crÉole haitiano rapido.docx

26
CRÉOLE HAITIANO RAPIDO DIALOGO DE DOS PERSONAS 1- KOMAN OU RELE? COMO TE LLAMAS R= MWEN RELE SE FATIMA 2- E OU MENM? (Y USTED) R= MWEN RELE CARINA 3- KOMA OU YE?(COMO ESTA USTED) R=BYEN MESI E OU MENM KOMA OU YE? BIEN MESI DIALOGO DE PREGUNTAR DE DONDE ES LA PERSONA 1-KICOTE OU SOTI? O MOUN KIBO OU YE? (DE DONDE ES USTED) R= MWEN SOTI O MEKSIK (SOY DE MEXICO) 2-KIKOTE BARBARA SOTI?(MOUN KI KOTE BARBARA YE) R=LI SOTI O VENEZUELA(LI SE MOUN VENEZYELA) 3-OU SOTI AN CHILI? OU SE MUNM AN CHILE?(USTED ES DE CHILE) R=WI MWEN SOTI AN CHILI 4-E OU MENM KIKOTE OU SOTI?( Y USTED DE DONDE ES ) R=MWEN SOTI AN ECUATE 5-PROFESE RUIZ SOTI AN AJANTIN?( PROFESORA RUIZ ES ARGENTINA? (PROFESE RUIZ SE MOUN AN AJANTIN) 6-E GRACIELA MARTINEZ MOUN KIKOTE LIYE?( DE DONDE ES GRACIELA MARTINES? R=MWEN PA KONNE ALGUNAS PALABRAS EN CRÉOLE

Upload: james-carter

Post on 29-Nov-2015

108 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

CRÉOLE HAITIANO RAPIDO

DIALOGO DE DOS PERSONAS

1- KOMAN OU RELE? COMO TE LLAMASR= MWEN RELE SE FATIMA

2- E OU MENM? (Y USTED)R= MWEN RELE CARINA

3- KOMA OU YE?(COMO ESTA USTED)R=BYEN MESI E OU MENM KOMA OU YE?BIEN MESI

DIALOGO DE PREGUNTAR DE DONDE ES LA PERSONA

1-KICOTE OU SOTI? O MOUN KIBO OU YE? (DE DONDE ES USTED)

R= MWEN SOTI O MEKSIK (SOY DE MEXICO)

2-KIKOTE BARBARA SOTI?(MOUN KI KOTE BARBARA YE)

R=LI SOTI O VENEZUELA(LI SE MOUN VENEZYELA)

3-OU SOTI AN CHILI? OU SE MUNM AN CHILE?(USTED ES DE CHILE)

R=WI MWEN SOTI AN CHILI

4-E OU MENM KIKOTE OU SOTI?( Y USTED DE DONDE ES )

R=MWEN SOTI AN ECUATE

5-PROFESE RUIZ SOTI AN AJANTIN?( PROFESORA RUIZ ES ARGENTINA?(PROFESE RUIZ SE MOUN AN AJANTIN)

6-E GRACIELA MARTINEZ MOUN KIKOTE LIYE?( DE DONDE ES GRACIELA MARTINES?

R=MWEN PA KONNE

ALGUNAS PALABRAS EN CRÉOLE

1-ETIDYAN= ESTUDIANTE (ES PARA H Y M)

2-ES LO MISMO= SE MENM BAGAY

3-ASI ASI= MA-P DE BA T

Page 2: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

4-ASI ASI= MWEN LA

5-HASTA MAÑANA= ADEME

6-HASTA MAÑANA POR LA MAÑANA= ADEME MATE

7-HASTA MAÑANA X LA TARDE=ADEME APREMIDI

8-MAÑANA POR LA NOCHE=ADEME SWA

9-MAS FUERTE O MAS ALTO (SE REFIERE A QUE SUBA EL TONO DE VOZ)=PIFO

10-KOUTE=ESCUCHAR

11-TOUT MUN OUVRI LIV YO=TODOS ABARAN LOS LIBROS

12-FÉMEN LIV YO= CIERREN LOS LIBROS

SUSTANTIVOS

LA CLASE =KLAS

PROFESOR=PROFESE (LO MISMO H Y M)

