constantin cavafy - recueil complet (+sources)

76
Κωνσταντίνος Καβάφης Constantin Cavafy 1863 - 1933

Upload: demetrios-gianniodis

Post on 28-Mar-2015

244 views

Category:

Documents


15 download

TRANSCRIPT

Page 1: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κωνσταντίνος Καβάφης

Constantin Cavafy

1863 - 1933

Page 2: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

1896 - 1904

Τείχη

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώμεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Ενας γέρος

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέροςσκυμένος στο τραπέζι κάθετ' ένας γέρος·με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.

Και μες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνειασκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνιαπου είχε και δύναμι, και λόγο, κ' εμορφιά.

Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.Κ' εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζεισαν χθές. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.

Και συλλογιέται η Φρόνησις πώς τον εγέλα·και πώς την εμπιστεύονταν πάντα - τι τρέλλα! -την ψεύτρα που έλεγε· «Αύριο. Εχεις πολύν καιρό.»

Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόσηχαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσικάθ' ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.

... Μα απ' το πολύ να σκέπτεται και να θυμάταιο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάταιστου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.

Τα άλογα του Αχιλλέως

Τον Πάτροκλο σαν είδαν σκοτωμένο,που ήταν τόσο ανδρείος, και δυνατός, και νέος,άρχισαν τ' άλογα να κλαίνε του Αχιλλέως·

Murailles

Sans égard, sans pitié, sans scrupulesautour de moi ils ont dressé de hautes murailles.

Et, enfermé dans mon désespoir,je vis dans l'obsession de cette torture;

car j'avais beaucoup à faire dehors.Comment, me suis-je laissé piéger?

Mais rien ne m'a alerté. Sans bruit.les maçons m'ont muré hors du monde.

Les Chevaux d'Achille…

Lorsqu'ils virent Patrocle mort,Lui si brave, si fort, si jeune,Les chevaux d'Achille se mirent à pleurer.

Page 3: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

η φύσις των η αθάνατη αγανακτούσεγια του θανάτου αυτό το έργον που θωρούσε.Τίναζαν τα κεφάλια των και τες μακρυές χαίτες κουνούσαν,την γη χτυπούσαν με τα πόδια, και θρηνούσαντον Πάτροκλο που ενοιώθανε άψυχο -αφανισμένο-μιά σάρκα τώρα ποταπή -το πνεύμα του χαμένο-ανυπεράσπιστο -χωρίς πνοή-εις το μεγάλο Τίποτε επιστραμένο απ' την ζωή.

Τα δάκρυα είδε ο Ζεύς των αθανάτωναλόγων και λυπήθη. «Στου Πηλέως τον γάμο»είπε «δεν έπρεπ' έτσι άσκεπτα να κάμω·καλύτερα να μην σας δίναμε άλογά μουδυστυχισμένα! Τι γυρεύατ' εκεί χάμου στην άθλια ανθρωπότητα πούναι το παίγνιον της μοίρας.Σεις που ουδέ ο θάνατος φυλάγει, ουδέ το γήραςπρόσκαιρες συμφορές σας τυραννούν. Στα βάσανά των σας έμπλεξαν οι άνθρωποι».

-Όμως τα δάκρυά των για του θανάτου την παντοτεινή την συμφοράν εχύνανε τα δυό τα ζώα τα ευγενή.

Δέησις

Η θάλασσα στα βάθη της πήρ' έναν ναύτη.--Η μάνα του, ανήξερη, πιαίνει κι ανάφτει

στην Παναγία μπροστά ένα υψηλό κερίγια να επιστρέψει γρήγορα και νάν' καλοί καιροί --

και όλο προς τον άνεμο στήνει τ' αυτί.Αλλά ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή,

η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,ξεύροντας πως δεν θάλθει πια ο υιός που περιμένει.

Η κηδεία του Σαρπηδόνος

Βαρυάν οδύνη έχει ο Ζεύς. Τον Σαρπηδόναεσκότωσεν ο Πάτροκλος· και τώρα ορμούνο Μενοιτιάδης κ' οι Αχαιοί το σώμαν' αρπάξουνε και να το εξευτελίσουν.

Αλλά ο Ζεύς διόλου δεν στέργει αυτά.Το αγαπημένο του παιδί - που το άφισεκαι χάθηκεν· ο Νόμος ήταν έτσι -τουλάχιστον θα το τιμήσει πεθαμένο.

Leur nature immortelle se révoltaitDevant cet ouvrage de la mort.Ils redressaient la tête,Ils secouaient leur longue crinière,Ils frappaient la terre du sabot et se lamentaientSur Patrocle qu'ils sentaient sans vie, anéanti,Vile chair désormais, privée d'esprit,De défense, de souffle :Au grand Rien renvoyé de la vie.

Zeus vit les pleurs des immortels chevaux et fut contrit : " Aux noces de Pélée,dit il, je n'aurais pas dû agir à la légère.Mieux eut valu ne pas vous donner en présent,Pauvres chevaux !Que cherchiez-vous là-bas, sur terre,Chez les misérables humains, jouets du sort ?Vous que n'affectent ni la vieillesse ni la mort,Vous voilà tourmentés de maux éphémères.A leurs peines les hommes vous ont mêlés ."

Cependant, devant le perpétuel désastre de la mortLes deux nobles chevaux continuaient à verser des larmes.

Prière

La mer a prit dans son fond un marin. —Ignorante, sa mère est allée allumer

un grand cierge à la Vierge lui demandantqu'un temps clément lui ramène son fils —

pendant que de l'oreille elle jauge la force du vent.Mais alors que la femme la supplie,

l'icône écoute, grave et attristée, car elle saitque le fils qu'elle attend ne reviendra jamais.

Page 4: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Και στέλνει, ιδού, τον Φοίβο κάτω στην πεδιάδαερμηνευμένο πώς το σώμα να νοιασθεί.

Του ήρωος τον νεκρό μ' ευλάβεια και με λύπησηκώνει ο Φοίβος και τον πάει στον ποταμό.Τον πλένει από τες σκόνες κι απ' τα αίματα·κλείει τες φοβερές πληγές, μη αφίνονταςκανένα ίχνος να φανεί· της αμβροσίαςτ' αρώματα χύνει επάνω του· και με λαμπράΟλύμπια φορέματα τον ντύνει.Το δέρμα του ασπρίζει· και με μαργαριταρένιοχτένι κτενίζει τα κατάμαυρα μαλλιά.Τα ωραία μέλη σχηματίζει και πλαγιάζει.

Τώρα σαν νέος μοιάζει βασιλεύς αρματηλάτης -στα εικοσιπέντε χρόνια του, στα εικοσιέξη -αναπαυόμενος μετά που εκέρδισε,μ' άρμα ολόχρυσο και ταχυτάτους ίππους,σε ξακουστόν αγώνα το βραβείον.

Έτσι σαν που τελείωσεν ο Φοίβοςτην εντολή του, κάλεσε τους δυο αδελφούςτον Ύπνο και τον Θάνατο, προστάζοντάς τουςνα παν το σώμα στην Λυκία, τον πλούσιο τόπο.

Και κατά εκεί τον πλούσιο τόπο, την Λυκίατούτοι οδοιπόρησαν οι δυό αδελφοίΎπνος και Θάνατος, κι όταν πια έφθασανστην πόρτα του βασιλικού σπιτιούπαρέδοσαν το δοξασμένο σώμα,και γύρισαν στες άλλες τους φροντίδες και δουλειές.

Κι ως τόλαβαν αυτού, στο σπίτι, αρχίνησεμε συνοδείες, και τιμές και θρήνους,και μ' άφθονες σπονδές από ιερούς κρατήρας,και μ' όλα τα πρεπά η θλιβερή ταφή·κ' έπειτα έμπειροι απ' την πολιτείαν εργάται,και φημισμένοι δουλευταί της πέτραςήλθανε κ' έκαμαν το μνήμα και την στήλη.

Κεριά

Του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ' εμπροστά μαςσα μιά σειρά κεράκια αναμένα -χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν,μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων·τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,κρύα κεριά, λιωμένα, και κυρτά.

Page 5: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.Εμπρός κυττάζω τ' αναμένα μου κεριά.

Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξωτι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν.

Το πρώτο σκαλί

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούντανμιά μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης·«Τώρα δυό χρόνια πέρασαν που γράφωκ' ένα ειδύλιο έκαμα μονάχα.Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.Αλλοίμονον, είν' υψηλή το βλέπω,πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα·και απ' το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαιποτέ δεν θ' αναιβώ ο δυστυχισμένος».Ειπ' ο Θεόκριτος· «Αυτά τα λόγιαανάρμοστα και βλασφημίες είναι.Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπεινάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτοπολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτοπρέπει με το δικαίωμά σου νάσαιπολίτης εις των ιδεών την πόλι.Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναικαι σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέταςπου δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα».

Che fece... il gran rifiuto

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μιά μέραπου πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Οχινα πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχειέτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι, όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο τ' όχι -το σωστό- εις όλην την ζωή του.

Che fece… Il gran rifiuto….

Pour certains hommes, un jour vientOù le grand Oui ou le grand Non doit être dit.D'emblée se révèle celui qui porte en lui,Tout prêt, le Oui ; et en le disant,

Il accroît encore son crédit et sa résolution.Celui qui a dit Non ne s'en repent point.L'interrogeât-on, c'est Non qu'il redirait.Et pourtant l'accable ce Non, Ce juste Non, Toute sa vie.

Page 6: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Η ψυχές των γερόντων

Μες στα παληά τα σώματά των τα φθαρμένακάθονται των γερόντων η ψυχές.Τι θλιβερές που είναι η πτωχέςκαι πως βαρυούνται την ζωή την άθλια που τραβούνε.Πώς τρέμουν μην την χάσουνε και πώς την αγαπούνεη σαστισμένες κι αντιφατικέςψυχές, που κάθονται -κωμικοτραγικές-μες στα παληά των τα πετσιά τ' αφανισμένα.

Διακοπή

Το έργον των θεών διακόπτομεν εμείς,τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής.Στης Ελευσίνος και στης Φθίας τα παλάτιαη Δήμητρα κ' η Θέτις αρχινούν έργα καλάμες σε μεγάλες φλόγες και βαθύν καπνόν. Αλλάπάντοτε ορμά η Μετάνειρα από τα δωμάτιατου βασιλέως, ξέπλεγη και τρομαγμένη,και πάντοτε ο Πηλεύς φοβάται κ' επεμβαίνει.

Τα παράθυρα

Σ' αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώμέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώγια νάβρω τα παράθυρα. - Οταν ανοίξειένα παράθυρο θάναι παρηγορία. -Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.Ποιός ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει.

Θερμοπύλες

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή τωνώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·δίκαιοι κ' ίσοι σ' όλες των τες πράξεις,αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία·γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι ότανείναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Les fenêtres

Dans ces chambres obscures où les journées me pèsent, je rode ça et là pour trouver les fenêtres. - Qu'une seule soit ouverte pourrait me consoler. -Mais les fenêtres sont introuvablesou bien est-ce moi qui ne sait les trouver.Peut-être vaut-il mieux ainsi,la lumière pourrait être un nouveau supplice.Sait-on ce qu'elle peut amener avec elle?

Les Thermopyles...

Honneur à tous ceux qui au cours de leur vieOnt décidé de défendre les Thermopyles.Ils ne se sont jamais dérobés à leur devoir.Ils sont équitables et justes dans tous leurs actesAvec au surplus, de la sympathie et de la commisération. Généreux quand ils sont riches et même, lorsqu'ils sont pauvres, généreux avec parcimonie. Ils sont secourables autant qu'ils le peuvent. Toujours ils disent la vérité,Pourtant ils sont sans haine pour ceux qui mentent.

Page 7: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Και περισσότερη τιμή τους πρέπειόταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

Απιστία

Πολλά άρα Ομήρου επαινούντες, αλλά τούτοουκ επαινεσόμεθα... ουδέ Αισχύλου, όταν φη ηΘέτις τον Απόλλω εν τοις αυτής γάμοις άδοντα

«ενδατείσθαι τας εάς ευπαιδίας,νόσων τ' απείρους και μακραίωνας βίους.Ξύμπαντά τ' ειπών θεοφιλείς εμάς τύχαςπαιών' επευφήμησεν, ευθυμών εμέ.Καγώ το Φοίβου θείον αψευδές στόμαήλπιζον είναι, μαντική βρύον τέχνη:Ο δ', αυτός υμνών,...... αυτός εστιν ο κτανώντον παίδα τον εμόν».

Πλάτων, Πολιτείας, II

Σαν πάντρευαν την Θέτιδα με τον Πηλέασηκώθηκε ο Απόλλων στο λαμπρό τραπέζιτου γάμου, και μακάρισε τους νεονύμφουςγια τον βλαστό που θάβγαινε απ' την ένωσί των.Είπε· Ποτέ αυτόν αρρώστια δεν θαγγίξεικαι θάχει μακρυνή ζωή. -Αυτά σαν είπε, η Θέτιςχάρηκε πολύ, γιατί τα λόγια του Απόλλωνος που γνώριζε από προφητείεςτην φάνηκαν εγγύησις για το παιδί της.

Κι όταν μεγάλωνεν ο Αχιλλεύς, και ήταντης Θεσσαλίας έπαινος η εμορφιά του,η Θέτις του θεού τα λόγια ενθυμούνταν.

Αλλά μια μέρα ήλθαν γέροι με ειδήσεις,κ' είπαν τον σκοτωμό του Αχιλλέως στην Τροία.Κ' η Θέτις ξέσχιζε τα πορφυρά της ρούχα,κ' έβγαζεν από πάνω της και ξεπετούσεστο χώμα τα βραχιόλια και τα δαχτυλίδια.Και μες στον οδυρμό της τα παληά θυμήθη·και ρώτησε τι έκαμνε ο σοφός Απόλλων,που γύριζεν ο ποιητής που στα τραπέζιαέξοχα ομιλεί, που γύριζε ο προφήτηςόταν τον υιό της σκότωναν στα πρώτα νειάτα.Κ' οι γέροι την απήντησαν πως ο Απόλλωναυτός ο ίδιος εκατέβηκε στην Τροία,και με τους Τρώας σκότωσε τον Αχιλλέα.

Et il faut faire plus d'honneur encore à ceux qui prévoient, et beaucoup prévoient, qu'en fin de compte, Ephialte surgira et qu'il passeront,les Perses, finalement.

Déloyauté

Aux noces de Thétis et de Pylée,au cours de ce splendide banquet,Apollon prit la parole. Félicitant les mariés, il leur promit un grand bonheur grâce au fruit de leur union: "Jamais il ne sera atteint de maladie, dit-il, et sa vie sera longue". Ces paroles - oracle du dieu, une caution pour son enfant - réjouirent fort Thétis.

Et pendant que son fils grandissait et que sa beauté était la fierté de toute la Thessalie, Thétis se souvenait toujours de la prophétie d'Apollon, ce bel oracle.

Mais un jour arrivèrent des vieillards porteurs de nouvelles et annoncèrent qu'Achille avait été tué à Troie. Thétis se mit à déchirer ses vêtements de pourpre, à piétiner ses bracelets et ses bagues.Et, pendant qu'elle se lamentait,elle se souvint des paroles du dieu et demanda:Le sage Apollon, que faisait-il, où traînait-il le poète,beau parleur au cours des festins, où traînait-il le prophète lorqu'on tuait son fils dans sa prime jeunesse? Et les vieillards lui dirent qu'Apollondescendit en personne à Troie, avec les Troyens,pour tuer Achille.

Page 8: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Περιμένοντας τους βαρβάρους

Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωϊ σηκώθη,και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύληστον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθείτον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασεγια να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκείτον έγραψε τίτλους πολλούς και ονόματα.

Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ' οι πραίτωρες εβγήκανσήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια·γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνιαμ' ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·και τέτοια πράγματα θαμπόνουν τους βαρβάρους.

Γιατί κ' οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντανα βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·κι αυτοί βαρυούντ' ευφράδειες και δημηγορίες.

Γιατί ν' αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχίακ' η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ' η πλατέες,κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ' οι βάρβαροι δεν ήλθαν.Και μερικοί έφθασαν απ' τα σύνορα,και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.

En attendant les barbares….

Qu'attendons nous, massés sur la place publique ?

C'est que les Barbares seront là dans la journée.

Pourquoi semblable apathie au Sénat ?Pourquoi les Sénateurs restent-ils sans légiférer ?

Parce que les Barbares seront là dans la journée.Quelles lois feraient désormais les Sénateurs ?Les Barbares, une fois là, feront les lois.

Pourquoi notre Empereur s'est il levé si tôtEt pourquoi siège-t-il devant la Porte HauteEn majesté, couronne en tête, sur son trône ?

Parce que les Barbares seront là dans la journée.Et l'empereur s'apprête à recevoir leur chef. Il a même préparé un parchemin à lui remettreMaints titres et maintes dignités y sont portés.

Pourquoi nos deux Consuls et nos Prêteurs arborent-ils aujourd'hui leurs rouges toges brodées ?Pourquoi mettre ces bracelets rehaussés de tant d'améthystes et ces bagues où flambent des émeraudes polies ?

Parce que les Barbares seront là dans la journée.Et pareilles choses éblouissent les Barbares.

Pourquoi nos dignes Rhéteurs ne viennent-ils pas débiter leurs discours comme de coutume et dire leur mot ?Parce que les Barbares seront là dans la journée.Et ils sont fatigués des belles phrases et des harangues.

Pourquoi cette inquiétude tout d'un coup ?Et cet émoi ? (Comme les visages sont graves !)Pourquoi les rues, les places se vident elles si vite ?Pourquoi chacun rentre-t-il chez lui la mine soucieuse ?

Parce que le jour s'achève Et que les Barbares ne sont pas venus .Et certains qui arrivent des frontièresAssurent qu'il n'y a plus de Barbares.

A présent qu'allons nous devenir sans Barbares ?Ces gens-là, c'était une espèce de solution…

Page 9: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Φωνές

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένεςεκείνων που πέθαναν, ή εκείνων που είναιγια μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.

Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουνήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής μας -σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει.

Επιθυμίες

Σαν σώματα ωραία νεκρών που δεν εγέρασανκαι τάκλεισαν, με δάκρυα, σε μαυσωλείο λαμπρό,με ρόδα στο κεφάλι και στα πόδια γιασεμιά --

έτσ' οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασανχωρίς να εκπληρωθούν· χωρίς ν' αξιωθεί καμιάτης ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωί της φεγγερό.

Voix

Voix aimées, idéales, de nos morts, et de ceux qui, pour nous, sont perdus à jamais.

Parfois elles reviennent dans nos rêves.Parfois elles se lovent dans nos pensées.

Et leur écho ramène pour un moment —telle une musique lointaine qui se perd dans la nuit — cette poésie première qui effleura notre vie.

Les désirs…

Ils sont comme de beaux corps que l'âge n'aurait pas atteints, et qu'on dépose avec des larmes dans un magnifique sépulcre, des roses à la tête et, aux pieds, du jasmin.Ils ressemblent à de tels corps les désirs qui se sont éteints sans se rassasier , sans avoir eu ne fut ce qu'une seule nuit de plaisir ou qu'un radieux matin.

1905 – 1915

Τρώες

Είν' η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτιπαίρνουμ' επάνω μας· κι αρχίζουμενάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.Ο Αχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μαςβγαίνει και με φωνές μεγάλες μας τρομάζει.--

Είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμηθ' αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,κ' έξω στεκόμεθα ν' αγωνισθούμε.

