dam ngan dat viet 12 can - vanhoadatviet.com filedam ngan dat viet 12 can - vanhoadatviet.com

1

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t

MỤC LỤC

THƠ Hoàng Cầm .............................................................8 Nguyễn Việt Chiến................................................. 10 Lò Cao Nhum...........................................................9 Trần Quang Quý .................................................... 11 Nguyễn Hữu Quý ................................................... 11 Phương Anh ......................................................... 112 Lê Từ Anh.............................................................. 80 Chính Bình ............................................................ 25 Nguyễn Thúy Cải ................................................... 92 Nguyễn Xuân Cảnh ................................................ 92 Hoàng Gia Cương................................................... 36 Nguyễn Mạnh Chu ................................................. 45 Hồng Chương......................................................... 83 Trần Văn Chính ................................................... 113 Lê Thị Tâm Chung................................................ 132 Hương Duyên......................................................... 80 Vũ Công Đoàn ....................................................... 66 Hoàng Văn Đính.................................................... 82 Ngô Xuân Điệp .................................................... 116 Trần Hồng Giang ................................................... 17 Bùi Thị Hạnh ......................................................... 46 Nguyễn Mạnh Hùng............................................... 60 Vũ Minh Huệ ......................................................... 60 Nguyễn Quang Hòa................................................ 84 Hoàng Kim Hương.................................................. 95 Đàm Hồng........................................................... 131 Nguyễn Thế Kiên ................................................... 12 Hoàng Đình Kha .................................................. 117 Hoàng Hải Khang................................................. 116 Thích Minh Lâm .................................................. 109 Mai Văn Lạng ........................................................ 15 Trần Văn Lợi .......................................................... 15 Phạm Quỳnh Loan ................................................. 46 Chung Tiến Lực...................................................... 63 Đinh Sỹ Liên.......................................................... 66 Phạm Nhật Minh ................................................... 65 Phạm Thị Nguyệt ................................................... 83 Nguyễn Hoài Nam ................................................. 25 Yến Nhi................................................................. 65 Trần Thị Nhị .......................................................... 84 Bùi Thủy Nguyên ................................................. 118 Nguyễn Đình Nghị................................................. 81 Thanh Bảo Nguyên............................................... 109

DAËM NGAØNDAËM NGAØNDAËM NGAØNDAËM NGAØN

ÑAÁT VIEÄTÑAÁT VIEÄTÑAÁT VIEÄTÑAÁT VIEÄT

Chuyeân ñeà

SAÙNG TAÙC - NGHIEÂN CÖÙU - LLPB VHNT

COÂNG TY VAÊN HOÙA ÑAÁT VIEÄT

TRUNG TAÂM BOÀI DÖÔÕNG KYÕ NAÊNG SAÙNG TAÙC VHNT ÑAÁT VIEÄT

***

Chuû bieân

Nhaø thô NGUYEÃN THEÁ KIEÂN

***

Ban coá vaán

* Nhaø thô - chuyeân gia phong thuûy LAÂM HUY NHUAÄN

* Ñaïi taù, Nhaø vaên BUØI THANH MINH

Bieân soaïn vaø thöïc hieän

* N.T Ngoâ Vaên Cö (Bình Ñònh) * N.T Nguyeãn Maïnh Chu (Haø Noäi) * N.T Leâ Ñöùc Nghinh * Höông Duyeân, Trieàu Du, Tuaán Anh

***

In aán vaø phaùt haønh taïi:

Vaên phoøng giao dòch

COÂNG TY VAÊN HOÙA ÑAÁT VIEÄT Taân Mai, Hoaøng Mai, Haø Noäi

ÑT: 046.675.8871 – 0916.024.057 Email: [email protected] Hoaëc: [email protected] Website: vanhoadatviet.com

2

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Lê Đức Nghinh.......................................................59 Vũ Quần Phương ......................................................8 Minh Phượng .......................................................108 Nguyễn Thị Mai Phương .......................................112 Vũ Quý ..................................................................81 Nguyễn Công Quốc ................................................79 Trịnh Chu Sách ....................................................132 Nguyễn Tường Tộ .................................................117 Nguyễn Hữu Tố ......................................................64 Hoàng Anh Tuấn ....................................................14 Bình Nguyên Trang ................................................13 Nguyễn Mạnh Thắng ..............................................47 Đỗ Chiến Thắng.....................................................48 Mai Khoa Thâu.......................................................95 Chu Bá Thanh ......................................................113 Hoàng Thanh Thuận...............................................61 Đồng Duy Toại .......................................................61 Phạm Tình .............................................................80 Nguyễn Đình Thái..................................................63 Nguyễn Minh Thời ...............................................131 Vũ Văn Thoan ........................................................93 Nguyễn Minh Thuộc.............................................114 Bùi Thị Kim Thư ...................................................114 Đỗ Anh Thư ...........................................................94 Hoàng Huy Trường ...............................................108 Đặng Thị Ngọc Vân..............................................111 Lê Thanh Hảo Vân .................................................22 Đàm Vượng............................................................26 Lê Tiến Vượng ........................................................94 Gió Xuân ...............................................................82 Lê Ý.......................................................................79 - Trang thơ Tràng An .........................................36-40 Trang thơ Bình Định..........................................51-55

VĂN Du Tuấn Anh ......................................................... 49 Người Đồng Chiêm ................................................ 41 Triều Du ................................................................ 75 Nguyễn Thế Kiên ..................................................... 3 Phạm Thanh Khương ................................................ 5 Lò Pù Khương....................................................... 106 Nguyễn Thế Kiên ................................................... 12 Đồng Lĩnh ............................................................. 19 Mai Tiến Nghị ....................................................... 33 Lê Đức Nghinh ...................................................... 56 Mai Văn Lạng ........................................................ 67 Phạm Tình............................................................. 28 Lê Huy Thực ........................................................ 133

CHÂN DUNG THƠ Phạm Đình Ngọc Hân............................................ 16 Minh Hiền............................................................. 18 Phạm Quốc Khánh ................................................. 23 Lê Huy Khôi........................................................... 32 Đoàn Thị Khánh Trang ........................................... 70 Lê Khả Trợ ............................................................. 72 Nguyễn Văn Tiết .................................................... 74 Nguyễn Mạnh Hiếu........................................... 87-91 Đoàn Văn Đang và Bùi Thị Trào ...................... 99-102 Nguyễn Ngọc Hồ và Nguyễn Ngọc Đạt .......... 103-105

NH� XUẤT BẢN HỘI NH� VĂN 65 Nguyễn Du - Hà Nội Tel & Fax: 04.38222135 E-mail: [email protected] http://nxbhoinhavan.com Chi nhánh miền Nam 371/16 Hai Bà Trưng - Q3-TP. Hồ Chí Minh Tel & Fax: 08382.97915 Email: [email protected] Chi nhánh miền Trung và Tây Nguyên 42, Trần Phú, TP. Đà Nẵng ĐT: 05113849516 Email: [email protected] Chi nhánh miền Tây Nam Bộ 314C - Hoàng Lam - thành phố Bến Tre Tel: 075.3812736 - 016.998.083.86 Email: [email protected] Chi nhánh Nxb Hội Nhà văn khu Đông Bắc 114 phố Hải Phúc, phường Hồng Hải, Tp. Hạ Long, Quảng Ninh Tel: 090.340.9142 – 091.466.0592

DẶM NG�N ĐẤT VIỆT Ch�u tr�ch nhi�m xu�t b�n & b�n th�o:

TRẦN QUANG QUÝ

Bi�n t�p:

NGUYỄN THỊ MINH PHƯỚC Thi�t k� b�a & tr�nh b�y:

CTY VĂN HÓA ĐẤT VIỆT

S!a b�n in:

BAN BIÊN SOẠN

In 1000 bản, khổ 16 x 24cm, Tại Cty CP Văn hóa Đất Việt, Tân Mai, Hoàng Mai, Hà Nội Điện thoại: 0916.024.057

Giấy đăng ký KHXB số: 4747-2016/CXBIPH/54-164/HNV

Số Quyết định của Giám đốc: 2146/QĐ-NXBHNV In xong và nộp lưu chiểu: Quý I-2017

3


KINH TẾ TƯ NHÂN & VĂN HÓA, VĂN HỌC TƯ NHÂN THỜI HỘI NHẬP

Nhà thơ Nguyễn Thế Kiên

Cử nhân kinh tế (Hội Nhà văn Việt Nam)

ến bây giờ thì cả xã hội Việt Nam đã nhận ra rằng: Chính kinh tế tư nhân, doanh nhân đã và đang là

nguồn lực duy nhất để đẩy nền kinh tế thị trường Việt Nam tiến về phía trước. Những ưu ái, bao cấp, nằm ngửa ăn sẵn đã phải thừa nhận cổng thiên đường đã đóng lại rồi. Muốn phát triển, chỉ có thể dựa vào sự cạnh tranh công bằng và lành mạnh, chấp nhận những điều kiện của nền Kinh tế thị trường!

Đ

4

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Từ nhẽ ấy, mọi vấn đề khác của xã hội đều ít nhiều chịu

sự chi phối của nền kinh tế thị trường. Văn hóa, văn học cũng không thể là ngoại lệ. Và với văn hóa, văn học thì nó còn có những đặc trưng riêng, không thể có quy chuẩn văn hóa nhà nước hay văn hóa tư nhân. Nó chỉ có phạm trù nghệ thuật và phi nghệ thuật. Người đọc, người nghe người xem hôm nay chỉ quan tâm tới nghệ thuật, tới giá trị trong nội dung của sản phẩm, của tác phẩm rồi quan tâm đến tác giả, chứ không quan tâm lắm tới đơn vị quản lý nó.

Các Câu lạc bộ, các Hội đoàn, Các đơn vị làm văn hóa, văn học dù của nhà nước, hay tư nhân đều có quyền bình đẳng trước pháp luật và những quy chuẩn riêng của truyền thống văn hóa. Đó chính là sự phát triển tự nhiên của một nền văn hóa trong cơ chế thị trường.

Lẽ tất nhiên sự tự nhiên ấy sẽ ô hợp hơn, nhưng tuyệt nhiên không có sự gò ép, uốn nắn khệnh khạng. Như giữa rừng kia, bên cạnh lim, sến, táu là cỏ dại và cả nấm độc nữa.

Đã dám vào rừng chơi, dám thưởng thức cái hoang sơ tuyệt mỹ của tự nhiên, thì phải biết tránh nấm độc và ác thú... Còn nếu sợ hãi, không nhận ra cỏ dại và nấm độc, thì bạn nên từ bỏ cuộc chơi để đi làm một việc khác. Sống ở thời thị trường này mà bạn muốn quay về với "cái máng lợn cũ" thì không có giải pháp nào cho bạn.

Dẫu muốn hay không, thì rồi đây, văn hóa, văn học do tư nhân làm chắc chắn sẽ là lối đi duy nhất cho sự tồn tại và phát triển bền vững của nền văn hóa Việt Nam trong thời hội nhập này.

N.T.K

5


LặLặLặLặ nnnn gggg l l l l ẽ ẽ ẽ ẽ mmmm ưưưư a a a a xxxx uuuu ââââ nnnn

Phạm Thanh Khương (Hội Nhà văn Việt Nam)

Nguyên Phó TBT báo Biên phòng

hi cái lạnh không còn châm da chích thịt. Khi sáng sáng lớp sương mỏng như tờ giấy pơluya la

đà trên hàng cây bên nhà. Khi phảng phất đâu đây khói lụa đưa chút thơm thơm, chỉ đủ cho con người cảm nhận được hơi ấm từ những đống củi còn sót lại bên đường đêm qua có người khách vãng lai dừng chân bớt giá. Và mưa. Những hạt mưa nhỏ li ti phơ phất bay, bậu hờ lên mái tóc, thoa nhẹ lên má, lắc thắc trên vạt áo. Ấy là lúc mùa xuân về.

Lại nhớ, những tháng năm tuổi thơ, cứ vào độ mưa xuân, lũ trẻ trâu lại réo nhau đi xí phần mấy cành mơ, cành mận ngoài sân đình. Khi chọn được cành ưng ý, lấy miếng vải màu chị cho hay cái dây lạt dùng để gói bánh, thậm chí có đứa còn lấy cả cái dải rút quần buộc đánh dấu. Thế rồi, sáng cũng như chiều, lũ trẻ trước lúc đưa trâu ra đồng hay khi dắt trâu về đều kiểm tra lại những dấu buộc. Chẳng may có ai, bị thay đổi dấu hay bị người khác nhận mất phần, đánh bệt xuống đất ngồi khóc. Những lúc ấy, cụ trông coi đình lại thủng thẳng bước ra, hứa sẽ trả lại đúng cành mơ, cành mận đã buộc dấu. Nghe cụ coi đình nói thế, đưa hai ống tay áo lên lau nước mắt. Ống tay áo nhem nhuốc bụi than từ cái bùi nhùi rơm, chạy thành một đường nhọ cắt ngang mặt. Nhìn đường vạch trên mặt, lũ trẻ trâu lại được trận cười đến vỡ làng, vang tổng.

Rồi năm tháng qua đi, lũ trẻ cũng mỗi người một hướng. Người ở lại quê hương cày cấy, đồng đất làng và con sông quê

K

6

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t bám theo đời người. Người đi làm cán bộ, thi thoảng về thăm lại chốn quê xưa. Người lên rừng kiếm sống, người xuống biển mưu sinh. Còn tôi, theo con đường cha anh nhập ngũ. Những ngày trên điểm tựa, ôm cây súng trong tay, lưng tựa vách chiến hào, mắt hướng về phía bên kia biên giới, nỗi nhớ quê bừng bừng trong dạ. Bên cạnh chiến hào, có cây đào bị đạn pháo phạt mất ngọn, thân sù sì những lớp rêu phơn phớt xanh. Mấy cái cành bật ra từ gốc, lòa xòa cố vươn thoát khỏi bóng cây trẩu, cây dẻ. Mỗi độ có gió mùa đông bắc, có mưa phùn, trên các nách lá những mầm cây bật lên nép vào cánh những chiếc lá đã ngả màu vàng vàng. Rồi cũng từ những nách lá ấy, những nụ hoa nhú lên. Lúc đầu chỉ có màu nâu nâu, vàng vàng, nhỏ như hạt vừng. Trong giá rét, giữa mưa phùn, những nụ hoa cứ lớn lên, bằng hạt gạo rồi hạt ngô. Khi lạnh đã bớt, trời đã trong, nắng đã dịu, những nụ hoa từ từ tách cánh, xòe ra. Những ngày như thế, cánh lính lại gọi nhau ra xem hoa đào nở. Có người bắt chước, bàn tay đang nắm cũng từ từ mở ra theo hoa. Ấy cũng là lúc xung quanh chiến hào hồng lên sắc đào, sắc ban. Những hạt mưa li ti, li ti đậu trên mỗi cánh hoa lấp lánh sáng trong ánh vàng của nắng.

Chiến tranh kết thúc, tôi rời quân ngũ trở lại đất quê. Lo chuyện mưu sinh, chỉ đến khi, những làn mưa bụi phơ phất bay, mấy nhà trong xóm bàn chuyện đụng lợn, chợt nhớ đến kỷ niệm của một thời chăn trâu cắt cỏ. Tìm ra nơi có cây đào, cây mận với những dải vải màu, sợi dây lạt, cái dải rút buộc dấu nhận phần khi xưa mới hay, cây đào, cây mận đã không còn. Nơi cây đào, cây mận trổ hoa, chỉ còn cái hố với cỏ dại. Dân làng kháo nhau, có người đã bứng về để trồng hai bên lối ra vào cổng nhà. Sân đình vắng hoe, chỉ còn tiếng guốc mộc lộc cộc làm bằng gốc tre của cụ trông đình vọng lại trên nền gạch.

7

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Năm nay dường như cái lạnh dài hơn, gió về nhiều hơn. Và

mưa. Những hạt mưa bay không còn nhỏ li ti mà có vẻ nặng hơn. Chợt nhớ chuyện năm nào, mấy cái cành cây lũ trẻ trâu xí phần là những cành có nhiều mầm, nhiều nụ. Trên những cái cành mốc xì có lớp rêu xam xám, những cái mầm màu nâu nâu. Phủ bên ngoài của mầm lá, còn có những sợi lông tơ trăng trắng, phía trên có những hạt mưa xuân. Kế bên cạnh những mầm lá ấy là những nụ hoa, nhỏ li ti như chiếc cúc áo bấm. Những mầm lá mới bật, những nụ hoa mới nhen, ngày nào có được hạt mưa xuân li ti bám vào dường như lớn lên từng giây. Lúc ấy, nghe thoảng trong gió, lặng trong mưa xuân như đâu đây có tiếng tách vỏ bật mầm. Tiếng tách vỏ rất nhẹ. Nhẹ lắm. Nhẹ như gió và thoảng như gió. Vào những ngày có mưa phùn giá rét, lũ trẻ lại cầm bùi nhùi rơm đi xung quanh cây. Thấy vậy, cụ trông đình chậm rãi đi ra, đưa tay vuốt vuốt chòm râu, nhẹ nhàng: Nụ, mầm bật lên từ giá lạnh mới có sức sống mãnh liệt. Cũng như con người ấy. Khi khó khăn vất vả, khi nguy nan, đớn đau mà vượt lên được. Đó chính là sự khẳng định ý chí và nghị lực. Và khi đã vượt qua được, sẽ không có điều gì trong đời còn lo lắng nữa. Nói đoạn, cụ túc tắc đi vào đình.

Mỗi ngày trời thêm lạnh. Lớp sương mù và giá lạnh dường như trùm lên mọi ngõ ngách. Cái lạnh không đỏng đảnh như xưa mà buốt nhói. Lạnh thế này, giá thế này, mưa thế này, liệu mầm, nụ cây đào, cây mận có còn bật lên để đón xuân? Và cây đào bên vách chiến hào có còn không? Tôi lắng tai nghe, tìm lại tiếng tách vỏ bật mầm, hé nụ, những hạt mưa bậu lên mi mắt.

Xuân lặng lẽ trôi. Tôi để mưa trên tóc, trên áo đi giữa xuân, lắng nghe mầm, nụ sinh sôi. Tôi nghe như đâu đây, tiếng guốc mộc lộc cộc của cụ trông đình vọng lại.

P.T.K

8

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Thi sĩ Hoàng Cầm Hội Nhà văn Việt Nam

Vào xuân Đi vào nẻo xuân Gặp đường lụa đỏ Ai chờ em đó Mà hoa trắng ngần Đi vào thanh tân Như về quê ngoại Lúa hương đồng gần Đương thì con gái Hẹn cưới phân vân Em nhìn mê mải Chuồn ngô ngủ mãi Bờ ao cúc tần Khép tà áo mới Em vào đêm xuân.

Vũ Quần Phương Hội Nhà văn Việt Nam

Cuối năm Nắng hanh cạn ruộng rau cần Giậu nhà hàng xóm cúc tần đang hoa Vườn sau cải bẹ đã già Đêm đêm tiếng sếu vọng qua vòm trời Đã bao thay đổi trong đời Cuối năm xao xuyến như

thời ngày xưa Vụ chiêm chưa rửa cày bừa Đã lo đồng bãi cho vừa vụ xuân Quanh năm dầu dãi tấm thân Bàn tay cháy nắng,

đôi chân nhuộm bùn Nắng hanh xào xạc cây vườn Trông ra đồng ruộng

bãi cồn mà thương Bờ tre vồn vã dòng mương Nắng lên lụa trải con đường cát pha.

9

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Lò Cao Nhum Hội Nhà văn Việt Nam Nguyên Phó tổng biên tập báo Văn nghệ Hòa Bình

Rượu núi Bạn đến Mời ngồi xếp bằng tròn trên núi Giữa chiếu đan bằng tia mặt trời Bát rượu trăng rằm Mong hồn vía bạn đừng thất lạc Cầu cụ ông, cụ bà, cây si, cây đa Gái bản nụ hoa,

trai mường cây nghiến Ngửa bàn tay cũng da Úp bàn tay cũng thịt Rượu nhà tôi Ủ từ lá sắc rừng gai Chắt từ củ mài hốc đá Vợ tôi nấu thơm từ lửa đêm dài Rượu nhà tôi Có ngọt mật ong vách đá Có chua măng ướp chum vò Có cay của bạn tình

cắn nhầm hạt ớt Có đắng của em chồng

phải lòng chị dâu

Rượu nhà tôi Rượu buộc chỉ cổ tay Thắp lửa tình chiêng, tình trống Đã uống vắt kiệt chum mà uống Đã say đổ tràn tình mà say Nào bạn ơi Cụng bát cùng rẻo cao muôn đời Chụm bền ngọn núi Giữa chiếu đan bằng tia mặt trời.

5-1995

Nhà thơ Lò Cao Nhum trong lúc xuất thần cùng tác giả Hoa Cau tại Bản Lác, Mai Châu, Hòa Bình

10


Nguyễn Việt Chiến Hội Nhà văn Việt Nam

Tổ quốc là tiếng mẹ Tổ quốc là tiếng mẹ Ru ta từ trong nôi Qua nhọc nhằn năm tháng Nuôi lớn ta thành người Tổ quốc là mây trắng Trên ngút ngàn Trường Sơn Bao người con ngã xuống Cho quê hương mãi còn Tổ quốc là cây lúa Chín vàng mùa ca dao Như dáng người thôn nữ Nghiêng vào mùa chiêm bao Tổ quốc là ngọn gió Trên đỉnh rừng Vị Xuyên Phất lên trong máu đỏ Bao anh hùng không tên Tổ quốc là sóng mặn Trên cồn cào biển Đông Cát Hoàng Sa ghi hận Đá Trường Sa tạc lòng

Tổ quốc là tiếng trẻ Đánh vần trên non cao Qua mưa ngàn, lũ quét Mắt đỏ hoe đồng dao Tổ quốc là câu hát Chảy bao miền sông quê Quan họ rồi ví dặm Nước non xưa vọng về Tổ quốc là tiếng mẹ Trải bao mùa bão giông Thắp muôn ngọn lửa ấm Trên điệp trùng núi sông.

11


Trần Quang Quý Phó Giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn

Hoàng lan Đêm hoàng lan làn hương phiêu xa nức phố mùa đi nghẹn gió nâng những gót khuya chờ em chờ từ mùa hoàng lan trước,

những mùa xa xa trước Tôi thao thức với một làn hương tỏa một mùa hoa ướp hương ký ức dắt tôi thơm một dải đêm buông còn thơm mãi ngày sau để tôi lại đi qua con phố văng vẳng

tiếng cười Không phải cái gì mất cũng tìm được có cái tìm được thì đã mất chỉ hoàng lan vẫn thơm không cần biết một tóc dài

ngang phố một mắt buồn khép mở mi đêm.

Nguyễn Hữu Quý Đại tá - Nhà thơ Tạp chí Văn nghệ Quân đội

Tháng giêng Tháng giêng, tôi nhớ dịu dàng Sầu đông chưa tím, nắng vàng

đang non

Tháng giêng rét mướt vẫn còn Còn ai đan áo mải mòn chân mây? Tháng giêng mưa lẫn vào cây Cây thơm vào tóc, tóc bay vào mùa Hội làng kẻ đón người đưa Dịu dàng, tôi đợi sao chưa thấy về...? Lộc cài thăm thắm duyên quê Tháng giêng cái tuổi cập kề dung dăng Gió lành đã nhú mầm trăng Trúc xanh tìm bạn qua làn sương mơ Tháng giêng ngõ vắng tôi chờ: Tóc buông lưng lửng, nón hờ trên tay Chiều chiều thắc thỏm gió may Lòng quê thắm ngọn trầu cay mẹ dành Tàu cau sao vội giật mình Dịu dàng, tôi đợi,

vô tình tháng giêng!

12


Nguyễn Thế Kiên Kienlucbat

Hội Nhà văn Việt Nam

Nâu phố Mười đông đã ở lòng Hà Nội Hồn vẫn be bờ nguyên thủy quê Ly cà phê đặc nguồn nâu cháy Xa ngái chiều kia đoạn lối về. Nâu lắng dạt vào men lữ thứ Cũ cùng thời thế một vuông thơ Này, hai dây áo vừa nghiêng xuống Em thả mùa đông nẻo hững hờ. Ta vỡ cày lên chưa đủ ải Đồng làng nứt mặt nỗi chân chim Không di cư đất, mà nâu phố Cộng xuống chiều xanh

những nổi chìm. Phố mỗi mùa một rộng Tháng ngày đang ngắn hơn Chiều nay lòng phố nhâm nhi gió Kiếp trầm nâu không kịp dỗi hờn...

10.12.2016

Huyệt lúa Những trầm luân bồi thành tên đất Bên biển triệu năm,

trồi mấy mụn đá non Chẳng đại ngàn, không thâm sơn

cùng cốc Thiên tử, thiên tôn từ gốc lúa lên đời. Long mạch nào chảy giữa đầy vơi Mạch máu đỏ đập ngàn trang cổ tích Huyệt đạo ẩn vào màu xanh khoai lúa Dâng sinh thành từ tần tảo bùn chua.

Chiều tín ngưỡng chuông bốn mùa vẫn đổ

Mái chùa cong bên vút thẳng nhà thờ Đức tin lớn đan cài như xôi đỗ Đất vẫn đơm lên những quái kiệt

không ngờ.

Nam Định tảo tần mười mảnh ghép* màu xanh

Những cánh đồng cứ trổ bông chín thành vạn tuổi

Hương tâm linh vẫn tỏa về ba cõi Dọc ngang thơm từ huyệt lúa bên trời.

28/12/2016

N.T.K

_________________ * Tỉnh Nam Định gồm 1 thành phố và 9 huyện

13


Bình Nguyên Trang Hội Nhà văn Việt Nam

Chợ tết Chợt tết năm nay nhiều pháo hoa Em đi với mẹ, đường làng xa Một cánh đồng qua hai quãng vắng Nghe mùa trở dạ lúc cuối đông Hoa xuân chúm chím nụ cười hồng Thuyền xuôi thôn Hạ, cập bến sông Mẹ em xuống bến mua hoa tết Phiên chợ cuối cùng anh đi không? Mấy cô hàng xén bận gánh gồng Bày bán bao nhiêu là pháo bông Lũ trẻ quần áo tươm tất quá Đốt pháo xì xèo giữa chợ hoa

Mấy dì bán vải cứ thiết tha Mời em mua vải tím hoa cà Mẹ bảo em đừng may áo tím Ngày xuân mặc thế sẽ trông già Cầm tay mẹ dắt giữa chợ hoa (Mẹ sợ em đi lạc đấy mà) Gớm sao mà mẹ lo ghê thế Mười bảy tuổi rồi, con tự đi Em sợ ai trông thấy sẽ cười Con gái lớn ai bày trò làm nũng Chợ đông, người đông, hàng hoá cũng Nhiều đến vô cùng, phía trước, sau Nhưng em thương nhất chị bán trầu Lặng lẽ xếp lại mấy miếng cau Nhìn nguời đua chen mà mua bán Mắt chị mênh mang những nỗi sầu.

14


Hát văn Việt Nam

Hát văn tam phủ của Việt Nam vừa được Unesco công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của thế giới. Đây là di sản thứ 10 của Việt Nam được thế giới công nhận. Hát văn, ngoài vấn đề tâm linh và đức tin nó còn mang rất nhiều ý nghĩa và giá trị văn hóa khác. Tự hào về văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, trân trọng những giá trị văn hóa nghệ thuật của cha ông để lại là trách nhiệm của mỗi người dân Việt. Trong số xuân này, chuyên đề Dặm ngàn Đất Việt xin gửi tới bạn đọc một bài thơ được hình thành từ nguồn mạch cảm xúc khi chạm những lời hát dân ca huyền linh này của Nhà thơ trẻ tài hoa Hoàng Anh Tuấn.

Hoàng Anh Tuấn

Dâng văn ông Hoàng Bảy

Gió nam thoảng mát sông Hồng Mặt trời gác núi sương bồng bềnh đêm Bóng trăng trượt ngã bên thềm Chim leo lẻo giọng

cây mềm mại hương

Dâng ông ngựa tía yên cương Giáo gươm ra trận bốn phương

thái bình Mười hai hầu gái tay xinh Rót trà mời rượu vít tình nghiêng say

Dâng ông một đĩa trầu cay Thương cha nhớ mẹ những ngày

chưa xa Ông cười miệng thắm màu hoa Áo xanh cỏ biếc tháng ba đê làng

Dâng ông nén bạc thỏi vàng Chăm làm phú quý an khang sẽ về Đi qua bến lú đò mê Sừng trâu buộc sợi diều quê ngang trời Tam quan chiếc lá vừa rơi Đỏ như ai nhuộm mấy lời chầu văn Thôi thì có số có căn Con xin khất nợ váy khăn hầu đồng...

15

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Trần Văn Lợi Trưởng bộ môn Thơ Hội Văn học nghệ thuật Nam Định

Nhật ký giao mùa Em thấy không, trời đất chớm đông rồi Mây phóng đãng thả mình vào xa vắng Cỏ may giăng triền đê thêu dệt nắng Gió phong phanh thổi suốt

mặt sông gầy

Phút giao mùa cho anh lắm mê say Tóc đồng nội bay xõa vào nỗi nhớ Mùa hồi hộp viết thư tình xuống cỏ Chớp mắt chiều, trùng điệp lá vàng rơi

Anh khờ khạo, giấu vào thơ áo trắng Để heo may hờn dỗi cuống đi tìm Em nhớ khoác lên chiều màu áo đỏ Dẫn mùa đông về đánh thức con tim

Anh đãng trí lạc đường trong hương cốm

Mắt em nhìn nghiêng lệch bóng hoàng hôn

Thêm yêu lắm, ngọn gió mùa se lạnh Má em hồng, thi tứ ấm áp hơn

Anh cầm hương cúc vàng đi dạo phố Ngỡ mùa đang dần chín giữa vòng tay Sao em tránh nụ cười bên hẻm nhỏ Anh quàng vai, tình tự với hàng cây!

Mai Văn Lạng Nhà báo - Trưởng phòng Dân ca Đài Tiếng nói Việt Nam

Nghĩ thân phù thế (Dâng thượng tọa Thích Trường Xuân)

Nhọc nhằn lên cõi phù sinh Sóng ngoài thực - ảo,

hư vinh ngập chiều Mênh mông bọt nước cánh bèo Lời mây, ý gió, muôn điều trả vay...

Lọc trong xa xót đắng cay Gieo mùa nhân nghĩa đong đầy

trái thơm. Bóng thầy lặn suối trèo non Tìm trong cõi thế mất còn -

được thua.

Chợ đời những bán cùng mua Ngồi trên núi của

vẫn chưa bằng lòng... Thầy ơi, sắc sắc - không không Thắp đêm trì tụng một lòng

thảnh thơi

Bên thềm lan hé nụ cười Cái duyên cõi tạm đang ngời

sắc hương Độ người qua nẻo gió sương Bóng thầy ngả mỗi nẻo đường

nhân sinh. Hà Nội ngày 11/11/2017

16


Chân dung thơ

TRANG THƠ PHẠM ĐÌNH NGỌC HÂN

Nữ tác giả Phạm Đình Ngọc Hân vừa dạy học, vừa kinh doanh ở thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. Thật lạ, giữa sự khắc nghiệt thời cơ chế thị trường, giữa sự tương giao liên tục của hai cái nghề hoàn toàn khác nhau trong một thân đào liễu, thì những trang thơ của chị viết cho tuổi thơ cứ mơn mởn biếc lên đời...

Bé hành quân xa Đội mũ sao vành rộng Mặc quân phục xanh tươi Bộ đội tí hon cười Con chào đồng chí mẹ !

Mẹ ở nhà đợi nhé Con đi hành quân đây Sẽ mua quà cho mẹ Một ô tô sữa đầy

Đồng chí con đi nhé Mẹ giơ tay nghiêng chào Đừng khóc nhè nhớ mẹ Phải ăn no bụng vào

Bé thích cười tít mắt Bước một hai giậm đà Nắng đông vào trước ngõ Theo bé hành quân xa.

Giúp bạn Gà con lạc mẹ Liếp chiếp kêu vang Cún Giềng nghênh ngang Gâu gâu dọa nạt Bé chạy ra quát “Bắt nạt bạn à” Dắt Cún vào nhà Xúc lưng bơ gạo “Chích chích bập bập” Bé vãi gạo ra Gà ở gần xa Chạy về đầy ắp Gà mẹ mừng quýnh Đón con lạc bầy Bé thích vỗ tay Cún Giềng tít mắt. .....

Hạ Long 12.2016

Tác giả Phạm Đình Ngọc Hân

17


Trần Hồng Giang Hội VHNT tỉnh Nam Định

Tôi nghe tiếng mùa xuân về

Tôi đã nghe mùa xuân về

trên những gót ngọc Những tiếng guốc khua lộc cộc Trên lối nhỏ cạnh nhà... Tôi đã nghe tiếng bàn tay vừa chạm

vào đóa hoa Ngân rung thật khẽ Trong mưa phùn nhè nhẹ... Tôi đã nghe tiếng lũ trẻ con bi bô

ở ngoài sân Hẹn chia nhau những suất phần Lóng lánh sắc màu ngày Tết... Và tôi cũng nghe tiếng

những luống cày mải miết Phơi mình trên đồng làng Trong tiếng đông đi vội vàng Tìm về miền trú ngụ Cả những tiếng mầm non

đang mơ ngủ Chợt bừng giấc trổ xanh

Rồi tôi nghe tiếng của

những bánh xe quay thật nhanh Đưa người về với ngày xuân rộn rã Cho sắc màu của thời gian thêm óng ả Trong tiếng reo vui hớn hở gọi mời... Tôi đã nghe tiếng của đất trời Mang hơi ấm về bên lòng hoang lạnh Và những ước mơ lấp lánh Lại ngân lên thật đầy...

Em về cho kịp mùa xuân Tiếng chim lảnh lót trong vườn Trắng ngần hoa bưởi dậy hương

sang mùa Hình như trời sắp giao thừa Mong em về kịp cho vừa cuộc xuân!..

18

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Chân dung thơ

TRANG THƠ MINH HIỀN

"...Nữ tác giả Minh Hiền yêu thơ và làm thơ suốt từ thời tuổi hoa tuổi mộng, nhưng mãi tuổi xế chiều chị mới rón rén nhập vào mùa thơ của thiên hạ bằng đôi chân của một người sáng tác... Tác giả Minh Hiền đã tự làm mới từ chính trong tư duy để tạo nên nét riêng hiện đại và hàm ngôn trong ngôn ngữ thơ của chị. Cái mới, cái riêng từ câu chữ ấy sẽ là phương tiện để đưa chị đến với thành công trên những nẻo đường thơ..."

Người đàn bà ngủ ngồi trong đêm Người đàn bà ngủ ngồi trong đêm lưng tựa vào bức tường chông chênh

quá đỗi phía trước mặt là đêm vời vợi tai cứ nghe tiếng ngáy của chồng. Bao năm ròng chỉ ngủ ngồi tựa vào bờ vai có không để tạm yên lòng qua mùa đông. Hắt hiu ngọn nến!

Đêm ngủ ngồi nghe tiếng mưa hổn hển

Từng giọt thời gian nặng chặt âm u “con thạch sùng nấc nghẹn

như tiếc mùa thu” Bọn mọt giường ăn tiệc gỗ nát đêm

ngọt thế Còn cái đinh ế chẳng đóng lên tường

treo năm mới lên. Lạt mềm, mà buộc gì cũng chặt Vòng kim cô trói nỗi buồn lật đật Trăng cứ suông đối diện với người Người đàn bà ngủ ngồi trong đêm...

chơi vơi!

