CS.NCND NGUYEN KIM DINH

rw^

n ^

>

'^^

S i n h n g a y : 18.9.1931 Que q u a n : Xa Diie TrUdng, huyen Diic Tho, tinh Ha T^nh. Ndi d h i en nay: So' 8, ngo 140, dUdng Khuat Duy Tien, Thanh Xuan, Ha Noi. Dien thoa i n h a r i eng : 04.5540881 Qua t r i n h cong t ac :

v^.,^ ^L • 1959 - 1963: ThUc tap sau dai hoe tai ^ y ^ ^ ^ ^ DHTH Lomonoxo'p (Lien X6).

^K^ ^^^M • 1963 - 2002: Giang vien Khoa Ngii ^ • y ^ ^ ^ ^ H van, TrUdng DHTH Ha Noi, nay la ^ ^ ^ ^ ^ - ^ ^ ^ ^ trUdng DHKHXH&NV - DHQGHN Da tifng giii eac chUc vu: Chu nhiem Bo mon Van hoe nUde ngoai, Khoa NguE van (1984 - 1992); Chii nhiem Khoa ngii van (1988 - 1992); Chii nhiem Khoa ngii van (1988 - 1992); TrUdng Ban Thanh tra Dao tao trUdng DHKHXH&NV - DHQGHN. • 2002: Nghi bUu. DUde phong hoc ham Pho giao sU nam 1984, Giao sU nam 1991. Nhufng dong gop chu yeu:

Dong chii bien bo "Lich sit Van hoc Nga vd Van hoc Xo Viet" gom 6 tap. Tac gia cuon sach ve tieu sii eiia nha van X6 Viet M.Gorky trong bo saeh "Danh nhdn van hoa" eiia NXB Van boa - Thong tin. Tham gia viet nhieu bo sach eo gia tri. Khen thiio?ng:

Huan chUdng chong My ciiu nUde hang Ba (1985), Danh hieu Nha giao Uu tii (1990), Huan ehudng Lao dong hang Ba (1991), Huan ehUdng Lao dong hang Nhat (1997), Danh hieu Nha giao nhan dan (2000), Danh hieu Cbien si thi dua toan quoc (2001) va nhieu buy chUdng khac.

168

"ONC DO NCHE" CIANC DAY VAN HOC NGA

"Hat gi thi hat, lam gi thi Idm.

Nhitng ditng Idm ban dcf nhitng bong tuyet ddu miia...".

Moi Ian nhd ve thay hoac nghe mot ai nhae den nen van hoc Nga, nhae den Puskin, Doxtoiepxki, Gorky toi lai ban than nhd den nhiing cau thd ay ciia nha thd X6 Viet Xidorenko, nhiing eau thd eo Ian'thay da doe eho toi nghe. "Bong tuyet ddu mua..." • thay noi - "...mot hinh titcfng rat dep. Con ngitdi ta eo the cd nhiiu bong tuyet ddu miia: Buoi ddu tien me dan ta den trUdng; Ian ddu tiin ta phdt Men ra mot tinh ban than thiet; buoi ddu tiin ho hen ciing ngitdi yeu gap gd... vd doi vdi thay, van hoe Nga mdi mdi Id bong tuyet ddu thanh khiet trong tdm hon, tri tue...".

Sinh ra va Idn len trong mot gia dinh c6 truyen thong Nho hoc, cha la giao vien day Tieu hoc, thay da c6 mot tuoi thd kha em dem d thanh pho Thanh H6a, khi ay van con la mot thi xa nho. Que go'c thay d xa Diie TrUdng, huyen Diic Tho, tinh Ha Tinh, mac du la mot tri thiic Tay hoe, mot thay giao giang day van hoc Nga, nhUng trong cot each, phong thai, cii chi eiia thay van toat len dang dap mot ong do Nho xii Nghe. O nhiing bai giang, ben canh mang kien thiic ehuyen nganh cd ban bao gid thay Cling c6' gang truyen tai den hoe tro mot phUdng phap hoc va nghien ciiu khoa hoc hieu qua, goi gon trong 10 chU thay rat tarn dae: bae hoc (hoe rong), tham van (hoi eho that ky), than tU (suy nghi sau sac, can than), minh bien (bien luan eho ro rang), doc hanh (ra siic thUe hanh). D6 la 10 chii vang trong saeh Trung dung ma thay dUdc ong bae day ehijf Han, giang eho tii thud thieu thdi...

