke ondersoort voor ecotypes die lokaal

aangepastzijn.IndeLandesinzuidwestFrankrijkontstondbijvoorbeeldeenondersoortvan

deApismelliferamelliferawiensbiologieinhogemateverbondenismetdemassalebloei

vanheideinaugustusenseptember:kolonieskennenereentweedebroedpiekinaugustus

waardooreenaangesterktekoloniedierijkedrachtaankunnen.Studieshebbendieeigenheid

indeLandesbevestigd(Louveaux1973,Strangeetal.2007).

Wijmensenzijneenrelatiefjongesoortinvergelijkingmetdehoningbij.DeHomosapiens

ontstondtzo’n150.000jaargeledenindeAfrikaansesavanneswaarhoningbijentoenalvele

eonenleefden.Devroegstemensenwarenjagers-verzamelaarsdieopdehoningbijjaagden

voordehoning,eenvandemeestedelicatevoedselbronnen.Dieoudetraditievindjenunog

bijdeHadzainTanzania(Marloweetal.2014).

Toendemens10.000jaargeledenaanlandbouwgingdoenwonhetbijenhoudenhetvan

het -jagen: plantenendierenwerden gedomesticeerd.Mesopotamië endeNijl-delta zijn

twee streken waar archeologen vroege bijenkorven documenteerden. In beide gevallen

hieldendievroegeimkersbijenzwermendienestruimtesvondeninhunkleipottenenrieten

manden.Een4400jaaroud,EgyptischbasreliefindeZonnetempelvanAbuGhorabtoonteen

imker bij negen cylindrische bijenkasten uit klei (fig. 2). Het is de oudste getuigenis van

imkerenmetdoormensengemaaktenestplaatsen.Ookdocumenteerthetdeeerstestappen

ineendomesticeringdieverschiltvandenatuurlijkeleefomstandighedenvanhoningbijen.

Bemerkbijvoorbeeldhoedichtnaastelkaardekoloniesstaanopgesteld,terwijlhoningbijen

vannaturenestholtesopzoekendieveruiteenliggen.

Fig.2Deoudstebekendeafbeeldingvan“moderne”bijenteeltenhoningwinning.Uitde

tempel van KoningNe-user-re in AbuGhorab, Egypte, gebouwd rond 2400AC. Rechts:

honingwordtgewonnenuiteencylindrischebijenkorf;midden:honingwordtverwerkten

links:verpakkingvanhoning(Crane,1999)

Wildekoloniestegenovergedomesticeerdekolonies

Deverschillentussenwildeengedomesticeerdekolonieszijnondertussenalsmaargroter

gewordenomdatwijimkers,zoalsalleboeren,ingrijpenindeleefomstandighedenvanonze

dierenmethetoogopeengrotereproductiviteit.Helaasmakendieveranderingenbijen,net

alsanderenutsdieren,ookvatbaardervoorziektenenpathogenen.Ineenvergelijkendetabel

heb ik 20 verschillen opgelijst in de leefomstandigheden van wilde en gedomesticeerde

honingbijkolonies.Ongetwijfeldzijnernogmeertebedenken.

Verschil1:Kolonieszijnwelofnietaangepastaanhunomgeving.Elkeondersoortvande

Apis mellifera wist zich aan te passen aan een bepaalde omgeving. Het verzenden van

bevruchtekoninginnenenhetreizenmetbijenheeftsoortengedwongenteleveninstreken

waaraan ze niet of matig zijn aangepast. Een grootschalig Europees onderzoek heeft

recentelijkaangetoonddatkoloniesmeteenkoninginvanlokaleoorspronglangerlevendan

soortgenotenmeteengeïmporteerdekoningin(Büchleretal.2014).

Verschil 2:Waar kolonies in de vrije natuur ver uiteen leven, staan ze op de meeste

bijenstanden dicht opeen. Dat is gemakkelijk voor de imker maar veroorzaakt een

fundamenteleveranderingindeecologievanhoningbijen.Opeenbijenstandisereengrotere

concurrentiem.b.t.voedselvoorraad,eengroterrisicooproverijengrotereproblemenm.b.t.

voortplanting (zwermverhindering, koninginnen die na hun bruidsvlucht in een verkeerde

kast belanden,…). Op overbevolkte bijenstanden faciliteert het verhoogde risico op

overdracht vanpathogenenenparasieten tussen kolonies de verspreiding van ziekten en

zorgtzevoorvirulenteziekteverwekkersvandebijen(Seeley&Smith2015).