Αλλ' όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,η τόλμη κ' η απόφασίς μας χάνονται·ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·κι ολόγυρα απ' τα τείχη τρέχουμεζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή.

Les troyens

Nos misérables tentatives, nos vains efforts,sont comme ceux des Troyens.Parfois les choses nous réussissent un peu,nous remontons légèrement la penteet le courage revient avec l'espoir.

Mais quelque menace surgit toujours et nous arrête.Devant nos portes, Achille paraît sur le fosséet de ses cris nous glace le sang.

Nos tentatives sont comme celles des Troyens.Nous nous disons que, forts de résolution et de courage,nous parviendrons à dévier l'hostilité du sortet nous sortons hors des murailles livrer combat.

Mais dès qu'arrive l'instant décisifnos résolutions et notre courage s'évanouissent;notre âme en désarroi, nos cœurs paralysés,hagards, nous courons le long des muraillescherchant notre salut dans la fuite.

Page 10: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κ' αισθήματα.Πικρά για μας ο Πρίαμος κ' η Εκάβη κλαίνε.

Ο Βασιλεύς Δημήτριος

Σαν τον παραίτησαν οι Μακεδόνεςκι απέδειξαν πως προτιμούν τον Πύρροο βασιλεύς Δημήτριος (μεγάλην είχε ψυχή) καθόλου - έτσι είπαν -δεν φέρθηκε σαν βασιλεύς. Επήγεκ' έβγαλε τα χρυσά φορέματά του,και τα ποδήματά του πέταξετα ολοπόρφυρα. Με ρούχ' απλάντύθηκε γρήγορα και ξέφυγε.Κάμνοντας όμοια σαν ηθοποιόςπου όταν η παράστασις τελειώσει,αλλάζει φορεσιά κι απέρχεται.

Η Συνοδεία του Διονύσου

Ο Δάμων ο τεχνίτης (άλλον πιο ικανόστην Πελοπόννησο δεν έχει) εις παριανόμάρμαρο επεξεργάζεται την συνοδείατου Διονύσου. Ο θεός με θεσπεσίαδόξαν εμπρός, με δύναμι στο βάδισμά του.Ο Άκρατος πίσω. Στο πλάγι του Ακράτουη Μέθη χύνει στους Σατύρους το κρασίαπό αμφορέα που τον στέφουνε κισσοί.Κοντά των ο Ηδύοινος ο μαλθακός,τα μάτια του μισοκλειστά, υπνωτικός.Και παρακάτω έρχοντ' οι τραγουδισταίΜόλπος κ' Ηδυμελής, κι ο Κώμος που ποτένα σβύσει δεν αφίνει της πορείας την σεπτήλαμπάδα που βαστά· και, σεμνοτάτη, η Τελετή.-Αυτά ο Δάμων κάμνει. Και κοντά σ' αυτάο λογισμός του κάθε τόσο μελετάτην αμοιβή του από των Συρακουσώντον βασιλέα, τρία τάλαντα, πολύ ποσόν.Με τ' άλλα του τα χρήματα κι αυτά μαζύσαν μπουν, ως εύπορος σπουδαία πια θα ζει,και θα μπορεί να πολιτεύεται - χαρά! -κι αυτός μες στην βουλή, κι αυτός στην αγορά.

Cependant, notre désastre est certain. Déjà, les lamentations s'élèvent des remparts.On pleure sur les jours passés, les souvenirs et sentiments qui furent notre existence. Priam et Hécube se lamentent sur nous.

Le roi Démétrios

Lorsque les Macédoniens l'ont lâchélui ayant préféré Pyrrosle roi Démétrios (grande était son âme)ne se comporta point - ont-ils dit! -comme un roi. Il est allé enlever ses vêtements brodés d'or, il s'est débarrassé de ses chaussures de pourpre. Vite, il s'est mis une simple tunique et il s'est sauvé, tel un comédien, la représentation finie,qui change d'habit et s'en va.

Le cortège de Dionysos

Damon, sculpteur sans égal dans le Péloponnèse, met la dernière touche au cortège de Dionysos.Taillé dans le marbre de Paros. Le dieu au premier plan, dans toute se gloire et sa force, ouvre la marche.Il est suivi d'Acratos, le vin fort et pur.L'Ivresse, à son côté, abreuve les Satyresd'une amphore couronnée de lierres.Hédyœnos, l'indolent vin doux, suit,assoupi, les yeux mi-clos. Puis arrivent les chanteurs Molpos, Hédymélès et enfin Comos, qui veille pour que la torche du divin cortège ne s'éteigne jamais.En fin du cortège, très digne, Télétéla maîtresse des cérémonies, - Damon est penché sur son œuvre. Mais en même temps, il pense à la récompense qui l'attend du roi de Syracuse - trois talents, une belle somme!En ajoutant ses propres avoirs le voici - lui aussi -parmi les fortunés et alors - quelle joie! -à lui la politique,lui aussi à l'Assemblée, lui aussi à l'Agora.

Page 11: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μονοτονία

Την μιά μονότονην ημέραν άλλημονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουντα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι -οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει

Ούτος Εκείνος

Άγνωστος - ξένος μες στην Αντιόχεια - Εδεσσηνόςγράφει πολλά. Και τέλος πάντων, να, ο λίνοςο τελευταίος έγινε.

Με αυτόν ογδόντα τρία ποιήματα εν όλω. Πλην τον ποιητήκούρασε τόσο γράψιμο, τόση στιχοποιϊα,και τόση έντασις σ' ελληνική φρασιολογία,και τώρα τον βαραίνει πια το κάθε τι.-

Μια σκέψις όμως παρευθύς από την αθυμίατον βγάζει - το εξαίσιον Ούτος Εκείνος,που άλλοτε στον ύπνο του άκουσε ο Λουκιανός.

Τα βήματα

Σ' εβένινο κρεββάτι στολισμένομε κοραλλένιους αετούς, βαθυά κοιμάταιο Νέρων - ασυνείδητος, ήσυχος, κ' ευτυχής·ακμαίος μες στην ευρωστία της σαρκός,και στης νεότητος τ' ωραίο σφρίγος.

Αλλά στην αίθουσα την αλαβάστρινη που κλείνειτων Αηνοβάρβων το αρχαίο λαράριοτι ανήσυχοι που είν' οι Λάρητές του.Τρέμουν οι σπιτικοί μικροί θεοί,και προσπαθούν τ' ασήμαντά των σώματα να κρύψουν. Γιατί άκουσαν μια απαίσια βοή,θανάσιμη βοή την σκάλα ν' ανεβαίνει,βήματα σιδερένια που τραντάζουν τα σκαλιά.Και λιγοθυμισμένοι τώρα οι άθλιοι Λάρητες,μέσα στο βάθος του λαράριου χώνονται,ο ένας τον άλλονα σκουντά και σκουντουφλά,

Monotonie

Monotone, une journée succède l'autre,toujours pareille à celle d'avant.Les mêmes gestes qui se répètent,les mêmes moments viennent et nous quittent.

Un mois succède à l'autre;l'ennui d'hier, qui nous revient.Et ce demain que l'on espèrefinit par ne plus être demain.

C'est lui...

Inconnu - étranger à Antioche - originaire d'Edesseil écrit beaucoup. Enfin ça y est,la dernière strophe!

Quatre-vingt trois poèmes en tout. Cependant tout cet effort d'écriture,cette versification et cet acharnementen tournures grecques ont fatigué le poèteet à présent tout lui pèse.

Mais aussitôt une pensée vient l'arracherà son accablement - l'incomparable "c'est lui!"que Lucien jadis entendit en songe.

Les pas

Néron, dans son lit d'ébène orné d'aigles en corail,dort profondément, insouciant,tranquille, heureux; dans le pleinépanouissement de sa chair,la belle vigueur de sa jeunesse.

Mais dans la salle en albâtre qui abritel'antique laraire de la famille,quelle inquiétude parmi ses Lares!Ces petits dieux domestiques tremblent et essaient de dissimuler leurs corps chétifs.

Ils viennent d'entendre un bruit funeste,un vacarme horrible dans l'escalier,des pas de fer qui secouent les marches.Et, morts de peur, les pauvres Laresse précipitent vers le fond du laraire,se bousculent, se heurtent, se renversent

Page 12: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

ο ένας μικρός θεός πάνω στον άλλο πέφτειγιατί κατάλαβαν τι είδος βοή είναι τούτη,τάνοιωσαν πια τα βήματα των Εριννύων.

Η πόλις

Είπες· «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή.Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δωερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά βρεις άλλες θάλασσες.Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάςτους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώστην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες.

Η Σατραπεία

Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένοςγια τα ωραία και μεγάλα έργαη άδικη αυτή σου η τύχη πάνταενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται·να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις(η μέρα που αφέθηκες κ' ενδίδεις),και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,και πιαίνεις στον μονάρχην Αρταξέρξηπου ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,και σε προσφέρει σατραπείες, και τέτοια.

Και συ τα δέχεσαι με απελπισίααυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.

l'un petit dieu butant sur l'autre- ils ont compris quel est ce vacarme,reconnu les pas des Erinyes.

La ville

Tu as dit : « J’irai vers un autre pays, j’irai vers un autre rivage, pour trouver une autre ville bien meilleure que celle-ci.Quoique je fasse, tout est condamné à tourner malet mon cœur – comme celui d’un mort - gît enterré.Jusqu’à quand pourrais-je laisser mon esprit se déliter en ce lieu ?D’où que je me tourne, d’où que je regardeje ne vois que les sombres ruines de ma vie, ici,là où j’ai passé tant d’années, gâchant ma vie, détruisant ma vie.

Tu ne trouveras point d’autre pays, tu ne trouveras point d’autre rivage.Cette ville te poursuivra toujours. Tu traîneras dans les mêmes rues, tu vieilliras dans les mêmes les quartiers, et grisonneras dans mêmes maisons.

Toujours tu termineras ta course dans cette ville. N’espère point autre chose ;il n’y a aucun bateau pour toi, il n’y a aucune route.Maintenant que tu as dévasté ta vie ici, dans ce petit coin perdu, tu l’as détruite partout dans le monde.

La satrapie

Quelle disgrâce, lorsque tu es vouéà accomplir des choses belles et grandesqu'un sort ingrat te refuse toujoursencouragement et succès, que toujours tu sois empêché par un concours de trivialités,d'indifférence et de mesquineries.Et qu'il est horrible le jour où tu cèdes(le jour où, las, tu abandonnes)et tu prends le chemin de Susepour rejoindre la cour du monarque Artaxerxèsqui, lui, te comble de ses faveurset s'empresse à te proposer une satrapie etc. – des grandeurs de ce genre.Et toi tu les acceptes, l'âme au désespoir,toutes ces choses dont tu ne veux pas.

Page 13: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει·τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Εύγε·την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.Αυτά πού θα στα δώσει ο Αρταξέρξης,αυτά πού θα τα βρείς στη σατραπεία·και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

Μάρτιαι Ειδοί

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσειςαν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξειςνα τες ακολουθείς. Και όσο εμπροστά προβαίνεις,τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλοκανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,είναι μεγάλα πράγματα που σ' ενδιαφέρουν»,μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν' αναβάλειςκάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρουςπου χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμηκ' η Σύγκλητος αυτή, κ' ευθύς να τα γνωρίσειςτα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

Τελειωμένα

Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πως να κάμουμεγια ν' αποφύγουμε τον βέβαιοτον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα(ή δεν τ' ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,και ανέτοιμους -πού πιά καιρός- μας συνεπαίρνει.

Car, ce à quoi tu aspires des tréfonds de ton âmece sont les louanges de l'Assemblée et des sophistesles très rares et difficiles éloges,l'Agora, le Théâtre et les Couronnes.Artaxerxès pourrait-il te les offrir?Pareilles choses, existent-elles dans les satrapies?Et sans elles, quelle sera ta vie?

Aux ides de mars

Ô âme, méfie-toi des grandeurs.Aussi, si tu ne peux maîtriser tes ambitions,tache de les briguer avec discernement et sagesse.Et, pendant que tu te démarques du commun,sois circonspecte, redouble de précautions.

Et lorsque - César enfin! - tu seras aux sommetsportant sur ton front le sceau de la grandeur ,c'est alors qu'il te faut être attentive. Si quelque Artémidore, sorti de la foule, (lorsque toi puissante, illustre, suivie de ton escorte tu traverseras la ville),t'approche porteur d'une lettre et t'exhorte, hâtivement, "Lis cela sans tarder,ce sont des choses qui te concernent",ne néglige pas ce message, n'hésite pas à tout remettre, tout discours, toute activité, n'hésite pas à écarter ceux qui te saluent et ceux se prosternant sur ton passage (tu peux tout renvoyer à plus tard), le Sénat même pourrait attendre. Toi, sans tarder, prends connaissancedu grave message d'Artémidore.

Aucun délais

Dans la peur et les soupçons, l'esprit hagard, les yeux pleins de terreur, tétanisés, nous nous disons que faire pour échapper au danger horrible qui nous menace.Pourtant nous nous trompons, ce danger, nous n'aurons pas à l'affronter, les augures étaient trompeuses (ou bien nous les avons mal interprétées).Une autre catastrophe non prévue, soudaine et inévitable nous tombe dessus, nous prend au dépourvu et nous emporte, sans nous laisser aucun délais.

Page 14: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Τυανεύς Γλύπτης

Καθώς που θα το ακούσατε, δεν είμ' αρχάριος.Κάμποση πέτρα από τα χέρια μου περνά.Και στην πατρίδα μου, τα Τύανα, καλάμε ξέρουνε· κ' εδώ αγάλματα πολλάμε παραγγείλανε συγκλητικοί.

Και να σας δείξω αμέσως μερικά.Παρατηρείστ' αυτήν την Ρέα·σεβάσμια, γεμάτη καρτερία, παναρχαία.Παρατηρείστε τον Πομπήϊον. Ο Μάριος,ο Αιμίλιος Παύλος, ο Αφρικανός Σκιπίων.Ομοιώματα, όσο που μπόρεσα, πιστά.Ο Πάτροκλος (ολίγο θα τον ξαναγγίξω).Πλησίον στου μαρμάρου του κιτρινωπούεκείνα τα κομμάτια, είν' ο Καισαρίων.

Και τώρα καταγίνομαι από καιρό αρκετόνα κάμω έναν Ποσειδώνα. Μελετώκυρίως για τ' άλογά του, πώς να πλάσω αυτά.Πρέπει ελαφρά έτσι να γίνουν πουτα σώματα, τα πόδια των να δείχνουν φανεράπου δεν πατούν την γη, μον' τρέχουν στα νερά.

Μα να το έργον μου το πιο αγαπητόπου δούλεψα συγκινημένα και το πιο προσκεκτικά·αυτόν, μια μέρα του καλοκαιριού θερμήπου ο νους μου ανέβαινε στα ιδανικά,αυτόν εδώ ονειρεύομουν τον νέον Ερμή.

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακούσθειαόρατος θίασος να περνάμε μουσικές εξαίσιες, με φωνές -την τύχη σου που ενδίδει πιά, τα έργα σουπου απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σουπου βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήτανένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μιά τέτοια πόλι,πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχιμε των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

Dieu abandonne Antoine

Lorsque soudain à l'heure de minuit,tu entendras passer la troupe invisibledans un cortège d'exquises musiques et de voix -ne te lamente pas en vain sur ton sort,ton destin qui t'abandonne,tous tes desseins qui partent en fumée.Avec courage, comme quelqu'un qui s'y attendait,fais tes adieux à Alexandrie qui s'éloigne de toi.Surtout ne t'abuse pas, ne te dis pasque ce n'est qu'un rêve que tes oreilles se sont trompées; ne daigne point tels vains espoirs.Comme si tu t'y attendais depuis toujours,avec le courage de quelqu'un qui fut digne de cette ville, approche-toi d'un pas ferme de la fenêtreet écoute avec émotion, sans te laisser aller aux invocations des lâches- leurs lamentations! -écoute comme une ultime jouissanceles instruments exquis de la troupe secrèteet fait tes adieux à Alexandrie que tu perds.

Page 15: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ιωνικόν

Γιατί τα σπάσαμε τ' αγάλματά των,γιατί τους διώξαμε απ' τους ναούς των,διόλου δεν πέθαναν γι' αυτό οι θεοί.Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη,σένα η ψυχές των ενθυμούνται ακόμη.Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικοτην ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ' την ζωή των·και κάποτ' αιθέρια εφηβική μορφή,αόριστη, με διάβα γρήγορο,επάνω από τους λόφους σου περνά.

Η Δόξα των Πτολεμαίων

Είμαι ο Λαγίδης, βασιλεύς. Ο κάτοχος τελείως(με την ισχύ μου και τον πλούτο μου) της ηδονής.Ή Μακεδών, ή βάρβαρος δεν βρίσκεται κανείςίσος μου, ή να με πλησιάζει καν. Είναι γελοίοςο Σελευκίδης με την αγοραία του τρυφή.Αν όμως σεις άλλα ζητείτε, ιδού κι αυτά σαφή.Η πόλις η διδάσκαλος, η πανελλήνια κορυφή,εις κάθε λόγο, εις κάθε τέχνη η πιο σοφή.

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτήσυγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναιπου με τι ευχαρίστησι, με τι χαράθα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,

Ionique …

Parce que nous avons brisé leur statues,Parce que nous les avons chassés de leurs temples,Les Dieux ne sont pas morts pour autant.O terre d'Ionie, c'est toi qu'ils aiment,C'est toi que leurs âmes évoquent encore.Lorsque le jour paraît par un de tes matins d'été,Une palpitation de leur vie traverse l'airEt parfois, la silhouette immatérielle d'un éphèbe,Incertaine, d'un pas rapide,Passe sur tes collines.

Ithaque...

Quand tu partiras pour Ithaque,Souhaite que le chemin soit long,Riche en péripéties et en expériences.Ne crains ni les Lestrygons, ni les Cyclopes,Ni la colère de Neptune.Tu ne verras rien de pareil sur ta routeSi tes pensées restent hautes,Si ton corps et ton âme ne se laissent effleurerQue par des émotions sans bassesse.Tu ne rencontreras ni les Lestrygons, Ni les Cyclopes, ni le farouche Neptune,Si tu ne les portes pas en toi même,Si ton cœur ne les dresse pas devant toi.

Souhaite que le chemin soit long,Que nombreux soient les matins d'été,Où, avec quels délices !Tu pénétreras dans des ports vus pour la première fois, fais escale à des comptoirs phéniciens,Et acquiers de belles marchandises :Nacre et corail, ambre et ébène,Et mille sortes d'entêtants parfums.

Page 16: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσεικαι γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Τα επικίνδυνα

Είπε ο Μυρτίας (Σύρος σπουδαστήςστην Αλεξάνδρεια· επί βασιλείαςαυγούστου Κώνσταντος και αυγούστου Κωνσταντίου·εν μέρει εθνικός, κ' εν μέρει χριστιανίζων)·«Δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη,εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σα δειλός.

Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω,στες απολαύσεις τες ονειρεμένες,στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες,στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίςκανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω -και θάχω θέλησι, δυναμωμένοςως θάμαι με θεωρία και μελέτη -στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκωτο πνεύμα μου, σαν πριν, ασκητικό.»

Φιλέλλην

Την χάραξι φρόντισε τεχνικά να γίνει.Έκφρασις σοβαρή και μεγαλοπρεπής.Το διάδημα καλλίτερα μάλλον στενό·εκείνα τα φαρδιά των Πάρθων δεν με αρέσουν.Η επιγραφή, ως σύνηθες, ελληνικά·οχ' υπερβολική, όχι πομπώδης-μην τα παρεξηγήσει ο ανθύπατοςπου όλο σκαλίζει και μηνά στη Ρώμη-αλλ' όμως βέβαια τιμητική.

