( Mahprajnparamitsatra)

Tc gi: Ngrjuna (Long Th)

Dch Phn ra Hn: Cu Ma La Thp

Vit Dch HT.Thin Siu

Vin Nghin Cu Pht Hc Vit Nam

n hnh 1997

---o0o---

Ngun

http://www.quangduc.com

Chuyn sang ebook 10-6-2009

Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com

Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc

Cun 1

Duyn Khi Lun

CHNG 1:GII THCH: NH TH, NG VN, NHT THI

CHNG 2 :GII THCH: TNG THUYT NH TH NG VN

Cun 2

CHNG 3 :GII THCH: B-GI-B

Cun 3

CHNG 4 :GII THCH: TR VNG-X THNH

CHNG 5 : GII THCH: CNG MA-HA T-KHEO TNG

Chng 6 : GII THCH: "NGHA BA CHNG"

Cun 4

CHNG 7 : GII THCH: B-TT

Cun 5

CHNG 8 : GII THCH: "MA-HA TT-A"

CHNG 9 :GII THCH: "B-TT CNG C"

Cun 6

CHNG 10 : GII THCH: "MI D"

Cun 7

http://www.phatphaponline.org/kinh/Audio/Tinh%20Tong/Luan/Dai%20Tri%20Do%20Luan%20-%20TT%20Thich%20Thien%20Tri/http://www.phatphaponline.org/kinh/Audio/Tinh%20Tong/Luan/Dai%20Tri%20Do%20Luan%20-%20TT%20Thich%20Thien%20Tri/

CHNG 11 :GII THCH: PHT TH GII NGUYN

CHNG 12 : GII THCH: TAM MUI

CHNG 13 : GII THCH: PHNG QUANG

Cun 8

Cun 9

CHNG 14 : GII THCH: HIN PH THN

CHNG 15 : GII THCH: MI PHNG CH B-TT N

Cun 10

Cun 11

CHNG 16 : GII THCH: X-LI-PHT NHN DUYN

CHNG 17 : GII THCH: N BA-LA-MT

CHNG 18 :GII THCH: TN THN N BA-LA-MT

CHNG 19 : GII THCH: TNG CA N BA-LA-MT

CHNG 20 : GII THCH: N BA-LA-MT PHP TH

Cun 12

Cun 13

CHNG 21 : GII THCH: THI BA-LA-MT

CHNG 22 : GII THCH: NGHA CA GII TNG

CHNG 23 : GII THCH: TN THN NGHA THI-LA BA-LA-MT

Cun 14

Gii Thch : B TH BA-LA-MT

CHNG 24 :GII THCH: SN- BA-LA-MT

Cun 15

GII THCH: SN- BA-LA-MT PHP NHN

CHNG 25 :GII THCH: T-L-GIA BA-LA-MT

Cun 16

GII THCH: TINH TN BA-LA-MT

Cun 17

CHNG 26 : GII THCH: THIN BA-LA-MT

Cun 18

CHNG 27 : GII THCH: BT-NH BA-LA-MT

CHNG 28 : GII THCH: TNG BT-NH

Cun 19

CHNG 29 :GII THCH: 37 PHM TR O

Cun 20

CHNG 30 :GII THCH: BA TAM MUI, BN THIN, BN V LNG

TM, BN V SC NH

KHI QUT S TRUYN DCH KINH BT-NH

KINH BT-NH PHN BN

---o0o---

Cun 1

Duyn Khi Lun

"ng ln Tr , Pht kho n,

Bin ln Tr , Pht thu sut,

Ngha, tng Tr , Pht v ngi

Knh l Pht, Tr v ng.

Ht kin c khng, dt khng cn,

Tht tng cc php, Pht ni,

Thng tr bt hoi, sch phin no.

Knh l Php, m Pht tn trng.

Bin c Thnh chng lm rung phc,

Bc hc, v hc trang nghim,

sch ging i ca i sau,

Ng s dt, cn tr.

x cc s nghip th gian,

L tr x ca cc cng c.

Ti thng gia tt c chng hi,

Knh l chn tnh i c Tng.

nht tm cung knh Tam Bo,

Cc bc cu th: Ngi Di-lc (Maitreya)

Tr tu nht: X-li-pht (Sriputta),

V trnh khng hnh: Tu-b- (Subhti)

Ti nay theo sc mun din ni,

Ngha tht tng i tr b kia.

Nguyn cc i c, bc Thnh tr,

Nht tm kho thun nghe ti ni".

Hi:

* V nhn duyn g m Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt? Php tc ca ch

Pht khng v v s v nhn duyn nh m t ging php; cng nh ni Tu-di (Sumeru)

cng khng v v s v nhn duyn nh mrung ng. Vy, nay c nhn duyn to ln g

m Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt?

p:

* trong Tam Tng, Pht dng loi th d thuyt php cho hng Thanh-vn

m khng thuyt n B-tt o. Duy trong kinh Bn-mt (Prvaparntka sutra) ca

Trung-A-hm (Madhyam), Pht tuy c th k cho B-tt Di-lc rng: "i sau ng s

c thnh Pht hiu l Di-lc", m cng khng ni n B-tt hnh. Nay Pht mun

ging cc B-tt hnh cho Di-lc v.v cho nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, c v B-tt tu Nim Pht tam mui, Pht mun khin h i vi Tam

mui ny c tng ch, nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt. Nh Phm u trong

kinh i Bt-nh Ba-la-mt ni: "Pht hin thn tc, phng ra nh sng sc vng chiu

khp mi phng th gii nhiu nh ct sng Hng. Th hin thn ln, sng sut trong

sch, cc th sc p y khp h khng, Pht gia chng, oan chnh th diu

khng ai snh kp; th nh ni cha Tu-di ni gia bin c, cc B-tt nh thy s thn

bin ca Pht, nn tng thm li ch i vi Nim Pht tam mui. V l , Pht

thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, B-tt (Tt-t-a) lc mi sanh, phng ra nh sng y khp c mi

phng, i by bc, nhn khp bn phng, vi m thanh nh S t rng, Ngi thuyt

bi k:

"Phn thai sanh ht,

y l thn cui cng

Ta c gii thot,

S li chng sanh".

Sau khi pht th nh vy, thn Ngi ln dn, Ngi mun t b thn thuc, xut gia

tu o. Na m thc dy, nhn thy cc ca nhi, hu phi, th n, hnh trng nh thy thi,

Ngi lin sai Xa-nc (Chandaka) thng con Nga trng, na m vt thnh, i c

mi hai do tun, n trong cnh rng c v tin nhn tn Bt-gi-b (Bhrgav) ang ,

ly dao ct tc, ci y phc qu gi i ly o Tng-gi-l th xu, ri bn sng Ni-lin-

thuyn (Nairnjana), su nm tu kh hnh, ngy n mt ht m hoc mt ht go, nhng

t ngh: "y khng phi l Chnh o". By gi B-tt b ch tu kh hnh, n di

gc B-, ngi ta Kim-cang. Ma vng em mi tm c vn chng n ph hoi

B-tt, B-tt dng sc cng c v tr tu hng phc bn Ma m chng qu V thng

B-. By gi v vua tri ci Phm-thin, cha t ca ba ngn i thin th gii, tn l

Thi-kh (Sikkin) cng vi ch thin ci Sc, Thch--hon-nhn cng vi ch thin

ci Dc v T-thin-vng cng n trc Pht, khuyn thnh Th tn khi u quay

bnh xe Chnh php. Li v B-tt nh n s nguyn i t i bi ca mnh nn nhn li

thnh cu m thuyt php. Php su xa trong cc php l Bt-nh Ba-la-mt vy. V th

Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, c k hoi nghi rng Pht khng chng c Nht thit tr, v c sao? V

cc php v lng v s, lm sao mt ngi m c th bit tt c cc php? Pht tr trong

php Bt-nh Ba-la-mt tht tng thanh tnh nh h khng, v lng v s, m t ni

ln li chn tht rng: "Ta l bc Nht thit tr, mun dt ht thy nghi ng ca chng

sanh"; v th Pht thuytKinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, c nhng chng sanh ng c , nhng v i cng c v tr tu ca

Pht v lng, kh bit kh hiu, do h b c s m hoc, tm m chm trong t

php, khng vo c Chnh o. V hng ngi , Pht khi tm i t, dui tay i bi

cu vt, a vo Pht o. Do m Pht t th hin ra cng c ti diu, pht ra i

thn lc, nh trong S phm ca Kinh Bt-nh Ba-la-mt ni: "Pht nhp vo Chnh

nh tn l Tam mui vng. Khi ra khi Chnh nh, Pht dng Thin nhn qun khp

mi phng th gii, khp cc l chn lng ca Ngi u mm ci, v t di bn

chn c tng nghn bnh xe ca Ngi pht ra su trm ngn vn c nh sng mu,

chiu khp mi phng v lng v s th gii ca ch Pht nhiu nh ct sng Hng,

lm cho tt c u chi sng". Pht mun tuyn th tht tng ca ht thy cc php, on

tr nghi kt ca ht thy chng sanh, nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, c ngi c t, m lng tt , ph bng rng: "Tr tu ca Pht khng ra

khi (tr tu ca) loi ngi, m ch dng huyn thut lm m hoc i". V dt lng

cng cao t mn ca nhng ngi , nn Pht hin ra v lng thn lc, v lng tr tu

lc, t trong Bt-nh Ba-la-mt, t ni ln rng" "Ta l ng c y v lng thn

thng phc c, tn qu nht trong ba ci, che ch cho tt c. Nu ai pht mt nim c

th mc phi v lng ti, nu pht mt nim tnh tn th c hng phuc lc ci

ngi, ci tri, v chc s c qu Nit-bn". Li v mun khin mi ngi tn th

Chnh php, nn ni: "Ta l i s, c Mi lc, Bn v s y, ng hng Thnh

cha, tm c t ti, vi m thanh nh S t hng m quay bnh xe Chnh php, l ti

tn thng trong tt c th gii". Li na, Pht Th Tn v mun cho chng sanh hoan h

m ni Kinh Bt-nh Ba-la-mt ny, rng: "Cc ngi nn sanh tm hoan h ln. V c

sao? V ht thy chng sanh u b mc trong li t kin, b bn c s d hc lm m

hoc; cn Ta th t trong li t kin c s m ra khi, l bc i s Mi lc, kh c

th gp, nay cc ngi gp c, Ta s theo thi khai m cc Php tng thm o nh

By mi by phm tr o v.v nh vy cc ngi mc tnh thu lm. Li na, ht

thy chng sanh v bnh kit s gy ra phin no. T khi c sanh t n by gi, khng ai

tr c bnh y, li thng b ngoi o c s m hoc. Ta nay ra i lm i y vng,

tp hp cc th php dc, cc ngi hy ung i". V th Pht thuyt Kinh i Bt-nh

Ba-la-mt.

* Li na, c ngi ngh: "Pht cng nh ngi, cng c sanh t, chu s i kht,

lnh nng, gi bnh". Pht mun tr ngh nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-

mt ny, khai th rng: "Thn Ta l khng th ngh ngh, cc Phm thin vng v T

ph ch thin, d tri qua kip s nhiu nh ct sng Hng, mun suy lng thn Ta, tm

xt m thanh Ta, cn khng th trc lng, hung l tr tu tam mui ca Ta?", nh k

ni:

"i tt tng cc php,

Cc hng Phm-thin-vng,

Ht thy cha tri t,

M m khng th bit.

Php y rt thm diu,

Khng ai o lng c.

Pht ra i khai m,

Sng nh mt tri chiu".

* Li nh khi Pht Chuyn xe php ln u tin, B-tt ng-tr t tha phng n

mun trc lng thn Pht, vt ln qu h khng v lng ci Pht, n th gii ca

Pht Ha-thng, m thy thn Pht vn y nh vy, bn ni k:

"H khng khng bin t,

Cng c Pht vn th,

Du mun lng thn Pht,

Ung cng khng lng c.

Vt qu ci h khng,

V lng cc ci Pht,

Thy thn Thch S t,

Vn nh c khng khc.

Thn Pht nh ni vng,

Din xut nh sng ln

Tng tt t trang nghim,

Nh hoa n ma xun".

Nh thn Pht v lng, nh sng v m hng cng v lng. Cc cng c v

Gii, nh, Tu ca Pht cng u v lng, nh Tam Mt trong kinh Mt Tch,

trong c ni rng.

Li, khi Pht mi sanh, chm n t lin i by bc, ming t ct ting ni, ni

xong lng im nh cc tr nt, khng i, khng ni, ba nm c mm sa, cc b m nui

nng, dn dn ln khn; nhng thn Pht th v s trong khp cc th gian, v chng

sanh m hin lm k phm phu. Song k phm phu khi sanh, thn phn, cc cn v thc

cha thnh tu, bn oai nghi ni thn l ngi, nm, i, ng v ni nng, thinh nn cng

cc cch thc ca con ngi u cha hiu r. Tri qua ngy thng nm dn dn hc tp

mi cc cch thc ca ngi, ch sao nay Pht mi sanh ra lin c th ni c, i

c, ri sau mi khng th ni v i? iu ny tht l l? Nn bit, ch v Pht dng

phng tin lc hin thn lm theo cch thc ca ngi, i ng nm ngi nh ngi

khin chng sanh tin theo php thm diu. Nu B- tt khi mi sanh m i dc, ni

c, ngi i tt s ngh: "Nay mi thy ngi nh vy, th gian cha tng c. y

chc l Tri, Rng, Qy, Thn. Nhng iu ngi y hc khng phi l iu chng ta

lm c, v c sao? V nhc thn sanh t ca chng ta do b nghip kip s li ko,

khng c t ti nn nhng iu su nh vy ca ngi y ai m theo ni?" V ngh nh

th nn h tuyt vng, khng c thnh php kh ca Thnh hin. V hng ngi m

Pht sanh ra trong vn Lm-t-ni, tuy c th i n ngay di chn ci B- m thnh

Pht, song Ngi vn dng sc phng tin, th hin lm hi ng, u th, thiu nin ri

thnh nhn. Theo tng thi k m hng th s vui chi, hc tp ngh thut, trang phc,

hng th ng dc, cch thc ca ngi thng, dn dn thy s kh gi bnh cht

m sanh tm nhm chn, na m vt thnh xut gia, i n ch ca tin nhn Ut-c-

gi (Udraka) v A-la-la (lala) th hin lm t, nhng khng thc hnh theo php ca

cc v y. Tuy thng dng thn thng, t nh i trc, tr gii hnh o trong thi c

Pht Ca-dip, m nay vn th hin tu kh hnh su nm cu o. B tt tuy lm ch ba

ngn i thin th gii, m vn th hin dp ph ma qun, thnh V thng o; v ty

thun theo php th gian, nn hin ra cc bin ha . Nay trong Bt-nh Ba-la-mt th

hin i thn thng v tr hu lc. Cc ngi nn bit thn Pht nhiu v s khp cc th

gian.