Verschil3:Kolonies leveninrelatiefkleinenestholtes,danwel ingrotekasten.Ookdat

verschilheefteengroteimpactopdeecologie.Grotekastengevenveelruimtevoordeopslag

van honing maar het heilzame zwermen wordt verminderd omdat er geen plaatsgebrek

dreigt.Mindernieuwevolkenvermindertdenatuurlijkeselectievansterke,gezondekolonies.

Kolonies ingrotekastenhebbenookmeer lastvanbroedparasieten.Varroa iseréénvan

(Loftusetal.2015).

Verschil4:Kolonieslevenmetofzondereenplantaardigeantibacterieelschild.Zonderhun

propolisschildmoeteenkoloniehogereinspanningenleverenindestrijdtegenpathogenen.

In een gedomesticeerd volkwordt de aanmaak vanpropolis verhinderd enwerksters zijn

gedwongen totmeer activiteitm.b.t. immuniteit dan in kolonisieswaar ze ongeremdhet

propolisschildbeheren(Borbaetal.2015).

Verschil5:Koloniesleveninnestholtesmetdikkewanden,danwelinkastenmetdunne

wanden.Datheeftinvloedopregelingvandetemperatuurvandekolonie.Eenwildekolonie

ineenholleboomheeft4tot7keerminderwarmteverliesdaneenkolonieineenstandaard

houtenbijenkast(Mitchell2016).

Verschil6:Kolonieshebbeneenhogeenkleine,danweleen lageengrotenestingang.

Daardoor zijn gedomesticeerde kolonies meer onderhevig aan roverij en belagers (grote

ingangenzijnmoeilijkerteverdedigen).Hetverschilheeftinvloedindewinter(lageingangen,

geblokkeerd door opgehoopte sneeuw verhinderen reinigingsvluchten; er is een grotere

invloedvanvochtdataandegrondzit).

Verschil7:Kolonieslevenmet,danwelzondereenaanzienlijkaantaldarren.Hetuitsnijden

vandarrenbroedverhoogtdehoningproductie(Seeley2002)envermindertvarroa(Martin

1998),maarbelemmertookdeverspreidingvangenenvandegezondstekolonies.

Verschil 8: Er wordt niet of wel ingegrepen in de nestorganisatie. Verstoring van de

inrichtingdoordeimkerheeftinvloedopdegezondheidvaneenkolonie.Inhetwildrichten

kolonies hun nesten in op een heel specifieke manier: een compact broednest met een

voorraad stuifmeel erom heen en een voorraad honing erboven (Montavan et al. 2013).

Imkerpraktijkendiedieinrichtingverstorendooronderanderehetinhangenvanlegeramen

tussen de raten met broed verstoren de temperatuursregeling en zijn van invloed op

bijvoorbeeldhetleggedragvandekoninginendeopslagvanstuifmeeldoorwerksters.

Verschil 9: Kolonies worden niet, dan wel regelmatig verplaatst. Telkens een kolonie

verplaatst wordt (zoals bij reizen naar nieuwe drachtgebieden)moeten de haalbijen zich

ijkpunten indenieuweomgeving inprentenennieuwebronnenvoornectar, stuifmeelen

water vinden. Een studie wees uit hoe een kolonie in de week die volgt op de verhuis

opmerkelijkminder aangroeit dan een kolonie die al op die plaats aanwezigwas (Müller

1975).

Verschil 10: Kolonies worden niet, dan wel frequent verstoord. De frequentie van

verstoring bijwilde kolonies (door bijvoorbeeldwilde dieren) kennenwe niet,maar ze is

allichtveelminderdangedomesticeerdekoloniesinkastendieregelmatigwordengeopend,

berooktengemanipuleerddoordeimker.Ineenstudieuit1963werddetoenameingewicht

tijdensdehoningdrachtvergelekentussenkoloniesdiewelofnietwerdengecontroleerd.De

tweedewonopeenbepaaldedag20-30%mindergewichtdannietgecontroleerdekolonies.

