Dıwanı Mamosta Qane’e∗

Kocher Bırkar [Caucher Birkar]†

January 26, 2003

Abstract

This is a new version of Diwani Qane’e written in Latin script.

Contents

0.1 Te helkesh bo pekenın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180.2 Rıshı pan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180.3 Neley pashkewtuy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190.4 Xakit be nirxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1 Beshı R 201.1 Xatu sheytan le xewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201.2 Sudı wilatim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.3 Diley xembar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.4 Tehelkesh legel she’erekanı hafizı shırazı . . . . . . . . . . . . 221.5 Milwenkı girey dil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.6 Legel qelem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

2 Beshı Z 242.1 destı cherx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

∗This is not the last version, so it may contain errors.† c© 2002, This document is copyrighted and distribution, publication and copy-

ing without the author’s permission is prohibited unless for personal use. Schoolof Mathematical Sciences, Nottingham University, Nottingham, UK.

1

3 Beshı J 253.1 Temen u Arezu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

4 Beshı S 254.1 Eme ber le sherı yekem witrawe . . . . . . . . . . . . . . . . . 254.2 Bangı agadarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264.3 Nameyek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

5 Beshı Sh 275.1 Eger mirdim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

6 Beshı ’E 286.1 Mey noshı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

7 Beshı Q 287.1 Endeshe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

8 Beshı K 298.1 Bextı aware . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

9 Beshı L 309.1 Gerd u xol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309.2 Legel dulber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

10 Beshı M 3110.1 Bırı gencı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3110.2 Ducharim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3110.3 Penc xishtekı le ser she’erı Bekes . . . . . . . . . . . . . . . . 3210.4 Sherezay Kurdim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3310.5 Penc xishtekı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3410.6 Xem be ba nadem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3510.7 Bade noshı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3610.8 Xerabatı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3610.9 Derun tarıkekan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3710.10Daxı dil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3710.11Penc xishtekı le ser she’erı Miftı Pencwenı . . . . . . . . . . . 3910.12ru, le mehweshan nek sade ruxan . . . . . . . . . . . . . . . . 4010.13Nekem chı bikem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4210.14Min u yar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

2

10.15Xakı weten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4310.16Wesyetı dayik bo kich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4410.17Kiruzanewe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4410.18Berwarı mejuy Ehmed Muxtar Caf . . . . . . . . . . . . . . . 4510.19Terkı rohh u ser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4510.20Tenasib celb eka ebro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4610.21Heme zimankare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4610.22Xeyalim waye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4710.23Nazanim xom chım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4710.24Cergı birawim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4810.25Bo cenabı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4910.26Ah u naley derun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4910.27Tole sendin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

11 Beshı N 5011.1 Nazenın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5011.2 Her sekman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5111.3 Serbazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5111.4 Legel Zanın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5211.5 Wesyetname . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5411.6 Legel bulbul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5511.7 Bo kichekan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5611.8 Qane’e u kereky . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5711.9 Lemewla chı bikem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5811.10Sheranı mekteb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5911.11Hejarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

12 Beshı W, O, U 6012.1 She’erı tur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6012.2 Cergı buryan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6112.3 Tehelkesh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6212.4 Lasayı kirdinewe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

13 She’ere hemecorekanı 6213.1 Mal besh kirdin legel birakem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6213.2 Azız hılakim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6413.3 Min u nan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6413.4 Berı yeketı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3

13.5 Reshbelek le cejnı ladeda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6613.6 Hetıw le rojı cejna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6913.7 Sikalay Nesrın lay Qane’e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7013.8 Qane’e u shwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7213.9 Jyanı kich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7413.10Dostı be umed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7513.11Lay laye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7613.12Goranı shıwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7813.13Ax bo temenı cwanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

14 Serchawekan: 80

Peshekı

This is a rewriting of Diwani Qane’e [Q] in Latin script. As far as I knowthat book has not been republished for quite a long time. The purpose of thisrewriting is to present the book in a better form and introduce the poet toa wider range of readers. I have written this in TEXprogram which is muchmore powerful than usual text editors and can cope with Kurdish writingeasily. I have added some words under the title of some poems, in order, toclassify the content of the poems.

My main interest in this book is not really the art of poetry, but ratherthe ideas of the poet at the time of his life. He has tried to say some thingin his poems rather than just to create a string of nice words. He has beenmainly concered with Kurdish nationalism, backwarded believes among peo-ple, the goverment, lack of knowledge and education, women’s position andproblems specially younger ones, animal’s rights, sociology, history, ... Whatmore interesting to me than others is his opinion on education and science.In many places in this book he has explicitly expressed what he means byscience, “to make a better life” using technology, health service, a good ed-ucation system,... Of course you can find these “beautiful” expressions inalmost any Kurdish or non-Kurdish poet’s writings, but the importance inthis case is the strong emphasis of the poet, on these matters, through outhis books. This shows his true belief in science (read the poem “legel zanın,in part N).Of course, for us scientists, science is not just that little thing. But we should

4

not forget that in the level of society this may be the maximum you can ex-pect. We believe also in the other way around, that is “life for science”. Itmeans that science is well deserved to devote your life to it.

A big problem with this book is the time of the poems. The poems inthe first half are sorted by the end letter of the first line regardless of thetime when the post wrote the poem. The ideas of the poet have dramaticallychanged in different times. When he was a teenager or a bit older he seem tofollow the tradational sort of poetry: love, religion, ... But later he criticisesallmost any existing system like religion, feodalism, ... Though he seems tobe muslim by religion but one can doubt when reading many of his poemswritten after his 20s (e.g. “paradise” poem).Qane’e writes in “Kurdish”. I mean he truely writes his ideas in pure Kur-dish. He lives with Kurds !. Though some times he uses Arabic wordsbut the grammar is Kurdish. This makes him unique.

You see him talking to a girl, a shepherd, a tree, a rock, his dog, hisdonkey, ... and expresses his ideas in this way.

As you know there is no universal standard Kurdish writting system forthe moment, so I have not followed any one completely. Bellow is a table toexplain the way I have used to write.

e like sher (=lion)ı like pır (=old)u like sur (=red)e like ser (=head)l like dil (=heart)r like pir (=full)h like heme (=Muhammad)sh like shar (=city)ch like chaw (=eye)q like qanun (=law)’e like she’er (=poem)

The last one is quite nonsense, but I do not know how to get rid of it.Some people say we should ignor this letter because it is Arabic not Kurdish.

5

On the other hand these letters have been used in Kurdish for centuries, howcan you simply ignore them? For example the word “she’er” (poem) becomes“sher” (lion) if you do not put the letter “’e”, which means some thing quitedifferent.

6

Weney sha’eir

wenekem helbigre Kurde ba bibe bo yadigarba bimene yadigarim pashii xom bo rojigarKurde em serme , sereke pir le sewday nıshtimanchawekanim , bo kizı Kurdane eshkı dete xiwarem demem her ew demes , hawarı hozim pe ekirdgwem her ew duu gweyeye eybıst seday giryan u zardestekanim , her be ah u nalewe emdan le yekgeh le teplı sermedan u , gahe sıney pir cexarpencekem ew penceye kate ke penuusı egirtshe’erı Kurdı pe enuusı , her le yek her ta hezardil her ew denkale goshtes dayime pir buu le zuuxcergekem cheshnı kebabe , bo kizı Kurdı hejarlaqekanim helgirı lashey zebuun u pir xemimya be shwen nana eroyı ya , le des dujmin fırarQane’ea em derdı serye her be tenya to nebuuy0.1

ıshı her wa dax u derde , cherxı koney rojigar

∗ ∗ ∗

em chwarene le ser gorekey Qane’e nuusrawe:nebuu roje le Kurdistan seroke yaxu xemxwarehemıshe bo ebe Kurdan bela u nasorı le bareeger mirdim le ser qebrim binuusin to xwa yaranshehıdı eshqı mılet buy ke chı netdı pelamare

Witeyek le barey sha’eırewe

Seretay werzı talı jyanı em sha’eıre le kotayi salekanı sedey nozdeyemewe ,wata le salı 1898 zayıniyewe dest pe ekat .. Dway ewey derebegekanı nawcheyMerıwan bawkı em sha’eıreyan aware kird u milk u malyan dagır kirdin , bedem ew le qewmawiyewe weku minalı derbederek le rojı 15 eylulı heman salda

0.1le destnuusekda nuusrawe: Qane’a em derdı serye chun le bo hozit bwe ..

7

le awayı Rıshen0.2le binarı Sharezur , le dway chwarde xushk chawı be dnyahel hena..bew haleshewe kilolı destı le yexey nekirdewe , le temenı 40 rojıda bawkı kochıdwayı ekat u taze pe rewke ebe daykıshı emre , mamekanı nazı nakeshin ..Axo minale derbederek lew temeneda chon jya be?tomarı jyanı em minale meynet doste le zemıneyekı derbederı u pir le kiwereweryewedestı pe kird , sherim nye eger bileyn rojan le naw mindalanda u shewan lesertenuran jyanı be ser ebird .. ta maweyek ınca , be hoy xizmekı duryaneweke nawı Axa Seyid Hiseyn u xelkı dey Chor bu le nawchey Merıwan peenete zemıney jyanekı tirewe , nawbiraw eybate lay xoy u le hucre eyneteer xwendin , be pey nerıtı feqeyetı ew rojgare le suxteyiyewe dest pe ekat ,ber lewey be tewawı ferı xwendinewe u nusın bet car u bar she’erı serzenishtıda ena u her emesh bu be binchıney sha’eıretı dwa rojı .. katı be ıshı xoybe xwendinewey she’er u babetı edebiyewe ebirde ser. She’er lew katedashewcherey korı shewane u keresey roshinbır kirdinı cemawer ebe , boyeemısh yekek ebe le sewdaserekanı bazarı she’er .. ke chimkı agirı yekemınsherı cıhanı geyishte nawchey Merıwan le ber ewey leyenı ayını le sherekedabe hez bu , zorbey roshinbıre ayınıyekanı ew serdemey nawcheke raste u xotekelı shereke bun u xelkekı zoryan legel xoyan rapechı naw shereke kird ..be ewey ke le ıstıratıcyetı shereke u layene syasiyekanı u nyazı ımpiryalısmu mebestekanı bigen le sherekeda. Emısh yekek ebe lew komele roshinbıreayıniyaney ew serdemey nawchekeyan u weku yekek lewan beshdarı shereekat .. layenı be ayın boyax kirawı shereke gelek kar ekate ser rebazı bırkirdinewey , boye ew sereta she’eryey ke le ser serzenishtkarı damezra bu bece dele u ru ekate she’erı babetı ayını u xwaperestı , her weku lem nimuneyedader ekewe:ya Mihemed lew be bar u dil be buryanim mekeey reyısı her du dinya , dıde giryanim mekedeste ejno u chaweregey destı yaranim mekemin ke alı tom , zelılı barı ?eisyanim mekexeyrı qapı re’fetit* , bo kes sena xwanim meke !Ke shorishı oktoberı soshyalıstı be pechewaney nyaz u arezuy ımpiryalısmtay keshı syası encamı sherekey be bar u doxekı ser be qazancı zorbey gelanınawcheke keshayewe , seretay bır kirdineweyekı nwe le jyanı roshinbırı sha’eırdaserı helda .. dway ewe carekı tir dest ekatewe be xwendin , ınca heway

0.2her chend le hendek chapemenı serdemı jyanya wa nusrawe ke le dey (Kewlos) le daykbwe , belam ewe bo mebestekı taybetı bwe

8

geran be naw sharekanı Kurdistanya ekewete ser bo xwendin Sine u Sablax uShino u Hewler u Koye u Kerkuk u Silemanı u Byare gerawe0.3 , dwa qonaxıxwendinı denetewe Merıwan u ınca be yekcarı destı le hal egire ..Le seretay lawıda nexoshı tenge nefesı (Asthma) ebe u ta det ley zyad eka ,le encamda her bew azaresh serı nayewe.Ew nakokye xeleyaney newan bine maley sha’eır u derebegekanı nawcheyMerıwan , makekı le bır nechunewey le derunı sha’eırda xulqand , roj ledway roj le naw cim u culı fıkrı sha’eırda zyadı ekird .. eme le layek , leseretay bıstekanısh be dwawe ke naw be naw hewalı peywendı syasyaneytund u tol u harıkarı newan kor u komel u taqime syasyekanı ew serdemeyKurdistanı Turkya u Kemaliyekan egeysht be aramı xoshı sha’eırı da egirt ..dısanewe le layekı tirıshewe serkewtinı shorishe mezinekey oktober u seretaybilaw bunewey bır u bawerı peshkewtin xwazaney dij be fashısm le naw tweju komele xwendewarekana , emane hemu zemıneyekı nıshtiman perwerane unetewayetyan xulqandibu , we pashgez bunewey Kemaliyekan beramer mese-ley Kurd u berpa bunı shorishe naw be naw pishraw u yek le dway yekekanıKurdistanı Turkya (Agirı Dax) bır u bawerı zorbey lawe xwendewarekanıxiste ber mewdayekı netewayetı u nıshtimanyaney kariger ..Wa rekewt bır u bawerı netewayetı lew nawcheyeda ke pashkoy nawche peshkewtwekanıKurdistan bu kewte pesh bilaw bunewey mewday firawanı bır u bawerı soshyalıstı, we emesh zortir be hoy hendek pyawe be naw ayınyekanewe bu ke pirupagendeyendeshawyan le dijı yek girtinı gelan u rebazı new neteweyı bilaw ekirdewe.We her weha pirupagendey herewezı dar u destey ımpiryalısm u koneper-estanı naw xo u giranı barı meseleke xoy le xoyda mawey eweyan nedabırı soshyalıstyane be firawanı berew peshtir bikewe .. belam meseley nete-wayetı le bwarı syası ew rojeda bu be hewenı hemu parche nusın u qiseu basekı nıshtimanyane. Sha’eır u roshinbır u mela u feqe u xwendewareu peshkewtwekan hezyan le bas kirdin u geranewey beserhatı sher u shoru serkewtin be ser berey ımpiryalısmyanda ekird .. lem kateda ke seretaysha’eıretı sha’eır bu zor be gurcı barı serinc u shewey nawerokı she’erekanıle dildarı u ayınyewe gordira bo nıshtiman perweretı .. weku xoy chendcarek bası kirdiwe u le peshekı dıwane she’erekanı serdemı xoya u le chendlayekı tirıshewe ley dwawe kitebekı destnusı Farsı be nawı Weqaye’e AleErdelan dest ekewe ke bası raperinekanı tırey Erdelanyakan ekat beramberbe dagırkaran , eme ewendey tir kar ekate ser dıwı nawewey derunı sha’eır uberheme she’eryekanı .. lereda be tewawı qonaxı she’erı dildarı be ce dele ke

0.3le hendek lem shwenaneda kemtir le mangek we yan chend rojek mawetewe

9

eme nimuneyekı she’erı ew serdemeyetı:Meseh ger bete ser qebrim bixwene pey elem : lachodilim pekrawı tırı xemze u peykanı mujganeeger to noberey machekı kewı xot be min bexshıme’eabid chon ekem bıla , echim bo kuncı meyxane

weyan : dıdem newnemam , dıdem newnemamdıde rastekem , bala newnemambchı napirsı le halı xulamheta qyamet min her be temamdiley nazdarit le chı rencawe ?germe meylekey ew sat nemawe ?meylit bo sarde be qisey bedgobe qisey reqıb memke rencero ?