Acquiers le plus possible de ces entêtants parfums.Visite de nombreuses cités égyptiennes,Et instruis-toi avidement auprès de leurs sages.

Garde sans cesse Ithaque présente à ton esprit.Ton but final est d'y parvenir,Mais n'écourte pas ton voyage :Mieux vaut qu'il dure de longues années,Et que tu abordes enfin dans ton île aux jours de ta vieillesse, riche de tout ce que tu as gagné en chemin, sans attendre qu'Ithaque t'enrichisse.

Ithaque t'a donné le beau voyage :Sans elle, tu ne te serais pas mis en route.Elle n'a plus rien d'autre à te donner.

Même si tu la trouves pauvre, Ithaque ne t'a pas trompé. Sage comme tu l'es devenu à la suite de tant d'expériences, tu as enfin compris ce que signifient les Ithaques….

Paroles dangereuses

Propos de Myrtias (étudiant Syrienà Alexandrie, en partie païen,mais aussi christianisant, sous les règnes des Augustes Constans et Constant."Fort de théorie et d'étude,je ne craindrai pas, moi, mes passionscomme font les lâches.J'adonnerai mon corps aux voluptés,aux jouissances rêvées,à mes désirs sensuels les plus osés,aux élans les plus lascifs de mon sang,sans aucune peur. Car, s'il le faut -fort de théorie et de connaissance -j'aurai la force de retrouver,aux moments critiques,mon esprit ascétique d'avant".

Philhellène

Pour la gravure, il faut mettre tout ton art.Dignité, mais aussi de la grandeur.Le diadème, plutôt étroit;ces larges diadèmes des Parthes me répugnent.L'inscription, en grec comme d'habitudemais sans exagération, rien de pompeux- gare au Proconsul qui ne cesse de cherchercomment se faire valoir à Rome -mais, cependant, honorifique.

Page 17: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κάτι πολύ εκλεκτό απ' το άλλο μέρος·κανένας δισκοβόλος έφηβος ωραίος.Προ πάντων σε συστείνω να κυττάξεις(Σιθάσπη, προς θεού, να μη λησμονηθεί)μετά το Βασιλεύς και το Σωτήρ,να χαραχθεί με γράμματα κομψά, Φιλέλλην.Και τώρα μη με αρχίζεις ευφυολογίες,τα «Πού οι Έλληνες;» και «Πού τα Ελληνικά;πίσω απ' τον Ζάγρο εδώ, από τα Φράατα πέρα».

Τόσοι και τόσοι βαρβαρότεροί μας άλλοιαφού το γράφουν, θα το γράψουμε κ' εμείς.Και τέλος μη ξεχνάς που ενίοτεμας έρχοντ' από την Συρία σοφισταί,και στιχοπλόκοι, κι άλλοι ματαιόσπουδοι.Ώστε ανελλήνιστοι δεν είμεθα, θαρρώ.

Ηρώδης Αττικός

Ά του Ηρώδη του Αττικού τί δόξα είν' αυτή.

Ο Αλέξανδρος της Σελευκείας, απ' τους καλούς μας σοφιστάς,φθάνοντας στας Αθήνας να ομιλήσει,βρίσκει την πόλιν άδεια, επειδή ο Ηρώδηςήταν στην εξοχή. Κ' η νεολαίαόλη τον ακολούθησεν εκεί να τον ακούει.Ο σοφιστής Αλέξανδρος λοιπόνγράφει προς τον Ηρώδη επιστολή,και τον παρακαλεί τους Έλληνας να στείλει.Ο δε λεπτός Ηρώδης απαντά ευθύς,«Έρχομαι με τους Έλληνας μαζύ κ' εγώ.»-

Πόσα παιδιά στην Αλεξάνδρεια τώρα,στην Αντιόχεια, ή στην Βηρυτό(οι ρήτορές του οι αυριανοί που ετοιμάζει ο ελληνισμός),όταν μαζεύονται στα εκλεκτά τραπέζιαπου πότε η ομιλία είναι για τα ωραία σοφιστικά,και πότε για τα ερωτικά των τα εξαίσια,έξαφν' αφηρημένα σιωπούν.Άγγιχτα τα ποτήρια αφίνουνε κοντά των,και συλλογίζονται την τύχη του Ηρώδη -ποιος άλλος σοφιστής τ' αξιώθηκεν αυτά; -κατά που θέλει και κατά που κάμνειοι Έλληνες (οι Έλληνες!) να τον ακολουθούν,μήτε να κρίνουν ή να συζητούν,μήτε να εκλέγουν πια, ν' ακολουθούνε μόνο.

Sur le verso, quelque chose de distingué;peut-être un bel éphèbe lançant le disque.Enfin faudrait-il songer(surtout, ne l'oublie pas Sithaspès!)après les mots Basileus et Soterà élégamment graver "Philhellène".Oui, je te vois venir! Ton mauvais esprit:"Quels Hellènes, où sont-ilsde ce côté de Zagros au-delà même du pays de Phraate?"

Des plus barbares que nous l'ont bien mispourquoi pas nous? N'est-ce pas vrai d'ailleurs que des sophistes arrivent parfois de Syrie,des versificateurs et autres bons à rien?A la culture hellénique, nous ne sommes donc point étrangers!

Page 18: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Αλεξανδρινοί βασιλείς

Μαζεύθηκαν οι Αλεξανδρινοίνα δουν της Κλεοπάτρας τα παιδιά,τον Καισαρίωνα, και τα μικρά του αδέρφια,Αλέξανδρο και Πτολεμαίο, που πρώτηφορά τα βγάζαν έξω στο Γυμνάσιο,εκεί να τα κηρύξουν βασιλείς,μες στη λαμπρή παράταξη των στρατιωτών.

Ο Αλέξανδρος -- τον είπαν βασιλέατης Αρμενίας, της Μηδίας, και των Πάρθων.Ο Πτολεμαίος -- τον είπαν βασιλέατης Κιλικίας, της Συρίας, και της Φοινίκης.Ο Καισαρίων στέκονταν πιο εμπροστά,ντυμένος σε μετάξι τριανταφυλλί,στο στήθος του ανθοδέσμη από υακίνθους,η ζώνη του διπλή σειρά σαπφείρων κι αμεθύστων,δεμένα τα ποδήματά του μ' άσπρεςκορδέλλες κεντημένες με ροδόχροα μαργαριτάρια.Αυτόν τον είπαν πιότερο από τους μικρούς,αυτόν τον είπαν Βασιλέα των Βασιλέων.

Οι Αλεξανδρινοί έννοιωθαν βέβαιαπου ήσαν λόγια αυτά και θεατρικά.

Αλλά η μέρα ήταν ζεστή και ποιητική,ο ουρανός ένα γαλάζιο ανοιχτό,το Αλεξανδρινό Γυμνάσιον έναθριαμβικό κατόρθωμα της τέχνης,των αυλικών η πολυτέλεια έκτακτη,ο Καισαρίων όλο χάρις κ' εμορφιά(της Κλεοπάτρας υιός, αίμα των Λαγιδών)·κ' οι Αλεξανδρινοί έτρεχαν πια στην εορτή,κ' ενθουσιάζονταν, κ' επευφημούσανελληνικά, κ' αιγυπτιακά, και ποιοί εβραίικα,γοητευμένοι με τ' ωραίο θέαμα --μ' όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες.

Επέστρεφε

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με --όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,κ' επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα·όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,κ' αισθάνονται τα χέρια σαν ν' αγγίζουν πάλι.

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται....

Rois alexandrins…

Les gens d'Alexandrie se sont rassemblés pour voir,Les enfants de Cléopâtre,Césarion et ses petits frères,Alexandre et Ptolémée,Que pour la première fois on amenait au GymnaseAfin des les proclamer roisEn présence du superbe alignement de soldats.

Alexandre a été nommé roi d'Arménie, de Médie et des Parthes,Et Ptolémée roi de Cilicie, de Syrie et de Phénicie.Césarion se tenait un peu en avant, Vêtu de soie rose.Sur sa poitrine, un bouquet d'hyacinthes ;Sa ceinture, une double rangée de saphirs et d'améthystes ; ses souliers, lacés de rubans blancs,Brodés de perles rosées.Il a été revêtu d'une dignité supérieure à celle des deux petits, on l'a proclamé Roi des Rois.

Certes, les gens d'Alexandrie sentaient bien que tout cela n'était que des mots, et des effets de théâtre.

Mais la journée était chaude et belle ;Le ciel d'un bleu clair ;Le Gymnase d'Alexandrie une réussite triomphale de l'art.Extrême était le luxe des courtisans,Et Césarion plein de grâce et de beauté.(Fils de Cléopâtre, sang des Lagides)Donc les gens d'Alexandrie accouraient à la fête,S'enthousiasmaient,et poussaient des acclamations en grec, en langue égyptienne, et quelquefois en hébreu,Charmés par ce beau spectacle,Quoiqu'ils sussent fort bien ce que valait tout cela,Et quels titres creux étaient ces royautés.

Reviens…

Reviens souvent me prendre,Sensation que j'aime, reviens me prendre,Quand du corps s'éveille la mémoire,Quand un désir ancien tressaille à nouveau dans le sang, quand se souviennent la peau, les lèvres,Quand les mains croient sentir, croient toucher à nouveau.

Reviens souvent me prendre dans la nuit ,Quand se souviennent la peau, les lèvres…

Page 19: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Στην εκκλησία

Την εκκλησία αγαπώ - τα εξαπτέρυγά της,τ' ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της,τα φώτα, τες εικόνες της, τον άμβωνά της.

Εκεί σαν μπω, μες σ' εκκλησία των Γραικών·με των θυμιαμάτων της τες ευωδίες,με τες λειτουργικές φωνές και συμφωνίες,τες μεγαλοπρεπείς των ιερέων παρουσίεςκαι κάθε των κινήσεως τον σοβαρό ρυθμό-λαμπρότατοι μες στων αμφίων τον στολισμό-ο νους μου πιαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας,στον ένδοξό μας Βυζαντινισμό.

Πολύ σπανίως

Είν' ένας γέροντας. Εξηντλημένος και κυρτός,σακατεμένος απ' τα χρόνια, κι από καταχρήσεις,σιγά βαδίζοντας διαβαίνει το σοκάκι.Κι όμως σαν μπει στο σπίτι του να κρύψειτα χάλια και τα γηρατειά του, μελετάτο μερτικό που έχει ακόμα αυτός στα νειάτα.

Εφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε.Στα μάτια των τα ζωηρά περνούν οι οπτασίες του.Το υγιές, ηδονικό μυαλό των,η εύγραμμη, σφιχτοδεμένη σάρκα των,με την δική του έκφανσι του ωραίου συγκινούνται.

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,τούτο προσπάθησε τουλάχιστονόσο μπορείς: μην την εξευτελίζειςμες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την,στων σχέσεων και των συναναστροφώντην καθημερινήν ανοησία,ως που να γίνει σα μιά ξένη φορτική.

Autant qu'il est en ton pouvoir…

Et si tu ne peux pas modeler ta vie A ta guiseEfforce-toi du moins, Autant qu'il est en ton pouvoir, de ne pas l'avilirPar trop de relations avec le monde,Par trop d'agitation et de discours.

Ne l'avilis pas en la promenant,En la ballottant de-ci delà,En l'exposant à l'inanité quotidienneDes relations et des fréquentations,Jusqu'à en faire une étrangère qui te pèse.

Page 20: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Του μαγαζιού

Τα τύλιξε προσεκτικά, με τάξισε πράσινο πολύτιμο μετάξι.Από ρουμπίνια ρόδα, από μαργαριτάρια κρίνοι,από αμεθύστους μενεξέδες. Ως αυτός τα κρίνει,

τα θέλησε, τα βλέπει ωραία· όχι όπως στην φύσιτα είδεν ή τα σπούδασε.

Μες στο ταμείον θα τ'αφίσει,δείγμα της τολμηρής δουλειάς του και ικανής.Στο μαγαζί σαν μπει αγοραστής κανείς

βγάζει απ' τες θήκες άλλα και πουλεί - περίφημα στολίδια - βραχιόλια, αλυσίδες, περιδέραια, και δαχτυλίδια.

Επήγα

Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ' επήγα.Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.Κ' ήπια από δυνατά κρασιά, καθώςπου πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.

Λυσίου γραμματικού τάφος

Πλησιέστατα, δεξιά που μπαίνεις, στην βιβλιοθήκητης Βηρυτού θάψαμε τον σοφό Λυσία,γραμματικόν. Ο χώρος κάλλιστα προσήκει.Τον θέσαμε κοντά σ' αυτά του που θυμάταιίσως κ' εκεί - σχόλια, κείμενα, τεχνολογία,γραφές, εις τεύχη ελληνισμών πολλή ερμηνεία.Κ' επίσης έτσι από μας θα βλέπεται και θα τιμάταιο τάφος του, όταν που περνούμε στα βιβλία.

Ευρίωνος τάφος

Εις το περίτεχνον αυτό μνημείον,ολόκληρον εκ λίθου συηνίτου,που το σκεπάζουν τόσοι μενεξέδες, τόσοι κρίνοι,είναι θαμένος ο ωραίος Ευρίων.

L'échoppe du bijoutier

Enveloppés avec soin de fine soie verte,il les enferme, loin des yeux.Roses en rubis, violettes d'améthyste lys en perles.

Ils sont tels qu'il les aime, sa vision à lui de la beauté, pas une copie de la nature.

A l'entrée d'un client, il va lui proposerla preuve de son travail osé, parfait,

Beaux bracelets, chaînes, colliers et bagues -d'autres désirables parures.

Je suis parti…

Je ne me suis pas laissé enchaîner.Je me suis enfin détaché et je suis parti.Vers les plaisirs mi-réels, mi-imaginairesDe mon esprit.Je suis allé dans la nuit éclairée.Et j'ai bu des vins rudes,Ceux que boivent les hommes de plaisir.

Tombeau d'Eurion…

Dans ce monument d'un art consomméTaillé tout entier dans la pierre de SyèneEt que recouvrent tant de violettes, tant de lis,Le bel Eurion est enseveli.

Page 21: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Παιδί αλεξανδρινό, είκοσι πέντε χρόνων.Απ' τον πατέρα του, γενιά παληά των Μακεδόνων·από αλαβάρχας της μητέρας του η σειρά.

Έκαμε μαθητής του Αριστοκλείτου στην φιλοσοφία,του Πάρου στα ρητορικά. Στας Θήβας τα ιερά γράμματα σπούδασε. Του Αρσινοϊτου νομού συνέγραψε ιστορίαν. Αυτό τουλάχιστον θα μείνει.

Χάσαμεν όμως το πιο τίμιο - την μορφή του,που ήτανε σαν μια απολλώνια οπτασία.

Πολυέλαιος

Σε κάμαρη άδεια και μικρή, τέσσαρες τοίχοι μόνοι,και σκεπασμένοι με ολοπράσινα πανιά,καίει ένας πολυέλαιος ωραίος και κορώνει·και μες στη φλόγα του την καθεμιά πυρώνειμια λάγνη πάθησις, μια λάγνη ορμή.

Μες στην μικρή την κάμαρη, που λάμπει αναμένηαπό του πολυελαίου την δυνατή φωτιά,διόλου συνειθισμένο φως δεν είν' αυτό που βγαίνει.Γι' άτολμα σώματα δεν είναι καμωμένηαυτής της ζέστης η ηδονή.

Μακρυά

Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πώ...Μα έτσι εσβύσθη πια... σαν τίποτε δεν απομένει -γιατί μακρυά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.

Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί...Εκείνη του Αυγούστου - Αύγουστος ήταν; - η βραδυά...Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια· ήσαν, θαρρώ, μαβιά...Α ναι, μαβιά· ένα περίφημο μαβί.

Σοφοί δε προσιόντων

«Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.»

Φιλόστρατος. Τα εις τον Τυανέα Απολλώνιον, VIII, Ζ

Enfant d'Alexandrie, il avait vingt-cinq ans.Il était par son père, d'ancienne race macédonienne,Et descendait par sa mère d'une famille d'alabarques.

Il fut élève d'Aristoclite pour la philosophie,Et de Paros, en rhétorique.A Thèbes il étudia les textes sacrés.Du nome d'Arsinoé il écrivit l'histoire,Cela du moins restera.

Seulement nous avons perdu le plus précieux,Son visage, qui était comme une vision apollinienne.

Si loin …

J'aurais voulu dire cette réminiscence,Mais elle s'est presque effacée… Il n'en reste presque rien, c'est si loin :Elle vient des années de mon adolescence….

Un épiderme comme du jasmin.C'était en AoûtC'était au mois d'Août, un soir….Je me souviens à peine des yeux ; Ils étaient bleus, Je crois. Ah ! Oui ! Bleus, d'un bleu de saphir.

Les sages perçoivent...

Page 22: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,πλήρεις και μόνοι κάτοιχοι πάντων των φώτων.Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενααντιλαμβάνονται.

Η ακοή αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδώνταράττεται. Η μυστική βοή τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόνέξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

Ο Θεόδοτος

Αν είσαι από τους αληθινά εκλεκτούς,την επικράτησί σου κύταζε πώς αποκτάς.Οσο κι αν δοξασθείς, τα κατορθώματά σουστην Ιταλία και στην Θεσσαλίαόσο κι αν διαλαλούν η πολιτείες,όσα ψηφίσματα τιμητικάκι αν σ' έβγαλαν στη Ρώμη οι θαυμασταί σου,μήτε η χαρά σου μήτε ο θρίαμβος θα μείνουν,μήτε ανώτερος - τι ανώτερος; - άνθρωπος θα αισθανθείς,όταν, στην Αλεξάνδρεια, ο Θεόδοτος σε φέρει,επάνω σε σινί αιματωμένο,του αθλίου Πομπηίου το κεφάλι.

Και μη επαναπαύεσαι που στην ζωή σουπεριωρισμένη, τακτοποιημένη, και πεζή,τέτοια θεαματικά και φοβερά δεν έχει.Ισως αυτήν την ώρα εις κανενός γειτόνου σουτο νοικοκυρεμένο σπίτι μπαίνει --αόρατος, άϋλος -- ο Θεόδοτος,φέρνοντας τέτοιο ένα φρικτό κεφάλι.

Στου καφενείου την είσοδο

Την προσοχή μου κάτι που είπαν πλάγι μουδιεύθυνε στου καφενείου την είσοδο.Κ' είδα τ' ωραίο σώμα που έμοιαζεσαν απ' την άκρα πείρα του να τώκαμεν ο Ερως -πλάττοντας τα συμμετρικά του μέλη με χαρά·υψώνοντας γλυπτό το ανάστημα·πλάττοντας με συγκίνησι το πρόσωποκι αφίνοντας απ' των χεριών του το άγγιγμαένα αίσθημα στο μέτωπο, στα μάτια, και στα χείλη.

Les hommes connaissent le présent.Le futur est l'affaire des dieux qui seuls sont les maîtres des lumières.De l'avenir, les sages perçoivent le bruitde ce qui approche.

Leur ouïe, au cours de leurs graves occupations,se distrait parfois. La clameur sourde des événements qui s'annoncent vient jusqu'à eux.Et ils l'écoutent dans le recueillement. Alors qu'au dehors, aucun bruit n'est perçu par les peuples.