Verschil11:Kolonieswordenniet,danwelgeconfronteerdmetnieuweziekten.Historisch

gezienkrijgenkoloniesenkel temakenmetparasietenenpathogenenwaarmeezealeen

lange co-existentie hebben. Ze hebben zich er op een adequate manier tegen weten te

wapenen.Wijmensen hebben dat co-existentiepatroon doorbroken door op een globale

schaaltezorgenvoordeverspreidingvandevarroamijtuitOost-Azië,dekleinekastkeveruit

subsahariaansAfrikaofdekalkbroedschimmelendetracheeënmijtuitEuropa(Martin2012).

Verschil 12: Kolonies hebben toegang tot heel diverse voedselbronnen of ze zijn

aangewezen op monoculturen. Gedomesticeerde kolonies die ingeschakeld worden als

bestuiversvanmonoculturenzijnveroordeeldtoteenmonotoonstuifmeeldieetenschralere

voeding.Hetbelangvanverschillendesoortenstuifmeelwerdbestudeerddoorwerksterseen

dieetvoorteschotelenvanstuifmeelvanéénsoortofvanmeerderesoortenbloemen.De

bijendievanverschillendebloemenatenblekenlangerteleven(DiPasqualeetal.2013).

Verschil13:Kolonieslevenopeennatuurlijkdieetofwordensomseenkunstmatigdieet

voorgeschoteld.Sommigeimkersgevenhunbijenproteïnensupplementen(bv.prikkeldeeg)

omdeaangroeivandekolonietestimulerennogvoorernatuurlijkstuifmeelaanwezigis.Er

dienenbestuivingsovereenkomstentewordenvervuldofeengroterehoningoogstbekomen.

Debestevandiesupplementenstimulerenhetleggenvaneenkoninginmaarmindergoed

danechtstuifmeelenzekunnenleidentotzwakkerewerksters(Scofield&Mattila2015).

Verschil14:Kolonieswordenniet,danwelblootgesteldaannieuwebestrijdingsmiddelen:

insecticiden en fungiciden; middelen waartegen bijen nog geen detoxicatiemechanismen

konden ontwikkelen. De lijstmet schadelijke productenwaarmee honingbijen te kampen

krijgenwordtzienderogenlanger(Mullinetal.2010).

Verschil 15: Kolonies worden niet of wel behandeld tegen ziekten. Als we onze bijen

behandelen,bemoeienweonsmethetevenwichttussengastenparasiet.Weverzwakken

denatuurlijkeselectieopresistentietegenziekten.Hetisnietteverwonderendatdemeeste

gedomesticeerdekoloniesinEuropaenNoord-Amerikamaareenkleineweerstandhebben

voorvarroamijten(Locke2016)terwijleropdetweecontinentenookwildekolonieszijndie

een sterke weerstand hebben ontwikkeld. Behandeling heeft ook invloed op de

microbiotismendieineenkolonieaanwezigzijn(Engeletal.2016).

Verschil 16: Kolonieswordenniet, danwel gehoudenmet het oog op hetwinnen van

stuifmeel en honing. De laatste worden ondergebracht in grote kasten zodat ze meer

produceren. Meer plaats betekent ook dat ze minder zwermen; nochtans dé

verspreidingsmanier van gezonde kolonies. Grote broednesten maken ze bovendien ook

kwetsbaardervoorallerleiaandoeningendieinhetbroedgedijen(Loftusetal.2015).

Verschil17:Koloniesverliezengeenwasofdoendatnetwel.Deproductievanbijenwas

uitsuikersheefteenratiovan0.10(Weiss1965,Hepburn1986).Dusvoorelkekilowasis10

kilohoningnodigdienietbeschikbaarisalswintervoedsel.Demeestbelastendemanierom

honingteoogstenisdoorvolledigehoningratenwegtenemen(diedanverkochtwordtop

raatofalspershoning).Hetisveelminderbelastendalsdehoningwordtgeextraheerdomdat

indatgevalalleenmaardewaszegelswordenverwijderd.

Verschil 18: Kolonies kunnen wel, dan niet zelf de larven kiezen die uitgroeien tot

koninginnen. Bij koninginnenkweek kiest de imker de larfjes die in kunstmatige

koninginnendoppenwordeningebracht.Bijhetbestuderenvanhoekoninginnenindenatuur

wordengekweekt,bleekdatbijennietzomaarlarfjesuitkiezenmaarintegendeelselecteren

opbepaaldevaderlijkelijnen(Moritzetal.2005).