Tác giả Minh Hiền

Hoàn Kiếm, Hà Nội

19


Lục bát Lê Tiến Vượng

NHỮNG KHÓC CƯỜI NEO PHỐ V�O QUÊ

Đồng Lĩnh (Hội Nhà văn Việt Nam)

iữa cuộc hội nhập và phố hóa ồn ã của đất nước, có

những điều quen thuộc thân thương của văn chương Việt đã lặng lẽ về náu thân ở miền trầm tích… Mươi năm trở lại đây, văn chương sau cơn bốc đồng “hội nhập phẳng”, người ta mới thấy sự đặc thù cần thiết trong nền văn học của mỗi dân tộc, và Lục bát Việt Nam - Một thể thơ truyền thống mang đậm bản sắc Việt đã phục hưng trở lại. Giữa những thăng trầm như thế của Lục bát, một đội ngũ tác giả văn học ở nhiều độ tuổi, vẫn âm thầm đặt cảm xúc thơ mình trong vuông lụa Lục bát, hòa vào nhịp sáu tám cổ tích kia muôn nỗi niềm người của thời hiện đại. Nhà thơ Lê Tiến Vượng từ lâu đã nhập mình trong số ấy. Với ba tác phẩm đã in thì có

tới hai tác phẩm là: Lục bát bên đời và Lục bát khóc cười được Lê Tiến Vượng thi triển hoàn toàn bằng thể thơ Lục bát, và thời gian tới, tập Lục bát phố phường của anh cũng thẳm biếc một màu sáu tám!

Chảy suốt tập thơ Lục bát khóc cười là một nguồn mạch ngôn ngữ riêng, mang hình bóng và hơi thở của thời hiện đại bằng sự khoáng đạt và gợi mở. Lứa ngôn ngữ thơ ấy được Lê Tiến Vượng tách tỉa từ ngôn ngữ đời thường, nên nó hòa nhập và tương tác nhanh với những nỗi niềm của kiếp người trong cuộc sống hôm nay. Ngôn ngữ riêng ấy khi dịu dàng, trầm lắng nối phố vào quê bằng dáng mẹ và bóng quê thời hiện đại: Giờ mẹ ở phố với con/ Chuyện toàn từ thuở còn son quanh làng/ Hồn quê thúng mủng

G

20

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t dần sàng/ Như cây lúa, mẹ khẽ khàng đơm bông/ Lặng thầm qua bão qua giông/ Gian nan mẹ cứ như không... lạ lùng. (Mẹ tôi). Ngôn ngữ riêng ấy giữa cơn sôi sục thị thành thời hội nhập, vẫn sẵn sàng dùng lại những chân - mộc quê mùa. Rồi từ đó nhà thơ tạo dựng nên những câu thơ mang đậm tính tổng hợp về cái mất, cái còn trong nét quê nay: Đâu phải Phật để từ bi/ Người quê chất phác có gì dùng thôi/ Cỏ xanh xanh mướt bên trời/ Hương quê đọng ở những lời chân quê/ Bây giờ đô thị tràn về/ Bao nhiêu là thứ bùa mê chẳng còn.(Em à). Thân lục bát đem khóc cười muôn mặt nối phố vào quê bằng chất ngọt đằm sâu lắng trong cái vỏ bỗ bã, oang oang của ngôn ngữ thời hiện đại: Tuổi già đi đó đi đây/ Dăm hôm ở phố, mấy ngày về quê/ Mấy ông bà thuở khóc nhè/ Cười như vỡ chợ đầu hè dưới trăng. (Tuổi già).

Thời nay, khi đặt mình vào Lục bát là người làm thơ đã gần như cầm cả một canh thua, bởi vời vợi

dưới trời thơ là những ngọn núi Lục bát của tiền nhân sừng sững, vì thế, làm thơ Lục bát thời nay để báo chí in được, để bạn đọc nhớ được mình thôi, là đã phải qua muôn mặt khổ công sấp ngửa tìm tòi. Ấy vậy mà khi đọc Lục bát của ông họa sỹ tài hoa họ Lê này, thấy cái tư tưởng, cái cốt cách, cái chiêm nghiệm cứ tự nhiên thuần hậu trào ra, như gốc gác của lời quê ấy: Ta bầu cái đẹp làm vua/ Ngôi cao chín bậc vẫn chưa là gì. (Cái đẹp kìa cái đẹp ơi). Tìm tòi mà không để lại dấu vết, ấy mới kín cạnh một công đoạn trong nghề thơ. Vì vậy, để tạo nên những câu thơ Lục bát ám ảnh giữa thời @ như của họ

21

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Lê dưới đây là phải tốn kém chữ nghĩa lắm: Vô tình rồi lại vô minh/ Lẽ nào Trời Phật lập trình Thiên Thai/ Đời thì ngắn, tình thì dài/ Tung bao nhiêu quẻ để mai Niết Bàn/ Mỏng mòng mong kiếp cơ hàn/ Mênh mông là những trái ngang ở đời/ Mõ chuông tụng niệm tơi bời/ Mà người vẫn cách xa người miên man. (Vào chùa).

Lối ngôn ngữ ngỡ quê mùa, mộc mạc, bỗ bã tạp niệm đời thường kia khi được rước vào đúng chỗ trong mạch của thơ Lục bát, nó bỗng tỏa sáng: Trả người gươm giáo đao binh/ Đêm mơ chẳng sốt cũng sình sịch run/ …/ Trả người cả khúc sông sâu/ Bao nhiêu xương trắng bắc cầu ta qua/ Say rồi ta chẳng phải ta/ Ngàn năm phía trước hay là phía sau? (Ước). Suốt cả mạch Lục bát khóc cười, chả thấy khái niệm hay thuật ngữ văn chương bí hiểm nào, cứ lời quê, cứ đời thường như “bánh đúc bày sàng” như thế, vậy mà thơ Lê Tiến Vượng chạm được vào muôn nỗi người, từ góc bếp, vỉa hè cho tới lầu son gác tía: Đâu cần máu đổ

can qua/ Khoác lên tấm áo, ta là vua thôi/ Tấu, chương đọc, duyệt tơi bời/ Vui thì đóng ấn, chán rồi… ném đi/…/ Sinh ra trong cõi con người/ Vua, quan, dân dã trò chơi… ấy mà/…/ Vòng quay trong cõi tang bồng/ Xuôi tay ai chẳng tay không về trời…(Làm vua).

Đọc Lê Tiến Vượng, thấy thích lắm, thú lắm những tưng tửng, nhênh nhang, chở cái chiêm nghiệm, uyên áo của tư duy đọng vào mạch thơ cổ tích, nhưng đôi chỗ lại thấy vân vi trước những câu chữ mộc mạc, thật thà chưa kịp hóa thân vào dòng Lục bát khóc cười thăm thẳm kia. Dẫu thấp thoáng trong khóc cười Lục bát ấy còn có chút dễ dãi, xô bồ trần trụi, nhưng sử dụng được nhời quê, tiếng phố từ hai nẻo xưa nay, để cho bao khóc cười muôn nẻo được tựa bóng xưa, như Nhà thơ Lê Tiến Vượng đã làm qua tập thơ Lục bát khóc cười này, ấy là điều trân quý lắm.

Hà Nội, 01/2017

K.L.B

22

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Lê Thanh Hảo Vân Linh Đàm, Hoàng Mai, Hà Nội

Nâng ly dưới trăng

Muốn được xõa mỗi khi hoàng hôn xuống

Chợt ấm lòng khi lại thấy trăng lên Ta mơ mộng mắt mình thời thiếu nữ Ẩm ướt nỗi buồn, mát rượi dịu êm

Trăng trong cốc long lanh màu hổ phách

Reo lanh canh tay bạn chuốc mời... Xin uống nhé để lửa từ màu ấy Cháy nhẹ nhàng từ bạn ấm sang tôi

Đừng khách khí nhưng cũng đừng vồn vã

Cứ tự nhiên như hít thở khí trời Tin ở rượu cất lên từ thóc gạo Nên đắng cay nào sau cũng

ngọt ngào thôi...

Lạc Ai xui em viết thơ buồn Bây giờ vỡ ối vận luôn vào mình Lửa tình cháy đỏ hồn trinh Em đi về phía chúng mình lạc nhau...

Cơn cớ Nhớ anh, em viết thơ tình Đẩy lên cơn cớ cho mình gặp nhau Ngắn dài cũng một thân cau Đừng thề non sớm để đau chiều già Mấu yêu nảy khúc... ngân nga Cho cơn cớ ấy mãi là mùa xuân.

Nét quê Thuyền thơ cập bến Sông Sồi Đơn nguyên một cõi đắp bồi

canh thâu Nửa trời, trăng khuyết về đâu Thơ làm khách trọ giăng câu với rằm Hẹn hò rau cải, rau răm Sông Sồi, một mớn chiều đằm nét quê.

23


Chân dung thChân dung thChân dung thChân dung thơơơơ

TRANG THƠ PHẠM QUỐC KHÁNH

Hoa Thiên Trường

"Thiên Trường" biếc một vườn ... thơ Đôi tuần câu chữ cùng chờ hội nhau Đất lành

sinh tứ nảy câu Hoa Thiên Trường cứ trước sau nở vàng Một miền thơ phú mênh mang Tỏa hương ngan ngát

Thành Nam quê mình...

Mối tình nàng thơ Mấy năm ngồi dưới bóng thơ Say trong tán chữ tình cờ gặp em Duyên trời cứ mở ra xem Vành môi thơm quyện hương men

dịu mềm Vần gieo vào tứ êm đềm Nghe chiều xanh ngả xuống miền

thi ca.

Tác giả Phạm Quốc Khánh (áo trắng), nguyên là Phó Giám đốc Sở Kế hoạch đầu tư tỉnh Nam Định cùng ông Vũ Mão (Nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Quốc hội).

24


Đợi xuân Theo thu mải miết cung buồn Sững sờ nắng mật đầu non vẫn chờ Lá vàng buông một nét thơ Cành đông lặng dưới thẫn thờ…

rồi xuân.

P.Q.K

Thỏa Ngóng trăng trăng đã tới tuần Đợi xa đã nắm tay gần rồi đây Lặn vào nhớ để tìm say Đắm vào đêm để vớt ngày từ đêm...

P.Q.K

Dáng chiều Gió chiều ngắt lạnh bến xưa Dáng ai quay quắt lệch bờ

sông Thương Ngóng chờ trĩu bóng tà dương Người ơi, thăm thẳm gió sương

chốn nào Niềm thương đọng giọt nghẹn ngào Thấm câu thề cũ

tạc vào vọng phu...

P.Q.K

Gửi về Hà Nội Lòng ta đắm với Thủ đô Mà chưa viết trọn bài thơ cùng người Hồ Gươm này mãi xanh tươi Ba Đình lộng gió tình đời vẫn trong Nước non con Lạc cháu Hồng Chín mươi triệu trái tim

trông theo về Hà Nội ơi, những diệu kỳ Gian nan vững một lời thề sắt son Nơi này hào khí Thăng Long Đất thiêng khí phách tâm đồng

ngày xưa Ngàn năm lồng lộng bóng cờ Sao vàng sáng mọi bến bờ tương lai.

P.Q.K

Hẹn trăng Tấm lòng như thể vành trăng Sao đời không mãi là rằm với tôi Nắng mưa xô dạt lở bồi Để trăng cứ khuyết

về nơi không rằm Riêng mình, mặc tháng cùng năm Cứ nguyên vẹn nhé vầng trăng

vạnh tròn!

Phạm Quốc Khánh

25


Nguyễn Hoài Nam Việt kiều Montreal Canada

Sấp ngửa Đồng tiền Sấp ngửa... Điên đảo đảo điên Đỏ đen đen đỏ Sáng đêm tiền tiền! Em về bên ấy Anh qua bên này Mảnh tình Sấp ngửa... Kẻ nợ người vay! Rượu nào đứng say Thuốc nào chẳng đắng Gừng cay muối mặn Lẽ nào so đo? Cái vạc cái cò Hụp lên lặn xuống Ngửa lên thì trắng Sấp xuống lại đen Sấp ngửa tiền tiền Đen đen đỏ đỏ...!

Chính Bình Hạ Long - Quảng Ninh

Bạn thời áo lính Chia tay dã quỳ hoang hoải Thằng về lấy vợ rách tả tơi Đứa ở lại rừng hìa mãi mãi Đồng đội và chiến tranh

đêm trắng chơi vơi Hôm nay cười vang nhà bạn Bao nhiêu năm mới lại gặp nhau Bô lô ba la khê khà chén rượu Tuế tóa với đời canh bạc đỏ đen Ôm nhau khung sườn xộc xệch Vẹn nguyên nắng gió Trường Sơn Những ông già bên mâm rượu

nguồn cơn bao giờ hết chuyện Đồng đội ơi! Quỹ thời gian đâu là sàn là đáy Gạn hết cho nhau từng giọt cuối cùng Thương nhau thương lắm thời xưa ấy Mùa mưa Tây Nguyên

quần đùi áo cộc Sốt rét rừng rung cả Trường Sơn Mà đánh giặc đỏ trời mong lá thư nhà,

khát một nụ hôn...

26


Đàm Vượng Hoàng Mai - Hà Nội

Khúc tự ru dịu dàng Day dứt một tình lỡ mấy xa dài chưa chạm tới vơi nguôi khoảnh khắc chia phôi nào hay có bao giờ trở lại Biết là thế sao nỡ đành cho mỗi nặng

buồn nhau Ngày cây háo hức xanh đâu phải bởi nhành con chợt úa tiếc nuối này cứ lặng mãi theo dòng Đã nhiều tự hỏi thảng thốt nào của năm tháng

phôi pha Thời gian rẽ đôi lạnh lùng

lao phía trước sương hờ hững giăng mờ Nay trở với vỗ về sâu thẳm khúc tự ru tình day dứt muộn màng.

2/10/2016

Trong đống ngày cũ Lục đống tháng năm cũ Cầm lên một ngày nhàu Thấy vừa quen chợt lạ Sóng xa vỗ thẳm sâu ... Nhâm nhi giấc mơ màu Buổi xuân thì khao khát Ban mai khúc tình đầu Vút trời cao vọng ước Cuồng êm niềm hoan lạc Qua được mấy dài lâu Thú cô đơn vật vã Về neo bến mùa sau Muốn là cho phẳng phiu Ngày cũ cứ quăn queo Hình hài sao biến dị Phía vũng buồn hắt hiu.

25.3.2015

27


Cười với Đất Việt

Đạo Chích... Đất Việt

ạo Chích là vua trộm từ mấy ngàn năm trước. Đào tường khoét ngạch, hãm hiếp vô số, Chích và

đồng đảng của y đi đến đâu là thành vỡ, nước nghiêng. Ấy vậy mà Chích còn có ít nhiều biết đạo. Trong Nam Hoa Kinh của Trang Tử tiên sinh ở thiên Mở Níp có nhắc lại đoạn đối thoại của Chích và đồ đảng. Đồ đảng hỏi Chích rằng:

- Ăn trộm có đạo không?

- Đi đâu mà không có đạo, Đoán đúng nơi có của, ấy là Thánh; Vào trước, ấy là Dũng; ra sau, ấy là Nghĩa; Biết nên làm hay không, ấy là Trí, chia đều ấy là Nhân. Không có 5 cái ấy mà thành hạng trộm lớn thì thiên hạ chưa từng có.

Đạo Chích thời nay, sau 3000 năm, trộm cả quốc gia, cả vùng đất, cả xã hội, cả nền văn hóa, trộm cả tư tưởng của mấy thế hệ người. Chích nay làm được như thế ấy là ở lúc mạt đạo mà thành. Vì vậy, Chích xưa thua học trò nay là ở chỗ đó chăng? Đạo thịnh hay suy ấy là ở Thời, Thời còn sinh cả ra trời đất. Chống lại Chích thời nay thậm khó, khó lắm. Đợi Thời, đợi Thời thì nên chăng? Biết vậy thì giữ thân để Đạo và Thời tự đến theo lẽ tự nhiên là chính thuận Đạo.

Đ

28

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Phê bình - cảm nhận:

B��c vào Ch� làng c�a Lê Huy Khôi

Chợ làng tháng họp mười phiên Mẹ tôi đi chợ không tiền cũng đi Mớ rau mua chịu cô dì Tép tôm mua chịu người đi chợ làng. Tình người chẳng lụy hèn sang Thiệt hơn thì cũng lọt sàng xuống nia Không đâu nài ép tranh chia Mua năm đây để ra kia bán mười.

Mồ hôi ướt sũng chợ rồi Đẫm trong hạt gạo củ khoai trái cà Cái cân cái đấu thật thà Tín tâm trải nghiệm đã qua bao đời Lều xiêu mưa nắng mặc trời Chợ phiên mà ngỡ giữa nơi hội làng Việc đời bao chuyện hợp tan Cổ kim ai thấy chợ làng vỡ đâu.

(Chợ làng - Lê Huy Khôi)

Lời bình của Phạm Tình

rên thi đàn hôm nay, người ta không khó để bắt gặp

những khẩu hiệu hay những dấu hiệu đòi đổi mới, cách tân, hiện đại, đặc biệt là lớp những cây bút trẻ. Họ là những người của ngày hôm nay và họ có quyền có những tuyên ngôn như thế. Bởi họ cầm bút khi mà lãnh địa thi ca đã cả nghìn năm “cày đi xới lại”, không biết bao nhiêu thi sĩ đã gieo gặt trên mảnh đất này.

Giữa lúc thi đàn ồn ào như thế, vẫn có một thi sĩ lãng tử, si tình tay ôm cây đàn bầu truyền thống tí tách gẩy khúc riêng của mình. Đó chính là tác giả Lê Huy Khôi đến từ miền đất vải Bắc Giang. Và hãy nghe chàng đàn khúc “Chợ làng” mê đắm về tình yêu quê hương đất nước.

Đọc “Chợ làng”, người ta dễ dàng bắt gặp được những nét sinh

T

29

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t hoạt văn hóa, theo năm tháng đã đi vào tâm thức của người Việt:

“Chợ làng tháng họp mười phiên Mẹ tôi đi chợ không tiền cũng đi”

Không ai biết một cách chính xác chợ được hình thành từ khi nào, bởi xuất phát từ nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, họ chỉ biết “tháng họp mười phiên”. Có lẽ, cái danh từ “chợ phiên” cũng bắt đầu ra đời từ khi ấy. Và cũng chính vì đã trở thành phiên, thành lệ, thành sinh hoạt văn hóa nên “mẹ tôi” đi chợ cũng chính là đi sinh hoạt văn hóa, mà “không tiền cũng đi”.

Chợ phiên thì vùng nào cũng có, không kể miền ngược hay miền xuôi, vùng đồng bằng hay vùng sông nước. Nhưng đọc “Chợ làng”, ở những câu thơ đầu tiên người đọc dễ dàng nhìn ra những nét chợ phiên rất riêng của vùng đồng bằng Bắc bộ.

Trong những phiên chợ làng Bắc bộ ấy, chính tình cảm bà con lối xóm và niềm tin chân thành đã trở thành sợi dây vô hình để buộc chặt, để gắn kết, để sẻ chia, chứ không chỉ là sự được - thua, hơn - thiệt:

"Mớ rau mua chịu cô dì Tép tôm mua chịu người đi chợ làng

Tình người chẳng lụy hèn sang Thiệt hơn thì cũng lọt sàng

xuống nia"

Hành động "mua chịu " của người mua được điệp 2 lần đi liền với đối tượng bán được mở rộng (từ "cô dì" là những người thân thuộc đến những người xa lạ, chỉ quen biết đơn sơ - "người đi chợ làng") để nhấn mạnh niềm tin của người được mua - kẻ được bán. Đặc biệt, tác giả sử dụng linh hoạt thành ngữ, tục ngữ "lọt sàng xuống nia" để diễn tả tình cảm của những con người thôn quê sống trọn vẹn nghĩa tình, không phân biệt hèn - sang, giàu - nghèo.

Chân chất, mộc mạc từ lâu đã trở thành phẩm chất để định danh khi nói về những con người mà cả đời gắn liền với hình tượng: con trâu đi trước, cái cày theo sau. Và trong những phiên chợ làng của Lê Huy Khôi, phẩm chất này đã được tác giả tô đậm thêm qua cách bán hàng rất "nông", rất thật:

"Không đâu nài ép tranh chia Mua năm đây để ra kia bán mười”

Hay:

“Cái cân cái đấu thật thà Tín tâm trải nghiệm đã qua

bao đời”

30

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t “Nài ép tranh chia”, “Mua

năm bán mười” vốn là những “thủ đoạn” buôn bán của những hạng con buôn “lõi đời”. Và đã là những kẻ đi buôn thì không thể thiếu những phẩm chất đó. Còn những “kẻ đi buôn” bước ra từ trong thơ của Lê Huy Khôi lại mang những phẩm chất thật lạ, thật trái những lẽ thường tình: “Không đâu nài ép tranh chia”, “Cái cân cái đấu thật thà”. Nhưng nếu hiểu, cuộc đi chợ này thật ra chỉ là một cuộc vui, một hoạt động sinh hoạt sinh hóa mang tính thường niên đã đi vào quy luật của những “người chân đất”, bước ra từ đồng chiêm, nước trũng thì nó không kỳ lạ chút nào.

Trong phiên chợ, họ đi đâu phải chỉ để mua, để bán, để vui mà còn để chia sẻ, thấu hiểu, cảm thông cho những tần tảo, vất vả, một nắng hai sương:

“Mồ hôi ướt sũng chợ rồi Đẫm trong hạt gạo củ khoai

trái cà”

Hình ảnh những giọt mồ hôi từ lâu đã đi vào trong văn chương để cụ thể cho những lam lũ, nhọc nhằn của người nông dân:

“Cánh đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa

ruộng cày”

(Ca dao)

Hay: “Mồ hôi mà đổ xuống đồng Lúa mọc trùng trùng sáng

cả đồi nương Mồ hôi mà đổ xuống vườn Dâu xanh lá tốt vấn vương tơ tằm Mồ hôi mà đổ xuống đồng Cá lội phía trước, rau nằm phía trên Mồ hôi xuống, cây mọc lên Ăn no đánh thắng,

dân yên nước giàu”

(Giọt mồ hôi - Thanh Tịnh)

Cứ ngỡ, những hình ảnh hay nhất, đẹp nhất, cụ thể nhất về những giọt mồ hôi của người nông dân trong văn chương đã chắp bút, đâu còn đất để “gieo” để “diễn”. Thế nên, khi bắt gặp hình ảnh thơ: “Mồ hôi ướt sũng chợ rồi” người đọc không khỏi ngỡ ngàng trước sự tài tình của tác giả. Những giọt mồ hôi, những nỗi vất vả ấy dường như không gì có thể đong, đo nhưng đã được Lê Huy Khôi cụ thể bằng một hình ảnh thơ đầy sức gợi và liên tưởng. Và những giọt mồ hôi ấy đằm trong những “hạt gạo”, “củ khoai”, “trái cà”. Đó là những sản

31

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t phẩm, những thành quả lao động mà họ phải “đổ mồ hôi, sôi nước mắt” mà thành.

Và cuối cùng, Chợ làng chính là nơi gắn kết, hội ngộ và giao lưu văn hóa:

“Lều xiêu mưa nắng mặc trời Chợ phiên mà ngỡ giữa nơi hội làng Việc đời bao chuyện hợp tan Cổ kim ai thấy chợ làng vỡ đâu.”

Kết thúc bài thơ, Lê Huy Khôi đã đưa người đọc liên tưởng bằng một hình ảnh so sánh, “chợ phiên” với “hội làng”. “Hội làng”, nơi hội tụ những nét văn hóa của người Việt và đã có từ lâu đời. Mặc cho những đổi thay của thời gian, mặc cho những xê dịch của cuộc đời, đến những thay đổi tự nhiên “mưa”, “nắng” hội làng vẫn tổ chức, chợ phiên vẫn họp đều và đi vào quy luật. Và đến đây, tác giả đi đến khát quát cho một quy luật “hợp”, “tan”. Cuộc đời có hợp, có tan, có gặp gỡ thì cũng có chia ly. Và chợ phiên cũng vậy, có họp, có tan nhưng không “vỡ”. Nó sẽ tiếp

tục một quy luật từ “cổ kim” để: “Chợ làng tháng họp mười phiên”.

Lê Huy Khôi đã dẫn người đọc, người nghe vào một phiên chợ quê truyền thống. Phiên chợ ấy còn giữ được đầy đủ những mộc mạc, dung dị, chân quê. Ông đã dựng lên được những hình ảnh và ngôn ngữ thơ hết sức gần gũi, dung dị mà giàu sức gợi. Lựa chọn thể loại Lục bát - thể thơ truyền thống của dân tộc để làm phương tiện để truyền tải dụng ý nghệ thuật của mình là sự khôn khéo của tác giả. Bởi Lục bát luôn gần gũi với đời sống dân gian Việt Nam.

Bước vào “Chợ làng” của Lê Huy Khôi chúng ta như được trũng mình vào dòng sông quê đỏ đọng phù sa tần tảo, khoác lên tấm áo nâu sồng để dự phiên chợ làng. Phiên chợ đó không màu mè, hào nhoáng, nhưng bước vào đấy ta như gặp lại hồn dân tộc mình, để cái bâng khuâng, lưu luyến, bịn rịn cứ nhói mãi lòng ta./.

T.D

32


TRANG THƠ LÊ HUY KHÔI

“…Thơ Lê Huy Khôi như một dòng yêu cuộn chảy! Khi những mạch nguồn cảm xúc về quê hương đất nước dâng lên thì nét lãng tử, phiêu bồng trong thơ ông lắng xuống, để những câu chữ gần gũi, dung dị mặn mòi, cần mẫn chở những tự hào truyền thống, những cảm thông, chia sẻ với nước non và tần tảo kiếp người…”

(Trích Lời tựa Thẫn thờ quanh Núi Đôi)

Duyên thầm Hỡi người đeo mối tình câm Hoa còn hương ngát duyên thầm

ngày xưa Cái ngày mây chửa thành mưa Nắng chưa hồng nắng, trăng chưa

kịp tròn Cái ngày đáy mắt mỏi mòn Con tim quằn quại héo hon gọi tình Cái ngày trúc đứng lặng thinh Xòe bàn tay lá bên đình chờ nhau Cái ngày trầu úa héo cau Tiễn tà áo cưới qua cầu gió bay

Cái ngày xưa của hôm nay Của từ muôn kiếp nợ vay duyên thầm Lửa lòng chẳng tắt lửa lòng Suốt đời âm ỷ than hồng tình yêu.

Đẹp Tươi như hoa nắng của trời Đẹp hoa của đất ngời ngời chân quê Hoa tình đằm thắm đam mê Hoa hồn thơ thép bốn bề mãi xuân.

Lê Huy Khôi Hợp Thịnh, Bắc Giang

33


Truyện ngắn:

Lựa chọn

Nhà văn Mai Tiến Nghị Hải Hậu, Nam Định

Lão trợn mắt, ngán ngẩm nói với tôi: - Đ. mẹ cái thằng con tôi, nó ngu như con bò. Thi đại học làm cái đéo

gì. Ở mẹ nhà mà làm cán bộ xã, làm bí thư chủ tịch. Nó không nghe tôi...

Tôi bảo: cái lão này gàn! Báu gì cái chức cán bộ xã. Mà liệu có ai bầu.

Lão trợn mắt lên: sao lại không bầu? Thằng con tao trẻ khỏe học hành sáng láng, tài vặt hàng bồ, phong cách đàng hoàng như lãnh tụ..

Mà ông bảo báu gì á. Nó còn là bố cái thằng Đại học... như ông đấy, cũng Đại học, làm đến Hiệu trưởng mà vẫn phải cum cúp kính thưa kính gửi...

- Dễ mà được làm cán bộ xã à!

- Thì biết là không dễ nhưng không khó bằng đi thi đại học?

- Sao vậy?

- Ơ cái lão này, ngu thế! Vào được đại học là có phải con anh phải giỏi hơn hàng mấy nghìn thằng tuổi như nó, học hành như nó. Này nhé. Thi Đại học thì trong mười năm nghìn đứa thi một trường người ta chỉ lấy có năm nghìn đứa...

- Vậy là một chọi ba!

- Chỉ có thằng ngu mới nói như thế! Một chọi ba thì khó đếch gì nếu con mình chọi ba thằng què. Vật một phát ba thằng chết thẳng cẳng... Nhưng thực ra không phải là như vậy mà là một chọi mười nghìn. Con mình phải hơn mười nghìn thằng. Để đỗ được vào cái trường mà nó thi ấy nếu nó là thằng đỗ dù là đỗ thứ năm nghìn thì nó cũng phải cao điểm hơn

34

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t mười nghìn đứa. Tức là nó phải giỏi hơn mười nghìn đứa khác. Mà những đứa này đều thuộc diện học hành cẩn thận. Đúng không nào?

Phải chịu lão này nói đúng!

- Vậy thì tội đếch gì phải thi vào Đại học. Ở mẹ nó ở nhà. Làm thằng bảo vệ, làm cán bộ Đoàn... Trong thời gian những thằng kia vật vờ đói khát nhục như con chó... cắm cổ lòi mắt học hành thì con mình vẫn ăn trắng mặc trơn ở nhà, thỉnh thoảng lại có thể vênh mặt ta đây... thằng kia học xong đại học bơ vơ đang tìm việc làm thì con mình chí ít cũng lên tới phó công an hoặc phó bí thư xã đoàn... Rồi cứ thế mà lên...

- Nhưng mà có phải tất cả những thằng ở nhà đều làm cán bộ xã.

- Đúng! Nhưng những thằng ở nhà thì chủ yếu văn hóa lớp ba kỳ một. Cả xã may ra có vài thằng tốt nghiệp cấp ba còn ở nhà. Đánh đổ được mười nghìn thằng ở cả nước thì việc đánh đổ vài thằng ở xã là chuyện vặt. Đúng không nào? Vậy cho nên tớ ban ra nghị quyết cho thằng con: không đại học đại hiếc gì cả. ở nhà phấn đấu làm cán bộ xã để có ngày tao được làm bố thằng bí thư, làm bố thằng chủ tịch...

Nhưng thằng con lão không nghe lão. Nó thi đỗ và đi học Đại học Bách khoa.

*

Gần chục năm sau lại thấy lão tấp tểnh tay xách nách mang. Hỏi bảo đi đâu. Lão hổn hển thở bảo là đi lên thăm con. Trông bộ dạng lão dạo này hom hem lắm. Mắt đùn gỉ to bằng hạt gạo, lưỡng quyền nhô lên như sừng trâu nghé, lưng gù gập dáng tôm luộc dở. Giọng phì phào hụt hơi.

- Mẹ nó! Quân ngu như bò. Nói không nghe...

Mình hỏi chửi ai thì lão bảo chửi thằng con. Đúng là lão gàn, con cái học hành thành đạt, công ăn việc làm tử tế ở Thủ đô, con dâu cũng làm nhà nước lại mới có cháu nội... Ối người mơ mà chả được! Thế mà lại còn nên nước. Hỏi thêm tí...

- Thế nó đã mua được nhà ở Hà Nội chưa?

35

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Lão thở dài đánh sượt nghe chừng ngán ngẩm:

- Hai vợ chồng nó lương chưa đầy chục triệu, lại con nhỏ, lại thuê nhà, lại ở Thủ đô đắt đỏ nhất thế giới... thì tiền đâu mà mua nhà. Giá có tích cóp thì phải bắt đầu từ thời nhà Lý cách đây nghìn năm thì bây giờ mới đủ tiền.

- Đầy cán bộ xã bây giờ có nhà ở Hà Nội - Tôi buột miệng. Như chọc đúng cái bầu tâm sự, lão gằn giọng;

-Thì thế mới chửi thằng con ngu lâu.

Ừ thì ra lão cũng nhìn xa ra phết. Cái mộng làm bố Bí thư Chủ tịch cũng là cái cách nói quá để thỏa mãn cái bề nổi danh dự, cũng là để trả thù cho mấy tay lãnh đạo hống hách coi dân bằng con tép. Một kiểu nói của AQ! Nhưng về kinh tế thì nhỡn tiền thằng con lão thua mấy tay cán bộ xã thật!

Tôi trêu: Thôi! Làm lại từ đầu! Lên bắt thằng cháu nội về cho nó đi học ở quê để rồi sau này làm cán bộ xã.

Lão giãy nảy: Nói vậy mà nghe được à. Chả ai phú quý giật lùi, chả ai bế con dốc đầu giở xuống. Thôi thì không được làm bố Bí thư Chủ tịch thì cũng chẳng đứa nào dám chửi bố đám con cháu mình lên là được rồi. Chứ còn làm cán bộ xã thì cả làng cả tổng người ta vẫn ỉ eo moi móc. Mà thực ra thời buổi này làm cán bộ cũng khó. Làm đếch gì có dân chủ thật sự. Mình có tài có năng lực thật nhưng không cơ cấu thì cũng là thằng chân trơn. Mà được cơ cấu rồi lại phải gọi hàng trăm thằng bằng bố. Đếch vào nữa!

Lão chào tôi và vươn cổ, hì hục bước. Cái lưng đã thẳng hơn...

M.T.N

36


Trang th CÂU LẠC BỘ THƠ TRÀNG AN - HÀ NỘI

Hoàng Gia Cương

Biên giới! Tôi từng qua Móng Cái, Hà Tiên Từng đến Đồng Đăng, Mộc Bài,

Lao Bảo... Nơi biên giới như mặt ngoài tấm áo Cần giữ gìn không một chút sờn bong! Những “cột mốc” xưa trồng Nhằm rạch ròi biên giới Dù bằng gạch, bằng vôi,

bằng xi măng, đá khối Chịu nắng nóng nung,

chịu mưa buốt giội Vẫn gan lỳ bám trụ giữ đường biên. Có biên giới không tên Ngoài biển khơi xa tít Nơi sóng bạc đầu, sấm gào, gió rít Nơi trái tim rắn hơn sắt thép Giữ lá cờ trên bãi cát chơi vơi! Biên giới thật xa xôi Biên giới sao gần gũi ? Dẫu khoảng cách có muôn trùng

vời vợi

Dẫu nơi ấy ta chưa từng biết tới Vẫn rất gần trong mỗi trái tim ta! Những người con tận Lũng Cú,

Trường Sa Giữa rừng núi hoang sơ Giữa biển cả bao la Bằng mồ hôi, xương máu, thịt da Tiếp nối bước ông cha còn đổ Mặc sương muối, nắng nung Mặc biển gầm, gió hú Vẫn kiên cường giữ trời biển bao la! Vẫn kiên cường giữ biên giới quốc gia!

Lan Phiến

Tiếng rao đêm “Bánh khúc đây ai bánh khúc nào” Đêm vô tình gió lạnh ào ào Tiếng em rao chìm trong đêm vắng Bao ngôi nhà giữ khối ấm riêng “Bánh khúc đây, ai bánh khúc nào” Lời rao cóng lạnh tái tê Xin áo em đừng mỏng Gió bấc ơi đừng về.

37



Hạnh Mai

Người đàn bà sửa xe Năm nay tóc bạc thêm nhiều Bà vẫn ngồi sửa xe dưới gốc bàng

đầu phố Bàn tay lấm lem dầu mỡ Không che nổi đốm đồi mồi Nghề mưu sinh lăn lóc với đời Nghiệp đàn ông vận vào kiếp đàn bà

khó nhọc Vừa buông cờ lê đã cầm móc lốp Những tay lái nhờ bà không lệch

hướng đi

Gần trọn đời sửa xe Vá lành bao nhiêu vỏ lốp Xiết chặt bao nhiêu con ốc Bơm căng bao nhiêu ruột săm Mà đời bà lép xẹp gốc bàng... Lá bàng đỏ rồi lá bàng lại xanh Năm tiếp năm bình thản Bây giờ bà hay lơ đãng Nghe dòng đời loang loáng trôi qua.

Vũ Đình Long

Cổng làng Cổng làng có tự bao giờ Hình như cùng tuổi với bờ tre xanh Làng như chiếc thúng cạp vành Chở che no đói rách lành chốn quê Thương người đi mãi không về Cổng làng vịn bóng hàng tre

khóc thầm Những khi nắng nỏ mưa dầm Thợ cày thợ cấy trú chân chuyện trò Đêm trăng trai gái hẹn hò Tình quê đằm thắm nào ngờ đã... phai. Làng giờ như áo vá vai Cánh đồng ngang dọc lâu đài

chung cư Đất chia lô tựa bàn cờ Cổng làng lẻ bóng chơ vơ tủi hờn Tre xanh dáng cũ đâu còn? Làng xưa vẫn đấy mà hồn quê đâu?