Théodote

Si tu te penses quelqu'un d'élite,sois attentif à la façon dont tu acquiers ton pouvoir.Aussi grande soit ta gloire,qu'en Italie et en Thessalietant de villes célèbrent tes exploits,aussi nombreuses que soient les motions honorifiques que tes admirateurs font voter à Rome,ni ta joie ni ton triomphe ne suffiront,tu ne te sentiras pas un homme supérieur– en quoi supérieur! –lorsque Théodote t'amènera à Alexandrie,la tête de l'infortuné Pompéesur un plateau sanglant.

Et ne sois pas tranquille si dans ta vie- prudente, rangée et prosaïque - n'arrivent pointdes faits aussi spectaculaires, aussi terribles.Il se peut qu'en ce moment même,dans la maison douillette de ton voisin,Théodote arrive, invisible, immatériel,portant une tête aussi horrible.

A l'entrée du café

Quelques mots dits à côtéme firent tourner vers l'entrée du café.Dans sa beauté, ce corpssemblait conçu par l'amour même -modelant, dans son art suprême,les membres symétriques avec délectation;façonnant le sculpté de la tailleet laissant, au frôlement de ses mains,une émotion sur le front, les yeux et les lèvres.

Page 23: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ομνύει

Ομνύει κάθε τόσο ν' αρχίσει πιο καλή ζωή.Αλλ' όταν έλθ' η νύχτα με τες δικές της συμβουλές,με τους συμβιβασμούς της, και με τες υποσχέσεις της·αλλ' όταν έλθ' η νύχτα με την δική της δύναμιτου σώματος που θέλει και ζητεί, στην ίδιαμοιραία χαρά, χαμένος, ξαναπηαίνει.

Μια νύχτα

Η κάμαρα ήταν πτωχική και πρόστυχη,κρυμένη επάνω από την ύποπτη ταβέρνα.Απ' το παράθυρο φαίνονταν το σοκάκι,το ακάθαρτο και το στενό. Από κάτω ήρχονταν η φωνές κάτι εργατώνπου έπαιζαν χαρτιά και που γλεντούσαν.

Κ' εκεί στο λαϊκό, το ταπεινό κρεββάτιείχα το σώμα του έρωτος, είχα τα χείλητα ηδονικά και ρόδινα της μέθης -τα ρόδινα μιας τέτοιας μέθης, που και τώραπου γράφω, έπειτ' από τόσα χρόνια!,μες στο μονήρες σπίτι μου, μεθώ ξανά.

Θάλασσα του πρωϊού

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ' εγώ την φύσι λίγο.Θάλασσας του πρωϊού κι ανέφελου ουρανούλαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλαωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά(τα είδ' αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·κι όχι κ' εδώ τες φαντασίες μου,τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής.

Ζωγραφισμένα

Την εργασία μου την προσέχω και την αγαπώ.Μα της συνθέσεως μ' αποθαρρύνει σήμερα η βραδύτης.Η μέρα μ' επηρέασε. Η μορφή της όλο και σκοτεινιάζει. Ολο φυσά και βρέχει.Πιότερο επιθυμώ να δω παρά να πω.

Il fait serment….

Bien souvent il se jure de réformer sa vie.Mais quand la nuit vient,Avec ses incitations et ses promesses,Mais quand la nuit vient, avec sa force à elle,Faite de l'ardeur du corps qui veut et qui demande,Égaré, il s'élance vers la même joie fatale.

Une Nuit…

La Chambre était pauvre et vulgaire,Cachée au dessus de la taverne louche.Par la fenêtre on apercevait la ruelle Étroite et sordide.D'en bas montait la voix de quelques ouvriersQui jouaient aux cartes et faisaient la fête.

Et là, sur l'humble lit plébéien,J'ai possédé le corps de l'amour, j'ai possédé les lèvres voluptueuses et rouges de l'ivresseEmpourprées d'une telle ivresse que même en ce moment où j'écris après tant d'années,Dans ma maison solitaire, j'en suis de nouveau enivré.

Le matin sur la mer…

Que je m'arrête ici.Et que je regarde un peu la nature.Le bleu éclatant du matin sur la merEt du ciel sans nuages, ces rivages dorés,Toute cette beauté brillamment éclairée.

Que je m'arrête ici.Que je m'imagine voir ces choses(En vérité, je les ai vues un instant en arrivant)Et que je ne voie plus mes chimères,Mes souvenirs, les visions de la volupté.

Une peinture…

J'aime mon travail ; j'y mets tous mes soins.Mais aujourd'hui l'ouvrage n'avance guère,Et je me sens découragé.Le temps m'a influencé :Sa figure ne fait que s'assombrir ;Il ne cesse de venter et de pleuvoir.J'ai plus besoin de contempler que de m'exprimer.

Page 24: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Στη ζωγραφιάν αυτή κυττάζω τώραένα ωραίο αγόρι που σιμά στη βρύσιεπλάγιασεν, αφού θ' απέκαμε να τρέχει.Τι ωραίο παιδί· τι θείο μεσημέρι το έχειπαρμένο πια για να το αποκοιμίσει.-Κάθομαι και κυττάζω έτσι πολλήν ώρα.Και μες στην τέχνη πάλι, ξεκουράζομαι απ΄την δούλεψή της

Οροφέρνης

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνωμοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Παιδί τον έδιωξαν απ' την Καππαδοκία,απ' το μεγάλο πατρικό παλάτι,και τον εστείλανε να μεγαλώσειστην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους.

Α εξαίσιες της Ιωνίας νύχτεςπου άφοβα, κ' ελληνικά όλως διόλουεγνώρισε πλήρη την ηδονή.Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός·αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,κι απ' τους ωραίους της Ιωνίας νέους,ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.

Κατόπι σαν οι Σύροι στην Καππαδοκίαμπήκαν, και τον εκάμαν βασιλέα,στην βασιλεία χύθηκεν επάνωγια να χαρεί με νέον τρόπο κάθε μέρα,για να μαζεύει αρπαχτικά χρυσό κι ασήμι,και για να ευφραίνεται, και να κομπάζει,βλέποντας πλούτη στοιβαγμένα να γυαλίζουν.Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκησι -ούτ' ήξερε τι γένονταν τριγύρω του.

Οι Καππαδόκες γρήγορα τον βγάλαν·και στην Συρία ξέπεσε, μες στο παλάτιτου Δημητρίου να διασκεδάζει και να οκνεύει.

Μια μέρα ωστόσο την πολλήν αργία τουσυλλογισμοί ασυνείθιστοι διεκόψαν·θυμήθηκε που απ' την μητέρα του Αντιοχίδα,κι απ' την παληάν εκείνη Στρατονίκη,κι αυτός βαστούσε απ' την κορώνα της Συρίας,και Σελευκίδης ήτανε σχεδόν.

Mais je lève les yeux vers une peintureQui montre un bel adolescent couché près d'une source, Sans doute las d'avoir couru.Quel bel enfant ! Quel divin midi l'a pris pour l'endormir !Je reste longtemps à le regarder de la sorte,Et l'art me repose une fois de plus des fatigues de l'art.

Oropherne

Celui dont le beau visage aux traits fins, un soupçon de sourire aux lèvres,est gravé sur la monnaie antique,c'est Oropherne d'Ariarathe.

Enfant encore, ils l'ont éloigné de Cappadoce,arraché du palais de ses ancêtres,et envoyé grandir en Ionie,se faire oublier parmi les étrangers.

O les merveilleuses nuits d'Ionieoù sans retenue, de façon tout à fait grecque,il a connu la pleine volupté.Dans son cœur toujours un enfant d'Asiemais un Hellène dans ses manières et son parler,paré de turquoises, habillé à la grecque,le corps parfumé de jasmin,parmi les beaux jeunes hommes d'Ionie,le plus beau lui, le plus parfait.

Puis, lorsque les Syriens, entrés en Cappadoce,l'ont nommé roi, il s'est rué sur le trône,pour cumuler les jouissances,ramasser goulûment or et argent,se délecter de sa puissance et s'enorgueillirdevant toutes ces richesses amoncelées.Quant aux affaires du pays –il n'en avait la moindre idée.

Les Cappadociens l'ont vite destitué;il s'est retrouvé en Syrie, à s'amuseret fainéanter dans le palais du roi Démétrios.

Un jour pourtant, dans son désœuvrementd'étranges idées lui vinrent à l'esprit;il se souvint que par sa mère, de la lignée d'Antiochos et de cette ancienne Stratonique,il tenait aussi de la couronne de Syrieet qu'il était presque un Séleucide.

Page 25: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Για λίγο βγήκε απ' την λαγνεία κι απ' την μέθη,κι ανίκανα, και μισοζαλισμένοςκάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,κι απέτυχεν οικτρά κ' εξουδενώθη.

Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ' εχάθη·ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντοπράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνωμια χάρι αφήκε απ' τα ωραία του νειάτα,απ' την ποιητική εμορφιά του ένα φως,μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Η Μάχη της Μαγνησίας

Έχασε την παληά του ορμή, το θάρρος του.Του κουρασμένου σώματός του, του άρρωστου

σχεδόν, θάχει κυρίως την φροντίδα. Κι ο επίλοιποςβίος του θα διέλθει αμέριμνος. Αυτά ο Φίλιππος

τουλάχιστον διατείνεται. Απόψι κύβους παίζει·έχει όρεξη να διασκεδάσει. Στο τραπέζι

βάλτε πολλά τριαντάφυλλα. Τι αν στην Μαγνησίαο Αντίοχος κατεστράφηκε. Λένε πανωλεθρία

έπεσ' επάνω στου λαμπρού στρατεύματος τα πλήθια.Μπορεί να τα μεγάλωσαν· όλα δεν θάναι αλήθεια.

Είθε. Γιατί αγκαλά κ' εχθρός, ήσανε μιά φυλή.Όμως ένα «είθε» είν' αρκετό. Ίσως κιόλας πολύ.

Ο Φίλιππος την εορτή βέβαια δεν θ' αναβάλει.Όσο και αν στάθηκε του βίου του η κόπωσις μεγάλη,

ένα καλό διατήρησεν η μνήμη διόλου δεν του λείπει.Θυμάται πόσο στην Συρία θρήνησαν, τι είδος λύπη

είχαν, σαν έγινε σκουπίδι η μάνα των Μακεδονία.-Ν' αρχίσει το τραπέζι. Δούλοι· τους αυλούς, τη φωταψία.

C'est alors que, pour un moment,il oublia plaisirs et ivresseset, malhabile, l'esprit confus,il essaya de fomenter quelque intrigue,dresser un plan, agir enfin.

Il échoua lamentablement et fut anéanti.Sa fin fut peut-être consignée quelque partpuis perdue; il se peut que l'Histoire a dédaigné- avec raison - de noter un fait si peu important.

Ce visage qui sur la pièce de quatre drachmesnous a laissé la grâce de sa jeunesse,la clarté de sa beauté,le souvenir poétique d'un garçon de l'Ionie,est le visage d'Oropherne d'Ariarathe.

Page 26: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μανουήλ Κομνηνός

Ο βασιλεύς κυρ Μανουήλ ο Κομνηνόςμια μέρα μελαγχολική του Σεπτεμβρίουαισθάνθηκε τον θάνατο κοντά. Οι αστρολόγοι (οι πληρωμένοι) της αυλής εφλυαρούσαν που άλλα πολλά χρόνια θα ζήσει ακόμη.Ενώ όμως έλεγαν αυτοί, εκείνοςπαληές συνήθειες ευλαβείς θυμάται,κι απ' τα κελλιά των μοναχών προστάζειενδύματα εκκλησιαστικά να φέρουν,και τα φορεί, κ' ευφραίνεται που δείχνειόψι σεμνήν ιερέως ή καλογήρου.

Ευτυχισμένοι όλοι που πιστεύουν,και σαν τον βασιλέα κυρ Μανουήλ τελειώνουνντυμένοι μες την πίστι των σεμνότατα.

Η δυσαρέσκεια του Σελευκίδου

Δυσαρεστήθηκεν ο ΣελευκίδηςΔημήτριος να μάθει που στην Ιταλίαέφθασεν ένας Πτολεμαίος σε τέτοιο χάλι.Με τρεις ή τέσσαρες δούλους μονάχα·πτωχοντυμένος και πεζός. Ετσι μια ειρωνίαθα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμητα γένη των. Που κατά βάθος έγινανσαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίωντο ξέρει ο Σελευκίδης, που αυτοί τους δίδουνκι αυτοί τους παίρνουνε τους θρόνους τωναυθαίρετα, ως επιθυμούν, το ξέρει.Αλλά τουλάχιστον στο παρουσιαστικό τωνας διατηρούν κάποια μεγαλοπρέπεια·να μη ξεχνούν που είναι βασιλείς ακόμη,που λέγονται (αλλοίμονον!) ακόμη βασιλείς.

Γι' αυτό συγχίσθηκεν ο ΣελευκίδηςΔημήτριος· κι αμέσως πρόσφερε στον Πτολεμαίοενδύματα ολοπόρφυρα, διάδημα λαμπρό,βαρύτιμα διαμαντικά, πολλούςθεράποντας και συνοδούς, τα πιο ακριβά του άλογα,για να παρουσιασθεί στην Ρώμη καθώς πρέπει,σαν Αλεξανδρινός Γραικός μονάρχης.

Αλλ' ο Λαγίδης, που ήλθε για την επαιτεία,ήξερε την δουλειά του και τ' αρνήθηκε όλα·διόλου δεν του χρειάζονταν αυτές η πολυτέλειες.Παληοντυμένος, ταπεινός μπήκε στην Ρώμη,και κόνεψε σ' ενός μικρού τεχνίτου σπίτι.

Manuel Comnène

Le Roi messire Manuel Comnènepar une morne journée de Septembresentit que la mort était proche.Les astrologues de la cour (qui vivaient à sa solde) péroraient et assuraient qu'il lui restait de longues années à vivre.Mais lui, pendant qu'ils caquetaient ainsi,se souvint de vieilles coutumes pieuseset il ordonna que l'on aille lui chercher aux monastères des simples soutanes, et il s'en revêt, et il se réjouit,d'avoir l' aspect humble d'un moine.

Heureux sont ceux qui croient et, comme le roi Manuel Comnène, finissent humblement enveloppés de la bure de leur foi.

L'agacement du Séleucide

Le Séleucide Démétrios fut agacéd'apprendre qu'un Ptolémée se rendait en Italiedans un tel état. Pauvrement vêtu,à pied, avec comme seule escortetrois ou quatre esclaves. C'est ainsi qu'à Romeleurs maisons seront la proie des ironies et des cancans.

Bien sûr, il le sait en quelque sorte,ils ne sont, eux, que les serviteurs des Romains,qui leur accordent leurs trôneset les reprennent selon leur bon vouloir.

Mais qu'ils puissent conserver, pour le moins,un reste de majesté, qu'ils n'oublient pasqu'ils sont encore des rois, que c'est ainsi(hélas), qu'on les appelle encore.

Très contrarié le Séleucide aussitôt,offrit au Ptolémée des vêtements de pourpre,un magnifique diadème, des diamants précieux,des nombreux serviteurs, une escorte,ses chevaux les plus racés,pour qu'il se présente à Rome comme il siedà un monarque Grec d'Alexandrie.

Mais le Lagide qui se rendait à Rome pour mendier,savait ce qu'il voulait et déclina ces offres;de tout ce luxe il n'avait aucun besoin.Humble et pauvrement vêtu il se rendit à Romeet prit toit chez un petit artisan.

Page 27: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κ' έπειτα παρουσιάσθηκε σαν κακομοίρηςκαι σαν πτωχάνθρωπος στην Σύγκλητο,έτσι με πιο αποτέλεσμα να ζητιανέψει.

Puis il se présenta au Sénattel un pauvre malheureux,pour mieux mendier.

1916 – 1918

Όταν διεγείρονται

Προσπάθησε να τα φυλάξεις, ποιητή,όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.Του ερωτισμού σου τα οράματα.Βάλ' τα, μισοκρυμμένα, μες τες φράσεις σου.Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή,όταν διεγείρονται μες το μυαλό σουτην νύχτα, ή μες την λάμψι του μεσημεριού.

Εν τη οδώ

Το συμπαθητικό του πρόσωπο, κομμάτι ωχρό·τα καστανά του μάτια, σαν κομένα·είκοσι πέντ' ετών, πλην μοιάζει μάλλον είκοσι·με κάτι καλλιτεχνικό στο ντύσιμό του- τίποτε χρώμα της κραβάτας, σχήμα του κολλάρου -

ασκόπως περπατεί μες στην οδό,ακόμη σαν υπνωτισμένος απ' την άνομη ηδονή,από την πολύ άνομη ηδονή που απέκτησε.

Ενώπιον του αγάλματος του Ενδυμίωνος

Επί άρματος λευκού που τέσσαρες ημίονοιπάλλευκοι σύρουν, με κοσμήματ' αργυρά,φθάνω εκ Μιλήτου εις τον Λάτμον. Ιεράτελών - θυσίας και σπονδάς - τω Ενδυμίωνι,από την Αλεξάνδρειαν έπλευσα εν τριήρει πορφυρά.-Ιδού το άγαλμα. Εν εκστάσει βλέπω νυντου Ενδυμίωνος την φημισμένην καλλονήν.Ιάσμων κάνιστρα κενούν οι δούλοι μου· κ' ευοίωνοιεπευφημίαι εξύπνησαν αρχαίων χρόνων ηδονήν.

Dans la rue…

Son visage sympathique,Un peu pâle,Ses yeux bruns légèrement cernés.Il a vingt-cinq ans,Mais en paraît plutôt vingt.Ses vêtements ont je ne sais quoi de bohème :Quelque chose dans la couleur de la cravate,La forme du col.Il marche sans but dans la rue,Comme hypnotisé encore par le plaisir défendu,Le plaisir entre tous défendu qu'il vient d'obtenir.

Sur une statue d'Endymion…

Sur un char blanc que traînent quatre mules blanches, harnachées d'argent,J'arrive à Latmos, venant de Milet.Pour honorer Endymion par des libations et des sacrifices, j'ai vogué d'Alexandrie sur une trirème de pourpre. Voici la statue.Emerveillé, je contemple le bel Endymion.Mes esclaves vident des paniers de jasmin.Et le bruit des louanges réveille les voluptés d'autrefois.

Page 28: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εν πόλει της Οσροηνής

Απ' της ταβέρνας τον καυγά μας φέραν πληγωμένοτον φίλον Ρέμωνα χθες περί τα μεσάνυχτα.Απ' τα παράθυρα που αφίσαμεν ολάνοιχτα,τ' ωραίο του σώμα στο κρεββάτι φώτιζε η σελήνη.Είμεθα ένα κράμα εδώ· Σύροι, Γραικοί, Αρμένιοι, Μήδοι.

Τέτοιος κι ο Ρέμων είναι. Ομως χθες σαν φώτιζετο ερωτικό του πρόσωπο η σελήνη,ο νους μας πήγε στον πλατωνικό Χαρμίδη.

Πέρασμα

Εκείνα που δειλά φαντάσθη μαθητής, είν' ανοιχτά,φανερωμένα εμπρός του. Και γυρνά, και ξενυχτά, και παρασύρεται. Κι ως είναι (για την τέχνη μας) σωστό,το αίμα του, καινούριο και ζεστό, η ηδονή το χαίρεται. Το σώμα του νικά έκνομη ερωτική μέθη· και τα νεανικά μέλη ενδίδουνε σ' αυτήν.

Κ' έτσι ένα παιδί απλό γένεται άξιο να το δούμε, κι απ' τον Υψηλότης Ποιήσεως Κόσμο μια στιγμή περνά κι αυτό -το αισθητικό παιδί με το αίμα του καινούριο και ζεστό.