* Li na, c ngi ng c m hoc v ri vo chp kin nh bin, hoc v v

tr nn ch cu ci khoi lc ni thn; hoc c ngi v o m tu theo kh hnh. Nhng

ngi nh th, i vi nht ngha, h b mt phn Nit-bn chnh o. Pht mun ph

hai li cc oan , a h vo Trung o, nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, phn bit qu bo cng dng sanh thn v php thn nn thuyt Kinh

i Bt-nh Ba-la-mt. Nh ni trong phm X-li thp.

* Li na, v mun ging thuyt A-b-bt-tr v tng ca A-b-bt-tr. Li v

mun ni r Ma huyn, Ma ngy, Ma s. Li v nhn duyn ngi i ng lai

cng dng Bt-nh Ba-la-mt. Li v mun th k cho hng Tam tha, nn thuytKinh

i Bt-nh Ba-la-mt. Nh Pht bo A-nan: "Sau hi Ta bt Nit-bn, Bt-nh Ba-la-mt

ny s truyn n phng Nam, t phng Nam truyn n phng Ty. Sau nm

trm nm (Pht lch) s truyn n phng Bc. y c nhiu thin nam, thin n nhn

tin php cng dng cc th hoa hng, anh lc, trng phan, k nhc, n sng, trn bo,

cng cc ti vt khc; hoc t chp, hoc khuyn ngi khc chp, hoc c tng, hoc

nghe ging thuyt, chn chnh ghi nh, tu hnh, ng php m cng dng. Ngi ny

nh nhn duyn m hng th cc th cc lc ca th gian v n i cui cng th

chng Tam tha m vo V d Nit-bn". Nhng vic nhn duyn nh vy, xem trong

tc phm ca kinh. Th nn thuytKinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, v mun thuyt tng nht ngha Tt-n, nn Pht thuyt Kinh i

Bt-nh Ba-la-mt. C bn th Tt-n: Mt l Th gii Tt-n, hai l Cc cc v nhn

Tt-n, ba l i tr Tt-n, bn l nht ngha Tt-n. Trong bn Tt-n tng

nhip ht thy mi hai b kinh, tm vn bn ngn Php tng, u l tht khng tri

ngc nhau. Trong Pht php tt c u tht. C php tht v theo Th gii Tt-n, c

php tht v theo Cc cc v nhn Tt-n, c php tht v theo i tr Tt-n, c php

tht v theo nht ngha Tt-n.

- Sao gi l Th gii Tt-n? (Tt n theo ngha ph thng). V c nhng php

theo nhn duyn ha hp nn c, ch khng c tnh bit lp. V nh xe, do c cng, nhp,

trc, bnh ho hp li nn c, ch khng c chic xe ring. Con ngi cng nh th, do

nm un (ng chng) ha hp nn c, ch khng c con ngi ring.

Hi: Nh Pht ni: "Ta dng Thin nhn thanh tnh thy cc chng sanh cht ch

ny sanh ch kia, chu qu bo ty theo nghip thin c. Ngi c nghip thin th sanh

trong loi tri, ngi; ngi c nghip c th b a vo ba ng c". Li na, Kinh ni:

"Mt ngi ra i, m nhiu ngi c nh phc lc li ch; l Pht Th Tn vy".

Nh trong Php C ni: "T mnh cu ly mnh, ngi khc lm sao cu c. T mnh

thc hnh thin tr l t cu hay nht". Nh trong kinh Bnh Sa Vng Nghinh Pht ni:

"Ngi phm khng nghe php, ng phm m trc ni ng". Li trong kinh Pht Nh

D ni: "Pht t m c o, n m Bt Nit-bn, nhng kinh gio Pht thuyt

khong thi gian gia hai m y, tt c u tht, khng in o". Nu tht khng c

ngi th ti sao Pht li ni ngi (trong cu: Ta dng Thin nhn thanh tnh thy cc

chng sanh)!

p: Ngi v.v v theo Th gii Tt-n nn c, v theo nht ngha Tt-n

nn khng. Cn nh nh, php tnh , tht t, v theo Th gii Tt-n nn khng, v theo

nht ngha Tt-n nn c. Ngi cng nh th , v theo nht ngha Tt-n

nn khng, v theo Th gii Tt-n nn c; v c cc nhn duyn nm un nn c ngi.

V nh sa do nhn duyn ca sc, hng, v, xc cho nn c, nu sa tht khng th

nhn duyn ca sa cng phi l khng, nay nhn duyn ca sa tht c, nn sa cng

phi l c. Chng phi nh ci u th hai, cnh tay th ba ca mt ngi, l khng c

nhn duyn m ch c gi danh. Cc tng (hnh thc) nh th nn gi l Th gii Tt-

n.

-Sao gi l Cc cc v nhn Tt-n? (Tt n trong ngha c bit vi tng

ngi). Qun st tm hnh ca tng ngi m ni php cho h. i trong mt vic m

hoc c ngi nghe c, c ngi khng nghe c. Nh trong Kinh ni: "Do nghip

tp bo m tp sanh ra trong th gian, c tp xc, tp th". Li trong kinh Ph-qun-na

ni: "Khng c ngi xc, khng c ngi th".

Hi: Gia hai kinh ny, lm sao dung thng c?

p: V c k nghi ngi i sau, khng tin ti phc, lm hnh bt thin, ri vo

kin chp on dit (on kin). V mun dt mi nghi ca ngi , tr c hnh ca h,

tc l mun nh "on kin" ca ngi nn ni tp sanh trong th gian, c tp xc,

tp th. Li ngoi o Ph-qun-na chp c ng, c thn, ri vo chp thng (thng

kin), nn khi Ph-qun-na hi Pht: "Tha i c Th Tn, ai th?" Nu Pht tr li c

ai th th kia bn ri vo chp thng. Ng kin ca ngi y tng gp bi, bn chc,

khnt th di chuyn. Cho nn i vi ngi ny, Pht khng ni l c ngi th, ngi

xc, Nh$ng tng (hnh thc) nh th gi l cc cc v nhn Tt n.

-Sao gi l i tr Tt-n? (Tt n trong ngha i tr theo bnh). C php, v

ngha i tr th c, m tht tnh th khng nh cc th c, thuc, ung, n c tnh cht

nng, nhit, bo, chua, mn, i vi bnh phong th gi n l thuc; cn i vi bnh

khc th khng phi thuc. Nu cc th c, thuc, n, ung c tnh cht nh, lnh, ngt,

ng, rt, i vi bnh nhit th gi n l thuc; cn i vi bnh khc th khng phi

thuc. . Nu cc th c, thuc, n, ung c tnh cht nh, cay, ng, rt, nng i vi

bnh hn th gi n l thuc; cn i vi bnh khc th khng phi thuc. Cch tr tm

bnh trong Pht php cng nh th. Php t duy qun bt tnh i vi bnh tham dc th

gi l php i tr hay, cn i vi bnh sn nhu th khng gi l hay, khng phi l

php i tr, sao vy? Qun thn xu xa cu gi l qun bt tnh, nu ngil sn nhu

m qun thn xu xa cu, th cng lm tng thm la sn nhu. T duy v t tm i tr

bnh sn nhu th gi l php i tr hay; cn i vi bnh tham dc th khng gi lhay,

khng phi l php i tr, v sao? V t tm i vi chng sanh thng cu vic tt, qun

st cng c, nu l ngi tham dc m cu vic tt, qun st cng c th cng tng

thm lng tham dc Php qun nhn duyn, i vi bnh ngu si th gi l php i tr

hay; cn vi bnh tham dc, sn nhu th khng gi lhay, khng phi l php i tr, v

sao vy? V trc c t qun mi sinh t kin, m tkin tc l ngu si.

Hi: Trong pht php c ni Mi hai nhn duyn rt su xa, nh ni" "Pht bo

A-nan, php Nhn duyn y rt su xa, thy kh bit, kh t ng, kh qun st. Ngi c

tm vi t, tu thin xo, mi hiu c, cn ngi ngu si i vi php thin cn cn kh

hiu, hung l php nhn duyn rt su xa!". Th ti sao nay li ni ngi ngu si nn

qun-php Nhn duyn?

p: Ngi ngu si y khng phi nh tru d ngu si, m l ngi ny mun cu

o chn tht li em t tm qun st nn sanh ra th t kin, ngi ngu si nh th hy

nn qun st Nhn duyn, gi l php i tr hay, nu vi ngi c nhiu sn nhu, tham

dc, mong cu khoi lc, mun nhiu hi k khc, th Nhn duyn qun khng l hay,

khng phi l php i tr, ch c t duy v bt tnh, v t tm mi l hay, l php i tr

vi hai hng ngi y, v sao? V hai php qun ny c th nh mi tn c sn nhu v

tham dc. Li na, nhng chng sanh in o chp thng, khng bit r cc php ch

c trong tnh cch tng t tng tc. Nhng ngi nh th m qun V thng l php

i tr Tt n, ch khng phi nht ngha Tt n, v sao? V ht thy cc php, t

tnh l khng, nh k ni:

"V thng thy l thng,

y gi l in o.

Trong khng, khng v thng,

Ch no thy c thng?"

Hi: Ht thy php Hu vi u tng ng vi v thng, y l nht ngha, v

sao? V ht thy php Hu vi u c ba tng: Sanh, tr, dit. V trc tin l sanh, tip

n tr, sau dit; ti sao nay ni v thng khng phi l tht?

p: Php Hu vi ng ra khng c ba tng y, v sao? V ba tng y khng

tht. Nu cc php sanh, tr, dit l tng Hu vi th trong tng sanh l ra cng phi c

ba tng; v sanh l php Hu vi. Nh vy mi mt tng li u c ba tng, th

th v cng. Tr v dit cng nh th. Nu trong mi sanh, tr, dit li khng c sanh,

tr, dit th sanh, tr, dit khng nn gi l php Hu vi, v sao? V tng ca php

Hu vi (sanh, tr, dit) ni khng c. Do ngha , cc php v thng, l khng phi

nht ngha Tt-n.

Li na, nu tt c u tht s l bn tnh v thng, thi khng c hnh nghip v

qu bo, v sao? V v thng tc l sanh ri dit mt. V nh hat ging mc nt khng

th sanh ra qu, nh vy thi khng c hnh nghip, khng c hnh nghip thin sao c

qu bo? Nay theo php ca cc Hin thnh u ni c qu bo, k thin tr c th tn th;

vy khng nn ni khng qu bo. Do , cc php khng phi l v thng tnh. V ni

c cc nhn duyn v lng nh th, nn khng c ni cc php lv thng tnh. Tt

c php Hu vi v thng, kh, v ng cng nh vy. Cc tng nh th gi l i tr

Tt-n.

-Sao gi l nht ngha Tt-n? (Tt n trong ngha tuyt i) Ht thy php

tnh , ht thy lun ngh, ng ngn, ht thy php v phi php, mi mi c th phn bit

ph tn, cn php chn tht ca ch Pht, Bch-chi Pht, A-la-hn hnh tr th khng th

ph, khng th tn. Nhng g khng thng sut trong ba th Tt-n trn th trong

y thng c. Nhng thng nh th no? Thng l xa la mi li lm, khng th bin

i, khng th vt hn, v sao? V tr nht ngha Tt-n, cn cc ngh lun khc,

cc Tt-n khc, u c th b ph hoi, nh bi k trong kinh Chng-ngha ni:

"Mi t nng kin chp,

H lun khi cnh tranh,

Bit th l bit tht,

Khng bit l bng Php.

Khng nhn php k khc,

y l ngi v tr,

Nhng ngi c h lun

Thy u l v tr.

Hoc nng iu mnh thy,

M sanh cc h lun,

Nu cho tnh tr,

Th ai cng tnh tr".

Trong ba bi k ny, Pht ni tng trng ca nht ngha Tt-n, rng chng

sanh trong th gian t nng kin chp, t nng php, t nng h lun ca mnh m

sanh ra cnh tranh. H lun chnh l gc cnh tranh, m h lun th nng cc kin chp

sanh khi, nh k ni:

"C lnh th php, mi c lun,

Khng lnh th php, lun ci g.

Cc kin c, khng c lnh th,

iu y, ngi ny tr sch".

Hnh gi nh tht bit c iu y, th i ht thy php, ht thy h lun, khng

lnh th, khng chp trc, khng thy l tht, khng cng cnh tranh vi k khc, v

bit c v cam l ca Pht php. Nu khng c th, tc l hy bng Php. Nu

khng lnh th php ca k khc, khng bit khng nhn ly, y l ngi v tr. Nh vy

thi nhng ngi c h lun u l ngi v tr, ti sao vy? V mi ngi khng chu

lnh th php ca nhau, nh c ngi t cho php ca mnh l nht chn tht thanh

tnh; cn php ca ngi khc l vng ng, khng thanh tnh. V nh php x tr ca th

gian, no l hnh pht git chm th bt tnh m ngi th gian tn th lm theo cho l

tht thanh tnh, nhng i vi ngi xut gia thnh thin th l iu rt bt tnh.

Nhng ngi xut gia theo ngoi o, sng theo php tu ng nhit ng mt chn, nh

tc v.v hng Ni-kin-t (Nirgranthaputra) cho l diu hu; cn cc ngi khc ni

l php ngu si. Cc php ca hng xut gia ngoi o v B-la-mn bch y nh th ,

h u cho l tt p, ngoi ra l vng ng.

Trong Pht php y cng c T kheo c-t bo: "Nh bn i ha hp c php

con mt, nm un (ng chng) ha hp c php con ngi". Trong lun A-t-m ca

c-t ni: "Nm un khng la con ngi, con ngi khng la nm un, khng th ni

nm un l con ngi (ng) hay la nm un l con ngi. Con ngi (nhn ng) nhip

thuc vo php tng th nm l bt kh thuyt php-tng".

Hng o-nhn phi Nht-thit-hu (B) th ni: "Trong ht mi th, trong ht mi

thi, trong ht mi php mn, khng th tm ra c con ngi, v nh lng Ra, sng

Th thng l khng c. Li na, mi tm gii, mi hai nhp, nm un tht c t tnh

m trong khng c con ngi (ng)".

Li trong Pht php, c hng Phng qung (Vaipulya) o nhn ni: "Ht thy

php khng sanh khng dit, khng, khng c g c, v nh lng Ra, sng Th thng l

khng c".

Ht thy cc hng lun ngh nh th, t gi lp php ca mnh, khng np th php

ca ngi khc, rng: "y mi l tht, ngoi ra u l vng ng". Nu t th lnh ly

php ca mnh, t cng dng ly php ca mnh, t tu hnh theo php ca mnh, cc

php ngi khc th khng th, khng cng dng, cho l sai quy. V nu cho nh vy

l thanh tnh, c ngha li nht, thi tt c khng c g khng phi thanh tnh, sao

vy? V tt c nhng ngi kia u th lnh php ca mnh.