Verschil 19: Darren nemen wel of niet vrij deel aan de bevruchting. Kunstmatige

inseminatieneemtspermavandarrenzonderdatdiemoetenbewijzendatzesterkgenoeg

zijninvergelijkingmethunconcurrenten.

Verschil 20: Darrenbroed wordt niet of net wel weggesneden met het oog op

varroamijtonderdrukking.Diepraktijkkomtfeitelijkovereenmetcastratievandekolonieen

interfereert zo met de natuurlijke selectie op kolonies die gezond genoeg zijn om te

investerenindeproductievandarren.

Vergelijking van de leefomstandigheden waarin kolonies in het wild leefden (of nog steeds leven) en de

leefomstandighedenwaarinhetgrosvandegedomesticeerdekolonieshedentendageleeft.

Evolutionaire aanpassing bij in het wild levende

honingbijkolonies

Leefomstandigheden bij het merendeel van

gedomesticeerdehoningbijkolonies

1. Kolonieszijngenetischaangepastaandelocatie Kolonies zijn genetisch niet aangepast aan de

locatie

2. Kolonieslevenopgroteafstandenvanelkaarinde

vrijenatuur

Kolonies leven dicht opeengepakt op

bijenstanden

3. Kolonieshuizeninrelatiefkleinenestruimtes Kolonieshuizeningrotebijenkasten

4. Wanden van de nestruimte zijn bestreken met

propolis

Bijenkastenwordenzoveelmogelijkontdaanvan

propolis

5. Nestruimteshebbendikkewanden Wandenvankastenzijndun

6. Nestingangenzijnkleinenhooggesitueerd Nestingangenzijngrootenlaaggesitueerd

7. Koloniesbevatten10-25%darrenbroed Kolonieshebbenweinigofgeendarrenbroed

8. Nestinrichtingblijftstabiel Nestinrichtingonderhevigaaningrepen

9. Zeldenwordtdenestplaatsveranderd Herlocatievankastenkomtvoor

10. Kolonieswordenzeldengestoord Kolonieswordenfrequentgestoord

11. Kolonieskampenenkelmetgekendeziekten Kolonies kampen met nieuwe, ongekende

ziekten

12. Koloniesgenieteneendiversaanbodaanstuifmeel Kolonieshebbenvaakeenzijdigstuifmeeldieet

13. Koloniesgenieteneennatuurlijkdieet Kolonieskrijgensomskunstmatigevoeding

14. Kolonies worden niet blootgesteld aan nieuwe

bestrijdingsmiddelen

Kolonieswordenblootgesteldaaninsecticidenen

pesticiden

15. Kolonieswordennietbehandeldtegenziekten Kolonieswordenbehandeldtegenziekten

16. Stuifmeelnochhoningwordtweggenomen Stuifmeelenhoningwordenvaakgewonnen

17. Waswordtnietverwijderd Waswordtweggenomentijdenshoningoogst

18. Bijen kiezen zelf welke larven uitgroeien tot

koninginnen

Imkerskiezenwelkelarveninaanmerkingkomen

voorhetkwekenvankoninginnen

19. Darren kennen flinke concurrentie om te kunnen

paren

Imkers kiezen darren voor kunstmatige

inseminatievankoninginnenlarven

20. Darrenbroed wordt niet uitgesneden voor

varroacontrole

Darrenbroed wordt soms weggesneden voor

varroacontrole

SuggestiesvooreenDarwiniaansemaniervanbijenteelt

Eenbijenteeltdierekeninghoudtmetevolutionaireinzichtenzieterhelemaalandersuit.

Honingbijen leefden vele miljoenen jaren zonder inmenging van de mens en tijdens die

periode evolueerden ze door natuurlijke selectie in perfecte overeenstemming met hun

leefgebied. Sinds de mens is begonnen met het houden van bijen in speciaal daarvoor

ontworpennestholteszienwedathetuniekeevenwichttussenhoningbijenenhunomgeving

werdverstoord.Datgebeurdeoptweemanieren:(1)doorhetverhuizenvansoortennaar

gebiedenwaaraanzenietzijnaangepast,en(2)doorimkerpraktijkendienietovereenkomen

met de eigen leefomstandighedenmaar die ons wel voorzien van honing, was, propolis,

stuifmeel,koninginnenbrijenbestuivingsdiensten.