Για τον Αμμόνη, που πέθανε 29 ετών, στα 610

Ραφαήλ, ολίγους στίχους σε ζητούνγια επιτύμβιον του ποιητού Αμμόνη να συνθέσεις.Κάτι πολύ καλαίσθητον και λείον. Συ θα μπορέσεις,είσαι ο κατάλληλος, να γράψεις ως αρμόζειγια τον ποιητήν Αμμόνη, τον δικό μας.

Βέβαια θα πεις για τα ποιήματά του -αλλά να πεις και για την εμορφιά του,για την λεπτή εμορφιά του που αγαπήσαμε.

Πάντοτε ωραία και μουσικά τα ελληνικά σου είναι.Όμως την μαστοριά σου όληνα τη θέμε τώρα.Σε ξένη γλώσσα η λύπη μας κ' η αγάπη μας περνούν. Το αιγυπτιακό σου αίσθημα χύσε στην ξένη γλώσσα.

Ραφαήλ, οι στίχοι σου έτσι να γραφούνπου νάχουν, ξέρεις, από την ζωή μας μέσα των,που κι ο ρυθμός κ' η κάθε φράσις να δηλούνπου γι' Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός.

Dans une ville d'Osroène

Hier, vers minuit, ils nous ont amené, blessé dans une bagarre à la taverne, l'ami Rémon. Les fenêtres ouvertes, la lune éclairait son beau corps sur le lit.Nous sommes tous ici le produit d'un mélange- Syriens, Grecs, Arméniens, Mèdes -

dont Rémon fait partie. Mais hier, pendant que la lune éclairait son visage si beau,le jeune Charmide de Platon nous est venu à l'esprit.

Accession…

Les joies qu'il a craintivement rêvées au collège lui sont apparues et se sont offertes.Il flâne, il passe les nuits, il se laisse entraîner.Et comme il sied (pour le bien de notre art),Le plaisir possède son sang jeune et chaud.L'ivresse des amours défendues envahit sa chair,Et le corps adolescent s'y abandonne.

Et c'est ainsi qu'un simple enfant devient digne de nos regards, et accède pour un instant au monde supérieur de la poésie, lui, le bel enfant au sang jeune et chaud.

Pour Ammon, mort à 29 ans en 610 ap. J.C.

Raphaël, on te demande quelques verspour l'épitaphe du poète Ammon.Vers élégants et raffinés. Toi seulpeux écrire ce qui convientpour le poète Ammon, l'un des nôtres.

Il faut bien sûr parler de ses poèmes.Mais aussi, Raphaël, de sa beauté,sa beauté subtile que nous avons tant aimée.

Ton grec est toujours beau et mélodieuxmais là, il te faut tout ton art, car notre douleur et notre amour doivent couler dans une autre langue.Il faut que ton sentiment égyptieninonde la langue étrangère.

Tes vers, Raphaël, doivent refléter quelque chosede notre vie, cette vie que tu connais, de sorte que, par le rythme et par les mots choisis, on sente que c'est l'Alexandrin qui parle d'un Alexandrin.

Page 29: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ένας Θεός των

Όταν κανένας των περνούσεν απ' της Σελευκείαςτην αγορά, περί την ώρα που βραδυάζει,σαν υψηλός και τέλεια ωραίος έφηβος,με την χαρά της αφθαρσίας μες στα μάτια,με τ' αρωματισμένα μαύρα του μαλλιά,οι διαβάται τον εκύτταζανκι ο ένας τον άλλονα ρωτούσεν αν τον γνώριζε,κι αν ήταν Έλλην της Συρίας, ή ξένος. Αλλά μερικοί, που με περισσοτέρα προσοχή παρατηρούσαν, εκαταλάμβαναν και παραμέριζαν·κ' ενώ εχάνετο κάτω απ' τες στοές,μες στες σκιές και μες στα φώτα της βραδυάς,πηγαίνοντας προς την συνοικία που την νύχταμονάχα ζει, με όργια και κραιπάλη,και κάθε είδους μέθη και λαγνεία,ερέμβαζαν ποιος τάχα ήταν εξ Αυτών,και για ποιαν ύποπτην απόλαυσί τουστης Σελευκείας τους δρόμους εκατέβηκεναπ' τα Προσκυνητά, Πάνσεπτα Δώματα.

Εν εσπέρα

Πάντως δε θα διαρκούσανε πολύ. Η πείρατων χρόνων με το δείχνει. Αλλ' όμως κάπως βιαστικάήλθε και τα σταμάτησεν η Μοίρα.Ήτανε σύντομος ο ωραίος βίος.Αλλά τι δυνατά που ήσαν τα μύρα,σε τι εξαίσια κλίνην επλαγιάσαμε,σε τι ηδονή τα σώματά μας δώσαμε.

Μια απήχησις των ημερών της ηδονής,μια απήχησις των ημερών κοντά μου ήλθε,κάτι απ' της νεότητός μας των δυονώ την πύρα·στα χέρια μου ένα γράμμα ξαναπήρα,και διάβαζα πάλι και πάλι ως που έλειψε το φως.

Και βγήκα στο μπαλκόνι μελαγχολικά-βγήκα ν' αλλάξω σκέψεις βλέποντας τουλάχιστονολίγη αγαπημένη πολιτεία,ολίγη κίνησι του δρόμου και των μαγαζιών.

Ηδονή

Χαρά και μύρο της ζωής μου η μνήμη των ωρώνπου ηύρα και που κράτηξα την ηδονή ως την ήθελα.Χαρά και μύρο της ζωής μου εμένα, που αποστράφηκατην κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας.

Un de leurs dieux

Quand l'un d'eux, au soir tombant,traversait le marché de Séleucie,- éphèbe élancé, d'une beauté parfaite,les yeux pleins de la joie des immortels,les cheveux noirs parfumés, -les passants le regardaientet se demandaient quel était donc cet inconnu,était-il Grec de Syrie ou étranger.Mais ceux qui observaient mieuxcomprenaient et s'effaçaient pour lui céder le pas et, alors qu'il se perdait sous les colonnades,dans les ombres et les lumières du soir,se dirigeant vers le quartier qui, la nuit,vit d'orgies et de débauches,d'ivresses et de luxures de toutes sortes,ils se demandaient lequel parmi Eux pouvait-il êtreet pour quelle jouissance équivoquedescendait-il des Hautes Demeures Sacréesdans les rues de Séleucie.

Page 30: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Γκρίζα

Κυττάζοντας ένα οπάλιο μισό γκρίζοθυμήθηκα δυό ωραία γκρίζα μάτιαπου είδα· θάναι είκοσι χρόνια πριν...

Για ένα μήνα αγαπηθήκαμε.Έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη,για να εργασθεί εκεί, και πια δεν ιδωθήκαμε.

Θ' ασχήμισαν - αν ζει - τα γκρίζα μάτια·θα χάλασε τ' ωραίο πρόσωπο.

Μνήμη μου, φύλαξέ τα συ ως ήσαν.Και, μνήμη, ό,τι μπορείς από τον έρωτά μου αυτόν,ό,τι μπορείς φέρε με πίσω απόψι.

Ιασή Τάφος

Κείμαι ο Ιασής ενταύθα. Της μεγάλης ταύτης πόλεωςο έφηβος ο φημισμένος για εμορφιά.Μ' εθαύμασαν βαθείς σοφοί· κ' επίσης ο επιπόλαιος, ο απλούς λαός. Και χαίρομουν ίσα και για τα δυό.

Μα απ' το πολύ να μ' έχει ο κόσμος Νάρκισσο κ' Ερμή,η καταχρήσεις μ' έφθειραν, μ' εσκότωσαν. Διαβάτη, αν είσαι Αλεξανδρεύς, δεν θα επικρίνεις. Ξέρεις την ορμή του βίου μας· τί θέρμην έχει· τι ηδονή υπερτάτη.

Εν Τω Μηνί Αθύρ

Με δυσκολία διαβάζω στην πέτρα την αρχαία.«Κύ[ρι]ε Ιησού Χριστέ». Ένα «Ψυ[χ]ήν» διακρίνω.«Εν τω μη[νί] Αθύρ» «Ο Λεύκιο[ς] ε[κοιμ]ήθη».Στη μνεία της ηλικίας «Εβί[ωσ]εν ετών»,το Κάππα Ζήτα δείχνει που νέος εκοιμήθη.Μες στα φθαρμένα βλέπω «Αυτό[ν]... Αλεξανδρέα».Μετά έχει τρείς γραμμές πολύ ακρωτηριασμένες·μα κάτι λέξεις βγάζω - σαν «δ[ά]κρυα ημών», «οδύνην»,κατόπιν πάλι «δάκρυα», και «[ημ]ίν τοις [φ]ίλοις πένθος».Με φαίνεται που ο Λεύκιος μεγάλως θ' αγαπήθη.Εν τω μηνί Αθύρ ο Λεύκιος εκοιμήθη.

Gris…

En regardant une opale à demi grise,Je me souviens de deux beaux yeux gris.Que j'ai vus, il y a peut être vingt ans.

Pendant un mois nous nous sommes aimés.Et puis il est parti pour Smyrne, je crois.Afin de travailler là-bas et nous ne nous revîmes plus.

Ils se sont abîmés, s'il vit encore, les yeux gris.Il se sera défait, son beau visage.

Ma mémoire, conserve-les comme ils étaient.Et puis, ô ma mémoire, ce que tu peux, de mon amour, rends-le-moi, ce soir.

Le Tombeau d'Iasis…

Je suis Iasis, en cette grande ville, L'éphèbe renommé pour sa beauté.Des sages profonds m'admirèrent, Ainsi que le peuple, superficiel et simple.Et je me réjouissait mêmement des deux sortes d'hommages.

Mais comme les gens me tenaient si fort pour Narcisse et Hermès,Les abus m'usèrent, m'occirent.Passant, si tu es Alexandrin, point tu ne jugeras.Tu sais la fougue de notre vie, son ardeur,Son excessive volupté.

Au mois d'Athyr

Sur la pierre antique j'arrive à déchiffrer"ΚΥ[PΙ]Ε ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ".Puis le mot " ΨΥ[Χ]ΗΝ"."ΕΝ ΤΩ ΜΗ[ΝΙ] ΑΘΥΡ Ο ΛΕΥΚΙΟ[Σ] Ε[ΚΟΙΜ]ΗΘΗ".A la mention de l'âge "ΕΒΙ [ΩΣ] ΕΝ ΕΤΩΝ".Le Kappa Zéta indique que Lefkios est mort jeune.Je peine à discerner "ΑΥΤΟ [Ν] ... ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑ".Puis encore trois lignes, elles sont presqu'illisibles"Δ [Α] ΚΡΥΑ ΗΜΩΝ" "ΟΔΥΝΗΝ" se distinguent à peine,puis des larmes encore et "[ΗΜ] ΙΝ ΤΟΙΣ [Φ] ΙΛΟΙΣ ΠΕΝΘΟΣ"Je pense qu'il a dû être grandement aimé,ce jeune Lefkios éteint au mois d'Athyr.

Page 31: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ετσι πολύ ατένισα

Την εμορφιά έτσι πολύ ατένισα,που πλήρης είναι αυτής η όρασίς μου.

Γραμμές του σώματος. Κόκκινα χείλη. Μέλη ηδονικά.Μαλλιά σαν από αγάλματα ελληνικά παρμένα·πάντα έμορφα, κι αχτένιστα σαν είναι,και πέφτουν, λίγο, επάνω στ' άσπρα μέτωπα.Πρόσωπα της αγάπης, όπως τάθελενη ποίησίς μου... μες στες νύχτες της νεότητός μου,μέσα στες νύχτες μου, κρυφά, συναντημένα...

Ιγνατίου τάφος

Εδώ δεν είμαι ο Κλέων που ακούσθηκαστην Αλεξάνδρεια (όπου δύσκολα ξιπάζονται)για τα λαμπρά μου σπίτια, για τους κήπους,για τ' άλογα και για τ' αμάξια μου,για τα διαμαντικά και τα μετάξια που φορούσα.Άπαγε· εδώ δεν είμαι ο Κλέων εκείνος·τα εικοσιοκτώ μου χρόνια να σβυσθούν.Είμ' ο Ιγνάτιος, αναγνώστης, που πολύ αργάσυνήλθα· αλλ' όμως κ' έτσι δέκα μήνες έζησα ευτυχείςμες στην γαλήνη και μες στην ασφάλεια του Χριστού.

Μέρες του 1903

Δεν τα ηύρα πιά ξανά - τα τόσο γρήγορα χαμένα...τα ποιητικά τα μάτια, το χλωμότο πρόσωπο... στο νύχτωμα του δρόμου...

Δεν τα ηύρα πιά - τ' αποκτηθέντα κατά τύχην όλως,που έτσι εύκολα παραίτησακαι που κατόπιν με αγωνίαν ήθελα.Τα ποιητικά τα μάτια, το χλωμό το πρόσωπο,τα χείλη εκείνα δεν τα ηύρα πιά.

Η προθήκη του καπνοπωλείου

Κοντά σε μια κατάφωτη προθήκη καπνοπωλείου εστέκονταν, ανάμεσα σ' άλλους πολλούς.Τυχαίως τα βλέμματά των συναντήθηκαν,και την παράνομην επιθυμία της σαρκός τωνεξέφρασαν δειλά, διστακτικά.

J'ai tant contemplé…

J'ai tant contemplé la beautéQue ma vue en est comblée.

Lignes du corps. Lèvres rouges.Membres voluptueux.Chevelures comme détachées de statues grecques,Toujours belles encore que désordonnéesEt qui tombent un peu sur un front blanc.Visages de l'Amour comme les désire mon poème…Durant les nuits de ma jeunesse,Durant mes nuits, secrètement rencontrées…

Jours de 1903…

Je ne les ai pas retrouvés, ces biens si vite perdus….Les yeux pleins de poésie,Le pâle visage… Dans la rue qui s'assombrit.

Je ne les ai pas retrouvés ces biens conquis grâce au seul hasard, que j'ai si facilement laissés perdreEt que j'ai désirés ensuite avec angoisse.Les yeux pleins de poésie, le pâle visageEt ces lèvres…. Je ne les ai plus retrouvés.

La devanture du marchand de tabac…

Près de la devanture éclairée du marchand de tabacIls se tenaient parmi beaucoup d'autres.Par hasard, leurs regards se rencontrèrentEt exprimèrent timidement, craintivementLe désir illicite de leur chair.

Page 32: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Έπειτα, ολίγα βήματα στο πεζοδρόμιο ανήσυχα -ως που εμειδίασαν, κ' ένευσαν ελαφρώς.

Και τότε πια το αμάξι το κλεισμένο...το αισθητικό πλησίασμα των σωμάτων·τα ενωμένα χέρια, τα ενωμένα χείλη.

Καισαρίων

Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,εν μέρει και την ώρα να περάσω,την νύχτα χθες πήρα μια συλλογήεπιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.Οι άφθονοι έπαινοι κ' οι κολακείεςεις όλους μοιάζουν. Ολοι είναι λαμπροί,ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί·καθ' επιχείρησίς των σοφοτάτη.Αν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές,όλες οι Βερενίκες κ' οι Κλεοπάτρες θαυμαστές.

Οταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσωθάφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνοςδεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως...

Α, να, ήρθες συ με την αόριστηγοητεία σου. Στην ιστορία λίγεςγραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,κ' έτσι πιο ελεύθερα σ' έπλασα μες στο νού μου.Σ' έπλασα ωραίο κ' αισθηματικό.

Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δείνειμιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυνενη λάμπα μου -άφισα επίτηδες να σβύνει-εθάρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες ως θα ήσουνμες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια,χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούνοι φαύλοι - που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη»

Θυμήσου, σώμα...

Σώμα, θυμήσου όχι μόνο το πόσο αγαπήθηκες,όχι μονάχα τα κρεββάτια όπου πλάγιασες,αλλά κ' εκείνες τες επιθυμίες που για σέναγυάλιζαν μες στα μάτια φανερά,

Puis quelques pas anxieux sur le trottoirJusqu'à ce qu'un sourire, un signe léger soit échangé.

Et ce fut désormais la voiture fermée…Le rapprochement sensuel des corps,Les mains jointes, les lèvres jointes…

Césarion

En partie pour vérifier une date,et un peu aussi pour passer le temps,j'ai ouvert hier soir un recueild'inscriptions du temps des Ptolémées.Éloges et flatteries, c'est pour tous pareil, tous superbes, glorieux, puissants et bienfaisants;leur action à tous pleine de sagesse.Quant aux femmes de leur lignée - Bérénices ou Cléopatres - elles aussi admirables.

Une fois la date vérifiée,J'allais fermer le livre lorsque je suis tombé sur une mention,courte et sans importance, sur le roi Césarion.

Ah oui, toi, tu arrives avec ton charme incertain.Tu n'apparais dans l'histoire,qu'à travers quelques lignes;j'ai pu ainsi t'imaginer librement,te créer librement.

Ton visage, façonné par mon art,est d'une beauté sympathique et songeuse.Et je t'ai tant imaginé que hier soirlorsque ma lampe fut éteinte - je l'avais volontairement laissée s'éteindre –j'ai cru que tu entrais dans ma chambre,je t'ai vu devant moi tel que tu étais ce jour dans Alexandrie conquise, pâle et fatigué, idéal dans ta tristesse, espérant encore qu'ils vont t'épargner les ignobles qui chuchotaient: "Il y a des Césars en trop".

Page 33: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

κ' ετρέμανε μες στη φωνή -- και κάποιοτυχαίον εμπόδιο τες ματαίωσε.Τώρα που είναι όλα πια μέσα στο παρελθόν,μοιάζει σχεδόν και στες επιθυμίεςεκείνες σαν να δόθηκες -- πώς γυάλιζαν,θυμήσου, μες στα μάτια που σε κύτταζαν·πώς έτρεμαν μες στη φωνή, για σε, θυμήσου, σώμα.

Λάνη τάφος

Ο Λάνης που αγάπησες εδώ δεν είναι, Μάρκε,στον τάφο που έρχεσαι και κλαις, και μένεις ώρες κι ώρες.Τον Λάνη που αγάπησες τον έχεις πιο κοντά σουστο σπίτι σου όταν κλείεσαι και βλέπεις την εικόνα,που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχε που ν' αξίζει,που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχες αγαπήσει.

Θυμάσαι, Μάρκε, που έφερες από του ανθυπάτουτο μέγαρον τον Κυρηναίο περίφημο ζωγράφο,και με τι καλλιτεχνικήν εκείνος πανουργίαμόλις είδε τον φίλο σου κ' ήθελε να σας πείσειπου ως Υάκινθον εξ άπαντος έπρεπε να τον κάμει(μ' αυτόν τον τρόπο πιο πολύ θ' ακούονταν η εικών του).

Μα ο Λάνης σου δεν δάνειζε την εμορφιά του έτσι·και σταθερά εναντιωθείς είπε να παρουσιάσειόχι διόλου τον Υάκινθον, όχι κανέναν άλλον,αλλά τον Λάνη, υιό του Ραμετίχου, Αλεξανδρέα.

Νόησις

Τα χρόνια της νεότητός μου, ο ηδονικός μου βίος --πώς βλέπω τώρα καθαρά το νόημά των.

Τι μεταμέλειες περιττές, τι μάταιες....

Αλλά δεν έβλεπα το νόημα τότε.

Μέσα στον έκλυτο της νεότητός μου βίομορφόνονταν βουλές της ποιήσεώς μου,σχεδιάζονταν της τέχνης μου η περιοχή.

Γι' αυτό κ' η μεταμέλειες σταθερές ποτέ δεν ήσαν.Κ' η αποφάσεις μου να κρατηθώ, ν' αλλάξωδιαρκούσαν δύο εβδομάδες το πολύ.

Signification…

Je comprends maintenant le sens des années de ma voluptueuse jeunesse.