Hi: Nu cc kin chp l sai, th nht ngha Tt-n sao li ng?

p: Ht hy ng ngn ng dt, ch tm hnh dit, khp ni u khng ch

da, khn g hin th cc php, tht tng cc php khng u, khng gia, khng cui,

khng tn, khng ph hoi, y l nht ngha Tt-n, nh bi k trong Ma-ha Din

ngha ni:

"Ngn ng khng cn,

Tm hnh cng ht,

Khng sanh khng dit

Php nh Nit-bn.

Ni cc hnh x,

Gi th gian php,

Ni khng hnh x,

L nht ngha.

Ht thy tht, ht thy phi tht

V ht thy tht, cng phi tht.

Ht thy chng tht, chng khng tht,

y gi tht tng ca cc php".

nht ngha Tt-n c ni n trong cc Kinh nh vy, ngha y rt su, kh

thy kh bit. V mun ni ngha y, nn Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

* Li na, v mun cho cc nh i lun ngh nh ng Phm-ch Trng Tro v.v

sanh lng tin i vi Pht php nn Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt.

C v Phm-ch tn Trng Tro, li c v tn l Tin-ni B-tha-c a-la, li c v

tn l Tt-gi Ca-ma-kin-, l nhng v i lun ngh ca ci Dim-ph-, ni: "Ht

thy lun u c th ph, ht thy li ni u c th hoi, ht thy li chp u c th lay

chuyn, khng c php chn tht no ng tin nh cung knh". Nh trong Kinh Xa-li-

pht Bn-mt ni: "Cu ca X-li-pht tn l i Cu-hy-la cng ch l X-li, lun

ngh m khng bng. i Cu-hy-la suy ngh: "y khng phi sc ca ch ta, chc l

bc Tr gi trong bo thai gi li ni ming m. Ngi ny cha sanh m vy, ln ln

s ra sao?" Suy ngh xong, ng sanh tm kiu mn; v mun hc rng cc th lun ngh

nn xut gia lm Phm-ch, i vo nc Nam Thin Trc, bt u c kinh th. Mi

ngi hi: "Ch ng mun cu g, hc tp kinh g?" Trng Tro p: "C mi tm th

kinh ln u mun c ht". Mi ngi ni: "Trn c i ng cn khng hiu mt th,

hung chi hiu ht?" Trng Tro t ngh: "Trc kia v kiu mn nn thua ch, nay li b

cc ngi ny khinh nhc". V hai chuyn ny nn t th rng: "Ta khng ct mng tay,

cn phi c ht mi tm th i kinh". Mi ngi nhn thy mng tay di m gi ng

l Phm-ch Trng Tro. ng dng tr tu ca th kinh sch, th li chm chch

rng: "y lphp, y lphi php, y l phi, y l khng phi, y l tht, y l

khng tht, y l c, y l khng ph lun ngh ca ngi khc. V nh voi cung,

sc ln ng t dy xo, khng ai ch ng c.

Sau khi Phm-ch Trng Tro dng sc lun ngh nh vy dp ph cc lun s

xong, tr v ni sinh qun l thn Na-la trong thnh Vng-x nc Ma-gi-, hi

ngi ta rng: "a con ca ch ti sanh ra nay n u?" C ngi tr li: "Con ca ch

ng sinh ra, va mi 8 tui hc ht cc th kinh sch, n 16 tui th lun ngh hn c

mi ngi. C o nhn Thch-chng h C-m, con ca ch ng theo lm t ca v

y". Trng Tro nghe th lin khi kiu mn, sanh lng khng tin, ni rng: "a con

ca ch ta thng mminh nh th, ng kia dng thut g m c th di hoc n co tc

lm t c?!" Ni th ri, i ngay n ch Pht.

By gi Tn-gi X-li-pht va th gii c na thng, ang ng hu bn Pht,

cm qut qut Pht. Trng Tro Phm-ch gp Pht hi han xong, ngi xung mt bn

suy ngh rng: "Mi th lun ngh u c th b ph, mi li ni u c th b hoi, mi

th chp th u c th b lay chuyn. Vy trong ci g l tht tng ca cc php?

Ci g l nht ngha? Ci g ltnh? Ci g l tng? Khng in o?" Suy ngh nh

vy: "Nh nc bin ln, m mun n tn y n, tm cu lu m chng c mt

php no tht c th nhp tm. Vy ng y dng lun ngh g m c th li c con

ca ch ta?" Suy ngh xong, Trng Tro lin ni vi Pht rng: "Ny ng C m! Ht

thy cc php ta u khng th nhn". Pht hi Trng Tro: " Ht thy cc php ng

u khng th nhn, vy ci kin chp (ht thy u khng th nhn) y, ng c th nhn

khng?" Pht gn hi cu c ngha: "ng ung vo c t kin, nay tun ra c

kh, ni rng: Ht thy php ta u khng th nhn, vy ci kin chp (quan im) ,

ng c th nhn khng?"

By gi Trng Tro Phm-ch nh nga hay va thy bng roi l bit s v chy

theo ng chnh. Trng Tro Phm-ch cng th, nghe li ni ca Pht nh bng roi i

vo tm, lin vt b cng cao, h thn ci u, suy ngh nh vy: "Pht t ta vo hai ca

thua. Nu ta ni l th nhn, th y l ca thua r rt, nn nhiu ngi bit, h s ni:

Ti sao t ni ht thy php ta u khng th nhn, nay li ni kin chp ta th nhn?

R rng l ni di, l ca thua r rt b nhiu ngi bit. Ca thua th hai t nh hn,

v ni ta u khng th nhn th khng my ngi bit". Trng Tro suy ngh vy ri

p li Pht: "C m! Ht thy php ta khng th nhn, kin chp ny cng khng th

nhn". Pht bo: "Phm-ch, ng khng th nhn ht thy php, kin chp y cng khng

th nhn. Khng th nhn g c th c g khc vi mi ngi u, cn g cng cao m

sanh kiu mn?" Hi nh vy, Trng Tro Phm-ch khng th p c, t bit mnh

ri vo ch thua, lin sanh khi tn tm, cung knh ni vi Nht thit tr ca Pht, t

ngh rng: "Ta b thua m Th Tn khng nu by ch thua ca ta, khng ni phi quy,

khng . Tm Pht nhu nhuyn thanh tnh bc nht. Tt c ngn ng lun ngh dt,

c i php thm thm. Ngi l bc ng cung knh, tm thanh tnh bc nht, khng ai

hn Pht". V Pht thuyt php dt t kin ca ng, ng lin ngay ti ch ngi xa la trn

cu, i vi cc php c con mt thanh tnh.

By gi X-li-pht nghe nhng li y, chng c A-la-hn. Trng Tro Phm-

ch bn xut gia lm Sa-mn, chng c A-la-hn c i oai lc. Nu Trng Tro

Phm-ch khng nghe hi hm ca Bt-nh Ba-la-mt l php tng ng nht ngha

la bn cu, th cht lng tin cn khng c hung g chng c o qu ca bc xut

gia? Pht v mun dt dn hng ngi i lun ngh s li cn nh th, nn thuyt Kinh

i Bt-nh Ba-la-mt-a ny.

* Li na, cc c Pht c hai cch thuyt php: Mt l Qun tm ngi nghe ri

ty cn c c th ha , hai l qun tng cc php. Nay Pht mun ni tht tng ca

cc php nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt. Nh trong phm thuyt v "Tng bt

tng", cc v Thin t hi Pht: " Bt-nh Ba-la-mt ny su xa, lm sao m tc thnh

tng?" Pht dy cc Thin t: "Khng tc l tng, v tng, v tc tng, v sanh dit

tng, v hnh tng, thng bt sanh tng, nh tnh tng, tch dit tng v.v"

* Li na, c hai cch thuyt php: Mt l c ch tranh ci, hai l khng ch tranh ci.

C ch tranh ci nh trong cc Kinh khc ni, nay mun ni ch khng tranh ci, cho

nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt. C tng, khng tng, c vt, khng vt, c y

c, khng y c, c i, khng i, c trn, khng trn; th gii, phi th gii; nhng php

mn hai phn cng th.

Hi: Pht tm i t bi th ch nn ni php khng tranh ci, c sao li ni php c

tranh ci?

p: Php khng tranh ci u l v tng, thng tch dit, bt kh thuyt. Nay

ni b th v cc php v thng, kh, khng v.v u l v tch dit, khng v h lun

m thuyt. Nhng ngi li cn bit Pht khng khi ln s tranh ci; cn k n cn

khng bit Pht, chp ly tng, trc ly tm, nn khi ln s tranh ci, nn gi l c

tranh ci. Bt-nh Ba-la-mt ny l "tnh tt ro khng" ca cc php, nn khng c ch

tranh ci. Nu rt ro khng m c th nm, c th tranh ci thi khng gi l rt ro

khng. V rt ro khng th c v khng hai s u dt, th nn Bt-nh Ba-la-mt gi l

ch khng tranh ci.

* Li na, trong cc kinh khc thng dng ba li ni cc php, l thin, bt

thin v v k. Nay mun ni cc tng cc php chng phi thin, chng phi bt thin,

chng phi v k, cho nn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt-a.

Php hc, php v hc, php phi hc phi v hc; php do kin on (kin s

on), php do t duy on (tu s on), php khng on (phi s on); php c th

thy c i ngi, php khng th thy c i ngi, php khng th thy khng i ngi;

php thng trung h; php tiu, i, v lng. Nh vy php mn c ba phn cng th.

* Li na, trong cc kinh khc ty theo cn c hng Thanh-vn, Pht ni php T

nim x, ni y T-kheo qun trong thn ba mi su vt tr bnh tham dc, qun

ngoi thn, trong ngoi thn cng nh vy. Nay v mun dng li khc ni php T

nim x, nn Pht thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt, nh ni: "B-tt qun trong thn,

vi thn khng sanh gic qun, khng thy c thn, v l v s c. Nh vy qun ngoi

thn, qun trong ngoi thn, vi thn khng sanh gic tng, l mt vic rt kh. Ba nim

x Th, Tm, Php cng vy. Nh vy nhng php mn c bn phn nh: Bn Chnh

cn, bn Nh tc, bn Thin, bn v.v cng u nh th".

* Li na, trong cc kinh khc Pht ni nm un (ng chng) l v thng, kh,

khng, v ng. Nay v mun dng li ni khc v nm un, nn thuyt Kinh i Bt-nh

Ba-la-mt. Nh Pht bo Ngi Tu-b-: "B-Tt qun sc l thng hnh th khng

hnh Bt-nh Ba-la-mt; qun th, tng, hnh, thc l thng hnh, th khng hnh Bt-

nh Ba-la-mt; qun sc l v thng hnh th khng hnh Bt-nh Ba-la-mt; qun th,

tng, hnh, thc l v thng hnh, th khng hnh Bt-nh Ba-la-mt. Nh vy cc th

nm php nh: Nm th m, nm o v.v cng u nh th.

Ngoi ra cc php mn su, by, tm cho n v lng v.v cng u nh th.

Nh i Bt-nh Ba-la-mt v lng v bin, nn nhn duyn thuyt Bt-nh Ba-la-mt

cng v lng v bin; vic ny rt rng.

Nay lc nu cc nhn duyn thuyt Kinh i Bt-nh Ba-la-mt xong.

---o0o---

PHM TA U

[Phm Ta u ca kinh chia thnh 46 chng gii thch. T Chng I gii thch

Nh Th Ng Vn Nht Thi n Chng 46 gii thch Tin Tr]

CHNG 1:GII THCH: NH TH, NG VN, NHT THI

KINH: Nh Th, Ng Vn, Nht Thi

LUN: Hi: Pht Kinh v sao bt u bng li: "Nh vy" (Nh th?)

p: Pht php nh bin c, c tin th vo c, c tr th qua c. Ngha ca ch

"Nh vy" chnh l tin.

Nu ngi m trong tm c c tin thanh tnh, th ngi y c th vo c Pht

php. Nu khng c tin th ngi y khng th vo c Pht php. Khng c tin th ni

vic y khng "nh vy", y l tng ca bt tin. Ngi c tin th ni vic y "nh vy".

V nh da Tru cha mm th khng th gp xp, ngi khng c tin cng vy; v nh da

Tru mm, c th ty ch m dng m lm, ngi c tin cng vy.

Li na trong Kinh ni tin l cnh tay. Cng nh ngi c cnh tay i vo trong ni

bu, t ti ly bu, nu ngi khng c cnh tay th khng ly c g. Ngi c tin cng

nh vy, vo trong ni bu Pht php c th V lu cn, V lu lc, Tht gic ch, Bt

chnh o, T thin, T nh, t ti thu ly. Ngi khng c tin cng nh khng c cnh

tay. Ngi khng c cnh tay vo trong ni bu khng th thu ly c g. Ngi khng

c tin cng vy, vo trong ni bu Pht php khng thu ly c g. Pht t ngh: "Nu

ngi c tin, ngi y c th vo trong bin php rng ln ca Ta, c th chng c

bn qu Sa-mn, khng ung cng co u mc o Ca-sa. Nu khng tin, th ngi y

khng th vo trong bin php ca Ta, cng nh cy kh khng th sanh hoa qu. Khng

chng c qu Sa-mn, tuy c co u mc o Ca-sa, tng nhiu th kinh, gii cn nn,

kho gii p i na th trong Pht php ch ung cng chng c c g". Cho nn

ngha "Nh vy" l bc u i vo Pht php, v l tng ca thin tin vy.

Li na, Pht php su xa, ch c Pht mi bit c. Ngi c tin, tuy cha lm

Pht m do tin lc c th vo c Pht php, nh Phm-thin vng khi thnh Pht bt

u quay bnh xe Chnh php, c bi k thnh Pht:

"Dim-Ph- sanh.

Nhiu th php bt tnh.

Xin m ca cam l.

M ch ng thanh tnh!"

Pht p:

"Php ta rt kh hiu

Dt c cc kit s.

Tm a dm ba ci.

K y khng t c"

Phm-thin vng bch Pht: "Bch i c Th Tn! Trong th gii, tm tr c

thng, trung, h. K kho trc tm nhu nhuyn, d c thot, hng ngi y nu

khng c nghe Chnh php, h s rt li trong cc c nn. V nh hoa sen trong nc,

c th mi sanh, c th gi, c th cha ln khi mt nc, nu khng gp c nh

sng mt tri thi khng n c. Pht cng nh nh sng mt tri, v tm i T-bi

thng xt chng sanh, nn Pht hy v h m thuyt php". Pht ngh: "Php ca ch

Pht trong ba i: Qu kh, v lai v hin ti l u v chng sanh m thuyt php. Ta

cng nn nh th". T duy nh vy ri, Pht nhn li ca ch thin Phm-thin vng

m thuyt php, dng k p:

"Ta nay m ca cam l v.

Nu ngi c tin hy vui mng

trong loi ngi ni Diu php

Chng phi no lon ai m thuyt".

