«Festa do Labrego» .

75 aniversario

Recordar hoxe o

.. '. levantamento agrarista

o futuro do sector madeireiro enA Estrada

CONTRARRETRANCA DECEMBRO 1.990

EDITORIAL

CONTRARRETRANCA

Imprime:

Dep. Legal:

A-Trancadores:

SoniaMarceloManolaFidoSocorroFátimaM,ilagresCarmelaDoresP9droCpr1oC)

LOis

Edita:

A.X. "A Tranca"

Maquetación:

CONTRARRETRANCA

San EstebanPerlio (Fene)

C-767/90

Un novo número de CON­TRARRETRANCA, novas xor­nadas de intenso traballo,novos erros e acertos e novascaras entre a xente que doaparte da sua existéncia paraque ti podas ler estas páxinas.

CONTRARRETRANCAcontinua o seu periplo xorna­lístico perfilando cada vez maiso camiño correcto cara a preci­sa concretización desa ideaque nalgúns momentos che­gamos a tildar de utópica.

Neste número, CONTRA­RRETRANCA inicia unha eta­pa de profunda reconsidera­ción da sua estructura interna.Levamos adiante até o mo­mento un labor de consolida­ción dentro do campo que nósmesmos contribuimos a criar echega o momento de afrontarcon seriedade e decisión o nosopapel de sustento da únicapublicación periódica estraden­se, asumindo todos os riscosque sexa preciso asumir.

CONTRARRETRANCAvive, e vivirá sempre que teña­mos capacidade de aprenderdos nosos erros, mellorandonúmero a número e conseguin­do, paso a paso, o obxectivo

que dende un princípio anhe­labamos.

Pero non todo se podequedaren verbalismos triunfa­listas, e conscientes diso esta­m'os tentendo conquerir a in­fraestructura precisa e adecua­da á realización de CONTRA­RRETRANCA, e nese sentidotemos que adoptar decisiónsconcretas ante a falla de meios.Como primeira iniciativa dota­mo-nos dun local que vai serdestinado a redacción e labo­ratório fotográfico da revista.

Non é máis que un primeiropaso, un paso necesário antea escasez de locais donde sepoda realizar actividade cultu­ral, e un paso que terá que sercontinuado cos proxectosconcretos que CONTRARRE­TRANCA ten pensado levaradiante.

Isto constitue para todos nósun compromiso importante, enon só para os que en maiorou menor medida colaborancon CONTRARRETRANCA naactualidade, senón para todosos que poden facelo deagoraen diante.

CONTRARRETRANCA

DunasSera/in Pazo no8

DECEMBRO 1.990, OPINION CONTRARRETRANCA

Que facemosco lixo?

Hoxe en dia,ás portas do século XXI,namaior parte das aldeas de Galiza,falla unservicio tan báseco e necesario como éa recollida do lixo.

Consideramos que este servicio étotalmente necesario,dado que gran par­te"do lixo que se produce nas vivendasnon é posibel eliminalo na propia casapor métodos como queimalo na lareiraou cociña de ferro como se facia anti­guamente debido,por unha parte á natu­rerza dos novos productos deconsumo(plásticos,aluminios...)e poroutra ao feito de que na maioria dascasas actuais as cociñas xa son de gasbu eléctricas.

Pensamos que a solución a esteproblema so require un pouco de vonta­de de parte do Concello,xa que os gas­tos para solucionalo serian mfnimos encomparación con outros mais grandes emenos necesarios. "

A nosa proposta é ben sinxela: Uncontenedor de lixo en cada lugar e arecolleita semanal acabaria cos proble­mas que temos nese aspeito. Ainda quenon o pareza, as consecuéncias désteabandono por parte do concello s,on cadavez mais graves: Bolsas de lixo nascarballeiras, rios, cunetas, etc... coa con­seguinte degradación estética, ecolóxi­ca e o posibel risco de infección e focosde epidérnias que iso leva con sigo.

Para concienciar ao Concello, unscantos viciños de arca veñen levando acabo unhas accións semanais consis­tentes en deixar parte do lixo que aqui seproduce nas portas de algúns locais de­pendentes do Concello, coa correspon­dente nota aclaratória da nosa reivindi­cación. Esperamos que o concello tomecartas no asunto o máis cedo posibel.

4

Centro de Orientación ,de Estudios Comerci~lel

c. ~L ~ INEM NUMERO 3.978NOVA,S ~TAlACIONS ENc. SAN PElAYO, 21 36680 A ESTRADATELF. 57 2'0 25 . (PONTEVEDRA)

Membro da AsociaCíOn de Academias' PrivadasPROXIMOS cmsos DE:

IG.ESCAPACITACION DE TRANSPORTlSTAS

CONTABl.J)ADEN=ORMAncA

ME

CONTRARRETR-ANCA OPINION DECEMBRO 1.990

A arte Estradense en condicións precárias

Na Estrada existen moitas cons­truccións históricas de grande valorartfstico e cultural.

Pero desgraciadamente estas obrasnon se atopan como cando foron crea­das. O tempo non perdoa nin pasa envalde. Moitas son as construccións, queunha vez perdida a sua función orixinal,caen no olvido e por descoido chegan aser ruinas; pero non por iso deixan derepresentar unha época que non nos to­cou vivir.

Pero se o tempo non perdoa o home

tampouco; non só descoida e olvida senónque mais tarde destrue, borrando asf (ásveces por ignorancia) as marcas dopasado.

Cecais seña porque cando pensa­mos en arte o primeiro que nos ven ácabeza son as grandes coleccións dosmuseos, os grandes edificios catedrali­cios ou as esculturas gregas, ou ben pordescoñecemento da materia, o certo éque moitas veces un simple cruceiro nonten importancia. Pero non debemos olvi­dar que arte é a plasmación dunha maneirade sentlr dun pobo nunha determinada

época. Un cruceiro está ligado fonda­mente á nosa cultura e á nosa vida máisque ningunha obra de museo.

Se fácil é atoparse con restos artfsti­cos e históricos nesta comarca, máisfacil é atopalos deteriorados ou destrui­dos. Sirvan como exemplo os seguintes:

- A meirande parte dos castros foronsaqueados e atópanse sen as pedrasdas murallas nin das casas, debido aque moitos veciños usaronas para ce­rrar leiras e montes. Este caso é fácil dever no castro de Entrecastrelo, na parro­quia de Parada.

- No caso das igrexas románicas,actualmente só se conservan restos desteestilo, debido ás ampliacións sufridas endiferentes épocas. Son os ábsides osque gardan estes restos, porque as am­pliacións (para dar cabida amáis fieis)realizabanse hacia diante.

- Edificio medieval importante da épocairmandiña é a torre de Guimarei e o pazoveciño; este último en ruinas pero com­pleto, mentras que a torre está comple­tamente descoidada, desfeita e chea desilvas.

O mesmo lIe ocorre á casa solariegade Figueiroa de Arriba, de boa pedra e

. escudo, pero hoxe recuberta pola male­za até o punto de dificultar a sua visión.

- Os cruceiros son obras de valoretnolóxico, relixioso e artfstico. Na Es­trada hai uns 103. Vanse deteriorandoporque perderon a sua función na vidamoderna e polo tanto xa non teñen sentido,están descontextualizados; son, nem­bargantes, unha mostra importante danosa arte popular. Moitos deles desapa­receron e outros están cheos de silvas,ou suxeitos porferros de calquer manei­ra para evitar que lIes caia unha parte.En Lagartóns algún ten silvas até osbrazos da cruz.

MARIA MARTINEZ OTERO, S.A.Avda. de Pontevedra. 18. Tetfs. 570 1?7 - 781- 800 • 36689 AESTRADA (Pontevedra)

Colabora

con

CONTRARRETRANCA

Expresa-te

DECEMBRO 1.990

Pero lamén hai un tipo de deterioroque non é o olvido nin a maleza: asmalas restauracións nas igrexas, no pre­sente século, feitas por canteiros poucoespecializados e dirixidas por curaspárrocos pouco doctos no asunto. Hairelativamente poucos anos, igrexas comoas de S. Miguel de Castro ou Tabeirósperderon as pinturas das paredes (esta­ban tapadas con retábu los) ó seren re­formadas. Tamén se perederon os retá­bulos e pequenos altares, algúns garda­dos agora en faiados de igrexas e outrosdesapareceron ou cecais foron vendi­dos xunto con algunha talla antiga a co­leccionistas. É o suposto caso de Lagar-tóns.

Tamén podemos atopar aberraciónstales como anacos de ladrillo en paredesde pedra e revestimentos de cementoen plan chapuza caseira en moitas igre­xas. Poc;lemos, asf mesmo topar baldo­sa común en capelas antigas como ados Dolores de Guimarei.

Con todos estos exemplos (poderfa­mas poñer máis como as pontes sobre oLiñares que están con pedras caidas)vemos que a situación é preocupante. Asolución non é fácil porque o problema é,como sempre neste pais, os cartas. Nonhai cartas para facer restauracións comoa que necesita a Torre de Guimarei ealgunha~ igrexas, nin tampouco se creaunha escala taller como as que existenen Silleda e Cuntis para formar personalcanteiro e restaurar baixo a dirección deexpertos Carboeiro e o Hospitalillo. Seesto puidera facerse, recuperarfanse unsedificios que poderfan ser destinados afins culturais.

Pero non só se precisa restaurar,senón tamén conservar e non -deixarque a maleza siga estragando o que xaestá moi estragado. Non debemos olvi­darque a historia non volve atrás e estasconstruccións son irrepetibeis.

11. '.l.N.

OPINION

Aa langa dos tempos os indivi­duos e as sociedades sentiron anecesidade e a abriga de se expre­sar, dé transmitiren as súas inque­danzas, proxectos, coñecementos,protestas e denúncias.

Usaron-se dende os nasosprimitivos as mais variadas técni­cas, méios e inxenios para difundirmensaxes destinados a provocar-nosestados de ánimo e opinión.

Especulou-se xa dende o seudescobrimento coas rendabilidadesinherentes á manipulación e o co­mercio deste preciado producto con­vertendose nunha mercaduria de con­sumo preferente e até arma of-ensiva.

A linguaxe, méios de comu­nicación, a capacidade comunica­tiva fai-nos distintos ao resto dasespecies animais, constituindo o motorda evolución humana e factor dife­renciador das culturas. Asf todo sis­tema comunicativo, consta fundamen­talmente de emisor, mensaxe e re­ceptor. De ser, a comunicación, pa­trimonio universal e axente da cul­turización, dado o seu caracter fun­damental e necesário, disimula queincidir no mecanismo da comunica­ción é incidir nas própias necesida­des básicas do ser humano.

Entre nós, en A Estrada,apareceron unha série de asocia­cións ou colectivos culturais (Socali­ña, O Brado), concebidas contranatura, na medida en que non son -so­portes reais significativos - social­mente, xa que constituen os inven­tores dun falso sistema de comuni­cación que interven na do emisorna xestación da mensaxe e no abort~do receptor colectivo.

CONTRARRETRANCA

Invertindo a pirámide, o soportereal do intercámbio e enriquece­mento colectivo, estará baseado nacidadanfa que aposta pala igualda­de e a liberdade de expresión, é dicerque valora o que ten a comunicaciónde compoñente humana.

Socaliña, colectivo de mulleresda vila de A Estrada, que se autode­fine como progresista, non feministae apolftica. Convocadas xa duasasambleas ca motivo de nomearencargos directivos, a escasfsimaafluéncia de público abriga á conti­nuidade da comisión xestora funda­dora. Aproximadamente nun 75%pertencen á órbita do PSOE.

OBrado, cuxos membros maisdestacabeis tampouco son neutros:a oligarquia estradense do PSOE e ocomodfn David Otero...

Non se observa neles imparcia­lidade á hora de organizar conferen­cias. Por exemplo:

-O Nacionalismo Galego, no quevai participar un partido estatal, oPSOE con Ceferino Draz.

-Homenaxe a Ramón Piñeiro,home fundamental, ande participa­ron especialistas da cultura ortodoxa.

Marcial Valadares, moi lonxe dopintoresco, conversos ao nobre feitoda renúncia, gravitan na ambigueda­de, na crenza de que o valor damensaxe é proporcional á sua ambi-Quedade. -

Pero isto na arte, no procesocomunicativo, a maior ambiguedademenor comunicación. ,o,

Xoan S8nmal

UIIIONSAGRARIAS

~"o teu sindicato·'1!/ Ros",i. de Castro 14, 4 8 B

CONTRARRETRANCA CONCELLO DECEMBRO 1.990

Notas históricas da nosa localidadeXa dend.e moi antigo, e no mesmo

lugar no que hoxe se ergue a alegrevila de A Estrada, habia unha peque­na aldea formada por doce casas, dasque tres correspondian á parróquia deGuimarei, tres á de Ouzande e seis áde Figueroa.