SEÑOR=MESYE

SEÑORA=MADAM

Y=EPI O E

PRONOMBRES ADVERVIO

PRONOMBRES ADVERBIOSMWEN=YO BIEN=BYENOU=TU MUY=TRÉLI=EL/ELLE NO=NONNOU=NOSOTROS SI=WIOU=USTEDESYO=ELLOS/ELLAS

Page 3: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

VOCABULARIO 18 DE AGOSTO DEL 2010

ESPAÑOL KREYOLLA PUERTA POT LALA PIZARRA TABLO ALA VENTANA FENET LAEL DIBUJO DESEN ANHOJA DE PAPEL FEY PAPYE ALOS LA PICES KREYON YOEL LAPIZ KREYON ANE L CUADERNO KAYE AGRACIA MESICOMO SE DICE LIBRO EN KREYOL KOMAN YO DI LIV AN KREYOLMESI GRACIASDE RIEN DE NADANO COMPRENDO QUE QUIERE DECIR BOLIGRAFÓ

MWEN PA KOMPRAN,KISA SA VLE DI BOLIGRAF

POR FAVOR COMO SE ESCRIBE TU NOMBRE SIL VOUPLE KOMAN NON OU EKRICOMO SE ESCRIBE PUERTA KOMAN POT EKRIAK, AVEK CONDEPI DESDE

Page 4: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx
Page 5: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

M renmen ou – Te quiero / Te amo

Li renmen ou – él/ella te quiere

M pa renmen ti fi sa-a – No quiero a esta muchacha

Jan renmen fanm janb long – Juan quiere a mujeres con piernas largas

Fransin pa renmen gason lèd – Francina no quiere a hombres feos

M renmen pòm – Me gustan manzanas

Ja-n pa renmen manje sa-a – A Juanita no le gusta esta comida

Yo pa renmen bwè dlo – A ellos no les gusta tomar (beber) agua

Jan renmen ak tifi sa-a – Juan se enamora de esta muchacha / Juan sale con esta muchacha

Tout peyi gen bèl fanm ak bèl gason – Todos los paises tienen bonitas mujeres and hombres hermosos

Poukisa ou pa renmen lang etranjè ? Porqué no les gustan idiomas extranjeros ?

Jak renmen pale pañol –A Jacobo le gusta hablar el EspañolM renmen Ayiti paske li gen bèl mòn ak bèl moun / Quiero a Haití porque tiene montes bonitos y personas lindas

Page 6: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Dominiken renmen visite Ayiti. Ayisyen renmen vwayaje nan Dominikani – A los Dominicanos les gusta visitar a Haití. A los Haitianos les gusta viajar por la Republica Dominicana.

Ayisyen ak Dominiken (Panyòl) renmen lil Ispagnola / A los Haitianos y Dominicanos les gusta la isla Hispañola.

O

Obedecer – obeyi

Obra – èv, zèv

Observar – obseve

Ocupado – okupe

Ofrecer – ofri

Oficina – biwo, buro, biro

Oiga! – Koute

Oír – Koute

Ojo – Je / zye

Operación – Operasyon

Opinión – Opinyon

Ordenar – kòmann, kòmand

Oreja – Zòrèy

Otro – Lòt

P

Paciencia – Pasyans

Page 7: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Paciente – Pasyan

Padre – Papa

Pagar – Peye

Página – paj

País – Peyi

Pájaro – Zwazo

Palabra – Mo

Palacio – Palè

Pan – pen

Panadería – Boulanjeri, boulanje

Pañuelo – Mouchwa

Papá – papa

Papas – pòmdetè

Papel – Papye

Papelito – ti mòso papye

Paquete – Pakèt

Par – pè

Parada – Parad

Paralítico – Paralize

Pardo – brun

Parecer – Sanble; (que te parece? Ki sa ou panse de sa?)

Pared – Mi, panno

Page 8: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Pareja – Koup, pè

Pariente – Paran, fanmi

Parque – Kote publik

Párrafo – Paragraph

Parte – Part ; (Por todas partes – toutkote)

Participar – Patisipe

Partido – Match, rankont

Partir – Pati

Pasajero – Pasaje

Pasar – pase

Pase buen tiempo – Amuze ou

Que le pasa a ud? Sak Rive ou?