Qu'ils étaient vains, mes remords, et inutiles….

Mais, jadis, le sens de tout cela m'échappait.

Dans les débauches de ma jeunesse,Le sens de ma poésie s'affirma,Les contours de mon art se sont dessinés.

C'est pourquoi mes remords ne m'ont jamais arrêté longtemps. Et mes projets de réforme duraient deux semaines, tout au plus.

Page 34: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Η διορία του Νέρωνος

Δεν ανησύχησεν ο Νέρων όταν άκουσετου Δελφικού Μαντείου τον χρησμό.«Τα εβδομήντα τρία χρόνια να φοβάται».Είχε καιρόν ακόμη να χαρεί.Τριάντα χρονώ είναι. Πολύ αρκετήείν' η διορία που ο θεός τον δίδειγια να φροντίσει για τους μέλλοντας κινδύνους.

Τώρα στη Ρώμη θα επιστρέψει κουρασμένος λίγο,αλλά εξαίσια κουρασμένος από το ταξείδι αυτό,που ήταν όλο μέρες απολαύσεως-στα θέατρα, στους κήπους, στα γυμνάσια...Των πόλεων της Αχαϊας εσπέρες...Α των γυμνών σωμάτων η ηδονή προ πάντων...

Αυτά ο Νέρων. Και στην Ισπανία ο Γάλβαςκρυφά το στράτευμά του συναθροίζει και το ασκεί,ο γέροντας ο εβδομήντα τριώ χρονώ.

Πρέσβεις απ' την Αλεξάνδρεια

Δεν είδαν, επί αιώνας, τέτοια ωραία δώρα στους Δελφούςσαν τούτα που εστάλθησαν από τους δύο τους αδελφούς,τους αντιζήλους Πτολεμαίους βασιλείς. Αφού τα πήρανόμως, ανησύχησαν οι ιερείς για τον χρησμό. Την πείρανόλην των θα χρειασθούν το πώς με οξύνοιαν να συνταχθεί,ποιός απ' τους δυο, ποιός από τέτοιους δυο να δυσαρεστηθεί.Και συνεδριάζουνε την νύχτα μυστικάκαι συζητούν των Λαγιδών τα οικογενειακά.

Αλλά ιδού οι πρέσβεις επανήλθαν. Χαιρετούν.Στην Αλεξάνδρεια επιστρέφουν, λεν. Και δεν ζητούνχρησμό κανένα. Κ' οι ιερείς τ' ακούνε με χαρά(εννοείται, που κρατούν τα δώρα τα λαμπρά),αλλ' είναι και στο έπακρον απορημένοι,μη νοιώθοντας τι η εξαφνική αδιαφορία αυτή σημαίνει.Γιατί αγνοούν που χθες στους πρέσβεις ήλθαν νέα βαρυά.Στη Ρώμη δόθηκε ο χρησμός· έγειν' εκεί η μοιρασιά.

Émissaires d'Alexandrie

A Delphes, jamais ils n'avaient reçud'aussi somptueux cadeauxcomme ceux des frères rivaux,les deux rois Ptolémées. Cependantaprès les avoir acceptés, les prêtres eurent grand souci quant à l'oracle à rendre.Il leur fallait toute leur expérience,toute leur astuce pour décider lequel mécontenter parmi des gens d'une telle importance.Conciliabules secrets, de nuit, afin de débrouillerles affaires familiales des Lagides.

Mais déjà les émissaires reviennent. Ils prennent congé. Ils vont rentrer à Alexandrie sans attendre l'oracle. Les prêtres, soulagés de cette bonne nouvelle (ils vont garder les précieux cadeaux bien entendu)sont aussi stupéfaits, quel est le sens de cette subite indifférence?Ils ignorent que les émissaires viennent de recevoir de graves nouvelles. C'est à Rome que l'oracle a été rendu, c'est là que se fit les partage.

Page 35: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Αριστόβουλος

Κλαίει το παλάτι, κλαίει ο βασιλεύς,απαρηγόρητος θρηνεί ο βασιλεύς Ηρώδης,η πολιτεία ολόκληρη κλαίει για τον Αριστόβουλοπου έτσι άδικα, τυχαίως πνίχθηκεπαίζοντας με τους φίλους του μες στο νερό.

Κι όταν το μάθουνε και στ' άλλα μέρη,όταν επάνω στην Συρία διαδοθεί,κι από τους Ελληνας πολλοί θα λυπηθούν·όσοι ποιηταί και γλύπται θα πενθήσουν,γιατ' είχεν ακουσθεί σ' αυτούς ο Αριστόβουλος,και ποια τους φαντασία για έφηβο ποτέέφθασε τέτοιαν εμορφιά σαν του παιδιού αυτού·ποιο άγαλμα θεού αξιώθηκεν η Αντιόχειασαν το παιδί αυτό του Ισραήλ.

Οδύρεται και κλαίει η Πρώτη Πριγκηπέσσα·η μάνα του, η πιο μεγάλη Εβρέσσα.Οδύρεται και κλαίει η Αλεξάνδρα για την συμφορά.-Μα σαν βρεθεί μονάχη της αλλάζει ο καυμός της.Βογγά· φρενιάζει· βρίζει· καταριέται.Πώς την εγέλασαν! Πώς την φενάκισαν!Πώς επί τέλους έγινε ο σκοπός των!Το ρήμαξαν το σπίτι των Ασαμωναίων.Πώς το κατόρθωσε ο κακούργος βασιλεύς·ο δόλιος, ο φαύλος, ο αλιτήριος.Πώς το κατόρθωσε. Τι καταχθόνιο σχέδιοπου να μη νοιώσει κ' η Μαριάμμη τίποτε.Αν ένοιωθε η Μαριάμμη, αν υποπτεύονταν,θάβρισκε τρόπο το αδέρφι της να σώσει·βασίλισσα είναι τέλος, θα μπορούσε κάτι.Πώς θα θριαμβεύουν τώρα και θα χαίρονται κρυφάοι μοχθηρές εκείνες, Κύπρος και Σαλώμη·οι πρόστυχες γυναίκες Κύπρος και Σαλώμη.-Και νάναι ανίσχυρη, κι αναγκασμένηνα κάνει που πιστεύει τες ψευτιές των·να μη μπορεί προς τον λαό να πάγει,να βγει και να φωνάξει στους Εβραίους,να πει, να πει πώς έγινε το φονικό.

Εις το επίνειον

Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιονέφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειονο Εμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.Ομως αρρώστησε εις τον πλούν. Και μόλιςαπεβιβάσθη, πέθανε. Η ταφή του, πτωχοτάτη,έγιν' εδώ. Ολίγες ώρες πριν πεθάνει κάτιψιθύρισε για «οικίαν», για «πολύ γέροντας γονείς».

Aristovoulos

La cour est en larmes, pleure le roi,inconsolable, il se lamente le roi Hérode;la ville entière, pleure Aristovoulos qui, par l'injustice du sort, fut noyé jouant dans l'eau avec ses amis.

Lorsqu'ils le sauront ailleurs,lorsqu'en Syrie la nouvelle parviendra,beaucoup de Grecs seront tristes,poètes et sculpteurs surtout seront en deuil;la renommée d'Aristovoulos leur était parvenueet jamais leur imagination n'avait pu concevoirun éphèbe aussi parfait, aussi beau que ce garçon,et qu'Antioche n'a jamais pu ériger une statue de dieu égalant la beauté de cet enfant d'Israël.

Elle pleure et se lamente la Grande Princesse,sa mère, la première parmi les Juives,Alexandra pleure et se lamente sur ce malheur.Mais dès qu'elle est seule, tout son chagrinse mute en rage. Elle gémit, elle injurie, elle maudit.Comment l'ont-ils endormie! Dupée!Comment en définitive ils réussirent leur plan.Ils l'ont ruinée, la maison des Assamonéens.Comment ce roi fourbe, ce pervers, cette crapule, l'a-t-il réussi? Comment a-t-il fait, ce criminel, pour que Mariam n'aie aucun soupçon de son plan infernal. Si Mariam avait soupçonné quelque chose,elle aurait trouvé moyen de sauver son frère,- quoi qu'il en soit elle est la reine! - elle aurait pu faire quelque chose.Et à présent, comme elles doivent triompher,comme elles doivent se réjouir en secret ces ignobles femmes, Kypros et Salomè, ces êtres pervers,et qu'elle, elle soit impuissante, obligée de feindre,faire semblant de croire à leurs mensonges;qu'elle, elle ne puisse pas aller vers le peuple,sortir et crier aux Juifs, leur direleur crier comment, comment ce meurtre a eu lieu.

Page 36: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μα ποιοί ήσαν τούτοι δεν εγνώριζε κανείς,μήτε ποιά η πατρίς του μες στο μέγα πανελλήνιον.Καλλίτερα. Γιατί έτσι ενώκείται νεκρός σ' αυτό το επίνειον,θα τον ελπίζουν πάντα οι γονείς του ζωντανό.

Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628-655 μ.Χ.

Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπουςμια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία·και θ' αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπουςχωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.

Θα θέλουν να με βλάψουν. Αλλά δεν θα ξέρεικανείς απ' όσους θα με πλησιάζουνπού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν. -

Ρήματα της καυχήσεως του Αιμιλιανού Μονάη.Άραγε νάκαμε ποτέ την πανοπλία αυτή;Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.

Απ' τες εννιά

Δώδεκα και μισή. Γρήγορα πέρασεν η ώρααπ' τες εννιά που άναψα την λάμπα,και κάθησα εδώ. Καθόμουν χωρίς να διαβάζω,και χωρίς να μιλώ. Με ποιόνα να μιλήσωκατάμονος μέσα στο σπίτι αυτό.

Το είδωλον του νέου σώματός μου,απ' τες εννιά που άναψα την λάμπα,ήλθε και με ηύρε και με θύμησεκλειστές κάμαρες αρωματισμένες,και περασμένην ηδονή - τι τολμηρή ηδονή!Κ' επίσης μ' έφερε στα μάτια εμπρός,δρόμους που τώρα έγιναν αγνώριστοι,κέντρα γεμάτα κίνησι που τέλεψαν,και θέατρα και καφενεία που ήσαν μια φορά.

Το είδωλον του νέου σώματός μουήλθε και μ' έφερε και τα λυπητερά·πένθη της οικογένειας, χωρισμοί,αισθήματα δικών μου, αισθήματατων πεθαμένων τόσο λίγο εκτιμηθέντα.

Δώδεκα και μισή. Πως πέρασεν η ώρα.Δώδεκα και μισή. Πως πέρασαν τα χρόνια.

Émilien Monaé, Alexandrin; 628-655 aJ.-C.

Par mes propos, mes manières, mon allureje me forgerai une excellente armureet je pourrai ainsi sans peur et sans faiblesseaffronter les gens.

Certes, ils voudront bien me nuire.Mais de tous ceux qui m'approcherontnul ne pourra détecter mes plaies, mes points faiblessous les mensonges dont je me serai couvert.

Paroles prétentieuses d'Émilien Monaé!Cette armure, fut-elle jamais forgée?Quoi qu'il en soit, il s'en est peu servi.A vingt-sept ans il est mort en Sicile.

Page 37: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κάτω απ' το σπίτι

Χθες περπατώντας σε μια συνοικίααπόκεντρη, πέρασα κάτω από το σπίτιπου έμπαινα σαν ήμουν νέος πολύ.Εκεί το σώμα μου είχε λάβει ο Έρωςμε την εξαίσια του ισχύν.

Και χθέςσαν πέρασ' απ' τον δρόμο τον παληό,αμέσως ωραϊσθηκαν απ' την γοητεία του έρωτοςτα μαγαζιά, τα πεζοδρόμια, η πέτρες,και τοίχοι, και μπαλκόνια, και παράθυρα·τίποτε άσχημο δεν έμεινεν εκεί.

Και καθώς στέκομουν, κ' εκύτταζα την πόρτα,και στέκομουν, κ' εβράδυνα κάτω απ' το σπίτι,η υπόστασίς μου όλη απέδιδετην φυλαχθείσα ηδονική συγκίνησι.

Το διπλανό τραπέζι

Θάναι μόλις είκοσι δυο ετών.Κι όμως εγώ είμαι βέβαιος που, σχεδόν τα ίσαχρόνια προτήτερα, το ίδιο σώμα αυτό το απήλαυσα.

Δεν είναι διόλου έξαψις ερωτισμού.Και μοναχά προ ολίγου μπήκα στο καζίνο·δεν είχα ούτε ώρα για να πιω πολύ.Το ίδιο σώμα εγώ το απήλαυσα.

Κι αν δεν θυμούμαι, που - ένα ξέχασμά μου δεν σημαίνει.

Α τώρα, να, που κάθησε στο διπλανό τραπέζιγνωρίζω κάθε κίνησι που κάμνει - κι απ' τα ρούχα κάτωγυμνά τ' αγαπημένα μέλη ξαναβλέπω.

Devant la maison….

Hier, déambulant dans un quartier éloigné,Je passai devant la maisonOù je suis souvent entré quand j'étais jeune.Là, l'amour s'est emparé de mon corpsAvec sa violence merveilleuse.

Et hier,Comme je passais dans cette rue très ancienneSubitement devinrent plus beaux, par la grâce de l'amour, les trottoirs, les boutiques, les pierres,Et les murs et les balcons, et les fenêtres.Rien de laid ne subsistait en ce lieu.

A la table voisine….

Il doit avoir vingt-deux ans à peine,Et pourtant, je suis sûr de l'avoir possédéIl y a au moins autant d'années.

C'est plus qu'une simple illusion.Je viens d'entrer dans ce Casino ;Je n'ai pas encore eu le temps de me griser.Oui, j'ai déjà joui de ce corps.

Où était-ce ? Je ne me souviens plus,Mais c'est sans importance.

Maintenant qu'il s'est assis à la table voisine,Je reconnais chacun de ses gestes.Sous les vêtements,Je vois nu le corps aimé.

Page 38: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

1919 – 1933

Ο ήλιος του απογεύματος

Την κάμαρην αυτή, πόσο καλά την ξέρω.Τώρα νοικιάζονται κι αυτή κ' η πλαγινήγια εμπορικά γραφεία. Όλο το σπίτι έγινεγραφεία μεσιτών, κ' εμπόρων, κ' Εταιρείες.

Ά η κάμαρη αυτή, τι γνώριμη που είναι.

Κοντά στην πόρτα εδώ ήταν ο καναπές,κ' εμπρός του ένα τούρκικο χαλί·σιμά το ράφι με δυο βάζα κίτρινα.Δεξιά· όχι, αντικρύ, ένα ντολάπι με καθρέφτη.Στη μέση το τραπέζι όπου έγραφε·κ' οι τρεις μεγάλες ψάθινες καρέγλες.Πλάϊ στο παράθυρο ήταν το κρεββάτιπου αγαπηθήκαμε τόσες φορές.

Θα βρίσκονται ακόμη τα καϋμένα πουθενά.Πλάϊ στο παράθυρο ήταν το κρεββάτι·ο ήλιος του απογεύματος τώφθανε ως τα μισά.

... Απόγευμα η ώρα τέσσερες, είχαμε χωρισθείγια μια εβδομάδα μόνο... Αλλοίμονον,η εβδομάς εκείνη έγινε παντοτινή.

Ίμενος

«... Ν' αγαπηθεί ακόμη περισσότερονη ηδονή που νοσηρώς και με φθορά αποκτάται·σπάνια το σώμα βρίσκοντας που αισθάνεται όπως θέλει αυτή -που νοσηρώς και με φθορά, παρέχειμιαν έντασιν ερωτική, που δεν γνωρίζει η υγεία...»

Απόσπασμα από μιαν επιστολήτου νέου Ιμένου (εκ πατρικίων) διαβοήτουεν Συρακούσαις επί ασωτία,στους άσωτους καιρούς του τρίτου Μιχαήλ.

Le soleil de l'après-midi

Je la connais si bien cette chambre...A présent, comme celle d'à côté, elle est à louer.Des bureaux. Il n'y a plus dans cet endroitque courtiers, commerces et entreprises.

Oui, cette chambre m'est bien familière.

A cet endroit, près de la porte, le canapéà ses pieds un tapis de Turquie;puis l'étagère avec deux vases jaunes.A droite – non, en face! - une armoire à glace.Au milieu, la table où il écrivait;et les trois fauteuils en rotin.Près de la fenêtre le litoù tant de fois nous nous sommes aimés.

Pauvres meubles, ils se trouvent certainement quelque part. A côté de la fenêtre le lit; l'après midi le soleil venait jusqu'au milieu.

C'était l'après-midi à quatre heuresque l'on s'est quittés, juste pour une semaine...Cette semaine à duré, hélas, pour toujours.

Page 39: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Των Εβραίων (50 μ.Χ.)

Ζωγράφος και ποιητής, δρομεύς και δισκοβόλος,σαν Ενδυμίων έμορφος, ο Ιάνθης Αντωνίου.Από οικογένειαν φίλην της Συναγωγής.

«Η τιμιότερές μου μέρες είν' εκείνεςπου την αισθητική αναζήτησιν αφίνω,που εγκαταλείπω τον ωραίο και σκληρόν ελληνισμό,με την κυρίαρχη προσήλωσισε τέλεια καμωμένα και φθαρτά άσπρα μέλη.Και γένομαι αυτός που θα ήθελαπάντα να μένω· των Εβραίων, των ιερών Εβραίων, ο υιός.»

Ένθερμη λίαν η δήλωσις του. «Πάντανα μένω των Εβραίων, των ιερών Εβραίων -»

Όμως δεν έμενε τοιούτος διόλου.Ο Ηδονισμός κ' η Τέχνη της Αλεξανδρείαςαφοσιωμένο τους παιδί τον είχαν.

Να μείνει

Η ώρα μια την νύχτα θάτανε,ή μιάμισυ.

Σε μια γωνιά του καπηλειού·πίσω απ' το ξύλινο το χώρισμα.Εκτός ημών των δυό το μαγαζί όλως διόλου άδειο.Μια λάμπα πετρελαίου μόλις το φώτιζε.

Κοιμούντανε, στην πόρτα, ο αγρυπνισμένος υπηρέτης.Δεν θα μας έβλεπε κανείς. Μα κιόλας είχαμε εξαφθεί τόσο πολύ,που γίναμε ακατάλληλοι για προφυλάξεις.

Τα ενδύματα μισανοίχθησαν - πολλά δεν ήσανγιατί επύρωνε θείος Ιούλιος μήνας.

Σάρκας απόλαυσις ανάμεσαστα μισανοιγμένα ενδύματα·γρήγορο σάρκας γύμνωμα - που το ίνδαλμά τουείκοσι έξη χρόνους διάβηκε· και τώρα ήλθενα μείνει μες στην ποίησιν αυτή.

Des Juifs...

Ianthès d'Antoine. Peintre et poète,coureur et discobole, beau comme Endymion.Sa famille proche de la synagogue.

"Mes moments les plus dignesce sont lorsque j'oublie la quête esthétique,je déserte l'hellénisme beau et dur,son attachement aux membres parfaits, blancs et périssables. Et que je deviens celui que j'aimerais rester toujours, des Juifs, des vénérables Juifs le fils."

Vœux fervents. "Des vénérables Juifs le fils".

Mais ce ne fut point ainsi, il fut toujoursle fils dévoué de l'Hédonisme et de l'Artd'Alexandrie.

Pour qu'elle demeure...

Il est peut être une heure du matinOu une heure et demie.

Dans un coin d'aubergeDerrière la cloison de planchesNous deux seulement dans la salle tout à fait videUne lampe à pétrole éclaire à peine.