38



Cù Thùy Loan

Giỗ bạn (Kính viếng đồng đội các liệt sĩ trên mặt trận Vị Xuyên, Hà Giang)

Chúng mình trạc tuổi như nhau Cùng nơi tuyến đầu đạp đá xông lên

Một thời Tổ quốc gọi tên Nắng mưa buộc bụng canh đêm

chống trời

Cách xa mấy chục năm rồi Bạn nằm đâu giữa núi đồi mênh mông!

Nay ngày giỗ bạn biết không Những khuôn mặt cũ của đồng đội lên

Núi rừng xào xạc gọi tên Sụt sùi nắng đợi bạn bên kia đời

Bóng ai chẳng rõ mặt người Chỉ nghe đất đá rối bời âm dương

Pháo địch chia cắt hai đường Mỏm đồi vươn cổ ngóng

thương chính mình

Nén nhang rưng rức nghĩa tình Đá ôm mặt khóc hiện hình bạn tôi!

Lam Uyên

Tự cảm Nhẩm câu thơ trận mạc Rồi câu thơ tình yêu Nước mắt nhiều vị mặn Trái tim nhiều dốc đèo Khi đành quên môi thắm Khi lỡ vẻ yêu kiều Tha thứ cho ta nhé Hỡi người mà ta yêu!

39



Lưu Hoàng Khánh

Văn Nhân Kính gửi P.Q

Gió Hồ Tây bồng bềnh râu tóc Núi Ba Vì xa... Trời thẳm hư không... Câu thơ nào phút ngã lòng ông vịn Bên cột lim già không chịu mối xông? Nước Hồ Tây giờ trai làm ngọc Bốn mùa vườn đều đặn lứa hoa Dốc cạn bầu ông say cùng thi hữu Mấy niềm vui hương ngát sen trà Riêng nghiệt ngã mịt mù Côn Đảo Có lẽ nào ông vẫn chửa vượt qua Những trang sách - trang đời - tái bản Sao mắt ông còn rõ vết lệ nhòa?

1992

Nguyễn Đức Bình

Nhớ nhà Có quê mà chẳng có nhà Heo may thổi lật lá đa sân đình Rãnh cây lệch dấu chân mình Vẻ bừa cắm thẳng đo tình nông sâu Phật làng nặn tự đất nâu Vàng son phù lấp cái màu chân quê Núm nhau làm mốc đường về Khói hương mộ mẹ bốn bề gió lay Giữa trời lạc cánh chim bay Tha hương có kẻ chiều nay nhớ nhà!

40



Đặng Minh Kính

Trước lăng vua Khải Định Thời gian hóa đá đã lâu Sao người vẫn mãi đứng chầu dưới sân Áo khăn phủ mấy phong trần Trung quân tình nghĩa có dần

nhạt phai Bệ rồng canh lúc trẻ trai Hồn kia đá nọ gác hoài ngàn năm Đương thì được mấy tri ân Túi cơm giá áo xoay vần đến đâu Mắt buông khép giọt u sầu Sông này biển nọ biết đâu mà chờ Ta về chép lại câu thơ Thoảng như sông Mã cũng vừa qua đây Sân loan còn đọng dấu giầy Tượng im cỏ muốn vươn đầy mai sau.

Nguyễn Thị Ngọc Hà Chỉ còn tiếng gió

tiễn đưa Kính viếng hương hồn Nhà thơ Trinh Đường

Thế là tan kiếp phù du Trả hồn về gốc Mù U quê nhà* Trả đời nhang khói hương hoa Trả hồng nhan giọt sương sa cuối trời

Cõi này ngắn ngủi thế thôi Đến chưa ấm chỗ đã rời chân đi Nổi chìm mấy cuộc thiên di Đắng cay mình lại nhâm nhi

chính mình

Bây giờ chị phận hóa sinh Bút nghiên lạc giữa nhân tình mà đau Bấc tàn đèn cạn hết dầu Câu thơ tan tác biết đâu âm trần Bóng vừa khuất nẻo mây vần Phía sau bụi xóa dấu chân một đời

Đam mê đến trót cuộc chơi Chỉ còn tiếng gió... ơ... hời tiễn đưa.

41

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Gia đình Việt

C u ồ n g g h e n l u ậ n đ à mC u ồ n g g h e n l u ậ n đ à mC u ồ n g g h e n l u ậ n đ à mC u ồ n g g h e n l u ậ n đ à m

Người Đồng Chiêm Kienlucbat

1. Ghen tuông là một thuộc tính của con người, bởi vậy nó tồn tại khách quan trong mỗi chúng ta, nó can thiệp vào mọi mối quan hệ, đặc biệt là trong tình yêu và hôn nhân. Từ xa xưa của lịch sử cho đến hôm nay đã có quá nhiều những vụ cuồng ghen xảy ra, hậu quả nó để lại là vô cùng kinh khủng. Ngay trong xã hội ta hiện nay, khi văn hóa và tình người đang tuột dốc thì những mật độ của những cơn cuồng ghen có vẻ như đang ngày một nhiều lên. Chỉ cần vào Google tìm kiếm, gõ vài chữ như “cuồng ghen” hay “giết người vì ghen” là hiện lên hàng trăm ngàn kết quả về những cơn ghen kinh thiên động địa. Xin điểm qua vài vụ trong muôn vàn những cuộc cuồng ghen của cả phái mạnh và phái yếu trong mấy năm vừa qua.

“Ngày 30/3, gia đình chị H.T.B.T (24 tuổi) mới lo xong hậu sự cho mẹ là bà Nguyễn Thị Phụng (45 tuổi). Bà Phụng bị chính người con rể của mình là Đặng Ngọc Sơn (32 tuổi, quê Tiền Giang) đâm trọng thương và tử vong hôm 26/3. Trong căn nhà nằm sát đường Song Hành (ấp Đình, xã Tân Xuân, huyện Hóc Môn, TP.HCM) vẫn còn đẫm không khí đau buồn.”. Chỉ vì ghen tuông mù quáng, Sơn đã hại chết mẹ vợ, còn đâm thủng bụng em vợ mình.

42


Đầu năm 2016 một vụ ghen tuông kinh hãi xảy ra tại thôn Nậm Hán, xã Cốc Ly, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Người chồng là Sùng Văn S (SN 1988) bị vợ là Tráng Thị Ọt (SN 1984) cắt phăng “của quý” lúc đang ngủ. Nguyên nhân ban đầu được xác định vợ phát hiện chồng có tính trăng hoa, nhiều lần khuyên can chồng không được, cơn ghen nổi lên, chờ đúng hôm chồng đi uống rượu về lăn ra ngủ, cô vợ đã dùng dao cắt phăng “của quý” của chồng rồi bỏ trốn. Việc phái yếu nổi cơn tam bành cắt “của quý” hay giết chồng vì ghen không phải là chuyện hy hữu trong mạch ghen tuông ở thời hiện đại này: “Sáng 20/4, lãnh đạo bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh An Giang cho biết: Bệnh viện đang cấp cứu bệnh nhân tên T. (30 tuổi, ngụ TP.Long Xuyên) nhập viện trong tình trạng “của quý” bị cắt, tuột đứt 2/3 da bìu, mất máu nhiều, huyết áp tụt và đặc biệt suýt đứt niệu đạo. Bác sỹ điều trị cho biết thêm, lúc nhập viện, do ngại ngùng nên anh T. khai do lúc đi cắm câu bị con dao rơi trúng vào hạ bộ. Sau khi được các bác sỹ tư vấn, hỏi han thì anh thú nhận do mâu thuẫn gia đình nên bị vợ dùng dao cắt. Điều này cũng khiến các bác sỹ và mọi người bất ngờ vì đòn trả thù độc ác của người vợ...”

43

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Những vụ án ghen tuông đau lòng không chỉ xảy ra với lứa

tuổi còn trẻ trung, thiếu chín chắn mà ngay cả với các bậc đã lên ông lên bà:

Ngày 15/4, TAND tỉnh Đắk Lắk cho biết đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử bị cáo Hoàng Văn Vình (63 tuổi, trú xã Ea Phê, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk) về tội “Giết người”. Nạn nhân là cụ bà Lý Thị Rén (66 tuổi) bị chính chồng mình là cụ Vình dùng dao đâm nhiều nhát vào người khiến nạn nhân tử vong tại chỗ. Anh Hoàng Văn Tướng (con trai của hai cụ) đau lòng kể lại: Khi nghe tiếng ầm ĩ xảy ra trong nhà, nghĩ cha mẹ chỉ cãi nhau một chút rồi thôi. Tuy nhiên, khi vừa bước chân lên phòng, thấy mẹ mình nằm gục trên vũng máu, còn bố thì dùng con dao tự đâm vào người. Anh Tướng nhanh chóng nhảy vào can ngăn rồi giật lấy con dao, sau đó hô hoán đưa bố đi cấp cứu...”

2. Qua một số vụ án cuồng ghen điển hình vừa dẫn ở trên đây mới thấy những đệ tử của Hoạn Thư thời nay thua xa sư tổ của mình về việc hành “đạo ghen tuông” khi lâm trận. Hoạn Thư thời ấy, với thế lực là một ái nữ của quan thượng thư bộ lại thì để thỏa cơn ghen cô ta có thể thủ tiêu cả trăm người con gái cỡ như Thúy Kiều, ấy vậy nhưng để giữ chồng và thỏa nỗi ghen tuông, Hoạn Thư đã chọn giải pháp khác. Giải pháp ấy dẫu gây đau đớn về tinh thần, nhưng còn hơn là tránh được sự đổ vỡ gia đình và cao hơn nữa là tránh được những sự chết chóc vì ghen. Vì nhẽ ấy mà Hoạn Thư được tha khi Thúy Kiều báo ân báo oán

Như đã nói ở trên ghen tuông là một thuộc tính đã được mặc định trong cảm xúc của con người, nó tồn tại khách quan trong mọi hệ tư tưởng, mọi hình thái xã hội, sự có mặt của nó ở mức độ vừa phải sẽ tạo ra một đối trọng để giữ cho các mối quan hệ xã hội tồn tại trong sáng và các đối tượng trong mối quan hệ ấy sống có trách nhiệm hơn. Nhưng trong các nguồn cảm xúc, thì cảm xúc ghen tuông là thứ khó kiềm chế, khó kiểm

44

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t soát nhất, bởi vậy, khi nó nắm được hoàn toàn quyền điều hành con người, thì sẽ tạo ra những hậu quả khôn lường. Ghen tuông mù quáng để lại những hậu quả đau xót cho gia đình và xã hội, từ sự cuồng ghen mà biết bao gia đình, bao mối quan hệ tan nát, máu - nước mắt - tiền bạc vẫn đang đêm ngày đổ xuống những cơn ghen mù quáng của kiếp người.

3. Ghen tuông là cảm xúc dâng lên khi bị bỏ rơi, bị phụ bạc. Nếu lý trí của bạn không tỉnh táo, nó sẽ biến hóa vô cùng, nhân danh các kiểu để xúi giục bạn gây tội ác, nó sẽ phá nát gia đình, phá tan cuộc đời và nhiều mối quan hệ khác của bạn. Cuồng ghen không loại trừ ai, nếu chẳng may ta trở thành đối tượng của một cuộc ghen tuông mà ta không đủ tỉnh táo và lý trí, ta cũng hành động cho thỏa mãn cái sôi sục hủy diệt đang cuồn cuộn dâng lên, thì ta cũng trở thành nạn nhân của cuồng ghen. Ghen tuông là nguồn cảm xúc không thể tận diệt, nhưng có thể kiểm soát được nó. Chả ai có thể đem kinh nghiệm của người này, người kia mà áp cho mỗi cuộc ghen tuông, nhưng để cảm xúc ghen tuông không chiếm được quyền điều hành toàn bộ lý trí của con người, thì khi tiếp nhận được thông tin, cần một khoảng thời gian ngồi lại để bình tĩnh cân nhắc những việc nên làm, lúc ấy mỗi hành động, mỗi ý nghĩ phải được cân nhắc cẩn thận. Nếu bạn chưa có gia đình, thì hãy nghĩ về những bậc sinh thành và bản thân mình trước khi hành động cho thỏa máu ghen tuông. Nếu bạn đã lập gia đình, đã có con cái, thì hãy nghĩ đến cha mẹ của hai bên và con cái thì cơn ghen đang hừng hực trong lòng sẽ từ từ lắng xuống. Nếu bạn là người trân trọng đức tin theo Phật giáo, hoặc Ki-tô giáo, v.v... bạn hãy nghĩ đến những vị đại diện cao nhất cho đức tin tôn giáo của bạn, hãy nhắm mắt lại, nhờ các ngài ấy áp chế con quỷ ghen tuông đang lồng lộn trong lòng bạn. Đức tin và lý trí sẽ là điều kiện cần và đủ để giúp bạn phong tỏa và giải phóng nguồn năng lượng tiêu cực của một cơn cuồng ghen đang nhen nhóm trong bạn.

N.T.K

45

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nguyễn Mạnh Chu Hội VHNT Tp. Hà Nội Thanh Xuân - Hà Nội

Tiếng thơ bên hồ Thiền Quang(*)

Ngổn ngang đời Thiền Quang trầm lắng Đau đáu người thơ Dấu yêu thương hằn ngang vuông mặt

Đây phố Nguyễn Du đêm Kiều vẫn thức

Vẳng tiếng đàn khóc thập loại chúng sinh

Mùa xuân đầu đón búp tươi xanh Đời biến khúc khổ đau giăng mắc Buổi sáng rỗng không,

kinh hoàng mơ vỡ nát Bình minh về trắng đêm Văn Cao(**)

Mỏi bước đời Lưu Quang Vũ(**)

quặn đau Trăng ngả bóng hương cây

đầy thi ảnh Gương mặt đắm yêu tràn nỗi buồn

cô quạnh Lả tả hoa vàng tan tác bầy ong

Con chữ cồn cào thơ trăn trở tháng năm

Bom vẫn nổ dù đã ngưng cuộc chiến Hạn nứt mặt người,

cá trắng sông trắng biển Lối cũ mòn còn níu bước gian truân Lấn đất chiếm biển, kẻ tham ác

cuồng ngông I.S súng bom nhằm con người vẫn nổ Động đất, bão giông, sóng thần,

đất lở Buộc kiếp người chìm nổi mong manh

Thơ chở hồn người trĩu gánh nhân gian

Sẻ thương đau chia nỗi đời nghen khóc

Hồ nước rưng rưng đọng đầy ánh mắt Hoa đất người, thơ hát khúc tình ca.

4-2016

________________ (*) Bài thơ sử dụng một số ý từ tác phẩm: “Kiều”, “Người gảy đàn đất Long Thành”, “Văn tế thập loại chúng sinh” của Nguyễn Du. “Mùa xuân đầu tiên”, “Năm buổi sáng không có trong sự thật”, “Ba liên khúc tuổi 65”, nhạc và thơ Văn Cao “Hương cây”, “Hoa vàng ở lại”, “Bầy ong trong đêm sâu”, thơ Lưu Quang Vũ. (**) Văn Cao và Lưu Quang Vũ đã từng ở phố Yết Kiêu, Trần Quốc Toản gần hồ Thiền Quang.

46


Bùi Thị Hạnh Thanh Xuân - Hà Nội

Giỗ mẹ ở Anh Quốc Giỗ mẹ con không ở nhà Nén hương chới với vời xa

phương trời Mẹ đi mây gió mẹ ơi Tận Anh Quốc có thấu lời con không... Hai hàng nước mắt buốt lòng Lần đầu xa mẹ vẫn vòng tay ôm Thấm thoát đã sáu năm tròn Sang Anh lần nữa có còn mẹ đâu Nước người gió trước gió sau Ngọn nào gió quẩn hàng cau mẹ về Vẫn xôi lúa miến dong quê Thoảng hương ngô nếp triền đê

làng mình Đất người ta mẹ có linh Độ trì con cháu ấm tình tha hương Chắt khấn cụ đến là thương Tiếng Anh lẫn Việt nào tường tổ tiên Thôi... cũng thế giới người hiền Vạn dặm mẹ vẫn ở liền cháu con.

27-8-2015 Lon Don

Phạm Quỳnh Loan Facbooker: Hoa Cau Bắc Từ Liêm - Hà Nội

Đến với mây trời Đất Mai Châu cái chân chưa lần đặt Chỉ nghe anh thủ thỉ qua thơ Con chim rừng lẻ bạn gáy cúc cu Lửa nhà sàn bập bùng

đêm “hạn khuống” Bản Lác, Dốc Cun đã mấy mùa

hẹn lỗi Áo cóm váy xòe vấp nỗi nhớ sang canh Hát khắp giao duyên va vào đêm

lửa trại Con nai rừng vo mắt hóng trăng thanh. Thung lũng mùa này mận nở trắng

chưa anh? Vành khăn mây khoác vai trời níu lại Hỏi suối Xia dòng trong còn ngóng đợi Hỏi cầu thang chín bậc có thức chờ? Hỏi cái bụng còn dềnh lên nỗi nhớ Mong em về cùng dệt vải se tơ Buộc chỉ đỏ cổ tay cho mầm xuân

cựa quậy Đêm noel nghiêng ngả giữa mây trời.

47

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nguyễn Mạnh Thắng Hội Nhà văn Hà Nội

Thoảng qua nỗi buồn Đem buồn tôi gửi vào thơ Không rao bán, cũng chẳng chờ ai mua Đau buồn lãng đãng ngày xưa Đã đem gieo xuống bốn mùa

văn chương Giấu... Lục bát - Ẩn... thơ Đường Văn xuôi, ngược những vấn vương

lòng mình Nỗi riêng trục trặc gia đình Người xưa thú nhận chính mình

gây nên Chuyển mùa... Hoa rụng tàn đêm Tình buồn rẽ lối, nhớ quên nhòe dần.

Chờ xuân Nhân tình cạn kiệt những hoài mong Thời cuộc như xui họa chuyển vần Thế thái mỏi mòn trong chờ đợi Cỏ đè chết cỏ, chửa thấy xuân.

Văn cúng 23 tháng chạp Mỗi năm dâng sớ một bài Văn trào phúng, lấy chất hài

làm vui Chắc gì đã thấu tới trời Thôi thì giải tỏa, tự tôi lừa mình Năm nay bận rộn thiên đình Chợ trời tan muộn, nội tình chưa yên Hết năm dâng tấu sớ lên Làm theo lệ cũ, biết trên chả nhìn… Chỉ mong… trên ấy giữ gìn Đừng gây bão gió, dân tình khổ thêm Một câu tái thỉnh khấn lên: Soái ca yên vị, đừng quên dưới này.

N.M.T

48


Đỗ Chiến Thắng Hà Nội

Hoàng Hôn

Tôi về nhặt nắng hoàng hôn

Lượm câu thơ cũ thả hồn ngày mưa

Bóng đò cắm lệch chiều xưa

Chừng như em cũng mới vừa qua đây

Nghe trong tiếng gió khô gầy

Mang xào xạc thả vơi đầy bến sông

Giã từ nhau sáo sổ lồng

Nhịp chèo cứa nát nỗi lòng chiều ơi

Sông đau bên lở thương bồi

Lững lờ con nước trôi trôi ngập ngừng...

13-6-2016

Rượu ơi

Nâng ly uống rượu với đời Ly đầy thương nhớ ly vơi lọc lừa Ly nào chạm tới ngày xưa Thắt lòng ánh mắt em vừa dao cau Ly này chạm với ly sau Uống đi nghe tóc nhuốm màu thời gian Cụng ly vấp chạm hồng nhan Đêm đông phả lạnh lỡ làng. Rượu ơi! Ly này chưa nhấp đã rơi Chạm bờ môi thốt những lời chua cay Thôi đừng chạm tỉnh với say Đau hồn thu nấc những ngày

không nhau.

11-2016

Men yêu Em về cơi nới tình xuân Cởi toang chật hẹp đong vần vũ mưa Cải ngồng đắng trổ bến xưa Làn mây cõng gió địu trưa sang chiều Sương mù ẩm mốc chữ phiêu Hồi xuân pha đượm men yêu

dâng đời.

Đ.C.T

49


Phòng Văn nghệ Dân gian Đất Việt

MỘT NĂM NHÌN LẠI

Du Tử Anh

ốn năm là khoảng thời gian không ngắn nhưng

cũng chẳng thể gọi là dài cho một chặng đường phát triển của Phòng Văn nghệ dân gian - Công ty CP Văn hóa Đất Việt. Điểm lại năm 2016 để thấy được những điểm nổi bật, đổi mới cũng như những cố gắng của tập thể cán bộ và giáo viên của Phòng VNDG cùng học viên trong năm vừa qua.

Các học viên của lớp sân khấu chèo

Trong xu thế đổi mới hiện nay, thị hiếu của xã hội đang chạy theo các phương tiện nghe nhìn hiện đại, dó đó các loại hình nghệ thuật sân

khấu truyền thống gần như thiếu đất dụng võ. Đó cũng là hiện trạng chung của nhiều phòng văn nghệ dân gian hiện nay. Trước những khó khăn đó, Phòng Văn nghệ Dân gian Đất Việt đứng đầu là NS Trương Thu Hiền (Trưởng phòng), NS Trương Mạnh Thắng (Phó phòng) cùng các giáo viên và các học viên nỗ lực hết mình để tổ chức, dàn dựng nhiều chương trình chất lượng cao.

Hiện tại, Phòng Văn nghệ Dân gian Đất Việt vẫn duy trì được đều đặn mỗi tuần một buổi, từ 12h đến 17h chiều chủ nhật.

Trong năm qua, có những thời điểm số học viên của Phòng lên đến gần 30 người, cùng tham gia, tổ chức được nhiều hoạt động và để lại ấn tượng mạnh trong lòng khán giả. Và xin lại điểm lại một số hoạt động nổi bật như:

B

50


Đội nhạc công nữ trống rồng khóa 2 làm lễ trình thánh tại đình Giáp Lục, phường Tân Mai, quận Hoàng Mai, Hà Nội ngày 16/11/2016 (âm lịch).

Trưởng phòng VNDG Trương Thị Hiền và Phó phòng Trương Mạnh Thắng cùng các học viên lớp sân khấu chèo tới dự và chúc mừng Nhà hát chèo Việt Nam nhân kỷ niệm 65 năm ngày thành lập và đón nhận huân chương lao động hạng II.

Giám đốc Nguyễn Thế Kiên và NSƯT Mạnh Phóng tại lớp dạy hát chèo của Phòng VNDG Đất Việt.

Với định hướng liên tục tìm tòi, liên tục đổi mới để tồn tại và khẳng định mình, bước sang năm 2017 Phòng VNDG Đất Việt hướng đến các hoạt động:

Tổ chức hướng dẫn Lục Cúng Hoa Đăng cho một số di tích đền chùa thuộc khu vực Hà Nội.

Tổ chức sinh hoạt nghệ thuật và âm nhạc dân tộc tại các Khu phố cổ và Đền Ngọc Sơn.

Liên hệ với các tỉnh quanh khu vực Hà Nội để tổ chức cho các CLB, các đội văn nghệ được giao lưu, học tập... Chắn chắn, trong những năm tới, qua những hoạt động ngày một chuyên nghiệp của mình Phòng VNDG Đất Việt sẽ mang về nhiều những thành công hơn nữa.

D.T.A

Phòng văn học và lịch sử Đất Việt

51


Trang th Bình Đ nh

Ngô Văn Cư Hội VHNT Bình Định.

Chiều xuân Chiều xuân mưa như không mưa Lây phây một làn sương nhẹ Tiếng chim cũng vang rất khẽ Nghịch cùng ngọn gió vẩn vơ. Chiều xuân ai khuất bóng mờ Còn rơi làn hương ngày cũ Ta nhặt nụ cười tuổi trẻ Gặp từng nỗi nhớ khôn nguôi. Chiều xuân tôi gặp lại tôi Cánh diều tuổi thơ mê mãi Nụ cười hồn nhiên vụng dại Mối tình thuở mới tròn trăng. Chiều xuân lòng bỗng bâng khuâng Đất trời dịu dàng đến thế Dẫu bao thăng trầm dâu bể Vẫn yêu hết chặng đời này...

Lư Thành Long Hội VHNT Bình Định

Lý Sơn ơi! Trên đỉnh cao Thới Lới Bình minh xanh, biển hát mơ màng Cờ Tổ quốc chạm mây sáng hồng

một dải Lý Sơn ơi! Hòn đảo khắc tên vàng.

Ôi đảo Lớn, đảo Bé Đại dương xanh lòng mẹ thiết tha yêu Nơi lắng đọng hồn thiêng bờ cơi Thuyền thong dong đôi cánh sóng

dạt dào

Hốt một nắm đất Cù Lao Mặn nồng lời ru biển cả Nghe hồn nghĩa sĩ tiêu dao Hoàng Sa máu đào còn đó

Cúi đầu trước từng mộ gió Xạc xào một cõi anh linh Tò Vò hoàng hôn nắng đỏ Sinh sôi cuộc sống chuyển mình

Trên đỉnh cao Thới Lới Lý Sơn ơi! Biển hát mơ màng Cờ Tổ quốc tung bay sáng hồng một dải Hòn đảo tiền tiêu,

lịch sử khắc tên vàng!

52



Lưu Xuân Cảnh Hoài Ân, Bình Định

Quê Miền quê thơ mộng mất khi nào? Chẳng thấy bờ tre rợp lối vào Biệt tích lia thia cùng sáo sậu Mù tăm tu hú với chào mào Lưng chừng chiền chiện kêu vang núi Lơ lững cánh diều vút tận sao Khói bếp lam chiều mờ ảo ảnh Lâu rồi nỗi nhớ cứ xôn xao.

Nguyễn Văn Hạt Hoài Ân-Bình Định

Kí ức một miền quê Lặng nhìn về phía quê xa Nhớ bầy đom đóm bay ra từ rừng Đàn dơi vỗ cánh không ngừng Mang mùi ổi chín đến từng góc sân. Lặng nhìn về phía dòng sông Dáng con diều nhỏ bềnh bồng tuổi thơ Thuyền nan đứng bến đợi chờ Chở bao khát vọng sang bờ đi xa. Lặng nhìn về phía mẹ ta Mặt trời đứng bóng, chợ xa theo về Lăn xăn mấy chén chè quê Mừng vui như hội mẹ về bên con! Lặng nhìn về phía trăng non Ngày em mười tám tôi còn học xa Mỗi lần xuống bến thuyền qua Bờ sông ai đứng như là tiễn đưa. Chợ quê, hương ổi, hàng dừa Dòng sông, dáng đứng như

vừa hôm qua Lặng nhìn về phía quê xa Nôn nao tiếng gọi: chờ ta, ơi đò!

53



Võ Tấn Hùng Tuy Phước, Bình Định

Lên đài xuân thăm mộ Hàn Mô�i độ xuân về lại đê�n đây, Nơi Hàn an nghỉ cảm thương đầy. Thi Nhân đồi lộng thơm hoa cỏ, Ghềnh Ráng sóng duềnh

thâ�m nước mây. Lơ lửng tiếng thơ xao gió mỏng Đu đưa cành liê�u động trăng gầy, Nghe như lẩn khuất người đâu đó, Mô�t nén hương lòng thơm khỏa khuây.

Võ Văn Thời Hoài Nhơn, Bình Định

Phía không anh Em lại mơ về phía không anh Khoảng biền biệt nuốt vầng trăng

lặng lẽ. Đời lạc lối mang em về lối rẽ, Quanh đồi sim chiều loang loáng

nhạt nhòa. Về phía không anh trong tiếng nấc

vỡ òa Mưa xối xả như níu chân người bước. Phía không anh dòng đời trôi ngược Cuốn lời thề đắp lên mảnh đơn côi. Em lại nhìn về phía xa xôi. Tim lạc lõng giữa dòng đời xám xịt. Nhốt lòng mình trong vòng vây mù mịt. Bới đất tìm chút tím ngắt ngày xưa. Em lại tìm về để xâu chuỗi hạt mưa, Gom bong bóng, khóc úng chiều

úa nắng. Rót chùm đau vào cốc lòng lẳng lặng Tắm gội lạc loài, khi về phía không anh.

29.3.2016

54



Nguyễn Văn Cúc Hoài Nhơn, Bình Định

Tìm về Chiều nghiêng nghiêng vạt mây hồng Trời khe khẽ gió bồng bềnh tóc mây Em đi quên tháng quên ngày Em về tìm lại vòng tay ấm nồng. Em về tìm lại dòng sông Em về tìm lại cánh đồng thân thương Em về tìm lại con đường Ngày nào hai đứa cũng thường ước mơ. Mong ngày thửa ruộng chung bờ Em lo cấy hái, anh lo tranh tài Một mai mai một một mai Đơm bông kết trái được vài trẻ thơ.

Nguyễn Vinh Hoài Nhơn, Bình Định

Mừng xuân Nàng xuân kiều diễm tựa tiên nga Váy ngắn hài cong đến tận nhà Tay bắt mặt mừng trao nhánh phúc Miệng cười nghiêng nón

tặng cành hoa Trao tài trí đức cho đàn trẻ Chúc thọ ban ân đến tuổi già Vuốt tóc dặn dò con cháu học Thành tài giúp nước Việt vươn xa.

Huỳnh Quốc Chí Hoài Ân, Bình Định

Vỡ mùa thương cũ Em về quê đã vào thu Cánh sen sót lại lời ru la đà... Bóng mây phủ nửa chân xa Nghe trong khoảng vắng vỡ òa

mùa thương...

55



Phạm Trung Hưng Hoài Ân, Bình Định

Những chuyến đò ngang (Tặng chị Thu Viên nghỉ hưu)

Ba lăm năm, vạn hai ngày Chở bao nhiêu chuyến đò đầy

sang sông Viết bao viên phấn đã mòn Mà trang giáo án vẫn còn chất thơ. Chúc chị về với miền mơ Để con đò nhỏ em thơ chống chèo Chống chèo rồi lại chống chèo Vượt bao dòng thác bọt bèo vẫn sang. Đò ngang rồi lại đò ngang Biết bao lữ khách nghèo sang gọi đò Chị về ấp ủ câu hò Lời ru để lại vọng hoài ngàn năm!

Nguyễn Quang Vinh Hoài Nhơn, Bình Định

Lỡ duyên Hoàng hôn rặng núi nhấp nhô Bến xưa thuyền cũ đợi chờ nàng không Thuyền đà đưa khách sang sông Quá giang mới biết

thuyền không bến bờ. Rằng nàng, ai đợi ai chờ Tóc thề lỏa xỏa chấm bờ vai xinh Mênh mông sóng nước vô tình Đẩy đưa thuyền mãi,

bóng hình dần tan. Mái chèo cùng với thuyền nan Nước xuôi xuôi mãi bến ngang

lạnh lùng.

56


THWNH TÂM - NỖI NHỚ TRWN LÊN TỪNG TRANG VIẾT

Nhà thơ Lê Đức Nghinh (Hội Nhà văn Hà Nội)

ác giả Nguyễn Thành Tâm, bút danh Đại Ngàn

kỹ sư trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Là cô giáo dạy chuyên toán. Tưởng chừng những con số, định luật, định nghĩa, thuật toán... đòi hỏi sự chính xác tỉ mỉ đến khô khan, còn tìm đâu cảm xúc dành cho thi ca được nữa. Bất ngờ gặp chị trong buổi kết nạp hội viên mới tại CLB thơ Tràng An. Nhận tác phẩm “Tràn trong nỗi nhớ” do Nxb Hội Nhà văn phát hành tháng 9 - 2016 của tác giả Đại Ngàn. Gần 100 trang gồm 50 bài thơ nhiều thể loại như: Lục bát, ngũ ngôn, thơ tự do... viết về quê hương, đất nước, bạn bè, người thân và mảng tình trong thơ chị. Đọc qua mỗi trang viết, tôi thấy Đại Ngàn là người chân thành, đa cảm. Nỗi nhớ da diết, yêu thương tràn lên từng trang thơ của chị. Phải là người đắm đuối với quê hương nhiều lắm thì trong tác phẩm của chị những hình ảnh quê mới trở đi trở lại để cho người thơ day dứt trải lòng tâm sự như thế.

Đọc thơ của Thành Tâm tôi có ấn tượng với những dòng Lục bát quen thuộc, chân mộc, gần gũi với cuộc sống thường nhật. Chị cũng chịu khó tìm tòi mà thổi hồn cho mỗi tác phẩm. Nỗi nhớ thật giản dị thấm đẫm từng trang sách tuổi thơ. Tác giả Nguyễn Thành Tâm viết: "...Khát chiều một thoáng khói quê/ Lần theo ví dặm con về mẹ ơi/ Nếp vàng chuốt óng sân phơi/ Cho con lăn lóc giữa trời nhớ thương....." (Nhớ quê)

Đi đến đâu hình bóng quê nhà vẫn gắn cùng kỷ niệm của chị: "...Con qua muôn nẻo núi sông/ Thắt lòng một thoáng hương đồng gió quê". Hay một hình ảnh rất đẹp tràn qua nỗi nhớ trong bài “Cánh cò tuổi thơ”: Cánh cò úp mặt trên đồng/ Để tìm hương cỏ ngày không có người...". Đọc những câu thơ giản dị ấy thấy nỗi niềm canh cánh tìm về kỷ niệm tuổi thơ mà nuối tiếc. Cánh cò úp mặt trên đồng hình ảnh gần gũi với làng quê Việt

�

57

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nam. Nay nhiều vùng cánh cò úp mặt ấy không còn nữa. “...Để tìm hương cỏ ngày không có người”. Nhớ cả đến những bóng cỏ trên đồng nhưng cò chỉ dám tìm về khi trên đồng không thấy bóng người. Mấy câu thơ như lời cảnh tỉnh, một thông điệp về sự hủy hoại, tàn phá thiên nhiên và trách nhiệm của mỗi chúng ta hôm nay.

Con đò hình ảnh quen thuộc ở mỗi làng quê bên những dòng sông nay là những chiếc cầu bê-tông. Bóng đò chỉ còn là hoài niệm cũng được Thành Tâm đưa vào tâm trạng thơ của mình: "...Phù sa lạc bến đỏ buồn/ Bến chờ ở phía thượng nguồn gió mưa/ Bao giờ cho đến ngày xưa/ Đò đi dầu dãi nắng mưa lại về...."

Những nuối tiếc trong thơ Đại Ngàn đọc lên cũng thấy xao xuyến nao lòng. Men theo bài hát Quê hương của nhạc sĩ Giáp Văn Thạch. Thơ Đỗ Trung Quân, lời bài hát như nói hộ nỗi niềm nhớ nhung trắc ẩn của những người con xa xứ. "Quê hương là con đò nhỏ/ Êm đềm khua nước bên sông... Quê hương nếu ai không nhớ/ Sẽ không lớn nổi thành người....". Thơ Thành Tâm dịu dàng êm ả những cảnh đẹp của

quê hương đất nước người thơ đã hòa mình cùng thiên nhiên để quyến rũ bạn đọc như ở Thác Cam Ly chị viết: "Cam Ly sương quyện mây ngàn/ Thác reo cùng gió cung đàn ai ngân/ Bước chân lạc chốn phong trần/ Thực hư, ảo mộng/ quên phần thế gian...".