Trong bi k ny, Pht khng ni ngi b th c vui mng, cng khng ni

ngi a vn, tr gii, nhn nhc, tinh tn, thin nh, tr tu c vui mng, m ch ni

ngi tin (c vui mng) . Pht: Nh vy php ca Ta thm thm vi diu bc nht, l

php v s c, khng th lng, khng th m, khng th ngh bn, khng ng, khng

ta; khng vng mc, khng l bc Nht thit tr th khng th hiu. Cho nn, trong Pht

php ly tin lc lm bc u. Do sc tin c vo, khng phi do b th, tr gii

v.v m c th bt u vo c Pht php, nh k ni:

"Ngi th gian, tm ng,

a m qu phc bo,

M khng a nhn phc,

Cu c, khng cu dit,

Trc nghe php t kin

Tm m m thm nhp

Php su xa ca Ta,

Khng tin lm sao hiu!"

Nh i t ca -b-t tn Cu-ca-ly, v khng tin php nn a trong ng

c. Ngi y khng tin, i vi Pht php t em tr tu mong cu, khng th c, v

c sao? V Pht php rt su vy. Nh Phm-thin vng dy Cu-ca-ly vi k:

"Mun lng php v lng,

K tr h lng sao?

Mun lng php v lng,

K y t che lp".

Li na, ngha ca "Nh vy" l, nu ngi c tm kho trc tin, ngi y c th

nghe php, nu khng c tng nh th th khng hiu c, nh ni:

"Chm ch nghe php nh kht ung.

Nht tm i vo trong ng, ngha.

Nhy nht nghe php tm bi, h,

Ngi nh vy nn v h ni".

Li na, trong ngha ca "Nh vy" l, bc u i vo Pht php, li trong i

ny, li trong i sau, li v Nit-bn, cc iu li u ly tin lm cn bn v sc mnh.

Li na, cc hng ngoi o xut gia, tm c ngh cho php ca mnh l vinh diu,

thanh tnh bc nht. Nhng ngi nh th, t khen php hnh ca mnh m ch bai php

ca ngi khc. Th nn i ny u tranh ln nhau, i sau b a a ngc, th th

kh v lng, nh k ni:

"V ai nhim php mnh,

Ch bai php ngi khc

Tuy l ngi tr gii,

Khng khi kh a ngc".

Trong Pht php y, vt b ht thy i, ht thy kin chp, ht thy tm kiu mn,

t ng; ht thy u dt b, khng vng mc. Nh trong kinh Phit D ni: "Cc ngi

nn hiu php Ta nh l chic b, th by gi thin php cn nn b hung l bt thin

php? Vi Bt-nh Ba-la-mt m Pht cn khng nim ti, khng ta vo , hung l vi

php khc m c nim ti, c ta vo sao? V vy, nn bc u ca Pht php gi l

"Nh vy". Pht nh vy: t ca Ta khng i trc vo php, khng nhim trc

vo php, khng bn ng vi php, m ch cu la kh, c gii thot, khng h lun

vo cc php tng", nh trong kinh A-b--k (Arthavargya sutra), Ma-kin-

(Makandika) ni k hi:

"Vi cc php c nh.

Th sanh lm vng tng.

Dt b ht trong ngoi,

Th lm sao c o?"

Pht p:

"Chng kin, vn, gic, tri,

Cng chng do tr gii,

Chng khng phi kin vn,

Chng khng do tr gii.

Lun nh th b ht.

Cng b ng, ng s.

Khng th cc php tng

Nh th mi c o".

Ma-kin- li hi:

" Nu khng do kin vn,

Chng phi do tr gii.

Chng phi khng kin vn,

Chng phi khng tr gii.

Nh tm ti qun st.

Gi cm lng, c o?"

Pht p:

"ng theo no t kin,

Ta bit ng dt o,

ng khng thy vng tng,

ng by gi t cm!".

Li na, t cho php ta chn tht, cn php ngi khc l ni di, php ca ta bc

nht, cn php ca ngi khc khng tht; l gc ca u tranh. Nay ngha "Nh vy"

l dy ngi khc khng tranh. Nghe nhng g ngi khc ni, ngi ni th khng li.

V vy, cc kinh Pht u m u bng li "Nh vy".

Lc ni ch ngha"Nh vy" xong.

Nay s ni n ngha ch "Ti".

Hi: Nu trong Pht php ni ht thy php u khng, ht thy khng c t ng,

th ti sao kinh Pht li bt u bng li: "Nh vy ti nghe"?

p: t ca Pht tuy hiu l v ng, song ty theo php th tc m ni ng,

chng phi tht ng. V nh ly tin vng m mua tin ng, khng ai ci vy, v c

sao? V php bn mua l vy. y ni" "Ti" cng nh th, trong php v ng m ni

ng, l thun ty theo th tc m khng nn nn vn, nh trong kinh Thin Vn c k:

"C T-kheo La-hn.

Cc lu dt sch.

Vi thn cui cng y,

Ni "Ti y" c chng?"

Pht p:

"C T-kheo La-hn,

Cc lu dt sch,

Vi thn cui cng y,

C th ni "Ti y"".

Trong Th gii Php (Th gii Tt-n) m ni l ng, chng phi l trong php

nht ngha ( nht ngha Tt-n). V vy, i vi cc php khng, v ng m ni ng,

khng c li.

Li na, ng ngn ca th gii c ba th cn bn: Mt l t kin, hai l kiu mn,

ba l danh t. Trong hai th bt tnh v mt th tnh. Ht thy ngi phm u c ba

th gc ngn ng: Lt kin, kiu mn v danh t. Ngi tu hnh thy o th c hai th

gc ngn ng: L kiu mn, danh t; cn cc bc dt ht lu hoc th ch mt th gc

ng ngn, l danh t. Trong tm h tuy khng tri vi tht php, nhn g ty thun ngi

trong th gii m truyn t chung gc ngn ng y, tr t kin cho i, nn thun

theo th tc m khng tranh ci. V vy, cho nn tr hai gc ngn ng bt tnh v theo th

tc m ch chung mt th ngn ng. t Pht ty theo th tc m ni ng nn khng c

li.

Li na, nu ngi m vo tng v ng m ni y l tht, ngoi ra u vng

ng, th vi ngi y nn nn rng: "ng ni ht thy php tht tng l v ng, sao cn

ni "Nh vy ti nghe"? Cn nay cc t Pht i vi ht thy php khng, v s c,

trong tm h khng m trc, cng khng m trc tht tng ca cc php, hung g

trong v ng m tm cn m trc sao? V vy khng nn nn rng ti sao t Pht

cn ni "Ti", nh bi k trong Trung lun ni:

"Nu c ci bt khng.

Tt phi c ci khng.

Bt khng cn khng c,

H hung l c khng?

Phm ngi thy bt khng.

M cng li thy khng.

Khng thy: Thy, khng thy,

y tht l Nit-bn.

Ca bt nh an n.

Ph tr cc t kin.

Ch ch Pht i qua,

y l php v ng".

Lc ni ngha ch "Ti" xong.

Nay s ni ngha ch "Nghe".

Hi: "Nghe" nh th no? Dng nh cn? dng nh thc? hay dng thc nghe?

Nu nh cn nghe, th nh cn khng c gic tri khng th nghe? Nu nh thc nghe, th

nh thc trong thong chc, khng th phn bit cng khng th nghe? Nu thc nghe,

th thc cng khng th nghe, v c sao? V trc do nm thc nhn bit nm trn, ri

sau thc mi nhn bit, thc khng th bit nm trn trong hin ti m ch nhn bit

nm trn trong qu kh v v lai. Nu thc nhn bit nm trn trong hin ti th ngi

m cng c th thy sc v ngi ic cng c th nghe ting, v sao? V thc khng b

h?

p: Chng phi nh cn nghe ting, cng chng phi nh thc, cng chng phi

thc. Vic nghe ting y l do nhiu nhn duyn ha hip mi nghe c ting, khng

th bo mt php c th nghe ting, v sao? V nh cn khng tri gic, khng th nghe

ting, nh thc l v sc, v i, v x nn cng khng th nghe ting, cn ting th

khng c thc tri gic cng khng c cn cng khng th bit c ting. By gi nh

cn khng b h, ting ch c th nghe v mun nghe. Cn, trn v ha hp nn nh

thc pht sanh, ty nh thc lin sanh thc; c th phn bit cc th nhn duyn m

c nghe ting. V th khng nn vn nn: "Nghe" nh th no v ai nghe? Tuy nghe

ting, m trong Pht php khng mt php nng tc, nng kin, nng tri, nh k ni:

"C nghip cng c qu.

Khng k lm nghip qu.

Ngha y su bc nht,

Php ny do Pht ni.

Tuy khng, chng phi on.

Tng tc, cng chng thng.

Ti phc vn khng mt,

Php nh vy, Pht ni".

Lc ni ngha ch "Nghe" xong.

Nay s ni v ch "Mt".

Hi: Trong Pht php khng tht c nhng php s lng, thi gian v n khng

thuc vo m, nhp, gii sao li ni l "Mt" thi?

p: Ty theo th tc m ni c "Mt" thi, khng c li. Nh v trn t, cy lm

thnh tng tri, v nim tng tri m l bi nn khng li. Ni "Mt" thi cng nh

vy. Tuy tht khng c "Mt" thi, m ty th tc ni c "Mt" thi nn khng li.

Hi: Khng nn ni khng c "Mt" thi, nh Pht t ni: "Mt ngi xut hin

trn th gian, nhiu ngi c li lc. Ngi l ai? Chnh l Pht Th Tn vy", nh

k ni:

"Ta hnh o khng thy bo h.

Ch hnh o mt mnh khng b bn.

Tch cha mt hnh m thnh Pht,

T nhin thu sut no Thnh o"

nhiu ch Pht ni Mt nh th, vy tt phi c ci "Mt".

Li na, v c php Mt ha hp, nn vt y gi l Mt. Nu tht khng c php

Mt th c sao trong Mt vt ch Mt tm sanh, khng phi hai, khng phi ba? Trong hai

vt l hai tm sanh, khng phi Mt, khng phi ba? Trong ba vt l ba tm sanh, khng

phi hai, khng phi Mt? Nu tht khng c cc con s th trong Mt vt nn c hai tm

sanh, trong hai vt ch nn mt tm sanh. S ba, bn, nm, su cng nh th. Do ,

bit chc rng trong Mt vt c php Mt, v php y ha hp nn trong Mt vt ch Mt

tm sanh?

p: Nu Mt vi vt l Mt, hay Mt vi vt lkhc, c hai u sai lm.

Hi: Nu l "Mt" th c sai lm g?

p: Nu Mt vi ci bnh l "Mt", nh Nhn--l (Thch--ho-nhn - Indra)

vi Thch-ca (Saka) l Mt. Nu vy th u c Mt tc u c bnh; cng nh

u c Nhn--l l c Thch-ca. Nay cc vt nh o v.v u phi l bnh, v Mt

vi bnh l "Mt". Nh vy u c Mt u l bnh. Ging nh bnh, o v.v u

lMt vt, khng c phn bit.

Li na, Mt thuc v "s", bnh cng ng thuc v "s". Th ca bnh c nm

php. Bnh l vt c sc cht c i ngi, vy Mt cng ng c sc cht, c i ngi. Nu

u c Mt m khng gi l bnh, th nay khng nn cho bnh vi Mt l "Mt". Hoc

ni Mt khng thu nhip bnh, hoc ni bnh cng ng khng thu nhip mt, v bnh vi

Mt khng khc. Li mun ni Mt phi ni bnh, mun ni bnh phi ni Mt, nh th

th ln xn.

Hi: "Mt" b sai lm nh vy, cn trong phng din khc c li g?

p: Nu Mt khc vi ci bnh th bnh chng phi l Mt, nu bnh khc vi mt

thi Mt chng phi bnh. Nu bnh hp vi Mt, m bnh c gi lm Mt, nay Mt

hp vi bnh, sao khng gi Mt l bnh? V vy khng th gi bnh v Mt khc nhau.

Hi: Tuy bnh hp vi "Mt" nn bnh l Mt (Mt ci bnh), nhng s Mt khng

phi l bnh, th sao?

p: Cc s bt u bng s Mt, Mt vi bnh l khc nn bnh khng lm Mt.

Mt khng, nn nhiu cng khng, v sao? Trc Mt ri sau mi nhiu. Nh vy, trong

phng din khc vi bnh, th php "Mt" cng khng th c ring c. V sao? V

trong chai phng din tm php "Mt" khng th c. V khng th c th lm sao

ni c php "Mt" nhip thuc vo nm m, mi tm gii, su nhp c?

Nhng t Pht ty theo ngn ng th tc m gi l "Mt", m trong tm thc

khng h chp trc, tri li bit cc con s ch c trn danh t. V th trong Pht php

ni n ch "Mt thi, Mt ngi, Mt thy" m khng ri vo li t kin.

Lc ni v "Mt" xong.

Nay s ni v "Thi".

Hi: X Thin Trc c hai th ting ch cho "Thi" l Ca-la (K-l) v Tam-ma-gia

(Samya). Sao Pht khng ni Ca-la m ni Tam-ma-gia?

p: Nu ni Ca-la th c iu g nghi ng?

Hi: Ni cho nh nhng th nn ni Ca-la v Ca-la c hai ch, Tam-ma-gia c ba

ch nng li kh c hn?

p: V tr t kin nn ni Tam-ma-gia khng ni Ca-la. C ngi ni: "Ht

thy tri t hay vic tt xu u ly "Thi" (Ca-la) lm nhn", nh trong Thi kinh c

bi k ni:

"Thi n, chng sanh thnh thc.

Thi ti th b thi thc.

Thi, c th gic ng ngi,

Cho nn chnh "Thi" lm nhn.

Th gii nh bnh xe,

Thi bin nh xe quay,

Ngi cng nh bnh xe,

i ln hoc i xung".

Hi: Li c ngi ni: "Trong tri t hay vic tt xu ht thy mi vt khng phi

do "Thi" lm ra, song "Thi" l ci nguyn nhn khng thay i, l tht hu. Php

"Thi" rt vi t, khng th thy, khng th bit, do kt qu ca hoa tri v.v m bit l

c "Thi". Nm qua, nm nay, lu xa, gn, chm, mau m thy cc tng , tuy khng

thy "Thi" m bit l c "Thi", v sao? V thy qu m bit c nhn". Do nn bit c

php "Thi". Php "Thi" khng bin hoi, nn thng?

p: Nh hn t l "Thi" hin ti, t bi l "Thi" qu kh, ci bnh l "Thi"

v lai. Tng ca "Thi" l thng nn "Thi" qu kh khng lm "Thi" v lai. Kinh

sch cc ng cho "Thi" l mt vt, v th "Thi" qu kh khng lm "Thi" v lai, cng

khng lm "Thi" hin ti; v nh vy th ln xn. Trong "Thi" qu kh cng khng c

"Thi" v lai, v th nn khng c "Thi" v lai. "Thi" hin ti cng nh th.

Hi: ng nhn t bi l "Thi" qu kh, nu c "Thi" qu kh th chc chn

c "Thi" v lai; v th tht c php "Thi"?

p: Ngi khng nghe ti va ni, ci bnh "Thi" v lai, t bi "Thi" qu

kh. "Thi" v lai khng lm "Thi" qu kh, trong tng "Thi" v lai l "Thi" v lai,

sao li gi l "Thi" qu kh. Th nn "Thi" qu kh cng khng.