Por aqueles tempos cruzaban palapequena aldea á que deixamos feitoreferencia, infinidade de pelengrinosportugueses, oürensáns, etc., que,camiño do Ulla, se dirixian a Santiagoa visitar a tumba do Apóstolo, e casesempre facian noite en dito pobiño,hospedándo-se nos alboios da capelado Espfrito-Santo, que entón se erguiadonde hoxe existe o cruce das estra­das Cuntis-Silleda e Santiago-Forca­rei. Daquf o nome de Estrada ca que xapor aquela época se coñecia a aldea, eque máis tarde veu ser o de todo oConcello. u Estrada u é palabra portu­guesa que quere djcer u camiño "; e osportugueses foron, sen dúbida, os quederon este nome ao dito caserio, porser ponto 'de repouso no CAMIÑO queos conducia a Santiago.

No ano 1836 ardia o pobo españolnunha das suas máis cruentas guerrascivfs: a primeira guerra carlista. E nes­ta Comarca, como en case todas as deGalicia, abondaron os homes quesouberon con virilidade e sano patrio­tismo, abrazar o credo de ideas libe­rais, expoñendo-o ante a públicaopinión, por aquel entón toda chea deincertidumes e zozobras.

Tres foron os liberais máis sig ñifica­dos dos que aquf se lanzaron á conten­da: os Sres. Constenla, Otero e Loren­zo. E despois de ter en xaque poralgún tempo ás faccións carlistas quemerodeaban por estes contornos, e de

facer-lIes pasar grandes apuros, foronfeitos prisioneiros por unha columna defacciosos nunha desgraciada acción quetivo lugar o 7 de Abril de 1836, sendovilmente fusilados no pobo de AEstrada e enterrados no átrio dahoxe desaparecida capela do EspfritoSanto.

Por aquela memorabel data de tris­te recordación afnda non estaba estavasta Comarca formada, como hoxe,por un só Axuntamento, senón que seatopaba dividida en varias xurisdiciónse cotos, entre as que figu raban asseguintes: Xurisdición de Tabeirós,Xurisdición de Vea, Xurisdición deMontes, Coto do Viso (hoxe Lagar­tóns), Coto de Codeseda e· Coto deVega e OCa.

Pero pouco despois, o 12 de Xullodo mesmo 1836, xa se constituia naPica (Moreira), o Axuntamento actualco nome de u Ayuntamiento de Tabeirós11

AH estivo a capitalidade do nasomunicipio até o primeiro de Xaneiro de1837 na que foi trasladada ao lugar dePernaviva (Cereixo), recibindo o Axun­tamento o nome desta parróquia, édicer: o de 11 Ayuntamiento de Cereijo u.

O Concello celebraba as suas se­sións unhas veces na casa de Xunquei­ra de Pernaviva, segundo a tradición, eoutras, ti por razón de circunstáncias u

na casa de Mariño do lugar de A Estra­da.

No 1838 aparece nas actas munici­pais o primeiro escudo do naso Axun­tamento, formado por un óvalo verti­cal cunha estrela refulxente na suaparte superior interna e orlado por unhainscripción que di: u Ayuntamiento

·Constitucional de Cereijo u. A estrela áque aludimos é a da rT1esma figura daque aparece no escudo da cidade deSantiago de Compostela e, polo tanto,dede significar, como ésta, a qua,segundo a lenda, serviu de guia aoBispo de Iria para descubrir os restos doApóstolo Santiago, e pode tamén, enatención a ser A Estrada un ponto moitransitado polos peleng rinos que fanvisitar ao Apóstolo, representar a ViaLáctea que, segundo a crencia dovulgo, indicaba o camiño que os talespelengrinos debian seguir para che­gar a Compostela.

O 17 de septembro de 1840, a XuntaProvisional Gubernativa de A Estradadestituiu ao Concello en pleno, queentón funcionaba en Cereixo, nomeoualcalde e rexedores novos, cambiou onome de· u Ayu ntamiento de Cereijo u

polo de u La Estrada u, trasladou aqufa capitalidade do mesmo definitiva­mente, e fixo deste pobo unha parró­quia coa que· até entón se chamaraFigueroa e coas mencionadas casasde Ouzande e de Guimarei.

Aa trasladar-se a capital damunicipaHdade para A Estrada, levan­tou-se un modesto edificio, que hoxe seatopacase en ruinas, para cárcere, eno que se deixou o piso principal paraAxuntamento, e erixiuse unha colum­na conmemorativa do vil asasinato dosSres. Otero, Constenla e Lorenzo, 11­xando na mesma as seguintes inscrip­cións:

11 A un porvenir venturoso,

Consagra este lateral

Digno pueblo tan leal,

De paz, justicia y reposo u

RISMOOA.

Calvo Sotelo 54 tel'.572580A Estrada

"Montouto azul" en

DECEMBRO 1.990

" El Cuerpo municipal

Fija este punto en su historia

Para perpetua memoria

Del 7 de Abril fatal

de 1836"

Esta columna conmemorativa foiderrubada posteriormente

con motivo duns rebaixes que sefixeron na Praza para novas

construccións, pero leváron-se áfachada do vello Axuntamento osletreiros que en dita columna figuraban.

Apresenta-seQuireza

O .pasado día 3 de Novembro tivolugar na parróquia de Quireza, doConcello de Cerdedo a festa-presenta­ción de "Montouto Azul", asociaciónxuvenil cultural que xurdiu das inque­danzas que pretenden dar-lIe máisvida á parr6quia. Pretenden ofereceralgo interesante e distinto. Con estaspremisas propoñen unha série de actosentre os que sobresaen sesións devfdeo (proxecci6ns todas as fins desemana), viaxes de interese histó-

CONCELLO'

No 1840 foi modificado tamén oescudo do Axuntamento, conservandoa mesma forma do anterior, pero sus­titufndo-se nel a estrela por unha coroade loureiro cruzada de duas espadas,na' parte superior; un anxiño en figurade neno alado e espido chorando enpé ante a tumba dos mártires estra­denses do 1836, no centro; e debaixode todo isto, a data de 1840 en que selIe deu ao Axuntamento o nome quehoxe leva e trasladou-se a A Estrada asua capital.

Este foi o selo que usou o nosoAxuntamento até 1877 inclusive. E no1878 foi modificado de novo na formaque se usa actualmente, ou sexa

a A.C.

rico-cultural, concu rsos literários, dedebuxos ou de máscaras no antroi­do... Tamén é de suliñar a preocu­pación por recuperar vellas tradiciónsou incluso implantar novas festasfolklórico-culturais. A adicación máisdireita cara 05 nenos por parte de "Montouto Azul ",será a creación decampamentos de verán.

A festa-presentación á que foi invi­.tada CONTRARRETRANCA estivo ben

CONTRARRETRANCA

cambiando a figura e posición do anxo,que aparece agora coas asas máisgrandes, vestido cunha túnica e pos­trado de xeonllos sobre a tumba dosque souberon morrer pola liberdadebaixo o chumbo traidor dos carlistas.

Agora s611e falta por modificar outracousa: a data de 1840, pois n6seremos que no seu lugar debera poñer­se-lIeade 1836, que éa do fusilamen­to daqueles venerabeis mártires e daconstitución do noso Axuntamento.

JOSE LOUREIRO GARCIA

( Artigo publicado en " El Emigrado"o dia 7 de Maio de 1923).

fornecida de castañas e viño, senesquencer a empanada de bacallao e aqueimadiña do remate. O contacto queesta nova asociación mantivo coanosa revista veu motivado polo dese­xo que estes rapaces teñen por editarunha revista própria.A sua pretensiónmáis inmediata é que este chuvioso efrio inverno que escomenza se Itesfaga máis ameno aos viciños de Quire-za.

Manuela Picalla

XIMNASIO MINt86 hwon do

Cinfurón negro 6° DanMaestro internacional

Árbitro

-Defensa persoal-Ximnasia-Aerobio

o'. / • -YogaAvda. Amerlca,9 tlf. 570999 -Clase especial

A Estrada -Acupultura

CONTRARRETR-ANCA CONCELLO-

A "movida" dos teléfonos

DECEMBRO 1.990

Marcelo Vldal

Un dos temas que mais dou quefalar e o mesmo tempo provocou páxi­nas e columnas nos medios escritosde comunicación, foi o asunto dosteléfonos públicos, ou mellar dito, oscambios feitos por un goberno á unhalista confeccionada por outro, ámbo­los dous de distinta cor.

A orixe da cuestión remóntase ótempo no que o Partido Socialista es­tivo formando parte do goberno muni­cipal, época na que se fixo unha listade usuarios para que dispoñeran deTeléfono Público en determinados

lugares das parroquias estradenses.

Sen saber por que, nin por quenon, unha vez que se rompeu o pactode goberno ca Partido Socialista, araíz de que a alcaldesa Elvira Fernán­dez fichara polo Partido Popular, a de­vandita lista escomenzou a sufrir unscambios inxustificados, segundo oPSOE, e oque é peor, en contra dosentir dos veciños afectados. Non queredecir isto que os socialistas fixeranben a distribución, que deixa moitoque desear, pero é notorio e así sepuxo de manifesto no Pleno, que os

cambios caprichosos levantaron nal­gúns casos a protesta dos veciños.

Máis de vinte cambios fixo a AlcaI­desa ou o seu equipo, pero os máisalarmantes foron os de Xustín, Nadar,Castrelos en Pardemarín, ou o de Cora,saíndo a relucir ú~imamente o do Foxo.

Os partidos da oposición aprovei­taron este malestar veciñal para le­vantalas súas bandeiras en defensados intereses dos parroquianos e poñer6 goberno do PP, e concretamente asúa Alcaldesa, no medio da espada eda parede.

DECEMBRO 1.990 CONTRARRETRANCA

• • • •• • • •• • • •• • • •• • • •• • • •• • • •• • • •

CADENA GALLEGA

POR FIN JUNTOS

*Próxima inauguración: CEnTRO EmiSOR DE R ESTRRDR

Rua de forarei, 2, edificio u ga01.bu1.o", tinos. S7 1111 - S7 17 66, apdo de correos 124

CONTRARRETRANCA CONCELLO DECEMBRO 1.990

Marcelo Vidal

Houbo de todo neste asunto, comase na Estrada non houbesen temasmáis importantes e trascendentes quetocar, pero a oposición municipal vol­couse nel ata o punto de solicitar unPleno Extraordinario, sabendo que ogrupo de goberno tiña a maioría abso­luta na Corporación. Nembargantes aintención era demostrarque a A~calde­

sa e o seu equipo actuaran de xeitocaciquil ¡con clientelismo político, cousaque, por outra banda, non fai fallademostrar.

Tamén ocorreu que algúns casosnon foron expostos nesta guerra tele­fónica, como é o caso do Sol, lugaronde vai haber tres teléfonos xuntos,dous deles xa en estaablecementospúblicos e o terceiro nunha casa parti­cular, mentras que hai lugares nomunicipio que non dispoñen deste ser­vicio. Neste caso non houbo cambio:as{ estaba establecido xa na primeiralista e o PSOE non protestou porqueera cómplice e o BNG, ó parecer, ninse enterou.

Do que sí se enterou o BNG, foi docaso do Foxo, que é unha mostra máisda falsificación de datos xeográficos edo clientelismo político, co agravantede que pertenecía á primeira lista, daque o PSOE era coautor. Neste casonon só hai cambio de parroquia, apesares de que o Foxo é "internacio­nal" como dixo a Alcaldesa, senón quemeten o teléfono nun domicilio particu­lar, habendo establecementos públi­cos dispostos a telo, pero o domicilioparticular é dun irmán dun concellalpopular.

Aínda que tarde, o Pleno Extraor­dinario solicitado pala oposiGión ch.e­gou a celebrarse, e a Alcaldesa, ElviraFernández, utilizou todo tipo de excu­sas e argumentos para demostrar queo feito, feito estaba e era competenciado goberno sin entrar en ningún

Labores de artesaniaTapices- Al'ombrase toda clase de lans

DECEMBRO 1.990

momento nas explicaci6ns dos cam­bios.

Nun comenzo dixo que non habíalista primeira, que tan s6 existía unhaprovisionai, o que se demostrou quenon era certo. Oespois que ela nadatiña que ver, que fora un asunto que le­vara o seu "delfín", dimitido reciente­mente e sin saber a verdadeira raz6n.Non sería extraño que unha delas forea cacicada telef6nica. A verdade é qUEElvira Fernández 6 final aceptou a súaresponsabilidade nos cambios e re.,prochou á oposici6n que o que querianera cambia-los teléfonos duns amigospara favorecer a outros, afirmaci6nque a autoinculpa6 recoñecer ela queos cambios feitos foran para favorecer6s seus amigos ou simpatizantes po­pulares.

Moitas máis afirmacións fixo aAlcaldesa neste asunto, que demos­tran a súa falta de criterios obxetivospara face-lo que fixo, como po~_exem­

plo, que as sinaturas dos veclno.s d~

Xustrn en contra do cambio, eran Ilexl­bies e simples garabatos, coma se elaasinase os escritos co nome comple­to. Afnda asf non querfa entrar notema das firmas, pero manifestou queas cotexara ce censo e invttou 6s veciñosa deposita-los camets encima da mesapara comproba-Ia autenticidade dasmesmas, "ande, supoño, terán a súafirma legal". Coido que sobran oscomentarios a esta afirmación, e oúnico que se me ocorreu é lembrarunha frase dita por un ex-alcalde es­tradense reciente, nunha mesa redon­da, na que man ifestaba que o pobo es"tradense era moi tranquilo, porque coa~:

causas que se fan, máis dunha ve;.sairía ás rúas para protestar e suble ..varse en contra do establecido, ou de.que certas persoas queren establecer.