Nỗi nhớ tràn lên những trang viết từ hình ảnh của người cha vất vả nhọc nhằn, lam lũ bên cạnh người mẹ hiền tần tảo, thương yêu như những lời tự sự giãi bày nỗi lòng của tác giả với bậc sinh thành đã luôn dõi theo suốt hành trình cuộc đời và nuôi lớn cả cho hồn thơ của chị. Những câu thơ mộc mạc như ngô lúa trên quê hương Vĩnh Lộc viết về cha như hiểu được nỗi nhọc nhằn của người: "... Con xin lội lại đồng sâu/ Để mong nhìn lại bạc màu áo cha..... / Cha đi lúa chín trên đồng/ Trĩu cong mình lúa cha không gặt rồi/ Chiều xô bóng ngả lưng đồi/ Cha ơi, có thấy con ngồi lặng im..." ngồi lặng im để hoài niệm mường tượng lại chiếc áo bạc màu, những hình ảnh quen thuộc lam lũ vất vả một thời để Nhớ cha.

Hay tình cảm của đứa con thấp thỏm nơi xa lo những ngày Mẹ ốm:

58

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t "...Chiều đi giữa chốn không quê Mà như thấy mẹ triền đê thuở nào… Đường chiều se lạnh nhớ mong Mắt mờ ngấn lệ ghìm lòng không rơi..."

Thơ là nỗi lòng không sai người thơ cứ thả hồn về quá khứ như những kỷ vật được lưu giữ không thể phai nhạt. Bạn quê, người quê cả những mối tình trong sáng tuổi chập chững vào đời cũng được chị thổ lộ như những dòng lưu bút tự HỎI LÒNG mình: "... Bỗng dưng dạ thấy ngẩn ngơ/ Con tim loạn nhịp vần thơ rối chiều.../ Giật mình nỗi nhớ không tên/ Hỏi lòng có thấy tình bên sóng cồn?.." hay: "Vầng trăng ai sẻ làm đôi"/ Cỏ may đan kín chỗ ngồi ngày xưa...../ Tìm trong tứ phía gió lùa/ Xót xa mong tiếng chiều xưa vọng về..." trong bài Lời hẹn xưa.

Giữa nhịp sống hối hả của kinh tế thị trường lo toan cùng cuộc mưu sinh. Yêu thương không chỉ có hoa thơm và trái ngọt. Đôi khi vị đắng đót của tình yêu như những thử thách khắc nghiệt cho những ai đủ kiên nhẫn, vị tha giữ được ngọn lửa ấm mãi trong ngôi nhà hạnh phúc của mình.

Những câu thơ nhẹ nhàng như dòng tự sự: "...Trong cơn say có gọi

mềm nỗi nhớ?/ Có biết em lặng im giữa ngàn bão tố/ Con đường nào lá đổ dấu chân xưa/ Ai đón, ai đưa cơn mưa nghẹn lối....". ... Ta ngược lối cuộc trốn tìm mê mải/ Có nỗi đau nào khờ dại thế không anh..".

Cuộc hành trình dâu bể của cuộc đời. Có lúc Chông chênh về miền ký ức phải vật lộn đấu tranh với bản ngã con người trỗi dậy trước bao cám dỗ đời thường. Tâm tình tác giả gửi gắm qua những câu thơ Nguyễn Thành Tâm, ghìm nén nỗi niềm cứ mỗi khi kỷ niệm xưa trỗi dậy: "Muốn nói lời yêu người ấy tỏ/ Mà đành câm nín nỗi buồn dai.../ ......./ Định nói lời yêu mà cách trở/ Thôi đành giã biệt lệ tràn cay...".

Quê hương trong Đại Ngàn: "... Là nỗi nhớ lặng thầm/ Giữa phồn hoa Hà Thành ngày tết/ Là cái rét xé đôi về ngày xưa da diết/ Bưng bát cơm nhớ bát mạch, mẹ chẳng no lòng... "

Những dòng tâm sự của Thành Tâm như cuộc hành trình trong thơ chị: "Trang thơ mỏng cũng hao gầy/ Ru về ảo vọng những ngày không nhau”.

59

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t HAY: "...Câu thơ rát ruột ru mình/ Nồng

trong cõi ảo đêm tình tội đêm.." Được biết tác giả chuẩn bị cho

ra mắt tập thơ mới. Chắc chắn nỗi nhớ sẽ làm giàu thêm cảm xúc tiếp tục tràn lên từng trang viết của Thành Tâm.

Tập thơ Tràn trong nỗi nhớ này là bước khởi đầu gian nan vất vả của sự đam mê, cho những chặng đường thơ phía trước. Những tập tiếp theo chắc chắn chị có thêm kinh nghiệm để tiết chế và dồn nén cảm xúc lên từng con chữ, chắt lọc hơn để tránh được những câu độn, chữ thừa. Biết rằng điều này không dễ dàng đối với mỗi người cầm bút nhưng tôi tin chị sẽ làm được, bởi sự tìm tòi luôn thường trực trong hồn thơ của chị.

Hy vọng tác phẩm Tràn trong nỗi nhớ của Đại Ngàn sớm đến được với nhiều người yêu thơ. Cùng chắp cánh cho thơ bay xa hơn./.

L.Đ.N

Lê Đức Nghinh Hội Nhà văn Hà Nội

Tết Lộc non hé mở tần ngần Thoảng thôi hơn sáu chục xuân xa rồi Nghe trong gió cũng bật chồi Tuổi chen vào mỗi bước đời đa mang.

Xuân giữa rừng Đêm côn trùng rả rích Than thở dưới đáy thung Nước ngân nga dạo nhạc Ủ thơm lên men rừng Gió vặn mình đang thức Hương xuân la đà bay Núi rừng vừa trở dạ Lộc trồi trên thân gầy Chiều nay hoa rực rỡ Chen lối bên đường đi Sáng vừa bừng tỉnh giấc Đã nghe xuân thầm thì.

L.Đ.N

60


Nguyễn Mạnh Hùng Hội Nhà văn Hà Nội

Phận đời Tặng H.Q

Con về lọc sóng dòng sông Giọt trong tuổi mẹ, giọt hồng thờ cha Giọt buồn ở đợ nơi xa Giọt vui những lúc quê nhà chăm u Con nay đã đậu bến thu Linh hồn cha tỏ đời u dãi dầu Nửa vầng trăng lặn ao sâu Nửa chênh sừng nghé nuốt sầu

ghềnh non Khuôn vuông đẽo cạnh gọt tròn Nông sâu hẫng hụt,

mỏi mòn gian ngay Cầu giời! Ban nửa vận may Cho con gấp sổ nợ vay - Phận đời!

7.2015

Vũ Minh Huệ Thanh Xuân - Hà Nội

Mơ tôi đi tìm tôi giữa vầng trăng máu Tôi tìm tôi khi trời lên cơn khát Vầng trăng tròn đỏ ối một màu cam Tôi thấy tôi khuân một khối xanh lam Vung vào bầu trời, sao thành tím ngắt. Tôi tìm tôi trong tiếng đàn réo rắt Lửa bập bùng khao khát những

đam mê Tôi thấy tôi một mình giữa sơn khê Ngắm trăng vàng xuyên qua màu

xanh lá. Mây in bóng trên mặt hồ rất lạ Gió tung mình bay tới tận trời cao Đêm là đêm từ muôn thuở kiếp nào Dõi đôi mắt thiết tha đầy ám ảnh. Đêm bỗng chốc cất giọng cười

lanh lảnh Đập vào hư vô xé nát hoang tàn Đẩy hoang vu tìm về với đại ngàn Xua trăng máu, tôi vào miền ảo ảnh.

61

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Hoàng Thanh Thuận Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk

Đón Tết buồn

Cái tết ni trong nhà chi cũng có, Hoa ngoài vườn trái quả ở ngoài cây Gạo nếp xay, đậu chà ra là được Gà cả đàn heo mổ thịt là xong Gói bánh chưng Lá: Chuối, dong đầy đủ Rau cả vườn Hành, ngò, củ, quả thiếu gì đâu? Áo mới ư? các con mua mỗi màu mỗi thứ Dép giày ư? Cũng đủ chẵn mười đôi Giàu sang tôi: Thua kém vạn ngàn người Nhưng vật chất tạm thời cho là đủ Vậy mà tôi tết này đắp chăn ngủ Bởi nhớ nhung những đứa con ở xứ người Buồn đau hơn vì mẹ thời mới mất! Hơn năm mươi năm, cái tết này buồn nhất!

Đồng Duy Toại (Toaiduy) Tp. Hồ Chí Minh.

Tìm em giữa buổi chợ sông Tìm em giữa buổi chợ sông Thương con thuyền ngược sóng

bồng bềnh... em Chợ sông người bán người xem Nghe câu vọng cổ lại thèm ca dao Sóng đêm từ bến sông nào Vỗ vào nỗi nhớ nôn nao chờ người Chợ sông sóng sánh tiếng cười Tìm em đâu giữa đất trời mênh mang! Tôi từ bến nhớ tôi sang Bao năm khắc khoải lỡ làng

tình xưa Lục bình tim tím lưa thưa Lời ru chiều muộn cũng vừa

chao nghiêng Câu ca đánh rớt lời thương Để tôi nhặt được vấn vương cả đời!

62



Bẫy dê liệt truyện....

Đất Việt

ang uống bia cỏ, đến đẫn có thể chém hùng hồn và thông cảm được với các vị tiền bối, thì thằng bạn rút

điện thoại đọc tin nhắn và bảo: Thôi, ông ở lại thăng hoa, tôi về đây, con em quản lý vừa chăn được thằng khách sộp.

- Ông bỏ tôi à??? Mình cáu. - Khổ, ông đọc đi. Hắn chìa cái điện thoại vào sát mặt

mình: "Sếp, về ngay, em lừa được một thằng và bạn của nó, đang nát bia, muốn về quán mình tẩm quất sếp ạ. Sếp về nhanh lên, chuẩn bị điều "đào" để bẫy hai con dê cụ, sếp nhá"

Thôi xong... Vừa 10 phút trước, mình nhắn tin cho nàng dư lày: "Em,

anh và bạn anh say rồi, tý nữa muốn qua chỗ em tẩm quất thư giãn tý. Được không em". Nàng trả lời: "Dạ được, quán em luôn dành chỗ cho hai anh mà, chỗ "đẹp" luôn ý".

Mình nhìn số điện thoại trên máy nó và máy mình chả khác nhau tý nào. Chìa tin nhắn của nàng trên máy mình vào mặt nó, nó xem xong gào lên:

- Trời ạ, tất cả chúng ta là những con bò đang tự bẫy nhau ở dưới gầm trời này. Khốn nạn thật!

Đ

63


Nguyễn Đình Thái Quảng Ninh

Tự ngẫu ở làng Này là eo thắt lưng ong Này là thon bắp bờ sông gái làng Í a ứ hự trăng vàng Ới a chũm chọe đêm sang hát chèo Quê mùa giờ đã bớt nghèo Mùng tơi, cà pháo lên theo thị thành Vườn chanh chẳng ngát hương chanh Í a ứ hự đã dành người ta Nghêu ngao câu cũ ới a Bao giờ chũm chọe mới là ngày xưa.

Chung Tiến Lực Tây Hồ, Hà Nội

Nông thôn thời mở cửa Mái sụt, sân rêu, nhà mốc ngõ vắng giậu thưa vườn hoang quạnh hiu nhà ai vắng chủ? trầm tư mắt lá võ vàng. Mít bưởi... sao không ra quả? góc vườn dầy lá vàng rơi chừng như thân già cành cỗi hay cây thiếu vắng hơi người! Ngày nào qua đây tiếng trẻ bên mâm cơm ấm. Sáng đèn ngày nào à ơi đưa võng thanh thanh tiếng hát ru em. Hẳn ông bà xưa khuất núi con cái mải làm ăn xa chờ mong đến ngày đoàn tụ nhớ thương giữ mãi nếp nhà. Nông thôn trong thời mở cửa ruộng đồng nhiều thửa bỏ hoang thâm u mắt nhà vắng chủ lặng nhìn đổi thay trong làng.

64


Nguyễn Hữu Tố Linh Đàm - Hà Nội

Vọng quê Cánh Diều(1) tím ngắt quê xa Bao trầm tích mở nhạt nhòa lối xưa Muối tiêu tóc trắng nắng mưa Màu quê giữa phố lưa thưa chiều.

Núi Ngọc Mỹ Nhân và chút tình Công Trứ Cha trời, mẹ đất sinh em Cánh Diều(1) huyền thoại bao phen

sóng tràn Ngang tàng yêu nét thanh cao Nguyễn Công Trứ bén duyên

vào nơi đây Bút thần chạm đá vờn mây Mỹ nhân hóa ngọc đêm ngày

tỏa hương.

____________ (1) Một ngọn núi nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình khi Nguyễn Công Trứ nhận chức Doanh Điền Sứ về đắp đê lấn biển đã đặt tên cho núi là Ngọc Mỹ Nhân.

Gửi người quê mẹ (Quý tặng KTS Phạm Văn Chương)

Văn Chương gửi giữa đời thường Tài hoa người thả nắng sương

ngọt ngào Phúc dày, Phạm tộc đậu vào Hoa Lư cổ tích cồn cào niềm riêng Duyên người sinh tự đất thiêng Danh thơm, vẽ biếc mọi miền

trần gian Cờ lau hào khí non ngàn Hoàng Long sóng cuộn mênh mang

cõi trần Ba miền nức tiếng doanh nhân Tài hoa sinh tuổi Nhâm Dần tiến xa Giữa ngàn xuân rực sắc hoa Phạm Văn Chương… cứ thật thà

tỏa hương… Câu thơ gói những yêu thương Hòa vào muôn nẻo phố phường

tình quê.

N.H.T

65

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Yến Nhi Ý Yên, Nam Định

Hương Tích Vịn mây vịn giáo mà lên Trập trùng Hương Tích hai bên

núi đồi Leo lên đến tận Cổng Trời Thấy mình tí tẹo với người đời xưa Hang sâu nhũ rủ rèm thưa Trầm thơm dìu dịu sớm trưa tối chiều Chuông cầu giọt đổ trong veo A-di-đà niệm! Núi đèo âm vang! Đường xuân Hương Tích ngập tràn Nắng vàng ngào ngạt,

hoa ngàn lâng lâng!

18, tháng giêng, năm Bính Thân

Phạm Nhật Minh Hoàng Mai - Hà Nội

Chiều Quê Làng quê yên ả chiều buông Ngân nga vọng tím hồi chuông mái chùa Ríu ran lũ trẻ nô đùa � ơi tiếng hát ru đưa ấm lòng Vi vu tiếng sáo thinh không Khói lam chiều quyện mây hồng mê say Mái mơ cục cục gọi bầy Nhớ quê trăn trở đêm ngày người xa.

Tìm mỏ Vực sâu vách đá cheo leo Lộ trình tìm mỏ núi đèo qua chân Đêm đông tiếng suối vang ngân Trĩu vai mẫu quặng trăng ngần đi theo Các con quấn quít vui reo Bố về mang cả trăng treo trước nhà.

66

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Đinh Sỹ Liên Vụ Bản, Nam Định

Vào xuân Lắng nghe trời đất trở mình Hương xuân ngan ngát đậm tình

quê hương Đầu cành lóng lánh giọt sương Nụ hoa hé nở môi hường xinh tươi Muôn cây nô nức xanh chồi Xóm làng rạo rực người người

vào xuân.

Ăn mày cửa Phật Chuông chùa như tiếng thu rơi Hòa theo mõ vọng chơi vơi lưng chiều Phật ngồi tam bảo đăm chiêu Trần gian phổ độ bấy nhiêu kiếp người.

Xuân nữ đồng xanh Gặp em xuân nữ giữa đồng Nắng vàng vuốt nhẹ

những bông hoa chiều Gió đùa bối rối dải yêu Xổ tung cúc áo ngỏ điều tương tư Má em nắng nhuộm chín nhừ Hồn anh bỗng thấy từ từ lên cao.

Vũ Công Đoàn Hội VHNT tỉnh Nam Định

Hãy về với anh Anh đi tìm mùa xuân Mùa xuân về hoa nở thắm môi người Anh đi tìm mùa xuân Mùa xuân tới mưa bay bay rơi rơi. Anh mang mùa xuân tới cho em Em ở đâu cho anh hỏi gió Anh mang mùa xuân đến cho em Em ở đâu cho anh hỏi mây. Em hãy về với anh đừng để

cánh diều lạc gió Em hãy về với anh đừng để biển xanh con sóng vỗ không bờ Đừng để tình anh không em!

Quê mình Quê mình khoai lúa thành quen Gánh gồng mưa nắng

mà nên dáng ngưới Rạ rơm thơm một khoảng trời Câu thơ, tiếng hát, nụ cười trao nhau…

V.C.Đ

67


Chất thơ trong chèo Tào Mạt

Soạn giả Mai Văn Lạng

Trưởng phòng Dân ca Đài Tiếng nói Việt Nam

rong nghệ thuật chèo đương đại có một hiện

tượng lạ đó là chùm vở diễn liên hoàn được đánh giá rất cao, được công chúng đón nhận nồng nhiệt và tác giả của nó cũng được vinh danh với những phần thưởng lớn nhất đó là bộ ba vở chèo: Bài ca giữ nước của cố tác giả, NSND Tào Mạt. Bên cạnh những thành công trong việc viết tích, dựng trò thì trong bộ ba vở diễn một thành công lớn của Tào Mạt được cả giới chèo thừa nhận đó là ông đã biết chèo hóa các làn điệu dân ca và nghệ thuật ca hát truyền thống của các miền như: Xẩm, Hát văn, Quan họ, Hô bài chòi và thậm chí cả hát Tuồng. Là người yêu và say chèo, lại tự học được Hán học, thông kim bác cổ nên Tào Mạt là một trong số ít tác giả đương đại

thành công trong việc soạn trò cho chèo, mà thành công hơn cả là phần trò nhời. Như trên đã nói do yêu và say chèo nên Tào Mạt có thể hát chèo một cách thuần thục và rất chèo. Nhà nghiên cứu lý luận phê bình sân khấu, PGS Tất Thắng đã từng nhận xét đại ý: khi Tào Mạt hát chèo dường như không phải Tào Mạt hát chèo mà chèo mượn Tào Mạt để hát lên tiếng hát của chính mình. Được đánh giá cao như vậy là bởi Tào Mạt đã nắm được cái tinh, cái thần, cái hồn của chèo, đã cháy mình trong giai điệu và khúc thức của chèo, đã vắt gan vắt ruột với chèo. Tào Mạt đã từng viết trong Bộ ba chèo: “Điều khôn ngoan có thể học ở nơi dân dã”, có lẽ đây cũng là bài học rút ra từ trải nghiệm của ông. Chúng ta có thể bắt gặp trong hầu hết các bài ca - ca từ - của bộ ba chèo Bài ca giữ

T

68

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t nước lời ăn tiếng nói của nhân dân nhưng đã được Tào Mạt sử dụng một cách tài tình khéo léo đến nỗi người xem người nghe quên mất đó là ca dao, dân ca. Tào Mạt cho Hề hoạn hát:

Lá này gọi lá xoan đào Tương tư gọi nó thế nào hả em Lá khoai anh ngỡ lá sen Ánh trăng em ngỡ bóng đèn em khêu hay: Đêm qua rót đọi dầu đầy Than thân với bóng bóng dầy

chẳng thương Cứ đêm đêm anh bế bóng lên giường Ngọn đèn phụt tắt nửa thương

nửa cười

Đoạn Cung nữ hát cho vua nghe hầu hết là những bài ca dao dân ca Việt Nam:

Đầu làng có con chim xanh Ăn no tắm mát đậu cành dâu da Đường về bên ấy bao xa Mượn mình làm mối cho ta một người Một người mười tám đôi mươi Một người vừa đẹp vừa tươi như mình Ai xinh thì anh mặc ai xinh Ông Tơ chỉ quyết xe mình lấy ta

Hay:

Hỡi cô gánh nước quang mây Cho anh một gáo tưới cây ngô đồng Cây ngô đồng cành cao cành thấp Lá ngô đồng lá dọc lá ngang Quả dưa gang trong vàng ngoài trắng Quả mướp đắng ngoài trắng trong vàng Từ khi anh gặp được nàng Lòng càng tơ tưởng dạ càng ngẩn ngơ

rồi câu hát của chú cháu ông lão đánh cá ngoài Hồ mù sương:

“ Thân em như ớt chín cây Càng tươi ngoài vỏ càng cay

trong lòng v.v...

những câu ca dao dân ca ấy vào diễn nhuần nhụy, ngọt ngào đến độ người ta không nhận ra đó là ca dao mà tưởng như đó là lời ca Tào Mạt viết cho nhân vật hát. Vì sao vậy? Bởi Tào Mạt thuộc chèo, say chèo đến độ ông đã biết bẻ làn, nắn điệu, ông đã biết chèo hóa cả những làn điệu dân ca và nghệ thuật hát truyền thống làm cho vở diễn thuần chèo nhưng độc đáo và lạ. Nói như vậy không có nghĩa là toàn bộ ca từ trong Bài ca giữ nước là ca dao mà những chỗ hay nhất, độc đáo nhất ca từ chính là máu, là

69

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t nước mắt của Tào Mạt. Vâng! Chúng tôi muốn nhắc đến trích đoạn: Chôn Hề. Có thể nói ca từ trong trích đoạn Chôn Hề vừa dân dã, phóng khoáng, vừa sâu sắc trí tuệ, vừa là nỗi đau thế sự nhân tình vừa là niềm xót thương cho thân phận con người trước cái ác, cái bất lương đồng thời cũng là bài học làm người. Về nghệ thuật: ca từ trong trích đoạn này được kết hợp theo nhiều thể thơ. Vừa chau chuốt vừa dân dã, trí tuệ, bác học, sâu sắc mà dễ hiểu, lời ca kết hợp hài hòa giữa văn chương bác học và thơ ca dân gian, vừa mang lại cái đẹp trong văn chương, cái đẹp trong ca từ của chèo vừa chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc... Đây thực sự là một thành công lớn của Tào Mạt nói riêng và chèo hiện đại nói chung:

Hôm nay ngồi giữa trời giữa đất Rót chén rượu đầy vơi A! Trăng xuống đây rồi Hỏi chị Hằng Nga Trăm năm trong cõi người ta Thương nhau thì sướng hay là hại nha? Suốt một đời ngâm câu mến bạn Dốc bầu ra trăng hiện vàng tươi

Nhìn trong rượu thấy hoa cười Hỏi trăng trăng có trả lời cho ta? Đời người thoảng đi qua mấy chốc Mà nước non gấm vóc khôn cùng Cắp bầu chơi khắp núi sông Ôm trăng làm bạn những mong

đổi dời... Nhắn ai trong cõi hồng trần Làm người phải lấy chữ nhân làm đầu Vui ra đi ta hát láo dăm câu...

Giữa một đêm trăng thanh gió mát, vì không thuận theo lời của Thái Sư mà ông Hề phải chết. Có nỗi sợ hãi nào bằng sợ chết, có nỗi đau nào bằng nỗi đau cái thiện bị vùi dập, có sự khủng khiếp nào hơn người ta bị đem đi chôn sống... ấy thế mà Tào Mạt đã tài tình biến nỗi đau, bi thương rùng rợn ấy thành một cuộc chơi lãng tử, thanh thản, hào sảng, hiên ngang đầy khí phách. Lời ca - ca từ - trong toàn bộ trích đoạn là những khúc ca bi tráng, gây xúc động hàng triệu trái tim khán giả. Trích đoạn được đánh giá là sánh ngang với các trích đoạn nổi tiếng trong chèo cổ và Tào Mạt được vinh danh có lẽ cũng bởi lẽ đó.

M.V.L

70


Đoàn Thị Khánh Trang là cây bút thơ có nhiều triển vọng của tỉnh Nam Định. Cô hiện đang là giáo viên dạy Văn PTTH ở huyện Hải Hậu, Nam Định. Năm 2016, Nxb Hội Nhà văn đã xuất bản tập thơ Trông muôn nhìn mắt lá của cô. Ấn tượng về thơ Khánh Trang là sự sâu lắng và ám ảnh…

Dấu giày vương nắng Gửi về nơi ấy miền xưa…

Lá thu cuốn chiều vào đáy mắt Người đi xào xạc khoảng không dài Ta thơ thẩn tìm lên chiều trút lá Dáng hao gầy gửi muôn sóng

yêu thương Kìa em giữa giá lạnh mờ sương Đường rộng lắm, những mặt mùa

xao động Dưới khoảng xanh gót giày

ai đọng nắng Thơ thả ta vào trong lách tách

thu rơi!

Tung cánh vào biển biếc Thương yêu tặng em P.T. L

Có ai về con đường cũ Gom giùm tôi mỗi giọt thu xa Heo may thổi mùa vào nỗi nhớ Mắt học trò trong trẻo ngác ngơ… Cánh chim trời chấp chới lên Mùa thu khao khát Chẳng thể đứng với bình yên cũ Tung mình vào biển biếc xa xanh Mỗi sải cánh neo mờ lên mùa cũ Lá xác xao rung như tia mắt đang nhìn Đi em nhé, phía ấy là niềm tin

của cô Treo trước mỗi bình minh ngày mới

Đoàn Thị Khánh Trang

Hải Hậu, Nam Định

71


Trái tim mười bảy Trái tim tình yêu không có lỗi Chỉ lỗi bởi ta yêu Và ta say... Quên tất thảy những gì sau trước Ta rơi vào phiêu du. Hỡi trái tim mười bảy có hiểu

nỗi niềm cô? Như bao người thiết tha mong đợi Cầm niềm tin vững bước mà đi

trước cả trái tim mình. Hỡi trái tim mười bảy! Mong manh dễ vỡ dễ giận hờn Đừng để sao xanh lùi xa tắp Con đường thêm khúc ngoặt

quanh co. Trái tim mười bảy Bung tiếng cười về phía trước Giọt mắt phía sau kết vòng

nguyệt quế Gọi mời tin yêu… Hỡi trái tim mười bảy Có hiểu điều cô muốn nói cùng em?

Khánh Trang

Băn khoăn ơi! Khao khát quá những hành trình tươi đẹp Mà lẽ trả - vay chưa định nổi một cung đường. Bên dáng mẹ đong sương nụ cười con thơ tỏa rạng

góc sân trường Dáng cha gầy

tập tênh thời bom đạn Máu anh hùng giờ thắm nụ cười con. Mỗi đêm buông Một mình gói nhọc nhằn vào trăn trở Sau u hoài có hé một hừng đông?

Khánh Trang

72


"...Giữa ồn ào của phong trào thơ hôm nay, xuất hiện nhiều tập thơ của người cao tuổi được bạn đọc mặc định là cuộc chơi của ngâm vịnh, xướng họa bên chiếu trà, mâm rượu... hoặc rộng rãi hơn thì tụng ca, vịnh ca một chủ thể nào đó ! Nhưng thật mừng khi đọc Bến hẹn thơ thì thấy những ý thơ tụng - vịnh - xướng - họa mòn cũ kia đã được tác giả lược bỏ khá triệt để trong tư duy sáng tác của mình. Bởi vậy thơ của Nhà giáo Lê Khả Trợ đã thoát mình ra khỏi những ồn ào mang tính phong trào ấy, để tiếp cận và chia sẻ được những buồn vui đích thực của cõi người..." (Trích Lời tựa tập thơ Bến hẹn)

Hậu tết Mấy ngày Tết đã qua mau Cỗ bàn... Chúc tụng... Hẹn nhau tương phùng Anh em, con cháu về đông... Tết qua người cũng đi cùng Tạm xa! Chỉ còn ăm ắp tuổi già Vuốt ve tờ lịch mùng ba qua rồi!

Chiều thu

Giấu vào tà áo tiết thu Hạ buông sợi nắng đánh đu tre làng Nhịp cầu nối bước thu sang Đơn côi chút nắng muộn màng

chơi vơi Vuốt ve lá đỏ bàng rơi Xếp vào mái ngói cong nơi đình làng Tóc mây uốn đỡ mơ màng Hương thu chúm chím mênh mang

trời chiều!

Tác giả Lê Khả Trợ Vụ Bản - Nam Định

73


Tâm sự của Chí với Nở Xin đừng ép rượu nữa mà Lang thang say, anh có nhà ở đâu! Có “Chí” mà “Phèo” từ đâu Một mình mang một nỗi sầu riêng anh! Gặp em, thơm bát cháo hành Lơ mơ anh biết đời lành em trao Người ta nói ra nói vào Bởi đâu ai biết tình nào men say Hai ta cháy trọn cuộc này Kệ giời đất với cao dày nông sâu Giờ mình đang sống ở đâu ? Bụi chuối hôm ấy đã nhầu chưa xanh? Em ơi rót nữa cho anh Nụ cười... em biết ngọn ngành vị say?

24.7.2015

Về với Sài Gòn Một chiều về với Sài Gòn Cầu xưa thuở ấy vẫn còn nơi đây Những năm bom nổ đạn bay Bạn tôi ngã xuống ở ngay đầu cầu Tôi vào ký ức thăm nhau Thoảng như hồn bạn ở đâu hiện về Dòng người xuôi ngược say mê Lặng im tôi giữa bốn bề xôn xao Gác cầu bạn đứng cao cao Cho đoàn quân tiến

đánh vào thành đô Cầu rung... đạn xối... sóng xô... Máu non hòa nước tuổi vừa đôi mươi Chiến tranh khép lại lâu rồi Nơi bạn ngã xuống thành nơi hẹn hò Tung tăng độ tuổi học trò Tuổi xuân đang nối đôi bờ sông vui Nỗi niềm thương nhớ đầy vơi Lòng se se lạnh mưa rơi khắp thành Chiều nay về lại Sài Gòn Bóng đồng đội gác mãi còn nơi đây.

Lê Khả Trợ

74


Nguyễn Văn Tiết

Ý Yên, Nam Định

Khoảng trời Ngược xuôi tấp nập dòng đời Ngỡ ngàng gặp lại nụ cười năm xưa Thời gian thấm thoắt thoi đưa Còn đâu những buổi sớm trưa

tới trường Bạn bè mỗi đứa một phương Dòng sông gửi lại,

lớp nhường người sau Xòe ô che nắng trên đầu Khoảng trời nho nhỏ thơm màu

tóc mây Mắt nhìn mắt, tay chạm tay Hồn quê thuở ấy vẫn say tình đời Nụ hồng chợt nở trên môi Hai người với một khoảng trời con con.

Ơn mình

Chúng mình như đũa sánh đôi Tình yêu chín đỏ một thời thanh tân Ngọt ngào hơn cả mùa xuân Thiếu nhau: gió mát trăng ngân

cũng thừa Thời gian thấm thoát thoi đưa Hôm nào hợp cẩn nay vừa bảy mươi Cuộc đời bao nỗi đầy vơi Da mồi tóc trắng tiếng cười vẫn vang Yêu mình cái nết đảm đang Đường ăn, lối ở dịu dàng nét quê Thương mình trăm việc bộn bề Một thân gánh vác nặng nề đôi vai Lắm phen thức trắng đêm dài Võng đưa kẽo kẹt hiên ngoài ru con: Trải bao trăng khuyết, trăng tròn Cha đi đánh giặc mỏi mòn tuổi xuân Mẹ dù vất vả trăm lần Gắng nuôi con khỏe sang xuân

cha về Các con nay đã đề huề Cử nhân, thạc sỹ - yên bề thất gia Xuân về đào nở thắm hoa Cháu, con sum họp chan hòa niềm vui Mừng ông lên lão bảy mươi Mừng bà sáu bảy nụ cười vẫn xinh Mình ơi! Tôi cảm ơn mình Đã cho tôi cả nghĩa - tình trăm năm Quên đi bao nỗi nhọc nhằn Cháu, con hơn cả khối vàng mình cho.

Xuân Ất Mùi 2015

75


Ma Văn Kháng: "Tôi viết như văng hòn đá ra khỏi tay"

Triều Du

Trong lớp đại biểu tinh anh của nền văn

học Việt Nam hiện đại sau 1975, Ma Văn Kháng là người đến muộn (so với Nguyễn Khải, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Minh Châu,...). Song với sức sáng tạo phi thường, lao động nghiêm túc, nhãn quan tinh tế để chắt chiu hương vị của đời Ma Văn Kháng đã sớm tạo nên thương hiệu riêng, phong cách riêng cho mình bằng thể loại truyện ngắn và định vị bản thân trong nền tiểu thuyết Việt Nam đương đại.

rên dưới 50 năm độc thiện kỳ thân, truân chuyên chìm nổi, Ma Văn Kháng đã trình làng một khối lượng

tác phẩm khá đồ sộ với trên 200 truyện ngắn, 16 tiểu thuyết và mang về những thành công đáng khâm phục: Giải B Hội nhà văn Việt Nam năm 1986; giải thưởng Văn học ASEAN năm 1998; giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt I năm 2001. Mới đây là giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật năm 2012 khi ở tuổi xưa nay hiếm. Thế nhưng, tâm sự với bạn đọc về công việc cầm bút của mình, Ma Văn Kháng chia sẻ: "Tôi viết như văng hòn đá ra khỏi tay".

T

Nhà văn Ma Văn Kháng

76

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Không giống như nhiều nhà văn cùng thời, Ma Văn Kháng

chạm tay đến thành công bằng con đường sáng tác văn chương khá muộn. Thế nhưng, nếu lần theo những trang hồi ký của Ma Văn Kháng, có thể thấy tác giả biểu lộ tình yêu đối với văn chương từ rất sớm. Tác phẩm đầu tay mang tên Phố cụt (1961) ra đời chưa để lại nhiều dấu ấn trong lòng người đọc. Chỉ khi Xa Phủ (1969) ra đời và giành được giải Nhì (không có giải Nhất) trong cuộc thi truyện ngắn của Tuần báo Văn nghệ được coi là đánh dấu bước khởi đầu cho sự nghiệp văn chương của Ma Văn Kháng.

Tiểu thuyết Gió rừng (1976) là “đứa con tinh thần đầu lòng” của Ma Văn Kháng, nhưng chỉ đến Đồng bạc trắng hoa xòe (1979) được viết “với nỗi đam mê tưởng đến điên rồ của cả thể xác lẫn tinh thần” ông mới cho rằng mình thực sự đứng trong làng văn, đã phần nào trả được món nợ cho nơi nặng tình, nặng nghĩa và che chở, đùm bọc cho ông suốt một thời gian dài(1). Cùng với Đồng bạc trắng hoa xòe, Vùng biên ải (1983) và Gặp ở La Pan Tẩn (2001) được coi là bộ ba tiểu thuyết (Chữ của PGS. Nguyễn Ngọc Thiện) rất có giá trị tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh trong sáng tác về đề tài miền núi của Ma Văn Kháng.

Sau khi đất nước được hoàn toàn giải phóng, Ma Văn Kháng chuyển hẳn về Hà Nội công tác. Ông đã hòa nhập rất nhanh với cuộc sống nơi đô thị. Nhà văn vẫn tiếp tục theo đuổi sự nghiệp văn chương của mình và gặt hái được rất nhiều thành công với những tác phẩm mang đậm hơi thở của cuộc sống thành thị thời kỳ đổi mới. Tiểu thuyết Mưa mùa hạ (1982) xuất hiện đã đánh dấu bước chuyển biến đầu tiên trong sáng tác của Ma Văn Kháng ở đề tài thành thị. Tác phẩm ngay lập tức đã gây được sự ngỡ ngàng, xôn xao trong

1 Lào Cai

77

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t dư luận. Tiểu thuyết Mưa mùa hạ ra đời đã mang trong mình những dấu hiệu của sự bất thường và gây được chú ý bởi những nguyên nhân:

Thứ nhất, Ma Văn Kháng là một nhà văn chuyên sáng tác những đề tài thuộc về cuộc sống và con người miền biên ải nay bỗng nhiên chuyển sang đề tài thành thị với bút pháp rất tự nhiên, cuốn hút;

Thứ hai, những con người tốt, lương thiện trong tác phẩm lại có cái kết cục buồn và bi thảm. Điều này đã phá vỡ những quan niệm truyền thống trước kia, khi cho rằng: ở hiền thì sẽ gặp lành và những người tốt sẽ có một kết cục rất hậu.

Những tiểu thuyết kế tiếp Mùa lá rụng trong vườn (1985), Đám cưới không có giấy giá thú (1989), Ngược dòng nước lũ (1999)...đã khẳng định thời kỳ chín muồi của tài năng và đỉnh cao của bút lực sung mãn trong sáng tác của Ma Văn Kháng.