Hi: Sao li khng c "Thi", chc chn phi c "Thi", hin ti c tng hin ti,

qu kh c tng qu kh, v lai c tng v lai?

p: Nu nh ht thy ba "Thi" u c tng ring (t tng), nh vy th ht

thy l "Thi" hin ti, khng c "Thi" qu kh v "Thi" v lai. Nu c v lai th

khng gi l v lai m nn gi l hin ti (d lai: n); v th li hi y khng ng.

Hi: "Thi" qu kh, "Thi" v lai khng phi l tng hin ti, hin hnh. "Thi"

qu kh c tng qu kh hin hnh. "Thi" v lai c tng v lai hin hnh, th nn mi

php tng u c "Thi"?

p: Nu qu kh l qua i, Thi ph mt tng qu kh; nu qu kh m khng

qua i. Thi khng c tng qu kh; "Thi" v lai cng nh th. V th, php thi

khng tht c th lm sao c th sanh tri t, vic tt xu v cc vt hoa qu, v. v; v

tr cc th t kin nh vy nn khng ni thi theo ting "Ca-la" m ni thi theo

ting "Tam-ma-gia".

Thy s sanh dit ca nm m, mi tm gii, su nhp m gi danh l "Thi" ch

khng c "Thi" ring (ngoi s sanh dit). Nh ni cc danh t: Phng, thi, ly, hp,

nht, d, trng, on v. v u l vt ra ngoi tm k phm phu chp trc cho l

php tht c; v th nn tr b c php ng ngn danh t ca th gii (th gian).

Hi: Nu khng c "Thi", ti sao li c hc gii cho php n ng Thi, cm n

phi Thi?

p: Trc y ti ni; theo php danh t th gian c "Thi", m khng phi

tht php, ng khng nn vn nn. Cng nh php kit gii trong T-ni ch l tht theo

th gian m khng phi l php tng nht tht. V tng php t ng khng c tht

th, cng v chng nhn m qu trch, cng v mun h tr Pht php c tn ti lu di,

m ch nh l php cho t, cho nn ch Pht th Tn kit gii, trong khng nn

tm xem c g tht? C danh t g? Ci no tng ng? Ci no khng tng ng? Ci

no l php c tng nh vy? Ci no l php khng c tng nh vy? V th, vic y

khng nn vn nn.

Hi: Nu n phi Thi, thuc phi Thi, y phi Thi, "Thi" y sao khng ni l

Tam-ma-gia m ni l Ca-la?

p: Nhng iu dy trong T-ni, hng c s o trng khng c nghe, th hng

ngoi o lm sao c nghe m sanh t kin (nn khng ni Tam-ma-gia m ni Ca-

la)? Cn kinh khc u c php nghe, nn trong y dng ting Tam-ma-gia. Tam-ma-

gia l gi danh, khin ngi nghe khng sanh t kin. Li trong Pht php phn nhiu ni

Tam-ma-gia m t ni Ca-la; v t nn khng nn ct nn.

Lc ni ngha ring ca nm ch "Nh Th, Nga, Vn, Nht, Thi" xong.

(Ht cun 1 theo bn Hn)

---o0o---

CHNG 2 :GII THCH: TNG THUYT NH TH NG VN

Nay s ni tng qut v "Nh vy ti nghe"

Hi: Nu ch Pht l ng Nht thit tr, t nhin, khng Thy, khng theo li dy

ca ngi khc, khng th o ca ngi khc, khng dng o ca ngi khc, khng

theo ngi khc nghe m thuyt php, ti sao li ni "Nh vy ti nghe"?

p: ng nh ng ni: " Pht l ng Nht thit tr, t nhin, khng Thy, khng

theo ngi khc nghe php m thuyt". Pht php khng ch t ming Pht thuyt, m

ht thy li ni tt lnh, chn tht, vi diu ca th gian u xut t Pht php. Nh trong

T-ni, Pht ni: "Th no l Pht php?" Pht php c nm hng ngi ni: Mt l Pht

t ming ni, hai l t Pht ni, ba l tin nhn ni, bn l ch thin ni, nm l ha

nhn ni.

Li nh trong Kinh Thch--hon-nhn c o, Pht ni vi Kiu-thi-ca: "Thin

ng chn tht, ho ng vi diu ca th gian u xut t php ca Ta", nh trong bi k

tn Pht rng:

"Thin ng ca th gian.

u xut t Pht php.

Thin ng khng sai lm,

Khng g hn Pht ng.

Nhng ni khc tuy c.

Thin ng khng sai lm.

N ht thy u l,

Mt phn ca Pht php.

Trong cc ngoi o,

D c li hay,

Nh su n cy,

Ngu nhin thnh ch.

Php u, gia, cui,

T ph ln nhau,

Nh st sanh vng,

Ai m tin c?

Nh trong cy Y-lan,

Sanh hng Ngu u Chin-n.

Nh trong ging cy ng,

Sanh ra qu ngon ngt.

Nu tin c iu ,

Ngi y s tin rng:

Trong kinh sch ngoi o,

T xut li hay p.

Nhng li hay chn tht,

u xut t c Pht,

Nh th hng Chin-n,

Mc ni Ma-l.

Ngoi ni Ma-l-ra,

Khng u c Chin-n,

Nh vy, ngoi tr Pht,

Khng c u li tht".

Li na, cu "Nh vy ti nghe" l li ca cc i t Pht, nh A-nan v.v ni;

v vo trong tng ca Pht php nn gi l Pht php. Nh khi Pht nhp Nit-bn, Ngi

ti x Cu-thi-na-kit, gia rng cy Sa-la long th, nm quay u v hng Bc m

sp nhp Nit-bn. By gi, A-nan tnh luyn i thn thuc cha tr, v cha ly dc, tm

chm trong bin i, khng th t ra c. Trng lo A-n-l u (Anuruda) ni vi A-

nan : "Thy l ngi gi Pht php tng, khng nn ging nh ngi phm t chm trong

bin i! Ht thy php hu vi u l tng v thng, Thy ch u su. Li na, t tay

Pht trao php cho Thy, Thy nay u su th s lm mt vic th nhn. Thy nn

tha Pht: Sau khi Pht Nit-bn, chng con hnh o nh th no? Ai s l Thy? Bn

Xa-nc c khu lm sao cng chung? Kinh Pht nn li g? Nhng vic v lai nh

th, Thy nn hi Pht".

A-nan nghe vic y, tm su mun hi tnh, c sc ghi nh o h tr, n bn

cui ging Pht nm, em cc vic y hi Pht. Pht dy A-nan: "Hoc by gi, hoc

sau khi Ta dit , nn t y ch v y ch Php, khng y ch ni no khc! Th no l T-

kheo t y ch v y ch Php, khng y ch ni no khc? L, T-kheo qun trong thn,

thng nim nht tm tr tu, sing tu tinh tn, tr tm tham u th gian: qun ngoi

thn, qun trong ngoi thn cng nh th; qun, th, tm, php nim x cng li nh

th. gi l T-kheo t y ch v y ch Php, khng y ch ni no khc. T nay, gii kinh

gii thot l i s ca cc Thy. Nh kinh Gii Thot Gii dy: "Thn nghip, khu

nghip, nn nh th m lm. T-kheo Xa-nc, sau khi Ta Nit-bn th nh php Mn-n

(mc tn) m tr. Nu ngi c tm nhu thun th dy h Kinh San- Ca-chin-din, tc

c th c o. Ta tri qua ba A-tng-k tip, cha nhm tng Php bo; tng y bt u

nn li: "Nh vy, ti nghe, mt thi, Pht ti a phng y, quc y, trong

rng cy x y", v sao? V cc kinh Pht i qu kh bt u u xng li y, cc kinh

Pht i v lai bt u cng xng li y; cc Pht i hin ti, cui cng khi Bt-nit-

bn cng dy xng li y. Nay Ta, sau khi Nit-bn, bt u kinh cng nn xng: "Nh

vy, ti nghe, mt thi".

Vy nn bit lli Pht dy, ch khng phi Pht t ni "Nh vy ti nghe"; v Pht

l bc Nht thit tr, t nhin, khng Thy, th khng nn ni "Ti nghe". Nu Pht t

ni "Nh vy ti nghe", c ngi khng bit, th c th hi nh th, cn y l A-nam

bch Pht, Pht dy li y, y l t ni "Nh vy ti nghe", xng "ti" khng c li.

Li na, v mun cho Pht php tr lu th gian, nn cc v A-la-hn, nh trng

lo i Ca-Dip v.v hi A-nan: "Pht thuyt php ch no trc ht? Ngi dy

nhng php g?"

A-nan p: "Nh vy ti nghe, mt thi Pht ti nc Ba-la-ni trong rng Nai

ca tin nhn, Ngi v nm T-kheo ni v Kh thnh . Ti vn khng nghe t ai ni

li, m trong Php chnh ti nh r, c nhn, tr, minh, gic". Vic kinh y trong

cn ni rng.

Nh trong Kinh Tp Php (Dharama-samyrahsutra) ni: "Lc Pht vo Nit-bn,

qu t su cch rung ng, cc dng sng chy ngc, gi mnh bc pht, bn pha ni

my en, sm st d di, ma xung, sao bng khp ni; S t, c th go tht ku

rng; Ch Thin, Ngi i u ct ting la ht. Ch Thin, Ngi i u pht ra li

rng: " Pht vo Nit-bn sao m mau qu. Con mt ca th gian mt!"

Ngay lc by gi tt c c cy, cy thuc, hoa l cng lc r tan; ni cha Tu-di u

lay ng, nc bin dy sng, t rung ng mnh, ni non bng v sp, cy ci gy ,

bn pha khi n rt l d s; vng, ao, sng, ngi u quy nhp, sao chi mc ban

ngy. Loi ngi u ku khc, ch thin u su, thin n nghn ngo khc than, nc

mt m a. Cc hng Hu hc lng l khng vui, cc hng V hc ngh ti php Hu vi

ht thy v thng. Nh vy Tri, Ngi, D-xoa, La-st, Cn-tht-b, Chn--la, Ma-

hu-la-gi v loi Rng u rt bun ru; cn cc v A-la-hn c qu, khi bin lo

bnh t, tm nim rng:

" qua sng i ca phm nhn,

x giy hp ng gi cht,

Thy bn Rn ln trong hm thn,

Np vo Nit-bn dit V-d".

Cc v i A-la-hn, ai ny ty trong ni rng, khe sui, hang ng xthn m

nhp Nit-bn. Li c cc A-la-hn i gia h khng, v nh Nhn cha hin cc th thn

lc, khin mi ngi khi lng tin thanh tnh, vy sau mi vo Nit-bn. Tri Lc dc

cho n tri Bin tnh v.v thy cc A-la-hn u vo dit , ai ny ngh: "Mt tri

Pht ln, cc t y Thin nh, tr tu, gii thot trc cng dit . Cc

chng sanh nay cc bnh dm, n, si m cc v Thy php dc gp dit , th ai s

cha tr cho? Cc t nh hoa sen n trong bin v lng tr tu, nay kh ho, cy

Php gy , my Php tan dit, Bc i tr nh Voi cha mt n, n Voi con

cng i theo, ngi gieo Chnh php mt ri, Php bo s tm cu ni u?", nh k

ni:

"Pht vnh tch vo Nit-bn,

Chng dit kit s cng qua i,

Th gii trng khng, khng bc tr,

Ngu ti thm ln, n tr tt".

By gi ch thin l di chn i Ca-dip v ni k:

"Bc k lo, ba c tr,

Thn Ngi nh cy tr t kim,

oan nghim vi diu khng th snh,

Mt sng trong sch nh Hoa sen".

Tn thn nh vy ri, tha Ca-dip: "i c Ca-dip! Nhn gi bit khng? Con

thuyn Pht php nh mun v, thnh Pht php nh mun , bin Pht php nh mun

kh, c Pht php nh mun ng, n Pht php nh mun tt, ngi thuyt php nh

mun ht, ngi hnh o t dn, k lm c thm ln. Xin Ngi em tm i t m kin

lp Pht php".

By gi i Ca-dip, tm nh bin c, ng lng khng lay ng, giy lu mi

p: "Cc ng kho ni, tht ng nh li, th gian khng lu ri s v tr, ti m". Ri

lc i Ca-dip im lng nhn li. By gi ch thin l di chn i Ca-dip ri bng

nhin khng hin, ai ny v ch c.

Khi y i Ca-dip t duy rng: "Ta nay lm sao cho Pht php trong ba v s

kip kh tm gp y c tr lu?" T duy nh vy xong, li suy ngh tip: "Ta bit php

y c th lm cho tr c lu di, phi nn kt tp Kinh (Tu--l), Lut (T-ni), Lun

(A-t-m) thnh Ba tng Php, nh vy Pht php c th c tr lu, ngi au c

th c lnh th hnh tr, v sao? V Pht thng xt chng sanh, phi chu kh trong

nhiu i, mi hc c php y m din ni cho ngi. Bn ta cng nn vng theo Pht

php m tuyn dng khai ha".

Lc y, i Ca-dip ni li y xong, Ngi i n trn nh ni Tu-di nh kin-

chy, ri thuyt:

"Cc t Pht.

Nu ngh n Pht,

Mun bo n Pht,

Ch vo Nit-bn".

m thanh kin-chy v ting ni ca i Ca-dip vang n khp c ba ngn i

thin th gii, u cng nghe, thi by gi cc bc t c thn lc, u n hi

hp ch i Ca-dip.

By gi i Ca-dip co vi chng hi: "Pht php sp mun dit! Pht v thng

xt chng sanh nn chu cn kh th trong ba v s kip mi hc c php y! Nay

Pht vo Nit-bn, cc t bit Php, th tr Php, tng o Php cng theo Pht

m dit , Php nay sp mun dit, chng sanh i v lai tht ng thng thay, b

mt con mt tr tu, ngu si m ti. c Pht i t bi thng xt chng sanh, bn ta hy

vng theo li Pht, phi i khi kit tp Kinh tng xong, ri ty dit ". Cc chng

n d hi u vng li li.

By gi i Ca-dip chn c ngn ngi, ch tr A-nan, cn ht thy chng

A-la-hn, c su th thn thng, c cng gii thot, v ngi gii thot, c ba

minh, thin nh t ti, c th thun hnh v nghch hnh cc tam mui, thy u v ngi,

c tng Ba tng, bit kinh sch ni ngoi, cng c bit c mi tm th i kinh ca

ngoi o. Ai ny u gii lun ngh, hng phc cc d hc.

Hi: By gi c v s A-la-hn nh th, c g ch chn ly mt ngn ngi, m

khng chn ly nhiu hn?

p: Vua Tn-b-ta-la c o, tm vn bn ngn quan thuc cng u c o.