Que pasa? Sak pase ?

Pasta dentífrica – Patadan

Paseo – Mache ; Dar un paseo – Fè yon ti promnad

Patatas – patat

Patio – lakou

Patria – patri, peyi

Pedir – Mande

Peinarse – Penyen

Peligroso – danjere

Pelo – cheve

Page 9: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Peligroso – danjere

Pelota – boul

Perder – Pèdi

Perdóneme / Con permiso – Ekskize-m

Permison – Pèmisyon

Perezoso – parece

Peso – Lajan Meksiken

Personaje – Karaktè

Piedra – Ròch

Piloto – Pilòt

Pierna – Janm

Pintura – Pentu

Pipa – Pip

Pimienta – Piman

Pizarra – tablo

Playa – plaj

Pluma – Plum

Poco – Tou piti

Pluma – plum

Poner – Mete

Por favor – Silvouplè

Practicar – Pratique

Page 10: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Preferir – Prefere

Preguntar – Poze kesyon

Problema – pwoblèm, problèm

Producir – Pwodwi

Pronunciar – pwononse

Q

Que le pasa a ud? –Sak pase ou?

Que pasa? Sak pase? Sa kap fèt?

Que tal ? Ki jan tout bagay ap mache ? Ki jan tout bagay ye?

Que viene? Ki sa kap vini?

Quedar – Rete

Querer – Vle, renmen (Renmen yon moun – Querer a una persona)

Querer decir – Signifye, siyifye

Que quiere decir? K isa sa-a signifye?

Queso – fwomaj

Quitarse – Retire

R

Rabo – Ke

Radio – Radyo

Page 11: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Rápido – Rapid/ fè vit

Raro – etranj

Rascacielos – Gwo kay wo (skycraper, english)

Recepcionista – Resepsyonis

Receta – Preskrypsyon

Recibir – Resevwa

Recoger – Pran, ranmase

Refrescarse – Rafrechi

Regalo – Kado

Regla – Règ

Regresar – Retounen

Regreso – Retou, tounen

Reír – Ri

Repetir – Repete

Remoto – byen lwen

Reloj – Mont

Respirar – Respire

Representar – Reprezante

Responder – Reponn

Respuesta – Repons

Reunirse – Reuni

Page 12: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Revista – Revu

Rico, Rica – Rich

Rincón – Kwen

Río – Rivyè

Risa – Ri

Ritmo – rit

Robar – Vòlè

Rojo – wouj, Rouj

Ropa – Rad

Ropa interior – Souvètman

S

Sábado – Samdi

Saber – Konnen

Sabor – Gou

Sacar – Retire

Sacar fotos – Pran foto

Sacar una nota – Fè yon nòt

Sal – Sèl

Sala – Salon

Sala de clase – sal de klas

Salgan uds. – Sòti

Page 13: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Saltar – Sote

Salud – Sante

Saludar – Salwe

Sastre – Moun ki konn fè rad

Sé – M konnen

Se hace tarde – L-ap fè ta / Lannwit la ap vini; Solèy ap kouche

Secreto – Sekrè

Sed – Swaf; Tener sed – Swaf

Seda – Swa

Seguir – Swiv

Semana – Semèn

Sentarse – Chita

Sentido – Sans, santiman como por ejemplo qe sentido tiene estas palabras

Señor – Mesye

Señora – Madam

Ser (Es la hora de comer – Se lè pou nou manje)

Serio,a – Serye

Serpiente – Sèpan

Servicio – Sèvis

Servilleta – Ti sèvyèt

Siempre – toujou

Silla – Chèz

Page 14: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Sillón – Divan

Sitio – Plas

Sobre todo – Espesyalman, sutou

Solterón – Selibatè

Sòtano – redechose, soutèren, anbalakay

Sonar – Sonnen

Sonreir – Souri

Sorpresa – Surpriz

Sufrir – Soufri

Suerte – Chans

Sufrimiento – Soufrans

T

Tal, Que tal? Ki jan bagay yo ye?