Gần đây, Ma Văn Kháng tiếp tục khuấy động đời sống văn học đương đại bằng việc cho ra đời hàng loạt những tập truyện ngắn: Trăng soi sân nhỏ (1994), Cuộc đấu của gà chọi (2005), Mùa thu đảo chiều (2012)... và các tiểu thuyết: Một mình một ngựa (2009), Bến bờ (2011), Bóng đêm (2011), Chuyện của Lý (2014)... Đây là những tác phẩm có giá trị, mang tính thời sự và có ý nghĩa lớn đối với người đọc, cuộc sống hôm nay.

Văn học là nhân học và sứ mệnh của văn học là phải làm cho con người trở nên người hơn. Muốn làm được như vậy, nhà văn sẽ không cầm bút chỉ vì mục đích kiếm kế sinh nhai mà còn bằng cái lòng yêu nghề, đồng thời phải tự thấy có trách nhiệm với cuộc sống và con người. Đặc biệt, bằng ngòi bút của mình, nhà văn còn phải làm cho văn chương trở nên gần gũi, giản dị, thân thuộc như cuộc sống vốn có của nó. Ma Văn Kháng là một nhà văn cầm bút như thế. Khi đã ở cái tuổi 75, với 3 cái stent

78

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t trong ngực, sống chung với thuốc và những cơn đau trong căn nhà nhỏ trên phố Nguyễn Chí Thanh, song ông vẫn sung sức, dẻo dai và cho ra đời những tác phẩm thật tự nhiên và thân thiết trước bạn đọc mà như ông chia sẻ: Tôi viết như văng hòn đá ra khỏi tay. Đó là cách viết rất tự nhiên và đầy bản năng, đưa văn chương trở về thật gần gũi, thật giản dị, thật dễ tiếp cận. Theo tôi, có nhiều lý do để lý giải lời chia sẻ về cách viết văn rất tự nhiên này của nhà văn, song về cơ bản có thể hiểu:

Thứ nhất, Ma Văn Kháng là nhà văn có một vốn sống dầy dặn của sự từng trải, thực tế tuổi đời từ những năm xê dịch đã bồi đắp cho ông vốn tư liệu sống vô cùng quý báu, "một kho chữ thật rủng rỉnh để tiêu dùng" (Chữ của GS. Phong Lê) cho suốt cuộc đời cầm bút.

Thứ hai, bản lĩnh và tài năng của nhà văn đã giúp ông hòa nhập với thời cuộc, nắm bắt được mạch nguồn của sự chuyển động vô cùng mạnh mẽ, đa dạng đang diễn ra từng ngày và quan trọng hơn là từ sự đa dạng, phức tạp đó lại đưa nó về gần gũi và thân thiết trước bạn đọc.

Ma Văn Kháng - lão nhà văn có sức viết dồi dào, sung mãn và dẻo dai của làng văn tự sự Việt Nam. Sự nghiệp văn chương của ông kinh qua hai giai đoạn và gắn liền với hai mảng đề tài chính: đề tài miền núi với cảm hứng sử thi và đề tài thành thị với cảm hứng thế sự đời tư. Và ở đề tài nào Ma Văn Kháng cũng gây được những điểm nhấn ấn tượng bằng những tác phẩm đánh rất trúng và đúng những vấn đề bóng nỏng của thời đại. Bởi vậy, dễ hiểu tại sao Ma Văn Kháng luôn là một hiện tượng văn học độc đáo được dư luận bạn đọc quan tâm, một đối tượng thu hút được nhiều ý kiến đánh giá, tranh luận của giới phê bình văn học.

T.D

79

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t THƠ TRẺ ĐẤT VIỆT

Nguyễn Công Quốc Facebooker: Quốc Thật Thà Nam Định

Về nguồn… Tết về quê với ngày xưa Rạ rơm mục vẽ nắng mưa tên làng Góc sân ủ giấc mơ vàng Lớn dần trên những mênh mang nỗi người Ừ, “tao quê lắm” đừng cười Đêm rân rấn, phố không lời cũng say Xuân xanh biêng biếc dâng đầy Về quê gói tết lên say thị thành...

Nha Trang, mùa đông 2013

Cho đôi mắt ấy Đôi mắt gọi nắng hững hờ Buông lời nói dối giả vờ chưa yêu Thế mà lòng đã liêu xiêu Lặng nhìn nỗi nhớ sớm chiều

hỏi thăm...

Vô đề Phập phồng gọi gió đến chơi Sóng gào thét, trốn xa khơi ùa về Nắng hờ hững tự nẻo quê Dang tay nắm trọn bốn bề tim anh.

Lê Ý Facebooker: Lê Ý TuTi Thường Tín, Hà Nội

Chợ đời Em đi lạc giữa chợ trời Dấu xưa in vách nửa vời chốn quê Xin em quang thúng đường về Điệu chèo trải chiếu bộn bề phía xa Cái quê vạt áo xẻ tà Ném vào thành thị nửa ta nửa người Cho ai dở khóc dở cười Em như một đóa hoa tươi bốn mùa Hỏi em ra phố con cua Sao em ngốc thế bông đùa hồn nhiên Phố phường ai bán ưu phiền Để tôi nhặt được đồng tiền lẳng lơ Về đi em mẹ đang chờ Tôi không muốn những giấc mơ

mớm mồi Cánh diều lạc mất em rồi Xóm chùa hôm ấy

tôi ngồi ngóng trông Giận tình tôi thả bão giông Đẩy hoàng xuống để bồng hương cau Đêm nay guốc mộc về đâu?

80

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t THƠ TRẺ ĐẤT VIỆT Phạm Tình Facebooker: Phạm Tình Bút danh: Triều Du

Vô đề 1 Tri kỷ tìm đâu giữa đất trời Mênh mông gợn một bóng hình thôi Bóng hòa, bóng lẫn vào trong bóng Buồn thẫn thờ lên, bóng lạnh rơi

Vọng Đông tàn cạn chén cùng ta Buồn đau gửi lại ngày qua cho mùa Vọng này hẹn với sau xưa Bên kia xuân một miền thơ gọi về.

Nguyễn Duyên Hà Nam

Nét xuân võng phía cửa thiền Nụ cười khỏa lấp nỗi niềm thẳm sâu Ai đem sắc tím dãi dầu Trải theo tiếng nấc,

muôn màu đa đoan.

Lê Tuấn Anh Bút danh: Lâm Triều Anh Facebooker: Sam

Về với rạ rơm Cỏ mềm với những triền đê Hoa phơi mình bên cánh lúa Vi vu khắp nẻo đường mòn Con về với nỗi vấn vương Tháng năm qua che nhòa mắt mẹ Dịu dàng cõng nắng đi chơi Rạ rơm ơi giữa đô thành ngân ngấn Dáng quê nhà bên lũy tre xanh.

81


Nguyễn Đình Nghị Hội Nhà văn Hà Nội Thanh Xuân - Hà Nội

Mừng chúa xuân về Đại hàn mầm trốn vỏ cây Hang che vạn vật chim bầy di cư Đông khô mây vội giã từ Suối sông khát nước dân cư trách trời Động lòng trăn trở đầy vơi Ngọc Hoàng gửi gắm cho đời

chúa xuân Cỏ cây vạn vật lặng thầm Xuân về tỉnh giấc mầm đâm vật dời Suối sông no nước thuyền bơi Sắn ngô đội đất vươn vời vợi xanh Chim về tranh đậu đất lành Giao duyên nữ tú nam thanh hội hè Cây nêu mọc bãi sơn khê Tuy còn vòng lọt duyên thề đa mang Cồng chiêng vũ điệu râm ran Tháng ba lấy mật tặng nàng T’rưng Mình cười đắt khách eo lưng Đờn ca tài tử tưng bừng đón xuân Cây bàng biển đảo trụi trần Đâm chồi nảy nụ mừng xuân

chúa về.

Vũ Quý Nam Trực - Nam Định

Quê mình Thiên Trường nằm cạnh Sông Hồng Nằm kề ngay sát biển Đông bãi bồi Mời bạn về thăm quê tôi Có ngày khai ấn, cái nôi nhà Trần. “Thăm đền Chúa Liễu - Phủ Vân” Tú Xương - Sông Vị thi nhân hiền tài Non Côi - Nguyễn Bính không hai Văn thơ để lại ngày mai chẳng mờ Nguyễn Hiền đỗ trạng tuổi thơ Tài ba ứng xử lu mờ lân bang Xứ Tàu khiếp đảm bàng hoàng Anh hùng niên thiếu nghìn vàng

sánh sao Thiên Trường - Nam Định tự hào Thủ đô ngành dệt sinh bao anh hùng. Trung tâm văn hóa của vùng Ngày càng phồn thịnh hòa cùng

nước non.

82

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Hoàng Văn Đính Hai Bà Trưng - Hà Nội

Cơm ăn thành cơm cúng (Kính dâng mẫu thân)

Bếp nhà cơm cháo đang sôi Mẹ tôi vội vã bỏ nơi cõi trần Bữa chiều mẹ chẳng kịp ăn Đã thành cơm cúng trên săng mẹ nằm.

Thăm làng gốm Bát Tràng

Đến thăm làng gốm Bát Tràng Gặp em trong xưởng rộn ràng tay tiên Nụ cười tươi tựa mầu men Mắt huyền lúng liếng như quen

lắm rồi Từ tay em, dáng núi đồi Với đàn chim mở cung trời tự do Kìa đôi trai gái hẹn hò Dòng sông bến nước con đò ban mai Vẽ hôm nay, vẽ tương lai Khát khao vạn nét ngày mai trở mình Thế gian trải khắp mặt bình Lửa nung men chín

trắng tình nước non.

Gió Xuân Thanh Hóa

Nghĩa trang anh nằm Trường Sơn tìm đến thăm anh Gió reo vi vút ngàn xanh nắng đầy Tiếng hò sông Mã đâu đây Hay quê hương vẫn đêm ngày ru anh Ngày đi tuổi vẫn còn xanh Giặc tan anh bỗng trở thành

người xưa Nén nhang nghẹn cháy giữa trưa Rưng rưng bia mộ nhập hòa mắt cay.

Tình Chữ tình có tự ngàn xưa Người đời viết mãi mà chưa

trọn tình Chữ tình là chữ vô hình Ông Tơ bà Nguyệt cột mình vào nhau Dẫu rằng xa mãi nơi đâu Trăm sông ngàn thác bạc đầu

cũng qua.

G.X

83

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Hồng Chương Nam Trực - Nam Định

Xuân về tết và thơ Xuân đã về. Mùa xuân là bất tận Tết đến rồi. Già, trẻ đón vần thơ Thêm tuổi đời nhỏ áo mới mộng mơ Chủ khấp khởi pha ấm trà mời khách. Thả hồn cho câu thơ khí phách Mượn bút nghiên, giấy mực

viết tặng đời Ý đẹp, lời hay đã có sẵn rồi Viết nét thực dòng đời

đang chuyển đổi. Bánh chưng xanh hương đất trời Cảnh cùng người vào tết

cũng thảnh thơi Bao ngày tháng đón xuân vui

sáng láng Vần thơ hay ta viết tặng ngày mai.

09.12.2015

Phạm Thị Nguyệt Nam Trực - Nam Định

Đón nàng xuân Xuân đến bên ta em thấy không Mưa xuân mềm dịu tắm trái bồng Trăm hoa đua nở say ong bướm Nắng ấm én về thỏa niềm mong. Hoa đào đỏ thắm, gió rung rinh Nụ mai xuân tới cũng cựa mình, Lời thơ ý đẹp mừng xuân mới Ta đón nàng xuân tấm lòng trinh.

Tình xuân Xuân về cau bén duyên trầu Môi em mọng đỏ làm dâu nhà người. Hội hôn đầy ắp tiếng cười Quan viên hai họ rạng ngời niềm tin Xuân về ríu rít tiếng chim Trăm hoa đua nở gọi tìm bướm ong Tình xuân ấm áp bao dung Xóm thôn mở hội tùng tùng

trống vang. Trẻ em nam nữ rộn ràng Cụ già mừng thọ xóm làng xốn xang.

P.T.N

84


Trần Thị Nhị Nam Trực - Nam Định

Cảnh ngày xuân Đầu xuân man mát bụi mưa bay Lộc nảy chồi non thắm từng ngày Én liệng trời xanh mừng nắng ấm Trai gái hội về má hây hây. Ngày xuân hội mở khắp đó đây Cây lá trổ hoa đẹp đất này Cụ già lên chùa tay tràng hạt Miệng nhẩm nam mô kinh Phật say.

Nguyễn Quang Hòa Hà Nội

Lỗi tình Đêm vu vơ tăng thêm ngàn nỗi nhớ Nhìn ánh trăng vụn vỡ giữa mây trời Tình yêu xưa sao mộng mị văng rơi Niềm khắc khoải hững hờ

trong cõi vắng Từ đáy lòng mến yêu em nhiều lắm Nỗi mong chờ ta gắng gượng tìm em Trái tim anh rực lửa sáng hơn đèn Ta tự hỏi đủ yêu em chưa nhỉ Chút hờn ghen em dại khờ phi lý Để thời gian phung phí một tình yêu Khi tỉnh ra nước mắt lại rơi nhiều Đời con gái đừng phiêu lưu nông nổi.

Thả thơ Thơ em đem trả lên trời Thằng Cuội vớ được rót lời

ngợi khen: Hóa ra ở dưới đất liền Thơ hay toàn phát từ men bạc đầu.

N.Q.H

85

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t CÔNG TY CP VĂN HÓA ĐẤT VIỆT ĐIỂM LẠI TRƯỚC THỀM XUÂN

Phòng Văn học lịch sử Đất Việt

i vào hoạt động từ tháng 7/2010, trải qua

nhiều khó khăn, thử thách đến nay Công ty CP Văn hóa Đất Việt đã có 7 năm xây dựng và trưởng thành. Điểm lại những gì đã làm được trong năm 2016, Đất Việt tự hào khi giành được sự tin cậy từ các cơ quan, đơn vị, các nhà văn, nhà thơ, cũng như các tập thể, cá nhân có nhu cầu xuất bản, đào tạo và dịch thuật. Trong số chào xuân Đinh Dậu 2017 này, Dặm ngàn Đất Việt xin điểm qua một số Dự án xuất bản đã thành công trong năm qua:

*. Với dòng sách văn học: Công ty CP Văn hóa Đất Việt đã ký hợp đồng mua bản quyền với một số Nhà văn, Nhà thơ, Nhà phê bình đương đại để độc quyền in ấn và phát hành tác phẩm của họ. Có thể kể một số tên tuổi trên văn đàn hôm nay, như Nguyễn Vũ Tiềm, Nguyễn Việt Chiến…

(Tác phẩm Phê bình Thơ của Nguyễn Việt Chiến, được Cty Đất Việt ký hợp đồng độc quyền in và

phát hành trong 2 năm)

*. Với dòng sách Phong thủy: Công ty giao cho Phòng Tư vấn Phong thủy Tử vi nghiên cứu những bản sách cũ, có độ chính xác cao, từ đó, liên hệ hành lang bản quyền, tổ chức dự án in ấn phù hợp với nhu cầu của xã hội.

• Đặc biệt, Dự án hỗ trợ, cộng tác xuất bản sách Lịch sử Đảng bộ và nhân dân các cấp; Lịch sử chùa chiền, đình miếu, thôn bản; Gia phả dòng tộc, Kỷ yếu trường lớp, Biên niên sử các ngành được Ban giám đốc đặc biệt quan

Đ

86

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t tâm. Chỉ tính trong 02 năm 2015, 2016 đã có hàng chục tác phẩm Lịch sử Đảng bộ và nhân dân các cấp được ký hợp đồng Biên soạn và hoàn thành xuất bản tại Công ty.

Một trong số các đầu sách Lịch sử Đảng bộ đã được viết, biên soạn và in ấn tại Đất Việt

3.000 cuốn tiểu thuyết Cháy cung Chương Võ của cố Nhà văn Chu Thiên vừa được tái bản tại Cty Đất Việt tháng 11/2016.

(Cụ Đoàn Duy Thành - Nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ cùng Ban Giám đốc Công ty CP Văn hóa Đất Việt trao đổi về việc xuất bản cuốn tiểu thuyết lịch sử “Cháy cung Chương Võ”)

Hiện nay Đất Việt đang mở rộng thị trường, tiếp tục triển khai kế hoạch, phối hợp cùng các địa phương, tổ chức biên soạn và xuất bản dòng sách lịch sử về Đảng bộ và nhân dân các cấp. Dự án của dòng sách này là một trong những thế mạnh suốt nhiều năm qua ở Đất Việt.

Năm Bính Thân 2016, khép lại với một số thành công đáng khích lệ từ Đất Việt. Nhìn lại chặng đường đã qua cùng bao thử thách, Đất Việt luôn thận trọng trong mỗi bước đi của mình với phương châm: TỒN TẠI V� PHÁT TRIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG. Chắc chắn trong thời gian tới Công ty CP Văn hóa Đất Việt ngày càng khẳng định được vị thế và tên tuổi của mình trong lĩnh vực Văn hóa nghệ thuật.

Đ.V

87


Bóng yêu thương qua từng khuông Vọng cũ

Phòng Văn học và lịch sử Đất Việt

ọng cũ là tập thơ đầu tay của người lính

Nguyễn Mạnh Hiếu được xuất bản năm Bính Thân 2016 này.

Đọc Vọng cũ thấy hồn vía miền trung du quê anh đằm vào lòng chữ, thấy mênh mang, thao thiết những cung tình từ quê hương, từ mẹ và em… Thơ ấy, dẫu còn vương chút cũ mòn quen thuộc, nhưng cái hồn quê, tình quê, tình người thì thổn

thức trên từng trang Vọng cũ. Nguyễn Mạnh Hiếu âm thầm làm thơ và vẽ, tranh của Hiếu cũng đẫm một màu quê. Thơ và tranh ấy chỉ cần chạm vào một ánh mắt xa xứ, chạm một nỗi niềm xưa là bóng cũ roi rói ùa về giữa ngổn ngang muôn nỗi.

Lật mở những trang thơ Vọng cũ, tôi gặp một thứ ngôn ngữ thơ vừa quen vừa lạ. Quen, bởi cái nét truyền thống với vần điệu, nhịp nhàng đưa đẩy bày tỏ những nguồn cơn. Lạ, bởi cái nét mới trong cách bày bố câu chữ. Bày bố đấy, trau chuốt đấy mà vẫn giữ được cái mạch tự nhiên, khoáng đạt đa tầng đặc trưng của ngôn ngữ thơ. Những nét quen và lạ đan xen, hô - ứng nhau đã tạo nên hình bóng của yêu thương trên từng khuông Vọng cũ. Bài viết này sẽ cùng bạn đọc chạm mở những thương yêu qua mấy nét vừa quen vừa lạ ấy trong ngôn ngữ thơ của Nguyễn Mạnh Hiếu.

V

88


Vọng cũ mở ra giữa cái nắng hoang chiều Tây Nguyên, bất chợt hiện lên hồn vía một miền bờ bãi dâu xanh xa tít tắp, với mùi nếp mới òa lên từ hoài niệm bao mùa: Gửi về em tiếng hát trong xanh/ Đến bờ bãi ngàn dâu chiều đón đợi/ Đã thoang thoảng lòng quê mùi nếp mới/ Giọt nắng vàng phố núi gọi tên em. (Gửi về em). Kìa, cao nguyên như cũng chung chiêng say mùi nếp mới trung du thơm về từ hoài niệm, rồi hiện lên dáng mẹ già còng như bông lúa chín. Hồn câu vía

chữ ấy đã nhập cả vào quê, nên gió lộng cao nguyên mà ngỡ như gió từ tay mẹ quạt đêm hè: Sau mỗi lần con về quê thăm mẹ/ Dáng mẹ còng như bông lúa mùa chiêm/ Làn gió mát quạt dồn từ tay mẹ/ Thổi muôn chiều thương nhớ giữa Tây Nguyên. (Gửi mẹ).

Tranh vẽ của Nguyễn Mạnh Hiếu

Sự pha trộn giữa hội họa và

thi ca luôn đầy ắp trong thơ Nguyễn Mạnh Hiếu, nó tạo nên những câu thơ đầy hình ảnh. Đây là một góc nhỏ Hà Nội vào đông trong thơ anh: Nơi quán nhỏ ly cà phê tý tách/ Nhâm nhi nào mặc cả với thời gian/ Chiều sóng sánh một ô lòng đang mở/ Em ngang mùa, đông bối rối thành thơ. (Hà Nội ơi).

89

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Trong từng khuông Vọng cũ, những câu thơ truyền thống được đẩy căng cảm xúc. Là tập thơ đầu tay, nhưng mạch thơ, nhịp thơ truyền thống của Nguyễn Mạnh Hiếu không bị xơ cứng hay khiên cưỡng bởi vần điệu, niêm luật. Trong cái khung cố định của vần điệu ấy, câu chữ thơ anh cứ tự nhiên nảy theo những nguồn cơn cảm xúc: Nụ cười đã thực đã hư/ Thì liều đem đổi lấy vu vơ này/ Mặc người cả gió heo may/ Mặc tôi trũng một lòng tay muộn phiền. (Ngẩn ngơ). Tự nhiên đấy, tự nhiên ấy sinh ra bằng những tìm tòi cân nhắc, bằng sự lao động chữ nghĩa thật sự. Cái tự nhiên ấy chính là cơ sở để người đọc có thể tiên lượng và hy vọng vào những sáng tác thơ tiếp theo từ anh: Trách đò không cập bến sông/ Để hàng cau trổ đắng lòng sân hoa/ Bàn tay đầy nắng, vỡ òa/ Anh ôm nỗi nhớ vòng qua xứ người. (Lỗi…).

Vọng cũ hòa phối những cung bậc của yêu thương, trội

lên từ những yêu thương ấy, là những tứ thơ đằm xuống bởi nỗi đầy vơi của tình yêu đôi lứa: Sông Hương cong một chữ duyên/ Dòng xa vẫn lở về em một đời/ Đợi em ở cuối chân trời/ Từ vô cớ hiện một thời đa mang. (Vô cớ). Đọc thơ tình của Nguyễn Mạnh Hiếu, không thấy cái hừng hực, cuống quýt của lửa dục… mênh mang trong những cung bậc chữ ấy là cái hao khuyết đến quay quắt tháng năm, là cái hờn trách, cái dùng dằng gió nắng… ngỡ vu vơ mà đau đáu những cung tình: Một mình nhặt cánh hoa rơi/ Còn nguyên bản cũ, một thời đã xa/ Gió về ru nhẹ tháng Ba/ Nắng nghiêng vành nón nhạt nhòa với anh. (Nhạt nhòa tình xưa). Trong những khúc tình thơ của Hiếu, thường thấy bóng người, bóng chữ cứ tong tưởi, long đong qua những mùa dang dở: Trăng thề đêm ấy dở dang/ Quỳnh hương tong tưởi thơm sang nhà người/ Môi xưa đằm mọng câu cười/ Lối về đêm ấy có người ngược khuya. (Em về)…

90

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Vọng cũ run run những

câu thơ về mẹ. Có thể nói một nửa nguồn mạch cảm xúc để tạo nên tập thơ là những trang thơ về mẹ. Thơ anh viết về mẹ là lời tim óc của anh dâng lên những đấng sinh thành, là những chi tiết đời thường dung dị, chân chất, thực thà… vậy mà làm nên hồn cốt của thi ca: Đêm cao nguyên ngược nỗi nhà/ Bát canh cua với quả cà mặn môi/ Nắm xôi vét tận đáy nồi/ Mẹ đơm hương nếp một đời cho tôi/ Sông Hồng nặng đỏ dòng trôi/ Còn in dáng mẹ rối bời dâu xanh. (Giấc mơ). Nguồn mạch cảm xúc về mẹ là vô tận trước mọi hồn thơ. Trước những đủ đầy của hôm nay, thì nỗi vất vả tảo tần vượt qua cái đói nghèo cay cực của mẹ xưa sẽ trở thành “siêu tài sản” trong sự thiêng liêng cao cả: Nhìn con mắt mẹ lưng tròng/ Bánh đa líu ríu đỏ giòn bếp than/ Bàn tay mẹ lật gian nan/ Mười hai bến nước mênh mang một đời/ Nắm tay con, mẹ mỉm cười/ Bữa cơm mẹ nấu, quê người khó quên/

Con đi vui với trăm miền/ Lòng quê mắt mẹ vẫn nghèn nghẹn cay. (Mẹ). Trước mọi bão tố phong ba, chỉ lòng mẹ là nơi bình an nhất để hồn ta nương náu: Ngọt lành vẫn mẹ mình thôi/ Bát canh cua với mồng tơi ấm lòng/ Cà phê đắng, nhớ trầu không/ Một vườn mẹ chở mênh mông nỗi người. (Phía mẹ)...

Khép lại Vọng cũ - Tập thơ được hình thành từ thương - nhớ - yêu - tin của một người lính. Dẫu biết trong ấy còn đó những thật thà, tự sự của câu chữ, dẫu biết có chỗ ý thơ, tứ thơ còn chưa chặt chiệm, có chỗ còn bắt gặp chút sáo mòn lạc lõng trong nguồn mạch thơ non tơ kia… nhưng những trang thơ của Nguyễn Mạnh Hiếu luôn được làm đầy lên bởi cái nghĩa, cái tình. Đấy là điều mà chắc chắn người đọc sẽ đồng cảm và chia sẻ.

Vọng cũ, nét duyên thơ đầu tiên đã mở!

Đ.V

91


Nguyễn Mạnh Hiếu Binh đoàn Tây Nguyên

Phía mẹ Ngọt lành vẫn mẹ mình thôi Bát canh cua với mồng tơi ấm lòng Café đắng nhớ trầu không Một vườn mẹ chở mênh mông

kiếp người…

Ngẩn ngơ

Tôi đem đổi nắng lấy thơ Đổi đợi chờ lấy bơ vơ, muộn phiền Đêm dài đổi lấy triền miên Đem nao nao nhớ, đổi miền tương tư Nụ cười đã thực đã hư Thì liều đem đổi lấy vu vơ này Mặc người cả gió heo may Mặc tôi trũng một lòng tay muộn phiền.

Mùa Giêng Em mãi là giọt nắng tháng Giêng Mùa xuân mới em về nghiêng

xóm nhỏ Hương cỏ bay hoa dại lùa theo gió Tia nắng tròn nho nhỏ cỏ mùa Giêng Em mãi là hương lúa mùa chiêm Trải lên môi cánh đồng

thiêm thiếp ngủ Anh ngây ngất giữa tình em đầu vụ Đằm đắm cánh đồng ấm áp

mùa Giêng Em mãi là giọt nắng tháng Giêng Làm chao đảo tình anh

nghiêng ngả gió Em mãi mãi vẫn là hoa dại cỏ Anh nhận hoài không hết

nỗi hoang sơ. Xin gửi tặng câu thơ ngày hoe nắng Ngày bắt đầu từ mùa gió lao xao Câu thơ xuân nay đỏ thắm hoa đào Gửi tặng em cồn cào thơ ngày nắng.

8.3.2016

92

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nguyễn Thúy Cải Kinh Môn - Hải Dương

Tìm em Anh lên phố núi tìm em Mây bay lãng đãng mưa chèn

bóng trăng Chợ tình như hội hoa đăng Tiếng khèn gọi bạn cô Hằng

cười duyên Mắt em đen láy hạt huyền Tiếc thay “ván đã đóng thuyền”

còn đâu Đợi anh đã mấy mùa ngâu Giọt thương, giọt nhớ đỏ ngầu

sông Thao Nghe như dòng nước nghẹn ngào Con thuyền vượt cạn anh nào có hay!

Buồn Ngồi buồn ngắm áng mây trôi Ước ao trở lại cái hồi còn xanh Để ta uống cạn năm canh Nhâm nhi muôn nỗi

ta dành cho nhau.

Nguyễn Thúy Cải

Nguyễn Xuân Cảnh Kinh Môn - Hải Dương

Thu về

Thu về cho trái ổi vàng Quả sim chín mọng lá bàng lao xao Thu về nước biếc trời cao Thung thăng con cá đớp sao trên trời Thu về ngọt giọng ru hời Vi vu tiếng sáo giữa trời mênh mông Thu về hoa cúc đơm bông Cho hương cốm quyện sắc hồng

đỏ au Thu về trắng những đêm ngâu Ngưu Lang - Chức Nữ gặp nhau

sụt sùi Thu về bao nỗi buồn vui Hơi may xao xác lòng người

bâng khuâng.

Chờ anh Chờ anh tím cả ước mơ Mỏi mòn sụt cả đôi bờ mi cong Còn đâu ngực én lưng ong Bờ mong, bến đợi vặn cong cây sào.

Nguyễn Xuân Cảnh

93

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Vũ Văn Thoan Thụy Khuê, Hà Nội

Nhớ Lào Cai Thôi đành xém mặt Lào Cai Lời xưa ai trót…nào ai trách gì Chiến tranh lỡ hẹn câu thề Người đi không tính ngày về

Em ơi! Thôi đành xa cách rối bời Còn thương, cuối bể cùng trời

vẫn thương Lào Cai tìm nắng trong sương Ở đâu em. Nỗi tơ vương đợi lành. Chợ tình, em nhập thơ anh Để ta ôm cả bình minh hôm nào Nỗi lòng như hạt chiêm bao Lào Cai thổn thức vịn vào lòng tôi. Thôi đừng ai nấy xa rồi Em về gói lại bời bời nắng mưa Ta về vá vết thương xưa Hình như…

Lũ quét cũng vừa qua đây.

Lời hẹn mới... (Yêu thương tặng vợ)

Lưng ong từng bước xuân thì Nụ cười duyên đã hẹn gì với anh Này trời đất với trăng thanh Tạ ơn bữa ấy mà thành một đôi. Mấy mươi năm đã qua rồi Mái nhà ta - những nụ cười em xây Chông gai muôn độ vơi đầy Vẫn tròn vẹn những tháng ngày

yêu thương. Duyên lành xe tự gió sương Kiếp sau dẫu cách mười phương

cũng về.

Thu Thu qua theo gió heo may Hạt mưa đậu phía bàn tay ai chờ Tình lên nhẹ một giấc mơ Nở vào nỗi nhớ câu thơ tím chiều Bảy chờ năm hẹn mùa yêu Đất trời gói cả trăm chiều vào thu.

V.V.T

94

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Đỗ Anh Thư

Tình quê Cây đa cổ, mái đình xưa Lặng soi bóng nước ao trưa mơ màng Cau xanh xõa tóc đôi hàng Đồng quê bát ngát ngút ngàn lúa non

Chim chuyền cành lá véo von Tiếng con bìm bịp kêu dồn thiết tha Nắng chiều nhẹ trải nương xa Triền đê thấp thoáng dáng hoa

dịu dàng

Xuôi dòng theo bóng đò ngang Lững lờ đôi chiếc lá vàng nhẹ rơi Áng mây trôi giữa lưng trời Cõng tia nắng muộn... Giao thời..

Hoàng hôn

Trâu về lối nhỏ đường thôn Mái tranh khói bếp quyện làn gió lay Đèn khêu, đom đóm vờn bay Lung linh một ánh trăng gầy ngọn tre

Vòng tay ấm áp chở che Võng đưa theo giọng ru khe khẽ buồn Mẹ ru con giữa đêm trường Hồn quê chan chứa tình thương

mẹ hiền

Anh đi xa ngái trăm miền Một đời vẹn giữ nợ duyên câu thề Ngọt ngào mùi vị hương quê Trao người khúc hát tìm về yêu thương.

Lê Tiến Vượng Hội Nhà văn Hà Nội

Mẹ tôi

Mẹ tôi đi Bắc, về Nam Gót chân mòn nhẵn

mấy hàng gạch thưa Củ khoai, củ sắn đong đưa Tiếng rao rát cả nắng trưa phố phường.

Chân trần từ sớm tinh sương Mồ hôi thì mặn, con đường thì xa Lom khom bóng mẹ nhạt nhòa Gánh hàng rong ấy…

cả nhà trông mong.

Đàn con một lũ ăn đong Đứa tròn, đứa méo, đứa cong gày gò Tám hai mẹ chẳng nghỉ cho Cơm tự nấu, khám tự chờ thuốc thang.

Vẫn như đứa trẻ ở làng Vui con, bế cháu cười vang cả nhà Suốt ngày rau luộc, tương, cà Chè tươi, nước vối, khề khà khen ngon

Giờ mẹ ở phố với con Chuyện toàn từ thuở còn son

quanh làng Hồn quê thúng, mủng, dần, sàng Như cây lúa, mẹ khẽ khàng đơm bông.

Lặng thầm qua bão, qua giông Gian nan mẹ cứ như không… lạ lùng.

11-8-2016

95

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Mai Khoa Thâu Krông Păc, Đăk Lăk

Về Ban Mê nghe em? Em có về Ban Mê cùng anh không? Về Ban Mê mùa này đẹp lắm Hoa bằng lăng giăng tím

những chiều mưa Bập bùng ánh lửa nghe người già

kể Khan(*) Đêm ngả nghiêng trong men say

rượu cần Tay trong tay chuyền cho nhau hơi ấm Về đây nghe em... Có con đường đất đỏ bụi bay trong gió Tiếng chiêng ngân vỗ về vách đá Đêm đại ngàn nghe huyền thoại

những mùa trăng Thôi ngại ngần chi những dốc xa

núi thẳm Hãy về cùng ta ngắm triền thác đổ Dã quỳ vàng gieo vào nhung nhớ Theo bước chân Đam San đi tìm Nữ thần mặt trời Về Ban Mê một lần thôi em ơi! Nụ hôn thơm hương loài hoa

xuyến chi Thương người đi, từ đó không về...

________________________

(*) Kể Khan, là tiếng gọi của người Ê Đê (hay còn gọi là hát Khan), là một thể loại hát kể sử thi, trường ca truyền thống của các anh hùng Tây Nguyên và những nơi khác.

Hoàng Kim Hương Hà Nội

Đêm cuối năm

Ngày tháng mỏi xa dần cõi thực Chiều cuối năm mắt chợt loang nhòa Niềm vui mỏng trôi về vô cực Chỉ nỗi buồn nán lại cùng ta

Hờ hững quá bao lần xé lịch Thả ơ hờ theo gió ngang qua Chút ảo vọng mơ đời xê dịch Khúc Mười Hai sao chẳng mặn mà

Bao trăn trở gửi vào lịch mỏng Thôi bay đi, bay mãi cuối trời Đêm cuối năm một mình hong mộng Thẳm sâu hồn vết một sao rơi…

Thu đau

Đã là năm tháng nhẹ tênh Hay còn một chút nhớ dành cho em? Bão mưa quất trắng mặt thềm Thu về trong tiếng sỏi rên gót giày Xạc xào lá đổ muôn cây Phong lưu chừng cũng vợi ngày

bình yên Ngỡ vừa chạm một miền quên Đã nghe xót mặn môi mềm

phôi phai…

Hoàng Kim Hương

96


Những cuộc đối mặt TRONG TIỂU THUYẾT ĐỐI DIỆN

của Nhà văn Nguyễn Hồng Nụ

Đất Việt

ối diện là tiểu thuyết mới xuất bản của Nhà

văn Nguyễn Hồng Nụ viết về đề tài thầy cô và mái trường. Qua tác phẩm của chị, mảnh đất giáo dục - nơi gieo trồng và vun đắp những mầm người cũng chẳng bao giờ có sự bình yên và trong trẻo tuyệt đối, bởi cuộc sống với những góc khuất mặc định của nó vẫn lặng lẽ tồn tại, và đôi khi những góc khuất ấy còn quay trở lại áp đặt luật chơi của nó lên cuộc sống này. Chủ đề của tác phẩm là nhà trường, nên các tuyến nhân vật từ chính diện đến phản diện phần đông là đội ngũ thầy và trò, hoặc những người thân của họ. Nhà văn Nguyễn Hồng Nụ đã cần mẫn xây dựng nhân vật và khai thác tâm lý những tuyến nhân vật ấy, sử dụng chi tiết, tạo kịch tính cao trào rồi giải quyết kịch tính để làm bật lên tư tưởng nhân văn của tác phẩm từ những chính người làm

nghề thầy trong môi trường giáo dục. Ấy là điều mà không phải nhà văn nào cũng làm được. Ngành giáo dục luôn có sự nhạy cảm về chuẩn mực đạo đức, khiến những tiểu thuyết gia cũng rất ngại khi chạm tới. Bởi vậy, dù thành công ở mức độ nào đó, thì Đối diện cũng đã tạo được một chỗ đứng của riêng mình trong sự khắc nghiệt của văn chương hôm nay.