Sexa como sexa, o tema dos telé­fonos quedou máis ou menos comaestaba. Os cambios producidos por

CONCELLO

amiguismo e clientelismo político,quedaron da mesma maneira e a Al­caidesa saiu ben parada da encerronaque a oposición quixo facerlle, se a iso _pode chamarse sair ben.

A oposición, pala súa parte, fallouno seu intento, sempre e cando a súaintención fose anula-los cambios deteléfonos que o goberno fixera, quepara iso tiña competencia, como mani­festara en máis dunha ocasi6n a Alcai­desa: "hai que gobernar para o b6 epara o malo". Tamén dixo á oposiciónque si eles estivesen no goberno fa­rlan o mesmo, outra das tantas afirma­cións que a autoinculpan.

Se a intención da oposición erapoñela entre a espada e a parede,como parece lóxico, pódese decir queo consigueu, afnda que o COS botouunha man á mandataria municipal.

No Pleno Extraordinario, no que sedebatiu este asunto, os ánimos esta­ban crispados, a Alcaldesa acorrala­da, as xustificacións dos car:nbiospedidas reiteradamente pala oposiciónnin foron dadas e as que se deron nonforon convincentes, máis ben ó con­trario, cada vez que Elvira Fernándezfalaba reduciase pouco a pouco b seucampo de xustificacións e argumentosobxetivos.

Pero sempre acorre algo do quebotar man, e neste caso, foi a interven·,ci6n do portavoz do COS, Alfonso Va­rela, ql.)en afirmara que non tiña as ,­causas claras, o que, por léxica! envi­da a estar calado. Pero non ocorreuasí, fixo. unha proposta á que o equipode goberno, como demostraci6n do b6talante democrático, agarrouse comoa unha táboa de salvamento, sabendoque pouco antes se rechazara outrado BNG, apoiada tamén polo PSOE,na que se decia o mesmo, pero p~r

escrito o que significaba que era máls

CONTRARRETRANCA

comprometedora. Sinalar, neste intreque se teñen rechazado moitas pro­postas ó non ser presentadas porescrito, sen embargo a do COS nontiña por que reunir este requisito. Pero

.o que interesaba era agarrarse á doCOS que decía "en lo sucesivo será elPleno..." e non a do BNG que matiza­ba que xa a campaña do 91 seria oPleno, cando esta distribución estabaxa feita polo equipo de goberno.

O problema dos teléfonos públicosnon rematou ca Pleno Extraordinario,pois o Partido Popular quedou tan doído,aínda que se poida afirmar que saiuairoso, que varios delfins populares,aludidos polo BNG como caciques eintermediarios nos cambios coa inten­ción de compensar 6s seus votantes,presentaron denuncia no xulgado con­tra o BNG e o seu portavoz, quen, poroutra banda, tiña pensado tamén pre­sentala contra Elvira Fernández porchamarlle Ilfalsificador".

Ramiro S.G.

Xadrez

1.- ... ;D8A+ 2.- A1C;D6A+ 3.­AxD;AxA mate

Este mate, similar ao publicado nonº 1 de CONTRARRETRANCA é outroexemplo dos principios básicos datáctica axedrecfstica.

MAS ERCADENA

R/Calvo Sotelo.22 telfs. 570814-572937A Estrada

CONTAARRETRANCA CONCELLO DECEMBRO 1.990

José Hernández-Nóvoa: "Estamos gover­nados por Lalin"

Esta entrevi.sta pon final a unh~, s~rie de cinco que.?ONTRARRETRANCA ven publicando cos portavo­ces do~ ~artldos con repres~ntaclonna actual corporaclon. José Hernández-Nóvoa, concellal independen­te e ultimo alcalde da dictadura, recorda nestas páxinas a sua etapa ó frente do concello e amósasepesimista a respecto do futuro da Estrada.

Dores Chedas

Eu entrei de alcalde en febreiro do 71e botáronme, porque me botaron,en no­vembro do 75. O mesmo día que mecomunicaron que deixaba de ser alcaldefoi o día que morreu Franco. Aínda tivenque ir á igrexa días despois 6 funeral cobastón de alcalde sen selo porque aíndanon había alcalde na Estrada.

P:¿Como recorda vostede aquelesanos?

R:8ueno, era unha época moi intere­sante; a corporación que eu presidín fixomoitas cousas, non fixemos todo o quequeríamos facer, claro, pero foi unhaexperiencia que non olvidarei nunca.

P:¿Por que non se volveu a presen­tar dende aquela até agora?

R:E unha historia moi longa. O díaque me botaron foi, paréceme, a víspe­ra de que entrara en vigor aquela famo­sa lei da apertura polftica, cando Francoestaba morrendo, onde se dicía que nascorporaci6ns ·os concellais podían elexir6 alcalde. Ent6n na Estrada a corpora­ci6n pensaba elexirme a min, pero comoo gobernador interesáballe outro -esoson cousas del, eu non me meto- man­dou inmediatamente un enlace aquí cocese porque ó día seguinte non mepodía cesar.

A partir diso eu quedei un poucoarrinconado. E despois no 78 veu falarconmigo o que é alcalde de Pontevedrahoxe, para organizarmos a UCD aquf.Euera o presidente local, fun dos pucos daprovincia elexidos por votación, e aíndaconservo o carnel. Fixemos unha listapara presentarnos, pero arrinconaron­nola e meteron a de Suso Durán, que enpaz descanse, e nese momento quedei

un pouco decepcionado da política, porqueeu o que quería era continuar aH, nonpor nada senon para continua-lo laborque iniciara. Lago foi pasando o tempo enon me volvin a afiliar a nengún partidopolítico.

Despois viñeron as eleccións porIndependientes de Galicia, uns amigosdixéronme 11 ¿por que non te presentas,que vas sair?". Presenteime e sain con­cellal.

DIXERONME EN PONTE-VEDRA QUE TIÑA QUE SERALCALDE, ACEPTEI CONCERTAS CONDICIONSPORQUE EU COLLIA UNHAALCALDIA QUE... AQUELOERA UN DESASTRE.

P:¿Como se viveu todo o proceso datransición dende unha institución comao Concello? R:Eu entrei nun momentoen que as cousas xa non estaban comafacía catro ou cinco anos. Xa as cousasse estaban abrindo un pouco política­mente porque ademáis foron os últimosanos.

P:¿Que foi o que o impulsou a entrarno mundo polftico?

R:Por casualidade. entrei por entrar.A min dixéronme en Pontevedra que

tiña que ser alcalde, que as cousas naEstrada estaban moi mal, aceptei concertas condicións porque eu collfa unhaalcaldía que... aquelo ~ra un desastre;mira, non tiñamos colexios, o único cole­xio que había na Estrada, o José Anto­nio, estaba case desfeito.

Sanidade; non había fosas sépticas,a única que había estaba na carreterade Santiago e corría o Iixo; pala carrete­ra de Codeseda ía a basura palas cune­tas. Había que facer iso. Auga; no veránhabía dúas horas en días alternos.

Nós fixemos a traída de augas, osgrupos escolares, e puxémoslle ó ruralluz eléctrica -sete mil pontos de luz­asfaltamos cento e pico de kilómetros depistas... Pero todo isto non é dicir que ofixo todo unha soa persona, e quetivemos moita sorte, estabamos nunhasituación favorabel e aproveitámola.

P:¿Non cre que todo este traballo orentabilizou máis tarde políticos comaSuso Durán?

R:Naturalmente. Porque ademáis eudeixeille os terrenos do polideportivo.Iso compramolo nós, dezaseis hectá­reas. Pero non importa,o caso é que seaproveite. Agora pasa ó revés; estánhipotecando o povo. Acaban de aprobarunhas fosas sépticas que xa levan ano emedio esperando que iso vai ser unverdadeiro desastre. Acaban de regalar,regalar eh, á consellería de Educaciónun terreno en Toedo para que fagan unalmacén de distribución, eu opuxenmeporque este concello nunca regalou nada;os terrenos son nasos, dos viciños, nonestán para regalar.

METERON 120 MILLONS,NO MATADEIRO E ESTAPARA OS PAXAROS.

Fíxose agora un plan plurianual, algoque é unha copia daqueles famosos de

•ESTE ANUNCIO SO CUSTA3.000 Pts

DA-TE A COÑECER EN CONTRARRETRANCAa revista de informacidn de A Estrada

apartado de correos 118

· DECEMBRO 1.990 CONCELLO CONTRARRETRANCA

López Rodó, e non se prevé inversiónpara a compra dun só metro de terreno.

Outra causa, o do moble. Gastaroncentovinte millóns nun sitio ande non

'1 cabe o Salón do Moble e resulta que seacaba de derrubar unha parte do muro.

D Matadeiro. Meteron centovintemillóns no matadeiro e está para ospaxaros". O que fixeron coa Praza deAbastos xa o vemos todos. Entón o quevexo é que non hai futuro, non se promo­ciona nen se estuda o futuro da Estrada.

P:Entón, ¿A Estrada é unha vilamarta?

R:Para min está morrendo, porquenon se crfa nengunha industria. Agoraaquf o que se están facendo é moitosedificios, imanas converter nunha habi­tación de Santiago e nada máis porqueaquf progreso e porvir non hai.

P: Pero, ¿a que cre que se debe estasituación?

A min isto pareceme que é, e nonteño pelos na lingua para dicilo, porqueestamos gobernados por Lalín.

P:¿Por Lalín?R:Sf, por Lalín. A balanza estase

inclinando a favor de Lalín. Agora aca­ban de fichar -ainda que isto é polftica- óalcalde de Forcarei paara o PP. O curio­so desta fichaxe é que eu vexo ó alcaldede Forcarei un futuro deputado. Na Es­trada non imos ter deputado porque noninteresa que medre. E estamos asf por­que nos está gobernando xente de fóra.A alcaldesa non é de aquf, o outro non éde aquf, o outro máis...

P:¿E negativo para A Estrada que aalcaldesa teña tantos cargos?

R:Eu non creo que sexa negativonen positivo; o que sei é que cando seteñen tantos cargos non se poden aten­der. O Concello está un pouco desaten­dido. Vas alf, non hai ninguén, non es­tán. Eu recordo que cando era alcalde edeputado provincial non me chegaba otempo. la ás nove da mañán para alf esafa as tres da tarde, e polas tardes aPontevedra e a Madrid constantementea pedir cartas; pero cando ia deixaba a

alguén alí. Agora vas e algunhas veces

A ESTRADA ESTA MO­·RRENDO, PORQUE PRO­GRESO E PORVIR NON HAl.

está Somoza que fai o que pode nom,?mentiño que pode; entón aquelo es~á

desatendido.P:Das suas palabras parece dedu­

cirse que é vostede bastante escépticoca situación actual

Marcelo Vldal

R:Porcompleto. Cando se ten expe­riencia nun labor municipal, e trata un dedar consellos e axudar e non cho teñenen canta acabas aburrido. Dfgocho enserio, o futuro da Estrada vexoo moi mal,Deus queira que me equivoque pero...

P:¿Pensou en volver a presentarse?R:Non o sei, ainda que falamos con

amigos. O que temos claro é que AEstrada necesita unha lista de indepen­dentes, de persoas serias, traballado­ras, de prestixio, a ver se se logra sacaralgúns concellais e axudar a gobernar.

P:¿Non cre que é un pouco diffcil nunmomento en que se trata de plantexar as

.,municipais como unha loita entre dousI)U tres partidos como moito?

R:Precisamente, hai que meter al­guén no medio a ver se amortiguamosun pouco; e unha boa lista de indepen­dentes no medio tratarfa de facer iso. OCDS non sei se se presentará; o Bloquequizás teña algún cancel/al máis, tenque tela. Entón ninguén vai ter maiorfa.

P:Vostede estivo no grupo do gober­no cando o pacto entre o grupo da alcaI­desa e o PSOE

R:O meu voto facíalle fa~a. Ela rompeuo pacto porque IIe interesaba, porquecon ela non vale nen o firmado; lagocada un para o seu sitio.

P:Pero, vostede sempre mantivoserias discrepancias coa polftica daAlcaldfa.