Lc y vua sc trong cung thng dn ba cng dng cho mt ngn ngi. Vua A-x-

th vn khng b php y. By gi i Ca-dip t duy: "Nu chng ta thng i kht

thc s c ngoi o cng n nn vn m b tr php s. Nay trong thnh Vng-x

thng dn thc n cung cp cho mt ngn ngi, chng ta c th trong , kt tp

Kinh tng"; v l y ch chn mt ngn ngi, khng chn nhiu hn.

Lc y i Ca-dip cng vi mt ngn ngi i n trong ni K-x-qut, thnh

Vng-x, ni vi vua A-x-th: "Hng ngy hy em thc n n cung cp cho chng

ti, nay chng ti y kit tp Kinh tng, khng c i u".

An c trong ba thng h. Trong ngy mi lm u thuyt gii, vn tp ha

hp Tng. i Ca-dip vo thin nh, ri dng Thin nhn qun trong chng ny y ai

l ngi cha dt sch phin no, phi nn mi ra. Thy ch c mt mnh A-nan cha dt

ht phin no, cn chn trm chn mi chn ngi kia u sch ht cc lu, thanh tnh

khng nh bn. i Ca-dip t thin nh dy, ly tay dt A-nan ra khi chng ni: "Nay

trong chng thanh tnh kit tp Kinh tng, Thy cha sch kit s, khng nn y".

By gi A-nan h thn bun khc, t ngh: "Ta hai mi lm nm theo hu h Th

Tn, gn gi chm sc Ngi, cha bao gi b kh no nh th ny; Pht tht l i c t

bi, hay n nhn". Suy ngh xong, A-nan tha i Ca-dip: "Ti c sc c o t

lu, song theo php ca cc c Pht, v A-la-hn khng th b sai khin hu h hai bn;

v th ti gi li mt phn kit s nh nht m khng dt ht thi". i Ca-dip ni:

"Thy cn c ti l, Pht khng mun cho ngi n xut gia, v Thy n cn khuyn

thnh, Pht mi cho h xut gia, v l m Chnh php ca Pht ch nm trm nm l

suy gim. l ti t-kit-la (Dunkrta) ca Thy. A-nan p: "Ti thng xt b C-

m-di. Li na, theo php ca ch Pht ba i u c bn b chng, sao ring Pht

Thch-ca Vn ca ta li khng c?" i Ca-dip ni: "Khi Pht sp nhp Nit-bn gn

thnh Cu-thi-na-kit, Ngi au lng, tri bn lp y u-a-la-tng nm v ni vi

Thy: "Ta cn nc", m Thy khng cung cp. l ti t-kit-la ca Thy". A-nan

p: "Khi c nm trm c xe bng dng li qua lm nc vn c, v th nn ti

khng ly!" i Ca-dip ni: "Du nc b c, thn lc ca Pht c th lm cho nc

c bin thnh trong sch, sao Thy khng ly? l ti t-kit-la ca Thy. Thy hy

sm hi i!". i Ca-dip li ni: "Pht dy: Nu ngi kho tu tp Bn thn tc, th

c th sng mt kip hoc non mt kip. Pht kho tu tp Bn thn tc, mun sng mt

kip hoc non mt kip u c, m sao Thy lm thinh khng tha li. Pht hi n ba

ln, Thy vn lm thinh. Nu Thy tha vi Pht l: Pht kho tu tp Bn thn tc, Ngi

nn sng mt kip hoc non mt kip! Do Thy, Pht Th Tn sm vo Nit-bn. l

ti t-kit-la ca Thy!" A-nan p: "Ma che lp tm ti, nn khng ni c, ch

khng phi ti c c tm m khng tha Pht". i Ca-dip ni: "Thy xp y Tng-gi-l

ca Pht m ly chn p ln. l ti t-kit-la ca Thy!" A-nan p: "khi y c gi

ln ni ln m khng c ai cm y, gi thi lm y rt xung chn ti, ch khng phi ti

khng cung knh m gim ln y Pht!" i Ca-dip ni: "Sau khi Pht Nit-bn, Thy

by tng M m tng ca Pht cho ngi n sem, sao khng bit xu? l ti t-

kit-la ca Thy!" A-nan p: "Khi y ti suy ngh: Nu cc ngi n thy tng M m

tng ca Pht, chc h t xu h thn hnh n nhn, mong muc thn nam t, tu

hnh Pht tng, gieo gc phc c"; v th m ti cho ngi n xem, ch khng phi

khng bit xu m c tm ph gii". i Ca-dip ni: "Thy c su ti t-kit-la nh

vy nn phi sm hi gia Tng". A-nan ni: "Vng, xin theo li dy ca Trng lo i

Ca-dip v chng Tng". Khi y A-nan qu thng chp tay, by vai o bn phi, ci dp,

sm hi su ti t-kit-la. i Ca-dip gia Tng, cm tay A-nan dt ra ngoi, ni vi

A-nan: "Thy hy dt ht lu hoc ca Thy, vy sau tr vo, kit s tng d cha ht,

th Thy ch vo!". Ni xong, lin t ng ca li.

By gi, cc A-la-hn ngh rng: "Ai c th kit lp T-ni Php tng?" Trng lo

A-n-l-u (A-nu-lu-) ni: "X-li-pht nh l Pht th hai, c ngi t gii, tn

l Kiu-phm-ba- l ngi nhu nhuyn ha nh, thng ch vng, tr tm tch mch,

c th bit rnh T-ni tng, nay ang trong vn cy Thi-li-sa trn tri, nn sai s

thnh v". i Ca-dip ni vi h ta T-kheo: "Thy hy nghe Tng sai".

H ta T-kheo tha: "Tng c vic g sai khin?" i Ca-dip ni: "Tng sai Thy

n trong vn Thi-li-sa trn tri, ni A-la-hn Kiu-phm-ba- ang ". T-kheo y

vui mng hng hi vng li Tng-sai, v bch i Ca-dip: "Ti n ch A-la-hn Kiu-

phm-ba-, trnh thuyt vic g?" i Ca-dip ni: "n ri, tha vi Kiu-phm-ba-

: Cc v lu tn A-la-hn i Ca-dip v.v u hi ti Dim-ph-, Tng c Php s

ln, thnh ngi mau i n".

H ta T-kheo y l Tng ri i quanh ba vng, lin nh chim Kim-s bay ln h

khng, n ch Kiu-phm-ba-, ci u tc l, tha Kiu-phm-ba-: "Tha i-c,

v nhu nhuyn, hin thin, thiu dc, tri tc, thng trong Thin nh, i-ca-dip c

li thm hi v ni vi Ngi: Nay Tng c i Php s, xin Ngi mau n xem hng

Tng bo t hp". Khi y Kiu-phm-ba- c tm nghi ngi, ni vi T-kheo y: "Tng

khng c vic u trnh m gi ti chng? Khng c k ph Tng ? Pht nhp dit ri

?" T-kheo y ni: "ng nh li Ngi ni, c Pht i-s dit ". Kiu-phm-ba-

ni: "Pht dit mau qu! Con mt th gian mt! V tng c kh nng theo Pht

Chuyn xe php l Ha thng X-li-pht ca ta nay u?" p: " vo Nit-bn

trc Pht". Kiu-phm-ba- ni: "ng i-s, bc Php-tng u cch la, s tnh

sao y? i Mc-kin-lin gi u?" T-kheo y p: "Cng dit ". Kiu-phm-

ba- ni: "Pht php sp mun tn, bc i-nhn qua i, chng sanh tht ng

thung". Li hi: "Trng lo A-nan nay lm g?" T-kheo y p: " Trng lo A-nan

sau khi Pht dit , ru r khc lc, m man khng t xit". Kiu-phm-ba- ni: " A-

nan o no l do cn i kit, sinh au kh v ni bit ly. Cn La-hu-la th sao?" T-kheo

y p: " La-hu-la chng A-la-hn nn khng u su, m ch qun cc php v

thng". Kiu-phm-ba- ni: "Lng thng yu kh dt m dt c nn khng u

su". Li ni tip: "Ta mt v i s ly dc th ta cn trong vn Thi-li-sa ny lm

g? Cc v i s Ha thng ca ta u dit , nay ta khng th tr xung Dim-

ph- na, m y vo Nit-bn".

Ni xong li y Tn gi nhp thin nh, bay ln h khng, thn phng ra nh sng,

li pht ra nc la, tay cm mt tri, mt trng, hin cc th thn bin, t tm pht la

thiu thn, trong thn pht ra bn lung nc chy xung n ch i Ca-dip, trong

lung nc c ting ni k:

"Kiu-phm-ba- ci u l,

i c tng, diu chng bc nht.

Nghe Pht dit , ti dit theo,

Nh Voi cha i, Voi con theo".

By gi T-kheo h ta m y bt tr li ni chng Tng. Trong lc y, A-nan t

duy cc php, cha dt ht lu hoc d tn, m ta Thin kinh hnh, n cn cu o,

y l v A-nan tr hu nhiu m nh lc t nn khng c o, nh v tr bng nhau mi

mau chng c. Cui m sp ht, mt qumun ngh, va nm xung u cha n gi,

A-nan bng nhin t ng, nh in xt sng, t ch ti c thy ng. A-an nhp nh

Kim-cang nh vy, ph ht thy cc ni phin no, chng c Ba-minh thn thng.

Cng gii thot, thnh bc A-la-hn i lc. Ngay m , A-nan i n nh Tng g ca

gi. i Ca-dip hi: "Ai g ca ?" p: "Ti l A-nan". i Ca-dip hi: "Thy v sao

n y?". A-nan tha: "Ti nay dt cc lu". i Ca-dip ni: "Khng m ca, Thy

c theo l kha m vo". A-nan p: "D c", lin dng Thn lc theo l kha m vo,

ly di chn chng Tng m sm hi, i Ca-dip khng cn qu trch, ly tay xoa u

A-nan ni: "Ti c v Thy, cho Thy c o, thy khng nn him hn; cng nh

vy, ti ct Thy t chng ng. V nh ly tay v gia h khng, khng dnh mc g,

tm A-la-hn cng nh vy, trong ht thy php, khng cn dnh mc. Thy hy tr li

ch ngi ca mnh".

Khi y Tng li bn rng: " Kiu-phm-ba- vo dit , cn c ai c th kit

tp Kinh tng?" Trng lo A-n-l-u ni: " Trng lo A-nan y, trong hng t

Pht, ngi thng hu gn Pht, nghe kinh nh ht, Pht thng khen ngi; A-nan y c

th kit tp Kinh tng".

By gi Trng lo i Ca-dip xoa u A-nan, ni: "Pht chc ly cho Thy th

tr Php tng, Thy nn bo n Pht. Pht ch no thuyt Php trc ht? Cc i t

Pht c th th h Php tng th dit , ch cn li mt mnh Thy, Thy nay theo tm

ca Pht, thng xt chng sanh, kit tp Pht php tng".

Khi y, A-nan l Tng xong, ln ngi ta S t. By gi i Ca-dip ni k:

"Pht Thnh S t vng.

A-nan l con Pht,

Ngi trn ta S t.

Qun trong chng, vng Pht.

Nh th chng i c,

Khng Pht, mt uy thn.

Nh khi tri khng trng,

C sao nhng chng nghim.

Thy, i tr nn ni.

Thy, con Pht hy ni.

u, Pht thuyt,

Nay Thy nn ni r".

Khi y Trng lo A-nan nht tm, chp tay hng n ni Pht Nit-bn, ni:

"Lc Pht mi thuyt Php.

Lc y con khng thy,

Nghe truyn li nh vy:

Pht Ba-la-ni.

Pht v nm T-kheo.

Ln u m ca Php,

Thuyt bn php chn ,

Kh, Tp v Dit, o.

A-nh Kiu-trn-nh,

Trc tin c thy o.

Tm vn cc thin chng.

Cng u vo du o".

Nghn A-la-hn nghe li y ri, bay ln h khng, cao bng by cy a-la, cng

ni: "Ln thay, sc mnh v thng! Nh chng ta mt thy Pht thuyt php, nay li ni

"Ti nghe", ri ni k:

"Ta thy thn tng Pht.

Cng nh ni T kim.

Chng c diu tng dit,

Ch cn li danh thi.

Vy nn hy phng tin,

Mong ra khi ba ci.

Sing nhm cc thin cn.

Nit-bn vui hn ht".

By gi A-n-l-u ni k:

"i th gian v thng!

Nh trng nc, cy chui.

Cng c y ba ci,

Gi v thng hoi ht".

By gi i Ca-dip li ni k:

"Qu ln, sc v thng,

Ngu, tr, ngho, giu, sang.

c o, cha c o.

Ht thy khng trnh khi.

Phi li hay, ca bu.

Phi gian di tranh c,

Nh la t mun vt,

Tng v thng l vy".

i Ca-dip ni vi A-nan: "T kinh Chuyn Php lun n kinh i Bt Nit-bn,

tp thnh bn b A-hm: Tng nht A-hm, Trung A-hm, Trng A-hm, Tng ng

A-hm. gi l Php tng Tu--l (Sutrapitaka).

Cc A-la-hn li hi: "Ai c th hiu r m tp thnh Php tng T-ni?" u ni:

"Trng lo u-ba-ly, l ngi tr Lut hn c trong nm trm A-la-hn, chng ta nay

cung thnh". Lin thnh: "Mi ng dy i n ngi ta S t m thut li: "Pht ch

no bt u thuyt T-ni kit gii?"

u-ba-ly vng li Tng dy, ngi trn ta S t ni: "Nh vy ti nghe, mt thi

Pht thnh T-x-ly, by gi con ca Trng-gi Tu-ln-na Ca-nan-, bt u lm

chuyn dm dc. Do nhn duyn y, Pht kt thnh i ti th nht. Hai trm nm mi

gii lm thnh ba b, by php, tm php, T-kheo-ni, T-ni, Tng-nht, u-ba-ly vn,

Tp b, Thin b. Nh vy mi tm b lm thnh tng T-ni"

Cc A-la-hn li suy ngh: "Ai c th hiu r m kt tp tng A-t-m?" Ngh

rng: " Trng lo A-nan, trong nm trm A-la-hn, l ngi bc nht hiu ngha Tu--

l, chng ta nay cung thnh". Lin thnh rng: "Xin ng dy i n ngi ta S t, thut

li Pht ch no u tin thuyt v A-t-m?"

A-nan vng li Tng dy, n ngi trn ta S t ni: "Nh vy ti nghe, mt thi

Pht thnh X-b-, by gi Pht bo cc T-kheo, nhng ngi c nm iu s, nm

ti, nm on, khng tr khng dit, do nhn duyn y, thn tm trong i ny chu v

lng kh, i sau li a vo ng c. Nhng ngi khng c nm iu s, nm ti,

nm on, do nhn duyn y, thn tm trong i ny th vui, i sau li sanh vo ch vui

trn tri. Nhng g l nm iu s nn xa la? Mt l st sanh, hai l trm, ba l t dm,

bn l ni di, nm l ung ru". Nhng iu nh th gi l tng A-t-m.