Près de la porte, le garçon las de veiller, dormait.Personne pour nous voir. Mais si fort s'alluma notre désir Que nous devînmes incapables de toute prudence.

Les vêtements s'entrouvrirent. Il n'y en avait guèreCar le divin mois de Juillet était brûlant.

Plaisir de la chair parmi Les vêtements entrouverts.Vite la nudité de la chair dont la vision a traversé vingt-six années. Et elle est revenue aujourd'hui afin de demeurer dans ce poème.

Page 40: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Δημητρίου Σωτήρος (162-150 π.Χ.)

Κάθε του προσδοκία βγήκε λανθασμένη!

Φαντάζονταν έργα να κάμει ξακουστά,να παύσει την ταπείνωσι που απ' τον καιρό της μάχηςτης Μαγνησίας την πατρίδα του πιέζει.

Να γίνει πάλι κράτος δυνατό η Συρία,με τους στρατούς της, με τους στόλους της,με τα μεγάλα κάστρα, με τα πλούτη.

Υπέφερε, πικραίνονταν στην Ρώμησαν ένοιωθε στες ομιλίες των φίλων του,της νεολαίας των μεγάλων οίκων,μες σ' όλην την λεπτότητα και την ευγένειαπου έδειχναν σ' αυτόν, του βασιλέωςΣελεύκου Φιλοπάτορος τον υιό -σαν ένοιωθε που όμως πάντα υπήρχε μια κρυφήολιγωρία για τες δυναστείες τες ελληνίζουσες·που ξέπεσαν, που για τα σοβαρά έργα δεν είναι,για των λαών την αρχηγία πολύ ακατάλληλες.Τραβιούνταν μόνος του, κι αγανακτούσε, κι όμνυεπου όπως τα θαρρούν διόλου δεν θάναι·ιδού που έχει θέλησιν αυτός·θ' αγωνισθεί, θα κάμει, θ' ανυψώσει.

Αρκεί να βρει έναν τρόπο στην Ανατολή να φθάσει,να κατορθώσει να ξεφύγει από την Ιταλία -κι όλην αυτήν την δύναμι που έχειμες στην ψυχή του, όλην την ορμήναυτή θα μεταδώσει στον λαό.

Α στην Συρία μονάχα να βρεθεί!Έτσι μικρός απ' την πατρίδα έφυγεπου αμυδρώς θυμούνταν την μορφή της.Μα μες στην σκέψι του την μελετούσε πάντασαν κάτι ιερό που προσκυνώντας το πλησιάζεις,σαν οπτασία τόπου ωραίου, σαν όραμαελληνικών πόλεων και λιμένων.-

Και τώρα;Τώρα απελπισία και καϋμός.Είχανε δίκιο τα παιδιά στην Ρώμη.

Δεν είναι δυνατόν να βασταχθούν η δυναστείεςπου έβγαλε η Κατάκτησις των Μακεδόνων.

Αδιάφορον: επάσχισεν αυτός,όσο μπορούσεν αγωνίσθηκε.

Démétrios Soter (162 - 150 av. J. C.)

Toutes ses espérances furent vaines.

Il s'imagina des exploits notoires,effacer le discrédit qui, depuis le désastre de Magnésie, pesait sur sa patrie.

Que la Syrie redeviendrait puissante,avec ses armées, ses châteaux forts,ses escadres et ses coffres pleins d'or.

A Rome déjà il souffrait de sentirà travers les propos de ses amis,tous ces jeunes gens de grandes familles,à travers les égards qu'ils lui témoignaient,à lui, le fils du roi Séleucos Philopator, une certaine indifférence affable, une incrédulité polieenvers ces dynasties hellénistiques décadentes, incompatibles avec toute entreprise sérieuse, inaptes au pouvoir, impuissantes à diriger les peuples. Il recherchait la solitude, il s'indignait,secrètement il s'engageait à leur prouverqu'il n'en serait point ainsi; il est plein de volonté, lui,il est prêt à combattre, agir, vaincre.

Pourvu qu'il trouve le moyen d'atteindre l'Orient,quitter l'Italie, s'évader, et toute cette force,la flamme qui brûle son âme, l'impétuosité,il saura la transmettre au peuple.

O, seulement atteindre la Syrie!Il l'a quittée si jeune cette patriequ'à peine entrevoyait-il son visage.Dans son esprit pourtant il évoquait son payscomme un lieu sacré.Il nourrissait la vision d'un pays beau,vision et rêve de villes grecques.

Et à présent? Désespoir et tristesse. Oui,ceux de Rome avaient raison.Évidemment ce n'était pas possible,

c'était insensé de faire durer les dynasties issues des conquêtes d'Alexandre.

Peu importe: lui il a lutté.Lutté de toutes ses forces.

Page 41: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Και μες στην μαύρη απογοήτευσί του,ένα μονάχα λογαριάζει πιαμε υπερηφάνειαν· που, κ' εν τη αποτυχία του,την ίδιαν ακατάβλητην ανδρεία στον κόσμο δείχνει.

Τ' άλλα - ήσαν όνειρα και ματαιοπονίες.Αυτή η Συρία - σχεδόν δεν μοιάζει σαν πατρίς του,αυτή είν' η χώρα του Ηρακλείδη και του Βάλα.

Του Πλοίου

Τον μοιάζει βέβαια η μικρή αυτή,με το μολύβι απεικόνισίς του.

Γρήγορα καμωμένη, στο κατάστρωμα του πλοίου·ένα μαγευτικό απόγευμα.Το Ιόνιον Πέλαγος ολόγυρά μας.

Τον μοιάζει. Όμως τον θυμούμαι σαν πιο έμορφο.Μέχρι παθήσεως ήταν αισθητικός,κι αυτό εφώτιζε την έκφρασί του.

Πιο έμορφος με φανερώνεταιτώρα που η ψυχή μου τον ανακαλεί, απ' τον Καιρό.

Απ' τον Καιρό. Είν' όλ' αυτά τα πράγματα πολύ παληά -το σκίτσο, και το πλοίο, και το απόγευμα.

Νέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)

Ο ηθοποιός που έφεραν για να τους διασκεδάσειαπήγγειλε και μερικά επιγράμματα εκλεκτά.

Η αίθουσα άνοιγε στον κήπο επάνωκ' είχε μιαν ελαφρά ευωδία ανθέωνπου ενώνονταν με τα μυρωδικάτων πέντε αρωματισμένων Σιδωνίων νέων.

Διαβάσθηκαν Μελέαγρος, και Κριναγόρας, και Ριανός.μα σαν απήγγειλεν ο ηθοποιός,«Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κεύθει»-(τονίζοντας ίσως υπέρ το δέοντο «αλκήν δ' ευδόκιμον», το «Μαραθώνιον άλσος»),πετάχθηκεν ευθύς ένα παιδί ζωηρό,φανατικό για γράμματα, και φώναξε:

Et dans le fond de son désespoir,une seule chose encorelui permet de garder quelque fierté: face aux autres et malgré l'échec, il fait preuve d'un courage sans faille.

Quant au reste, rêves et efforts perdus.Cette Syrie là, n'a rien de sa patrie,c'est le pays d'Héraclidès et de Balas.

Sur le pont d'un bateau….

Cette simple esquisse est vraiment assez ressemblante.

Elle fut enlevée très vite, sur le pont d'un bateau,Par un après-midi délicieux,La mer ionienne autour de nous.

C'est ressemblant, mais je me le rappelle peut-être un peu plus beau. Ses sentiments étaient d'une délicatesse extrême, et ses traits en étaient comme éclairés.

Il m'apparaît plus beau,Maintenant que mon âme l'évoque hors du passé

Hors du passé…. Tout cela est très loin,Cette esquisse, ce bateau, cet après-midi.

Jeunes de Sidon, en 400 après J.C.

L'acteur venu pour les distraireleur récitât des vers de choix.

La salle donnant sur le jardin,les parfums des cinq jeunes de Sidonse mêlaient aux senteurs des fleurs.

Il lut des vers de Méléagre,de Krinagoras et de Rhianos.Mais lorsque l'acteur a déclamé"Ici repose Eschyle, fils d'Euphorion, Athénien..." (insistant peut-être trop sur "à la fleur de sa jeunesse" "son combat à Marathon",)un jeune garçon plein de fougue et amoureux des lettres s'est aussitôt levé pour déclarer:

Page 42: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

«Α δεν μ' αρέσει το τετράστιχον αυτό.Εκφράσεις τοιούτου είδους μοιάζουν κάπως σαν λειποψυχίες.

Δόσε -κηρύττω- στο έργον σου όλην την δύναμί σου,όλην την μέριμνα, και πάλι το έργον σου θυμήσουμες στην δοκιμασίαν, ή όταν η ώρα σου πια γέρνει.Ετσι από σένα περιμένω κι απαιτώ.Κι όχι απ' τον νου σου ολότελα να βγάλειςτης Τραγωδίας τον Λόγο τον λαμπρό-τι Αγαμέμνονα, τι Προμηθέα θαυμαστό,τι Ορέστου, τι Κασσάνδρας παρουσίες,τι Επτά επί Θήβας - και για μνήμη σου να βάλειςμόνο που μες στων στρατιωτών τες τάξεις, τον σωρόπολέμησες και συ τον Δάτι και τον Αρταφέρνη».

Για Νάρθουν-

Ένα κερί αρκεί. Το φως του το αμυδρόαρμόζει πιο καλά, θάναι πιο συμπαθέςσαν έρθουν της Αγάπης, σαν έρθουν η Σκιές.

Ένα κερί αρκεί. Η κάμαρη απόψινα μη έχει φως πολύ. Μέσα στην ρέμβην όλωςκαι την υποβολή, και με το λίγο φως -μέσα στην ρέμβην έτσι θα οραματισθώγια νάρθουν της Αγάπης, για νάρθουν η Σκιές.

Ο Δαρείος

Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέροςτου επικού ποιήματός του κάμνει.Το πώς την βασιλεία των Περσώνπαρέλαβε ο Δαρείος Υστάσπου. (Από αυτόνκατάγεται ο ένδοξός μας βασιλεύς,ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ' Ευπάτωρ). Αλλ' εδώχρειάζεται φιλοσοφία· πρέπει ν' αναλύσειτα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος:ίσως υπεροψίαν και μέθην· όχι όμως - μάλλονσαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων.Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής.

Αλλά τον διακόπτει ο υπηρέτης του που μπαίνειτρέχοντας, και την βαρυσήμαντην είδησι αγγέλλει.Άρχισε ο πόλεμος με τους Ρωμαίους.Το πλείστον του στρατού μας πέρασε τα σύνορα.

Ο ποιητής μένει ενεός. Τι συμφορά!Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς,ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ' Ευπάτωρ,

"Je n'aime point ce quatraince genre d'assertions parait pusillanime.

Il faut donner, je le prétends, toute ta force à ton œuvre, et à ton œuvre encore il faut penser aux moments difficiles et lorsque approche la fin de ta vie. Ce que j'attends et que j'exige de toi,c'est ne point oublierle Verbe éclatant de la Tragédie,Agamemnon, l'admirable Prométhéeles présences d'Oreste et de Cassandre,les Sept contre Thèbes pour garder en mémoire qu'à Marathon toi aussi - l'un parmi la foule des soldats -tu t'es battu contre Datis et Artapherne.

Darius

Fernazès le poète se trouve plongéau cœur de son poème épique.Comment Darius fils d'Hystaspès s'est trouvé à la tête du royaume des Perses (c'est de lui que descend notre glorieux roi Mithridate, Dionysos et Eupator). Mais à ce point la chose prend une tournure philosophique, il faut analyser les sentiments qui dominaient Darius:peut-être orgueil, ivresse - ou alors le sentiment de la vanité des grandeurs. Le poète est profondément plongé dans ses pensées.

C'est alors que son serviteur arrive en courantet lui annonce la grave nouvelle.La guerre avec les Romains vient de commencer.La plupart de nos troupes ont franchi la frontière.

Le poète est anéanti. Quel désastre!Comment donc à présent notre glorieux roi,Mithridate, Dionysos et Eupator,

Page 43: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

μ' ελληνικά ποιήματα ν' ασχοληθεί.Μέσα σε πόλεμο - φαντάσου, ελληνικά ποιήματα.

Αδημονεί ο Φερνάζης. Ατυχία!Εκεί που το είχε θετικό με τον «Δαρείο»ν' αναδειχθεί, και τους επικριτάς του,τους φθονερούς, τελειωτικά ν' αποστομώσει.Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του.

Και νάταν μόνο αναβολή, πάλι καλά.Αλλά να δούμε αν έχουμε κι ασφάλειαστην Αμισό. Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή.Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Ρωμαίοι.Μπορούμε να τα βγάλουμε μ' αυτούς,οι Καππαδόκες; Γένεται ποτέ;Είναι να μετρηθούμε τώρα με τες λεγεώνες;Θεοί μεγάλοι, της Ασίας προστάται, βοηθήστε μας.-

Όμως μες σ' όλη του την ταραχή και το κακό,επίμονα κ' η ποιητική ιδέα πάει κ' έρχεται -το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην·υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.

Άννα Κομνηνή

Στον πρόλογο της Αλεξιάδος της θρηνεί,για την χηρεία της η Άννα Κομνηνή.

Εις ίλιγγον είν' η ψυχή της. «Καιρείθροις δακρύων», μας λέγει, «περιτέγγωτους οθφαλμούς..... Φευ των κυμάτων» της ζωής της,«φευ των επαναστάσεων». Την καίει η οδύνη«μέχρις οστέων και μυελών και μερισμού ψυχής».

Όμως η αλήθεια μοιάζει που μια λύπη μόνηνκαιρίαν εγνώρισεν η φίλαρχη γυναίκα·έναν καϋμό βαθύ μονάχα είχε(κι ας μην τ' ομολογεί) η αγέρωχη αυτή Γραικιά,που δεν κατάφερε, μ' όλην την δεξιότητά της,την Βασιλείαν ν' αποκτήσει· μα την πήρεσχεδόν μέσ' απ' τα χέρια της ο προπετής Ιωάννης.

Βυζαντινός Άρχων, Εξόριστος, Στιχουργών

Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν.Στα σοβαρά πράγματα ήμουν πάντοτεεπιμελέστατος. Και θα επιμείνω,ότι κανείς καλλίτερά μου δεν γνωρίζειΠατέρας ή Γραφάς, ή τους Κανόνας των Συνόδων.

pourrait-il s'occuper de poèmes grecs.En pleine guerre –pensez-y, de poèmes grecs!

Fernazès est exaspéré. Quelle malchance!Il était certain qu'avec "Darius" il se ferait valoir et réduirait au silence ses détracteurs, ces envieux. Quel ajournement dans ses desseins.

Et encore, si c'était tout!Il faudrait savoir aussi si l'on est en sécurité à Amissos. La ville n'est pas assez fortifiée.Les Romains sont des ennemis atroces.Pouvons-nous - nous les Cappadociens -les affronter? Est-ce possible?

Grands Dieux, protecteurs de l'Asie secourez-nous.

Cependant malgré tout ce désastre et son troublel'idée poétique revient avec insistance –le plus probable - bien sûr! - ce serait d'orgueil et d'ivresse; comblé d'orgueil et d'ivresse devait être Darius.

Page 44: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εις κάθε αμφιβολίαν του ο Βοτανειάτης,εις κάθε δυσκολίαν στα εκκλησιαστικά,εμένα συμβουλεύονταν, εμένα πρώτον.Αλλά εξόριστος εδώ (να όψεται η κακεντρεχήςΕιρήνη Δούκαινα), και δεινώς ανιών,ουδόλως άτοπον είναι να διασκεδάζωεξάστιχα κι οκτάστιχα ποιών -να διασκεδάζω με μυθολογήματαΕρμού, και Απόλλωνος, και Διονύσου,ή ηρώων της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου·και να συνθέτω ιάμβους ορθοτάτους,όπως - θα μ' επιτρέψετε να πω - οι λόγιοιτης Κωνσταντινουπόλεως δεν ξέρουν να συνθέσουν.

Η Αρχή των

Η εκπλήρωσις της έκνομής των ηδονήςέγινεν. Απ' το στρώμα σηκωθήκαν,και βιαστικά ντύνονται χωρίς να μιλούν.Βγαίνουνε χωριστά, κρυφά απ' το σπίτι· και καθώςβαδίζουνε κάπως ανήσυχα στον δρόμο, μοιάζεισαν να υποψιάζονται που κάτι επάνω των προδίδεισε τι είδους κλίνην έπεσαν προ ολίγου.

Πλην του τεχνίτου πώς εκέρδισε η ζωή.Αύριο, μεθαύριο, ή μετά χρόνια θα γραφούνοι στίχ' οι δυνατοί που εδώ ήταν η αρχή των.

Εύνοια του Αλεξάνδρου Βάλα

Α δεν συγχίζομαι που έσπασε μια ρόδατου αμαξιού, και που έχασα μια αστεία νίκη.Με τα καλά κρασιά, και μες στα ωραία ρόδατην νύχτα θα περάσω. Η Αντιόχεια με ανήκει.Είμαι ο νέος ο πιο δοξαστός.Του Βάλα είμ' εγώ η αδυναμία, ο λατρευτός.Αύριο, να δεις, θα πουν πως ο αγών δεν έγινε σωστός.(Μα αν ήμουν ακαλαίσθητος, κι αν μυστικά το είχα προστάξει - θάβγαζαν πρώτο, οι κόλακες, και το κουτσό μου αμάξι).

Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μουείναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.

Leur origine…

Leur plaisir défendu s'est accompli.Ils se sont levés du lit et s'habillent hâtivement sans parler.Ils sortent furtivement de la maison, et,Comme ils marchent un peu inquiets dans la rue,Ils semblent craindre que quelque chose sur eux ne trahisse à quel genre d'amour ils viennent de se livrer…

Mais combien l'artiste y gagne !Demain, après-demain, ou dans des années,Il écrira les puissants poèmes dont l'origine est ici.

Faveur d'Alexandre Balas….

Ah ! Qu'importe qu'une roue de mon char se soit brisée, que j'ai dû renoncer à ce triomphe dérisoire !Ma nuit s'écoulera humectée d'excellents vins,Sous des roses…. Antioche m'appartient.De ses jeunes hommes, c'est moi qu'on admire le plus. Je suis la tendre faiblesse d'Alexandre Balas, son idole. Demain, vous le verrez, le jugement de l'arbitre sera trouvé injuste. Et si j'avais le mauvais goût d'exiger ce mensonge, mes flatteurs diraient que mon char boiteux est arrivé premier.

Page 45: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,που κάπως ξέρεις από φάρμακα·νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.-Τα φάρμακα σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,που κάμνουνε - για λίγο - να μη νοιώθεται η πληγή.

Ο Δημάρατος

Το θέμα, ο Χαρακτήρ του Δημαράτου,που τον επρότεινε ο Πορφύριος, εν συνομιλία,έτσι το εξέφρασεν ο νέος σοφιστής(σκοπεύοντας, μετά, ρητορικώς να το αναπτύξει).

«Πρώτα του βασιλέως Δαρείου, κ' έπειτατου βασιλέως Ξέρξη ο αυλικός·και τώρα με τον Ξέρξη και το στράτευμά του,να επί τέλους θα δικαιωθεί ο Δημάρατος.»

Μεγάλη αδικία τον έγινε.Ήταν του Αρίστωνος ο υιός. Αναίσχυνταεδωροδόκησαν οι εχθροί του το μαντείον.Και δεν τους έφθασε που τον εστέρησαν την βασιλεία,αλλ' όταν πια υπέκυψε, και το απεφάσισενα ζήσει μ' εγκαρτέρησιν ως ιδιώτης,έπρεπ' εμπρός και στον λαό να τον προσβάλουν,έπρεπε δημοσία να τον ταπεινώσουν στην γιορτή.