R:Moitas, chamabanme o rebelde;chamabamo Mella. Ainda mo dixo o outrodía e ben que se ria. Eu non estabadacordo con eles porque algunhas cou­sas que sefacfan non me ian. Porexem­plo o tema da contribución. Foi un atracopara a xente da Estrada. Foi un despisteque tiveron ai que non me explico; egracias a aquela sesión ande eu conse­guin, fpor un dfa eh!, que se baixase ódez, que senon... Entereime e fun co­rrendo, fixen unhas comisións e por undfa pufdemolo evitar. Pasou iso porquenon se sigueu o proceso a nivel munici­pal como se debfa facer; non nós,os deadentro. Nós fixemos o que puidemos, etraballamos moito na comisión Rendo emáis eu, porque era unha comisión decatro pero ÓS outros non se IIes veu opelo

Díxenlle moitas veces "abride rúasNorte-Sur que non temas unha" peronada. Agora regaláronlle un camión parair recoller o lixo ás aldeas, ¿e onde obotamos?, se o de arriba é o mesmo deantes; e cantas veces terás oído que IIedixen eu "mercade veigas, amplíade iso".Pero eles, o futuro ... o que pasa é que euxa vou vello...

INFORMATE NOS NaSOS LOCAIS

• Realizanse e xestionanse Prestamos e Subvencións.

o Sindicato ofreceche QS

seguintes Servicios: ~

: :::::nC;:::::~:~ de Cooperativas. ~o(jr~tJ• Liquidación de Impostos (Sucesións, Transmisións, IRPF, So- OV ~O .. .",..' :::::::~e:~:~uera tipo de consulta Xuridica, Fiscal, Segurida-o....,~ ~~~h..9~

de Social, etc., e levase a cabo a sua xeslión. ~ lo.~ +~."

: ::~::::::o~::::: :::i,O::::~~:ii::~:e~artixas,... ~ ~~i¡~~~iJ.",. ~

COMISIÓNSLABREGAS

SINDICATOLABREGO

GALEGO

UN CAMPO COMUN

CQNTRARRETRANCA URBANO DECEMBRO 1.990

Francisco Rodriguez:"A xuventude sinte-se desplazada"

OBNG

estradense

inaugura

a sua sede

o pasado dia 9 de setembro tivolugar a inauguración da sede local doBloque Nacionalista Galego que está si­tuada no número 13 da rua Dezaoito deA Estrada.

Ao acto asistiron unhas SO personasentre as que se atopaban os parlamen­tários autonómicos desta fo rmaciónBautista Alvarez e Francisco Trigo,osdirixentes locais Manuel Rendo e Xose­fina Pereiras e o tamén dirixente doBNG,escritor e até agora profesor noInstituto de A Estrada Paco Rodriguez.

Os membros do BNG que fixeronuso da palabra destacaron a importán­cia que para o BNG ten o contar con unlocal na Estrada tanto polo que supón deinfraestructu ra necesária para levar acabo o traballo político na~zona, comoporque é resultado do medre organizati-

a estrada'572011

capitánbernal, 4

,terlas."..

--11-",. ".. ~.._.~., '

Prime/ras marGas en zapatos e deportivos. Dama. cIAba/e/ro t!J neftD.

DECEMBRO 1.990 URBANO CONTRARRETRANCA

va experimentado nos últimos anos poloBNG estradense.

Aa final do acto foi-lIe entregado aoprofesor Paco Rodriguez un regalo comomostra de cariño e agradecimento polos11 anos de labor docente na vilaestradense. Precisamente ca profesorFrancisco Rodriguez COTRARETRAN­CA mantivo a seguinte entrevista:

P.-Foron once promocións de xoves .estradenses as que che pasaron palasmans,que visión tes do que é a xuventu­de estradense a traveso do teu trato coneles en todos estes anos?

R.-Na maioria das ocasións atopei­me con xoves cun sentimento de afirma­ción no próprio moi forte,que só faciafalla rabuñar un pouco e aparecia real­mente a posibilidade de identificar-se copais;polo demais con todas as caracte­rfsticas dos mozos e mozas nun medioque está colonizado pero que ainda nonlogrou destruir a identidade própria.Esaé mais ou menos a situación maioritáriados mozos e mozas da Estrada.

P.-Cres no tópico da xuventudepasota,individualista,desarraigada... ?Axusta-se ao queti observaches aquf naEstrada?

R.Eu penso que isto foi unproceso,observo que cada vez hai maiorindividualismo na mocidade,pero iso éun produto de como vai evoluindo asociedade;o que tamén é certo é quecada vez hai mais xente que se decataen termos polo menos individuais de calé a situación do seu pais,outra cousa é acapacidade para despois organizar-seou tomar unha actitude práctica frente acausas que se entenden teoricamente,queiso xa non é un problema que se poidaexplicar por métodos puramente indivi­duais como é a simple actuaciónpersonal,senon que iso depende moitode cómo se agranden as organizaciónsp-olfticas nacionalistas, dos exitos quevaia acadando o Nacionalismo...porqueclaro,a xente para meter-se en causasquere un pouco de seguridade,xa que aningul.n, en principio, IIe gusta ser martir

e se ve que unha idea,unha causa,o vaiconvertir en martir é lóxico que haxaunha maioría que trate de fuxir diso,ainda que fuxindo non se arregla a cues­tión e van ser mártires igual doutramaneira,pero iso xa é outra cuestión.

P.-É de todos coñecido que na Es­trada nos últimos tempos houbo unaumento preocupante dos xovesdrogodependentes,cres que a isto con­tribuie dalgunha maneira a situación socialda Estrada ou que este aumento é xeralno pais? En todo caso, a que o atribuies?

R.-Hai un aumento xeral no pals peropode ser que na Estrada teña as suaspeculiaridades;posibelmente na Estra­da estea todo moi condicionado pola im­portancia d'a emigración,dun determina­do tipo de emigración que está provo­cando agora unhas consecuencias queantes non se notaban (retorno daxente,nenos que foron criados cos abósen determinados ambientesfamiliares... ).Eu penso tamén que haiunha crise económica moi grande queimpide que os mozos e mozas poidanintegrar-se fácilmente no medio laboral,sen que por outra parte exista a saidada emigración;por último hai unha certa

incapacidade para que a xente poideraestar mellororganizada.Todo isto fai quea xuventude se sinta un pouco desplaza­da e en vez de enfrentar os problemas,coller o touro polos cornos recurra aalienar-se a través da droga.Ademaisnon debemos esquecer que a drogaestá promovida,haberia que saber per­fectamente como se introduce naEstrada,quen a introduce...para facerunha avaliación mais correcta do que eupodo facer neste momento.

P.- Como enfoca un profesor com­prometido co pais coma ti a laboura doensino?

R.- bueno, no ensino di-se moitasveces que a cuestión de facer ben ascausas é unha cuestión de método, en­tendendo como método as cuestiónsformais.

Carme

ZONA OOS wlo~TRAVESIA DE VEA 2

~an~a ~~...,.. ~ rSed~VI60S~~P:~::: .. n~otoo+III~~tJ ~amonar¡a.

Tapas Xamón. Quelxos.Valdeorras, Albarlño, Embutldosi Bocatas •

Condado, Rlo/a

CONTRARRETRANCA URBANO DECEMBRO 1.990

o futuro do sector madeireiro en A Estrada

Marcelo Vldal

Na seegunda semán do pasadomes de Setembro tivo lugar na vila daEstrada a IV edición da Mostra do Mo­ble, na que participaron a meirandeparte das firmas da comarca, e comatodos os anos tivo unha gran° acollidapor parte dos mais de 50.000 visitan­tes que se achegaron de todas as par-tes da nasa xeografia. Este ano a.mostra contou cunha sá de exposi­cións de nova criación na Estrada quecanta con 3.000 metros cadrados desuperfrcie, prevéndo-se a necesidadedunha supeffcie maior para vindeirasmostrase

Este acontecementoten unhagranimportáncia para o sector industrial damadeira desta bisbarra, e consecuen­temente, para a sua poboación, tantono eido económico como no social ouno cultural.

UN POUCO DE HISTORIA

o traballo da madeira na Estradalémbra-se dende hai moito tempo. Nem­bargantes, a sua adicación á ebaniste­ria (fabricación de móbeis) a nivelcomercial tivo lugar a partires do se-

gundo cuarto deste século. Esta mo­dalidade de traballo orixinou-se palaconcurréncia dunha série de circuns­táncias tales como foron contar cungran potencial forestal, a sua situaciónxeográfica, falla de competéncia nomercado e a necesidade insatisfeitade mobeis até ese intre.

Estas circunstáncias provocaron queos propios estradenses se decetasenda situación potencial desta actividadee comenzasen a criar as suas empre­sas que inda hoxe en dia permanecenno mercado disfrutando de maiores

ZARABETO·EMISORA LOCAL

107·8FM

DECEMBRO 1.990

ventaxas frente ás de recente criación,a pesares de todos os problemas cosque se tiveron que enfrentar ao longoda sua história, chegando hoxe en diaa constituir o sector industrial máisimportante da Estrada por ser o maio­ritário e o que ocupa unha maior can­tidade de man de obra.

PROBLEMAS DO SECTOR

A situación actual da indústria damadeira na Estrada non se acadou deforma doada, posto que sempre setivo que enfrentar a graves problemasque mesmo" poñian en tea de xuício asua supervivéncia.

O maior problema ca que se en­frentou en todo momento o sectorfoi aadaptación ás novas tecnoloxias, postoque os marxenes acadados polaspequenas empresas (de tamaño fami­liar) non eran o suficientemente gran­des como para realizar investimentosen investigación e desenrolo de novastecnoloxias, e nin tan siquera de poderfacerse coas novas técnicas que lIesofrecian dende fora do seu mercado.Por outra banda, ante esta situación, aactitude da administración pública re­sultou ser sempre pasiva, encontran­do-se os empresários faltos de axudaspor parte deste ente, tanto no sensode contar con subvencións á explota­ción, como de facilitar a promoción epublicidade do sector. E por este mo­tivo po'lo que a realización desta mos­tra anual que se ven facendo dendehai algúns anos ten unhna grandeimportáncia para o sector, posta que é,unha das POUCqS formas que teñen osempresádos de dar publicidade a sua,actividade e captar novos clientes.

Outro problema co que se atopa osector é a falta de man de obra cualifi­cada posto que as tendéncias actuaisestan-se dirixindo hacia outras ramasprofisionais.

URBANO

SOLUCIONS

Estes problemas dificu~aron en todomomento o desenrolo do sector qUEnos ocupa ao longo da sua história.Nembargantes, a situación desta in·dústria hox.e en dia póde-se decir qUEé boa, pero non falto de problemas.

A superación de todas estas difi­cultades que vimos de mencionaracadou-se gracias aos esforzos reali­zados polo sector, que tiña que rein­vestir os seus escasos benefícios naactividade. Oeste xeito, as empresaspodian ir mercando pouco a poucoalgunhas máquinas que lIes permitiranmellorar a producción.

Por ourtra banda, a entrada decapital de fora, procedente das reme­sas dos emigrantes, e a man de obrabarata constituiron dous factores queincidiron positivamente sobre a evolu­ción do sector.

SITUACION ACTUAL

A situación actual das empresasven dada en boa medida polas novasmáquinas que axilizan o traballo epermiten unha maior elaboración doproducto. Por exemplo, máquinas comoa "canteadora" ou a "múltiple" fan tra­ballos que anateriormente facían-se aman e esíxian unha grande precisión.Podemos decir entón que as empre­sas do sector encontran-se máis mo­dernizadas (pero non o suficiente)facendo uso de maquinárias que per­miten prioritariamente acelerar o pro­ceso do traballo da madeira e a elabo­ración final do moble, conseguindo-se

, unha mellora nos productos acaba­dos. A pesar disto o sector non seatopa en condicións de competir conempresas doutras zonas máis indus­trializadas da xeograffa española pornon estar suficientemente moderniza­da.

CONTRARRETRANCA

Por outra banda, as condicións quefavoreceron inicialmente o nacementodeste sector a nivel comercial, hoxe endia están desaparecendo posto quecada vez máis, escasean certas ma­deira (como porexemplo a haia) o queencarece as matérias primas.

Ademáis comenza-se a notar unhasaturación do mercado debido a granaparición de novas empresas compe­tidoras, tanto na Estrada, como forada comarca, e pola chegada de mo­beis procedentes sobre todo de Valén.;cia.

Por outra banda segue faltandooferta de man de obra cualificada eaxudas económicas ás pequenas emedianas empresas.

Finalmente non se pode esquecera gran batida que Ile dan ao sector osimpostos que gravan a producción.

REPERCUSION NO ENTORNO

A solución de todos estes proble­mas esixe unha resposta inmediatapara que non se perxudique mais ósector.O mantemento deste sector nabisbarra estradense é moi importanteposto que ten repercusións positivasen diferentes campos,tales como:

a)Gran importancia en materiaeconómica,dado que permite a xene­ración de riqueza e o movimento dediñeiro;

b)Gran importancia en materialaboral,no senso de que absorve unhagran cantidade de man de obra proce­dente maioritariamente da propiacomarca(sobre todo da zona rural).Autilización de maquinarias ata o mo­mento non tivo nengunha repercusiónneste campo,debido a que as máqui-nas hai·' que vixialas etemperalas,facéndose ademais,enxeral,os rematados aman.

eoN TR A RRETR'A NCA URBANO !DECEMBRO 1.990

Marcelo Vidal

dos que importamos madeira son fun­damentalmente Guinea Ecuatorial,Francia, Rumania, Brasil, Nicaraguaou Costa de Marfil.

