cumhurİyetten bugÜne tÜrkİye’de saĞlik

AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

2

CUMHURİYETTEN BUGÜNE TÜRKİYE’DE SAĞLIK

Prof.Dr.Recep AKDUR


3

BİR ÜLKEDE “SAĞLIK” TANIMI

1. Sağlık politikası2. Sağlık hizmetlerinin

düzeyi3. Toplumun sağlık düzeyi


4

BELLİ BİR DÖNEMİN “SAĞLIK” TANIMI

Amaçlanan zaman dilimindeki üç sağlık bileşeninin izlediği çizgiler incelenir

Bugün nerede durduklarını saptaması yapılır

Başlangıç ile günümüzün kıyaslaması yapılır

Günümüzdeki durum ile diğer ükeler kıyaslaması yapılır.


5

SALIK POLİTİKASI Felsefe; ilkeler değerler, kavramlar

bütünüdür Politika; toplumu seçilen felsefe yönünde

yapılandırmaktır Sağlık politikası; sağlık sektörünü seçilen

felsefe yönünde yapılandırmaktır Sağlık sektörünü yapılandırma araçları ise;

finansman, insangücü ve örgütlemedir

TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKASI UYGULAMALARI

OSMANLI DÖNEMİ

CUMHURİYET DÖNEMİ

Refik Saydam (1921....)Behçet Uz (1946....)

Demokrat Parti (1950....)Sosyalleştirme (1960....)

Neoliberal geçiş (1970.....)

Aktif Özelleştirme (1980....)

Sağlıkta Dönüşüm (2003...


7

OSMANLI DÖNEMİ

Monarşi Saraya ve orduya devlet hizmeti Hayır bağlamında bazı hizmetler var ise

de, büyük kentlerde yerleşik Halk din adamı ve mütetabbiplere

mahkum Ortalama ömür 40 dolayında

ATATÜRK’ÜN SAĞLIĞA ETKİSİ

Kurtuluş ve Kuruluş yılları incelendiğinde; ulusun, devletin ve yaşamın tüm alanlarının felsefesinin, bu arada sağlık felsefe ve politikasının, bizzat Atatürk tarafından şekillendirilmiş oduğu görülür anlaşılır.


9

KURTULUŞ SAVAŞI

Emperyalist işgaden kurtlup, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın ötesinde, toplum ve devlet yaşamının her alanını “ulusçuluk” ve “halkçılık” ilkeleri çerçevesinde yeniden yapılandırmadır

23 Nisan 1920’de çalışmaya başlayan TBMM, çıkardığı yasalarla, daha Cumhuriyet ilan edilmeden Cumhuriyetin kuruluş ilkelerini yaşama geçiriyor, başka bir söylemle adım adım Cumhuriyeti kuruyordu.


11

Bir Numaralı Kanun:VERGİ KANUNU

Vergi, devletin ulus ve yurda karşı görevlerini yapabilmesi için gereken masraflara kişilerin katılım payıdır

Devlet ulusun tam da kendisidir “vergi verilmeden devlet de

olunmaz, ulus da olunmaz ilkesi”


12

İki Numaralı Kanun:İHANETİ VATANİYE KANUNU

Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk Ulusu Denir

“ulusal birlik sağlanmadan ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi”,


13

Üç Numaralı Kanun:SAĞLIK BAKANLIĞI KURULUŞ KANUNU

Güvenlik, huzur ve ülke savunması için sağlıklı yurttaşlara gereksinim vardır

Türk vatandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman üzerinde dikkatle durulacak milli meselemizdir

Ulusun tüm bireylerinin sağlıklı olmaları için sağlık koşullarını gerçekleştirmek, Devlet durumunda bulunan siyasal kuruluşların en birinci görevidir.

Özel kişiler ve şirketler bazı büyük ve ortak çıkarları yerine getiremezler

“Sağlık olmadan, ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi”


14

ATATÜRK felsefesinin ilkeleri

15 Ekim 1927 CHP 2. Kurultay’ı "Büyük Nutuk"u ile kayıt altına alınan, Atatürk’ün

"Cumhuriyetçilik", "Halkçılık", "Milliyetçilik", "Laiklik" ilkeleri, 10 Mayıs 1931 toplanan CHP 3.Kurultay’daki konuşması

ile "Devletçilik" "Devrimcilik" ilkeleri de eklenmiştir. Kısaca “Altı Ok” olarak adlandırılan bu altı ilke, Şubat

1937'de yapılan bir Anayasa değişikliğiyle, TC Anayasası’nda da yerini aldı ve devletin felsefesini oluşturan temel ilkeler haline geldi.