Những chìm nổi, mất còn đi suốt cuộc đời của một Nhà giáo là mạch chảy cơ bản để tạo nên Đối diện. Xoay quanh cuộc đời của cô giáo Hòa, những trang văn của Nguyễn Hồng Nụ đã chạm vào sự khắc nghiệt của chiến tranh, chạm vào những vất vả của nghiệp trồng người giữa bộn bề khói lửa. Chị không ngần ngại chạm thẳng vào những đam mê, những khát vọng của bản năng, những ganh đua cố chấp, những mưu mô toan tính của

Đ

97

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t con người hiện hữu ngay trong môi trường giáo dục... Đấy chính là sự tương phản âm dương, là những cuộc đối diện liên tục giữa con người với bản thể, giữa con người với thời cuộc qua ánh sáng của trí tuệ và cái tâm của tình người, chảy suốt mấy mươi năm khốn khó.

Những toan tính, những kế hoạch... được hình thành từ phần tĩnh, từ phía hư vô của cõi người. Đối diện trong cái hư vô ấy là đối diện với chính mình để tìm ra một định hướng cho hành động. Trải suốt 250 trang của cuốn tiểu thuyết là những cuộc đối diện liên tục diễn ra ở tất cả các tầng cấp của kiếp người. Nhưng tựu trung lại và đáng chú ý nhất là 4 cuộc đối diện tiêu biểu đã làm nên tầm vóc và tư tưởng của tác phẩm này.

Đầu tiên là cuộc đối diện trước những chuẩn mực đạo đức xã hội giữa cổ tích và hiện tại. Đó là cuộc đối mặt đầy kịch tính và bất ngờ giữa nhân vật Phương tây (cũng là một nhà giáo) và Khang (chồng của Phương - một người mất khả năng sinh lý) khi lần thứ hai Phương mang thai. Những câu thoại của cuộc đối diện kinh hoàng này được chắp lại bằng nước mắt: “Dù miệng anh, lưỡi anh có làm thế nào, cũng không thể

thay thế được cái báu vật trời cho kia... Mà em cũng có nhu cầu được thỏa mãn chứ... Anh không thương em thì chớ, còn tra khảo làm gì cho khổ thân em... Anh nằm im một lúc, rồi quàng tay ôm xiết vợ vào lòng. Hôn lên đôi mắt đầm đìa lệ. Cảm thấy trong vị mặn nước mắt tủi hờn của vợ còn có vị chát đắng chua cay không gì bù đắp nổi...”

Cuộc đối diện tiêu biểu thứ 2 mở công khai giữa một trang đời là cuộc đối diện của thầy trò đầy căng thẳng, mà động cơ và hành động của cả hai bên tưởng như đã phá vỡ thuyết Tam cương - Quân - Sư - Phụ. Những lời thoại của Phán khùng - một học sinh cá biệt mấy mươi năm trước chắc hẳn vẫn có cái để những người đang làm thầy hôm nay phải lưu tâm: “Em đi muộn mấy phút thì thầy đuổi không cho vào học. Còn có hôm thầy khề khà trà nước, chậm cả mười lăm phút thì có sao đâu?”.

Cuộc đối diện thứ 3 được mở ra bằng sự điều tiết của Nhà văn, ấy là lúc Hòa và thầy dạy nhạc của mình đắm say trong những bước sóng đang cuộn lên từ đáy chiều sâu thẳm. Sau rất nhiều chịu đựng, lời đề nghị của nhân vật chính - một Hiệu trưởng, vợ liệt sĩ cất lên như một mệnh lệnh cho cả bạn

98

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t tình và bản thân mình: “Về khách sạn, em ở một mình anh ạ.”. Rồi sau mệnh lệnh ấy là “... Nửa đêm anh ào vào phòng chị như một luồng gió biển, đánh thức sự hồi sinh cảm xúc của xác thịt hai mươi năm đã tắt lịm.../... Họ chìm mãi vào trận làm tình... chị run lên vì thỏa mãn đến tột đỉnh, tự nhiên lại nhớ tới Hưng. Chị ngây ngất trong vòng tay anh suốt đêm...”.

Cuộc đối diện thứ 4 không hiện ra bằng ngôn ngữ trên những trang văn của tác phẩm, nó nằm trong thông điệp, trong sự liên tưởng của người đọc. Nó là cuộc đối diện gay go và căng thẳng nhất suốt cuộc đời của một người phụ nữ. Đấy là cuộc đối diện với chính mình, đối diện với những cay đắng, khát thèm, cuộc đối diện của khao khát, đam mê với tầng tầng lớp lớp những quy chuẩn và quy phạm về đạo đức xã hội về nghề nghiệp mà Hòa đã trải qua. Bốn cuộc đối diện đặc trưng ấy đều dẫn tới sự giải thoát tích cực, để yêu thương thật, hạnh phúc thật của kiếp người được trở về đúng ngôi đúng vị của mình.

Để tạo nên hồn cốt của tác phẩm qua những cuộc đối mặt căng thẳng ấy, chắc chắn Nhà giáo - Nhà văn

Nguyễn Hồng Nụ đã phải cân nhắc rất nhiều chi tiết khi sáng tạo và sử dụng những chi tiết hết sức nhạy cảm trong một tác phẩm viết về mái trường. Những chi tiết hừng hực nóng về tình yêu, tình dục và cả tính dục trong đội ngũ những nhà giáo, được xử lý vừa đủ, vừa độ đã đẩy tư tưởng của tác phẩm lên một tầm cao mới, mang tư duy mỹ học thời hiện đại. Việc sử dụng với tần suất cao những chi tiết mang hơi hướng của sex ngay trong môi trường của những nhà giáo là điều thậm khó, chỉ những nhà văn hiện đại và có bản lỉnh mới đủ sự tỉnh táo để xử lý nó theo ý đồ sắp đặt của mình.

Đ.V

99


Trang thơ ĐO�N VĂN ĐANG -& BÙI THỊ TR�O

oàn Văn Đang - Bùi Thị Trào là đôi bạn

đời, bạn thơ đã đồng hành bên nhau qua gần nửa thế kỷ. Năm 2016 họ xuất bản tập thơ thứ 2 - Tình chiều 2 do Nhà xuất bản NXB Hội Nhà văn cấp phép. Trong số Dặm ngàn Đất Việt số xuân Đinh Dậu này xin trích dẫn lời tựa và một số bài thơ hay nhất của tập thơ:

Thơ như một thứ rượu trời dành cho mọi lứa tuổi của kiếp người. Ấy nhưng chỉ khi đối diện với những nỗi niềm thật sự của cõi người, thì người đọc, người viết mới thấm cái vi diệu được ủ men say từ những hạt chữ trong thơ. Thiên chức của thơ là sự chia sẻ và giải thoát với những nỗi niềm người. Bởi vậy, khi vui thơ ngấm vào buồng tim khiến câu chữ cũng hân hoan rộn rã. Khi buồn, lúc đau, thơ quặn lên từng con chữ, với bóng chữ liêu xiêu, sẻ chia gánh nặng

của mỗi kiếp người qua những bể dâu... Từ thiên chức ấy, thơ chỉ thật sự được sinh ra theo lẽ tự nhiên, chứ không sinh ra từ sự tụng ca, vịnh ca nào đó!

Tình chiều 2 là tập thơ in chung thứ 2 của đôi bạn đời - bạn thơ: Bùi Thị Trào và Đoàn Văn Đang được cấp phép xuất bản. Đôi bạn thơ - bạn đời ấy đã cống hiến tuổi trẻ, trí tuệ của mình cho đất nước. Giờ đây, ở tuổi hoàng hôn, họ vẫn đang sớm tối chăm nhau bằng nghĩa vợ tình chồng phía Thành Nam cổ tích.

Điều cần nói ngay rằng, Tình chiều thơ không cố công mài giũa chữ nghĩa, không vụt cháy, lóe sáng chất nghệ thuật và thi pháp. Dung dị thôi, Tình chiều 2 là những trang đời với câu chữ mộc mạc chân thành, chở những nỗi niềm ăm ắp của kiếp người qua bể trầm luân. Thông thường, với rất nhiều

Đ

100

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t người cầm bút làm thơ ở tuổi chiều, thì thơ là một thú chơi để ngâm vịnh hoặc hoài cổ những tháng ngày xa xưa, hoặc mang những chiêm nghiệm về cuộc đời và thong dong cùng bè bạn... Tình chiều 2 cũng thấp thoáng những nét đặc trưng chung ấy, nhưng có một mảng thơ khá ấn tượng mà cả hai tác giả đều chạm đến bằng sự rung động thật sự, bằng nụ cười và cả những giọt nước mắt chứa chất nỗi đời, ấy là những bài thơ chạm đến phần tâm linh và tình cảm gia đình. Đọc trong mảng thơ ấy, mới thấm hơn cái mất mát lớn lao của tình mẫu tử, phụ tử trong hoàn cảnh sinh ly tử biệt. Tình chiều 2 run rẩy nỗi niềm của lá vàng tiễn lá xanh với màu tóc trắng gió sương phất phơ lên hồn chữ. Tình chiều 2, những trang thơ mộc mạc, chân thành chia sẻ, thơ dìu đỡ những nỗi người từ phía nghẹn ngào mưa nắng.

Thi sỹ Văn Lê bảo: “Có ai nghe thấy một tiếng vọng/ Thì thả con thuyền sang với tôi”, đọc

Tình chiều 2, thấy vọng ra từ những mộc mạc, dung dị của lời quê ấy là nghèn nghẹn nỗi đầy vơi trong vòng sinh tử của kiếp người, là nghĩa mẹ tình cha trĩu nặng, là ấm nồng tình huynh đệ, tình đồng chí, đồng đội, tình quê hương và bằng hữu...

Tình chiều 2, dẫu câu chữ còn mộc mạc, thật thà, dẫu ý tứ, niêm luật đôi chỗ còn thấp thoáng sự gượng ép... Nhưng thơ ấy đã tải được bao nỗi niềm của đôi bạn đời - bạn thơ ấy trải lòng lên từng thân chữ. Thơ ấy ra đời, đó là sự chia sẻ với cộng đồng bạn đọc và bằng hữu. Sự chia sẻ ấy khiến những buồn đau của họ cũng đã tự phân rã để vơi cạn dần, bên cạnh đó những niềm vui cũng có “đất” để tự mình dài rộng hơn lên. Làm đầy lên những niềm vui, làm vơi cạn những mất mát, khổ đau - Đó chính là thiên chức vĩ đại, là giá trị vĩnh cửu của thơ ca đối với kiếp người”.

(Tình chiều -

những trang đời mộc mạc)

N.T.K

101

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Đoàn Văn Đang Cầu Đông, Nam Định

Ngược dòng Ta đang đi trên con thuyền

ngược dòng lặng gió Giữa dòng đời hối hả giục nhanh lên Nhìn tà dương đã khuất bóng đồi bên Lúc chạng vạng sợ thuyền trôi mất lái Buổi sớm mai thác ghềnh đâu có ngại Giữa trưa hè nắng gắt chẳng quản chi Buổi chiều đông lá rụng lấp lối đi Mặt trời lặn bóng đêm đã ập đến Con thuyền nhỏ, vẫn chưa về đến bến Mà dòng sông vẫn cứ lặng lờ trôi Ta muốn cố lên cho kịp với dòng đời Nhưng ngược nước, phải gắng công

bươn chải Cần phải tĩnh tâm cho tinh thần

thoải mái Qua đêm dài, ắt phải đến bình minh Một ngày thôi cũng phải sống

chân tình Vẫn ngược dòng về bến bờ hạnh phúc Dù dòng sông bên trong bên đục Lở hay bồi lượn khúc quanh co Ta vẫn chắc tay chèo lái con thuyền Về bến hẹn cho thỏa lòng người đợi Chỉ sợ con thuyền lạc vào lối mới

Uổng công ai trông ngóng bấy lâu nay Thuyền lạc rồi, ai đó bỗng trắng tay Thương bến đợi, không để thuyền

lạc lối Dù đêm đông trời mịt mù tối Nhớ về ai mắt vẫn sáng hơn sao Qua đêm dài ta mới thấy tự hào Vẫn đủ sức ngược dòng về bến đợi.

4/1/2016

Nơi vĩnh hằng Con về... tạ mộ mẹ cha Hoa thơm hương ngát, gọi là đáp ân Nỗi lòng nào hết phân vân Nhớ thương cha mẹ,

muôn phần nơi đây Xa quê... bao tháng năm dài Dấn thân đi để tìm đời vinh quang Chẳng giầu, cũng gọi là sang Đền ơn: cha mẹ vẻ vang tiếng đời Nay về... đứng giữa đất trời Cầu cho cha mẹ, yên nơi vĩnh hằng.

29/12/2009 Đoàn Văn Đang

102

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Bùi Thị Trào Cầu Đông, Nam Định

Luận chữ “nợ”, “cho”

Về câu: “Nhân đối thế nào”? - Đối nhân thế ấy”

Về lý lẽ giản đơn là vậy Nhưng tình đời không thể “So”, “Đo” Người có tâm hạnh phúc là “Cho” Người có đức được “Cho” là “Nợ” Thương yêu nhau “Nợ”, “Cho”

không sợ Được yêu thương “Cho”, “Nợ” là vui Nghĩ đến nhau không phải nói lời Hành vi sẻ chia sẵn sàng không do dự Đã cho rồi không tính “Nợ” Đã “Nợ” rồi ơn đức nhớ ghi Hãy nghĩ suy... Tiền bạc là gì? Là thứ ngoài thân Sinh ra chưa có, chết chẳng mang đi Chẳng so đo “Cho”, “Nợ” là gì Sẵn sàng sẻ chia để niềm vui cộng lại Để khi đi rồi tình đời còn mãi Để bóng hình luôn ở bên nhau Để trường tồn mãi mãi về sau Để cháu con mãn nguyện tự hào Để bạn bè lúc nào cũng nhớ Với trời cao không phải sợ Đạo trời công bằng “Cho”, “Nợ”

phân minh Mấy vần thơ mộc mạc chân tình Để tự răn mình đối nhân xử thế.

Lệ lòng xin gửi phương trời xa xăm “Biết dằn vặt, biết khổ đau Biết yêu là cháy tàn nhau còn hồng Biết người ở phía long đong Trong thừa mứa giọt lệ lòng lặng rơi” Thơ anh - Thơ từ lòng người Lệ lòng xin gửi phương trời xa xăm.

Không đề Bảy mươi ba đông qua rồi Thơ về trăng gió cho đời thêm xuân Ngày ngày thơ là bạn thân Bút nghiên thời thế xoay vần với nhau Đỏ đen trộn cùng vàng thau Nhặt được hạnh phúc thấy đau

lưng già.

Ngày 12/9/2016 B.T.T

103

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Trang thơ Nguyễn Ngọc Hồ & Nguyễn Ngọc Đạt

Tác giả Nguyễn Ngọc Đạt và Nguyễn Ngọc Hồ là hai anh em ruột, sinh ra từ miền đất cổ Ý Yên, Nam Định. Lớn lên giữa muôn chiều sóng gió của cuộc đời, nhưng trong hành trang của họ luôn ăm ắp những trang thơ. Giờ đây ở tuổi cuối chiều, những câu thơ của họ vẫn ấm áp, vẫn nồng nàn tình quê hương, tình cha mẹ, tình đồng chí, đồng đội... Trong số này, Ban biên tập Dặm ngàn Đất Việt xin trân trọng gửi tới bạn đọc trang thơ của anh em họ Hồ:

Nguyễn Ngọc Đạt Giải Phóng, Hà Nội

Chợ cầu may

Người người đi chợ cầu may Hương lòng trò thắp xin thầy chữ nhân Xin từ bi một chữ tâm Thảo thơm trang trải,

nhớ phần cỏ cây.

Rượu không uống, trời đất quay Yêu nhau chen tuột tất giày...

chân không Sóng xô như thể nhập đồng Chơi vơi mắt ướt, má hồng níu tay.

Tượng Phật không béo chẳng gầy Ông Phúc Lộc Thọ cười ngày cười đêm

Dẫu nhìn càng thấy nét quen Môi hoa như đã lần nhen lửa lòng. Dòng người chen chợ càng đông Tuột tay vợ lạc giữa dòng

sông nghiêng Không đi sao biết chợ Viềng Yêu quê chen chợ thiêng liêng

tự lòng. Chợ chiều lắng sóng lòng sông Nhìn ra thấy vợ chân không mà tình Nàng cười như bộ phúc sinh Xe lăn chào chủ, lòng mình sóng chao Gió xuân lúa hát ngân cao Tiếng chuông tịnh độ,

trang vào thinh không.

104

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Ngày trở về

Bốn ba năm đã qua rồi Chiến trường đạn nổ bom rơi chẳng nề Thương trường tài sức say mê Sáu mươi tuổi mới được về nghỉ ngơi Chia tay đồng nghiệp chào mời Cụng ly lời nối tiếp lời rưng rưng Mười năm đấu cật chung lưng Sướng vui gian khó đã từng bên nhau Về hưu nào có gì đâu Tuổi già người trước người sau vậy mà... Ngày qua rồi tháng năm qua Mình về vui với cảnh nhà điền viên Đêm nằm nghe tiếng mẹ hiền Thì thầm câu chuyện tình duyên

một thời Khi buồn ngồi đếm sao rơi Chợt trong thi tứ bao lời thơ bay.

Đồng nghiệp - đồng đội có hay Mình mong sẽ có những ngày

thảnh thơi Từ nay được nghỉ hưu rồi Muốn thăm bầu bạn nhiều nơi

ngóng chờ Điện từ xứ Huế mời vô “Thời gian bất cứ khi mô tùy mình” Bạn quê ở tận Hòa Bình Mong ngày lên chốn rừng xanh

chuyện trò Hải Phòng “Thủ trưởng” năm xưa Đã từng mấy bận “hẹn hò” chưa xuôi… Bạn bè, đồng đội tôi ơi! Nhớ nhau lắm! Nay mai rồi tính sau Mình làm việc nước hơi lâu

Việc nhà còn những nhu cầu phải lo Bạn bè đồng đội hiểu cho Hẹn ngày bố trí thì giờ đến thăm Nghĩa tình đâu kể tháng năm Thủy chung đâu kể tính bằng

thời gian.

Dặn con Lớn lên từ cánh đồng gầy Bát lưng khoai độn, vơi đầy lo toan Đường cha những bước gian nan Thêm cây gió chắn, chen ngang

dòng đời Tay cầm lái sắp vượt khơi Chuyển dòng gió cả dốc đời lửa chan

Trăm cái mất một cái còn Sóng lòng nén xuống, níu buồn vào thơ Cốc này uống nỗi âu lo Cốc này ai hiểu, ai cho là gàn Đường chiều màu ấm vàng hơn Hết mưa là nắng, nắng còn rát cơn

Vơi đầy bầu bạn sắt son Vì con cha bước mỏi mòn tháng năm Trong đêm sáng ánh trăng rằm Hai sương một nắng chắt bằng nghĩ suy Vui từng mỗi bước con đi Biết yêu mưa nắng, biết vì...

đường xanh

Chắt trong sương tiếng trong lành Thảo thơm là gốc sinh thành cỏ hoa.

N.N.Đ

105

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nguyễn Ngọc Hồ Văn Cao, Nam Định

Đêm nghĩa trang Nghĩa trang! Đêm cuối tuần trăng Sương giăng! Sương giăng ướt đầm triền cỏ Anh và em: Ngọc Hồ, Ngọc Đạt Dìu nhau đi viếng mộ Đường mòn gập ghềnh. Chân vấp bàn chân. Tuổi sáu bảy mươi đôi lúc châng lâng. Đồng “Hổ Dầm” lập lòe đom đóm Đìu hiu nghĩa trang Trái tim chộn rộn Mẹ cha ơi! Xin cha mẹ yên lòng! Lời cha xưa dạy các con

sống có thủy có chung. Lời mẹ ru: Mọi đường ăn nết ở, có trên có dưới, đừng bao giờ quên con cò lặn lội bờ sông. Đừng bao giờ quên hạt lúa trên đồng, củ khoai dưới ruộng. Trước mộ phần chúng con

xin quỳ xuống Dâng nén tâm nhang, xin cha mẹ trong cõi tâm linh chứng giám cho tấm lòng những đứa con đầu bạc. Gia đình ta “ngũ đại đồng đường”

Người còn người mất Mồ hôi nước mắt Thời gian dằng dặc vẫn keo sơn Thanh thản giữa đời không tính thiệt hơn, chỉ chăm lo chuyện đền ơn đáp nghĩa. Nhớ lời mẹ cha, chúng con

càng thấm thía phúc ấm tổ tiên... Đứng trước nghĩa trang Hồi ức triền miên Nén tâm nhang lờn vờn sương khói Có bao điều chúng con muốn nói

mà nước mắt lưng tròng Trời mênh mông Cúi xin lạy mẹ cha mớ vái! Đêm nghĩa trang mang mang màu

huyền thoại Gió heo may thức cỏ đón hương đồng.

106


Tiếng vọng giao thừa Lù Pò Khương

gày ấy, khi gia đình tôi còn lênh đênh trong

căn nhà thuyền chật chội và nhỏ bé. Ngay từ chiều tối ngày ba mươi, khi trong các làng ven sông, tiếng nổ đì đẹt của mấy tràng pháo tép đón xuân sớm của lũ trẻ trâu là cha tôi đã bảo cả nhà nhổ neo đẩy thuyền lên khúc sông trên, nơi cồn nổi để đậu.

Không phải cha tôi là người không thương con. Ông thương chúng tôi theo cách riêng của mình. Mỗi khi chúng tôi làm đúng việc gì, ông cười rất tươi, bảo mẹ bắt con cá to nhất, ngon nhất đem om dưa rồi trong khi vừa nhâm nhi chén rượu, cha kể cho chúng tôi nghe về dòng họ, ông bà, tổ tiên. Sáng hôm sau, ông cho mấy anh em lên bờ vào chơi chợ. Ông là cái mái nứa che chắn cho gia đình, là chiếc bê chèo, dây lèo để giữ cho con thuyền của gia đình không tròng trành, không bão gió. Về sau này, khi chúng tôi đủ lớn, chúng tôi mới hiểu vì sao cha tôi thường đưa cả nhà tránh lên vùng cồn nổi mỗi khi giao thừa đến. Làm nghề sông nước, ăn nước

sông, uống nước sông, sống nhờ con cá con tôm dưới sông, chết nhờ con sông giấu mồ giấu mả nên con người sống trên sông cũng phải biết sống vì sông. Đốt pháo vừa phí tiền vừa làm cho cá thấy động tìm đi khúc sông khác. Đất có thổ công, sông có hà bá. Sống trên sông nước mà không biết kiêng biết giữ thì tai bay vạ gió sẽ đổ ập xuống đầu. Ông thường nói với chúng tôi, làm một việc sai, dẫu có giấu được mọi người thì trời vẫn biết, đất vẫn biết, thậm chí có giấu được trời đất thì quỷ thần hai vai vẫn biết. Cũng chính vì thế mà bao nhiêu năm sống trên sông nước, căn nhà thuyền nhỏ bé nhà tôi không bao giờ có tiếng pháo đón giao thừa. Chúng tôi đón giao thừa từ tiếng pháo báo sang xuân trong làng vọng lại.

Khi tiếng pháo báo giao thừa trong làng vọng ra cũng là lúc mẹ tôi lụi cụi sắp lễ năm mới nơi đầu thuyền. Chúng tôi túm tụm ở khoang đuôi đứng hóng về bốn hướng nghe tiếng các loại pháo thi nhau đì đùng nổ. Tiếng pháo tép lép ba lép bép như tiếng cá đớp chân bèo. Tiếng

N

107

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t pháo cối lục bục chẳng khác gì bầy cá bị cha tôi bắt được thả trong lòng thuyền mỗi khi nước cạn. Tiếng pháo lệnh đùng đoàng như sấm, vang, vọng âm âm u u kéo dài như tiếng hú rồi vỡ oà ra. Xen vào tiếng các loại pháo là những vệt sáng xé màn đêm của những cây pháo thăng thiên. Mỗi khi lên cao hết tầm, chúng nổ lẹt đẹt vãi vào không gian những đốm hoa nhỏ ly ti như ai đó đem phấn hoa cải thường thấy trên bờ rắc vào đêm lấp lánh.

Cũng lúc ấy, cha tôi rời nhà thuyền, tháo dây, một mình lên chiếc thuyền con dùng để thả lưới chèo đi. Ông đi thả mẻ lưới cầu may trong năm. Trong khi chờ cho những cây nhang cháy, mẹ chui qua khoang ra phía đuôi cùng chúng tôi. Bà ngồi xuống sàn mắt không nhìn lên trời mà dõi về phía cha đi, tai ngóng tiếng bơi chèo gõ mạn từ phía cha vọng lại. Nghe tiếng gõ khua cá từ thuyền cha, có khi mẹ buồn, có lúc mẹ vui, có nhiều lần, nghe tiếng gõ mạn mẹ cười nhưng cũng có đôi ba lần nghe xong mẹ thở dài, tiếng thở dài bị nén lại nên hơi thở càng dài.

Khi tiếng gõ khua cá vọng lại nghe lanh tanh tanh, lanh tanh tanh rộn ràng, rổn rảng, nhịp nhanh, dồn dập tôi thấy mẹ rất vui. Những nét vất vả lo toan vì gia đình giãn ra, trông mẹ trẻ lại đến mấy tuổi. Khi tiếng khua

nghe cạch, cạch, từng tiếng khô khốc, rời rạc, cách quãng nét mặt mẹ rất buồn. Hôm nào, tiếng khua cá vọng lại nghe lục bục, lục cục, nhấm nhẳng mẹ thường thở dài. Để tránh tiếng thở dài khi bên chúng tôi, mẹ thường kéo chiếc khăn diềm bâu, chít mỏ quạ buộc trên đầu che ngang mặt. Mẹ lặng lẽ để mấy anh em tôi ở lại, chui vào trong khoang ngồi chờ cha trở về. Mái tóc mẹ xổ xuống, chảy dài, tràn mặt sạp. Dẫu mẹ có lo lắng thế nào, khi trở về, nét mặt cha luôn vui. Buộc dây giữ con thuyền vào chiếc cọc chèo xong, cha thường giục mẹ đem các thứ vừa thắp hương rồi gọi chúng tôi vào cùng ăn, hưởng lộc đầu xuân.

Sau này, khi nhà tôi chuyển lên bờ, vào phiên chợ ba mươi tết, cha thường nhắc mẹ mua cho chúng tôi bánh pháo để đốt lúc giao thừa. Nhưng cũng từ đấy, tôi không bao giờ còn được nghe tiếng gõ khua cá đầu xuân, lúc giao thừa cầu may của cha. Vào đêm giao thừa, tôi thường hóng về phía sông, lắng nghe tiếng bơi chèo khua cá cầu may. Những tiếng gõ lanh tanh tanh, lanh tanh tanh rộn ràng, rổn rảng, dồn dập tôi vẫn như thấy đâu đây.

Thời gian bóng câu, sông vẫn đấy, bến vẫn đấy, tiếng vọng nhịp khua cá giao thừa cầu may nay đâu./.

L.P.KH

108


Hoàng Huy Trường Hoàng Mai - Hà Nội

Mừng con

“Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn

chảy ra” Từ ngày con được sinh ra Mong ngày mong tháng mẹ cha

đợi chờ Mong cho con khỏe lớn mau Học hành sớm tối bảo nhau

chuyên cần Mong xa rồi lại mong gần Một năm một lớp giành phần

thưởng to Cả nhà chung sức chăm lo Lo ăn lo mặc lo cho học hành Đến nay con có trưởng thành Đỗ vào Đại học thanh danh rạng ngời Con ơi đường hãy còn dài Gắng công gắng sức ngày mai

thành tài Hãy luôn nghĩ tới tương lai Khó khăn vượt được lâu dài

hiển vinh.

Minh Phượng Hà Nội

Ẩn để yêu anh Em biết mình chỉ là đồ ăn nguội Để dành cho anh mỗi lúc khi cần Và mỏng manh như

những tờ giấy trắng Để khi nào buồn anh tập vẽ vu vơ Em thu mình vào trong ốc đảo Sống và yêu cầu nguyện cho anh Chúc anh yêu thật ít khi buồn Đồ ăn nguội, tạm lòng anh thôi nhé Và tờ giấy mỏng manh tinh khiết Ước là con đường, đưa anh đến

công danh.

109


Thanh Bảo Nguyên Cầu Giấy - Hà Nội

Rượu hòa thơ

Thơ em ngâm chóe rượu đầy

Vớt lên rũ sạch đắng cay muộn sầu

Cố nhân ơi người ở đâu

Để cho câu chữ mãi chầu men say

Ai chung em bước đường này

Non cao vượt thác cho ngày mơ hoang

Vần thơ ghép nhịp tào khang

Thơ hòa cùng rượu mộng sàng trần ai.

Thích Minh Lâm Ý Yên - Nam Định

Tao đàn thiền hội Thiền môn mở hội tiết Vu Lan Báo hiếu tiền nhân trước Phật đàn Du khách về đây cầu bác ái Cầu cho quốc thái với dân an Giao lưu thơ phú thật thi vị Tri kỷ, tri âm tình chứa chan Bản tự Phúc Lâm được vinh hạnh Tao đàn thiền hội tiếng thơ vang.

Dưới mái chùa thơ Bình Thượng lung linh rộn sắc cờ Cửa chùa rộng mở đón nhà thơ Sương sa chén rượu sinh câu phú Nắng lọt ly trà hiện tứ thơ. Trí tuệ muôn phương ngày ngóng đợi Tâm hồn vạn nẻo tháng năm chờ Chung tay xây đắp thơ Đường luật Tốt đạo đẹp đời thỏa ước mơ.

110



Nghe nhạc hiệu... đoán chương trình

Mình có một cô em họ. Thi thoảng nói chuyện trên facebook lại

"bán than": Bác à, chồng em cứ chê em rằng: Dạo này em tồ tồ thế nào ấy bác ạ.

- Chê từ bao giờ hả cô? - Dạ, hình như là từ cái đợt em đẻ xong thằng Tũn. - Uhm, vậy thì đúng rồi em ạ. - Sao lại đúng hả bác? - Ô hay, sinh nở xong thì rộng rãi, thoải mái nên tồ tồ là đúng

thôi mà - Bác giải cụ thể cho em hiểu tý - Có câu thơ vui lắm: "Tiễn anh ra bến ô tô/ Khi về em khóc tồ

tồ suốt đêm". - Ối, thế là lão chồng em bảo em đẻ xong là đái tồ tồ à? Đểu thật. - Hớ hớ, vậy nên cụ Nguyễn Du tả nấm mộ Đạm Tiên khi Thúy

Kiều ngồi bên là có lý của nó đấy. - Là sao hả bác?

- "Sè sè nấm đất bên đường/ Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh".

Nàng Kiều còn trong trắng, chưa chửa đẻ gì, nên khi tiểu tiện tiếng

kêu "xè xè". Vậy mà còn chết úa cả cỏ đấy. Lão chồng cô bảo cô tồ

tồ, thì có lẽ chết cả bụi chuối, hớ hớ...

111

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Đặng Thị Ngọc Vân

Hà Nội

Giá như là có, giống như là không Một thời em đã có anh Một thời đổ quán xiêu thành vì đâu Một thời say hứa bạc đầu Một thời ghen, giận vò nhầu tâm can Giống như giọt nước đã tràn Giống như thiên, địa,

nhân gian cợt đùa Giống như duyên phận chẳng ưa Giống như lửa tắt, than chưa kịp tàn Lạc nhau giữa những lo toan Lạc nhau giữa những trái oan

cuộc đời Lạc nhau trong mắt ai rồi Lạc nhau giữa những khóc cười,

nông, sâu, Nào đâu dạm ngõ trầu cau Nào đâu trói buộc mà đau một đời Nào đâu, ai đã đâu rồi Để cho tím lịm một tôi ngóng mình.

Lục bát Sa Pa Tình ai mua bán người ơi Gái Mông xuống núi mà chơi

chợ tình Leo lên tận đỉnh Tà Phìn Vào trong Động Hía ai nhìn bóng ta Bơ vơ cảnh cũ người xa Còn đôi dép đó người đà thấy đâu Khèn khua chân bạn giải sầu Mong tìm người cũ bấy lâu nặng lòng Cả đời tần tảo mưa giông Đợi chờ xuống núi chỉ mong một ngày Với tay men rượu vơi đầy Neo hoàng hôn để lấp đầy hoàng hôn Tuổi thơ tôi hay dỗi hờn Cứ ăn vạ bạn những cơn đói quà Ngoảnh đi tuổi đã lên bà Mong về với cái thật thà tuổi thơ Gió buồn vuốt tóc ầu ơ Tôi buồn ngồi nhặt ngu ngơ một thời. Chợ tình lẻ bóng còn tôi Cô đơn...tôi đợi...cả đời... héo mây...!

112

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Phương Anh Bạch Mai, Hà Nội

Người thắp lửa

Anh là người thắp lửa Cháy lên hồn thơ em Trái tim chừng khép cửa Nay ấm bừng hơi men! Kìa mặt trời đã lên! Mầm cựa mình xanh lá Chim hót gì vui quá! Bản nhạc vừa ngân nga...

Cảm xúc

Đã nhạt rồi mong nhớ Đã nguội rồi xốn xang... Vẫn là con người ấy Sao hồn này đi hoang ?!

Cuộc đời sao thật lạ Thực tại sao phũ phàng ? Khi mong thì chẳng đến Khi đến - lại dửng dưng... Trái tim sao bướng bỉnh Khó quy thuận xuôi chiều Tình yêu ta đuổi bắt Như bóng vờn phiêu diêu!!!

P.A

Nguyễn Thị Mai Phương (Facebooker: Mai Phương) Hà Nội

Cỏ lau ngày xuân Em qua vùng lau trắng Trời mây xanh bao la Tà áo dài duyên dáng Vương màu nắng hiền hòa Em qua miền ảo vọng Phất phơ lau tinh khôi Em ngược chiều gió lộng Chợt thấy lòng chơi vơi... Em qua nửa đời người Tâm hồn tràn sức trẻ Thương yêu mãi khôn nguôi Dâng đầy tim nhỏ bé ...

Hoa ban trước nắng xuân Ngỡ ngàng nắng đậu bờ vai Chùm hoa ban nhớ thương ai tím trời Mơn man gió chuốt làn môi Hồn phiêu theo áng mây trôi lững lờ... Xuân là thực, xuân là mơ Để cho ai mãi dại khờ trước xuân!