Con esta materia prima procedeseó desenvolvimento do procesoproductivo,que,como se pode despren­der do dito ate o momento, pode-secalificar de tradicional pola escasa uti­lización de maquinaria.

A utilización de maquinaria innova­dora permitiria o funcionamento dun­ha industria vangardista disposta paracompetir en calquera mercado, postoque deste xeito lograrian-se reducir oscustos da producción, mellorar a cali­dade dos productos terminados, incre­mantar a producción permitindo nal­gúns casos o aproveitamento de eco­nomias de escala, e ademais acadarun mellor nivel de vida para todos osestradenses.

Neste proceso productivo interve­ñen gran cantidade de obreiros a nfvelexecutivo que son maioritariamenteartesáns. A participaci6n da mulIer nesteproceso productivo é practicamentenulo. A sua actividade neste sectorlimita-se á faceta administrativa ecomercial.

o FUTURO DO SECTOR

c)Gran importancia cultural,postoque o traballo da madeira,en reximede artesanado,é unha tradición moiarraigada na poboaci6n.

d)repercusi6ns demográficas den­tro da propia comarca.

A MATERIA PRIMA E A PROOUC­CION.

A madeira é a materia prima porexcelencia neste sector.A sua orixenon é maioritariamente

estradense,posto que se traballa unamplo abano de especies que non sedan,na sua totalidade, nos montes dabisbarra.Fundamentalmente utilizanseo castiñeiro e o carballo,especies queproceden de diferente's pontos de Galiciae Asturias.Tamén son de orixe galegoo piñeiro,o ameneiro,o vidueiro e oeucalipto.Outras especies utilizadas sona nogueira,a caoba,a faia ou ochoupo(procedente de Le6n).Algunhasdas especies procedentes de fora deEspaña(principalrnente a faia,posto quea calidade da española non é boa paraa fabricación dos mobles).Os paises

A pesares de todos os problemascos que se atopa o sector actualmentepode-se observar nos últimos anosunha evolución acelerada que preten­de recuperar nun corto prazo todo otempo perdido cara a unha situaciónactual plenamente competitiva.

Neste senso os empresários dosector do moble da Estrada mostranseoptimistas cara o futuro augurandounha evolución expansiva nos vindei­ros anos.

Carlos Ferro

ELECTROBOMBA5

DE GALICI.f\

Rúa Castelao, 3 - bajo -~ (986) 57 11 52 - A ESTRADA (Pontevedra)

DECEMBRO 1.990 URBANO CONTRARRETRANCA

Entrevista con Manuel Castiñeiras, párrocode A Estrada

No próximo mes de decembro cum­prirán-se vintecinco anos desde, ~u~ onoso entrevistado, Manuel CastlnelrasRodríguez desempeña o seu labor depárroco na vila de A Estrada e na par~ó­

quia de Ouzande. Este home, de onxerural, nacido en Rens no Concello deLaxe, é un significativo espectador e,unparticipante directo no decorrer da vidada nosa vila no último cuarto de século.Fai os seus estudos en Compostela e,en 1965 é nomeado párroco de A Estra-da.

Preguntamos-lIe pola sua visión dodesnvolvemento sócio--económico doConcello nestes anos:

-A vila dobrou en número de habitan-tes e edificacións, ainda que eu coidoque a pesar de iso na Estrada debehaber ainda moitos pisos valeiros; Cha­ma-me moito a atención isto, pois nonvexo de onde poidan sair tantos cartospara obrar. Por outra banda, perderon­se nestes anos moitos postos de traba­110: por exemplo a quebra da indústria decarrocerias afectou a máis de catrocen­tas persoas, levando consigo un forteaumento da emigración; pequenas in­dústrias moi boiantes do sector textiltamén desapareceron, penso que pornon meter-se a tempo no tren da recon­versión, ou tamén a veces as forzassindicais mal orientadas, presionarondemasiado de repente. Non obstantecreo que algúns seguen traballando nunhaespécie de economia sumerxida que a

No mes de decembro cumpren-se vintecinco anos desde que o noso entrevistado, Manuel Castiñeiras Ro­dríguez, desempeña o seu labor de párroco na vila de A Estrada e na parróquia de Ouzande. Este home, deorixe rural, nacido en Rens no concello de Laxe, é un singular espectador e un participante directo davida da nosa vila no último cuarto de século. Fixo os seus estudos en Compostela e, en 1965 é nomeadopárroco de A Estrada. Preguntamos-lIe pola sua visión do desenvolvemento sócio-económico do conce­110 nestes anos.

[gJ Plaza Galicia, 10

~ 570228

1) 1) 1)

1) 1) 1)

1) 1) t>1) t> 1) 1) 1) 1)

c> 1fPiD&WL# 1)

CONTRARRETRANCA URBANO DECEMBRO 1.990

algúns se cadra os benefícia moito peroa outros está-os humillando. En cámbio,dedicou-se moita xente a outro tipo deservizos como a hosteleria, locais deesparcimento, bares, etc. A min, a ve­ces, parece-me que nalgúns casos fixe­ron-se inversións demasiado grandesque podian ser coma unha soga aopescozo para os inversores; a xentepara gastar os cartas ten que ter andegañá-los. En canto ao aspecto polftico,como todos sabemos, viviron-se douscachos de história ben diferenciados:vixéncia do réxime anterior sen partici­pación libre dos cidadáns, o cal nonquere dicer que entre os que goberna­ban non houbese xente boa ou honrada,pero non habia forma de reclamar aquen non era deste xeito. Coa chegadada democrácia inicia-se esa participa­ción.

Tamén nos dá a 3~q visión sobre osdiferentes cámbios relixiosos que acon­tecen nos últimos anos:

-No relixioso o corte forte ven caConcílio Vaticano 11. Houbo un cámbio,para min revolucionário, mesmo nasformas: o crego pasou de dar a misa decostas á xente a unha Liturxia de cara aela; na Iíngua, pasar do latín ao caste­lán, e non digamos ao galego supón unverdadeiro abismo. Sen embargo, estecámbio produciu sufrimentos moi fortesnalgunha xente porque, de repente, tantascousas que tiñas por absolutas xa dei­xan de sé-lo, o dogmático é moito máisreducido e todo isto mestura-se nunhasensación de inseguridade tanto econó­mica coma política que se vive nos últi­mos tempos do franquismo. A conclu­sión que a min me queda disto é que arelixión é como unha oferta que se fai eque debe ser recibida con liberdade, senimposicións. O cámbio foi sério e habiaque adaptar-se a unha situación de res­peto entre os crentes (e non crentestamén), que non identifique comunidadepolftica e relixiosa. Estos cámbios tive­ron a sua repercusión, xa que para miné máis gozoso viver a relixión hoxe que

hai algún tempo. O problema non estána relixión, como conxunto de mensa­xes e princípios, e logo a forma concretade facer. Os cámbios non foron asumi­dos por todos os curas e a veces aIgrexa frena-se a si mesma no seu avan­ce. O Concflio Pastoral de Galiza, porexemplo, fai proposicións de avance,

pero eu teño-lIe dito a Suquía se estasson un teito por debaixo do que non sepode andar ou, pala contra, son un teitoao que non se pode chegar. Di-me quepor debaixo disto xa non se pode andar,pero moitos cregos isto entenderon-o aorevés, tendo medo a avanzar tanto nautilización do galego como na promo­ción dos laicos en actividades da Igrexa,por exemplo na criación dunha comisióneconómica da parróquia. Toda esta pro­blemática agudiza-se ainda máis nomundo rural.

O que a Igrexa pensou de si mesmano Concflio Vaticano 11 non se chegou averificar en plenitude, e o própio Sínodohoxe non se enfrenta cos problemasreais tendo medo no terreo económico áhora de rendercontas diante da comuni­dade veciñal. Así as cousas, penso quenen nas parróquias, nen nas dioceses,nen a escala universal tampouco se deron

os pasos axeitados para adaptar-se aosdiferentes cámbios sociais.

Loitar consiste aqui en facer un es­forza sério para cambiar as causas.Compre facer unha inculturación da reli­xión adaptando-a ás diferentes culturasnas que se insire. Isto reflexa-se nacultura galega, o idioma é un claro exem-

plo, ou a comprensión da complexidadee variedade da nasa sociedade porparteda institución Eclesiástica.

Preguntado D. Manuel Castiñeiraspalas relacións entre a Igrexa e o pobo,en relación cos diferentes conflictos quese están a dar hoxendia en Galiza,manifesta-nos o seu ponto de vista:

-Hoxe parece que se está a darcapacidade xurídica ás parróquias, poriso compre redefinir este concepto. Osconflictos que se están dando, comoCamariñas ou S. Xusto, parten de iden­tificar no pasado comunidade relixiosa ecomunidade veciñal, xa que daquela asdiferenzas eran nulas. Se na comunida­de algún disentia: xa se sabe 11 o galegonon protesta, emigra".

En canto ao da carballeira de SanXusto o cura fixo o que debia: esta nacearredor do Santuário e está ao seu ser­vizo que inclue o seu disfrute lúdico. O

Calvo Sotelo, 7-L B teWfano 57 ·24 04A ESTRADA

JI{ <p~MÉDICO ESTOMATÓLOGO

CONSULTA DE LUNS A VENRES

~n

DECEMBRO 1.990

Santuário, e polo tanto a carballeirapertencen ao pobo crente.

Coñecemos asua preocupación palanasa cultura e o naso idioma. Debe sera Ig rexa un ente defensor da identidadedos valores culturais de Galiza?

-Esta é unha esixéncia evanxélica,pero a realidade non é así, e de feito nosmeus intentos de normalización da Litúr­xia non sampre acadei respostas deadhesión entre o clero. Hai que dicer,con todo, que hai moitos que utilizan anasa língua, pero en sítios ande os feli­greses falan galego na vida cotian nonacade'¡ respostas satisfactórias. No ruralainda non se chegou a unha implanta­ción maloritária do galego cando xa sedeberia ter acadado. Un aspecto a ter encanta neste sentido é que a nasa forma­ción en galego foi moi pobre, sóliamos oGaiteiro de Lugo e a Rosalia de Castroporque aparentemente non era revolu­cionária ainda que eu penso que eracomo a que máis. Hoxendia hai máis fa­cilidades e non disculpo a cregos xóve­nes que non poñen entusiasmo nestacuestión.

Para rematar propomos-lIe que nosdé a sua visión en relación con algúnsaspectos da relixión.

Para min é un problema de linguaxe.Unha mensaxe relixiosa que teña queser pensada desde o home para o homee, polo tanto, se eu presento unha imaxede Deus que fose un deus que non sesentise gozoso e honrado de que o homefose home en plenitude, non seria paramin un dictado do Evanxélio; cal é ocamiño? O camiño hai que pensá-Iodesde a situación concreta que vive ohome, que é a miña maneira de com­prender e transmitir u~ha mensaxe. ATeloxia da Liberación ten en canta a si­tuación deses pobos, que vaia a Iiberá­los enteiramente. A relixión non podeprescindir dos aspectos políticos e inci­de mesmo na situación económica, ten­do que presentar ao home unha menxa­xe na que se vexa que Deus quere unmundo ande para os homes haxa unha

URBANO

mesa á que sentar. A análise da situa­ción a min da-me igual face-Ia ca métodode Marx ou con outro calquera, pero oúnico que non propugnaria nunca seria aloita de clases, unha liberación basadaen quitar a un de enriba para por-me eupor enriba del.

Relación entre as diferentes relixións-As relixiónsteñen unhagrande dose

de elementos en común, o que sucede éque ás veces cae-se no fanatismo e toda

relixión que se fanatice deixa de ser oque era para pasar a ser outra causa. OCorán, en si, presenta princípios co­múns, pero eu teño-lIe medo ao fanatis­mo. Deberiamos ver o que compartimose viví-lo autenticamente, mais o deusque pesenta oJomeinni non é o Deus doCorán; ou o concepto de Guerra Santaque non deberia ser admitido hoxe porningunha relixión. Por outra banda noCristianismo tamén deberian confluir asdiferentes confesións, asi, unha posturacomo a de Martin Luther King consideroque seria canonizábel xa que exerceu a

CONTRARRETRANCA

virtude evanxélica dun xeito heróico.Relixión no ensinoTeño as miñas dúbidas de que mere­

za facer tantos esforzos, como a Igrexaparece, facer, por manter a relixión noscentros de ensino. A min gostaria-meque a Administración Pública asumise atarefa de propiciar que todos os centrosde Ensino Medio e superior tiveran acátedra de Teoloxia. Poroutra banda, ospais son pouco consecuentes pois limi­tan-se a pedir que se ensine a relixión naE.X.S. pero non axudan a ensiná-Ia, oque cria nos nenas unha contradicción.No referente aos docentes penso quedeberian ser laicos pagados como oresto do profesorado e estimulando ásociedade a fin de que non houbese fallade profesores de relixión.