Toi den tham thay vao mot buoi sang mua dong se sat lanh tren can phong lam viec gae 2 am ciing. Thay, GS.NGND

169

Nguyen Kim Dinh nam nay da 75 xuan, cai do tuoi eiia nbOng ngUdi "xita nay hiem" nhUng doi m^t v in eon tinh anh va tri nhd vSn minh mSn l4m. Da nghi hUu nhieu nam nay vay ma thay khong liic nao ngiing lam viec, cung bdi mot tam niem luon canh canh ben long "hoe nhi bat yem, hoi nhdn bat quyen..." (hoe khong bie't chan, day khong biet moi - trich Luan ngii). Khong bie't bao nhieu the he sinh vien, hoe vien cao hoc, nghien eiiu sinh da trUdng thanh, nhieu ngUdi trd thanh nhOng nhan vat noi tieng, nhiing hoc gia dau nganh nhUng ho van eon lUu giU nhiing ky niem rat cam dong ve thay, ve tinh thUdng yeu, sU cam thong va se chia sau s4e cua ong "thay giao Nghe" d6 vdi hoc tro.

Tinh trr nam 1950, khi thay b^t dau di day d trUdng dan lap Quang XUdng (Thanh Hoa), trii 3 nam hoe dai hoe va 4 nam thUe tap sau dai hoe tai nUde ngoai, den nay thay da c6 50 nam diing tren buc giang. Thay ke: "Khi con Id hoc sinh tit lue hoc tieu hoc eho den khi ddt chdn vdo Idp dai hoc, toi hoc dong diu vd gioi d tat cd cdc mon, dgc biet Id mon Todn. Niem dam me cdc mon khoa hoc tit nhien da giitp toi ham thich cong viec nghien citu, vd chdc chdn rang neu khong cd nhitng biih dong thdi cuoc thi toi da di vdo ngdnh Todn. Thitc chat d mot so tritdng hop minh khong cd quyen lita chgn, cd le dinh minh lam thay da sdm tim den toi...", thay ngiing noi va mim eUdi, doi mat nhin ra xa xam nhU luc tim lai nhiing ky lie eiia mot thdi...

Nam 1943, chang thanh nien Nguyen Kim Dinh vao hoc bae trung hoe d trUdng Dao Duy Tii eho den ngay Cach mang thang Tam bung no. Thay chinh la mot trong nhiing hat nhan nong co't cua doi Thieu nien Tien phong thi xa, tiing cung mot so'ban be trong do c6 nha van Vu Bao tU bien tap va ra td Tien phong, in tipo (tat nhien ciing chi ra dUde c6 1 so). Cung tii day, thay dUde lam quen vdi nhiing ly thuyet ve chu nghia duy vat bien chiing, ehii nghia xa hoi... Ly tUdng each mang cua mot eau hoc tro trung hoe dan hinh thanh va khong ngiTng dUdc boi d^p. VSn tai trUdng Dao Duy Tijf, thang 6.1948, thay thi do tot nghiep va ehuyen len hoc he trung hoc ehuyen khoa d ban duy nhat cua trUdng, Ban Toan - Ly - Hoa. "Thdi diem md toi vita kit thiic phdn H cua hi trung hoc chuyin khoa vd ehuyen len