Kit tp ba Php tng xong, ch thin, qu thn, cc rng, thin n ma hoa hng

tri, trng phan, o tri cc th cng dng, cng dng Php, v thuyt k:

"V thng xt th gian.

Kt tp ba php tng.

ng Mi tr lc.

Tr, n soi v minh".

Hi: Bt-kin- A-t-m (Astagran - bhidharma), Lc phn (Asatp -

bhidharma) t u ra?

p: Lc Pht cn i, php khng c sai tri. Sau khi Pht dit , kt tp php

th nht, cng nh khi cn Pht. Mtrm nm sau khi Pht dit , vua A-du-ka

(Asoka) m i hi Ban-x Vu-sc (Pncavarsa - parisad), cc i php s lun ngh khc

nhau nn c danh t cc b khc nhau. T v sau, ln lt n khi c o nhn B-la-

mn tnh l Ca-chin-din, tr tu, li cn, c ht kinh sch tam tng trong ngoi, mun

gii thch Pht php nn vit lun Pht-tr (Jnnaprasthmstagrantha) gm tm Kin-,

phm u l th gian nht php. V sau cc t, v ngi sau khng th hiu ht tm

Kin-, nn vit ra b lun T-b-sa. C ngi ni: "Trong su phn A-t-m, phn

th ba l Phn bit th x, do Mc-kin-lin son. Trong su phn, phn u gm tm

phm, bn phm do B-tu-mt B-tt son, bn phm do A-la-hn nc K-tn (Kasmir)

son; cn nm phm kia do cc lun ngh s son".

Li c ngi ni: "Lc Pht t th, X-li-pht gii li Pht nn son A-t-m.

V sau, o nhn c t tng c, cho n nay gi l X-li-pht A-t-m. V i Ca-

chin-din lc Pht tth, v gii li Pht m son T-lc (Petaka - Hip tng) cho n

nay lu hnh Nam Thin Trc.

Cc lun ngh s u gii rng li Pht, nh ni nm gii. Trong nm gii y, my

gii thuc c sc, my gii thuc v#7855;c? My gii thy c, my gii khng thy

c? My gii l c i ngi, my gii l khng i ngi? My gii l hu lu, my gii

l v lu? My gii l hu vi, my gii l v vi? My gii l c qu bo, my gii l

khng qu bo? My gii l thin, my gii l bt thin? My gii l hu k, my gii l

v k?

Li c by s l dc nhim s, sn nhu s, Hu i s, kiu mn s, v minh s,

kin s, nghi s. Trong by s y, my s h thuc Dc gii, my s h thuc Sc gii,

my s h thuc V sc gii? My s do kin on, my s do t duy on. My s

do thy Kh on, my s do thy Tp on, my s do thy Dit on, my s

do thy o on? My s bin khp, my s khng bin khp?

Li c mi tr l Php tr, T tr, Th tr, Tha tm tr, Kh tr, Tp tr, Dit tr, o

tr, Tn tr, V sanh tr. Mi tr y, my thuc Hu lu, my thuc v lu? My thuc

Hu vi, my thuc v vi? My tr duyn php Hu lu, my tr duyn php v lu? My

tr duyn php Hu vi, my tr duyn php v vi? My tr duyn Dc gii, my tr duyn

Sc gii, my tr duyn V sc gii? My khng h duyn, my tr tu trong v ngi

o, my tr tu trong gii thot o? Khi c bn qu, my tr c, my tr mt? Phn

bit ht thy php nh vy, cng gi l A-t-m; v A-t-m c ba loi: 1- A-t-

mThn v Ngha, lc ni c ba mi hai vn li. 2- Su phn, lc ni c ni ba

mi hai vn li. 3- Tr lc, lc ni c ba mi hai vn li, y l A-t-m.

Lc ni Tng ngha "Nh vy, ti nghe" xong.

--o0o --

Cun 2

CHNG 3 :GII THCH: B-GI-B

KINH: B-gi-b (Bhgavat).

http://www.quangduc.com/luan/34daitrido1-1.html#GII THCH: TNG THUYT NH TH NG VN

LUN: Sao gi l B-gi-b? B-gi (Bhga) l c; B (vat) l c. Vy B-gi-b l

c c.

Li na, B-gi l phn bit, B l xo. Kho phn bit tng chung tng ring

ca cc php, nn gi l B-gi-b.

Li na, B-gi l thanh danh, B l c. Vy l c thanh danh. Thanh danh khng

ai c nh Pht. Chuyn lun Thnh vng, -thch, Phm-thin, H-th, khng c ai

bng Pht, hung nhng ngi phm khc, v c sao? V Chuyn lun Thnh vng cn

dnh mc vi kit s, m c Pht th xa la kit s. Chuyn lun Thnh vng cn

chm trong bn sanh gi bnh cht; Pht qua khi. Chuyn lun Thnh vng cn lm

ti t cho n i; Pht xa la vnh vin. Chuyn lun Thnh vng cn trong cnh

ng tai hon ca th gian, Pht xa la. Chuyn lun Thnh vng cn trong ch v

minh tm ti, Pht th trong ch sng sut nht. Chuyn lun Thnh vng cng lm l

thng lnh bn chu thin h, Pht th thng lnh c v lng th gii. Chuyn lun

Thnh vng tin ca t ti, Pht th tm tng t ti. Chuyn lun Thnh vng cn

tham cu ci vui ci tri, cn Pht cho n ci vui ca ci tri Hu nh cng khng

tham m. Chuyn lun Thnh vng theo ngi khc cu vui, Pht trong tm t vui. V

nhn duyn y, Pht hn Chuyn lun Thnh vng. Cc hng -thch, Phm-thin,

H-th cng li nh vy, ch hn Chuyn lun Thnh vng cht t.

Li na, B-gi l ph, B l nng. V l ngi nng ph dm, n, si nn gi l B-

gi-b.

Hi: Nh A-la-hn, Bch-chi-Pht cng ph dm, n, si, vi Pht khc g?

p: A-la-hn, Bch-chi-Pht tuy ph ba c nhng khng sch ht kh phn. V

nh hng trong ng hng tuy ly i m hi vn cn. Li nh la t cy, c, ci

khi bay m than vn cn, v sc la yu. Pht dt hn ba c khng cn tha. V nh

lc kip tn, la t ni Tu-di, tt c t ai tiu ht, khi khng, than khng. Nh X-

li-pht cn tp kh sn nhu, Nan- cn tp kh dm dc. Tt-lng-gi-b-ta cn tp kh

tiu mn. V nh ngi b xing chn mi c th ra i khng vng.

By gi Pht t thin nh dy i kinh hnh. La-hu-la i theo, Pht hi La-hu-la

v sao gy m? La-hu-la tha k:

"Nu ngi n du th c sc,

Nu ung sa ti th sc tt,

Nu n m, rau khng sc, lc.

i c Th Tn t nn bit".

Pht hi La-hu-la: "Trong chng ny ai l Thng ta?" La-hu-la tha: "Ha

thng X-li-pht". Pht ni: "X-li-pht n bt tnh". By gi X-li-pht nghe ni

li li y, tc th ma n, v t th: "T nay khng cn nhn li ngi thnh".

Khi y vua Ba-t-nc, Trng gi Tu-t-a v.v n ch X-li-pht v ni vi

X-li-pht: "Pht khng v v s m nhn li thnh, i -li-pht cng khng nhn

li thnh, thi k c s o trng chng ti lm sao c c lng tin ln lao thanh tnh".

X-li-pht ni: "Pht, i s ca ti ni: X-li-pht n bt tnh, nay khng c

nhn li ngi thnh".

Lc y vua Ba-t-nc v.v i n ch Pht, bch Pht: " Pht khng thng nhn

li ngi thnh, Tn gi X-li-pht cng khng nhn li thnh, thi chng con lm sao

c c lng tin ln? Mong Pht sc Tn gi X-li-pht tr li nhn li ngi thnh".

Pht ni "Thy y tm cng ci, khng th lay chuyn".

By gi, Pht dn Nhn duyn Bn sanh: "Xa c mt Quc vng b Rn c

cn, vua sp mun cht, gi cc lng y n tr c Rn. By gi cc lng y ni: "Phi

lm cho rn ht li c kh mi ht c".

Khi y cc lng y u c ch thut, con Rn cn vua lin n ch vua, cc

lng y cht ci v la ln, bo con Rn: "Ngi phi ht li cht c ca ngi, nu

khng s phi nhy vo la". Rn c suy ngh: "Ta nh cht c, lm sao ht li, th

phi chu cht!" T duy nh tm, lin nhy vo la. Rn c lc y chnh l X-li-pht,

i i tm cng ci khng th lay ng".

Li na, Trng lo Tt-lng Gi-b-ta thng b au mt. ng y khi i kht thc

thng i ngang qua sng Hng. Khi n bn dng sng, ng gy mng tay m ni:

"Tiu t, dng li ng cho nc chy". Nc lin r lm hai, ng y qua c, ri i

kht thc. Thn sng Hng n ch Pht, bch Pht: " t ca Pht l Tt-lng Gi-b-

ta thng mng ti: "Tiu t, dng li ng cho nc chy". Pht bo Tt-lng Gi-b-ta

sm hi thn sng Hng. Tt-lng Gi-b-ta tc th chp tay m ni vi thn sng Hng:

"Tiu t ch gin, nay ta t li nh ngi". Khi y i chng ci ni: "Ti sao t li m

li mng na?" Pht ni vi thn sng Hng: "ng c thy Tt-lng Gi-b-ta chp tay t

li chng? T li l khng c lng kiu mn m ni li y, nn bit khng phi l c.

Chng qua ng y nm trm i li y, thng sanh trong nh B-la-mn, thng t

kiu, cho mnh l cao qy, khinh r ngi c, tp kh xa nay nh vy, nn ming ni

m tm khng kiu mn".

Nh vy, cc A-la-hn tuy dt kit s m cn c tp kh tn d, cn nh ch Pht

Th Tn, hoc c ngi ly dao ct mt cnh tay, cng nh con mt bn phi v con mt

bn tri, tm Ngi khng thng ght; v Ngi vnh vin khng cn tp kh tn d.

Con gi B-la-mn tn l Chin-x (Cinca) n ci bt gi mang bu n mng

Pht ngay gia i chng rng: "ng lm cho ti c thai sao khng chu lo cm o cho

ti. ng l ngi khng bit xu, m hoc thin h".

By gi nm trm thy B-la-mn gio gi tay m xng ln: "Phi, phi, chng ta

bit vic y". Lc y Pht khng i sc, cng khng thn thng. Vic y tc thi b lt

trn ra, t lin ng mnh, ch thin cng dng, ri cc danh hoa, tn thn c ca

Pht, Pht cng khng c sc mng.

Li na, Pht phi n thc ca nga m cng khng bun bc. Thin vng dng

n c trm v, Pht cng khng ly lm mng, nht tm khng hai.

Nh th , cc th m thc, y phc, nga c, khen, ch, khinh b, cung knh,

tm Ngi vn khng i khc. Cng nh vng tht d t, rn, p, mi vn khng thm

bt. V vy, cho nn, A-la-hn tuy on kit s, c o nhng vn cn tn kh, khng

c gi l B-gi-b.

Hi: B-gi-b ch c mt danh hiu y hay cn c danh hiu khc?

p: Cng c ca Pht v lng, danh hiu cng v lng. Danh hiu y (B-

gi-b) c dng hn c l do nhiu ngi bit n.

* Li c danh hiu khc nh a- A-gi- (Tathgata). Sao gi l a- A-gi-

(Tathgata - Nh Lai)? Nh php tng m hiu, nh php tng m ging thuyt,

nh ch Pht theo con ng an n m i n, Pht cng nh vy i n, li khng cn

i n trong i sau nn gi l a- A-gi-.

* Li c danh hiu A-la-ha (Arhat). Sao gi l A-la-ha? A-la l gic; Ha l git. A-la-ha

gi l git gic, nh k ni:

"Pht ly nhn lm o ng,

Ly tinh tn lm gip st,

Ly tr gii lm nga hay,

Ly thin nh lm cung tt.

Ly tr tu lm tn nhn.

Ngoi th ph qun Ma vng,

Trong th dit gic phin no,

y gi l A-la-ha".

Li na, A l chng, La-ha l sanh. A-la-ha l chng sanh. Ha ging Pht tm

khng sanh trong tha rung i sau, v v tru v minh lt ri.

Li na, A-la-ha l ng th cng dng. Pht tr ht kit s, c nht thit tr

tu, xng ng lnh th s cng dng ca ht thy tri t chng sanh, v th Pht cng

gi l A-la-ha.

* Li c danh hiu Tam-miu Tam-Pht- (Samyaksam-Buddha). Ti sao gi l

Tam-miu Tam-Pht-? Tam-miu l chnh, Tam l bin , Pht- l tri. Tam-miu

Tam-Pht- l Chnh bin tri i vi ht thy php.

Hi: Th no l Chnh bin tri?

p:

"Bit Kh ng nh kh tng.

Bit Tp ng nh tp tng.

Bit Dit ng nh dit tng.

Bit o ng nh o tng".

l Tam-miu Tam-Pht-.

Li na, bit tng chn tht ca tt c cc php l bt hoi, bt tng bt gim.

Ti sao gi l tng bt hoi? Con ng tm tng ni nng u on dit, qu

hn cc php, nh tng Nit-bn bt ng. V vy gi l Tam-miu Tam-Pht-.

Li na, ht thy danh t ca mi phng th gii, ca chng sanh trong lc o

nhn duyn i trc v ch thc sanh trong v lai ca chng sanh, ht thy tm tng

ca mi phng chng sanh, cc kit s, cc thin cn, cc o xut ly, ht thy cc

php nh vy u bit. y gi l Tam-miu Tam-Pht-.

* Li c danh hiu B-a Gi-la-na Tam-ban-na (Vidya-Caranasampana). Ting

Tu dch l Minh hnh tc. Sao gi l Minh hnh tc? Tc mng, thin nhn v lu tn

gi l tam minh.

Hi: Thn thng v minh khc nhau nh th no?

p: Bit thng vic Tc mng trong qu kh gi lthng, bit hnh nghip nhn

duyn trong qu kh gi l minh; bit thng cht ch ny sanh ch kia gi l thng; bit

hnh nghip nhn duyn tp hp khng mt gi l minh. Dt thng ht kit s m khng

bit cn sanh li hay khng sanh li gi l thng. Nu bit lu hoc dt ht khng cn

sanh li, gi l minh. Ba minh ny l s chng ca i A-la-hn, i Bch-chi Pht.

Hi: Nu nh vy, A-la-hn v Bch-chi c g khc vi Pht.

p: Cc v y tuy c Tam minh, m minh khng y , cn Pht y ht

thy nn khc.