M.P

113

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Chu Bá Thanh Hà Nội

Giao thừa của mẹ (Kính tặng bà Diễm - Diễn Châu, Nghệ An đang nằm trong nhà Dưỡng lão tình thương Hà Nội)

Mẹ già tóc bạc như tơ Đêm nay mẹ thức thẫn thờ nhớ con. Bảy lần sinh hạ vuông tròn, Một tay mẹ dưỡng,

vượt non thác ghềnh. Cho con đời rộng mông mênh, Đời mẹ thu lại chênh vênh

góc giường… Căn phòng dưỡng lão “tình thương” Không hoa, không quả, không hương, không… hồn! Ngoài kia hoa pháo nở dồn Trong này mẹ ngắm… nỗi buồn,

nỗi đau. Mẹ nuôi bảy đứa đẹp sao, Cuối đời mẹ “được” đưa vào

chốn đây! Cuộc đời sao lại đắng cay?! Giao thừa đời mẹ … mai này đâu xa…

Hà Nội, 08 / 02 / 2016 (Giao thừa 2016)

Trần Văn Chính Thanh Xuân, Hà Nội

Rượu này Người ơi cạn chén rượu này Lạ xa gần lại bàn bầy sẻ san Ngồi bên nhau lạ thành quen Cạn nhau chén rượu dậy men

tình người Có bao nhiêu chuyện đầy vơi Hòa vào với rượu lấy lời mà chan Rượu chung không biết hèn sang Không hơn thiệt chẳng xếp hàng

thấp cao Rượu vui đưa đẩy “tầm phào” Rượu buồn lắng lại

nuốt vào rưng rưng Bớt cay đi để tưng bừng Gạn đi phiền muộn

nhấp từng ngụm vui

Biết bao cuộc rượu rượu ơi Cuộc vui nát đất cuộc tơi tả nhàu Cuộc tâm đắc cuộc không đâu Cuộc nài mình rã rời đau uống mình!

114

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Nguyễn Minh Thuộc Hoàng Mai, Hà Nội

Lửa trắng thiêu thân

Cứ trườn tới Biết đâu là lửa đói? Nghiền thân mình khói bạc

hóa tàn tro Hít tổ tơ vò Chìm trong lửa trắng Nghiện thiêu thân để lại nỗi lo Cho đất, cho lá, cho hoa Cho trăng và cho nắng

Dấu tích trảng bom Sau cánh rừng là trảng bom Hố loang lở lửa chiến tranh

đào khoét Chỏng chơ mùi sắt Thủng lỗ viên bi hạt mắt nhìn trời. Chút gió nòng oi Kéo mây đi cho mưa chưa rơi Phó mặc nắng rung gay gắt Tóc hoa lau người mẹ phất phơ phơi Và khóc… và khóc… Và khóc cho con đi không kịp ngáp Tươi mát trảng bom sau cánh rừng.

Bùi Thị Kim Thư Hoàng Mai, Hà Nội

Thao thức

Dang tay ôm cả đất trời Hương thơ ai có theo người tỏa lan Còn đâu gió mát trăng thanh Bóng thơ sao đã làm thinh xa người? Long lanh hai giọt sương trời Rơi trong đêm lạnh rối bời lòng ai Tình thơ rong ruổi đêm dài Chảy theo vô tận nhớ hoài sắt son Vì chưng chẳng một thế gian Ván cờ đành dở cuộc tàn buồn tênh Thơ duyên cũ đó mông mênh Tình ơi nước mắt trong mình hóa thơ. Trăng ơi xin chớ hững hờ Lách qua khe cửa thơ chờ trăng lên Cây đa ngồi chú Cuội hiền Lim dim đôi mắt ngắm duyên

chị Hằng Hỏi ai có vượt ngàn trùng Rời thiên đường đó về cùng say thơ Hỏi ai còn nhớ ước mơ Chốn riêng để sống chỉ ta với mình? Trăng ơi sương sớm đang rình Đọng lên đôi mắt in hình bóng xưa.

16/12/2009

115


Họa diệt vong

N.T.K

rong thế giới loài người, dẫu cổ tích, hiện đại hay siêu hiện đại... thảy đều chốt lại trong hai cực âm dương. Hai cực ấy là

Ý thức và Vật chất, là tinh thần và của cải. Là tư tưởng và hành động. Ý thức, tinh thần, đức tin, tư tưởng thuộc cái Âm tĩnh. Nó là nguồn cội sinh ra cái dương động như: thể chế, thành trì, của cải, vật chất. Người Việt bảo: Tư tưởng không thông mang cái bình tông cũng nặng. Tức là đã ý thức được và đề cao cái Âm tĩnh vô hình mà vô lượng sức mạnh kia lắm.

Phàm những kẻ cầm quyền, lấy cái hình pháp mà đàn áp, hủy diệt Đức tin chính đáng của con người thì họa lớn sắp về rồi. Lịch sử nhân loại ghi nhận đến vô vàn ví dụ như thế. Nay xem hình ảnh những kẻ đốt chùa, bắt bớ chư tăng ở xứ nọ đã khiến lòng người nơi nơi oán hận. Điều này làm cho Đức tin và tinh thần của con người đang bị phương hại nặng nề. Cái Âm tĩnh đã bị tước bỏ, như vòng lưỡng nghi đã mất một nửa, thì sự bất ổn và thậm chí là họa diệt vong của thể chế ấy đã ở rất gần. Sự vô thần, duy ý chí sẽ tạo nên một xã hội đầy máu và nước mắt. Khi đức tin không tồn tại, thì cuộc sống sẽ tự sụp đổ.

Chữ TIN tồn tại trong 3 cấp độ: Lòng tin - Niềm tin - Đức tin. Tôn giáo nắm cái cao nhất của chữ Tin ấy là Đức tin. Khi nó đã thành Đức tin, thì mượn cớ này hay cớ khác để đàn áp nó là tự mua cái chết cho mình. Chữ Tin khi đã thành cái Đức của con người thì nó tồn tại vĩnh cửu, kể cả khi đối diện với cái chết đức Tin thật sự của con người cũng không hề thay đổi. Than ôi, thời mạt pháp mạt đạo ở phương Đông này mấy kẻ làm thiên tử nhận ra được điều ấy.?

Trong lịch sử nhân loại, có Tôn giáo nào cướp ngôi vua ấn chúa đâu? Hay chỉ có những kẻ mưu toan chính trị, lợi dụng đức tin vào tôn giáo của cộng đồng dân cứ xứ mình mà mưu đồ tranh đoạt giang san thôi!

T

116

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Ngô Xuân Điệp Ý Yên, Nam Định

Tỏ lòng Sông Ngân trôi ngang bầu trời Sông quê chảy dọc dòng đời lung linh Thiền môn tĩnh mịch ân tình Từ bi, hỉ xả, tâm linh, Niết Bàn!

Bài ca chùa Nội - Yên Phong Mùa đông năm mốt Tây càn Đốt chùa, cướp của tan hoang cửa nhà Khui hầm bắt bớ khảo tra Dìm trong bể nước, cụ Già vặt râu ! Hiên ngang, chẳng chịu cúi đầu! Máu đào đổ xuống nhuốm màu

than ôi! Hành hạ thể phách mà thôi ! Cụ Cung, cụ Sức ngời ngời sao Khuê Ba Khu, Phú Giáp, Phúc Khuê… Thiên nhiên thấm đẫm tình quê,

tình người Yên Phong, đổi mới vui tươi Trống trường rộn rã tiếng cười

giòn tan.

Hoàng Hải Khang Ý Yên, Nam Định

Hồi chuông đón Tết mừng xuân

Làng tôi có chùa trăm gian Vua về chọn đất tiếng vang khắp miền! Đất vua cắm, dân dựng thiền "Linh Quang Tự " chùa Trăm

huy hoàng Thờ vua Phật tổ Nhân Tông Anh hùng dân tộc hết lòng vì dân Thập phương phật tử xa gần Khói hương lan tỏa,

chuông ngân đón chào Tiếng chuông buổi sáng, ban chiều Thỉnh cầu kỳ vọng, tình yêu con người Với tôi mười năm qua rồi Giao thừa đón Tết,

được mời thỉnh chuông Ba hồi chín tiếng vang ngân Đón chào năm mới, Long Vân tụ về Chung vui lễ hội say mê Cầu cho đất nước mọi bề thăng hoa “Nam mô Quan Thế Âm Bồ Tát

chứng minh”.

117

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Hoàng Đình Kha Ý Yên - Nam Định

Sáng bút nghiên (Chào mừng ĐH CLB thơ Ý Yên lần thứ II - 2015)

Câu lạc bộ thơ huyện Ý Yên Phong trào thơ phú khắp vùng miền Phát huy đất học nền văn hiến Xướng họa đều hay rạng tổ tiên Hội viên cao tuổi giàu nhiệt huyết Tinh thần cách mạng vẫn trung kiên Trào dâng khí phách vào câu chữ Hiến tặng cho đời, sáng bút nghiên

5.2015

Nguyễn Tường Tộ Hà Nội

Chốn quê

Tìm về chốn cũ miền xưa Vẫn âm âm tiếng chuông chùa

vẳng ngân Lối xưa cỏ lấp dấu chân Miền xưa gợi lại bao lần buồn vui Những năm phiêu bạt xứ người Vẫn không nguôi nhớ từng lời mẹ ru Xứ người sống gửi, thác nhờ Mơ về khoai sắn lúa ngô quê mình Vẫn còn trong dạ đinh ninh Đò xưa bến cũ có mình có ta Chè xanh, bưởi ngọt quê nhà Bờ ao sen ngát, nõn nà trăng lên Lạc vào giữa phố người chen Tìm vầng trăng khuyết bên thềm

ngày xưa!

Đêm thu như tỉnh như mơ Gửi hồn vào mấy vần thơ… tự tình.

Áo mới Mẹ cắt ống quần may áo cho con Chiếc áo mới cũng vài ba miếng vá Thoang thoảng mùi bùn vừa quen,

vừa lạ Thương đôi chân trần mẹ lội

dưới ruộng sâu.

118

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Bùi Thủy Nguyên Thanh Trì - Hà Nội

Lời ru cánh võng Gió trời rong ruổi vòm xanh Trăng vàng chuốt sợi bện thành

võng đay Tiếng đưa lẫn gió heo may Vòng tay cổ tích vỗ say giấc nồng Lời ru từ thuở bế bồng Cha ngoài hải đảo, mẹ lồng giấc đơn Nỗi lòng đau đáu nào hơn Chồng nơi vợ nẻo con hờn mà thương Chàng đi muôn nẻo dặm trường Vùi trong một nắng hai sương khói mờ Mặn mòi con sóng trắng bờ Gạc Ma còn đó bây giờ Trường Sa Đảo này từ thuở ông cha Bản đồ công ước bút ngà dấu son Nắng mưa đá sỏi hao mòn Kẻ gian rình rập vẫn còn trơ trơ Sinh Tồn đỏ thắm màu cờ Việt Nam ơi, những trang thơ

giãi lòng.

Nhớ cảnh quê xưa Ngồi buồn nhớ cảnh quê xưa Nhớ ngày thu tím giọt mưa đan giời Rì rào bóng lá vàng rơi Động hờ vai áo chơi vơi dáng chiều Xóm nghèo cánh liếp vẹo xiêu Từng cơn gió bụi bao điều đắng cay Ngước nhìn nóc trống rạ bay Mè rui xô lệch đòn tay trơ gầy Cơn mưa mỗi lúc một dầy Gieo vào đời mẹ, xót đầy lòng con Đầu làng treo bóng trăng non Xanh che mắt giặc nuôi con

tháng ngày Bâng khuâng nhớ khúc sông này Tuổi thơ bắt cáy tối ngày bên sông... Quê giờ tươi cả mênh mông Bóng ta xưa vẫn bên đồng lúa xanh.

Nhớ đò

Nhìn về bến nước đò xưa Oằn mình đỡ cả cơn mưa ban chiều Sông xưa xô mảnh quê nghèo Tiếng chèo quẫy nước ngược chiều

heo may Hạc kêu rộn khúc sông gầy Bao lần lỡ chuyến đò đầy sang sông Lạc Quần nay bến đò không Bóng cầu vời vợi bên sông vọng đò.

B.T.N

119


M�U DA NGƯỜI HIỆN LÊN MẶT CHỮ

Du Tử Mỹ

ến với thơ, tôi thường tâm niệm rằng: Khi người ta đã có duyên thơ, thì dẫu ở lứa tuổi nào cũng có thể sinh hạ được thơ, có thể tạo đột

biến cho thơ, bởi vậy, khi đọc bản thảo tác phẩm thơ của bất cứ ai, tôi luôn dặn mình thận trọng. Trong những trang bản thảo của Chuyên đề Dặm ngàn Đất Việt lần này, có một tập thơ nhỏ với tựa đề Màu da người, nội dung gồm hai mươi tám bài tứ tuyệt đã khiến tôi chú ý. Hai mươi tám vuông thơ ấy của Lưu Hồ Tử, một cây bút thơ Nam Định gốc, hiện đang lặng lẽ sống và viết ngay giữa lòng Hà Nội này.

Là một người biết về Hán văn, nghe bảo ông có đọc sâu về Dịch lý và Mệnh lý, vậy chắc chắn con số hai mươi tám bài thơ mà Lưu Hồ Tử tuyển in đợt này không thể nào là một sự tình cờ trùng lặp. Con số 28 là số của trời đất, một bài tứ tuyệt Lục bát hay Đường thi (loại 7 chữ) đều được cấu tạo bằng 28 chữ, chỉ cần hai mươi tám chữ thôi mà đủ gói vạn vui buồn trong trời đất!

Lưu Hồ Tử sáng tác khá nhiều thơ nhưng rất ít xuất hiện trước công chúng. Thơ ông thường ngắn gọn, dồn nén, kiệm chữ, thấp thoáng nét tìm tòi, sáng tạo. Này đây, một cơn bão thời hiện đại: Kháo nhau bão đổ tháng Ba/ Ngỡ là bão gió, hóa ra bão tiền. (Bão). Còn đây là một nét nhấn trong thời mở rộng đô thị và “phố hóa” dồn dập: Hun hút xé chiều vá vào mai/ Cuối làng xóm Chợ rách làm hai/ Xênh xang quá nửa vươn lên phố/ Nhếch nhác mảnh kia, áo lão chài. (Đường tàu). Đây nữa, một mối duyên “muối sổi”, ngỡ chín vội, ngỡ nhanh quên, mà ám ảnh ông đến độ này: Giá đừng muối sổi duyên trời/ Thì đâu thoi thóp một thời uyên ương/ Đa đoan hạ huyệt luân thường/ Đứt dây Nguyệt Lão còn vương… giá đừng. (Giá đừng…)

Vài dòng thi lộ trước những bài tứ tuyệt thơ trong tác phẩm Màu da người của Lưu Hồ Tử, mừng cho ông đã có đủ độ tin để thơ ấy được về bên bạn đọc. Giữa ma trận thơ hôm nay, cách mà ông chọn để cả tập thơ Màu da người được tiếp cận với bạn đọc qua tờ chuyên đề văn chương Dặm ngàn Đất Việt này, đủ thấy cái khác thường, và sâu sắc ở Lưu Hồ Tử.

Đ

120


Lưu Hồ Tử

Yên Viên, Gia Lâm, Hà Nội

MWU DA NGƯỜI (Tập thơ tứ tuyệt)

1. Bão… Bán mua ngột ngạt quá chừng Thượng vàng hạ cám đùng đùng rú ga Kháo nhau đổ bão tháng Ba Ngỡ là bão gió, hóa ra bão tiền.

2. Bảo cháu(*) Tặng Lê Thùy Linh

Bé nép vào ông thấy đám tang Người đưa nhộn nhạo loạn bên đàng Thây ma đâu đáng cho ta sợ Tránh những tâm hồn đã chết đang… _______________ (*) Tìm từ điền vào dấu “…” cho hợp ý.

3. Chùa bên quán

Ngổn ngang những ngắn cùng dài Gõ dồn khoảng vắng mõ ai khép chiều Đục trong, đóng mở, ghét yêu Lỏng buông tay gió để diều no dây.

4. Chuyện xưa

Mõ chèo đọng ngực Mỵ Châu Qua cầu, điệu sắp qua cầu, áo rơi

Hổ danh nông nổi giếng khơi Để đời tráo trở đến cơi đựng trầu Nga y* oan nghiệt nhịp cầu Miện vàng đáy biển hận sầu ngàn thu… ___________ *Nga y: áo lông ngỗng.

5. Cổng mở

Để cho gió đấy vào đây Ừ trăng bớt úa, ừ mây đỡ già Có điều đổ cả gốc đa Lo cái cột nhà liệu có lung lay.

6. Con trai (Theo Nguyễn Huy Thiệp)

Với tình yêu tựa đi tìm lửa Để trái tim nồng lúc gió đông Bếp chẳng cài then hay ngỏ cửa Cời trong tro nguội thấy than hồng.

121

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t 7. Chí Phèo say Rượu vào vỗ ngực thách trời Chửi người… hắn lại gọi đời đến nghe Mảnh chai rạch nát trưa hè Đêm hiền, Thị Nở miệng toe toét cười.

8. Dặn con

Hội trường nhạc lạ, màu kỳ Bục cao, ghế thấp, ngực tì, miệng ca Hở hay kín, kệ người ta Miền thiêng, vùng cấm liệu mà

viễn chi (*). _____________ *viễn chi: thành ngữ “kính nhi viễn chi”.

9. Đường tàu Hun hút xé chiều vá vào mai Cuối làng, xóm Chợ rách làm hai Xênh xang quá nửa vươn lên phố Nhếch nhác mảnh kia, áo lão chài.

10. Giá đừng… Giá đừng muối sổi duyên trời Thì đâu thoi thóp một thời uyên ương Đa đoan hạ huyệt luân thường Đứt dây Nguyệt Lão còn vương…

giá đừng.

11. Hoa cải

Vàng rực một trời đưa gió lay Mùa gom xao xuyến gọi sum vầy Tóc xanh xanh xõa giăng giăng lá Lắng đọng tình ai, vương đắm say.

12. Hoài niệm

Tựa thơ ấu quay xa Nâng thanh xuân dệt vải Thơm sóng vàng hương cải Dịu tóc xanh tình em.

13. Khúc dạo đầu Một nốt cao đanh xé thái hòa Ba giai điệu xót nỗi vi ba* Trong khuông nhạc ấy ngầm day dứt Nhịp phách nghe lòng tiễn cõi xa. ____________ *vi ba: sóng ngắn.

14. Lo xa Nếp lại đắt vài phân gọi Tết rồi Lá dong gầy mặc cả mãi không thôi Ra Giêng hơn kém lòng thao thức Tháng Chạp xa chồng,

gió bấc vã mồi hôi.

122

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t 15. Mưa dầm

Bởi nghiêng nên hạt cứ rơi Phía sau rả rích những lời vàng thau Giọt tình chẳng ngớt chẳng mau Tan trong lòng đất mà đau cõi trời.

16. Màu da người

Gió bấc lồng lên đẩy rét sang Lòng lặng tái tê, xoáy phũ phàng Những tưởng đến đây găm lạnh lẽo Sửng sốt trời nam nắng chói chang.

17. Một thoáng vô thường "Tình yêu đến, tình yêu đi ai biết Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt"

(Xuân Diệu)

Ngỏ lòng, tạm biệt kéo về ngay Thuở hợp hôn, ly biệt đến tụ bầy Rồi tử tức, mom men miền từ biệt Loạn ngôn, vĩnh biệt đã sum vầy.

18. Mặt sau ngọn gió

Mặt sau ngọn gió tháng Ba Nồng oi ngày Tám lá hoa thay màu

Nảy mầm nên hạt chịu đau Vui cành trĩu quả để sầu cho thân Ấm nồm trời, nhớp nháp chân Đầy bồ, quang gánh gãy dần mấy phen.

19. Nghĩ lại “Em trao mình thỏa ước ao

Dấn thân lạc lối mưa rào hoàng hôn” (Hoàng Cầm)

Từ thời chửa sắm đài gương Câu ca đã định đoạn trường vu quy Đường xa tắt lối kịp thì Lòng xa vội vã khác chi vô thường.

20. Nội hàm…(*)

Dừng lại khen chê ở kiếp người Đi cùng nhăn nhó với vui tươi Trăm hay nghìn dở đời quy lại Một cái nghiến răng hoặc mỉm cười.

________________ (*) Nội hàm và ngoại diên cùng bản chất khác hình thức biểu hiện.

21. Ngưỡng vọng

Ê-vơ-rét

Đạo siêng nghiêng nợ trần ai Đời năng nhặt trả cho hoài thế gian Trèo lên tới đỉnh đã nan Trụ vào được đó bàng hoàng dễ đâu.

123


22. Ở hội đền Đô(*)

“Lịch sử còn tùy ở góc nhìn” (Danh ngôn)

Ứa đầy xuân, tiếc tháng Ba Ngàn năm đâu đã phôi pha lý tình Rót quyền vào lẽ trời sinh Để say vương miện,

đắm mình trần gian. _________________________

(*) Đền Đô: Thờ 8 vua Lý tại Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh

23. Qua Hà Giang Quản Bạ váy hoa gõ Cổng Trời Chút tình đây - đấy bám chơi vơi Tiếng gà! Đâu đã bình minh nhỉ? Mèo Vạc vầng hồng tí tách rơi…

24. Trăng non hay già

Mồng ba nằm khểnh dòm sông Hăm bảy phập phồng khuyết mặt

giỡn mây Thong dong một khóa cơm thầy Mà ngàn năm để non đầy... già vơi.

25. Thị Nở ngủ

Vắt vẻo vành trăng trĩu ngọn tre Thị nằm cong cớn cả đêm hè Gió nồm chạm yếm phô… sờ sững Hừng hực Chí Phèo dốc cạn be.

26. Vô đề

Trận gió cuồng thu sợ lá vàng Đò đầy ngại đợi khách sang ngang Mưa dầm lo lắng người thưa áo Phép tắc vua ban ớn lệ làng.

27. Vô thiền

Mải mê bản ngã hồng trần Loay hoay hào phú tha nhân

dặm trường Gác chèo, leo bến Giác Vương(*) Chợt trông Bờ Ngộ(**) người

đương xuống thuyền. _________________ (*) Bến Giác Vương: Đất Phật. (**) Bờ Ngộ: Nơi còn u mê.

28. Viếng bác Giáp

Đi giữa lòng người lúc giữa trưa Cuối trời nắng nghẹn, níu trời mưa Nỗi đau nhắn lại đừng đau nữa Đưa tiễn thôi đành, chớ tiễn đưa.

Lưu Hồ Tử

124


Tài liệu phong thủy:

THƯỚC LỖ BAN

Biên soạn và chỉnh lý: Nhóm tư vấn phong thủy - Tử vi Công ty CP Văn hóa Đất Việt.

QUYỀN LỘC TRUNG TÍN XÁC QUAN PHÁT ĐẠT

1. QUÝ NHÂN *

THÔNG MINH TÁN THWNH THỜI NHƠN THẤT HIẾU TAI HỌA

2. HIỂM HỌA

TRƯỜNG BỊNH HOWN TỬ QUAN TWI THÂN BỊNH THỐI TWI

3. THIÊN TAI

CÔ QUẢ THI THƠ VĂN HỌC THANH QUÝ TÁC LỘC

4. THIÊN TWI *

THIÊN LỘC TỬ TÔN PHÚ QUÝ TẤN BỬU THẬP THIỆN

5. NHƠN LỘC *

VĂN CHƯƠNG BẠO NGHỊCH VÔ VỌNG LY TÁN TỬU THỰC

6. CÔ ĐỘC

DÂM DỤC PHÒNG BỊNH CHIÊU ÔN ÔN TAI NGỤC TÙ

7. THIÊN TẶC

QUAN TWI ĐẠI TWI THI THƠ HOẠNH TWI HIẾU TỬ

8. TỂ TƯỚNG *

QUÝ NHÂN

hước Lỗ Ban do ông tổ nghề xây dựng họ Công Thâu tên

Ban sống ở thời Xuân thu (770 - 476 TCN) phát minh ra. Ông là người nước Lỗ nên người ta gọi là Lỗ Ban. Từ hàng ngàn năm nay cây thước này đã được áp dụng để xây dựng các cung vua, phủ chúa, lăng tẩm đền đài. Giờ đây nó được áp dụng rất rộng rãi trong xây dựng. Nhưng hiện nay trên thị trường xuất hiện rất nhiều loại thước Lỗ Ban. Các loại thước ấy có nhiều điểm khác nhau, vì thể nó gây không ít băn khoăn cho người sử dụng. Để đảm bảo tính chính xác của các cung số và kích thước chuẩn của cây thước Lỗ Ban, nhóm tư vấn Phong thủy - Tử vi của Công ty CP Văn hóa Đất Việt xin cung cấp bản chi tiết về quy cách của cây thước này, đồng thời hướng dẫn cách sử dụng cụ thể để các bạn dễ dàng sử dụng.

T

125

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t I. KÍCH CỠ CỦA THƯỚC LỖ -

BAN: Chiều dài chính xác của thước Lỗ-Ban là 520 mm (= 0,52 m). Được chia ra làm 8 cung LỚN: Theo thứ tự từ cung QUÝ NHÂN đến cung TỂ TƯỚNG như trên. Mỗi cung LỚN dài 65 mm. Tám cung lớn được sắp xếp theo quy luật hai cung tốt rồi đến hai cung xấu liền nhau (khi áp dụng cho các kích thước lớn hơn 52 cm). Trong đồ hình trên đây bạn thấy 4 cung được đánh dấu sao(*) là cung tốt, còn lại là 4 cung xấu.

- Mỗi cung LỚN: Được chia ra làm 5 cung NHỎ như trên. Mỗi cung NHỎ dài 13 mm.

1- Cung QUÝ NHÂN: NHẤT TWI MỘC CUỘC (TỐT).

Tham Lang tấn hoạnh tài. Ưng ý tự nhiên tai. Tác vật hà hội thứ. Phân minh kỳ bất sai Cung QUÝ NHÂN còn có tên

NHẤT T�I MỘC CUỘC. Gồm có năm cung nhỏ là:

Quyền lộc - Trung tín - Xác quan - Phát đạt - Thông minh.

Có nghĩa cửa mà đo được cung QUÝ NHÂN thì gia cảnh sẽ được

khả quan, có người giúp đỡ, quyền thế, lộc thực tăng, làm ăn luôn phát đạt, người ăn ở bạn bè trung thành, con cái thông minh trên đường học vấn. Nhưng chớ quá tham lam, làm điều bất chánh thì sẽ bị mất hết.

2- Cung HIỂM HỌA: NHỊ BÌNH THỔ CUỘC (XẤU).

Cự Môn hiếu phục thường Du ký tẩu tha phương Nhất thân ly tật bệnh Dâm loạn nam nữ ương. Cung HIỂM HỌA còn có tên

NHỊ BÌNH THỔ CUỘC. Gồm có năm cung nhỏ là: Tán thành - Thời nhơn - Thất hiếu - Tai họa - Trường bịnh. Có nghĩa cửa mà đo được cung HIỂM HỌA thì gia cảnh sẽ bị tán tài lộc, trôi dạt tha phương mà sống vẫn thiếu hụt, con cháu dâm ô hư thân mất nết.

3- Cung THIÊN TAI: TAM LY THỔ CUỘC (XẤU).

Lộc Tồn nhân đa lãm Ly biệt hưu bất tường. Phu thê xung khắc mãnh. Nam nữ đại gia ương. Cung THIÊN TAI còn có tên TAM

LY THỔ CUỘC. Gồm có năm cung

126

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t nhỏ là: Hoàn tử - Quan tài - Thân bệnh - Thối tài - Cô quả. Có nghĩa cửa mà đo được cung THIÊN TAI thì gia cảnh coi chừng đau ốm nặng, chết chóc, mất của, cô độc, vợ chồng cắng đắng, con cái gặp nạn.

4- Cung THIÊN TWI: TỨ NGHĨA THỦY CUỘC (TỐT).

Văn Khúc chữ vạn chương Đời đời cận quân vương Tài lộc tái gia phú Chấp thằng lục lý xương. Cung THIÊN T�I còn có tên TỨ

NGHĨA THỦY CUỘC. Gồm có năm cung nhỏ là: Thi thơ - Văn học - Thanh quý - Tác lộc - Thiên lộc. Có nghĩa cửa mà đo được cung THIÊN T�I thì gia cảnh rất tốt, chủ nhà luôn luôn may mắn về tước lộc, con cái được nhờ và hiếu thảo. Cuộc sống luôn luôn được ăn ngon mặc đẹp, tiền bạc dồi dào...

5- Cung NHƠN LỘC: NGŨ QUAN KIM CUỘC (TỐT).

Vũ Khúc xuân lộc tinh. Phú quý tự an ninh. Tấn bửu an điền trạch. Thông minh trí tuệ sinh. Cung NHƠN LỘC còn có tên

NGŨ QUAN KIM CUỘC. Gồm

có năm cung nhỏ là: Tử tôn - Phú quý- Tấn bửu - Thập thiện - Văn chương.

Có nghĩa cửa mà đo được cung NHƠN LỘC thì gia cảnh có nghề nghiệp luôn luôn phát triển tinh vi đắc lợi, con cái học giỏi, gia đạo phú quý, tuổi thọ

6- Cung CÔ ĐỘC: LỤC CƯỚC HỎA CUỘC ( XẤU ).

Liêm Trinh tửu sắc thanh. Lộ vong nhân đánh tranh Quân sư lâm ly tán Đao kiếp mãnh tri hoành. Cung CÔ ĐỘC còn có tên LỤC

CƯỚC HỎA CUỘC. Gồm có năm cung nhỏ là: Bạo nghịch - Vô vong - Ly tán - Tửu thực - Dâm dục.

Có nghĩa cửa mà đo được cung CÔ ĐỘC thì gia cảnh bị hao người, hao của, biệt ly, con cái ngỗ nghịch, trác táng, tửu sắc vô độ đến chết.

7- Cung THIÊN TẶC: THẤT TAI HỎA CUỘC ( XẤU ).

Phá Quân chủ tung hoành. Thập ác tri nghịch hành. Phá gia tài thất tán. Phiền tất bất an ninh. Cung THIÊN TẶC còn có tên

THẤT TAI HỎA CUỘC. Gồm có năm

127

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t cung nhỏ là: Phòng bệnh - Chiêu ôn - Ôn tai - Ngục tù - Quan tài.

Có nghĩa cửa mà đo được cung THIÊN TẶC thì gia cảnh nên đề phòng bệnh đưa đến bất ngờ, tai bay họa gió, ngục tù, chết chóc. Phải sửa cửa ngay.

8- Cung TỂ TƯỚNG: BÁC BỜI THỔ CUỘC (TỐT).

Phụ Đồng tể tướng tinh. Kim ngân mẩn thất đinh. Ngũ âm tài đính xuất. Công hầu phú quý sinh. Cung TỂ TƯỚNG còn có tên

BÁC BỜI THỔ CUỘC. Gồm có năm cung nhỏ là: Đại tài - Thi thư - Hoạnh tài - Hiếu tử - Quý nhân.

Có nghĩa cửa mà đo được cung TỂ TƯỚNG thì gia cảnh được hanh thông đủ mọi mặt: Con cái, tiền tài, công danh, sinh con quý tử, thông minh, hiếu thảo. Gia chủ luôn được may mắn bất ngờ.

II. CÁCH LWM THƯỚC LỖ BAN: Các bạn có thể lấy một tấm bìa

giấy màu trắng dày, cứng cáp, hoặc nhờ thợ mộc cắt, bào cho bạn cái thước dày 3 mm, rộng 60 mm, dài 520 mm, tất nhiên khi cắt chiều dài phải cho thật chính xác: 520 mm. (52cm)

- Sau đó các bạn có thể lấy bút bi để kẻ cái thước Lỗ-Ban và điền

tên các cung LỚN, cung NHỎ vào từng ô theo mẫu dưới đây. Thế là các bạn đã có cái thước Lỗ-Ban để sử dụng khi cần.

TÁC DỤNG CỦA THƯỚC LỖ-BAN: Thước Lỗ-Ban dùng để đo cửa

chính của ngôi nhà, cửa phòng ngủ, cửa hậu, cổng ngõ, bàn làm việc, giường ngủ, khuôn viên bếp... Chỉ đo LỌT LÒNG khoảng trống bên trong, chứ không phải đo phủ bì.

- Ví dụ: Nếu cửa chính là cửa sắt để kéo, thì ta đo từ đáy dầm bê tông cửa xuống đến nền gạch men. Tiếp đến ta đo từ da tường này qua da tường kia. Có nghĩa là ta đo cả chiều cao và chiều rộng của cửa, chú ý là chỉ đo LỌT LÒNG khoản trống bên trong

- Nếu là cửa có khung ngoại, thì ta đo chiều cao của cửa từ đáy khung gió đến nền gạch men, tiếp đến ta đo chiều rộng của cửa từ da khung ngoại này qua da khung ngoại kia. Có nghĩa là ta chỉ đo LỌT LÒNG KHOẢN TRỐNG BÊN TRONG CỬA. Đặc biệt cửa có khung ngoại, phía trên có khung gió thì ta bỏ khung gió ra, không đo luôn khung gió, mà chỉ đo từ ĐÁY KHUNG GIÓ trở xuống mà thôi.

128

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t - Từ ví dụ trên các bạn suy ra

cách đo các loại cửa khác, hoặc giường ngủ, khuôn viên bếp...

Nếu là bàn làm việc thì ta đo cả chiều dài và chiều rộng của mặt bàn.

- Nếu L�M MỚI thì ta chọn trước kích thước tốt để mà làm. -Nếu cửa cũ ta đo thấy rơi vào các cung xấu, thì ta nghiên cứu cách xử lý cho đúng kích thước tốt, nhưng phải vén khéo sao cho đẹp là được.

III. CÁCH SỬ DỤNG THƯỚC LỖ-BAN:

- Nếu làm cửa mới: Ta lấy thước đo cửa chính từ TRÁI SANG PHẢI. ( Có nghĩa là ta kê đầu thước có cung QUÝ NHƠN (Cung LỚN) vào sát da tường hoặc da khung ngoại của cửa ta định làm từ phía bên TRÁI và tiếp tục đo về phía bên PHẢI

- Mỗi lần đo xong một thước, ta lấy bút chì làm dấu cuối thước (Nơi cuối cùng của cung TỂ TƯỚNG), và đem thước (Có đầu thước là cung QUÝ NHƠN ) nối tiếp vào nơi dấu bút chì vừa rồi, và đo tiếp lần hai, lần ba v.v... Đến cung tốt ta muốn chọn thì dừng lại. Sau đó ta tiếp tục đo đến chiều cao của cửa theo cách trên.

- Nếu là cửa cũ: Ta kiểm tra cửa cũ đang sử dụng, thì ta đặt đầu thước có cung QUÝ NHƠN sát vào da tường hoặc da khung ngoại của cửa từ phía bên tay TRÁI của ta, lấy bút chì làm dấu cuối cây thước, và tiếp tục đem thước nối tiếp vào dấu bút chì vừa làm dấu, để đo lần hai, lần ba v. v... Và đo tiếp cho đến khi đến da khung ngoại bên tay phải của ta, và nhìn vào thước, thì sẽ biết được chiều rộng của cửa ta đo LỌT LÒNG KHOẢN TRỐNG BÊN TRONG rơi vào cung TỐT hay XẤU... Sau đó ta tiếp tục đo đến chiều cao của cửa theo cách trên. -Các bạn căn cứ vào cách đo như trên, để suy ra và áp dụng vào nhiều việc khác...

IV. KINH NGHIỆM LẤY SỐ ĐO NHANH VÀ CHÍNH XÁC:

Ví dụ làm cửa mới:- Nếu ta dự kiến làm cửa mới có khung ngoại, đo LỌT LÒNG KHOẢNG TRỐNG BÊN TRONG là 3, 20 m.

- Mỗi lần đo một thước là 0,52 m (520 mm), ta tính cho 6 lần đo là 3,12 m ( 3.120 mm). Sau đó ta lấy thước dây cuộn loại 5 m, kéo dài ra và lấy bút chì làm dấu vào vị trí 3,12 m. Tiếp đến ta lấy cây thước Lỗ-Ban, kê đầu thước có cung QUÝ NHƠN (Cung lớn) vào dấu bút chì ở

129

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t vị trí 3,12 m thì ta thấy phần thừa còn lại là 0,08 m (80 mm) so với 3,20 m ta dự kiến ban đầu.