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eubat

http://tr.wikipedia.org/wiki/1937

http://tr.wikipedia.org/wiki/Anayasa

CUMHURİYETİN KURULUŞ FELSEFESİNDE SAĞLIK

Sağlık; ulus ve devlet olmanın vazgeçilmezi

Sağlık; huzur, güven ve yurt savunmasının vazgeçilmezi

Sağlık, ulusal bir konu, kişilere ve şirketlere bırakılamayacak bir devlet görevi

Tüm yurdu ve yurttaşları kapsaması Çevreyi ve sağlığı etkileyen tüm koşulları

gözeten önceleyen bir hizmet


16

İLERİ GÖRÜŞLÜGÜNÜMÜZE ÇAĞIMIZA UYGUNBİR SAĞLIK POLİTİKA VE ANLAYIŞI

..bu suretle millet fertlerinin dinç ve çalışmaya kabiliyetli bir halde sıhhatli vücutlar olarak yetiştirilmesi...

Türk’e ev bark olan her yer sağlığın, temizliğin, güzelliğin, modern kültürün örneği olacaktır.

Ulusun bireylerini sağlıklı kılmak için gerekli koşulları gerçekleştimek devletin en birinci görevidir.


17

Atatür’kün felsefe ve ilkeleri doğrultusunda; Türk ulusunun yapılandırılması 1938 yılına dek bizzat Atatürk’ün kendi gözetiminde yürütülmüştür

1938-1950 arasında arkasdaşlarının gözetimde devam edilmiştir.

1950’den sonra Cumhuriyet felsefesinin terki ile birlikte, sağlık alanı politik bir çekişme alanı ve ikircikli bir yapıya kavuşmuştur

Dr. Refik Saydam1881-1942


19

REFİK SAYDAM DÖNEMİ

1921-1937

Örgütü kurdu ve Türkiye’ye yayılmasını sağladı

Birinci basamak ve koruyucu hizmetlere öncelik verdi, tedavi edici hizmetleri yerel idarelere bıraktı

1928 Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı icrasına dair kanunu

1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu 1936 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı

Teşkilat ve Memurin Kanunu

Dr. Behçet Uz


21

BEHÇET UZ UYGULAMALARI

1946-1950

Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı Ülke yedi bölgeye ayrılacak, her bölge

kendine yeterli hale getirilecek 40 köy için;10 yataklı Sağlık Merkezi, her

on köye ziyaretçi ebe ve sağlık memuru


22

DP UYGULAMALARI

1950-1950

Sağlık merkezlerinin yayılması 1954 tüm kamu hastanelerinin Sağlık

Bakanlığına bağlanması Birinci basamağın ihmal edilmesi Koruyucu hizmetlerin ihmal edilmesi Özel sağlık hizmetlerinin

desteklenmesi


23

SOSYALLEŞTİRME DÖNEMİ

1960-

1961 Anayasası 05.01.1961 224 Sayılı Kanun Sağlık bakımını temel hak olarak ele

alıyor ve bir devlet görevi olarak tanımlıyor

1963’de uygulamaya geçildi


24

Dr. Nusret Fişek


25

Sosyalleştirilmiş Sağlık Hizmetleri- Bütüncül Yaklaşım

Evde ve ayakta tedavi hizmetleri Periyodik izlemeler İnsana yönelik koruyucu hizmetler Çevreye yönelik koruyucu hizmetler Yönetim hizmetleri Sektörler arası işbirliği


26

AKTİF ÖZELLEŞİTME DÖNEMİ

1980

24 Ocak 1980 Kararları 1982 Anayasası Sürekli reform arayışı Birinci basamağı ‘Aile Hekimliği’ adı

altında özelleştirme Hastaneleri özerkleştirme / özelleştirme Sağlık hizmetlerinin finansmanını ikili

sigorta bazına oturtma

59.-60. HÜKÜMET UYGULAMALARI

SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM


28

Sağlık alanına getirilmek istenen plan yeni değil

Hazırlanışı 1970’li yıllara dayanıyor. Bu yıllarda yeniden saldırıya geçen liberalizmin “Yeni Liberal Akım”ın hem bir gereği hem de ürünü

Yazılımı ve pazarlanması IMF tarafından yapılıyor

Türkiye’de dillendirilmesi 12 Eylül’den sonra ANAP hükümetlerince “Sağlıkta Reform” adı

altında topluma sunuldu AKP tarafından “Sağlıkta Dönüşüm” adı altında

güncellenip uygulamaya kondu


29

Kamu birimleri yerel idarelere bırakılacak Birimler (hastaneler) işletme esasına göre

çalışacak Birinci basamak ‘aile hekimliği’ adı altında

muayenehanelere devredilecek Bakanlık planlayıcı bir kuruluş olacak Kamu sigortaları birleştirilecek/ birleştirildi Teminat paketi küçültülecek Özel sigorta baskın hale gelecek Personel sözleşmeli olacak

SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM


30

SAĞLIK HİZMETLERİ KAMUSAL ALANIN DIŞINA ÇIKARILIYOR

SAĞLIK HİZMETLERİ METALAŞACAK SAĞLIK HAKKI ZARAR GÖRECEK KORUYCU HİZMETLER GERİ PLANA İTİLECEK SAĞLIK HİZMETLERİ KURALSIZ DİZGİNSİZ

YEREL GÜÇ ODAKLARINA BIRAKILACAK ULUSUN SALIĞI KÜRESEL SERMAYEYE TERK

EDİLECEK


31

Böyle bir ortamda

DEVLETTEN YURTTAŞA GİDEN HİZMET OLMAYACAK

YURTTAŞIN DEVLETE GEREKSİNİMİ, BAĞI VE SEVGİSİ KALMAYACAK

ULUSAL DEVLET ZAYIFLAYACAK

SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİM ve KURULUŞLARI

(2003)BİRİMİN ADI SAYISI

Köy Sağlık Evi 11740

Sağlık Ocağı 5936

Verem Savaş Dispanseri 272

Ana Çocuk Sağlığı ve Aile P. Merkezi

299

Hastane 668

Sağlık Denetleme Merkezleri 48

Bölge Hıfzıssıha Enstitüsü 7

İl Halk Sağlığı Laboratuvarı 79

İlçe Halk Sağlığı Laboratuvarı 31

ToplamPersonel Başına Nüfus

Sağlık Bakanlığı

SSK Üniver

DiğerKamu

Özel

HEKİM 95190 721 47330 9961 19568

6565 11766

UZMAN 43660 1571 15868 6230 9478 2598 9486

PRATİSYEN

51530 1331 31462 3731 10090

3967 2280

DİŞ HEK. 17108 4010 3211 610 904 926 11457

ECZACI 22322 2422 779 817 665 236 19825

SAĞ.MEM 49324 1391 34974 2067 3374 4431 4478

HEMŞİRE 7959 868 45812 11698 11267

4175 6107

EBE 41513 1653 37674 1817 169 448 1415

TÜRKİYE’DE SAĞLIK PERSONELİ ve KURUMLARA DAĞILIMI(2003)

TÜRKİYE’DE BAZI TEMEL GÖSTERGELER

(2005)

Toplam Nüfus 70,668,000

0-14 Yaş Nüfus oranı (%) 31,7

15-64 Yaş Nüfus Oranı (%) 63,5

65 ve Daha Büyük Yaş Oranı(%) 4,8

Doğuşta Yaşam Beklentisi (yıl) E:68,0 K:72,7 T:70,3

Kaba Doğum Hızı (Binde) 19,9

Kaba Ölüm Hızı (Binde) 6,6

Bebek Ölüm Hızı (Bin canlı doğumda)

28,8

Toplam doğurganlık Hızı (Binde) 2,3

Nüfus Artış Hızı (Binde) 13,3

AB ÜLKELERİ ve TÜRKİYE’DE BAZI SAĞLIK HİZMETLERİ ÖLÇÜTLERİ

AB TC

Hükümet Bütçesi İçinde Sağlık Harcaması (%)

9,2-19,4 9,0

Kişi Başına Sağlık Harcaması (ABD$) 398-2754 323

Yatırımlar İçinde Sağlık Yatırımı Payı (%) 10+ 3,5

Yatırımlar İçinde Sosyal Yatırımların Payı (%)

25-45 3,9

Temiz İçme Suyu Olan Nüfus (%) 73-99 69

Oda Başına Düşen Kişi Sayısı 1> 2,2

Bir Doktora Düşen Kişi Sayısı 176-613 787

Bir Sağlık Personeline Düşen Kişi Sayısı 160-990 1010

Bir Hasta Yatağına Düşen Kişi Sayısı 92-277 260

AB ve TÜRKİYE’DE BAZI SAĞLIK DÜZEY ÖLÇÜTLERİ

AB TC

Bebek Ölüm Hızı (Bin canlı

doğumda)3-10 29

Anne Ölüm Hızı (Yüz bin canlı doğumda)

0-52 80

Doğuşta Beklenen Ömür 71,3-80,2

68,7

Kaba Doğum Hızı (Binde) 9-13 19,9

Nüfus Artış Hızı (Binde) -12/14 17

TÜRKİYE’DE 1923 ve 2003 YILLARINDA BAZI ÖLÇÜTLER

1923 2003

HEKİM SAYISI 554 95190

HEMŞİRE SAYISI 4 79059

ECZACI SAYISI 69 22322

HASTA YATAĞI 6437 180797

10000 KİŞİYE YATAK 5,1 25,7

BEKLENEN ÖMÜR 43,6 70,3

BEBEK ÖLÜM HIZI %0200 %028,8

ANNE ÖLÜM HIZI %000200 %00080


38

cumhurİyetten bugÜne tÜrkİye’de saĞlik

Documents