Talento – Talan

Tambien – Tou

Tarde – Ta

Tarea – Devwa

Tarjeta – Kat

Taxi – Taksi

Taza – Tas

Té – te

Page 15: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Teatro – Teyat

Telefono celular – Cell pone

Televidente – Moun Kap gade Televisyon

Televisor – Aparèy televisyon

Temperatura – Tanperatu, tan

Templo – Tanp

Temprano – Bonè

Tenedor – Fouchèt

Tener – Gen, Genyen

Tener Éxito – Gen suksè, reusi

Tercer – twazyèm

Terminar – Fini

Tertulia – Reyunyon sosyal

Testigo – Temwen

Tiempo – tan

Tienda – Magazen

Tierra – Tè

Tigre – Tig

Tijeras – Sizo

Tinta – ank

Tío – tonton

Tía – tant, matant

Page 16: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Tirar – Jete

Tiza – Lakrè

Tocar – Jwe

Todo, a – Tout

Tomar – Pran

Torero – Moun ki renmen fè torobèf goumen

Toro – torobèf

Torpe – stupid

Tonto – stupid, enbesil

Trabajar – Travay

Trabajo – Travay

Traje de baño – Shòt debeny

U

Usar – Utilize

Universidad – Univèsite

Usted – Ou

Ustedes – Nou

Utensilio – Utensil

Util / útil – útil, itil

V

Page 17: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Vaca – Manman Bèf, femèl bèf

Vacaciones – Vakans

Vacante – Vid

Vago – Vagabon

Valer – Vo

Vamos – Nou ale, Ann ale

Van – Yo ale

Vaya! – Ale

Veces – A veces / pafwa

Vecindario – Vwasinaj

Vecino – Vwazen

Vendedor – vandeu, Komèsan

Venga – Vini

Vengo – M vini

Venir – Vini

Venta – Vant, a la venta – pou vann, alavant

Veo – M wè

Ver – Wè

Verano – Ete

Verdad – Verite

Verde – Vè

Vestido – Levit

Page 18: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Vestirse – Mete rad

Viajar – Vwayaje

Viaje – Vwayaj

Vida, Mi vida – Ti cheri, mennaj mwen

Vidrio – glas

Viejo – Vye

Viento – Van

Viernes – Vandredi

Vino –ven, duven

Visita – Vizit

Visitar – Vizite

Hasta la vista – Na wè ankò

Vivir – Viv

Volar – Vole

Volumen – Volum

Votar – Vote

Vuela – Li vole

Vuelo – M vole

Y

Y e, ak, epi

Yo no – Pa mwen men

Z

Zapatos – Soulye

Page 19: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Españo (Panyol)l - Kréyòl / Kréyòl - Español(Panyol)  

Vwayèl Kreyol – Vocales de Creole (Kreyol)

a – se pronuncia como ‘a’ en Papa, mesa, diga, habla, gato; marasa (en Kreyol) – Cuate, Gemelos

e - se pronuncia como ‘e’ en Ceja, frenos, cabello; like in Kreyol ‘Ki jan ou ye? (Como esta?)

è - se pronuncia como la primera parte del sonido en ‘ser, coser, trajer; Kreyol: Talò = Talè – dentro de poco, en un tiempo muy cortito; Vòlè -

ladrón

i - se pronuncia como ‘I’ en escribir, pepino, maíz,

o - se pronuncia como en plátano, moño (ne), pollo, enano, huevo, gallo, toro, hipopótamo, burro, durazno, mango, coco, una escoba (yon bale);

tomato, ejotes, apio; Kreyol ‘Dodo ti pitit’ – una canción para hacer dormir a los niños.

