cristina crispim 2020 - embrapa.br
TRANSCRIPT
![Page 1: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/1.jpg)
Cristina Crispim
2020
![Page 2: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/2.jpg)
Apresentar para os alunos formas biológicas de caracterizar a qualidade de água, com bioindicadores;
Apresentar propostas para que individualmente e coletivamente cada possa entender como poderá agir para auxiliar na despoluição de ambientes aquáticos;
Entender as medidas de prevenção e
intervençã0
Objetivos da aula
![Page 3: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/3.jpg)
Fitoplâncton
Zooplâncton
Macroinvertebrados
Os seres vivos são indicadores
![Page 4: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/4.jpg)
Microscópicos
![Page 5: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/5.jpg)
São visíveis a olho nu
Encontrados nos sedimentos dos rios e lagos
Vivem no local por isso são bons bioindicadores
São coletados facilmente
Muitos grupos diferentes (Insecta, Annelida, Molusca, etc.)
Macroinvertebrados
![Page 6: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/6.jpg)
0,5 mm de malha
Coleta
![Page 7: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/7.jpg)
De preferência retangular para encostar no chão
Coleta com puçá
![Page 8: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/8.jpg)
Triagem
![Page 9: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/9.jpg)
Identificação por grupos
![Page 10: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/10.jpg)
Indicadores de Boa Qualidade de Água
![Page 11: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/12.jpg)
Larva de Ephemeroptera
![Page 13: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/13.jpg)
Larva de Tricoptera
![Page 14: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/14.jpg)
Indicadores de Qualidade Média de Água
![Page 15: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/15.jpg)
Larva de Coleoptera
![Page 16: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/16.jpg)
Larva de Megaloptera
![Page 17: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/17.jpg)
Larva de Heteroptera
![Page 18: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/18.jpg)
Larva de Odonata
![Page 19: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/19.jpg)
Indicadores resistentes à poluição
![Page 20: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/20.jpg)
Larva de Diptera - Chironomideo
![Page 21: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/21.jpg)
Annelida
![Page 22: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/25.jpg)
E se o ambiente aquático estiver ruim ou péssimo?
Deixarei de poder realizar agroecologia?
PREVENÇÃO E RESTAURAÇÃO
![Page 26: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/26.jpg)
Significa reter nutrientes para que não alcancem os rios, lagos, reservatórios, etc.
Saneamento Básico ecológico (fossas ecológicas)
TEVAP e Círculos de Bananeiras
Biodigestores caseiros
Prevenção
![Page 27: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/27.jpg)
Círculos de Bananeiras
![Page 28: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/33.jpg)
TEvap
![Page 34: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/39.jpg)
Retornar um ambiente a um estado anterior ao poluído
Biorremediação - biofilme
Restauração
![Page 40: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/40.jpg)
biofilme
![Page 41: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/41.jpg)
Restauração do Rio do Cabelo
![Page 42: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/42.jpg)
RESTAURAÇÃO DE RIOS
![Page 43: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/43.jpg)
MANEJO DE PLANTAS AQUÁTICAS
![Page 44: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/44.jpg)
MANEJO DE MACRÓFITAS
![Page 45: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/45.jpg)
Substratos artificiais para biofilme
![Page 46: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/46.jpg)
Fossa ecológica
![Page 47: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/47.jpg)
Água de poços antes e após as fossas ecológicas
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Poço Fundo Poço Raso Poço Fundo Poço Raso
mai/17 jun/18
µg
.L-1
Amônia Nitrato Nitrito Fosfato
![Page 48: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/48.jpg)
Antes da restauração
![Page 49: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/49.jpg)
Após restauração
![Page 50: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/50.jpg)
Após restauração
![Page 51: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/51.jpg)
Foz do Rio do Cabelo (AFRAFEP) nascimento do mangue
![Page 52: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/52.jpg)
Espécies de peixes
0
10
20
30
40
50
60
70
ANTES DEPOIS
Ab
un
dâ
nci
a R
ela
tiva
(%)
Poecilia vivipara
Astyanax bimaculatus
Poecilia reticulata
Oreochromis niloticus
Mugil liza
Atherinella brasiliensis
Synbranchus marmoratus
Oreochromis niloticus
Eleotris pisanis
Geophagus brasilensis
Centropomus undecimalis
Gobionellus sp.
Eucinostomus sp.
Batogobius soporator
Microphis brachyurus
![Page 53: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/53.jpg)
Piscicultura sustentável
![Page 54: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/54.jpg)
Oxigênio
0
2
4
6
8
10
12
14
16
1 30 60 90 120
OD
[m
g/L]
dias
Oxigênio Dissolvido
Controle
Biofilme
![Page 55: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/55.jpg)
Transparência
0
10
20
30
40
50
60
1 30 60 90 120
cm
dias
Controle
Biofilme
![Page 56: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/56.jpg)
Amônia
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
1 30 60 90 120
NH
4(m
g/L)
dias
Amônia
Controle
Biofilme
![Page 57: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/57.jpg)
Ortofosfato
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,06
0,07
1 30 60 90 120
PO
43-
(mg/
L)
dias
Ortofosfato
Controle
Biofilme
![Page 58: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/58.jpg)
Clorofila-a
0
50
100
150
200
250
1 30 60 90 120
µg/
L
dias
Clorofila-a
Controle
Biofilme
![Page 59: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/59.jpg)
Comprimento médio
0
5
10
15
20
25
1 30 60 90 120
cm
dias
Comprimento total
Controle
Biofilme
![Page 60: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/60.jpg)
Peso médio
0,6
0,62
0,64
0,66
0,68
0,7
0,72
Controle Biofilme
Kg
Peso médio peixes
![Page 61: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/61.jpg)
Biodigestor
Usa biomassa – fezes, resíduos orgânicos, plantas aquáticas
Transforma em: biofertilizante, gás de cozinha (metano)
![Page 62: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/62.jpg)
O DESAFIO DA CONSTRUÇÃO:
.
![Page 63: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/64.jpg)
Uso de macrófitas para produzir gás
![Page 65: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/65.jpg)
Biodigestor caseiro
![Page 66: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/67.jpg)
![Page 68: Cristina Crispim 2020 - embrapa.br](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042302/625ab90f69a95d11b532170a/html5/thumbnails/68.jpg)
É possível cada um de nós contribuir com a sustentabilidade, com nossas ações, com nossos comportamentos, com nossas intervenções, com nossas mudanças poderemos mudar o mundo
Sustentabilidade