- Ta nhìn vào thước Lỗ-Ban và thước dây cuộn, ta thấy vị trí 3, 20 m rơi vào cung tốt hay cung xấu của thước Lỗ-Ban. Nếu vị trí 3, 20 m rơi vào cung xấu của thước Lỗ-Ban, thì ta điều chỉnh lại chút ít, để rơi vào kích thước cung tốt (Cung tốt NHỎ) của thước Lỗ-Ban.

- Tất nhiên ta chọn vào giữa cung tốt (Của cung NHỎ: 1 trong 5 cung tốt của cung LỚN), chứ không phải ngay vạch cắt giữa cung nhỏ này với cung nhỏ kia, vì nó chẳng mang ý nghĩa gì cả. Căn cứ vào cách đo nhanh và chính xác như trên mà áp dụng vào các việc khác...

- CHÚ Ý: Khi ta đo đến một cung tốt (Cung nhỏ) nào, thì ta sẽ hiểu ý nghĩa của cung tốt đó nói tốt về việc gì (1 trong 5 cung tốt), chứ không phải mang hết ý nghĩa tốt cho cả cung LỚN. Kể cả cung xấu cũng vậy ta chỉ hiểu ý cung xấu nói gì của 1 trong 5 cung xấu đó, chứ không phải mang hết ý nghĩa cả 5 cung xấu trong 1 cung lớn.

V. NHỮNG ĐIỀU CẦN GHI NHỚ KHI ÁP DỤNG THƯỚC LỖ BAN VÀO THỰC TẾ.

Phần trên đã hướng dẫn cách sử dụng với từng cung nhỏ (1, 3cm). Nhưng trong việc xây dựng nhiều khi khó có thể chính xác tuyệt đối được, bởi vậy có thể bạn chỉ cần áp dụng số đo của các Đại cung(8 cung lớn) thì sẽ dễ dàng hơn bởi tổng số đo của các cung tốt nằm trong một cung lớn là 6, 5 cm, mà theo nguyên lý của thước Lỗ Ban thì cứ 2 cung tốt liền nhau rồi lại đến 2 cung xấu liền nhau. Do đó khoảng cách của các số đo tốt là 13cm, việc này cho phép bạn sai số thoải mái. Các số đo của cửa, cổng, chiều dài, chiều rộng của phòng... cứ vào một trong bốn cung tốt là được. Không nên quá câu nệ về những cung nhỏ phía bên trong.

Ví dụ: Số đo từ 73cm đến 84 cm đều nằm trong hai cung lớn là Thiên tài và Nhơn lộc thì đều có thể dùng được. Như vậy những người thực hiện công trình sẽ rất dễ dàng thực hiện áp dụng số đo của bạn, còn nếu áp dụng chi tiết và ngặt nghèo tới từng milimet thì rất khó khăn trong việc thi công.

130


VI. CÁC SỐ ĐO TỐT TÍNH THEO BÁT ĐẠI CUNG CỦA THƯỚC LỖ BAN:

(Các kích thước này chưa bù trừ mỗi đầu 5mm tiếp giáp với cung xấu) 1. Kích thước dưới 100cm

Đơn vị: Cm 19,5 - 32,5 45,5 - 58,5 71,5 - 84,5 97,5 - 110,5 2. Kích thước trên 100cm

Đơn vị : cm

123,5 - 136,5 435,5 - 448,5 747,5 - 760,5 149,5 - 162,5 461,5 - 474,5 773,5 - 786,5 175,5 - 188,5 487,5 - 500,5 799,5 - 812,5 201,5 - 214,5 513,5 - 526,5 825,5 - 838,5 227,5 - 240,5 539,5 - 552,5 851,5 - 864,5 253,5 - 266,5 565,5 - 578,5 877,5 - 890,5 279,5 - 292,5 591,5 - 604,5 903,5 - 916,5 305,5 - 318,5 617,5 - 630,5 929,5 - 942,5 331,5 - 344,5 643,5 - 656,5 955,5 - 968,5 357,5 - 370,5 669,5 - 682,5 981,5 - 994,5 383,5 - 396,5 695,5 - 708,5 409,5 - 422,5 721,5 - 734,5

Nhóm Tư vấn phong thuỷ - Tử vi công ty CP Văn hoá Đất Việt Chúc các bạn may mắn khi sử dụng thước Lỗ-Ban này!

131


Đàm Hồng Gia Lâm, Hà Nội

Ruộng mật bờ xôi! Đồng làng quản tạo sân golf Sẹo đời để ngỏ u buồn dáng quê Nội đồng hương lửa bộn bề Thóc căng bồ thóc - câu thề trung trinh Nào hay dây lý, sợi tình Ruộng đơm mật… nảy thập thình

bóng golf Non cao tao tác chiều hôm Còng lưng gùi đất - sáng thơm

nghĩa đời Vín mây em gái Mông cười ! Đá say men đất biếc ngời mầm ngô Trường Sa chìm nổi san hô Địa đầu nối nghiệp thắm cờ vàng son Mưa gào, gió táp, sóng chồm Màu xanh rau trái hút hồn trăm nơi Lần về đất mẹ chơi vơi Lạc: “Miền đất hứa” vọng lời phồn hoa Trái golf bay, lửa cầu qua Phủ mờ ngọn sóng, phù sa, nụ cười. Quáng gà gặp lúc tối trời Dò lần lữa bước, dò nơi ngước tìm Ngửa đời thắp lửa niềm tin Nhân sinh tại thế, ngỏ tình dặm khơi Nợ đời từ thuở tròn nôi Ước về: “Ruộng mật bờ xôi…”

thuở nào.

Nguyễn Minh Thời Lê Chân, Hải Phòng

Trái đắng Trái tim an phận từ lâu Cớ sao? Ai lại bắc cầu ai qua! Thổi bùng lên nỗi xót xa Để giông tố để phong ba tràn về Phận đời cam chịu yên bề Không ai mắc nợ lời thề năm xưa Vướng vào trái đắng quả chua Nổi chìm, chao đảo, mắc bùa -

chơi vơi Vượt ngàn con sóng trùng khơi Lở, bồi… đau! Hướng thuyền trôi

dạt bờ Sóng cồn ai dám làm ngơ Thuyền tìm bến… bến bơ vơ - Bến nào?

132

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Trịnh Chu Sách Yên Phụ - Hà Nội Hội Nhà văn Hà Nội

Cầm kỳ

Nàng thơ Lục bát chào xuân Muôn hoa khoe sắc, vô ngần mắt say Sông quê chở chuyến đò gầy Bến lòng đất mẹ ắp đầy yêu thương Nắng mưa bao nỗi đoạn trường Cầm kỳ lỡ phím tương tư dãi dề Tim em vang nhịp hồn quê Để anh ấp úng, chỉ vì phòng không Gió rung cành lá diêu bông Để tình đầu bấy hoài mong ngỏ nhời Nhớ nàng những tưởng khôn nguôi Câu thơ bóng gió, ý nhời thiện tâm Đón xuân mở tứ thơ ngâm Yêu nên nghĩa nặng,

tình thâm trọn đời…!

Lê Thị Tâm Chung Hải Phòng

Hà Nội chiều xanh Có một chiều bát ngát gió Hồ Tây Hà Nội xanh và em rực rỡ Xanh cỏ non. Xanh đậm vòm cổ thụ Bầu trời xanh.

Mây trắng lãng đãng trôi

Hà Nội xanh. Thương lắm! Mãi trong tôi

Những kỷ niệm ngây ngô thời thiếu nữ

Vẫn là em! Áo hoa rực rỡ Chiều Hồ Tây, hè ấy... bát ngát xanh

Cái nắm tay vội vã của anh Rồi bất chợt ngượng ngùng buông

vội vã Chẳng có gì!... Mà trái tim hối hả Rộn ràng reo. Hạnh phúc tưởng

ngọt ngào!

Chia tay nhau chẳng ai nói lời nào Anh vẫn cùng Hồ Tây xanh bát ngát Em về với biển ồn ào mặn chát Ngỡ quên rồi hơi ấm của bàn tay!

Chiều nay xanh. Bát ngát gió Hồ Tây Em rực rỡ. Cây vẫn xanh như thế Và cuộc đời vẫn bình yên có lẽ (!) Nếu chiều nay không bắt gặp

màu xanh!

133


NGUYỄN DU MÔ TẢ KHIẾU SÁNG TÁC ÂM NHẠC V� T�I CHƠI Đ�N CỦA KIỀU TRONG ĐOẠN TRƯỜNG TÂN THANH

Kính tặng: - Nhà thơ, BS chuyên khoa I Trịnh Chu Sách - Nhà thơ, dịch giả Ngô Nguyên Ngần - Kịch tác gia, Nhà thơ Lại Hoài Phong

TS LÊ HUY THỰC*

* Câu lạc bộ Văn hóa nghệ thuật Đất Việt, Hà Nội.

TÓM TẮT

Nội dung bài viết tập trung bàn về khiếu sáng tác âm nhạc và chơi đàn của Kiều trong Đoạn trường tân thanh, còn gọi là Truyện Kiều. Trong đời sống văn hóa có nhiều nhà nghiên cứu thống kê, khẳng định Kiều đàn 7 cuộc, hoặc 8 cuộc, v.v... và bình luận về các cuộc đàn ấy. Tác giả tiểu luận này chỉ ra với đầy đủ chứng cứ, khẳng định Kiều đàn hơn 10 cuộc và có lời bình về các cuộc đàn ấy cùng mấy chi tiết hữu quan như: tiếp cận về tài đàn của Kiều là cần thiết, tất yếu, bởi vì, nghiên cứu Đoạn trường tân thanh thì không thể không nghiên cứu Kiều, nhân vật chính diện trung tâm trong đó, nghiên cứu nhân vật chính diện trung tâm ấy thì không thể không tìm hiểu tiếng đàn của Kiều; Nguyễn Du là một nhà thơ lớn của dân tộc, nổi tiếng trên toàn thế giới, đạt đến đỉnh cao của sự sùng kính, ngưỡng mộ, đã thực hiện thao tác bình luận trữ tình phụ đề một cách tuyệt vời, viết nhiều câu thơ có ý tại ngôn ngoại, v.v. về khiếu sáng tác âm nhạc và chơi đàn của Kiều.

TỪ KHÓA: Nguyễn Du; Truyện Kiều.

iểu thuyết bất hủ của đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Du mang tên Đoạn trường tân thanh được đông

đảo công chúng độc giả cùng giới nghiên cứu nhiều thế hệ quen gọi là Truyện Kiều có nhân vật chính diện trung tâm là một trang tuyệt thế giai nhân hiếu

T

134

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t nghĩa, đa sầu đa cảm và rất tài hoa. Nghiên cứu kiệt tác nói trên thì không thể không phân tích, bình luận về Kiều - nhân vật chính diện trung tâm đó. Phân tích, bình luận về Kiều thì không thể bỏ qua các phẩm chất của nàng. Bàn về các phẩm chất của Kiều, thiết nghĩ, không thể lãng quên khiếu sáng tác âm nhạc và chơi đàn của nữ nhân vật đạo đức, tài sắc ấy. Sau đây, người viết tiểu luận này sẽ tìm hiểu khiếu sáng tác âm nhạc và tài nguyệt cầm của Kiều trong tác phẩm có tiếng vang rất lớn nói trên.

1. Trước hết, bàn về những lời bình các cuộc đàn của Kiều. Nhà thơ Tế Hanh đã có bài viết đăng tạp chí Văn học, số 12-1965 nhan

đề Bốn lần Kiều đánh đàn1. Theo tít bài báo ấy, độc giả biết Tế Hanh bàn luận, phẩm bình bốn lần (cuộc) đàn của Kiều, chứ không phải là ông khẳng định Kiều đàn tất cả bốn lần trong Đoạn trường tân thanh. Lần thứ nhất Kiều đàn cho Kim Trọng nghe, từ câu 479 đến hết câu 488: “So dần dây vũ dây văn/ Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương/ Khúc đâu Hán Sở chiến trường/ Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau/ Khúc đâu Tư mã Phượng cầu/ Nghe ra như oán như sầu phải chăng!/ Kê Khang này khúc Quảng Lăng/ Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân/ Quá quan này khúc Chiêu Quân/ Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia/ Trong như tiếng hạc bay qua/ Đục như tiếng suối mới sa nửa vời/ Tiếng khoan như gió thoảng ngoài/ Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa/ Ngọn đèn khi tỏ khi mờ/ Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu/ Khi tựa gối khi cúi đầu/ Khi vò chín khúc khi chau đôi mày” 2. Tế Hanh bình luận đấy là những khúc nhạc yêu đương3. Bạn đọc chắc cũng như người viết tiểu luận này, không khó nhận ra trong đoạn trích dẫn trên đây, ghi chú thích số 2, bao gồm bốn khúc đàn. Khúc thứ nhất nói về cuộc chiến tranh Hán Sở với nhiều tiếng va chạm của binh khí (“Khúc đâu Hán Sở chiến trường/ Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau”). Khúc nhạc này rõ ràng là không phải khúc nhạc yêu đương. Nó xa lạ với tình yêu nam nữ. Thậm chí, nó đối địch với tình yêu nam nữ. Khúc nhạc thứ hai (“Khúc đâu Tư mã Phượng cầu/ Nghe ra

1 Hoài Phương (tuyển chọn và biên soạn): Truyện Kiều - những lời bình, Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 2005, tr.200 - 204. 2 Nguyễn Du: Truyện Kiều, Nhà xuất bản Văn hóa -Thông tin, Hà Nội, 2011, tr.60- 62. 3 Như 1, tr.202.

135

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t như oán như sầu phải chăng!”). Đây quả đúng là khúc nhạc về tình yêu nam nữ. Khúc nhạc thứ ba mà Kiều chơi cho Kim Trọng nghe trên đây là khúc nhạc mang tên Quảng Lăng nói về hai người bạn bàn về âm luật (“Kê Khang này khúc Quảng Lăng/ Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân”) giữa Kê Khang và một người khác. Khúc nhạc Quảng Lăng này không hề nói về tình yêu đương. Khúc nhạc thứ tư trong đoạn trích dẫn nói trên mang tên Chiêu Quân (“Quá quan này khúc Chiêu Quân”) được Kiều thể hiện bằng khiếu đàn của mình cho Kim Trọng nghe nói về nỗi nhớ nước, nhớ nhà (“Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia”). Tóm lại, trong lần đầu Kiều đàn cho Kim Trọng nghe tất cả bốn khúc nhạc thì chỉ có một khúc nói về tình yêu đương, ba khúc khác nói về chiến trường, về tình bạn và về nỗi nhớ nước (luyến chúa) và nhớ nhà (tư gia).Tế Hanh cho rằng cả bốn khúc nhạc ấy là những khúc nhạc yêu đương (?). Lời bình của nhà thơ xứ Quảng ở đây đúng có một, mà sai những ba phần. Phán xử như thế về tác phẩm có tiếng vang vượt ra ngoài biên giới quốc gia là rất không nên. Nó có phần tùy tiện, không tôn trọng cả người viết, cả bạn đọc cùng giới nghiên cứu Truyện Kiều.

Lần thứ hai Kiều đàn cho Hoạn Thư và Thúc Sinh nghe, được Nguyễn Du mô tả: “Bốn dây như khóc như than/ Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng!/ Cùng trong một tiếng tơ đồng/ Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm/ Giọt châu lã chã khôn cầm/ Cúi đầu chàng (Thúc Sinh - người trích) những gạt thầm giọt Tương”4.

Lần thứ ba Kiều đàn cho Hồ Tôn Hiến, ông quan mặt sắt, phản trắc, có lúc ngây vì tình nghe, được Nguyễn Du viết: “Một cung gió thảm mưa sầu/ Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón tay!/ Ve ngâm vượn hót nào tày/ Lọt tai Hồ cũng nhăn mày rơi châu”5.

Cả hai cuộc đàn đã dẫn kế trên, Tế Hanh cho đấy là những khúc nhạc đau khổ6. Lời bình ấy của Tế Hanh hoàn toàn đúng, chính xác.

Lần thứ tư Kiều đàn cho Kim Trọng nghe, theo Tế Hanh, được Nguyễn Du mô tả như sau: “Phím đàn dìu dặt tay tiên/ Khói trầm cao thấp tiếng

4 Như 2, tr.174. 5 Như 2, tr.227. 6 Như 1, tr.202.

136

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t huyền gần xa/ Khúc đâu đầm ấm dương hòa/ Ấy là Hồ Điệp hay là Trang sinh/ Khúc đâu êm ái xuân tình/ Ấy hồn Thục đế hay mình Đỗ Quyên? / Trong sao châu nhỏ duềnh quyên/ Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông”7. Lần này Kiều đàn cho Kim Trọng nghe hai khúc nhạc. Đó là khúc nói về nhà hiền triết Trang Tử thời cổ đại mơ thấy mình hóa con bướm (Hồ Điệp), tỉnh dậy, ông bàng hoàng không biết mình mơ hóa thành con bướm hay con bướm hóa ra ông (“Khúc đâu đầm ấm dương hòa/ Ấy là Hồ Điệp hay là Trang sinh”). Và đó là khúc nhạc nói về hoàng đế nước Thục sau khi nhường ngôi báu cho người khác, đã lên núi ở ẩn, sau chết hóa thành con chim Đỗ Quyên, dân gian thường gọi là chim Quốc, vì nó thường kêu “quốc! quốc!” nghe rất thảm thương, ai oán, gợi nên nỗi nhớ nước (“Khúc đâu êm ái xuân tình/ Ấy hồn Thục đế hay mình Đỗ Quyên”). Chơi hai khúc nhạc trên cho Kim Trọng nghe, Kiều muốn diễn tả tâm trạng bất an của Trang Tử chừng như vừa có phần chán chường cuộc sống, vừa có phần bàng hoàng không hiểu mình mơ hóa thành bướm hay con bướm hóa ra ông; trên trần gian này như là giấc mộng ảo. Nhân vật chính diện, trung tâm trong Truyện Kiều còn diễn tả nỗi hoài cổ, nhớ, thương, tiếc một cái gì đã mất và oán hận cuộc đời của Thục đế. Tức là cả hai khúc nhạc trên nói về tâm trạng buồn chán bất như ý đến cao độ của những nhân vật tài đức trọn vẹn.

Đến đây, tôi, người viết những dòng, trang này cảm thấy hai khúc đàn nói về Hồ Điệp (con bướm) với Trang Tử và hồn Thục đế với chim Đỗ Quyên không hề diễn tả về tình yêu đương. Vì thế, thiết tưởng, lời bình của Tế Hanh cho hai khúc nhạc ấy là “những khúc nhạc yêu đương”8 xem ra không có sức thuyết phục.

Trong bốn đoạn tả Kiều đánh đàn như đã trích dẫn, bàn luận ở trên, theo Tế Hanh, chỉ có lần đầu tiên là Kiều tự nguyện nhất. Tôi có cảm nhận khác nhiều so với Tế Hanh. Có thể khẳng định một cách đầy đủ chứng cứ, chứ không phải là võ đoán rằng, lần đầu tiên ấy Kiều đàn cũng không phải là sự tự nguyện của nàng. Bởi vì sau khi nghe tin Kiều là một tay nổi tiếng về chơi đàn, Kim Trọng muốn được làm Chung Tử Kỳ của tiếng đàn rung lên từ hai

7 Như 2, tr.266-267. 8 Như 1, tr.202.

137

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t bàn tay Kiều (Chàng nói: “Rằng: “Nghe nổi tiếng cầm đài/ Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ”9). Nghe ý trung nhân nói giọng cầu xin như vậy rồi, Kiều mới thưa rằng: “Tiện kỹ sá chi/ Đã lòng dạy đến dạy thì phải vâng”10, tức là Kiều phải đánh đàn theo nguyện vọng, mong ước của Kim Trọng, chứ không phải là chủ động, tự nguyện chơi nguyệt cầm cho người bạn hy vọng đi đến hôn nhân thưởng thức.

Trên đây bàn luận ít nhiều về sự phân tích và lời bình của Tế Hanh về mấy cuộc Kiều đàn trong Đoạn trường tân thanh.

Bàn về khiếu âm nhạc và tài đàn của Kiều, còn có không ít tác giả khác mắc lỗi lầm lẫn. Như chúng ta đã biết, ngay ở phần đầu cuốn tiểu thuyết bất hủ nói trên, khi giới thiệu về tài, đức của chị em Kiều, Nguyễn Du nói rất rõ Kiều tinh thông âm nhạc và sử dụng đàn thành thạo: “Cung thương làu bậc ngũ âm/ Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương/ Khúc nhà tay lựa nên xoang/ Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân”11. Ở đây, Nguyễn Du mới giới thiệu một bản nhạc do chính Kiều soạn mang tên Bạc mệnh. Ngoài tên tác phẩm âm nhạc ngắn gọn có hai chữ này, tác giả Truyện Kiều không nói gì thêm về khúc Bạc mệnh cả.

Sau buổi du xuân Kim Trọng gặp chị em họ Vương, chàng đã gặp lại Kiều. Lúc ấy, như trên đã nói, chàng muốn được là người tri kỷ tri âm tiếng đàn của Kiều. Kiều không nỡ khước từ, nàng đã nhận từ tay Kim Trọng cây nguyệt cầm để chơi khúc nhạc mang tên Tư mã Phượng cầu khiến Kim Trọng nghe và cảm nhận được tiếng đàn đó “như oán như sầu”12. Tư mã Phượng cầu là tên một khúc nhạc mà Kiều đã chơi cho Kim Trọng nghe, chứ không phải là một câu trong bản nhạc mang tên Bạc mệnh do Kiều soạn. Hai nhà nghiên cứu Mai Thục và Đỗ Đức Hiểu viết: “Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du tả Thúy Kiều đánh khúc đàn Bạc mệnh, có câu: Khúc đâu Tư mã Phượng cầu”13. Tác

9 Như 2, tr.58. 10 Như 2, tr.59. 11 Như 2. tr.12. 12 Như 2, tr.60. 13 Mai Thục, Đỗ Đức Hiểu: Điển tích văn học, Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 2004, tr.286.

138

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t giả cuốn Điển tích văn học rõ ràng đã có sơ suất, lầm tưởng tên một khúc nhạc này là một câu của khúc nhạc khác.

2. Trong Đoạn trường tân thanh (tức Truyện Kiều), nhân vật chính diện, trung tâm của tác phẩm nổi tiếng trên thế giới này đánh đàn tất cả bao nhiêu cuộc? Trả lời câu hỏi này đã có nhiều sự khác nhau từ không ít nhà nghiên cứu, trước tác vào hàng tầm cỡ. Một nhà văn bảo rằng Kiều đàn 7 cuộc. Ít nhất cũng có 2 cây viết khẳng định Kiều đàn tất cả 8 lần. Tôi, tác giả tiểu luận này, chứng minh được Kiều đàn hơn 10 cuộc! Dưới đây sẽ tường trình những khẳng định trên.

Trong bài Tản mạn xung quanh một áng Kiều đăng báo Văn nghệ, số 135, ngày 26-11-1965, nhà văn Nguyễn Tuân đã nói về chỗ thiếu sót của giới nghiên cứu và sự bổ sung của ông khi bàn về những cuộc Kiều đàn. Ở đấy, Nguyễn Tuân viết: “Nhắc về những đoạn Kiều đàn, thường chỉ nói là 4. Theo tôi thấy thì nó là 7 kia”14.

Nguyễn Thạch Giang, một chuyên gia nghiên cứu Truyện Kiều rất có uy tín, khi chú giải câu thứ 469 đã viết: “Trong Truyện Kiều, đây là lần đầu tiên Kiều đánh đàn (cho Kim Trọng nghe). Lần thứ hai Thúy Kiều đánh đàn cho Thúc Sinh và Hoạn Thư (1852), lần thứ ba đánh đàn cho Hồ Tôn Hiến (2570), lần thứ tư Kiều đánh đàn cho Kim Trọng nghe trong đêm đoàn viên (3204). Ngoài ra còn bốn lần khác, Nguyễn Du chỉ nói qua: Kiều đánh đàn cho họ Mã (640), Kiều đánh đàn sau khi chịu tiếp khách (1246), Kiều đánh đàn cho Thúc Sinh (1289), Kiều đánh đàn cho Hoạn Thư (1779)”15. Theo thống kê trên của Nguyễn Thạch Giang, thì Kiều đàn tất cả 8 lần trong Truyện Kiều.

Hoài Yên, Hội viên Hội Kiều học Việt Nam, tác giả công trình được biên soạn một cách công phu mang tên Thưởng thức Truyện Kiều, do Nhà xuất bản Thời đại ấn hành từ Hà Nội năm 2014. Trong trước tác trên, Hoài Yên viết: “Có 5 lần Thúy Kiều gảy đàn, được Nguyễn Du nhiều ít ghi lại chất lượng bản đàn, hoặc bằng ngôn ngữ diễn tả, hoặc bằng lời khen của người nghe”16. Đó là các cuộc Kiều đàn cho Kim Trọng, Hoạn Thư, vợ chồng Hoạn

14 Như 1, tr.512. 15 Như 2, tr.59. 16 Hoài Yên: Thưởng thức Truyện Kiều, Nhà xuất bản Thời đại, Hà Nội, 2014, tr.100.

139

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t Thư và Thúc sinh, Hồ Tôn Hiến và cho Kim Trọng nghe lúc tái hồi. Theo Hoài Yên, ngoài 5 lần Kiều đàn như đã kể, Kiều còn nhiều, cụ thể là 3, dịp gảy đàn khác nữa: 1) để Mã Giám Sinh thẩm định chất lượng hàng; 2) giai đoạn ở lầu xanh của Tú Bà; 3) khi hưởng hạnh phúc cùng Kim Trọng17. Hoài Yên đã thống kê và bàn luận về 8 cuộc đàn của Kiều trong tác phẩm mà nàng là nhân vật chính diện, trung tâm.

Như vậy là, trong đời sống nghiên cứu văn hóa Việt Nam đã có không ít tác giả quan tâm tiếp cận các cuộc Kiều đàn. Khuynh hướng nghiên cứu ấy là đáng được chú trọng. Bởi vì, như đã nói, nhân vật chính diện, trung tâm Thúy Kiều trong kiệt tác nổi tiếng trên toàn thế giới mang tên Đoạn trường tân thanh không thể không được tập trung tìm hiểu, và, như Phan Ngọc đã viết có lý: “Nói đến Thúy Kiều mà không nói được tiếng đàn của nàng, tức là không hiểu Thúy Kiều”18.

Với tinh thần khoa học trên đây, tôi xin góp phần tìm hiểu thêm về khiếu sáng tác âm nhạc và tài đàn của Kiều trong tiểu thuyết được viết bằng thơ lục bát của đại thi hào Nguyễn Du như sau:

Theo tôi, Kiều không chỉ có đàn 4 cuộc, nhân vật này cũng không chỉ đánh đàn 7 hoặc 8 lần. Đọc Đoạn trường tân thanh một cách nghiêm túc, tôi thấy Kiều trong trước tác đã đưa Nguyễn Du đến đỉnh cao của sự ngưỡng mộ, sùng kính trên đây chơi hơn 10 cuộc đàn! Hơn 10 cuộc đàn ấy được Nguyễn Du mô tả hoặc ngắn (có một câu), hoặc dài (hàng chục câu) tùy theo mỗi trường hợp cụ thể.

Cuộc thứ nhất từ câu 31 đến hết câu 34: “Cung thương lầu bậc ngũ âm/ Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương/ Khúc nhà tay lựa nên xoang/ Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân”19. Qua đây Nguyễn Du cho người đọc biết Kiều là người tinh thông âm nhạc và đã tự nguyện soạn và chơi bản nhạc mang tên Bạc mệnh có âm hưởng buồn làm lay động tâm hồn người nghe.

Cuộc thứ hai Kiều đàn một cách không tự nguyện, mà theo đề nghị, mong muốn của Kim Trọng muốn được làm Chung Tử Kỳ của tiếng nguyệt

17 Như 16, tr.105. 18 Như 1, tr.363. 19 Như 2, tr.12.

140

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t cầm được rung lên từ những ngón tay nàng. Cuộc đàn này được Nguyễn Du mô tả khá dài, ở đây, người viết xin lược trích: “So dần dây vũ dây văn/ Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương/ Khúc đâu Hán Sở chiến trường/ Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau/ Khúc đâu Tư mã Phượng cầu/ Nghe ra như oán như sầu phải chăng!/ Kê Khang này khúc Quảng Lăng/ Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân/ Quá quan này khúc Chiêu Quân/ Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia/ Trong như tiếng hạc bay qua/ Đục như tiếng suối mới sa nửa vời/ Tiếng khoan như gió thoảng ngoài/ Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa”20. Kim Trọng cảm nhận cuộc đàn này là những khúc nhạc hay thật sự khiến người nghe phải nao lòng, v.v..

Cuộc thứ ba Kiều bị “Ép cung cầm nguyệt thử bài cuộc thơ”21 nhưng vẫn chơi đàn và làm thơ hay khiến cho Mã Giám Sinh - kẻ nói là muốn mua Kiều làm vợ - tỏ ra rất hài lòng về Kiều.

Cuộc thứ tư Kiều phải gượng vui cầm bút vẽ, làm thơ, chơi cờ cùng với đánh đàn tại lầu xanh của Tú Bà. Theo sự mô tả của Nguyễn Du thì bốn thứ chơi tao nhã ấy Kiều phải nhiều lần chơi tại nơi lầu xanh của mụ chủ nói trên: “Đòi phen (nhiều phen, nhiều cuộc - người trích) nét vẽ câu thơ/ Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”22.

Cuộc thứ năm Kiều chơi đàn được Nguyễn Du mô tả vào lúc Kiều tiếp khách nơi lầu xanh bỗng gặp một du khách tên là Kỳ Tâm, họ Thúc, người khách này “Sớm đào tối mận lân la/ Trước còn trăng gió (tức là yêu thương chưa sâu sắc - người trích) sau ra đá vàng (yêu thương đến mức sâu sắc muốn đi đến hôn nhân - người trích)”23 với Kiều, nên Kiều đã “Khi hương sớm khi trà trưa/ Bàn vây điểm nước đường tơ họa đàn”24 với Thúc Kỳ Tâm.

Cuộc thứ sáu Kiều đàn vào một đêm êm ả khi Hoạn Thư hỏi đến nghề chơi mọi ngày của nàng, nên “Lĩnh lời nàng mới lựa dây/ Nỉ non thánh thót dễ say lòng người”25. Nghe Kiều đàn, “Tiểu thư (Hoạn Thư - người trích) xem cũng

20 Như 2, tr.60-63. 21 Như 2, tr.77. 22 Như 2, tr.124. 23 Như 2, tr.128-129. 24 Như 2, tr.129. 25 Như 2, tr.169.

141

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t thương tài/ Khuôn uy dường cũng bớt vài bốn phân”26. Qua sự mô tả như thế của Nguyễn Du, chúng ta cảm nhận được tài đàn của Kiều đến mức tuyệt vời, và sự tác động thẩm mỹ của nhạc phẩm do Kiều thể hiện đã khiến cho kẻ ác độc như Hoạn Thư cũng giảm bớt đi được phần nào bộ dạng oai nghiêm với con hầu là Kiều.

Cuộc thứ bảy Kiều phải đàn bởi sự ép buộc của Hoạn Thư cho Thúc Sinh nghe. Lần này, Kiều gảy khúc Đoạn trường. Nguyễn Du mô tả nhạc phẩm đó: “Bốn dây như khóc như than/ Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng!/ Cùng trong một tiếng tơ đồng/ Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm/ Giọt châu lã chã khôn cầm/ Cúi đầu chàng (Thúc Sinh - người trích) những gạt thầm giọt Tương (nước mắt - người trích)”27.

Cuộc thứ tám Kiều đàn cho Hồ Tôn Hiến nghe. Ông quan mặt sắt, phản trắc ấy “Bắt nàng (Kiều - người trích) thị yến dưới màn/ Dở say lại ép cung đàn nhặt tâu”28. Hồ nghe “Một cung mưa thảm gió sầu/ Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón tay/ Ve ngâm vượn hót nào tày” nên hỏi “Này khúc ở đâu/ Nghe ra muôn oán nghìn sầu lắm thay!”. Kiều thưa rằng: “Bạc mệnh khúc này/ Phổ vào đàn ấy những ngày còn thơ”29.

Cuộc thứ chín Kiều đàn một cách bất đắc dĩ giống như các cuộc đàn lần thứ hai, ba, tư, năm, sáu, bảy, tám. Lúc ấy trong cảnh đoàn viên, Kim Trọng “Thong dong lại hỏi ngón đàn ngày xưa”, nên Kiều “Nể lòng người cũ vâng lời một phen”30. Nguyễn Du mô tả cuộc đàn của Kiều: “Phím đàn dìu dặt tay tiên/ Khói trầm cao thấp tiếng huyền gần xa”31, v.v..

Cuộc thứ mười Kiều đàn được Nguyễn Du mô tả và giới thiệu trong cảnh đoàn viên sau đêm đầu tiên gặp lại Kim Trọng (“Gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông”32). Lúc này Kiều và Kim Trọng: “Hai tình (tình vợ chồng và tình bè bạn - người trích) vẹn vẽ hòa hai/ Chẳng trong chăn gối cũng ngoài cầm thơ/ Khi

26 Như 2, tr.169. 27 Như 2, tr.174. 28 Như 2, tr.227. 29 Như 2, tr.227-228. 30 Như 2, tr.266. 31 Như 2, tr.266. 32 Như 2, tr.268.

142

D ặ m n g à n Đ ấ t V i ệ t chén rượu khi cuộc cờ/ Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên”33. Với bốn câu thơ lục bát cả thẩy gồm 28 chữ này (“Hai tình” đến “trăng lên”), Nguyễn Du đã thực hiện tuyệt vời thao tác bình luận trữ tình ngoại đề bằng ít ngôn ngữ thi ca có nội dung ý nghĩa toát ra ngoài hình thức thể hiện. Qua đây Nguyễn Du truyền tải thông tin: nàng Kiều tuyệt thế giai nhân, đa tài hiếu nghĩa đã bán mình chuộc tội bị vu oan cho cha, sau mười lăm năm lưu lạc nơi đất khách quê người đã không thể sống chết chốn lầu xanh, cũng không thể đóng mãi vai kẻ hầu hạ nhà quyền quý, nương nhờ nơi cửa Phật, kết thúc cuộc đời dưới dòng sông Tiền Đường, mà trở về với cuộc sống hiện thực, đời thường vừa làm vợ, vừa là bạn của Kim Trọng, khi “trong chăn gối” thực hiện câu thề nguyền năm xưa (“Một lời vàng tạc đá vàng thủy chung/ … Rằng: “Trăm năm cũng từ đây”34) với ý trung nhân, khi là người bạn đồng sở thích chơi đàn, làm thơ, uống rượu, đánh cờ với lang quân.

Tôi đã thống kê, trình bày sơ bộ 10 cuộc đàn của Kiều trong tiểu thuyết rất nổi tiếng của Nguyễn Du mang tên Đoạn trường tân thanh. Xin bạn đọc lưu ý cuộc đàn thứ tư nói trên được Nguyễn Du viết “Đòi phen nét vẽ câu thơ”. “Đòi phen” tức là nhiều phen, nhiều cuộc. Vậy, sự mô tả cuộc đàn thứ tư ấy, tính khách quan của sự thể hiện ở đấy đã chứng tỏ Kiều chơi nhiều cuộc đàn tại một địa chỉ được khảo xét. Tức là trong Đoạn trường tân thanh, tác giả của nó đã mô tả, giới thiệu Kiều đàn hơn 10 cuộc, chứ không phải chỉ có 10 cuộc, càng không phải là 8 hoặc 7, hoặc 4 cuộc./.

ĐỊA CHỈ LIÊN HỆ

Lê Huy Thực, 302 nhà C4, ngõ 133, đường Nguyễn Phong Sắc, quận Cầu Giấy, Hà Nội.

ĐT: 09 8565 4263.

33 Như 2, tr.269. 34 Như 2, tr.46.

dam ngan dat viet 12 can - vanhoadatviet.com filedam ngan dat viet 12 can - vanhoadatviet.com

Documents