ò - se pronuncia como la ‘o’ en arroz, bosque, esnórquel, remolque, fútbol, béisbol, tractor; como en Kreyol ‘kò’ – cuerpo ; lò - oro

ay - se pronuncia como en la expresión ‘Ay, mi hijo!,’ ‘Ay buey! Diga ‘kay – house, bay – to give’

ou - se pronuncia como la ‘u’ en medusa (lagratèl); pulpo (oktopus); tortuga (tortu); bruja (lougawou), canguro (kangouwou); orangután

(orangutan), una oruga (cheniy); una avispa (gèp); un gusano (yon vè); Nube (nwaj)

U se usa en una de estas combinaciones – ou (tu, ud.), moun – persona as in ‘granmoun – adulta, grownup y timoun – chico, niño e en las

palabras de raiz francesa tales como sèu / sè – hermana

Page 20: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Saludos / Introducción - Salutasyon / Entwoduksyon

Por Favor - Silvouplè, Souple, Tanpri

Alo - Hola

Orevwa / Babay - Adiós

Bonjou - Buenos Dias

Bonswa - Buenas Tardes

Bò-n Nwi / Bò-n nwit - Buenas noches

Mèsi - Gracias

Mèsi anpil / Mèsi bokou - Muchisimas gracias

Ou Merite / padkwa - De Nada / no hay de que

Pa gen pwoblèm - No hay de que

Byenvenu / Byenveni nan - Bienvenido a

N-a Wè nan yon ti kadè - Hasta pronto

N-a Wè pita - Hasta luego

N-a Wè demen - Hasta Mañana

A laprochè-n - Hasta la próxima

Pase Bò-n joune / Pase Bò-n jounen - Que pase buen día

Sak Pase? - Que Tal? Que anda? Que pasa? Que hay de nuevo? Bien.

M-ap Boule - Bien, excelente

(Ki Jan Ou Ye? Kòman ou Ye? Kouman Ou Ye? ) -Tres maneras de traducir ‘Cómo está usted? o Cómo estás (fam. Form)

Page 21: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

M byen - Estoy bien

M Trè byen - Estoy muy bien

M malad - Estoy enfermo / Mal

M pa pi byen ni pi mal - Así así

Sak pase? Que Tal?

M-ap boule - Bien

Ki jan bagay ap mache? Que tal? Como van las cosas?

Y-ap mache byen - Van bien

Bagay pa bon menm - Van mal (Asuntos financieros)

Ban-m nouvèl nou - Que hay de nuevo?

Pa gen bò-n nouvèl / Pa gen anpil nouvèl - No hay buenas noticias / No mucho

Wi - síNon - No

Petèt / Pètèt - Quzás

Tout bagay anfòm? Todo está bien?

Ki Jan Ou Rele? Cómo se llama? Cómo te llamas

M rele Jonas - Me Llamo Jonas

M Kontan Fè Konesans ou - Encantado (a)

M ta renmen ou fè konesans Juan - Querría presentarle a.... / Le presento a.....

Ki kote ou soti / Kote ou sòti? De dónde es usted? De dónde eres tu?

M soti Pòtoprens - Soy de Puerto PríncipeM soti ozetazuni - Soy de los Estados Unidos de America.

M soti Kalifòni - Soy de California

M soti Nou Yòk - Soy de Nueva York

Page 22: CRÉOLE HAITIANO RAPIDO.docx

Ki non ou? Lo mismo que ‘Ki jan ou rele’ - Cual es su nombre Ki jan ou siyen? Cual Es tu apellido

L’ORTHOGRAPHE CRÉOLE_(LA ORTOGRAFIA CREOLA)

1- CADA LETRA ESCRITA DEBE SER PRONUNCIADA ES DECIR NO HAY LETRA MUDA EN KREOL EL KREOL HACE LA ECONOMIA DE LETRAS CUYA LETRA ES POCO EL KREOL EXCLUYE LAS PALABRAS INUTILES

EJEMPLO:TÉT CABEZATAPI: ALFOMBRABÓT:BOTABAN: BANCOSAN: SANGRECHANTE: CANTAR

2- CADA SONIDOTIENE UNA SOLA TRANSCRIPCION FONETICAEJEMPLO:COQ: PESO GALLOSIBYLLEPHOTO-FINISHCHAMBRANLE: MARCO,RECUADROEN AVANT:PASA ADELANTE

KÓK: PESOSIBIL:FOTO-FINICHCHANBRANL:MARCO, RECUADROANNAVAN: PASE ADELANTE