Sha’eır dway ew qonaxe ebete sha’eırekı netewayetı u nıshtiman perwer ,le bwarı netewayetı u nıshtimanyaneda be cergane ele:ey weten ! xo min be na heq ser kiz u aware nımrolekey xotim be pakı dujmin u xwenxware nımchunke roley Kurdistanim , wehshı u petyare nımwa mezane ! kewte rojı xoy , weha bekare nımseyrı mexzı dujminit ke , tekelı xwenawime

yan wituyetı:qurbanı em xakeye , em rohe le bermasozı dilı pir derde , ke xolyaye le sermaamadeyı meydanim u em berge ke poshımkifne , ne weku chaket u pantole le berma

Her le seretay syekanewe ta kotayı dyardeyekı netewayetyaney be cerg lenaw she’erekanı sha’eırda serı helda u cegay xoy kirdewe ?bilaw kirdinewey bır u bawerı soshyalıstyane le layen kar be destanı hukmıew serdemewe ber best kira bu , belam ewendey le keleberı newan dezgakanıpolısewe ehate naw komelanı xelkewe sudı le wer egıra u xelkı zor le kirawu chewsawey agadar ekirdewe , lew kateda bas u beserhatı shorishı oktoberısoshyalıstı u amanc u layene syası u komelayetı u aburı u netewayetyekanıbe zorı le ser zarekı bas ekra , emesh zemıneyekı way xulqandibu ke hertake shitek be chend corekı cya le yek lek bidrenewe belam be shewey gishtı

10

weku meseleyekı syası zındu xelkı basyan ekird u be pıryewe echun .. emchwarıne she’erey xwarewe nimuney seretay hest kirdinı sha’eıre be be rijemısoshyalıstı : we sha’eır le she’erekanya pesh pewıstyekanı serdemı xoy kewtwebem core daway yeksanı kirdwe:ba se qat nebe xan u seraketparey qatekyan bide be biraketdewlemend mele hewlı bo xoyenebunı hejar , nebunı toye ..Natwanın qonaxekanı babetı she’erı sha’eır le siyekana be wirdı dest nıshanbikeyn .. tenya eweye lew maweyeda she’erı heme babetı witwe .. dildarı, nıshtimanı , komelayetı , netewayetı .. her weku le bwarı komelayetıdawituye:pirch u bermal u sıwak u rısh u keshkol u eba*bo swalin , key eme espabı jın u hurmete

weyan witwetı:destı merdı tund le elqey kasibı mehkem bikepole naka hımetı Pırshalyar u Koneposh0.4

Be hoy dwemın sherı cıhangıryewe bır u bawerı peshkewtwane le wilatdaperey send u em pere sendinesh bwe hoy zyatir handanı sha’eır le dijı rijemıderebegayetı u kolonyalısim .. weku witman ew nakokye xelekyaney newansha’eır u chend derebegek goraye ser shewey kesheyekı syası dij be tekrayrijımekey .. her chend mewday bır kirdinewey le keshey newan xawen milk ure’eyetekan qultir bwayetewe ewende helwestı beramber tekray derebegayetıtundtir ebu , lem qonaxeda sha’eır tekel be edebı shorishı nihenı bu , cemserıfıkrı be edebı shorishgeranewe coshı xward weku wituyetı:kakı malik pem bile bochı eme ayınitexwen mijını jer desey be deselatan dıniteyek qiroshit da be ric’eı Turk u0.5 tapot girte desta qyamet ew qiroshe mayey jınite

Le ber ewey komelgay Kurdewarı ew serdeme komelgayekı ayını u dere-begayetı bwe , sirushtı komelgakeman le wilatekı pıshesazı nechwe ke deselatı

0.4du raberı ayını be naw bangin .. le Hewraman u nawchey Shilerda bun0.5le wilatı emeda tapoy zewı u zar le Usmanyekanewe dahat ke koneperestı Turkya

serperishtı ekird .. boye she’erekanı legel doxi syası serdemda edwe

11

sermayedaran xelikyan chewsandibetewe boye she’erekanı be zorı legel cutyarandaedwe u berhelistı derebegekan ekat.Weku witman le sertapay syekana she’erekanı sha’eır be zorı le naw kewanekınetewayetyane u nıshtimanıda esurayewe .. xoshewıstı bo xak u gelekey lezorbey she’erekanı ew serdemeya xoy enwene .. layene le yek nechwekanıshe’erekanı sha’eır ewe egeyene ke zadey fıkrı yek serdem u pewıstı yek qonaxu berhemı yek esh u azar nın .. we zorbey she’erekanı em qonaxey rwaletıcherxekı edebı nwey pir le syaset ıshan eda.Sha’eır bawerı be yek girtinı cemawer u ser kewtinı rijımı soshyalıstı bwe ,boye bem core ru ekatewe derebeg u hewalı shorishı nihenı eda be gweyda uele:gwe gire qanunı soshyalıstı dengı dayewerojı mergit zor nizıke ew denge yasınitenoker u pesh xizmet u kareker u dayaneketkewte rojı xoy bizane dujminı xwenınitebaxe hende qayim u mehkem nebuy min netgemedestı ıstı’emare hez u komek u perjınite

Sha’eır derebegayetı ? weku chınek ? be dujminı serbestı gel u pashke-wanı dagırker zanıwe , belam be shewey take kes peywendı dostane u raz unyazı legel gelek derebeg u xawen milkda hebwe.Le seretay chilekanewe ? be taybetı le rojgarı dwemın sherı cıhanıda ? rebazısoshyalıstı weku dyardeyekı syası zındu le naw she’erekanı sha’eırda derkewtu serı hel , belam sha’eır bew shewe sakaryey ke zorbey roshinbıranı ewserdeme ? we taybetı lade nishınekan ? ley tegeyishtbun , mameley legelmeseley soshyalıstıda ekird u we be pey hukmı tegeyishtinı le meseleke ? nekbew mana u mefhume firawane gishtyey emro le aradaye ? le naw kor ukomele lade nishınekana ser be xo bası ekird .. we lem rwewe she’erekanı ewzorbeyan legel cutyar u kirekar u shwankare u tewawı lade nishınekana bepech u pena edwe u peywendyekı rıshedarı be naxı jyan u barı komelayetıew serdemey gelı Kurdewe heye , boye ke daway yek girtinı kirdun we emshe’eraney te’ebır le jyanı xoy u komelekey u pewıstı yek girtinyan ekat:yek girin ey chını cutyar yek girinyek girin roley kirekar yek girin ..Sha’eır lew bawereda bwe ke le wilatekı fire neteweda mumkin nabe hemunetewekanı naw chwarchewey ew wilate wek yek bijın u le ruy yasay komelayetyeweyeksan bin u aburı wilat be aburı hemu netewekan weku yek bidrete qelemu weku yek serbestı syasyan bidrete , boye hemıshe le helwestı syasyaney

12

netewe serekyekanı ew core wilatane silemıwetewe u le she’erekanya emeybe lade nishınekan geyandwe .. le she’erekanya tawanı jer kewtinı hemuraperinekanı netewey Kurdı xistwete estoy kone perestı naw xo u serkirdayetıxelekyane yan take kesı u berey ımpiryalısim , we ımpiryalısimı hemıshe bedujminı raperını gelan danawe .. raperınekanı Kurdı hergız be raperın ledijı netewekanı dirawse danenawe belku be dijı ew rijemaney danawe kehukimyan tya kirdun u bunete dar destı ımpiryalısim .. le barey ayınewebe shewey gishtı xwa perest bwe (ınca bew mefhume firawaney ke bas ekireyan ne ??) , belam hendek helwestı ayını le wilatda be beshek le keresey destbe ser fıkrı azadı xwazaneda girtin da ena .. her le ber emesh bwe hezı lemelayetı kirdin nekirdwe , her weku lem she’ereda der ekewe:le ber pestı gelı Kurde , ke wa begane zawamele ser em hoze chen sale be tenya hewil u dawamebe xorayı le destı da sefay em zeyd u mawamemelayı u xwendewarı rewishtı xom u bawamebelam , min arezuy nan u jyanı wek mela nakem ..Hatine peshewey bazarı dwemın sherı cıhanı ? weku basman kird ? nawerokekınwey xiste naw she’erekanı sha’eırewe , sha’eır weku zorbey roshin fıkrekanıhawcherxı lew bawereda bwe , ke dway kotayı shereke be qazancı berey gelanu le nawchunı deselatı Elmanyay Hıtlerı u Nazıgerı le cıhana meseley netewejer destekan be layeka exire u Kurdısh weku lew gele jer destane be awatırizgarı xoy egat .. her weku lem she’ereda awat u chawereyı sha’eır der ekewe:Kurde were binware deway derdit le kweyeher perewı Lenıne , dewaw u charı nexoshınnabı be ker u ebdı* hemu begler u tuccarlord nabe be baxat u , geda nabe be perjınmal u ser u rohim be fıday agirı sureew agire pir coshe eka recmı sheyatınchen xoshe ke ew roje bilesey girı agirwek berqı xezeb det u deche lerewe ta Chıntoley min u to wer egire Kurde le Cherchılew roje ke wa xetmı eka shorishı Berlın ..

Belam be pechewanewe hatedı , berey gelanısh ser kewt ke chı tund u tıjısyası dijwar le wilatı Kurdewarıda le caran xiraptir mayewe.Le zorbey she’erekanya daway heltekandinı ew peywendye komelayetyaneykirdwe ke le derewey wilatewe henrawin .. we lew bawereda bwe ke tenyanerıte komelayetye resenekanı naw xo etwanin xizmetı qazanc u deskewtı

13

netewayetı zorbey xelkı Kurdistan biken , hanı pıshe karekanı dawe ke behezı berhem henan re le bazar u bwarı berhem henan u dest be sera girtinıbazirganetı begane bigrin .. birway be meseley xelekyane u eshıretgerı* nebweu daway le xelik kirdwe ley dur bikewnewe , her weku lem she’ereda be dyare:bınene gorı tarewe risumı eshıretı*ferqı mexen le beynı xenıda heta mizorWe le barey meseley afretewe eweney boy kira be u twanıbetı le kor ukomelekana bası serbestı afretı kirdwe u daway le naw birdinı dyardey ewbinchıne komelayetyaney kirdwe ke afretı Kurdewarı pabendı pashmaweyrijemı derebegayetı le naw chu male bawan kirdwe we char nekirdinı gır ugiriftı afretı Kurdewarı le ruy roshinbırı u komelayetı u aburyewe be nıshaneyekıtirsinak danawe le ber dem rebazı raperinı hawcherxaney tekray komelda ..we daway kirdwe ke afret le hemu bar u doxekda le ruy tyorı u kar kirdin (pi-raktık) u mafewe serbest bikre bo ewey goranekı rısheyı le naxı komelda berpabet .. dwa xistin u be dwa kewtuyı manewey afretı be rebazekı zyan bexshaneu pechewaney bır u bawerı shorishgerane u dijı dımukratyane danawe .. lenawerokı she’erekanya em wenane der ekewin .. zewı be milkı cutyar zanıwe, kargesh hını ew keseye karı tya ekat .. her weku wituye :qezay ew tozı gagerey sepanele du sed qesir u koshkı mır u xananqezay ew dase ewsawı ke tıj bele du sed birnewı deskarı Elman

weyan wituye:

werin karıgeranim her weku sherderı benin xezıney lordı sharanbe mızanı edalet* besh beshı kenchi ferqekı nebe salar u gawan ..bijı ew bıre tıje emye danake ruxanı qelay Fırewn* u Haman

Weku witman nakokı newan sha’eır u derebegayetı le xalekı bichukewedestı pe kird , bilaw bunewey bır u bawerı peshkewtwanesh ewendey tirmeselekey tıj kirdewe ta geyishte ew radey be sha’eırekı dijı chını derebegu rijemı derebegayetı nasra .. hezı le xwendewarı kirdwe u chend kesekı lejyanya ferı nusın u xwendinewe kirdwe cige lew qutabyaney ke dersı pe witun..

14

Seranserı chilekan be serdemı destewerdanı syası u serheldanı dyardeyekınwey shorishgerane u rebazı soshyalıstyaney she’erekanı da enire .. sha’eırrebazı soshyalıstı be binchıney chareser kirdinı hemu gır u girifte neteweyı ukomelayetı u aburyekanı komel danawe .. boye wituye:helgirin pach u chek u bel u qelemher le roshinbır heta shwan u sepanheltekenin em nızame bogenedabirejin koshkı yeksanı jyanew demesh roley pirolıtarı Kurddebine raber bo wilatı Kurdistan

Ew keshe netewayetyey ke sha’eır birway pe bu , weku felsefeyekı bun-yadnerane seyrı ekird u be hetmyetı qonaxekı fıkrı da ena boye wituye:amadeyı meydanim u em berge ke poshımkifne , ne weku chaket u pantole le berma ..

Chend carek le ser ısh u karı dewlet labirawe , beshdarı komarı Mehabadıkirdwe , lewewe parche she’erekı be nuxtey be name bo xwa le xosh bu FayeqBekes ı dostı nardwe ke le seretakeya ele:kake , selamim le haw dildarimle mam u kes u gewre u serdarimelhemd u lıla ala helkiramawey derdı dil , emroke dira

We bem core .. le seretay pencakana destı kird be chap kirdinı hendekle she’erekanı be harıkarı chend dostek lewane: mamostayan Eladın Secadıu Shukur Mustefa u Kak Birayim nawek u ? twanı penc bend leshe’erekanı be shewey dıwanı cya cya u qewarey taybetı chap bika , weku: Gulaley Meriwan , Baxchey Kurdistan , Chwar Baxı Pencwen , ShaxıHewraman , Deshtı Germyan.. ruy le zor xawen pare na ke yarmetı chapkirdinı pashmawey she’er u nusınekanı tirı biden belam be daxewe kes yarmetıneda .. le jyanya nefis berz bwe u her le ser ew nefis berzyesh bwe ke zu zule ser ısh u kar labirawe .. le jyanya mamostay qutabxaney resmı u kirekarıu melayı u cutyarı u ashewanı u fermanberetı bichuk u wirdewale firoshıkirdwe , belam le hemuyan zortir ashewan bwe .. le dey Caferan u Se u SeNanı Qeredax u Daroxanı nawchey Shilerı ser be qezay Pencwen mamostayqutabxane bwe .. le Surdash u Helebce katib bwe le dayerey temwında . lenawchey Qelachwalan u Milkewe u awayiyekanı Pishte u shemeran u Der-

15

bendıxan u Sengeser kirekarı dayerey eshxal u kisht u kal bwe , le binarıSharezur qolchı daristan u le Kewlos u Serkan u Nalparez ashewan bwe ..le Sharezur u nawchey Merıwan naw be naw melayetı kirdwe , le Silemanıu Sıtek u Banıbinok u Seyid Sadiq u Nizare u Shıwe Giwezanı Shiler dersıKurdı u ayını le qutabxane resmyekana witwetewe ..Binemalekeyan binemaleyekı ayını u deselatdarı mam nawendı bwe u bab ubapırı ırshadyan kirdwe , belam seretay jyanı em u kotayı deselatı binemalekeyanyekangır bwe .. bawkı le sadatı (Kabil)ı Merıwan u daykı le shexekanı Kewlosbwe le binarı Sharezur.Le seretay syekan be dwawe she’erekanı sha’eır weku pesh rewekı edebı shanbe shanı rızı peshewey bizutnewey nıshtimanı Kurd royshtwe .. le nawerastıpencakana le nusın u she’er danan sard bowe , le kotayı pencakana chend cartushı alozı u narehetı bwe , lewane be hepsı birduyane bo bendıxaney Besreu lewewe bo Emare u henawyanetewe bo Bexda ..Le sali 1960 da malı le Silemanı u le bendıxaney Silemanı waney Kurdı nusınbe bendekan eletewe , le seretay shestekan be dwawe tushı dil shikawı uazarı derun ebe u eche bo nawchey Shiler le qezay Pencwen .. le seretaysalı 1963 da be hoy barı alozı nawchekewe legel danıshtwanı chend deyekdarew eken u echine ew ber sinurewe , her ew shewe lew ber sinurewe eygirinu legel (Wirya)y kurı eyanben bo bendıxaney Qecer le Taran u maweyek lebendıxane eyanhelinewe , le katı ew bendyeda nexoshyekey zorı bo dene uhıwa birawı jyan ebe u bem core bası bendıxanekey ekat:axirın malı jyanim kuncı bendıxaneyeem kelebche merhemı zamı dilı dewaneyebukı azadım ewe , xwenim xenes bo dest u peyelqe elqey pewenim , wek pilpile u lerzaneyegerchı dujmin wa ezane min be dılı lal ebimbash bizane ! kuncı zındanim qutabı xaneyegirtin u ledan u kushtin ?eamılı azadyetop u shestır u kelepche lam weku efsaneyebırı azadım le zındana firawantir ebequr be ser ew dujmine , hıway be bendıxaneyeger be azadı nejım mirdin xelate bo leshimnokerı u ser danewandin karı na merdaneyechawerwanı shorishekim ?ealemek rizgar bikamıletim bo ew mebeste kirdewey sheraneyechekı shorishgerı min nusın u bır u bawereraperıne , helmete , pir ne’eretey Kurdaneye

16

(Qane’e)im emro le zındana be azadı ejımsed hezar lehnet lewey wa nokerı beganeye ..