Hi: Sao l khng y , v sao l y ?

p: Tri tc mng ca A-la-hn v Bch-chi Pht bit thn mnh v thn ngi

khc cng khng th . C v A-la-hn bit mt i, hoc hai i, ba i, mi, trm

ngn, vn kip, cho n tm vn kip, xa hn th khng cn bit c na, th nn khng

y ; Thin nhn minh bit v i v lai cng nh vy. Phngay trong mt nim khi

sanh, tr, dit, cc phn kit s, khi sanh nh vy, khi tr nh vy, khi dit nh vy. Cc

kit s do kh php nhn v kh php tr on di u bit r cc kit s c gii

thot nh vy, c gii thot v bao nhiu php hu vi, c gii thot v bao nhiu

php v vi. Nh vy cho n o t nhn (o loi nhn) trong mi lm tm thuc kin

o (kin o v) th hng Thanh vn v Bch-chi Pht khng th gic tri, v th gian

qu mau i vi h; bit nhn duyn, lu tn ca chng sanh qu kh cng nh th, bit

v lai, hin ti cng th.

Hnh l thn nghip, khu nghip. Nhng ch c thn nghip, khu nghip ca Pht

l hon ton; cn ngi khc u c sai quy, nh th gi l Minh hnh tc.

* Li c danh hiu Tu-gi-a (Sugata - Thin th). Tu (Su) Tu l dch kho; Gi-

a (gata) hoc ni l i, hoc l thuyt. y l kho i, kho thuyt. Kho i qua l i

trong cc Tam-ma- su xa v v lng i tr tu, nh k ni:

"Pht ly Nht thit tr lm xe,

i ng Bt chnh vo Nit-bn.

V vy gi l kho i (Tu-gi-a).

Kho thuyt l nh tht tng cc php m thuyt, khng v a m php m

thuyt, qun st tr tu lc ca t. Ngi y d em tt c phng tin thn thng tr

lc m ha cng khng c; cn ngi y c, ngi y mau, ngi y chm,

ngi y nn ch y , ngi y nn thuyt v b th, hoc thuyt v tr gii, hoc

thuyt v Nit-bn, ngi y nn thuyt v nm un (ng chng), mi hai Nhn duyn,

cc php T thi c th a h vo o. Bit cc loi tr lc ca t nh vy m v

h thuyt php; y l kho thuyt.

* Li c danh hiu L-ca-b (Lokavid - Th gian gii). L-ca (Loka) Tu dch l

th gian, B (vid) dch l tri. L-ca-b l Tri th gian.

Hi: Th no l Tri th gian?

p: Bit hai th th gian: Mt l chng sanh, hai l phi chng sanh. V ng nh

tht tng bit th gian, nhn ca th gian, s dit tn ca th gian, o xut ly th gian.

Li na, bit th gian khng phi nh th tc bit, cng khng phi nh ngoi o

bit. Bit th gian v v thng nn kh, v kh nn v ng.

Li na, bit th gian phi hu thng, phi v thng, phi hu bin, phi v bin, phi

kh, phi bt kh, cng khng m trc nhng tng nh vy, tng thanh tnh, thng

bt hoi, nh h khng, y gi l Bit th gian.

* Li c danh hiu l A-nu-a-la (Anutara). Tu dch l V thng.

Hi: Th no l V thng?

p: Php Nit-bn l V thng. Pht t bit Nit-bn y, khng phi nghe t

ngi khc, cng dt dn chng sanh khin i n Nit-bn. Nh trong cc php, Nit-

bn l v thng, thi trong chng sanh, Pht cng V thng.

Li na, cng c tr gii, thin nh, tr tu, gio ho chng sanh, ht thy khng

c ai bng, hung l hn c, cho nn gi l V thng.

Li na, A l khng; Nu-a-la l tr li. Ht thy php ngoi o c th tr li, c

th ph hy; v nkhng phi l tht, khng phi thanh tnh. Cn Pht php khng th tr

li, khng c th ph hy; v n ra ngoi con ng ni nng, cng l tht, l thanh tnh.

Do nn gi l khng tr li.

* Li c danh hiu l Ph-lu-sa m-miu B-la- (Purasadamysrathi). Ph-lu-sa,

Tu dch l Trng phu. m-miu dch l c th gio ha. B-la- dch l iu ng s.

y gi l ng Thy iu ng ca nhng ngi c th gio ho (iu ng trng phu).

Pht em i t i tr, c khi ni li m du, c khi ni li khc kh, c khi ni li chi li,

ly iu phc ch ng khin khng mt Chnh o, nh k ni:

"Pht php l xe, t l Nga,

Bo ch iu ng tht php l Pht,

Nu Nga vt ra ngoi li chnh,

Th s t sa khin iu phc.

Nu cn nh khng iu, th dng php nh tr,

Kho lo thnh lp cho vo thng o,

Nu khng tr c th vt b.

Do vy l ng iu ng v thng".

Li na, iu ng s c nm th: 1- Trc ht l php sa tr ca cha m, anh ch,

thn l. 2- Th n l php ca quan. 3 - Di ht l php ca thy. l ba th sa tr

trong i hin ti. 4- i sau th c Dim-la vng tr. 5- Pht th dy s li ch an lc

cho i ny, i sau v Nit-bn. Th nn gi l iu ng s.

Bn php sa tr ngi trn kia khng bao lu tt hy hoi, khng th thng c

kt qu tht s. Pht thnh t cho ngi vi ba th o, thng theo o, khng b. Nh

la khng b t tng ca n cho n khi tt. Pht lm cho ngi c thin php cng

vy, n cht khng b; v vy cho nn Pht c hiu l iu ng trng phu.

Hi: i vi n nhn Pht cng gio ho cho c o, sao ch ni trng phu

(nam gii)?

p: V ngi nam l tn qu, ngi n th thp hn; v ngi n th theo ngi

nam. V v ngi nam l ch s nghip.

Li na, ngi n c iu chng ngi l khng c lm Chuyn lun vng,

thch Thin vng, Ma thin vng, Phm-thin vng v Pht php vng; v vy nn

Pht khng ni.

Li na, nu ni Pht l ng iu ng s ca n nhn th khng tn trng, nu ni

ca trng phu th gm ht tt c. Cng nh vua n th khng n mt mnh, chc chn

cn c ngi ty tng. Nh vy, ni trng phu l gm ht c ngi hai cn, khng cn

v n nhn trong ; v vy, nn ni l trng phu.

Bi nhn duyn y, Pht l iu ng trng phu.

* Li c danh hiu X-a -b Ma-nu-x-nm (Sst-devamanusynm). X-a

(Sst) l Gio s, -b l Thin (tri), Ma-nu-x-nm (manusynm) l Nhn (ngi).

y l Thin nhn s.

Sao gi l Thin nhn s? Pht dy vic y nn lm, vic y khng nn lm, vic y

thin, vic y bt thin, v chng sanh theo li dy m lm, khng b o php, c qu

bo l gii thot phin no, y gi l Thin nhn s.

Hi: Pht c th ha Rng, Qu, thn v cc chng sanh trong cc o khc, sao

ch ni l Thin nhn s?

p: cc loi khc th t, hng thin nhn th nhiu. V nh ngi da trng,

c chm rui en m khng gi ngi da en, v en t.

Li na, trong loi ngi kit s mng, tm nhm chn d sanh, trong loi tri tr

tu lanh li, v vy hai ni ny d c o; cn trong cc loi khc khng c nh th.

Li na, ni thin l gm lun cc loi trn tri, ni nhn l gm lun cc loi

sanh sng qu t, v c sao? V trn tri th tri ln hn c, trn qu t th ngi ln

hn c. Do , ni thin l gm ht loi trn tri, ni nhn l gm ht loi trn t.

Li na, trong loi ngi c c s th gii lut nghi, kin o (kin o), t

duy o (tu o) v cc o qu. Hoc c ngi ni: "Trong cc loi khc khng c c,

hoc c ngi ni nhiu t c c; cn trong hng thin nhn th d c, nhiu ngi

c". Do vy Pht gi l Thin nhn s.

Li na, trong loi ngi to nhn vui nhiu, trong loi tri hng qu bo vui

nhiu. Thin php l nhn vui, vui l qu bo ca thin php. Trong cc loi khc, nhn

v bo vui u t. Do vy Pht l Thin nhn s.

* Li c danh hiu Pht- (Buddha). Tu dch l Tri gi. Bit nhng php g? Bit

qu kh, v lai, hin ti, chng sanh s, phi chng sanh s, hu thng, v thng. Ht

thy cc php, ti di ci b-, gic tri r rng, cho nn gi l Pht-.

Hi: Ngi khc cng bit c ht thy cc php, nh tri Ma-h-th-la

(Mahsvara), Tu dch l i t ti, c tm tay, ba mt, ci B trng, Nh tri V-nu

(Visnu), Tu dch l Bin vn, c bn tay, cm T-v (Sankha), nm bnh xe (cakra), ci

chim Kim-s. Nh tri Cu-ma-la (Kumara), Tu dch l ng t, tay a cao con G,

cm linh, nm phan , ci chim Khng tc, u l i tng ca ch thin. Cc v nh

vy u gi l "i", u xng l Nht thit tr. C ngi theo lm t, hc kinh sch

v lnh th gio php ca h, ni l Nht thit tr?

p: khng ng gi l Nht thit tr, v c sao? V tm cn dnh vo sn nhu,

kiu mn, nh k ni:

"Hoc thy hnh v, hoc tng t,

Hoc nghe trong kinh, hoc nghe khen.

Bn loi ch thin nh th y,

Mi mi tay cm cc binh kh,

Ai sc khng bng phi s hi,

Ai tm bt thin phi s hi,

Tri y chc chn lm ngi s,

Nu v sc km th s ngi,

i tri y, ht thy thng s,

Khng th tr kh cc kh nn.

Ngi no phng s hoc cung knh

i nay khng khi chm bin kh.

Hoc ngi khng cung knh cng dng.

i nay chng ngi hng giu vui.

Nn bit l gi di, khng tht.

Th nn k tr khng theo tri.

Bi cc chng sanh trong th gian.

Theo nghip nhn duyn m lun hi,

Nh duyn phc c sanh thin thng,

To nghip nhn duyn sanh loi ngi,

Th gian hnh nghip thuc nhn duyn,

Th nn k tr khng theo tri".

Li na ba v tri y, thng ai thi mun cho mn nguyn tt c, ght ai thi

mun cho by i tiu dit. Lc lm B-tt, nu gp oan gia, gic n mun git, cn t

em thn, tht, u, mt, ty no m cho, h hung l khi thnh Pht. Nn ch c Pht

mi c danh hiu Pht-, vy phi nn quy y Pht, ly Pht lm thy, khng nn th

Tri.

Li na, Pht c hai s: Mt l sc i cng c thn thng, hai l tm thanh tnh

bc nht, cc kit s dt bt. Ch thin tuy c thn lc phc c, m v kit s chng

dt nn tm khng thanh tnh, tm khng thanh tnh nn thn lc cng t. Thanh-vn,

Bch-chi Pht tuy kit s dt, tm kho thanh tnh nhng v phc c mng nn lc

th t. Pht y c hai th nn hn ht mi ngi, cc ngi khc khng c nh vy

nn gi l V thng s (Sarvanaritama).

B-gi-b (Bhagavat) l c c (Hu c) nh trc ni.

Li c danh hiu A-ta-ma (Atam), Tu dch V ng.

Li c danh hiu A-ta-ma-ta-ma (Atamtam), Tu dch l V ng ng.

Li c danh hiu L-ca-na-tha (Lokantha), Tu dch l Th Tn.

Li c danh hiu B-la-gi (Panaga), Tu dch l b ngn.

Li c danh hiu B-n- (Bhadamta), Tu dch l i c.

Li c danh hiu Thi-l-gi-na (Sriguna), Tu dch l Hu c (c dy).

Nh vy c v lng danh hiu.

Tn cha m t l Tt-t-a (Siddharta), Tu dch l Thnh li. Khi c o, bit

ht thy cc php, nn gi l Pht, bc xng ng lnh th s cng dng ca ch thin

v ngi i, nh vy c gi l i c, Hu c.

Nh vy, ty theo mi c m lp danh hiu.

Hi: V ng a thch Tt-t-a con vua Tnh-phn (Suddhodana) dng St--li

(Ksatriya) nn ht li xng tn l Nht thit tr, ch tht khng c ai l ng Nht thit

tr, ng khng?

p: Khng phi vy, ngi ni li y l t tm ganh ght Pht nn vng ng nh

vy. Tht s c ng Nht thit tr, v sao? i vi ht thy chng sanh, Pht c thn sc,

nhan mo oan chnh, khng th b c. Tng (laksana), c (guna) v Minh (alaka)

y hn ht thy mi ngi. Tiu nhn thy thn tng Pht cng bit l ng Nht

thit tr, h hung i nhn? Nh trong kinh Phng Ngu th d ni: "Quc vng x

Ma-gi- (Magadha) l Tn-b-ta-la (Bimbisra) thnh Pht v nm trm t trong ba

thng. Vua cn sa ti cng dng Pht v T-kheo Tng nn mi gi nhng ngi

chn tru n ni , ngy ngy mang sa ti n. Sau ba thng, Vua cm thng

nhng ngi chn tru y nn bo: "Cc ngi i n hu Pht ri tr v chn tru".

Cc ngi chn tru i n ch Pht, gia ng, cng nhau bn rng: "Chng ta

nghe ni Pht l ng Nht thit tr, bn ta l hng tiu nhn h lit, l sao bit c Ngi

l ng Nht thit tr hay khng?"

Cc ngi B-la-mn a ung sa, thng qua li ch cc ngi chn tru m lm

thn thin. Nhng ngi chn tru do c nghe danh hiu v cc kinh sch ca B-

la-mn, nn ni vi nhau: "Phng php tr bnh, phng php chin u, phng php

xem tinh t, phng php t tri, ca ma, phng php lun ngh, nn vn v.v su

mi bn th k ngh th gian y, con vua Tnh-phn hc rng nghe nhiu, th bit

nhng vic y khng kh, nhng m t khi sanh n nay khng h chn Tru. Vy chng

ta hy ly b php chn tru hi, nu gii p c th mi tht l bc Nht thit tr".

Bn nh vy xong, h cng nhau bc vo vn Trc (Venuvana), thy nh sng

ca Pht chiu khp rng, tin ti trc tm Pht; thy Pht ngi di cy, trng t ni

vng, nh sa ti rt vo la, chy rc sng ngi, hoc t nh vng rng ri mu T

kim trn khp rng Trc, trng khng bit chn, tm rt hoan h, cng nhau ni:

"Nay, Thch S t ny,

C Nht thit tr khng?

Trng thy u vui mng,

Vic y cng ri.

Quang minh sng bc nht,

Nhan mo rt qu trng.

Thn tng uy c ,

Tng xng danh hiu Pht.

Tng, tng u phn minh

Uy thn cng y ,

Phc c t rng r,

Ai thy cng i knh.

Thn trong vng sng,

Ngi xem khng h chn.

Nu c Nht thit tr,

Tt c cng c y.

Ht thy cc mu v,

Tng chu bu trang nghim.

Mun snh diu thn ny,

Khng th no snh c.

Lm tha mn ngi xem,