170

Idp dit bi dai hgc cUng chinh Id lite hodn canh gia dinh ngdy cdng sa silt, cha toi lai nghi hitu, thu nhgp gidm di, khd khan chdng chat khd khan. Ld con tritdng trong nhd (tren toi cd 1 chi gdi, ditdi toi con 4 ngitdi em), toi da quyet dinh nghi vd khong theo Idp dit bi dai hgc nita md xin di day de thay cha lo eho cdc em. Do Id nhitng ndm 1950 • 1951; Tritdng cap 2 dan lap Qudng XitOng nOi toi day dMe md d dinh Idng, ddi song cua thay vd tro vd ciing gian khd. Cdc Idp hgc ban dim vdi den ddu td mii; ban ghi' thi khong ra ban ghe; do ddi qud md so hgc sinh cit gidm liin tue; sudt an cua thay cUng chi cd rau md, cu chuoi don vdo mot phdn cdm it 6i. Nhitng cUng chinh giai dogn ndy da di lai ddu dn sau dam trong toi, do la bdi hgc ve tinh than di cong dong, ve td?n long nhdn hdu, thcfm thdo cua nhdn ddn. Hg sdn sang nhin ddi di nhitdng suat dn eho thay giao cd site md giang bdi..." - ke den do, giong thay trung xuo'ng. Nhu "lita thit vang, gian nan thit site", tii nhiing budc di dau tien vat va, ban iinh va pham chat sU pham d thay da dan dan hinh thanh va dUde tich liiy. Khong ne ha kho khan, thay da dam nhan day ca 4 mon gom Toan, Ly, H6a, Van vdi niem mong mdi dUdc truyen ba tri thiic den eac the he hoe tro. Vai nam sau d6, chang thanh nien Nguyen Kim Dinh dUde ra Ha Noi. Giang dUdng Khoa Ngu van TrUdng Dai hoe Tong hdp Ha Noi, 19 Le Thanh Tong da "md rong vong tay" chao ddn liia sinh vien khoa 1 (1956) trong do CO thay. Ngoai thdi gian den giang dUdng hoc, thay van tiep tue tham gia day d eac trUdng tU thuc de eo kinh phi trang trai eho ban than va dua eac em ra Ha Noi hoe tap. Tat ca eac em eiia thay gid day deu da " cong thanh, danh toai", c6 ngUdi da len chiie ong ba. Thay da ke eho toi nghe ve nhiing nam thang sinh vien that tre trung, soi noi vdi am ap nhiing ky niem kho phai md. Ngoai thdi gian hoe, vao ngay chu nhat, sinh vien the he eac thay lai bao hiing tham gia eac buoi lao dong xa hoi chii nghia. "Toi tU hdo vi minh da ditoc hgc tap, ren luyin vd trudng thanh d Tritdng Dai hgc Tong hdp Hd Noi, cdi noi tri thitc cua nitdc Viet Nam mdi. O day ciing hgc vdi toi Id nhitng sinh viin itu td nhat ditOc quy tu ve tit khdp cdc viing mien, eon day chdng toi la nhitng ngitdi thdy gioi nhat, nhitng gido sit danh tieng nhit Dang Thai Mai, Cao Xuan Huy, Nguyen Mgnh

171

Titdng, Hodng Xuan Nhi... Chinh nhitng ngitdi thdy Idn ay da trang bi eho toi nhitng cong cu cd ban nhdt de bat ddu sit nghiep nghien citu vd lam khoa hgc". Nhu mot tien duyen, chang thanh nien gioi Toan lai la mot doc gia me dam van hoc Nga ngay tif liic con theo hoc trUdng Trung hoc Phap - Viet (trude Cach mang thang Tam) qua nhiing ban dich tieng Phap eac tac pham cua Doxtoiepxki, Liep Tonxtoi... Gang doc, tim hieu va kham pha, cang yeu nen van hoc nay, chang sinh vien Van khoa da nuoi dU dinh se ebon de tai ve tieu thuyet cua Doxtoiepxki de lam luan van tot nghiep. BUde re quyet dinh trong sU nghiep eiia thay do la nam 1959, ngay sau le phat bang tot nghiep, mot so' sinh vien dUde mdi len gap thay Hieu trUdng Nguy Nhu Kontum. "Cdc em se tham gia Idp hgc boi ditdng chinh tri 1 thang sau do se dMe dUa di dao tao d Liin Xo. Ddy la niem vinh dit cung la nhiem vu phai hodn thdnh that tot...", moi ngUdi deu lang di vi bat ngd va sung sUdng. Thang 9 nam ay, ehuyen tau lien van chd doan sinh vien Viet Nam cap ga Matxedva. Nhiing chang trai, eo gai tre Ian dau rdi xa To quoc bao hiic dat chan len them eiia TrUdng Dai hoc Tong hdp Lomonoxo'p. Mang theo hoai bao, khat vong dUde hoe tap va nghien eiiu de trd ve xay dUng que hUdng, phuc vu sU nghiep each mang cua dan toe, thay va be ban b^t dau 4 nam miet mai "truy thu" nhiing tri thiic khoa hoc. "Ngoai nhiing gid hgc d gidng ditdng do cdc gido sit ddu ngdnh cua Liin Xo trite tii'p day, chung toi lai tim den thit vien de dgc vd nghien citu khong chi mot md rat nhieu loai sach thugc cdc linh vitc khdc nhau. Muon hieu sau vd gidng hay ditoc ve nen van hgc Nga thi phdi gioi ve ngon ngit Nga, phdi biet nhieu ve lich sit, van hoa, phong tue, tap qudn, nip song, nip nghi cua ngitdi Nga. Nhitng ngdy chii nhat, nhUng dip nghi li, nghi he toi thitdng bdt xe din tham hdu khdp cdc vien bdo tdng d thit do Matxecnja vd viing Idn can, d nhitng ncSi ay toi cd thim nhieu thong tin ve cdc nhd van noi tieng md minh yen men. Toi nhd nhat Id ky niem d Liningrat, noi toi may man duac ditng chdn gdn 1 thang dethdm lai tat cd nhiing dia danh cd liin quan din eugc ddi vd sit nghiep sang tac cua Doxtoiepxki Toi da din nai ong thitdng ngoi uong cd phi, dat tay minh len chiic ban md ngdy tritdc nhd van thitdng ngoi