Ke le bendıxaney Qecer berela kira egeretewe bo naw ew bare alozey tyayaderbaz bibu .. carekı tir detewe nawchey Pencwen u le seretay beharı salı1965 da be malewe le dey Lengede le nawchey Shiler nıshtece ebe , we her beheman nexoshı le 7/5/1965 da le temenı 67 salıda be dem goshe gıryewe kochıdwayı ekat .. termekey le goristanı shex Ew Rehman ke goristanekı bichuke ukewtote berı rojaway dey naw biraw nejrawe .. le ser se parche berdı mermerkurteyekı mejuy jyanı u em chwarene she’erey xoy le ser nusrawe:nebu roje le Kurdistan seroke yaxu xemxwarehemıshe bo ebe Kurdan bela u nasorı le bareeger mirdim le ser qebrim binusin to xwa yaranshehıdı ıshqı mılet buy , ke chı netdı pelamare

Burhan Qane’e 1979

17

0.1 Te helkesh bo pekenın

seyrı mencel ken chilon pirye le cheshtxak ber ser kon xeme eyamrased tifim leken le ser yaprax u goshtma nemıxahım neng u nam radiwene dergay metbexim le daxiraxak ber ser nefse bedforcam raagirı loqentechı bu, aferınsuxt ın efsordegane xam raxeyrı helwa tamı dem shırın ekakes nemıbınem ze xas o ?eam radiwene yek gıpem le gıpexane dıkez delem yekbare bord aram rachon fıday bacı Mecey cheshtker nebeher ke dıd an ser u sım endam raQane’ea , ba, ıste be nanı belam?eaqebet ruzı biyabı kam ra

0.2 Rıshı pan

be qeza be, mame sofı .. ta be rıshı pan eka?qul? be fil halı bwe, chı ıdı’eay wıjdan eka ?xelkı geyiye celbı roh u, ew xerıkı shaneyehez le tezbehı gilın u, xirnuk u qezwan ekawa dirawse keshfı mang u roj eken, emesh shukurkake derwesh wa xerıke , keshfı doley nan ekamamosakanman elen zor sunnete swarı be kerher kese swarı be ford ka, xoy sherık sheytan ekaew be teyarey nefase tey eka regey wilatem be swarı ker xeyalı Suriye u Lubnan ekakafire segbabekan key sinete* telsiz ekenhemd u lıla Kurdı eme quline u teyman ekaQane’ea be sude, ya shex dujminı pesh kewtineHosh u bır u yekyetı , derdı wilat derman eka

18

0.3 Neley pashkewtuy

to neley pashkewtuy , ey Kurdekey nakamyabqet be sukı te mefikre , mal weraney dil xirabtaku min bum, Rostemim bu, rojı hemle u keshmekeshserkizı gurzı giranı bun, hezar Efrasyabew meqam u nezme min bum , ke le shenı* hel esa ?her le Nuh o des be des , ta hate dewrey ınqılabmaceray Kawem beyan kem , berdı req etiwetewechı be ser xakı ecem hena , le shor u ıztırabya Kerım xanim chilon bu ! min nelem to xot bile !!chon le xakı Farsekana , kewte ser qehir u ıtab(Yezdıcurd)im , yezdı Kurdane , ebe chon win bibeke hetawı bo eshareto le jer perdey nıqab ?Qane’ea base le halı Gıw u Goderzim bike ..Ta le daxa dil be care nebwete luley kebab

0.4 Xakit be nirxe

Kurde wesfı Kurdistanit , xoshtire ta sed kıtabsyachemane xoshtire bo to heta cheng u rubabshorishı qelbit bibe u gwe ragirı bi dengı neycergı bedgoy Kurdistanit , hel eqirche wek kebabdengı shimshal u xiroshı def , bigate her dilehasilı (keshf-ul-qobur)e , roshine zumrey ezabaferem bo to weten , wa xak u xolit gewherexeyre mehsure te’eamit , zor u be hed u hısabmin le dinya da hewarim (Male gewre) u (Shere)0.6 berojı mehsher chatirim bo defter u name u kıtabmamosakanman elen: dinya nimuney axirete bifikre xot ezanı keye hazir bo ezabsabitit kird Qane’ea Kurdan le gisht kes chatirinmijde be bo Kurdekanı , herzekaranı shebab

0.6du hewargey hawıne hewarın le nawchey Shiler le Pencwen.

19

1 Beshı R

1.1 Xatu sheytan le xewa

emshew ke bextim hate ser, shırın cemale wek qemerfincanı mem, qed neysheker, pirsı le wez’eı min xeberhat zu be zu kirdı selam, bala nemamı xosh kelamwitim, eleykum u selam, ey dulberı shırın siyerhorıt weya cin u perı? serwı weya neyshekerıhende ezanim dilberı ! bala be cheshnı lıluperto, sosenı ya deste gul? ya darı mexek u simil?reget xelet kird? ya be dil, hatıte lay dewane serchakı chilonı giyanekem? shewqı dilı buryanekembaxı gul u rehanekem, chon bu ke hatıte semer?fermuy: xerıbı dil be xem, be mal u milk u be diremger beme ser barı kerem, be ferqe xak weya guherhelsam, le bo ıkramı ew, bo afetı ın’eamı ewminısh kirdim selaı ew, riwanım le pey ta tewqı serdilim be tirs u shermewe, derun be ahı germewechawim le tewqı sermewe, pem na le ıshı pir xeterke desti xiste ser milı, gushım du la ranı shilıgestim du chawı pir kilı, wext bu ke rohim bete derbe nazewe lem hate deng, meke u lacho lem kewte cengriwanım ke ew gora le reng, wek padishahı tacıwerfermuy: de la, ey be heya, ne shexı shex bı ya melane zahidı, ne eshqiya, ne sha’eırekı pir hunerne rendı, ne qelenderı, ne Farsı, ne BerberıKurdekı pir derdı serı, be qımetı wek turı terkone feqey malangerı, lar u direj u be ferıkey hawdemı sewlı terı? hoshit le kiweye be xeber?witim: xanim le rey xiwa, rehme bifermu bo gedato padisha min be newa, besye ıtir naz u kederzanı ke min shetı ewim, danısht le ser cegey shewimheramı kird xurd u xewim, min shem u ew cheshnı fenerdamkend shewalı gulzerı, derkewt sirını mermerızahır bu xezney pir durı, hey hey! chi gence kewte der?hestaye pe heytey zelam, lew meqsedey kirdı selamtekel be yektir bun temam, wek xencer u kalanı zer

20

ew kiwere marey seg deme, hende le xoy xatir cemeetwit be morı mehkeme, boy nusrawe be shor u sherwek gurzı destı lendehur, tawe le der, tawe le jurdirı perdey gulbaxı sur, kirdı be shıwen u chemerkate ke hestam lem xewe, riwanım ke heshta her shewekirdim le boy shın u kewe, qurim pewa ta tewqı ser ..Qane’e to tenya u pir xemı, be eshret* u be hawdemıSed ka ziyad be her kemı, kota ke bası be semer

1.2 Sudı wilatim

sudı xakı Kurdisanim chen hezaran der hezar 1.1

bot binusim kakı Kurdim, mıweyekı be shumartutin u genim u birinc u herzin u zerat u cogenmeshamı u demıle, hem darucan u giske sharbasix u narinc u lemo, pirteqalu hem tirekalek u shutı u tirozı kuleke u sewze xeyarchoner u silq u shiwıt u bamiye u kuncı u pemushelim u mash u temate, baycan u kalyarnok u nısk u pershe u paqle u petate u lobyasew u herme, qox u qeysı, gwez u kishmısh u henarkahu u pyaz u kelerm u terson u bin erzılekashme u kol u binaw u, sur helalı la nizarmew u sincu u , kekif u jale u gizıchar u shehengoyij u chwale u beru , pelk u balaluk u chinardarı bı, penc tayafen, lazim nye nawyan bibemxawenı sı u no berı xawen rewace mazudargizgil u xirnuk u mazu, panke u sıchke u kelincpoze xuge u hemze axa, hewr birdu u shaxdarber gela u tisqil u sewzalı u nıske u girekarig u qijge u demuke, sefe lukey awdarcewt u shoke, zolek u shınke u beru hejg u gelahem gezo u zuxal u pıfu, chaktrınyan bare dar(Qanieı) kasib nye, boye kemı le zanıwe !bo ewanı tr bipirse lay piyawı kasibkar ?

1.1le nusxe desxetekana bew coreye

21

1.3 Diley xembar

ey diley xembar besye , ta be key giryan u zar? 1.2

taze be sude xeyalı mesken u yar u dyar !be selıqe hewrı negbet wa ke bextin cem bwetawe terzey meynetı pey pey le ser erijete xwarey dil axir xoshı chıte ! chunke wa e?arit nyeba, birınit helkenim, ta bete so wek zexmı markwa refıqı hemdem u, hem hem cilısı hodeketqur be ser xoy kwa cemalı dulberı zeba nigarkwa xirey xirxal u zer u, goshewarey nuqreyın?kwa birıqey lachenax u , kwane keshı lifkedar ?ke heye shew bete palit, bonı e’etrı bitgreke be bala wek chinarı taze xelfı new beharke be xemzey chawı mestı mehebayıt le ekake be remzı taqı ebro celb eka sebr u qerar(Qane’ea) xot u dilit, her qur bipewin dem be demto, le daxı em zemane u, ew le bo dıdarı yar ?

1.4 Tehelkesh legel she’erekanı hafizı shırazı

kakı chachı be yadı chawı nıgar(yek do saxer sherabe nab byar)chawı wek roj u, ebrwanı hılal(der myane meh aftab byar)shorishı dil le kel?lema cem bwe(nexmeye berbet u robab byar)awe bene ke dil bisutene(ye’enı ın atesh cho ab byar)chunke gul daxmey le bulbul da(badeye nab chon golab byar)shorishı wishkı zahıdı laben

1.2be boney kochı dwayı xezanı gewreyewe daynawe.

22

(qul qul shısheye sherab byar)xer u sher her chi hes, be des ferde(ger xeta hest u ger sewab byar)min ke hat shet u serkesh u rendim(ta be kolı shume xerab byar)mijdeyı weslı yar be Qane’e den(ger gonah hest u ger sewab byar)

1.5 Milwenkı girey dil

wa, serim dubare gerd u lul eka bo derdı serlay neda tawe le ser derdıserı u gejı xeterbo muqedemey xeyalı weslı rohim der ekemezmı* hende cezme hakim, xoy weha bu be chepernukı mujganı emende xwenı cergı cheshtwesil eka emro le surı, sur helalı ber kemerca, ke wa bu her zemane tırı ’eıshwey xiste kardabirejın eshkı xwenın, chake bo de’eı zerercumle mustexnı le ıshqin, boye gwe naden be xemnergis u serw u sinewber, sosen u nesrını terbendı cergim bo dezu , uqdey dilim bo denkekeybo jimarey fıqetı dulber le shew her ta seherQne’ea girpey dilit, wa agirı ber da qekkemDerdı dil emca be chı ızhar ekey xakit be ser

1.6 Legel qelem

qelem ! qurbanı nukit bim, de beje fehset u guftar 1.3

weku hatem de bishkene xezıney cewherı esrarle behrı ılmıi wehdetda, nedy lafı hunermandıne cegey eqle bo bır u, ne regey nutqe bo guftarke her eqle xeyalı kird, le behrı fıkreda xinka

1.3she’erı seretay lawetı wata le seretay bıstekana.

23

ke her nutqe beyanı kird, riza wek cege gestey marqelem ! hoshit be ser xo be, ne nazı qet be du zimanızimanit lale lem base, nenusı shewketı cebbarfeqet sadey be choka be u bireje gewherı tehrırbinuse wesf u ewsafı resulı ehmedı muxtarle ersey* kaxeza ling de, be chalakı weku ref refle ser meydaneda zu wergere her wek melı baldarqelem merdane nutqı da, cwabı damewe fermuybe hıch eqlit eshewenı, xerafet bo ekey ızharkese wa be le nurı heq be destı heq cya bubechi muhtace be te’erıfı min u to u yawer u exyarkese wa be be ser pencey mubarek mang du let kaweya ahu le xizmetya be zimanı pak bika hawarkese wa be ke dar xurma la bin der bet u be bo laykese wa be ke zıxı chem. Le desya bete ıstıxfarkese wa be ke ke cennet chawerwanı meqdemı ew bekese wa be ke sed rohulemın boy bete xizmetkarıtir mustexnye (Qane’e) le tehrıratı Emr u Zeydsikutit lazime her ta binusı defter u esh’ear

2 Beshı Z

2.1 destı cherx

cana gile meke, esla le cherxi bed mecazchen aqilanı zemanı, henaye gır u gazqanunı cherx u resmı zemane weha bucahıl be kam u shad u, edıban be ah u razmesned be desti heqe, hemu ıshe her bewebıka be shetı kewı weyan jırı wek ayazFerhadı nabekam enerete bestunXesrew le mlk u mal, eposhe keway nazchen al u gorı kird, be sileman u ehrımenterwıc eda be shemu, be perwane soz u sazqabil niye hergız be huner nane des kewenaka le deshtı cehil fitaway chilı pyaz

24

Qane’e metaı malı ke hemu she’er u nuktetyemer qur bipewe kake, le biretı demax u naz

3 Beshı J

3.1 Temen u Arezu

umrekem barık u kurte, arezum pan u direjfıkrekem fıkrı edıbe u, suretıshm gej u wejawı lafawı xeyalim, hende saf u roshineawyarı xoy eka, be ferqe lay hewraz u lejbe temasha le Kurda, da eposhe she‘e’rı minpijder u goran u soran, cafetı u shırwan u gejger le nuktey xamekem dıqet bikey , ıqrar ekeyser be ser yaqutı sure u, shew chiraxı shule rejshexis wextı alime, alim be her eshya bibebe sewad wa te ega, zanın hemu des niwej u niwejQane’ea munkır eger fıkrı kulı amade kabene der texı zimanı, her weku shimsherı tıj

4 Beshı S

4.1 Eme ber le sherı yekem witrawe

aciz mebe hergız le cherxı chepı abnusgishtı be destı ferde meqamat u charenusbarı ke meylı hes, be xirap bunı memleketespabı zahirıye [orduy Turk u Rus]aya le hal u hukmı Suleyman sharezay?yaxud le wez’eyat u, le e’emalı feylequ sgisht mest u matı xakin u be des le her xıtabne pare kar ekat u, ne zimanı chapluskey merhemı cerahetı Zorabe TurkistanRostem chi su dı dı, le shca’eatı Gıw u tus?