A maior deficiéncia da actual refor­ma do ensino non radica en ter ou ríanter clase de relixión, senón na concep­ción de home que se verte en todo oensino. Deberia buscar-se unha con­cepción do home feita desde a liberda­de, propiciar a igualdade e poder elexir.

Xabler Camba

Manolo Camba

telf. S7 IS 02

a e5,tt'acla·

ayd./IJ. 91go, &9

eoN T RA RRETRA HCA URBANO DECEMBRO 1.990

A Estrada é tamén campo de actuación denarco-traficantesA Estrada atópa-se insertada no

complexo mundo das redes dos narco­tráfico. Como outros pavos do interior deGaliza está a sufrir as consecuéncias devivir nun país- tránsito; e ainda que atéagora todavia non é a sua situación tanacentuada como nos concellos da cos­ta; xa empeza a sonar o seu nomevencellado a aprensión de importantesalixos de estupefaccientes, e o que épior esta-se a constatar na vila unhaincipiente actividade económica (blan­queo de cartas) relacionada ca narco­tráfico. Non resulta estraño relacionar acompra de solares, pisos ~ mesmo veí­culos luxosos po~ ::>arte de persoas cuia

actividade legal non lIe permitiria realizaresas inversións, ca feito de que teñanoutra fonte de ingresos que lIes fagaposibellevar ese ostentoso tipo de vida.

A penetración no tecido económicoestradense dos narcos vai dirixida a doussectores: transporte e hosteleria. Aoprimeiro para atopar canles polos quecircular a mercancía, e o segundo buscacanles de distribución. A igual que suce­de noutros pontos de Galiza, a via deacceso é sobre todo a vella rede do Con­trabando de Tabaco. Así en moitos casosos que viñan ofrecendo o famoso Wins­ton de Batea, agora amplian a sua ofertaa cocaina prometendo pingues bene-

tras, rnesmo gañáncias do doble a quese coloca a mercancia. 4000 pts. o gra­mo, para vender a 8000 é unha opera­ción que os hosteleiros estradenses estánrechazando en moitos casos máis 'polorexeitamento que neles existe cara a"droga" que polos riscos, os cais sonmínimos. Pero sin embargo non é rexei­tada en todos os casos dita oferta. Casosven coñecidos polo "vox populi" e igno­rados curiosamente polas autoridades.Referímo-nos aos enriba citados que"viven por encima das suas posibilida­des".

A história do tráfico de drogas naEstrada non dista moito da de outras

vilas seguindo a tendéncia marcada polopapel de país de tránsito que os caposda cocaina lIe están dando a Galiza. Asíencontramo-nos nun primeiro momentounha multitude de pequenos camellosdedicados fundamentalmente ao "cos­to", os cais se desplazaban a Santiago,Vigo, Vilagarcia, etc... para coller unhapouca mercancia para o fin de semanaconsumir e sacar-lIe valor engadido.Coincideu o boom da heroina sobre o 84afectando a pouca xente, pero de formamoi grave, e indo "in crescendo" até o87, apartir deste momento foi decaindoo seu consumo. Neste ano haberia querecordar a oleada de roubos que asoloua Estrada, o cal non seria aventuradovencellarco relativamente alto consumoque pór aquela época se podia constatar

no concello. Facendo a adverténcia quese ven a delincuéncia ten entre as suascausas a droga, o cOnsumo de drogasnon implica necesáriamente ser un de­lincuente. Os especialistas teñen apon­tado o risco de identificar drogadición edelincuéncia. O consumo de cocainasempre estivo en viqor, pero reguladosocialmente en ámbitos non "marxinais",como son os da heroina, e non causan­do especiais problemas nen de saude,nen de orden público. Hai que ter enconta que a cocaina tiña unha depen­déncia psíquica Iixeira nestes ámbitos, ea sua dependéncia ffsica e os seus efec-·tos perxudiciais para a saude non sonpercibibles até transcurridos vários anos(Periodo de siléncio clfnico). Ademaisdéstas drogas tamén haberia que apon-

taros-alucinóxenos (LSO, mescalina, ... ),e as que podemos chamar "de farmá­cía" (valium, rohipnol, barbitúricos, e outrossedantes, optalid6n - agora fora da cir-

. Gula~ión e que antes vendía-se mesmonos bares, Tranxilium, Cibalgina, etc... );xa que si ben as primeiras reducíron-sea sectores moi iniciados no mundo dasdrogas, o segundo grupo dou pe a múl­tiples. atracos a farmácias, así comodenúncias de emitir recetas falsas, etc...E por último é preciso deixar claro que sideixamos ao marxe o alcool é por quemerece un tratamento específico ao serdroga de tráfico legal, pero non hai queesquecer que segundo a OrganizaciónMundial da Saude ten un grado de peri­gosidade maior que a cocaina e moitcmaio'r que o cannabis.

/

A.üj " \,~.... !.~

.---~. E'TR"'~"

DECEMBRO 1.990

A tendéncia da comercialización dedrogas na Estrada é a concentrar enpoucas mans - pero ben relacionadas - otransporte e venda, e simplificar a ofertanun só producto:a cocaina. O cal reduceriscos e aumenta benefícios. Esto leva­os a sacar do mercado posibeis compe­tidores (pequenos autónomos) quen sonrapidamente retirados pola policia coainformación "soplada" por éstes gran­des comercializadores, na Estrada tive­mos coñecidos casos deste tipo. Poroutra banda provóca-se unha interesa­da escasez doutros tipos de estupefac-

cientes, sobre todo cannabis. E adulté­ra-se a Heroina para que a xente tomemedo e re-oriente o seu consumo: medidasalvaxe que se cobrou numerosas vícti­mas en Vigo e A Coruña, e que até agoranon tivemos que lamentar na Estrada.Ésto provoca que os círculos sociais nosque tradicionalmente se fumaban "po­rros", hoxe vexan-se tentados pala al­ternativa da cocaina, como única ofertae monopólio.

O problema do narco-tráfico na Es­trada non fixo máis que comenzar, peroo feito de que éstes teñan inmunidade

CONTRARRETRANCA

nas suas actividades por todos coñeci­das, xa é un síntoma de que se están aintroducir en níveis de poder que lIespermite estar protexidos. A depresióneconómica que sofre o concello, e acaréncia de ofertas culturais, deporti­vas, etc... para a xuventude son caldo decultivo no que pode xerminar esta activi­dade criando uns lazos de dependénciaeconómicos e fisiolóxicos que mais tar­de será dificiles de romper.

MODAS•

GAlERIAS 2.000- A ESTRADA,(GALIZA]

Un completo servicio ennoivils e [OmplemBntD5dI! [Brsmonia, bisuteriaEl varios.

<<Festa do Labrego»75 aniversarioRecordar hoxe o

levantamento agrarista

CONTRARRETRANCA

A RECUPERACION DA FESTA DOLABREGO

Xoan Carlos Garrido

Os firmantes da "Rendición deGuísamo" demostraron, ante todo,unha profunda ignoráncia da capacida­de dos labregos galegos de respostar acalquer inxustícia ~~9 se queira cometercon eles. O 26-A deixou en evidénciaaos que como Ortega y Gasset na sua"España Invertebrada" creian con élque "En Galicia, tierra pobre, habitadapor almas rendidas, suspicaces y sinconfianza en sí mismas, el particularis­mo será reentrado, como erupción queno puede brotar, y adoptará la fisono­mia de un sordo y humillado resenti­miento, de una inerte entrega a la volun­tad ajena, en que se libra sin protestasel cuerpo para reservar tanto más laíntima adhesión".

Os labregos galegos refutaban fai 75anos, co seu movimento asociativo aomais grande filósofo español, e refuta­ron o 26-A igualmente aos que entre­garon en bandexa a nasa produciónleiteira, sector clave da economiagalega, aos intereses foráneos. Por­que tanto o 26-A, como no 87, como no16 de Maio de 1.915 quedou craro qua ~

os labregos galegos están dispostos a 5=o

loitar polos seus direitos sempre que Ci~

faga falla e até onde faga falla. ~

Non en tanto, moita xente esqueceuesto debido a amnésia que interesada­mente se lIe suministrou a grande parte

RURAL

do naso povo, e non sobra facer rnemóriapara recuperar o pasado, non comodivertimento arqueolóxco, senon comofactura dun tempo no que en moitoscampos estaba-se paradoxicamentemais adiantados que agora, o caldebera servir como reactivo para poñer­nos, cando menos, ao nível do nosopasado.

Nese senso quero lembrar hoxe, conmotivo do 75 aniversário do levanta­mento agrarista do 16 de Maio de 1.915en Lagartóns, alguns retrincos da

história do sindicalismo agrário na nosacomarca e algúns dos seus dirixentes

DECEMBRO 1.990

mais notábeis; pois non debemosesquencer que por estas terras resonouo verbo rexo de denúncia de ChintoCrespo, Elena Estévez, Basilio Alvarez,Lustre Rivas, Losada Dieguez, e osmeirandes oradores agrários que porprimeiros de século combatian os foros,e outras inxustfcias.

Unha data marcou o cúmio destasloitas, e quedou fixada como "o dia dosagrários". O 16 de Maio de 1.915 enLagartóns en que foi detido o Sr. Seña­rís no campo de Lagartóns. O Sñr.Señarís era o presidente da FederaciónAgrícola de Estrada, Silleda, Forcarei,e Cerdedo", aprobados os seus estatu­tos en 1.913. Como di Pedro Varela,ese Ilorganismo resultou dunha eficá­cia sorprendente; empezando o seulabor con actividade abnegación e fe,acorralando de tal modo ao caciquismo,que o puxo ao borde do precipício".

Durante ese mes de maio de 1.915realizára-se unha medida de presión paraacadar as aspiracións dos agraristasconsistente no cese de comérciar coaVila. A paralización foi absoluta: "nenunha feira, nen un mercado puidocelebrar-'se; faltaron as legumes, fal­tou a leite, faltou todo, menos o tesóndas sociedades, que nin siquera logra­ron entiviea-Ia os alardes da forza armadae os ecadeamentos do presidente daFederación, do secretário e outrosmoitos".

Aa fin do mes satisfixeron-se ase~ixéncias agraristas, entre as que es­taba unhas eleccións Iimpas. Elecciónsque gañaron Constituindo unha corpo­ració n ag rarista.

Para conmemorar esta loita e a vic­tória obtida, erixiu-se un monumento aolabrego en Lagartóns, consistente nun­ha piña que simboliza a unión agrária,ecoas seguintes catro inscripcións: IlUniónAgraria estradense. Aquí se

consolid6","Fraternidad. agrarismodemocrácia y libertad","La Federaciónagraria en conmemoración del 16 deMayo de 1.915","Ellabradores el Rey de

M GALERIAS HU OL R./D.- N("COLAS ML 16 E

PELUQUERIA l=R A ESTRADA

DECEMBRO 1.990 RURAL CONTRARRETRANCA

""".' ..

. .

7 NUMERO E;x:.TRF\ORDINARIO DEDICADO F\ LT\ FIE51 F\ r'GRF\RIA DEL 16 DE "'¡AYO DE 191~

~-------_ .._._ ...~.__._------_._._---_.-==:=-~--==--=-----

11 ..

~~ '; ido,'~ agrario JeY3nfado en Lagarlones conmemorando el 16 de Mayo de 1915

\\~ .. INSCRIPCIONFS.-cUnión Rgraria Estradense.--Rqul se consolidó,' .IJnióll) fraternidad,

~'. d~mocraciil, lil·~rtild y agrarismo.-· La Federil\.lon Rgraria en Conrnelllorlción del 16 de ""ayo

de 1915· ..... , El Labrador es el Rey de la Naturaleza'.

I!~/'---::~~~~~~==:'=--=---::_---~

la Naturaleza".Cando no 1.916 se. descubreu o

monumento en honra dos perseguidos- que como dicia o «Eco de la Estra­da» no número extraordinário do 24de Abril -"sufriron os rigores da prisión,loitando polo governo do povo, polopovo", celebrou-se unha grande festa.E o «Eco de la Estrada» sacabaoutro número extraordinário no quetopamos desde unha semblanza daFederación Agrária e da CorporaciónMunicipal Agrária, até unha fermosa edescoñecida poesia de M. GarciaBarros de BENVIDA aos que por entónse achegaban a estas terras.

Aquel 16 de Maio, como o pasado26-A, serviron para demostrar aos queainda non o saben que os labregos uni­dos poden facer o que se propoñan; éimportante que esto non se esquenzapor eso remato cunhas palabras dunartigo que saia nalgun periódico aló naprimeira quincena de século:lIViaxante!,Cando pases polo campode Lagartóns ao pe dunha columnaque se levantara maxistralmente er­guendo ao ceo a piña simbólica daunión campesiña, párate e descobrete,non para deixar esmola, porque o únicoque se pide é un bon corazón, senonpara dedicar un recordo mental aosque sofriron pala causa redentora, eadmirar a sua constáncia. E se non esagrário; se non figuras nas lexións hon­radas dos teus viciños, fuxe, porqueese monumento tanto glorifica e perpe­túa a actuación dos bons, como servede baldón para os malvados".