172

thdu dim di' sang tac, rdi ditng lang hang gid tritdc md eua van hdo. Khong hieu sao ngay tit luc ay toi da cd cam gide minh se gdn bo Idu ddi vdi van nghiep eiia tac gid ndy... Ky niem ve dat nitde Nga luon ton tai trong tiem thiic cua toi dep vd ciing, trong sach vd thieng liing nhit mot bong tuyet ddu miia trong thcf eiia Xidorenko. Ngdy ve nitde, hanh ly md chung toi mang theo ngodi 1 cdi xe dap, 1 chiic ddi, 1 chiec qugt tai voi Id hdng ta sach, ai cung sdn sang bo tien tui de cd the ehuyen khoi tdi sdn vd gid ay vinhd..".

Nam 1963, thay ve Viet Nam va b^t dau dam nhiem cong viee giang day van hoc Nga tai Khoa Ngii van, TrUdng Dai hoc Tong hdp Ha Noi. Kho khan chung eua hoan canh dat nudc e6 chien tranh khong he lam giam nhiet huyet, long yeu nghe va niem dam me nghien eiiu khoa hoc d thay. So'ng d phong tap the, di day bang xe dap, mot phan Idn thdi gian trong ngay lam viec cung cay biit va cuon saeh, tai san nhieu nhat va dang gia nhat la saeh. Thay boi hoi nhd lai ky niem eiia nhiing nam 70, 80 eiia the ky trUde, thdi diem kho khan nhat ma nhiing tri thiie giang vien nhU cae thay khong bao gid quen...

Nhieu nam lien tue giii cUdng vi la Chii nhiem Bo mon van hoc Nga - phUdng Tay, Chii nhiem Khoa Nguf van (TrUdng Dai hoc Tong hdp Ha Noi), TrUdng Ban Thanh tra Dao tao, TrUdng Dai hoe Khoa .hoe Xa hoi va Nhan van (DHQGHN), d bat eii vi tri cong tac nao, thay ciing nhan dUde sU tin tUdng ciia cap tren, sU tin nhiem, yeu quy cua anh em, ban be, dong nghiep. "Khong lam thi thdi, con khi da nhdn sit giao pho ciia to chitc thi phdi nhiet tinh, ndng no vd Idm hit khd ndng cua minh, do la dieu md toi luon tit nhae..." - thay boc bach. Tham gia cong tac nhUng khong bao gid quen nhiem vu, phan Idn thdi gian cua thay danh eho nghien ciiu va giang day van hoe. Thay la ehuyen gia dau nganh ve van hoc Nga; ngUdi eo the giang day mot each he thong suot tii Puskin den van hoc Nga hien dai; mot nha nghien ciiu dae biet cd "duyen" vdi thi phap tieu thuyet Nga. Nhiing cong trinh, nhiing cuo'n sach ciia thay tu: lau da trd thanh cong cu tham khao, giang day, hoc tap, nghien ciiu d hau khap cae trUdng cao dang, dai hoc c6 ehuyen nganh van hoc trong ca nUdc. D6 la bo "Lich sit van hgc Nga vd Xo Viit" gom 6