25

naheq nısar eka dil u rohı esırı ıshqnajı be bımı xelik, sefayı kenar u busya she’erı Qaneı chi teneum be -Qaneı-chon be rewace le lay biraderanı lus u pus

4.2 Bangı agadarı

de Kurde! gyanekem bezm u sefa bessefay pir zehmetı barı cefa besbe dınim bit perestı are, bo dındesa persını awı [Kanı Ba]4.1 besbizane chon echıte rizı hawmalbe be qazanc! ıtr haw u hewa besbiray Kurdm! ke xot naw na [minewer]!bizane buxzı sher’eı [Mustefa] besmeken hergız xeyalı jer desı xelkdesa koshish le her karı fena besde daway heqı xot ke u hıch metirsele dil dujmin ıtr sherm u heya bestecemu’e ba’eısı teshkıle bo to !!legel hawmaleket, herb u wexa beseger hat ecnebı lutfit legel katbe pare etkire, eqlı heba beseger Qane’e etosh merdı le meydanbese, hecwı hemu qewm u bira bes

4.3 Nameyek

cenaba! nameket hat u geyshte des minı be kesminit dana be Kurdekı hejar u be kes u be deseger chı to enusı [ashewanı] fexre lam qurbanke chon esh’earı pir mana u, kelamı gewherınm hes

4.1nawı zyaretek buwa xelik chunete serı

26

eto saman u parey zor u koshkı berz u renga u rengminısh be qewm u be eshret, qesıdey agirınm heseto xincer u shmsher u rim u nezet le meydaneminısh helbestı pir mana u, pendı merhemınm heshemu samanı dnya peshkeshı to be wecax kwerıminısh sha beytı awdar u, hezaran aferınm heske to mrdı be yekcarı ebıte mishte xak u xolminısh diway mirdinim ınca, bizane dewrı jınim heseto nazit be shestır u chek u dınar u baxateminısh nazim be Kurdane u, be Kurd birway metınim hes

5 Beshı Sh

5.1 Eger mirdim

eger, mirdim weten lawanı to xosheger Hıtler nema, gawanı to xoshmuxeyer bim le beynı to u beheshtale cennet dur ebim seyranı to xoshhemu horı mubarek be be zahıdle bo min her kich u xılmanı to xoshbe min chı seyrı bax u qesrı Lubnanweten sehra u kej u kewanı to xosheger dinya nema yekser be careweten germyan u hem kiwestanı to xosheger nef’eı xusu sıt tya nemenemubarek be weten, dewranı to xosheger xo Qane’eı emro nemeneweten! rebbı weten xahanı to xosh

27

6 Beshı ’E

6.1 Mey noshı

din,

le mey noshım eger men’em biken me’emurekanı sher’eshikatı xom ebem bo lay hekımı hal zanı sher’eberoju bum birom dı wamezanı mange bom derkewtebınm shorishı mange, le naw dewanekanı sher’eeger zahır tenefu r ka’ le seyrı rumetıi alitebe tushı cezay xoy be, be emrı ameranı sher’exeyatey zulfı du ta kird, ke ye’enı la le cadey dınle nefıyo birdı bo ıspat, hemu fermanekanı sher’ele shewqı sefhekey kulmı, reshı egrıcekey taytayxeyalim hate ser wesfı hemu neql u beyanı sher’eela ey afetı dil emro bochı be mirewet buy?meger bımit eslen niye, le emrı hakimanı sher’ele bo tehsını mesnu ’ei xwa wek chawı to nabele naw du sed ktebxane u kteb u defteranı sher’ele baxı fıkrı milet, taze nejra darakey umedetirsim rıshekeshı ken, bira bekarekanı sher’eefewtene huquqı eme bo nef’eı xususı xoydiroy zil zil eka boman, be zimanı sahıbanı sher’ebe mestı Qane’ei hat u, be mestane be choka hatle ser derdı dilı ıcra eka emr u beyanı sher’e

7 Beshı Q

7.1 Endeshe

be sude ısh be xeyrez xeyalı huzurı taqbe kare, kar le karı xeyalatı pir mezaqhakim ke qazıye, be qezayetı ser ezelbe sude se’eı, le tesxırı xurasan u Eraqneqdı emel eger be sedaqet dexel nebemustexnıye le [mihek] ya, le zaxı pir simaq

28

mızanı hukim, ke be miqamat u tecrebedexlı cyaye beser le shem u sem’e ya mezaqhende besher ke qabile, eydate text u tachende be nanı wishkewe ekeshe belay shaqbarı kerim edat be Suleyman serwerıEyu b ımtehan ekat, be tekalıfı layetaqcogey xeyale dete der le binawanı kuncı dilsilsı heye be milkı meqalatewe mezaqbesan u baxe ezızim xeyalatı sha’eıranbe xofı neqs u birdinı xelik be kesra cut u taqeywan serayı xase, derunı dilı edıbrute le tekalıfı shimshekesh ya sıwaqQane’e kifayetı halı etoye be salimıbexshıwye pet xwa, beyanat u qelbı saq

8 Beshı K

8.1 Bextı aware

ey le bextı ashiqı awareket rijd u chirukey ke zıddin ısh u karit, sergiran u shewe sukger be naz bete ser barı kerem, bo ashiqansed keret beca ekat, shex ru ekate ser silukkushtekanit ger shıkayet ken, le des cewr u cefatmor eken boyan qebahet, qazı u muftı u milukmin be dewr u pishtı yara (ayet elkursı)m exwendew be ’eıshwe pey witim, lacho, heta key nu kenuk?shex eger boy shet nebe, me’elu me be wıjdanıyechon be dayim shox u shenge, ber mısalı taze buktan u poy bendı dil u cergı be care helchirımwexte remzı chawı xiste hat u cho her wek mekukQane’ea rendı be ce bele, le bo gencı wetento, le ıshqit chı be keley puchel u giwey pir le tuk?!

29

9 Beshı L

9.1 Gerd u xol

Kurd, meju

dexıle saqiya heste, be chustı bere gerd u xuldeme ba cha le dem da be, deme qawe demekısh mulle kelem tem eka dudı henasey sed weku Ferhadle dilma shorish engeze, binaxey hakimı Babulle bırim de eya wa’eız (ne’eim) bu y rojı ıstıfhamminim qal u bela werd u, kechı to pem eley batilmin u to peko westa buyn le sharistanı erwahale pesh chawim weku diwene be waye meseley qabille pishtı bawe Ademda tekanim da le bo sebqetmuqedder balı tund bestim witı: qif eyu l’eacilbinoshe camı key Kurde, be yadı textekey cemshıdle Eyubısh be aga be hetaku pet nelen xafilmin yar u dil u sebr u nishat u Qane’eı bedbexthemu ziddın be yek wek shex u bexshish, alim u cahil

9.2 Legel dulber

ashiqiey dulberı afaq ne tenya min u bibilsheydakerı dewran, chi chi hoshyar u chi xafilsewda zede u shet u pereshanı fıraqınem alemı ımkane, chi mecnu n u chi aqilchawit ke le her lehze du sed nergisı pes kirdweranı eka mulkı xıred, babı tewekkuley menzerı enwarı heqıqet be nezaketshagirde le ser birot, murshıdı Babilpekrawe be ser tırı birot, cergı hunermendbechareye ıla be Teter, pechı selasildestı tereb u qelbı ter u keleyı pir shewqher se be fıday xalı leb u perchem u sunbul

30

sef sef ke dewestin sefı ushaqger, ru nekene taqı birot micrim u batilxiwenı dilı ashiq ke rija dawenı girtıtesırı ewe Qane’eı wa kirduwe be bulbul

10 Beshı M

10.1 Bırı gencı

Kurd, meju

diwene, be emel malikı emlakı qecer bumxawen de hezar chawish u erkan u nefer bumsehrayı u shestır u cebel top u shineydergisht mehkemı ’erade, le ser bezmı sefer bumgahe le dila, ru le teref Belx u Buxarageh mayilı walatı hemu Turk u Teter bu mqelxanı serı serkeshı em xelke shika yekmensu rı xwa, xawenı shimsherı sefer bumgahe le rewish selteneta, xadimı Qurangahe be diro, wa’eızı gurgıne le ber bumgeh rend u, gehe mest u, gehe natiqı hoshyargeh bilbilı sheyda, le heyahu y chemer bumalem weku (gor)ı ke le new merg u chemen bebehram sıfet, hazirı chen tır u teber bumfır’e*en ke le lay seltenetim bechke shiwaneMu sa sıfet u, ru le teref narı shecer bumwexte kere zeranı, emin dachlekımoher (Qane’e)ekey qurbeserı, pir le zerer bum

10.2 Ducharim

Kurd, Shikayet

31

bira, wela be derde wa ducharimbe be aram u sebr u, be qerarimeger giryam le ber be hoshı Kurdanmeken men’eim ke chon be ıxtiyarimtemashay xom ekem, yekcar hetıwimle sherq u xerbe da, be xemgusarimbe ehwalit qesem ey Kurdı sershetminısh wek to, be be bade xumarimchilon negrım be chawı xom ebınim?ke bedgo! dete ser coybarim?hezaran ınqılabim hat be serdakechı her min xewalu berdebarim..melen Qane’e nezan u zor bileyele qebrıshda be wela ıntızarim

10.3 Penc xishtekı le ser she’erı Bekes

zanın, zanin

(be munasebetekı taybetiyewe kirawe, 1963)

sed shukur, emro tewawı min le zanın beberımdek mubarek be jyanim, chunke mamostay kerımsed keret oxey ke durı felsefe u kiwerewerım(tushı lafawı ılim bum u belam zu derperımsiwarı papori cehil bum u be nawya teperım)

chen zemaneke exwenim taweku xom kird be penbır u hoshim la nemabu , bo fıdakarı wetenserserıne! cejne emro, ben hemu komel biken(sed shukur oxey necatim bu le bası ılm u fennamgirin carekı tir, emca le keyfa helperım)

hergıza u hergız xeyalı jını serbesti meken!!tif le ılm u zaniyarı, ben u zurna lebidenkate hatin cirtı zil zil car be car cute bixen(gerchı ta esta witume, tebigen zu pebigen

32

bew qisanem ewe qet birwa meken seg bum werım)

chende xoshe piyaw ke ker be, chun kerı piyaw der exaseyrı karwanı kerı ken, cashı xoy chon ber exaher nezanıne ke (siwalet!) peshı sed gewher exa(xwendewarı shetiye her cehle ınsan ser exager lemewdiwa nawı ılmim bird, bizanin serserım)

zengı bednawım le naw em komeley Kurda zirıchun be desmayey jiyanim bırı nıshtmanim kirıchunke tekosham heta perdey nezanınim dirı(hende te’eqıbı heqim kird, taku nanı xom birısuk u rıswa bum le nawa, gırodey axir sherım)

ziwanı xot bigre dexıle, lew wishaney wa heqechunke meshure ke heq lay betemız tal u reqechawı zana wa le daxa, xwen ereje ebleqe(chake zanım halı aqil, nefiye, hepse, ya sheqe!her kitebekim hebu diwene le daxa dirım)

her minal bum bo weten, xom xiste naw gejı xetertaze zanım pule naka, felsefe u she’er u hunerbepishu kake minısh, kewlı kerım wa kirde ber(piyawı zana eqlı dana, zanı boy nachete serbergı nadanım le ber kird u le hepsı der perım)

zengı zanayım le daxa sherte qet zirey neyebalı zanyarım shikabe ta ebed firey neyehende bedeng bim segı derganekem werey neye(sherte ker bim! bare giwezim lebinen xirey neyeba demekısh zor u kem, wek be xeme bo xom bijım)

10.4 Sherezay Kurdim

Kurd

33

hemu kes sharezay min be, ke sher u sharezay Kurdimbe dayim giwe berawazı, delıl u renumay Kurdimxwa neyka eger derde zuhurı kird le Kurdistanweku qochi xelılula, be qurban u fıday Kurdimfıdayı min le bo Kurdan, xususı qet nebınrawebichukı begler u shex u mela u shah u geday Kurdimecel destı min u dawenı to firyakewe zu bebe xom u rohimo hazir, le bo def’eı belay Kurdimchi baxe pir le gul, hergız nebınrawe be be bulbulminı sewdazedesh wek bilbilı shax u chiyay kurdimle xizmet ba becemabim, be teyre her ebim me’elumkewabu, hudhudı shehrı Slemanı sebay Kurdimle suta chi bebakim, ke chon pash mirdinim Qane’ele chawı ehlı danishda, wek roh tutiyay Kurdim

10.5 Penc xishtekı

Kurd, weten, zanineyweten! dayim xerıkı shıwen u giryanitimeyweten! sutawı zamı derdı be deramanitimger xwa bomka be wela gyanfıday lawanitimeyweten! shewawı halı qewmı besamanitimdayima sewdazedey destı xem u hıcranitim

xom ezanim chen kesas u dil birın u rence rom!xom ezanim, chon ducharı zamı pir esh u besom!ba, bizanin yek be yek, Efxan u Turk u Fars u romkohkendey bestunı fırqetı shırını tomboye dayim be tewequf, canbelagerdanitim

eyweten! wela le bukı yekshewe zebatirıto, le dused kımya u zer u gewher chatirıbo xumarı kele beshik, to le mey sehbatirıto be mumtazı le fırdewesı berın e’elatirıboye wek bibil hemıshe talibı giryanitim

ew kesey tenya u be bekes roleroy be, her minim

34

xemfirosh u, xemkir u, ya xem be koy be, her minimger be rastı be tewawı, ya diro be her minimger le dinya taqetı ehzanı toy be her minimwa, muqımim eyweten, wek shaxı Hewramanitim

ger demıshim heldirun, dil nale u efxan ekachaw be be fıkrı derun, chon fere xoy dar giryan ekadar u berdi hodekem, her zıkrı ya Kurdan ekaeyweten bo to bifewtem, qochekey qurbanitim

min weku Eskenderim, kewtume naw gejı mematey Eristoy xiwendewaran, xırete bo rey necateyweten! wek be’eze kes giwe nademe hat u nehatger legel yadı toda, serfı kem mudey heyatwa ezanim munisı sed kewser u, ednanitim

Qane’ea nezmit peshewe, daxekem fayey chiye?min ezanim hewl u dadit besemer darı bıyeherchı haware ekey, lay betemız her fıfıyebawerit be eyweten! lafim le esh’eara niyesha’eırekı giyanfıday, aw u heway nıshtimanitim

10.6 Xem be ba nadem

ke min, xemxorı yaranim, yeqin qet xem be ba nademweku tutı shekir xorim, ch meylı xom be ka nademweku ce pe, be be ban u der u dıware kashanaemkelawe konı weranem be qesrı padisha nademke min ustadı sermeshqı wefadaranı ealem bimdilı xawen u be kınem, be be zuhdı parsa nademminı bubul binalenim, le Kurdistaneda bo gulshehadey mektebı ıshqim be ımzay Ewrupa nademle goshey zawiyey xemda, bigryem bo becemawımdurı firmeskı giryanim, be loloy shewchira nademdilı xunchey nepishkutim le sıney teng, ba teng behenasey etrı* efkarim, be sirwey bay seba nadem

35

ela ey ashiqı fils u fıdakarı mer u megelbizane qedrı meenay xom, be parey narewa nademewwa parawı cergim kird, be yekcarı le xwenı dilsherabı xwenı xom Qanee be bırey be beha nadem