O espfrito do 16 de Maio non debeesquencer-se e por eso, no ano que'ven, o SLG propon-se revivi-Io, ao cum­plir-se os tres cuastos de século daprimeiracelebración. Agardo que todosapoien e colaboren con esta inciativa en-beneffcio dos labregos e de toda acomarca. AIf nos veremos.

Xoán Carlos Garrido CouceiroResponsabel local do SINDICATO

LABREGO GALETGO

ORENAULTTalle'res'

GESTOSOAvda. Fernando Conde, 123Tfnos: 57 02 08 Y 57 04 02

36.680 A ESTRADA(Pontevedra)

CONTRAARETRANCA CULTURA DECEMBRO 1.990

Chano Piñeiro: "a cultura galega ten unhaforte carga de pesimismo"

P: "Sempre Xonxa", é o teu granexito actual,que che está a aportarunha grande popularidade .Queremosque nos contes, a historia destapelícu la,como se che ocu rreu facerunha longametraxe,facela en galego e ,facela aquí en Galiza.

R: Ata agora sempre fixen cine enGaliza e en galego, entón foi seguir ocamiño; home, se o dia de mañá se meplantexara ir a rodar a USA, pois teriaque facelo en inglés, non? Todo de­penderia do que me pagaran, poisultimamente son un escravo do capita­lismo, pero, o nor nal nesta situación é ,que fixera unha película en galego.Respecto ao de facer unha 10Qgame­traxe, era unha aspiración que eu tiña,resultado dun proceso evolutivo quevivín.

P: Comenzando polo principio: calesson as tuas primeiras experienciasdentro do cine?

R: Foi a raíz dunha cámara defotos que me regalou a miña mullercando caseL Logo empecei a rodar ensuper 8 todo aquelo que se poñia pordiante e me parecia interesante.Empecei a xuntar imaxes e montalas,e a porlles són. Descubrin que habiaunha especie de cpacidade creativanaquel mu ndo, ainda que fora Super 8.

Como xogo escribfn un guión dun­ha maneira totalmente desenfadada,ofrecinllo a un grupo de amigos quefacian teatro, todos nos puxemos deacordo e fixemos, con 25.000 pts, omeu primeiro corto que era "Os paxa­ros morren no aire". Ese corto tivomoito éxito. Levou un premio en Alcalá

de Henares e outro en Vilagarcia.

A partir de aqui empecei a pensarno cine como alternativa, e, sen nen­gún tipo de prexuizos -porque nonteño estudos de nengún tipo a nivel ci­nematográfico-, seguín facendo cinee escribindo histórias. Cada vez escri­boas menos mal, e doume conta queas primeiras eran horrorosas. Perofíxenas mais co corazón que con outracousa, e ,o corazón, moitas vecesdisimula outros defectos. Enrolleime,ata que eheg uei a facer a longametra­xe. A película era unha aspiración, unsoño que semellaba inalcanzabel paramin como persoa e para Galiza comocultura, que nunca tivera cinema. P:"Mamasunción" foi o corto que te fixocoñecido do grande público. Como en­cadras esa película na tua obra?

R: "Mamasunción"foi un éxito, nonmeu, senón da Tia Asunción. Asun-ción é unha muller que está moi porriba da historia que se conta na pelfcu­la. Para min foi unha especie de aboa.Era unha das poucas persoas felicesque coñecfn. Sabia as cousas estricta­mente necesarias, que eran, sinxela­mente, querer á xente que a rodeaba.Chegabas onda ela e ofreciache todoo que tiña, mais do que tiña, porquenon sabia o que realmente poseia.Non tiña memoria. Non me coñecia.Rodou a película sen saber o queestaba facendo. Imaxinou que era asua vida. Nen sabia como era a suacara. Sempre emanaba dela amor,unha sensación de felicidade que checontaxiaba.

A Película é a sua cara, que é unhabestiada. A sua cara é unha paisaxe.

Tiven a enorme sorte de atopar unargumento sinxelo e a ela, a esa cara.

P: Foi logo a Tia Asunción quenche inspirou o guión do corto?

R: E unha historia de aquí, deForcarei. A señora Maria Rosa Re­gueiro pasaba todas as tardes polaacera do centro do povo, camiño docorreo. Pasou todas as tardes durante50'anos.

Eu coñecia esa historia porque faao correo cando era neno, ainda quenon me escribia ninguén. Encantaba­me oir repartir as cartas decindo onome en voz alta.

Cando coñecín á Tia Asunciónpensei que ela tiña que ser a muller damiña historia. Estiven durante mesesindo onda ela, intentando coñecela,que me quixera, intentando penetrarn.o .seu mundo. Entre a Historia daSeñora Rosa e o mundo da tia Asun­ción, construin outra historia interme­dia, mais feita co corazón que conoutra cousa.

P: Que fixeches despois de"Mamasunción"?

R: Antes de facer "Sempre Xonxa"fixen un documental-ficción sobre o al­colismo, que se titulaba "Esperanza".Era unha película moi dura e fea. Contaa historia dun alcólico anónimo. E unhahistoria que non se presta para a es­pectacularidade, porque non Ile petahostias á muller nen aos fillos, nen hatsangue, nen está tirado polas ruas...Eun alcólico que non é espectacular.Non é unha historia comercial.

Avda. Benito Vigo. 14 BaixosA Estrada

" ,~SU~REMA E~PANOLA S.A.,,~:~'~' ~~A~\ -' ..:\. [Blidade e prest'X'D en [amiseria

.',; " ~~"1.->"-<'<'~''t , " '" ~ " ./i;:

....}".-.:~'", \

~':~;,~ ,. ;'~",:.~',~~~, ..,"~~

DECEMBRO 1.990

Para rodala funme para a partemais fea dunha cidade, para os edifi­cios colmea, e metinme nunha deco­ración horrorosa a contar esa historiasórdida.

P: A mensaxe da pelfcula non esta­ba moi clara. Non se ve posicionamen­to sobre o alcolismo...

R: No fondo non teño moitas cou­sas que decir. Unha cousa é clara,loito pala liberdade, ffsica e moralmen-te. Pretendo plasmarque o alcólico tenque loitar por ser libre. Esa mensaxeque subxace en todas as miñas pelfcu-.las.

"Esperanza'" é unha película queconsidero para sociólogos e alcólicos,non para o público en xeral. Entre osgrupos de alcalicos e os siquiatras e

CULTURA

sicólogos que os atenden, tivo unhagrande aceptación. ante mesmo, cha­máronme dunha asociación de Mon­forte porque querian levar a pelfculapara unha asociación de alcalicos deAndalucia.

Fixen esta pelfcula con unha espe­cie de rabia. Despois volvín a retomara idea de "Sempre Xonxa", que é acontinuación da liña estética iniciadaen "Mamasunción".

P: Sen embargo "Mamasunción" éunha história triste, mentes que "SempreXonxa" é unha película mais apaci-beL ..

R: Efectivamente, porque en"Xonxa" hai unha historia de amor. Tenmais ternura, e un final que se prestamais ao optimismo. Realmente hai dous

CONTRARRETRANCA

finais: un dramático, que queda aber­to a interpretacións sobre a morte do"Virutas" e o outro, o voo do "Caladi­ño", que aporta unha mensaxe deesperanza.

Tiña pensado só facer o primeiro,pero dinme conta de que Galiza e acultura galega teñen unha forte cargade drama e pesimismo, que se ve, porexemplo, en "Os dous de Sempre" deCastelao. E para petarlle co libro nosmorros ao Castelao: contarme unhahistória tan fermosa, e foderme con unfinal tan duro como ten. Ainda queeu non sexa tan optimista, quixen darlleá película unha mensaxe de esperan­za: Que neste país ten que haberxente que queira voar. Si non hai xenteque queira voar o País non vai paraarriba. Non só hai que querervoar, haique facelo. Temos que vervoar, que axente triunfa. A persoaxe do "Caladi­ño" doume pé para crear ese outrofinal. O Caladiño foi fracasando aolongo da película: fracasou coa bicicle-ta, coa muller de ouro, coa máquinaatómica... estivo fracasando constan­temente. Ao final, cando voa, a xentepensa que todo valeu a pena.

Por eso estou contento de terlleposto ese final, que non é un final do"Caladiño", senón que é o final quedesexo para todo o povo galego.

P: Ti falas en " Sempre Xonxa "queos galegos temos que voar. Ti fasunha película en galego,'é algo ao quepouca xente se atreve. Pódesnos contarcales foron as axudas para facer estapelícula e as difilcúltades coas que teatopaches, mesmo polo uso da Iínguapropria? .

R: As dificúltades son moitas, peroquizais sexan isas as que te motivan.

/ Pasas un obstáculo e pasas outro e aofinal s6 pensas: agora, despois distoteño que seguir, e claro, o final chegas

'\

I

Carlinti/

IPeregrina. 4

Telf. (986) 57 15 07 A ESTRADA

CONTRARRETRANCA

coa Iíngua fora, cansado, desfeito equeimado, pero chegas. Isto foi aoprincipio. Logo tiven axudas da Con­selleria de Cultura, da TVG, do V Cen­tenario, da Deputación de Pontevedrae dunha serie de Concellos.

En canto ao idioma non tiven pro­blemas, os actores eran todos galegose o equipo de rodaxe era xente quetraballara conmigo anteriormente; nonfoi asf á hora da exibición, a empresadistribuidora dicia que á peUcula engalego non fa a ir nin dios; eu aposteie botámola en galego. Saiu ben e elesforon os primeiros beneficiados, que édo único que entenden.

P.- Oespois desta película, tes outrasideas a corto prazo?

R.-Neste momento non hai nin ideasnin tampouco te-lo moitas ganas detraballar. Necesito desconectar unpouco e deixar que co tempo me vol­ten as ganas de facercine. Pero volta-rei a ter inquedanzas relacionadas conese mundo, porque me gusta, e por- ,que é un veneno que levas dentro.

P.- Partindo de que a compañíadistribuidora quedou moi satisfeita daexperiencia do cine galego en galego,cómo ves o mañán, cómo ves ao cinegalego como expresión cultural?

R.- O cine en todo o mundo estámoi mal, salvando aos americanos quefan cine como chourizos. No Estadoespañolo cine está en crise, en todosos sentidos, e en Galiza, pois... maxf­nate como estamos!. Creo que vai ahaber un esforzo, agora, por parte daXunta, uns 180 millóns de pesetas quevan, presuntamente, a conceder esteano, e a min gostarfame que serviranpara poñer a base das cortometraxes.Euempecei en Super 8 pero e non teñomoita confianza no video. Pero algo sfé positivo, xa que parece que se vaiabrira escolade cine, este ano, na Co-

CULTURA

Marcelo Vldal

ruña, unha escala de cine e video,unha escala de imaxe, que dependeda Conselleria de Cu.ltura. Pode ser oxérmolo máis importante e máis serio.O que non pode haber son tios toloscoma min, que sen saber nada van decaza por af, e pódete comer o león. A

DECEMBRO 1.990

base que necesitamos pode vir dadapor esa escola, a ver se é verdade queo proxecto vai para riba.. O tema docine aínda está moiverde, e haberáque enfoca-lo caria as series de T. V.ou caria coproducións con outras tele­visións.

P.- Parece que eso é o que están afacer os americanos, non?

R.- Os grandes productores quefan cine queiman outros modos e logopásan-no por T.V., pero, claro, sonBerlusconi e demáis. Pero unha pro­ductora como 11 Produccións Cinema­tográficas Piñeiro 11 ten que arriscar esacar adiante un proxecto de 170.000de pesetas, que para unha persoaprivada é unha toleria.

P.- Pero parece claro que se toloscoma ti non se aventuran o cine galegoestaria por nacer...

R.- Eso é ben certo, moittis vecesandamos a buscar desesperadamen­te os cartos, e decátaste de que eres odirector, pero resulta que o 80% dasenerxías as gastas buscando cartaspara a producción. "Sempre Xonxa "foi rodada en distintas estacións, aolongo de ano e medio, e neste temporodaba namentras tiña cartas, perocontinuamente habia que sair a busca­los e arar a rodaxe. De todas as manei­ras o que máis me satisfai é que axente respondeu e a película funcio­nou na Nasa Terra, que para min é oesencial.

Marcelo Vida

x.x. Hldalg

"ores e prantasR/ GALERIAS PEREGRINA ~9TELEFONO 571009 A ESTRADA

DECEMBRO 1.990 CULTURA

. Na fotografía o persoaxe non mira ó espectador. Olla feramente á crianza nos brazos da muller, -¿arrabea ó ver unhacriatura que, pola escasa Idade non pode ser senón a proba da súa vergonza?- e ~Ia abaixando a cabeza semella pregarperdón e comprensión, ou quizais é soamente indiferencia, seguranza de que co tempo el vai acepta-la situación.