Watkunnenwealsimkersdoenomdehoningbijmeerinovereenstemmingtelatenleven

met haar omgeving zodat ze minder stress heeft en in het algemeen gezonder is? Het

antwoordopdievraagisinhogemateafhankelijkvanhoeveelkoloniesjebeheertenwatje

van jebijenverwacht.Een imkermetmaareenpaarkoloniesenheel lageverwachtingen

m.b.t. honingopbrengst, bevindt zich in een andere situatie dan een imker met vele

honderdenkolonieswaarvanhijafhankelijkisvoorzijnlevensonderhoud.

Voorwiehetinteresseert,hebik10suggestiesvooreenmeerbij-vriendelijkemaniervan

imkeren. Sommige zijnondertussenal gemeengoedgeworden, terwijl andereenkeluit te

voerenzijndoorhobby-imkers.

(1) Werk met lokaal aangepaste bijen. Kies voor koningen en kolonies die hier zijn

gekweekt.Ofwerkmet lokkastenomzwermenvanwildekolonies tevangenals je ineen

streekwoontwaarmaarweinigimkerszijn.

(2) Zet jekastenzovermogelijkuitelkaar. Inhetwild levendebijenkiezenervoorom

minstens500mvanhunnaasteburentenesten.Datisbijonsmoeilijkrealiseerbaarmaarook

eenafstandvan30-50metertussendekastenisalheilzaamwanthetvermindertovervliegen

tussendekoloniesendusookdeoverdrachtvanziekten.

(3) Kiesvoorkleinekasten:éénenkelerompvoorhetbroednestenéénhoogselvoorde

honingvoorraad,aldannietmetkoninginnenrooster.Jeoogstminderhoningmaarjedringt

hetaantalziektenenparasietenaanzienlijkterug.Jekoloniesgaanzwermenmaardatisde

natuurlijkegangvanzakenenonderzoektoondeaanhoehetdegezondheidvaneenkolonie

bevordert en hoe de broedstop het aantal varroamijten tot een leefbaar aantal beperkt

(Loftusetal.2015).

(4) Zorgvooreenongeschaafdebinnenkantvanjekasten.Zozetjedebijenaanomde

wandenvandekastintepakkenmetpropoliswatzorgtvooreenantibacterieelschild.

(5) Kieskastenmetgoedisolerendewanden.Gebruikdikkeplankenofvoorextraisolatie.

(6) Zet je kasten zo hoog mogelijk boven de grond. Dat is niet altijd mogelijk maar

misschienkanhetopeenplatdak.

(7) Sta 10-20% darrenbroed toe per kolonie. Zo help jemee aan de verspreiding van

genetischmateriaalinjouwomgeving.Darrenzijnkostbaarenhetzijnslechtsdesterksteen

gezondstekoloniesdiehetzichkunnenpermitterenomveeldarrenoptekweken.Jammer

genoeg wakkert darrenbroed ook de mijtenpopulaties aan en dus moet je nauwgezet

monitorennaarvarroainkastenwaarveeldarrenzijn(zieookpunt10).

(8) Beperktverstoringvandenestinrichting.Plaatszekerelkeraatterugopdeplaatswaar

jezeaantrof.Vermijdthetomlegeratentussendebroedramentehangen.

(9) Verplaatsjekastenniet.

(10)Behandeljekoloniesniettegenvarroa.Leterwelopdatjeereenheelnauwgezette

opvolgingtegenovermoetstellen.Blijktbijmonitoringdatsommigevolkereneentehoge

varroadrukkennendanzaljedievolkerenmoetenafmakenvoorzekunneninstorten.Door

koloniesmetverdachtveelvarroapro-actiefteeliminerenbereikjetweebelangrijkezaken:

(1)jeelimineertkoloniesmeteentekleineresistentieen(2)jevermijdtdatdemijtenbom

zichmassaaloverjeanderekoloniesverspreidt.Alsjedezemaatregelennietneemtkanzelfs

je meest resistente kolonie overwoekerd worden en sterven, wat betekent dat er geen

natuurlijkeselectievoormijtresistentekoloniesopjebijenstandmogelijkis.