10.7 Bade noshı

ke dulber bade noshı ka, ebe min xizmetı mew kembe shew awderı baxat u, be roj defeı chil u chew kemewende yas u bezarim, le cherx u ehlı em cherxeebe teqlıdı Mecnun u, xeyalı jını ser kew kemch rojeke xwa emro? Ke hawarı birındarımnewerim bangı bo heldem, be bolebolı jer lew kemmoqeder balı tund bestim, derı kirdim le naw yaranmeger emcar be nacharı, refeqı cinı u dew kemke baxı arezum emro nebe zahıd le mehsherdaıtir boch arezuy baxı henar u qeysı u sew kemxeyalim wabu, gochanı nesehet helgirim bo ranweku Musa le deshtı eqdesa, shiwanane her eıw kemShuebekim nedı shertı shiwanım bo be ce beneıtir bo xizmetı ranı, be be sud u be be xew kem?Chi xoshe Qanieı emro, le deshtı wehteda wek toBe hıway cejnı serbestı, le xwenı cerig parshew kem

10.8 Xerabatı

shewe pırı xerabatı, ısharey came mey kirdimtemasha ke! Le em lutfe, hewaley textı key kirdimle cholı cehleda, xinkaw u tınu u be ser u pe bumbe masi behrı zanını, be be tenkawı pey kirdimle ılmı badenoshı teperım bo zarı u shıwenbe ustadı kemanche u ud u tar u saz u ney kirdimkilılı baxı da destim, ke chume naw gul u gulzarle, lerze u shanekiskey befr u sermay mangı dey kirdim

36

weha ferı meley kirdim, le behrıi wehdeta emrole goranı be balay cheshnı ser u memkı bey kirdimchi umedı bu yarebı be tenya yek nezer Qaneebe sultanı xeyalat u be shahı sharı rey kirdim

10.9 Derun tarıkekan

bema zor giyanfıday parem, be eqlim yek le haciyanimselem dadanı naw ladem, delıle xelkı sharsanimkeshıdem dawe, sıwakim weku daney feqıranexirey tezbehekem diyare, ke min shgirdı sheytanimbe fel u desbirinıshim, nizıke bim be hacı shexwere binware, seyrim ke! Ke chende shexı rıshpanimdilim zor le eda emro, birom gacute birfenimsege bikujim, kere bidzim, ke wa bu min le axanim!!Eger be rencberekim be, ebe nawı binem segbabKe chon xom bapır axam u, kurı xanı qulı xanimTemashay tay tirazu kem, dilim zor xosh ebe KurdeBe hoqey Estemul chishte bikeshim bo birakanimBe gez sha bıkirim chake, be gez Sham u Heleb bıdemEmem zor chake bo rojı hısabı dın u ımanimKe bete barı dembazı u qisey zil zil le meclısdaWeku Qanee be qurbanı, shiwanı hozı Kurdanim

10.10 Daxı dil

zanın, Kurd, sofı

nema tirsı zemanı zu, ıtir daxı dil erjenimbe hezı meerıfet emro supahı cehil erfenimbe serbestı ewı derdı dilim bu, zahır enwenimlemewla xaneqa narom, be mewla tobe eshkenimheqı em Kurde bechare, le chawdabestı estenim

37

dilim zor xoshe emroke, exwenim be xem u be hemle kuche u shar u bazara, le ser her chımen her chemde sherte milqewı be xer, ebe binchıneket derxemhemu fel u qumar bazıt, ebe yekser beyanı kemeger sed defe machı key qurı jer kewsh u dawenim

zemanekı firawane, enoshim sherbetı talıderunim pir le eshear u, le tirsa defterim xalıshukur estake kuku me, be cheshnı kotirı malıkeway pestı u nezanınim dirı u yek defe dammalıbe lafawı xeyalatim, nemamı ılim erwenim

xem u derdı zemanı zu, weha chake ke ber ba demle sayey ılmewe shanek, le shanı shexı ulya dembe ser chu dewrı mehkumı le bo hurı teqala demle pırı kon u pashkewtey weku xom, lazime lademkuranı pegeyishtuy mektebim emroke edwenim

de ya shex sed esef bo to, nema shewqı dilı xoshitmehale taze ramim key be mekr u hıleyı boshitbifame qur be ser, chawit helene wa, le kwe hoshit?Eger to ehlı dını! Xwenı alem bo ekey noshit?were seyrı dilı min ke, ke chende pak u xawenim

xeyalim waye ta ew roje emrim hur u serbest bimbe roh dujmin be exlaqı rezıl u piyawı nakes bimdesim bibrin le ser nusın, le ser heq xoshe bedes bimle ser em parche sheerane, eger gırawı mehbes bimdemeke hazirı dar u shelax u ezyet u ciwenim

le rojeko le dayik bum, be pakı bum u xulqawimbelam chı bikem? Be zincırı esaret bend u xinkawimweten siwenim be kiwestanit, le ruy dinya heta mawimweku ması be serbestı, xewası gej u bin awimle binkı behrı fıkra gewherı entıke derdenim

le her la shorı mecnune, bizane husnı leylayeke chon her kes be umedı wissalı yare rıswaye

38

dilı min bo tureqı Kurdisane shet u shydayebe deste cheple ledem daxekem deng u teqey nayegele kes wa ezanin, xew ebınim yan erawenim

serim germe u be bagı berz elem, ey mılletı hoshyar temasha ken le ewzaeızemane u cherxı chep kirdar mele bawkim weha jiyawe, minısh her wa ekemreftarfilımı sınema cherxe egore roje sesed jarde chı bikem kes be giwem naka, ke axa nim u miskenim

10.11 Penc xishtekı le ser she’erı Miftı Pencwenı

Kurd,

le sayey ızzetı nefsim, le pasha merheba nakemle erbabı kerem durim, be kes xom ashina nakemkirası chermı xom edrim, siwalı ser ewa nakemeger chı lehzeyek derd u xem u qehrim be ba nademılahı zor shukur, umedı nane min le sha nakem

le tozı asheda xerqim, le tewqı ser heta ejnomne tirsı emrı mafewq u, ne mehkumı beratı tombelam chen xoshe ew toze, ke her xom amerim bo xomle sayey zehmetı qach u ser shan u des u estomle ber kes chaw ke ber nim u xeyalı rey riya nakem

birakem firsete emro bile bew yarı derınimle ser her dıne min emrim, ewısh her bete ser dınimke chun sheranye fıkr u xeyalı zındegı u jınimle ber talı zemane u sherbetı eshearı shırınimheta em du teeamem be xeyalı shekr u cha nakem

chi xoshe, ta jınit be, le lay kes kech nekey gerdinereq birje le naw chawit, le regey kasibı kirdinbe sherte ser be serbestı, le meydana beder birdin

39

be shalı xakekem razim u eyposhim heta mirdinle fason u gebrdın, ta ebed selte u kewa nakem

le ber pestı gelı Kurde, kewa renc u teqalamele ser em hoze chil sale, be tenya hewl u dawamebe talanı le des derchu, sefay em zeyd u mawamemelayı u xwendewarı, xu u rewishtı xom u bawameke chı min arezuy nan u jiyanı wek mela nakemle dax em cherxe kechbaze hılak u sıne chak chakimweku teyre helo ley da, kiz u xeltanı naw xakimbe be hoshı esuremo, eley sergejı tiryakimweha xerqı meraqı pir cexarı karı napakimeger xom bim be Luqman sedyeke derdim dewa nakem

de sherte shertı merdı be, le dinya ta heyatim bene hıway ser qelemdane u, ne umedı xelatim bele ser em haletı xome, eger betu subatim bebe umedim be serbestı le heshrısha necatim bele dinyada ke hıch kes, tushı azar u bela nakem

qenaeet* chake, wa chake bisachenim be shorbawekeway taqey minet labem, le ber kem shal ya cawele ber daney temaekarı, nekewme gejı hıch daweeger sheere bilem u neshrı kem, hıchim le kes nawele fıkra peyrewı merhumı zatı shex reza nakem

hezaran aferın Miftı! Le reftar u le ayınitbe wela heyfe to bimrı u birat helkate telqınitlegel tutinchı tekel ke, de Qanee sheerı rengıniteger Miftı yeke peyda nekey hawderd u hawdınitbile ta hem shikatı gerdishı cherxı le la nakem

10.12 ru, le mehweshan nek sade ruxan

ger nelen dewaneye yek shorishe berpa ekemhukmı cherxı kech medar u gunbedı xezra ekem

40

arezuy wesfı qedı, qed ererı* zeba ekemhez le pechı larepechı, Fate u Selma ekemhez le lence u wirde rewtı Amine u Uzra ekem

her kese erbabı ıshqe xoy le sade la edamin ke miftı ılmı eshqim, diwene fitwam wa edarefetı* shırın be shero, zehmetı kısra edagencı badawer le gejı behreda ber ba edaashqane hez le naz u, nazishı Tuba ekem

labe gudle, ısh le perchem, be zirey poyle u bilursheq le lewı be xezım u kulmı be surawı surqol be be xirxal u zer u, sıne be milwenkı murnamewe bore zelame wek sepanı sharezurmeylı giware u pilpiley banı serı Mına ekem

pelkeshorim des kewe, chıme le ser be pirj u bal?sed keret xiwa bıbire, rumet be be sipyaw u xalıshqı sade sarde beshik, her weku ashı betalher zirey lerzaneye, derwesh exate bezmı halıshtıhay xemze u nezaket, ay u of u la ekem

kur ke rut u qute eslen, hıch meze u tamı niyebe qetar u, giwar chenax u silsile shewqı chiye?darı lımo her kiche, be memke kur darı biye!bo yeke ley te biga lem sheere wesfı kafıyehez le zırey ser serını Rabeay* axa ekem

werne ser seyrı nezaket yarekey cılwe firoshtaze buke baneyı, yaxo le shexı koneposhger be nazo chawı derxa, xanimı dil pir le xiroshshex be rısh u mezer u simtı chilon nanete koshehlı wereim*, lek seyrı, welweley dinya ekem

boye xoshe, xelwetı tenya zirey lerzane bekich weku shemeı minewer, kur weku perwane begeh le bezmı bose bazı, geh meyı peymane beQaneeim emro xeyalı dulberı ferda ekem

41

10.13 Nekem chı bikem

ke bom des neda rendı desa teqwa nekem chı bikemesırıi zulfı tatatim, ke waweyla nekem chı bikem?le kuncı somey* zuhdim, hezaran shex shagirdele shex bedtir hemu serfı qedı tersa nekem chıi bikemelen Mecnunı zu sheyda be baly sewlı Leyla buminı sheyda fıday balat, eger leyla nekem chı bikem?ne Mehwım take mehwo bim, ne Nalım ta binalenimbe shorı sheerı shırınim, felek sheyda nekem chı bikem?le ewsafı Selaheddın qelem mandu buwe emcaeger wesfı xerafatı kurı Kisra nekem chı bikem?xeyalim waye bırı dil, le udı sınema dexemle bo em hoze cemawe, denge berpa nekem chı bikem?le goshey baxı Kurdistan hezar Qanee be bilbil bule batı baxewan emro, ke xom rıswa nekem chı bikem

10.14 Min u yar

ela ey mestı ashiq kuj, meke meneı dilı zarimreqıbı bexit bergeshte, hemıshe wa le pewarimminim mehbusı zincırit weku Yosif le Mısrı ıshqle ber xemzey keman ebro, weku Eyubı, bımarimke dım gulzarı gonay ew, witim bex bex, chi baxeke!weku bulbul le ser gulda, weha zar u birındarimbe goshey chawı mexmurit, shika qiflı qerarı mintewaw derchu le des eqlim, ke welı desht u kosarimbihemdıla, ke xiwenı dil, rengı da naxunı dulberelen pence hena renge, nezer ke, cergı bımarimbe ıstıhza witı mehbubı min yarı xezel bazereqıb sadey binalene, le ber leshawı eshearim*le tebeı sist u fıkrı kul, ebe chon sheerı xosh derbe?le Qanee qet nedey teene, bizane kone eyyarim

42

10.15 Xakı weten

ey xakı weten! qur be ser u be ser u pa xombo be hunerı ehlı weten, shetı cefa xomcemawe weten, bo wetenim xerqı fena xompestir le hemu hawser u hawmal u bira xomdur kewte u aware le her seyr u cefa xom

ey xakı weten bochı nema xıretı sheran?ey xakı weten bochı nema bezmı dileran?kiwa seltenetı elı* bebe u shakel u shırwan?bo mislexı pir xiwenı esıran u hejarandek lal u ker u kiwer u kiz u shex u mela xom

ey kaxezı terfıeı weten ! bochı dirawı?ey rewneqı bazarı weten ! bochı nemawı?ey xencerı sheranı weten ! bochı shikawı?ey xakı weten! chunke weha xeste kirawı !!ger shınit nekem, rureshı dıwanı ceza xom ..

bo ser kizı em hoze dil u cerg birınebo shını weten, chawı xıred pir le girınebe sheriye emro ke weha beshe hezınenurı beserı ehlı huner taneyı shınebe alet u shimsher, le meydanı wexa xom

ey xakı weten bochı weha kiwere wecaxit?pejmirde u be renge, hemu chımen u baxit?pir le sitem u cewre yeqın, derben u shaxitey xakı weten ! werdı shew u roje le daxitbo be kesı em xake, desa bendı bela xom

Qanee were emcare, de xewxaye be pa kebo xakı weten ferze be dil roh be fıda kepırahenı bednawı, be namusı kewa ke

43

sef bigre be Kurdan u le chopı we sema keew wexte bile xawenı her bezm u hera xom

10.16 Wesyetı dayik bo kich

kichim, roley kizoley berdebarımchiray runakı be destı u hejarımkichim, parchey nejakawı zemanemnetıcey ıhtımamı xiwendewarımwere, giwe ragire bo pendı daykitfereh bexshı, derunı be qerarımkichim, hoshı heya u namusı xot benekey kare ! ziyad key derdı karımnexoy hergız firıwı saderuyannebıte hoy ziyadı shın u zarımkichim, hoshyarı xot be taku mirdinweku min be, be ziringı u hoshyarımkichim, wela hemuy daxı kichanenexoshın u kizı u be ıxtiyarımne tenha wesyetim bo toye rolefıdakarı kichanı Kurdewarım

10.17 Kiruzanewe

xiwa, key be keway taze le ber kem?weya, parem bibe ezmı* sefer kemxiwaya, to ke qazancit neda pembe naheq bo ebe dayim zerer kem?xiwaya, min ebe takey be zılettemashay destı Etrak u Qecer kemxiwa parey le piyawı rezıleke min azam ebe her qur be ser kemhemu roje cezam sifrı meeashe*le rey ısha eger xiwenim heder kem

44

seeatek chawish u tawek meeawin*gehe chew kesh u xom hawmil be ker kemgehe newbet nehar u gahe leylıgehe sifte be her edna nefer kemke min kur adamim cennet be coyele dax Qanee ebe meylı seqer kem

10.18 Berwarı mejuy Ehmed Muxtar Caf

werin yaran temasha ken, le chawı pir le giryanimchilon qirchey derunim de, chilone cergı buryanimle batı min bilen bilbil nexwene qet be mil guldake chon taze le des derchu, esası keyf u seyranimfelek eger rehmı mawe, desa ba xiwen bibarenemelek namusı xoy derxa, hemu bın bo eza* xiwanimetirsim ger bilem sherim nemawe kes neka baweregerchi shahıde bo min xiroshı beshelistanimeya zumrey esırı xem ! ewa xem hat be ser xemdawerin ba qur be serda keyn, le bo ehwalı Kurdanimeger dıqet le halim key, ezanı zerbeyekı qurszihurı kird, le ser xom u refıqı ehlı nıshtmanimweten emro be giryano, le bo tarıxı way fermushika ejnom, dira cergim, nemawe nurı chawanim