173

quyen ma thay la dong chii bien, eting hang chuc cuon sach nghien ciiu c6 gia tri khae trong do cd cuon "Macxim Gorky" trong "Til sdch Danh nhdn Van hoa" da dUde nhieu the he ban doc yeu men. Thay eon thuc hien 6 ehuyen de ve ly luan va van hoe Nga eho sinh vien euoi cap; cae ehuyen de ve "Tieu thuyet Doxtoiepxki" (nhiing van de tU tUdng va thi phap), ve "Bakhotin vd nghe thudt ngon tit'\ "Mot so van de hien dai ve van hda hgc" danh eho nghien ciiu sinh va hoc vien cao hoc. Ngoai ra thay eon la tac gia ciia rat nhieu bai nghien eiiu dang tren cae tap chi ehuyen nganh vdi de tai ve van hoe Nga va ly luan van hoc. B^ng nhiing dong gop eiia minh, thay Nguyen Kim Dinh da nhan dUdc cae danh hieu va phan thUdng cao quy ciia Nha nUde: danh hieu Nha giao Uu tii (1990), hoe ham Giao sU (1991), Huan chUdng Lao dong hang Ba (1991), Huan ehUdng Lao dong hang Nhat (1997), danh hieu Nha giao nhan dan (2000), danh hieu chien si thi dua toan quo'c (2001) va hdn bet la sU yeu men, kinh trong eiia ban be, dong nghiep, anh em ciing cae the he hoe tro.

"Trii't ly cua mot ngitdi thdy", toi eon nhd nhU in da c6 Ian may man doe dUde mot doan trong bai ma tac gia Nguyen Chi Hoan da viet ve thay. Chan dung ciia mot ngUdi thay, mot giao sU giang day van hoc Nga dUde ve len nho nha, thanh tao mang dam cot each ciia mot ong do Nghe, mot mau hinh tri thiic ma d trong phong each va 16'i song c6 sU ke't hdp hai boa, nhuan nhuyen giiia nhiing net dep ciia truyen thong va hien dai, sU giao thoa hoan my giiia hai phUdng thiic Ung xii phUdng Dong va phUdng Tay. "Thich ky di gido nhdn gid nghich. Chinh ky dl gido nhdn gid thugn" (Buong tha minh ma di day ngUdi la nghich, giU minh eho chinh de day ngUdi mdi la thuan) - do chinh la triet ly so'ng ma GS.NGND Nguyen Kim Dinh da theo, da dung de ling xii vdi ban be, dong nghiep, hoe tro. Xin trich lai d day nguyen van doan tri an day tinh cam ma tac gia Nguyen Chi Hoan da nghi ve thay: "Khi ke ve qud khit, gido sit nhae nhieu han cd, ki' mot each hdi long han cd vi ky niem vdi nhiing ngitdi thdy hgc cd, ve nhitng bdi hgc lam ngitdi md cdc thdy CO la ngitdi lam gitang. Ong von Id ngitdi dgc nhieu, dgc rong tit nho vd khong bao gid ngitng hgc eho din ngdy nay.

174

Nhitng, cung nhit sdch da noi, cdi dao ngitdi qudn tit la phdi dem ra thi hdnh, chit khong thi chi Id chit d sdch. Id Idi d mieng... Ong bdo: "Toi luon tin d dao thdy trd". Nhitng cd le hc/n ai hit ong hiiu dao ly thdy tro ay khong chi bd hep trong boh bite titdng Idp hgc. Dang sau mot tieng "chinh ky"phdi la cd mot ddi hgc tap, trau ddi, ddu tranh vd song Idm gitctng; vdi hai chit "trgng dao" la cd mot ky citOng rong khdp, khong dUOe phiit gidy tri ndi cd vdi thdy vd tro, tit buc gidng ra ditdng, tit gia dinh din cong dong rong Idn; vdi mot chit "dao" ddy tinh than ly titdng vd doi dao y nghia, may ai dam ndi minh da chu todn bon phan. Ong quan niem rang, do "trgng dao" md "ton sit" chit khong phdi la do "ton sit" md "trgng dao"...".

Gid day, thay ngoi do, nhe nhom ma thanh than, ung dung, tam the eua mot ngUdi cam thay an tam ve con dUdng minh da chon, da trung thanh co'ng hien den ciing eho linh vUc ma minh tam dae. Trong cong viec, ngay ca khi da nghi hUu, thay van luon tim thay niem vui, sU hiing thii trUdc moi mot phat hien mang tinh hoc thuat va c6 le ciing nhd vay ma cuoc ddi da nhan dUdc tii thay that nhieu dieu, ong do Nghe - mot "canh ehim dau dan" trong linh vUc van hoc Nga...

Nguyen Minh Trudng

175