A composición e mailo orde das figu­ras é un reto ó espectador, reto salienta­do pola posición do indiano: central, acabalo, con todas as suas galas,chaleque' ,e traxe novo, reloxio e cadea -de pratamexicana presumimos- e mailo som­breiro dos emigrados a Cuba ou Filipi­nas. A súa esquerda parentes pobres oucriados. A dereita muller e fillos, o primo­xénito apreixando o estribo, sfmbolo da

súa futura posesión. E no fondo a casa,as propiedades.

Esta composición soamente acae ósemigrantes, os que de tanto soñar coavolta necesitan facer eterno ese intre dechegada, fixalo nun anaco de papel parapermiti-Ia súa contemplación unha e outravez.

Na miña terra, na belisima Serra daLapa houbo algún que marchou para as

colonias, non por necesidade nin proble­mas, xa entendedes de que cousa falo,senón para se sacar unha foto ó voltar.

Non hai senón vellos na taberna ouno Cfrculo Artesán, e non acharedesningún que non leve a foto na súa cartei­ra, proba non do ~eu éxito nin da súafortuna, eso nO,n importa tanto, senón deque voltou de moi lonxe. A vellez é moidura, e sen sequera unha foto para non

Cltoutctro '!Ituímtcas-PlNTtMAS-BARNICES-IMPERMEABLIZANTE5-R.POLESTER-VMIlS LIIIEZA-

José Couceiro BugaUo

Avda. Benito Vigo 109-3btelf. 57 27 80 A ·Estr-ada

CONTRARRETRANCA

ter que abaixarse ante os outros... rhorrorosa, horrorosa L

Pero non é o caso. O noso indianomarchou - un parente xa ben instalado .. _.alá, quizais tódolos seus amigos par­tían, un número excesivo de fillos... tantoten - mais faltáballe o valor, a capacida.­de de se arriscar nun mundo novo. ( Deaí esa fereza na apostura, esa man queagacha ¿unha pistola?).

Sentado nunha tasca de Vilagarcía,o mar todo rizos e espumas, o seucorazón medos. e morriña, entrou uncabaleiro moi ben traxeado preguntan­do se un cocheiro estaba ali.

- ¿ Ninguén sabe del ? í Mala sortateña ese borrachón L

O noso home, ·~;en encomendarse aDeus ou o Diaño ,Jlantouselle diante.

- Se o señor necesita un cocheiro, euteñolle moi boa man coas cabaleirías.

- ¿ Cal é a túa gracia, mozo?- Domingos, señor. Mais de toda a

lida chamaronme Mingos. ..

Oeste xeito entrou a sevir ó DoctorMeveza, viúvo, e máis da sua filia, polaque o Doctor bebía os ventoso Trouxeraa Adelita á beira mar por mor de benefi­ciala súa saúde coa brisa mareira e oiodo e o sol.

Oeste xeito entrou a servir o DoctorMeveza, viúvo, e máis da súa filia, polaque o Doctor bebía os ventoso Trouxeraa Adelita á beira mar por mor de benefi­cia-la súa saúde coa brisa mareira e oiodo e o sol.

Cando voltaron ó seu fogar, unhafinca moi bonitiña en Toledo, Mingos xaera cocheiro, maiordomo e valet. E alafoi co seu amo.

As primeiras semanas non tivo acou­go. Aquelas chairas secas, aquela calordo outono castelán, pesabanlle no corpocoma unha lousa. íPero que lIe queresLNon era quen para ir aló, as Américas, e

Aslnatu,.

CULTURA

voltar ó pobo despois de tantos adeu­ses, de tantos choros... eso era quizaismais difícil.

A vida era calma e rotinaria. As oito emedia levar no "cabriolé" ó Doctor á súaoficina, que non consulta pois Mevenzaera. un grande anatomista e gañabase avida, e moi ben por certo, embalsaman­do cadáveres. Tanta sona tiña que pordesexo expreso do Presidium participouna momificación do cadaver de Lenin).

Logo volta á casa e pasear á señori­ña Adelita, se non estaba enferma, du­rante unha hora e cuarto en dias nubla­dos e duas se saía o sol. Despois axudarna cociña ou na horta, poñe-Ia mesa quenunca maxinara que complexidades eintring ulis había nas casas de xente fina.

- Mingos -reprendíalle o Doctor- oscubertos do postre diante do prato, nondetrais home.

Non tiña maneira o Mingosde acertar cos cubertos nincoa colocación axeitada. Quese a pá para o xelado non é ado bizcoito, que se aquí ou alí,

- Mingos faga o favor de me traercoitelo e tenedor para a carne e leveseestes que son para o peixe -Diera aseñoriña Adelita co aquel seu fío de voz.

(Era ela esmirriada, pálida, coa bele­za patética dos tísicos. Ollos grandes ena súa cariña tan branca os seus beizosposu ían a color das feridas abertas).

Non tiña maneira o Mingos de acer­tar cos cubertos nin coa colocaciónaxeitada. Que se a pá para o xelado noné a do bizcoito, que se aquí ou aH, ...tanta foi a súa raiba que un día, senta­dos xa Adelita e mailo seu pai, fixeronllenotar que non puxera os cubertos. EMingos botou toda a cubertería sobre amesa e retrucou: .

DECEMBRO 1.990

-íEscollan vostedes!Co tempo adeprendeu o necesario e

ata chegou albiscar unha lóxica, unhaestética naquelo de poñer ben a mesa, esempre quería facelo persoalmente.(Canto non disfrutaría ó regreso achan-tando a tódolos seus parentes coa aque­la ciencia de dispoñer ben a cubertería).

Ademáis desapareceralle a pesadu­111e e maila tristura dos primeiros meses;só restaba o desa~ougo de non collerben o sono. Rematadas as faenas dacasa, xa deitados todos, miraba que non

.quedara ningunha luz prendida, nin xa­nela nin porta mal fechada e subía ó seucuarto. AH espíase a modiño, vestía acamisa de dormir, e entón, nunca souboo porqué, asulagáballe o cerebro unhavisión de fontes, regatos e herbiñas dunignoto camposanto.

Na sua segunda primavera na finca,Adelita non se veu levantada do leito. Opai chamou un médico amigo -en casado ferreiro...- e a visita non debeu dar pepara moitas esperanzas. Toda a vida dafinca tivo entón que xirar ó redor daencamada, das súas recaídas e mello­rías.

Co verao finou aquel agoniar. Min­gos probou de consolar ó Doctor cundiscurso de tópicos e refráns rematandoa faena con:"a morte non trae aviso".

tiA vida -saloucou Meveza- pó novento zoador", e deronse unha apertacoma nun drama rural, cun chisco deBenavente, de centro dramático.

O velorio foi sonado pois non durounin media hora. O pai, cortés pero firmefoi botando da casa amigos, familiares ecuriosos. "Xa nunca máis estará con­nosco" debeu murmurar Mingos, sor­bendo as bagoas por aquela señoriñaque inda na morte -un lirio n?s mans deera, as pálpebras mouradas, os beizoscun bermello de sangue- tiraba do seucorpo desexos inconfesables.

-Mingos, o coche.E collendo a súa filia morta en brazos

marchou Meveza para a súa oficina.

R.m"lr .... cupón - ~paIUdo de Co"..". da IEstrada (C.P. 38.880)

DECEMBRO 1.990

De tódolos seus traballos ese debeuse-lo máis delicado, preseva-Ia carne coagarimo dun amante entolecido, a ma­quillaxe co infindo coidado dun cuadropuntillista... o alento de vida, se ben im­posible de conquerir, si podía imitalo.

Momificou a Adelita en posiciónsedente, as mans apoiadas no. regazo.O vela Mingos persignouse seis veces,fixo a figa e susurrou: "San Silvestre,meigas fora".

Moito porfiou con el o Doctor, e Min­gos erre que erre, que alí non quedabael, que Ile dabas arrepiosaquela, ...aquela, ... faparecida!.

Meveza pregou axoenllado, bradouameazante, prometeu moreas de car­tos, patadas no cu, nomear a Mingoscomo o seu único heredeiro e pegarlleun tiro. Mingos non mudaba de idea:

- "Marcho, eu marcho. íEu marcho!".- Pois mira ti que cousas. Ti marchar,

marcharás, pero eu irei ó teu pobo econtareilles que nin América, nin Cuba,nin gaitas... Mira Mingos, a vida é unhailusión, un esccribir na auga. Eu necesitoda presencia da miña filia. Non importaque estea morta; para min non falará,terá frio e fame, escoitará as coitas epequenos problemas deste seu pai quenon ten outro obxectivo neste mundoque ela. Axudame a manter ese soño,trata a Adelita coma se estivese viva...Eu xa non durarei moito e ti, ó herdarme,poderás voltar rico e sonado coma nin­gún outro indiano.

Houbo un longo silencio.- Por certo, a señoriña Adelita quere

merendar no xardfn.E a vida sigeu idéntica, rotinaria. O

doctor Meveza vestra aquel corpo inmó­vil tódalas mañás, baixabaa en brazos esentabaa no coche. Mingos,. ',serio, conlibrea e chisteira, guiaba o cabalo polaavenida do rfo, escoitandQ.·a c~versa

do pai coa súa filia. Despoixas, sentadana mecedora, gastaba o día mirando óxardfn, ou na biblioteca ollando a mes­ma folla dun libro de viaxes.con fotos detódalas capitais do mundo. Mais dunha

,..,. r . ~

l r-'f~T pe'-- 1nI?v W' ti v vi W' •

Dal71asNenas

Rúa eje CElstelao: 3telf, 57 12 67

CULTURA

vez -distribuindo os cubertos, ó dobrarunha servilleta- sinteu Mingos unha ca­lada reprimenda, e aH estaba a súapálida cariña, aqueles seus beizos so­rrindo amablemente.

Os poucos el tamén ía entrar naque­la ficción máxica onde a rotina exacta,matemáticamente repetida non só finxíaa vida, senón que facía absurda a dife­rencia coa morte.

Foi sen darse conta que, collendounha tarde o sombreiro e mailo bastóndo Doctor, díxolle:

- A señoriña Adelita quere falar coseñor denantes de cear. Agardao nasolana.

- Gracias Mingos. Dille que vou lava-las mans e de contado estou con ela.

Mingos enterrounos xuntosno panteón ergueito ex-profe­so e cumpreu con todalas ou­tras mandas

E na súa faciana abrollou un sorrisolene que ía permanecer para sempre atao derradeiro día no sillón de veludo, unlibro aberto no colo, os ollos pechoscomo se durmise- identificado por fin namorte e no sorriso coa aquela ilusión devida que fora a súa filia momificada.

Mingos enterrounos xuntos no pan­teón ergueito ex-profeso e cumpreu contodalas outras mandas: oficio de difun­tos e cen misas, cartos ou obxetos per­soais pa5ra algún amigo ou colega. Ofinado deixara todo moi ben especifica­do no seu testamento: terras, contasbancarias, accións, pagarés e pinturas exoias. Ademais Mingosherdou, sen dúbidaunha mostra de humor e agarimo , oalbum con postais de todo o mundo,unha guía Baedecker de Sudamérica eun traxe que os de Méridacha-mande-~I

campo ": enorme sombreiro, botas domellor coi ro, espolas, un cinto co seurevólver e unha leontina cun relloxio deprata moi ben labrado.

CONTRARRETRANCA

Namentyras arranxaba os aspectoslegais e burocráticos da súa herdanzaaxudado por un avogado que o doctor lIenomeara - deu en le-la gufa de punta acabo, memorizando todo o que lIe podfafacerfalta para a súa nova persoalidadede indiano.

Marchou a Barcelona, , e dende aHpor vez primeira en moitos anos e escri­beu á súa familia comunicandolle-Ia boanova do seu regreso. Na viaxe en dili­xencia, entre tumbos e golpes repasou aBaedecker, refixo mentalmente unhahistoria que de tan repetida xa lIe pare­cfa verdadeira, e tomou a decisión quemarcarfa un hito no seu pobo ... Incons­centemente lembrou a imaxe da señori­ña Adelita, aquel seu sorrir, aquela súapel tan branca e veulle á idea de que omundo non existra, que todo era un xogode luces e sombras, sen ningún signifi­cado.

Coa firmeza e seguridade de quensabe exactamente o que degora e amaneira de conseguilo entrou na aldea,un fotógrafo contratado en Santiagoseguíalle cargado con cámara, trfpode etrebellos de revelar.

Logo dos parabéns e preguntas derigor, amparado na presencia do fotó­grafo e da súa presa, dispuxo os partici­pantes, os traxes, o lugar de cada quen.Ordenou a fotograffa, o número de co­pias a tirar e mailos seus destinatarios.

Estrana broma que pase á posteri­dada esa imaxe dun home serio, domi­ñador, cheo de absoluta seguranza deagacha-la realidade coa apariencia foto­gráfica, de constituila en proba da histo­ria de emigrante trunfador, máis alá decalquera trampa, de calquer desmenti­do, máis alá dos datos de Baedecker, doalbum de postais internacionais e desesorriso inquedante, visto xa noutra facia­na, duns beizos vermellos como unhaferida aberta.

Xaquín del Valle-Inclán

Xabier del Valle-Inclán

NOIVASe

J""''I • ",.

l.·OITlLJI1!OnS

A Estra.da