10.19 Terkı rohh u ser

ta heyatim be le dilma, sherte mıhrit der nekemroj perestim ta bimenim, sucde bo exter nekemshert u ehde* meylı germit qet le lam sardo nebeta, serim nedrune caw u ziyaretı mehsher nekemwishke sofı rısh birawe, waeızı ser mınberimchon le daxı xeyrı ebrot terkı her mınber nekem?ger weku Mecnun le kewı Necdeda xo dagirimshemsheme kiwerem ker u bo shemsekey xawer nekemger le lewı leelı alit qetreyekim des kewe

45

rureshim ger terkı awı zemzem u kewser nekemnukı mujganı le xencer tıjtire bo qetlı minchon be care tif le shır u xenceru neshter nekemerzı* yarim kird, ke boch perchem le ser ruxsaritepey witim bezme ! le ser chı ud le ser micmer nekemher shewe dulber be nazo ru bikate menzilimrebı lal bim ger le reya terkı roh u ser nekemyar be ıstıhzazewe fermuy Qaneea mawı shukurlafı mıhrı to diroye, min ebe bawer nekem

10.20 Tenasib celb eka ebro

be xeyrez to meyl u meramı dil be dulber demrebı dil tushı zexme be, ke her ber nukı neshter demheta destı ecel komek be karim be le defeı xemeger ser berme be qeyser, serim ber shipı xencer demheta gul gul bibe kifnim, be zuxı cerg u xiwenı dille zemzem cem bidey giyana, chilon meylim le kewser demnesımı subih eger dudı henasey fırqetit benedemaxim wishke wek waeız, eger lutim le shesper demgele memnunı bextim bum be ları hate dinyawetenasib celb eka ebro, chilon qet ser le mınber demserim dana be berdı astanet bıkutim wird wirdxiwa helnagre dızey geraw ber denkı gewher demweha mestı xemim Qanee le ser xo chune ewzaeimmeger rojı qiyamet defeye* yade be mehsher dem

10.21 Heme zimankare

amed seba der sobihdem, sheq sheq derıde kerd xemawerd buye an senem, beshra lekom ya zuwelqelemeray che Leylı xoy nebu? bershı ceten erwam bezuche bikem? eyjim hey bawkeru, ez daxe an nazok qedemgel gel binim chux tasime, be xulay chi karim rasemetale bexel gıch kaseme, feryad ez an mahı heremchepel ke lewre derperı, yawa binu derew merı

46

chun xer be wencey ter zerı, fıshandudem kirdey elem*bizerizo, birizoyn, bizo mizalı kake shexwatim pinet, gere chenem, febet* ruhı bılkerembo xet perı dalkit qemer, golgune reng ahu siyersemıte qelbek hecer, gonate sawı gul be demkenı we qurhanı mela, keftim le daxit lawelagırom berew shay Kerbela, ta mı berandet der edem*bushe we yari nazenın, eray che neketa girınez vıl u chawim pir girın, kir tupe barı bu diremdewar sewarekı mezin, rimay rimo ez dax o xem

10.22 Xeyalim waye

xeyalim waye zurnayek le ser shax u chiya ledemqolı be earı* helmalım, le bezmı be heya ledemle kellem* tem eka dudı henasey sed weku Ferhadbe yadı shorı Shırınim, qulingı be beha ledemke min ustadı Mecnunim le ılmı shetiya emcale kewı Necdeda xoshe, ke lafı barega ledemseba mijdey bemin da, min be gul, gul birdı bo bilbilde ba udı mubarek badı bo badı seba ledemchi deste bu xiwa emro girey bedbexti labirdim?be beste cheple rezanı yedı beyza deba ledembe rehmet be dehol kut, wesyete chakı bo kirdimwitı ba, bezmı helperke, be yadı kıbriya ledemminısh wek Qaneeı emro, le girdı mame yarey xomebe zurnayı xoshbextı be shewqı padisha ledem

10.23 Nazanim xom chım

xetay bexte ke min dewane karimeger na, besh be halim hoshyarimbe qurbanit nebim, ey cherxı ser shetdebo, yawer nebuy care be karim?eger murxim per u balim le kiweye?eger wehshım le kiweye murxizarim?

47

eger berdim chilon her shew le layeeger darim le kiweye berg u barim?eger ınsanim ey cherxı cigersozıtir rehmit bibe bo halı zarim ..ewa umrim le chil diwanı ziyadenebu, care care bibıte xemgusarimke min mirdim le pash mirdin elen pemesef bo Qaneeı shırın nigarim

10.24 Cergı birawim

seyrıke, chi seyreke ! kizey cergı birawimbirwane chilon keyle, le xiwen .. perdeyı chawimzamdarı xem u mıhnetı eyyame henawimsemture bira dengı dilı pir le zuxawimperwane sıfet ashiqı enwarı chira xomdewane sıfet, ru le kej u shax u chiya xom

tawe weku Ferhad u, deme herweku Mecnungeh rendı xerabat u, gehe cheshnı Felatungeh hatemı dewran u, gehe siwalkerı memnungeh lalı be be ziman u, gehe shaeırı mewzuntenya u be be yawer u pisht u pena xombe cewher u be qımet u pir curm u xeta xom

nemdı be heqıqet yeke erbabı wefa beya xud be sedaqet kemeke piyawı xuwa bebo shexsı nebe, nefeı umumı le dila bebo be kes u be dest, weku bawk u bira beher min le xema, der be der u be ser u pa xomzincır le mil u besteyı naw dawı bela xom

em ealeme* boch wa le henay yekdı xirapinbo dujminı be est, fıdakarı (cenab)inashiq be mey u, zemzeme u ud u rubabinder heq be feqıranı weten pir le eıtabin*sed care elem qur be ser pest u geda xom

48

wek Qaneeı bedbexit, birındar u cefa xom

10.25 Bo cenabı

eger xiwenim birejin shew le ser cemzimanim der bikeshin taku ber pembe dest destarı nanı dujminim kemle hepsı zalimı em dewre birizembe zistana le naw befr u seholafelaqe u ezyet u, darkarı bikrembe hawına be aw u be be nanbe kiwerı bimxene sehrayekı dembe derzı kewı goyjem pe bikelinewey hatuwete ser zarim her eylemlewem pe chatire bichme wilateke kes nemnase xom kem u kurı kemeger Qanee le lay (.) behesht bexecalet bim, eger carekı tir bem

10.26 Ah u naley derun

ey xuwa chı bikem, le daxı bextı nahemwarı xomwa serim shewawe rega nabeme ser karı xomdil chilon nepse le daxı destı na edlı* zemannayele daste bibem, bo merhem u tımarı xomqet le esh u cewrı dujmin, ax u daxekim nebumin enalenim le destı cewrı haw dildarı xomher nezane to ebıne, xawenı shenekı* berzmin le des zanıne pestim, tif le her hoshyarı xom

10.27 Tole sendin

be serma, ra mebure kakı zalımle destı zulmı to, werane malim

49

be shew eshikchı mali xan u axambe roj kol keshı push u dirk u dalimeger rakem le bo milkı yeke tirleweshda qur be ser her eynı* halimle des qanunı pısı mır u axale her la bim, be des zulmo enalimde zalim noreme, xot ragire bombicheje sherbetı gurz u gopalimbe tenya chaw le quncanek bizaneesenim heqı zulmı chendi saalimheqı cutyar u pale u rencberanimheqı chewsannewey xom u minalimbe zebrı chekushı Kawe meshkı epijeqewarey puchelı, Zuhakı zalimchi xoshe bete dı, amancı berzimıtir koshk u teları mır nemalimchi xoshe hezı rencber rabimaleqela u zındanı axay bed fesalimchi xoshe min bilem axa chi karey?Bile: emro le gumrikda hemalim !!chi xoshe mır be eınwanı kirekarbile: ıshit niye emro betalimchi Qaneea be xof u endeshbileyt: zalim le kiweye, min zewalim?

11 Beshı N

11.1 Nazenın

ela ey nazenını shoxı shoxanxezale taqekey ser bendı kiwestanmekanit kuncı dilme, zor nizıkıle ber chı nabıye awazı giryan?be xem ger bimkujı, ew wexte shadimke xakekim ebim be toze daman

50

reqıb boye ezane min le latim !ke bulbul dayıma, ha, le gulistanle kushtin chon etirsim rojı sed car?ke lewı toye cheshmey awı heywandil u giyanim be peshkesh qasıdit kirdxirapı kird, hewalı day be hezaranzemane ısh u karı her be ekse*chi nisbet Qanee u ıshqı cewanan ?!

11.2 Her sekman

min u sheer u gedayı pekewe buynbe tehtıq her se hı yek buk u yek shuynmin u shex u mela her se be welabeheshtman da be shekr u bo seqer chuynmin u sofı u bizin her se be rıshınle rishman te biffikrın her weku cuynmin u kerweshk u begzade le tirsaser u giwe nizm dayim her weku buynmin dewane u hafiz le bo nanhemıshe qıl u qal u haw u hu huynmin u serkar u mır be ısh u karınke boye be wefa u be shrm u abruynmin u shexzadekanı ıstekanele pash chende ! le hey tur u le her tuyn

11.3 Serbazı

ser le bo serbazı chake nek le bo chetfey girandil le bo xemxorı chake nek le bo mıhrı kichanchaw eger firmeskı xwenın danereje bo wilatdek be kwerı her bimene taweku axir zemandem eger hawarı hozı xoy neka pir be le qursıne wek kotir nenale, pir be le janboye shanim pe ewe, barı xemim bo helgire

51

ya zimanim boye chake, bibre wek texı debanbo cilıt bazı qise u meydanı fel u des birın11.1

shehsiwarekim be cheshnı Rostemı Mazenderanbete ser barı kerem yek dane co nadem be kesxom be coye eyfiroshim, aw u xakı nıshtiman11.2

min be dem mılet* perestim, xizmetı Kurdan ekem11.3

xwenı babıshim erejim bo tema’eı yek qeranaferınim barekela ıshı xome chaw u raw11.4

du dil u, se dulber u, chiwar mamele u, penc shesh zimantawe Xandım* bo weten terkı hemu xorak ekem11.5

tawe shexı xaneqam u, tawe cerdey ser milantawe embını efendım, etr* u sabunim heye11.6

lehzeye seyrim ekey shex u mela u rıshekı panher shewe parem bibe teqlıdı sed Xeyam ekemher se’eate mey nebu, bermal u shane u teylesantawe Kurdim, rank u choxe u mezer u pestek le ber11.7

gahe shepqe, geh qelensu, gahe xudey ser gran

11.4 Legel Zanın

chakı chilonı merheba zanınbo pesh kewtinit hezar aferınbawerim heye be sıdq u yeqınher to pesh exey komelı be tınaferın zanın! hezar aferınshıre gerchekit kird be karebaasin u darit wek ker bar ebabe telıt wishe share u shar ebaaferın le to, zanın merhebaaferın zanın! hezar aferın

11.1 1,.., 7 keshaneye bo mamostayekı nıshtiman perwer.11.2

11.3

11.4

11.5

11.6

11.7

52

bireshkey shexsit kird be pensilınciger be tirshit kirduwe be kinınchen hezar shexit xiste zar u shınru, le siqutin gisht mat u hezınaferın zanın! hezar aferınzanın to wehshı denıte zimandirindey ser kew ekey be ınsankurı feylesof, be to wek heywanesuretewe kolan be kolanaferın zanın! hezar aferınle du parche dar sinuqe ekeydengı rojhelat bo mexrıb ebeygerchı car carısh zerere exeymishtekol le dem hejaran edeyaferın zanın! hezar aferınbe boney towe zik heledirinnexoshı naw zik le rıshe ebrinzincırı zorı zordarı echrindewlet be dewlet shar be shar efrinaferın zanın! hezar aferınashkiraye to shitekı chakıhoy serkewtinı diyar u xakıle gilop chatir berz u runakıle pesh kewtina siware chalakıaferın zanın! hezar aferınbelam ey zanın lem ziwır mebeto ser Eristo lem dilgır mebehez ekem genc bı, hergız pır mebelabe xizmetkar, sha u wezır mebeaferın zanın! hezar aferınher espabı xwen rijandinıher tosh espabı meshk pijandinıher tosh wasitey jin qıjandinıher tosh wasitey xak bejandinıkelebchey destı komelı be tınshestır rek exey wek hewrı behargule erjene le ser ta be xwarhejaran ekuje weku gelay dar

53

be boney towe zor eka zordarkelebchey destı komelı be tıngisht xetay toye ahı dilı tenggisht xetay toye le ruy getı cengto be deselat egorı le rengmalı xelk exon be luley tifengkelebchey destı komelı be tınqunbeley zere to henate karbe yek qunbele esute chen sharekey be mirdu chen kichı nazdarchak weran ekey ber koshk u telarkelebchey destı komelı be tın

11.5 Wesyetname

role! wesyet be ke mirdim seyrıi em esh’eare kehefteyek care temashay shorı em guftare kebabı xot reftarı chon bu, tosh her ew reftare keru le qazancı umumı u pisht le xawen pare kebere meydanı dilerı, her weku sherı jiyancergıi dujmin heldire u bibre weku texı debanrole! Lafı feylesofı le nadey hergız be demnokerı hergız nekey, bo hakimı Rom u Ecemchı le diltaye metirse bıxe ser nukı qelemgwe nedey role, be cewr u esh u azar u sitemrapere u bange bide, bo xizmetı Kurdı zimanberxı ner bo ser birıne, nek le bo doshın u ranrole! dayim chaweriwanı helmetı sherane bedujminekı zole Kurdı, nokerı begane beher be hıway deng dilerı u jını serbestane bekewte rojı xoy xerıkı toleyı du lane berohı shırınit derene, bo deway derdı giranru kere Qendıl u Ako, her bile ya nıshtiman!!Kelur u, Sursur u Geshkı u sharı KirmashaneketBextiyarı u Menimı u, hem Sahkelı u ShırwaneketMayidesht u Bacelan u Sanı HewramaneketPijder u Bilbas u Herkı u, Cafetı u Goraneket

54

des be des yektir girin, bo yektirı wek pishtıwante bikoshın bo jyanı Kurd u, xakı Kurdistanrolekem! xwendin bixwene mektebe dermanı Kurdte geyishtin merheme, bo zamı be samanı Kurdlaperey meju ezane, chon buwin sheranı Kurdbası baba Erdelan u, Zendı u Babanı KurdEwrupa nusiwye bo to, yek be yek wek dastantosh be chakı raygeyene, bo nexwendey KurdekanEw jyane! key jyane? wek kewı bendı qefesJer chepokey rafizı bı u, jer desey pyawı teresPet le mil bı u rat bikeshin, her weku tancı u meresNamewe ew core jıne, dek xwa neyda be kesqef qefı helqey kelepchet helbire wek palewanxot u mindalit be kusht de, bo rewacı Kurdistan

11.6 Legel bulbul

ey bulbulı be dane, min u to hejarınher du, weku yek mutezırı feslı beharınto cheshnı min u min weku to be kes u karındamaw u kiz u derbederı kuche u sharınya, bendı qefesxane, weya welı diyarınmin qur be serı destı felek, cherxı cefakarto dil be xemı, derdı gul u xuncheyı gulzarmin derbederı fıtneyı casusı xetabarto, be per u bal, le des zulmı liqı xarher du beyeko chake bileyn, dıl u hejarınto, shetı dil u, min be hıway berzı wilatimto, mestı gul, min be fıday ezm* u subatimbem core erom, sherte heta mawe heyatimta des nekeme gerdinı awatı necatimrum naye bilem: zadeyı sheranı shikarınmin, shıwen u giryan u eto shor u teraneto, bezmı sibeynan u, minısh ahı shewanemin, bo wetenı be kes u, to dane u lanebinwarın le bo surı kechı cherxı zemanebe such u xeta, bochı weha be besh u yarın

55

ey bulbulı hawderdı xefetbarı derun reshtosh her weku min, be kes u be yar u be xweshher du, weku yek pest u birındar u cefakeshkey be ke birını dilı her du bibe sareshbe bak bileyn eme la naw getı diyarınQane’e min u to, bilbil u xem, cheshnı bira buynbo yektirı em chware, tewaw pisht u pena buynher yek, le bo ew syanı tire, zor be wefa buynbochı min u xem? ıste le ew dwane ciya buyn?!bulbul le gul u, gul le chil u, eme le xarın?!