Tweehoopvolleverwachtingen

Ikhoopdatmijnpleidooivooreenevolutionairekijkopdebijenteeltjeaanhetdenken

heeftgezet.Benjegeïnteresseerdineenbijenteeltdieeenbijenkolonienietlouterzietals

eenhoningfabriekmaardieeerderdeeigenlevenswijzevandebijenwilvolgen,daniswatik

noem een Darwiniaanse aanpakmisschien iets voor jou. Anderen noemen het natuurlijk

imkeren, apicentrisch imkeren of bijvriendelijk imkeren. Wat ook de naam is die wordt

gekozen,debeoefenaarszieneenkoloniehoningbijenalseencomplexgeheeldatzichheeft

aangepastvianatuurlijkeselectieomdekansenomteoverlevenincompetitiemetandere

kolonies en andere organismen (belagers, parasieten, pathogen) te vergroten. Er wordt

gestreeftomdegezondheidvandekolonietelatenbloeiendoordebijenopeenzonatuurlijk

mogelijkemaniertelatenlevenzodatzeallemiddelendiezeinhunevolutievan30miljoen

jaarhebbenontwikkeldkunneninzetten.Erisnogveelteontdekkenoverdiemiddelen–Op

welkemanierprofiterenkoloniesvaneenbetereisolatie?Verzegelenkolonieshunbehuizing

metpropolisindeherfstomeeninternewatervoorraad(uitcondensatie)tehebbeninde

winter? Welk voordeel genieten kolonies met een hoge ingang? De methodes van de

Darwiniaansebijenteeltzijnnoginvolleontwikkelingmaargelukkigheeftonderzoekinzake

debijenteelthetDarwiniaanseperspectiefalontdekt(Neumann&Blanquiere2016).

IkhoopdatjedeDarwiniaansebijenteelteenkanswilgevenwanthetgeeftjemisschien

meerplezierdandeconventionelemanieren,vooralsalsdebijenteelteenhobbyisofjehaar

opkleineschaalbeoefent.Allesgebeurtmetbij-vriendelijkebedoelingeneninharmoniemet

de natuurlijke geschiedenis van de honingbij. Ik ben iemand die mijn gehele

wetenschappelijkecarrièreheeftgewijdaanonderzoeknaardewonderbaarlijkewerkingvan

honingbijkoloniesen ik raakbedroefdals ikzieopwatvoor–steedsverder– ingrijpende

manierdeconventionele imkerij ingrijpt inhet levenvankoloniesenzohunvoortlevenin

gevaarbrengt.DeDarwiniaansebijenteelt,dierespectheeftvoordebijenzetochnuttigkan

inzetten,lijktmeeengoedemanieromopeenverantwoordelijkewijzeomtegaanmetdeze

kleinewezens,onzebestevriendonderdeinsecten.

Nawoordvandevertaler

Seeley’ssuggestieompro-actiefkoloniesaf temakenalsereentehogevarroadruk is,

deedindeAngelsaksischeimkerwereldflinkwatstofopwaaien,nietalleenbijimkersdiede

gangbare bijenteelt beoefenen maar ook bij natuurimkers. Het afmaken van te zeer

geïnfecteerde kolonies is in wezen artificiële selectie; een vorm van selectie diemikt op

resultaten op korte termijn en die – net als behandelen tegen varroa – helemaal niet

Darwiniaansofnatuurlijkis.Dr.DavidHeaf(Wales)steltdatenkelwanneerallehoningbijen

in een bepaald gebied zonder ingreep van demens de strijd met de varroamijt moeten

aangaan,ereenkansisdaterooitechteco-existentietussenmijtenbijontstaat.

Stofomovernatedenken,zeker,maardecontroversedoeteigenlijkhelemaalnietsafvan

alleandereaanbevelingenvooreenmeernatuurlijkemaniervanbijenteelt,dieProf.Thomas

Seeleyinhetartikelaanreikt.

(1) DitartikelverscheeninzijnEngelseversieoorspronkelijkinAmericanBeeJournal,

maart2017.Devertalerkreegvandeauteurtoestemmingtothetpublicerenvaneen

Nederlandseversie.

(2) Eriseenpdf-documentverkrijgbaarmetdebibliografischereferentiesbijderedactie.

* Devertalerismede-initiatiefnemervandeWerkgroepNatuurlijkImkerenBelgië.

Meerhieroverineenvolgendnummer.