11.7 Bo kichekan

be zimanı kichekanı Qane’ewe witrawe:

eme ke kichın, dulberı dildarı cıhanınxunchey chemenı baxı gulı Kurdanınestere le ruy eme, chilon xecletı naberoshintir u pir nur, weku mangı cwanınweslı heremı eme, le bo xadimı Kurdebo be hunerı xakı weten! nesı heramınbe qımete lay eme, yeqın bergı chiwıt lıashiq be huner, mestı xezeb, texı debanınsheq lew kure, wa des be xene u, meylı hemamequrbanı kurı serkeshı, Kurdanı zemanınwexte be sefa sef ebesın rojı seyahetmayil be kurı Kurdı weku sherı jyanın

***eme ke kishın, qur be ser u mat u hezınınbo be kesı em xake, ciger zam u birınıney komelı gencanı musemma be minewerbo mergı weten, eme hemu elbıse shınınchon ewe hemu, be xem u be bırı wilatineme be xezeb, dil be xem u, dıde girınınsed kashke le cey ewe, sefı eme biwaye

56

et dı! ke chilon hazirı meydanı yeqınındaxman eweye eme jin u ewe piyawinewe be huner ?ı u eme metınınher roje ke ewe be emel seyr u sefa keneme hemu bo ewe xerık zarı u shının ..eme ke kichın her be kichı ’eaciz u pırındamaw u serasıme u be shewq u esırınQane’e, be hemu teb’eı xezel xwaniyekeyoshahıde kewa eme hemu mat u ziwırınefsuse ke ewe, kurı meydanı niza’einzor yazuxe bo eme, xerik nan u hewırınsher derche le xabat, xway ner u xway melakin, eme zor eybe ke be pisht u zehırındwene kiche eywit, be kichanı wetenı Kurdı’elane eya her chı ke bırın u sexırınem derpe le pemane, le pey be hunerı xakem ıshe le sermane le ser bed dil u napak

11.8 Qane’e u kereky

kerekim bu chi ker? wek baw u borankerekim bu chi ker? barkeshı dewrankerekim bu chi ker? cheshnı seyarekerekim bu chi ker? wek sherı meydankerı Nuhı nebe, bapırı em bulegel gwe direjı ˆsa, xal u xwarzanbe, lashe berz u, zik estur u ser zilkefel gurc u, perasu chıx u, gwe pansheqaw dar u, du shane berz u, mil qinckilik shor u, sipı tuk u, qewı danle kewshı sim, heta ları refısgeyxetekı mussteqım, be kesr u nuqsanshewe pem wit: chilonı yarı derın?ewa serma bizut, destim be damanıtir zestan u, katı dar keshaneweku salanı peshu bere cewlanne nanim hes, ne shekrim hes, ne chayı

57

ne bergı xom u jını baqı xezanhemu, her chawerwanı hımetı toynbinirkene be baro u, beyte meydan

welamı kere shın:

witı: Qane’e! esef bo be heyayıtheya, zor xoshe bo piyawı be wıjdanbe kam ce? kam gewir? kam nal u bizmarbe kam reshwe u cil, cil bend u kurtan?eme chil sale min barkeshı ewembe xew nemdı cewalı alif u dan!!wesay nalbendı min, wek teyrı enqa*nebınrawe, le ruy dewranı dewranbe ew nale qesem, netda le jer pembe ew coye qesem, nemnaye jer dan!qesem bew gaze nemdıwe be umrimbe ew chekushe, ke nemdı mer le ledanebe xerim nebe xeyrı zere zereger wirdıshı key e’ezam be gochan

11.9 Lemewla chı bikem

minim kemtir hejarı xakı Kurdanenusim komelı wıjdan u ırfanwerin! Kurdıne gwe bigrin le qewlimkitebı tir elem, wek bax u bestan11.8

le we’ez u mew’eıze u esh’earı mılıle te’erıfı wilat u aw u kwestanle fezlı gewreyı u, resmı bichukıle te’elımı minal u ehlı ırfanle chakı ıtıfaq u, komekı yekle halgirtin chek u, westanı meydanle bası kasibı u te’elımı nusın

11.8mebestı le (gulistan u bustan)ı Se’ediye.

58

le nasını nijadı dak u babanle koshish kirdinı, efkarı mıletle ewza’eı melayı u bası shexanminim Qane’e be tenya u be be kesxwa helsin le xew lawanı: nıshtiman11.9

11.10 Sheranı mekteb

ewe ey sheranı mekteb! wasıtey jını mininwasıtey jın u jyan u, rohı shırını mininkomelı ewladekanim, wan le zulmatı cehiltaqe ewe xwendewar u, neslı nurını mininmudde’eı ger be xeyalı nam u nengı min bikatbo wıqayey hifzı nengim, ewe perjını mininasiman nabe xeyalı, berterı u ziyadı bikaasimanı asimanim, ewe perwını minin!!sed ke dem u be berawim, min le kiwe (qurfe) le kiwete bifikren to xwa me’emurı* texmını mininmerheme teskını zam, duktere def’eı belabo dilı pir esh u zarim, ewe teskını mininger weku Qane’e le bo terfı’eı min koshish bikenlawekanı xoshewıstim, kolekey dını minin

11.11 Hejarı

gedayı seyre! ey yar u refeqangehe poshte be pıne u, gahe uryangehe ture le ewladı le birsagehe dawa le hacı bo lete nanbirakem! dewlemendısh wa ezanegeday bo ew dirust kird, zatı yezdanbe be rehme le der heq piyawı be des

11.9le nusxe destiyekeyda bew coreye.

59

firıbı xelk eda wek bechke sheytangeday beste zimanısh, hende rutene nanı hes, le bergı hes, le zistanle hawına le ber begarı axabe xemnakı ejı u exizete naw lankechı kiwexa eche, destı ekeshebe girye u zarı eykeshete meydanemesh runake, kiwexa cheshnı tancıbe dem kerweshkı bo egre le ser lanewey namusı be, nabe be nokerewı ınsafı be, nachete dıwan11.10

ewey wıjdanı be nachete lay mırewey rehmı bibe, nachete lay xanchi xoshe zig be birsı, pe be be kewshbe merce ru nekate, shex u qurban!!geda bı yaxo pasha bı, her emrııtir kilke leqe bochı le dıwan?!eger piyawı were! areqe bireje ..binirkene weku sher, bere meydanqezay ew bele, ew eyda be erzale du sed birnewı deskarı Elmanqezay ew dase ewsawı ke tıj bele se sed xencer u shimsherı zor jiwanqezay ew tozı gagerey sepanele du sed etr* u qesrı mır u xananegerchı Qane’eı zor zor hejarebihemdıla, be kes nale, bele xan

12 Beshı W, O, U

12.1 She’erı tur

KuKuKurdim, zzwanim, lelelale, tetewawne nezanı , mimimalı, kikikirdim , x xrawrefıqim, siswarı, bibiba bun u minısh

11.10mebestı lewaneye ke xizmetkarı eken u le dıwexanı axada dest be singyanewe egrin.

60

bo necatı hohohozim, lelebatı titifengsisıwak u ri ri rısh u kekekeshkolı shikawlelelay xom memelam u nenenemzanı shitexeyrı bası mememar u, qeqeqewr u, hehesawfefefıtre u, zezekat u, yeyeyasını nexoshe e agir , cecehenim, bibilesey be tawpipirdı sisırat u , hehehengwenı beheshthohohorı cicwan u , mememıwey tetewawdidrejı cececal u, kukukurtanı kerıkukukushtin MeMesıh u, e e ’easay bibinawe e eshik meminal u , gegegirtin sheshewehehehalı jijinan u, bibibunı be chawe e emane bebeyanim kekekirdin be she’erle minalı xexerık bum, heta bum be pyaw(Qane’ea) she’erit be safı qımet u nirxı nyeto, temate ke be lalı nawı xot xeytewe naw

12.2 Cergı buryan

birakem haletim giryane emrodil u cergim tewaw buryane emrobe yek lehze du sed halim egoryettemashay haletim seyrane emrole baxı mezre’eı* ıqbalı larimle xem ko ko weku xermane emroewende peste bextı shumı nehsimle bextim wa’eızısh sheytane emrogiriftarim be derd u be pizıshkimtedawım her xem u giryane emrositarey bextı nehsim wa le gomale eqreb talı’eim , mızane emroxemim tac u seraperdem nexoshınderunı dil eceb werane emro?weku (Qane’e) xeyalı gewreyım buke chi este xemim bo nane emro

61

12.3 Tehelkesh

ashiqı dil be xem, nekey ! hewa u xeyalı xurd u xew(badeye delgosha becu, taze be taze, now be now)kate ke yarit dete lat, le gejı xem etda necat(buse setan be kam ez u, taze be taze, now be now)chıte le sıhrı abidı, ya wishke zuhdı zahıdı(bade bexor be yade u, taze be taze now be now)to her deme merarete, ew her shewe nezakete(neqsh o negar o reng o bu, taze be taze now be now)(Qane’e) eger musherefı huzurı yarı xot ewe(qeseye hafezesh begu, taze be taze now be now)

12.4 Lasayı kirdinewe

Kurdıne ! rojı shadye, hemu de bene hat u chuwa derdı dil shukur nema, shadı biken be zu be zuchon shadıye le xoshı dil, wek coshı mencel bete kulzurna be a a a e a, dehol be

13 She’ere hemecorekanı

13.1 Mal besh kirdin legel birakem

bira ! wa bawkman royı be rehmetchak necatı bu, le derd u zehmetbawik bo hıch kes namene ta serkur ew kureye le (kil) bete der 13.1

mesele meshur biraman birayıbelam bew sherte kıseman cyayımaleke besh keyn be mela u qazı

13.1weku kilı hewr, wata le taqı kirdineweda derbiche.

62

yek le yektirı chak bibın razıew hesre shetey cute weshenedabine bo min hıch damemeneew pishıle cwaney pir xet u xalechish ba bo to be, rewneqı maleew cute mangay zil u zor xoreke yeke shine u, yekekyan borebo min .. du mirıshk ları u helke kerdabine bo xot, be be derdı serew mayne pırey zın helchirawemerhumı bawkim bo minı danawebeshı to le ser em mayne nye !bawkim fermuye xetay min chye?mis u mesıney le jenga pwawday bine bo min, le sax u shikawkıtele u goze, dıze u derxonehemuy bo to be le taze u koneqet pare nadey bo sipı kirdinmisger nanası, ta rojı mirdinziringey mencel u , zehmetı sınıle xwam gereke to qet neybını13.2

ew awe sarde , le ew cewenedaybine bo xot, her pey pekeneew hıze roney kulk u mudaredabine bo min, charim nachare ?le dergay hewshe taweku ser bandabine bo min ser pak hodekanemma le ser ban heta asimanhemuy bo to be, be kesrı u nuqsanherdukyan bo min ga sur u ga reshdu segman heye bo to le cey beshne kay bo bene ne cey bimalehıch erkyan nye, ew du gemaleshew ta beyanı be cut ewerinhelyan le ekey, sik pyaw edirinbira, wa malman tewawı besh kird

13.2le chape konekana nusrawe: ....... telebe, to qet neybını

63

hemu be zyado beshı xotit birdelhemdulıla be be dil yeshancya buyno le yek, be sehl u asanherchen mexdur bum, beshı to zorele ber taney ’eam, razım bem coreba, xelqı nelen birwane halıtema’eı kirde biray mindalı

13.2 Azız hılakim

azız hılakim, azız hılakimwek teyrı zamar, xeltanı xakimpech edem wek mar, tewaw xemnakimbe bira u be qewm be tenya u takimderdim karye, be yarim emshewcergı let u kut, zamarim emshewnexosh u aciz mehzunim emshewle Ferhad bedtir Mecnunim emshewezanim wadey axir heyateqet’eı zındegı ruy ser bısateax yaran le kwen? bochı be dengin?bo nayen bo lam? elbet pe lengin?!hey dad hey be dad, kwane yaranimkwane birakey carı caranimweten! kwa nesım etramezeket?kwa xak u xashak enber bezeketbe qewm u eshret be be bira xombe hawderdı dil, pisht u pena xom(Qane’e) be kirdey cherxı chep gerdechen hezar wek to, henase serde ?

13.3 Min u nan

ey nan ! bo toye sherı birayıey nan ! bo toye ajawle u cyayı

64

bo toye, bira , bira ekujele ruy meydana, meshkı epije

∗ ∗ ∗∗

bo toye, dinya, kewte gır u dadbo toye, tora, dayik le ewladbo toye, bawik firzend der ekakurı xoy duchar sed xeter ekabo toye cerde rege qet’e ekaregey hat u chu, le ’eam men’e ekabo toye awse, le awse zızemashela , shiklit chende temıze !!to her ew nanı, chen hezar felabo to damawe u , kewte helwelakurey zıkrı shex, bo toye ey nanzamı dil bo to be soye ey nanhewl u teqelay pasha bo toyeabiru chunı geda bo toyeasinger, bo to pık ewesheneqari’e bo toye areq erijeneher kes nanı bu ımanı heyeru surı meclıs dıwanı heyerewı nanı be shere tewawesher nanı nebe pishtı shikawe ?

13.4 Berı yeketı

ashina, were, ba ashina bınle ashna chaktir, her wek bira bınnet bıstwe bira , le pisht bira bemeger muqeder, le lay xwa bekomelı rewı sher eshikeninpolı choleke, baz erifenintenha penceyek hıchı pe nakireke kirdit be penc ke bergey egire

65

mishtekol ebe u naw dem eshikeneregı bina gwey dujmin episeneestesh min u to, ba wek bira bınweku perwane u shu’eley chira bınmin min u to to , neyenıne kargwe nedeyn be qewl, bedı rojigarbe dilekı pak bo yek xemxwar bınbo sudı yektir dayim hoshyar bınke hat haw xwen u kurıi yek xak bınebe der heq yek bo chı napak bın ?tema’e nekeyne namusı yektirbo rohı yektir, nebın be agirbaw u bapırman, wa bunaye zueste ısh eme le ceye tir busemerı wehdet nebu bo ewanyekeyan Kurd bu yekeyan Goranem ser sheqamı ew dergezenıdujmin bun be yek dujminı xwenıem xelqı goyje, ew sabunkeraneshıshane yek be sheq te heldanmin men’eyan nakem , zeman weha buıxtyar be dest (pyawı bela)13.3 bukwer destkeshe etxate naw chaltyaya der nayey heta hezar sal

13.5 Reshbelek le cejnı ladeda

kurgel wa dısan rojı shadyebezmı helperke u , dil azadyechirpey gewre kich, ru ekate malaraysht eka be lifkey desmalcharekey xamek, ekate kolıxirxal mechekı cheshnı seholımilwenik le mil, lule le ser dilchaw pir le xemze, rumet topı gul

13.3 ıshareye bo gewrekanı rabirduman

66

qef qef zulfı resh , pech u lul wek martekel lachenax le ser ta be xwarbirqey berchawe u , kilaw zeregrıcey qirtaw, wek rehaney terwirshey gware gwe, zirıkey lagırharey pilpile u , silsiley zincırshortike u kemere , heyaseyı pishtgo yexe ta xwar, cwantirın le gishtkewshı Yemenı, rewishtı ladele helperkeda ke her xishpey dekewa toze al, kiras meylew sursirkeyı kolı birq eda le dursuxmey narincı go u delek pewele jer suxmeda, du shekre sewexaw xaw be weney, nımche xezalandet bo saratı qeraxı malan

∗ ∗ ∗∗

destey herzekar, ranik u choxe chakyek yek ko ebin, wek sherı be bakkilash hewramı, pestekı banepishten ketan chin resmı zemanekewa u pantolı le fasonı cwanfeqyaney du gez exate ser shandemanche le pisht, fıshek lox le miltezbeh kareba toze denik zilxencerı deban, kalan tewaw zıwnexshın kirawe, em dıw u , ew dıwdese sirı al lifkey ber kemersuchı dese sir, ser mishtuy xencerkilaw grunı gire chin tewawlifke le la shan, mishkı tekelawkur u kich lewya tekelaw ebinhemu bo saray la malan echinew kiche cwane u ew kure qozedete kaye cejne pıroze

67

be dem pekenın, ıshare be chawyek bo yektirı aram tya nemaw

∗ ∗ ∗∗

kate zurnachı ke eyan bınehıch bır u hoshı le la namenekakey deholkut, dehol le ser dilew le zurnachı, chaktir dete kulbe be pe witin sa, tif le gochangirmey deholı egate asmanzurnachı pıqey zurna derdenese car le ser yek pya epıqenepence shil eka emcar le ser kundenete sema, hezar weku minbe, bekir begı u fetah pashayıexate cule tewaw awayıhende shore jin ke meylew pırinsipı u nerm u shil, qashı penırinbırı zemaney gencı dete dileden le mezer her yek chepke gulbe boney seyro, den bo ser shayıyek le yek tirı mubarekbayıemca, kich u kur bezmı reshbelekqetar epekin , des egirin be yekyek bewe jine, ter pırı ter poshtoze chermele u, tewawı dil xoshser chopi egre , be lence u larekur u kich tekel, rız be qetareem shan ew shan, wek kewı pir xalhel esurene, pey le pey desmalkur u kich tekel dene ser shadıeley wer egrin, emrı azadı !!

∗ ∗ ∗∗

68

sa dil bilerze, sa chaw birwanesa dem pekene, heta etwanesa xem hera ka, mil xoy bishkenesed hezar qeyser lewya, nanwenemamey rısh sipı dete ser seyranher bır ekato le carı caranezane eme ıshı xoy bwepırı u hezar eyb, le destı chewke ser chopı kesh ıshwe enwenemameysh bew core, ser eculenesıngı pey car car eda le zewıbır nakatewe le kokey shewıle naw xeyala weha mes bwenazane axo, dere yan zwekıse tutinekey der dene car carsebıl te eka beramber qetardukel le lutı wek qefı reshmarpech pech dete der, le ser ta be xwarbem core bezm u hela u herayekate ezanin esrew* dwayebetalı eken , echinewe bo malbo ser ısh u kar, naw mal u minalshabashı chawesh, direm u dınarda ebarenin wek hewrı beharbo tenya rojek wa tekan edenaxo bo cejnı serbestı chı biken ?

13.6 Hetıw le rojı cejna

cejin, rojeke rojı shadyerojı seyran u dil azadyerojı nıshat u keyf u demaxerojı seyran u, seyranı baxegisht kes be dil xosh le naw minalıhemu be meram hal u ehwalıhemu lıbası taze le ber dahemu mezerı shırın le ser da

69

em bo malı ew, ew bo malı emesurenewe be be derd u xemdem be pekenın, dil pir le sirurlıbası beryan zerd u sewz u suremma bo hetiw, rojı zaryerojı gryan u be qeraryene dayik ser u cilı eshorene bawkı heye, bergı bigorene parey heye, bıba bo seyranher weku baqı destey hawseranbe be xemxor u, be pisht u penabe pekenın u, be hera u zenaser kiz u peshew , le bin dıwaranaciz u melul , wek azetbarandilsozı nye des xate shanıxercı ew roje kate gırfanı

13.7 Sikalay Nesrın lay Qane’e

selamun eleyk mamey ıxtyareleke selam kıjoley nazdarmame ! be ashina deyte pesh chawimrole gyan renge, min zor gerawimbe qeyrı nebet nawit nazanimnawim Qane’e u sheyday nıshtimanimtoy mela Qane’e ? sha’eırı hozı !dayim chaweriwan bo berzı kozı ?!role gyan bele , Qane’eim nawebo xom u bo to, cergim sutawemamosta eme gisht besh xurawınbelam, le lade tewaw fewtawınbıstume car car, ke nawman ebeyey bo hawarman tewaw bo nakey ?ewel ta axir, her besh xuraw buynle naw komelda, ser danewaw buynheta minalın zelıl u xwarınaciz u melul, dayim xembarınga, zecr u ledan ga be rut u qut

70

chilkin u pilkin weney melkemuteme heshtaku, wayn le dewrı berdchaw heldurawın be henasey serder bilem emshew echime sınemaelen to kichı heyat bo nemager bilem emro echim bo qetarechim bo geran lem shar bo ew sharhey lem ner kurke, ke peyda bwe ?!abiruy shırını le des der chewya bileyn emro katı beharekatı seyranı gul u gulzarenıwero dwaye bichın bo herdanbo seyrı behar, legel hamferdankiche , to kichı, dakewe le malnabe , beyte der, be direjayı sal

∗ ∗ ∗∗

ewel ta axir, eme her dılınjyan sutaw u , zar u zelılıneme nawerın bileyn ınsanindaykı diwa roj, destey lawanınhisabman biken, bo helbijardinrojı ıntıxab, bo wekıl nardinher weku besher peman bixweninle ser xorayı meman renceninemesh weku kur, hez le jın ekeynhez le zanın u tekoshın ekeyn !

Qane’e:kichim be ser chaw , korpey shırınimya xwa be kizı ıtir netbınimhıch xefet mexon , dnya goraweKurd le xew chawı chak hel henawepetan exwenin, zor be arezube meylı xotan, etan den be shule mal u mırat beshtan da enire

71

legel kurana ferqtan naxireıtir xem mexon, nurı chawanimahuy byaban , daykı kuranim

13.8 Qane’e u shwan

roje rem kewte ser bendı shaxekewekı darsan berze demaxekatısh chi kate ? katı behareKurdistan hemuy cheshnı gulzarekatı azadı dılı zistaneseyr u temashay dıde mestanenizar pir le gul , gulı firawansewz u sur u shın wek dilı lawankeres le ser chuz, mene be xerwarhelekok zor kok , kashme le naw xarrewas sipı u saf, weney shushey zıwshemal ley eda, em dıw bo ew dıwpıchik be yek chil, wek min tenya u takew le say seber min ametey xakxuje gela lul, qumam kilaw lartirıshke u terle , hezaran hezarwenewshe le chem., le pay befrawanhelale birme, firmesk le chawanke zanım dnya tewaw gul geshtechepkey nizaran cheshnı beheshte

∗ ∗ ∗∗

palim da be pal dar mazudarerwanım ke tik tik etrı ebarenwarım le lama hende heywanepirmey megek u teqey gochanedım, newcwanek kepenik le bergalok le mechek, kilaw le lay ser

72

shimshalekı zerd le toy pishtenemer chak tefikrı erna naybınımerheba xalo, chonı kake gyan ?lewya kewte beyn , Qane’e u shwanmame be xer bey , xelki kam xelıchıt le win bwe , bem core welı ?witim babe gyan dilim win bwe !ey to nazanı ke bo kwe chew ?pekenı witı: mame dil gishtmanesuretewe bo deway nıshtmantoze raweste, bangı bikem botbıxemewe naw sıney tengı xotnewı le shimshal le heway (hey dil !)hey dil ! hey namerd, hey nazik wek gul !ke pencey culan , her yek hewayeher yeke denge, her yek newayegwem girt kewte ser bezm u shorı neychopı chemerı, miqamı (wey wey)ga (mına mına) , tawe (tel u bel)ga (leylı leylı) heway lay megeltawe (xiringeke) , tawe (ay nexshan)ga (chawe reshe), bezmı (shane u shan)tawe (se peyı), ga heway (lay ran)ga (hey swar hey swar) bezmı ruy meydanga (sewze sewze) , taw tawe (heyran)ga (buk u xesu) , bezmı jin henan

∗ ∗ ∗∗

xawı kirdewe kirjı demarimkewtewe bırim , yarı dildarimkiz kiz boy giryam, ta tewawı kirdzanı peshewim , shimshalı labird ?

73

13.9 Jyanı kich

kichı beste ziman dewrı jyanısınemayeke eger bizanıke le dayik bu, ahengı nyeelen: ay kiche ! fayıdey chye ?pe pırozaney kes bo nahenehıch kes be chake hergız naydwenepir u pıre jin, dewrı daykı edenher yek be core dilxoshı ekenxem mexo, xwa le ser kerem bekurishit ebe xatirit cem bebo ıshı naw mal, bo hat u choy deremısh pewıste le cey karekersed sal nexosh bet, nabıne dermanle cey dilxoshı , her chepok ledannabe nan bixwa ta hemu xezannechete dwawe, le ser sifrey nanle pashan emısh eger netorele pashxwan bxwa u , hacet bishoreeger bitore , hıch kes nazanebe birsı egrı, heta etwane

∗ ∗ ∗∗

nabe be dartash, nabe be tucarnabe be nalbend, nabe be etar*eger le hewshe , ser benete derdaykı tey exure, be heyay maker !em beste zimane, heta pazde saldıl u gırawe, der nache le malkate gewre bu , dene hat u chube lay naxerı kich eden be shule kurı westa u, bezaz u qesabdawakarı ebin, le chak u xirapnıwe efendı u hacı jin mirdubechwe xanedan , kon u rabirduemca dak u bab ekewne tegbır

74

gwe naden bewe cwan be yaxo pırtemashay eken, her parey zor beıtir keyf xoye , resh be ya bor bekichı beste ziman agay le nye !nazane chipey dak u bab chye ?babı dete cwab, hajı zor chakexawen pareye u , zor zor dil pakegwe meden bewe , danı nemawetemenı cwanı tewaw fewtawelire u mecıdı le take u cutekomelı kirdwe , ta arezute !kate kich zanı ke eyden be shueyden be hajı u dnyay le des chuxur xur firmeskı le chaw dete xwarpech eda le xoy wek marı zamarele hey cwanı ! hey dnyay roshin !hey dayk u bawik, hey dos u dujminhey gewre kichan ! haw ser haw ferdan !hey besh xurawan, henase serdan !!bochı komelı himayey heywannapirsin le hal jyanı kichan ?!er ınsanısh nın , me’elum heywanınbochı be xemxor le ruy cıhanın ?!xiwa hafıztan azad ken gerdinwamin rekewtim , bo sharı mirdin

13.10 Dostı be umed

dostı be umed, rojı duwaneewısh nek be dil , be ser zimaneeger bo tema’e dostı ekeynewela meyke ! abruy xot ebeysalekyan min u ashinayekimle ashna chaktir, wek birayekimbo nef’eı shexsı buyn be ashinapishtı yekman girt , her weku bira

75

min uned be ew, ew umed be mindostman kwer ekird, chi jyayı dujminaxirı hıwaman le yek des nekewtbuyn be zıdı yek , wek agir u newtmin newım le dar , ew newı le berdherdu xecalet, herdukman reng zerdher kes aqil be, qet weha nakabo dostı wa, abruy xoy naba

13.11 Lay laye

hey laye laye , role lay layele kizı Kurdan dengim der nayeroley xoshewıst , ciger goshekemmerhemı zamı be peroshekemwek to perwerdey damenı minıbechwe sherekey xawenı minıminısh le bawesh dayke tira bumbe shırı rastı be xew kira bummin rasipardey bab u bapırimfermudey ewan her wa le bırimba , bot beyan kem wesetı ewanbo chi xayeyek , minyan pe geyanminyan pe geyan , bo xizmetı tobo be xew kirdin , bo zehmetı tohey laye laye , role lay layeshala lay layey gisht kes wa bwaye

∗ ∗ ∗∗

role ! em shire , shırı sheraneshırey nı’emetı xakı Kurdanerole ! beshkeket darı qezwanenemamı mendey baxı Babanebenı desrazet xurı shekı kaldabestey kwestan, chiragay ser yal

76

awı xwardinewet, kanı (Ceyran)echeshtit birincı deshtı (Malwan)ehey laye laye , role lay layexozge toy nıfaq hergız nebwaye

∗ ∗ ∗∗

shıre rastekem nexoy be diroserserı nebı nemkey rence rohergız namusit be pare nedyawel Kurdı xot aware nekey

∗ ∗ ∗∗

role min boye to be xew ekemrencı damawıt legela edemtosh xizmetkar bı bo gel u hozitqet qusur nekey bo berzı kozit ?hey laye laye, role lay layemıletı be xew , ru le belaye

∗ ∗ ∗∗

role ! xayen bı be aw u xakitdek ecel bigre damen u chakitto be xew nakem , bo xew u xwardinya wek hende kes bo chaw shor kirdinkurim ! netbıstwe , meshurtir le gisht ?(ser bo ser birin, nek bo serzenisht)

∗ ∗ ∗∗

role ! her kate xwenit birijebe guley dujmin meshkit bipijerencim helalit shırim noshit bekizı Kurdistan feramoshit be

77

hey laye laye, role lay layekomelı nezan , wek ka u baye

13.12 Goranı shıwen

hamseran derde, ..........ser dawe le dil, yek giran derdeax bo dilsoze, dax bo hamferdeya yeke wek xom , henase serdedes keyne mil yek danıshın be hemtekel bikeyn derd , xem le banı xemmin bo ew shıwen , ew bo min zarıbideyn be serda be be qerarıber pa kayn meclıs zayele u ro rowaweyla xeyne sehra u kej u koshumshaljen ! shil ke pence le ser neychopı chemerı miqamı wey weyderwesh to dınit berzoke defitbigre kemey def , be hezı kefitlede le miqam chewashey chepgerdchepgerd dewran , saheb muhrey nerdtarchı ! tarmuskit ba rıshey dil bemiqame bile ba dil xecil bexosh xwanan bang ken, helkene qetarferdı Mewlewı daney gewherbartemurey nale u kemanchey giryandeholı hesret , udı elfuxanher yek le bezme , her yek le dengeher yek hewaye , her yek le rengesa bidene yek , bezmı neqarearamtan nebe subh u ewarebeshkim sakin be girey derunimbibirjeto zam , cergı pir xunimserim le weswas mıhnet azad beqelay meynetim yekser ber bad besate ser benim we banı serın

78

bır dem we kirdar zemaney berınyade kem le hal yarı dur wilatdur kewtey gerdun , rehendey bısatdemaxim be bay weten runak beayeney derun le xefet pak be

13.13 Ax bo temenı cwanı

tafı cwanı, ............sermayey nıshat , tafı cwanıezıztir le aw cheshmey heywanıwasitey qanun , resmı ınsanımeta’eı qebul , parchey pir qımettacı ser shahan , nıshaney rehmetta , to le lam buy sahıb rewac bumbe dem xom nebe , qabıl be tac bumla juru nishın destey e’eyan bumzor xoshewıstı destey yaran bumbala rek u rast , her weku chinarchak u pe kewtu , le ser ta be xwarchaw weku durbın , ejno be tekanhenasey serdim , rast rek u rewanne kokey derun , ne hajey belxemne deste lerze , ne dıdey pir temne witwı roj , ne lirxanı shewne sıxey ser sing , witwı nere kewne pencey nawik , ne kolincı shanne boley minal , bo ısh u firmanne qebzı meclıs , ne chepokı jinne filchey tıke , ne lık rijandin

∗ ∗ ∗∗

79

14 Serchawekan:

[Q ] Burhan Qane’e; Dıwanı Qane’e, Zankoy Silemanı, 1979.

80