»Όθεν τον Ξέρξη με πολύν ζήλον υπηρετεί.Με τον μεγάλο Περσικό στρατό,κι αυτός στην Σπάρτη θα ξαναγυρίσει·και βασιλεύς σαν πριν, πως θα τον διώξειαμέσως, πως θα τον εξευτελίσειεκείνον τον ραδιούργον Λεωτυχίδη.

»Κ' η μέρες του περνούν γεμάτες μέριμνα·να δίδει συμβουλές στους Πέρσας, να τους εξηγείτο πως να κάμουν για να κατακτήσουν την Ελλάδα.

»Πολλές φροντίδες, πολλή σκέψις και για τούτοείν' έτσι ανιαρές του Δημαράτου η μέρες·πολλές φροντίδες, πολλή σκέψις και για τούτοκαμιά στιγμή χαράς δεν έχει ο Δημάρατος·γιατί χαρά δεν είν' αυτό που αισθάνεται(δεν είναι· δεν το παραδέχεται·πώς να το πει χαρά; εκορυφώθ' η δυστυχία του)όταν τα πράγματα τον δείχνουν φανεράπου οι Έλληνες θα βγούνε νικηταί.»

Démaratos

Le sujet proposé par la philosophe Porphyre:le caractère de Démaratos. Un jeune sophiste doit le développer avant qu'il ne le traite selon l'art de la rhétorique.

"D'abord courtisant du roi Darius puisdu roi Xerxès; et à présent,grâce à Xerxès et son armée,il lui sera enfin rendu justice."

Il a été l'objet d'une injustice énorme.Car c'était lui le fils d'Ariston. Sans vergogne, ses ennemis ont soudoyé l'Oracle.Lui ravir la royauté ne leur suffisait pas,après qu'il ait cédé, résigné à n'être qu'un simple citoyen, il leur a fallu l'abaisser devant le peuple, lui infliger une humiliation en pleine cérémonie publique.

"Il sert donc Xerxès avec empressement.Avec la grande armée de Perseil entrera lui aussi à Sparte;et alors, roi comme avant, va-t-il aussitôt chasser humilier, vilipenderl'intrigant Léontychidès.

"Ainsi passe-t-il ses jours dans le soucide donner aux Perses de bons conseils,leur expliquer comment agir pour occuper la Grèce.

Souci pesant, cogitation ardue, c'est pourquoiles journées de Démaratos sont lourdes,Souci pesant, cogitation ardue, c'est pourquoi Démaratos ne profite pas d'un seul moment de joie (il ne peut en avoir, il en est conscient; comment parler de joielorsque le malheur est à son comble?)car il est déjà manifeste, tout le confirme,que les vainqueurs seront les Grecs.

Page 46: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εκόμισα εις την Τέχνη

Κάθομαι και ρεμβάζω. Επιθυμίες κ' αισθήσειςεκόμισα εις την Τέχνην - κάτι μισοειδωμένα,πρόσωπα ή γραμμές· ερώτων ατελώνκάτι αβέβαιες μνήμες. Ας αφεθώ σ' αυτήν.Ξέρει να σχηματίσει Μορφήν της Καλλονής·σχεδόν ανεπαισθήτως τον βίον συμπληρούσα,συνδυάζουσα εντυπώσεις, συνδυάζουσα τες μέρες.

Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου

Έμεινε μαθητής του Αμμωνίου Σακκά δυο χρόνια·αλλά βαρέθηκε και την φιλοσοφία και τον Σακκά.

Κατόπι μπήκε στα πολιτικά.Μα τα παραίτησεν. Ήταν ο Έπαρχος μωρός·κ' οι πέριξ του ξόανα επίσημα και σοβαροφανή·τρισβάρβαρα τα ελληνικά των, οι άθλιοι.

Την περιέργειάν του είλκυσεκομμάτ' η Εκκλησία· να βαπτισθείκαι να περάσει Χριστιανός. Μα γρήγορατην γνώμη του άλλαξε. Θα κάκιωνε ασφαλώςμε τους γονείς του, επιδεικτικά εθνικούς·και θα του έπαυαν -πράγμα φρικτόν-ευθύς τα λίαν γενναία δοσίματα.

Έπρεπεν όμως και να κάμει κάτι. Έγινε ο θαμώντων διεφθαρμένων οίκων της Αλεξανδρείας,κάθε κρυφού καταγωγίου κραιπάλης.

Η τύχη του εφάν' εις τούτο ευμενής·τον έδωσε μορφήν εις άκρον ευειδή.Και χαίρονταν την θείαν δωρεάν.

Τουλάχιστον για δέκα χρόνια ακόμηη καλλονή του θα διαρκούσεν. Έπειτα -ίσως εκ νέου στον Σακκά να πήγαινε.Κι αν εν τω μεταξύ απέθνησκεν ο γέρος,πήγαινε σ' άλλου φιλοσόφου ή σοφιστού·πάντοτε βρίσκεται κατάλληλος κανείς.

Ή τέλος, δυνατόν και στα πολιτικάνα επέστρεφεν -αξιεπαίνως ενθυμούμενοςτες οικογενειακές του παραδόσεις,το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια.

A l'art, j'ai apporté...

Je reste à songer. A l'Art j'ai apportédésirs, impressions. D'amours inassouvisles incertaines mémoires, visages ou formes.Mais je me fie à Lui,il sait, lui, dessiner les traits de la Beauté;d'une main presque légère complétant la vie,filtrant les émotions, rapprochant les jours.

Disciple du philosophe renommé

Deux ans durant, disciple d’Ammonios Sakkas;puis las! - de la philosophie comme de Sakkas!

Alors, il se mêla de politique.Ce fut bref; un préfet niais, entouré de pantins creux et solennels.Quant à leur grec - n’en parlons pas, des rustres!

Pendant quelque temps, il fut intrigué par l’Eglise,Se faire chrétien. Mais, tout compte fait, non! Ses parents, notoirement traditionalistes,en seraient outrés. De là, il n’y avait qu’un pas- belle perspective, merci! -pour couper net à leurs largesses.

Pourtant, il fallait bien faire quelque chose:il devint l’hôte assidu des maisons mal famées d’Alexandrie et de ses antres secrètes de débauche.

A cet égard, les dieux l’avaient comblé;pourvu, comme il l’était, d’un physique attirant à l’extrême, il profitait joyeusement du don divin.

Pour quelques dix ans encore - pour le moins! -sa belle beauté lui resterait fidèle, puis,pourquoi pas?, il irait de nouveau chez Sakkas;si, bien sûr, le vieux n’avait pas trépassé entre temps. S’il était mort, il en trouverait bien un autre:on trouve toujours quelque sophiste ou philosophequi fasse l’affaire.

Sinon enfin, il reprendrait la politique,redécouvrant, fort à propos, vocationpour les traditions familiales,le sens du devoir, l’amour pour la patrie,et autres formules pareilles - qui sonnent bien.

Page 47: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Τεχνουργός Κρατήρων

Εις τον κρατήρα αυτόν από αγνόν ασήμι -που για του Ηρακλείδη έγινε την οικία,ένθα καλαισθησία πολλή επικρατεί -ιδού άνθη κομψά, και ρύακες, και θυμοί,κ' έθεσα εν τω μέσω έναν ωραίον νέον,γυμνόν, ερωτικόν· μες στο νερό την κνήμητην μια του έχει ακόμη.- Ικέτευσα, ω μνήμη,να σ' εύρω βοηθόν αρίστην, για να κάμωτου νέου που αγαπούσα το πρόσωπον ως ήταν.Μεγάλη η δυσκολία απέβη επειδήως δέκα πέντε χρόνια πέρασαν απ' την μέραπου έπεσε, στρατιώτης, στης Μαγνησίας την ήτταν.

Υπέρ της Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντες

Ανδρείοι σεις που πολεμήσατε και πέσατ' ευκλεώς·τους πανταχού νικήσαντας μη φοβηθέντες.Άμωμοι σεις, αν έπταισαν ο Δίαιος και ο Κριτόλαος.

Όταν θέλουν οι Έλληνες να καυχηθούν,«Τέτοιους βγάζει το έθνος μας» θα λένεγια σας. Έτσι θαυμάσιος θάναι ο έπαινός σας. --

Εγράφη εν Αλεξανδρεία υπό Αχαιού·έβδομον έτος Πτολεμαίου, Λαθύρου.

Προς τον Αντίοχον Επιφανή

Ο νέος Αντιοχεύς είπε στον βασιλέα,«Μες την καρδιά μου πάλλει μια προσφιλής ελπίς·οι Μακεδόνες πάλι, Αντίοχε Επιφανή,οι Μακεδόνες είναι μες στην μεγάλη πάλη."Ας ήταν να νικήσουν - και σ' όποιον θέλει δίδωτον λέοντα και τους ίππους, τον Πάνα από κοράλλι,και το κομψό παλάτι, και τους εν Τύρω κήπους,κι οσ' άλλα μ' έχεις δώσει, Αντίοχε Επιφανή.»

Ίσως να συγκινήθη κομμάτι ο βασιλεύς.Μα πάραυτα θυμήθη πατέρα κι αδελφόν,καί μήτε απεκρίθη. Μπορούσε ωτακουστήςνα επαναλάβει κάτι.- Άλλωστε, ως φυσικόν,ταχέως επήλθε εις Πύδναν η απαισία λήξις.

Un orfèvre…

Sur ce cratère exquis de pur argentQue j'ai sculpté pour la demeure d'HéracliteOù règne une élégance irréprochable,Voyez ces frêles fleurs, ces herbes, ces ruisseauxEt tout au centre un bel éphèbe nuAu visage amoureux, laissant sa jambePloyée en l'eau jusqu'au genoux. O ma mémoire,Sois moi, je te supplie, un guide sûrAfin que je dépeigne ici, les traits de ce jeune homme qui me fut cher ! La tâche est malaiséePuisque voici quinze ans passés depuis le jourQu'il est tombé dans la bataille à Magnésie.

Combattants de la Ligue Achéenne

Vaillants, vous, tombés glorieusementsans peur face aux armées invincibles.Irréprochables, vous, quels que soient les erreurs de Diéos et de Kritolaos.Lorsque les Grecs voudront se faire valoirIls diront : "Ce sont des hommes pareils que notre nation à fait naître". Aussi digne sera votre éloge.

Ecrit à Alexandrie par un Achéen en septième année du règne de Ptolémée, le surnommé Pois-Chiche.

Page 48: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Σ' ένα βιβλίο παλιό-

Σ' ένα βιβλίο παληό -περίπου εκατό ετών-ανάμεσα στα φύλλα του λησμονημένη,ηύρα μιάν υδατογραφία άνευ υπογραφής.Θάταν το έργον καλλιτέχνου λίαν δυνατού.Έφερ' ως τίτλον, «Παρουσίασις του Έρωτος».

Πλήν μάλλον ήρμοζε, «- του έρωτος των άκρως αισθητών».

Γιατί ήταν φανερό σαν έβλεπες το έργον(εύκολα νοιώθονταν η ιδέα του καλλιτέχνου)που για όσους αγαπούνε κάπως υγιεινά,μες στ' οπωσδήποτε επιτετραμμένον μένοντες,δεν ήταν προωρισμένος ο έφηβοςτης ζωγραφιάς - με καστανά, βαθύχροα μάτια·με του προσώπου του την εκλεκτή εμορφιά,την εμορφιά των ανωμάλων έλξεων·με τα ιδεώδη χείλη του που φέρνουνετην ηδονή εις αγαπημένο σώμα·με τα ιδεώδη μέλη του πλασμένα για κρεββάτιαπου αναίσχυντα τ' αποκαλεί η τρεχάμενη ηθική.

Εν απογνώσει

Τον έχασ' εντελώς. Και τώρα πια ζητείστα χείλη καθενός καινούριου εραστήτα χείλη τα δικά του· στην ένωσι με κάθεκαινούριον εραστή ζητεί να πλανηθείπως είναι ο ίδιος νέος, πως δίδεται σ' εκείνον.

Τον έχασ' εντελώς, σαν να μη υπήρχε καν.Γιατί ήθελε -είπ' εκείνος- ήθελε να σωθείαπ' την στιγματισμένη, την νοσηρά ηδονή·απ' την στιγματισμένη, του αίσχους ηδονή.Ήταν καιρός ακόμη- ως είπε- να σωθεί.

Τον έχασ' εντελώς, σαν να μη υπήρχε καν.Από την φαντασίαν, από τες παραισθήσειςστα χείλη άλλων νέων τα χείλη του ζητεί·γυρεύει να αισθανθεί ξανά τον έρωτά του.

Ο Ιουλιανός, ορών ολιγωρίαν

«Ορών ουν πολλήν μεν ολιγωρίαν ούσανημίν προς τους θεούς» - λέγει με ύφος σοβαρόν.Ολιγωρίαν. Μα τι περίμενε λοιπόν;Όσο ήθελεν ας έκαμνεν οργάνωσι θρησκευτική,

Dans un vieux livre….

Dans un vieux livre du siècle dernier, J'ai trouvé, oubliée entre les pages,Une aquarelle non signée,Mais dûe sans doute à un remarquable artiste.Son titre : " Image de l'Amour ".

Mais il eût fallu ajouter : " Du plus raffiné des amours sensuels ".

On comprenait en regardant cette œuvre,L'intention de l'artiste était évidente,Que le jeune homme du portrait n'était pas de ceux qui s'en tiennent à ce qui est plus ou moins sain,Plus ou moins permis. Avec ses profonds yeux bruns, son beau visage subtil, beauté des jouissances défendues,Ses lèvres parfaites,Dispensatrices de volupté au corps aimé,Ses membres pleins d'une grâce idéale,Faits pour des litsQue la morale courante juge infâmes…

Julien constatant l'indifférence

"Constatant donc, de votre part, une grande indifférence envers les dieux " - déclare-t-il gravement. Indifférence! Mais il s'attendait à quoi? Personne ne l'empêchait d'inventer des rites,

Page 49: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

όσο ήθελεν ας έγραφε στον αρχιερέα Γαλατίας,ή εις άλλους τοιούτους, παροτρύνων κι οδηγών.Οι φίλοι του δεν ήσαν Χριστιανοί·αυτό ήταν θετικόν. Μα δεν μπορούσαν κιόλαςνα παίζουν σαν κι αυτόνα (τον Χριστιανομαθημένο)με σύστημα καινούριας εκκλησίας,αστείον και στην σύλληψι και στην εφαρμογή.Έλληνες ήσαν επί τέλους. Μηδέν άγαν, Αύγουστε.

Επιτύμβιον Αντιόχου, βασιλέως Κομμαγηνής

Μετά που επέστρεψε, περίλυπη, απ' την κηδεία του,η αδελφή του εγκρατώς και πράως ζήσαντος,του λίαν εγγραμμάτου Αντιόχου, βασιλέωςΚομμαγηνής, ήθελ' ένα επιτύμβιον γι' αυτόν.Κι ο Εφέσιος σοφιστής Καλλίστρατος - ο κατοικώνσυχνά εν τω κρατιδίω της Κομμαγηνής,κι από τον οίκον τον βασιλικόνασμένως κ' επανειλημμένως φιλοξενηθείς-το έγραψε, τη υποδείξει Σύρων αυλικών,και το έστειλε εις την γραίαν δέσποιναν.

«Του Αντιόχου του ευεργέτου βασιλέωςνα υμνηθεί επαξίως, ω Κομμαγηνοί, το κλέος.Ήταν της χώρας κυβερνήτης προνοητικός.Υπήρξε δίκαιος, σοφός, γενναίος.Υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός -ιδιότητα δεν έχ' η ανθρωπότης τιμιοτέραν·εις τους θεούς ευρίσκονται τα πέραν.»

Θέατρον της Σιδώνος (400 μ.Χ.)

Πολίτου εντίμου υιός- προ πάντων, ευειδήςέφηβος του θεάτρου, ποικίλως αρεστός,ενίοτε συνθέτω εν γλώσση ελληνικήλίαν ευτόλμους στίχους, που τους κυκλοφορώπολύ κρυφά, εννοείται- θεοί! να μην τους δουνοι τα φαιά φορούντες, περί ηθικής λαλούντες-στίχους της ηδονής της εκλεκτής, που πηαίνειπρος άγονην αγάπη κι αποδοκιμασμένη.

écrire à souhait au grand prêtre de la Gaule, et à ses pareils, leur prodiguant conseils et recommandations. Ses amis n'étaient pas Chrétiens, voilà qui est net. Mais ils ne pouvaient quand même pas, comme lui (élevé chez les Chrétiens),se mettre à fonder une église - encore! -ridicule de conception, impossible à fonctionner.Ils étaient Grecs pardi! N'exagérons pas, Auguste!

Page 50: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ο Ιουλιανός εν Νικομηδεία

Άστοχα πράγματα και κινδυνώδη.Οι έπαινοι για των Ελλήνων τα ιδεώδη.

Η θεουργίες κ' η επισκέψεις στους ναούς των εθνικών. Οι ενθουσιασμοί για τους αρχαίους θεούς.

Με τον Χρυσάνθιον η συχνές συνομιλίες.Του φιλοσόφου -του άλλωστε δεινού- Μαξίμου η θεωρίες.

Και να το αποτέλεσμα. Ο Γάλλος δείχνει ανησυχίαμεγάλην. Ο Κωνστάντιος έχει κάποιαν υποψία.

Α οι συμβουλεύσαντες δεν ήσαν διόλου συνετοί.Παρέγινε -λέγει ο Μαρδόνιος- η ιστορία αυτή,

και πρέπει εξ άπαντος να παύσει ο θόρυβός της.-Ο Ιουλιανός πηγαίνει πάλι αναγνώστης

στην εκκλησία της Νικομηδείας,όπου μεγαλοφώνως και μετ' ευλαβείας

πολλής τες ιερές Γραφές διαβάζει,και την χριστιανική του ευσέβεια ο λαός θαυμάζει.

Πριν τους αλλάξει ο Χρόνος

Λυπήθηκαν μεγάλως στον αποχωρισμό των.Δεν τόθελαν αυτοί· ήταν η περιστάσεις.Βιοτικές ανάγκες εκάμνανε τον ένανα φύγει μακρυά- Νέα Υόρκη ή Καναδά.

Η αγάπη των βεβαίως δεν ήταν ίδια ως πριν·είχεν ελαττωθεί η έλξις βαθμηδόν,είχεν ελαττωθεί η έλξις της πολύ.Όμως να χωρισθούν, δεν τόθελαν αυτοί.Ήταν η περιστάσεις.-

Ή μήπως καλλιτέχνις εφάνηκεν η Τύχη χωρίζοντάς τους τώρα πριν σβύσει το αίσθημά των, πριν τους αλλάξει ο Χρόνος·

ο ένας για τον άλλον θα είναι ως να μένει πάντατων είκοσι τεσσάρων ετών τ' ωραίο παιδί.

Ήλθε για να διαβάσει --

Ήλθε για να διαβάσει. Είν' ανοιχτάδυο, τρία βιβλία· ιστορικοί και ποιηταί.Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,

Julien en Nicomède

Inconsidérées, dangereuses et vainesces louanges des idéaux des Hellènes.

Incantations, visites aux temples païens.Enthousiasmes pour les dieux anciens.

Discussions fréquentes avec Chrysantios.Les théories du philosophe (par ailleurs brillant) Maximos.

Le résultat? Gallus s'inquiète pour de bon.Constantius, est plein de soupçons.

Les conseillers, c'est sûr, sont allés loin.Cette affaire, se dit Mardonius, ne me plait point,

il est bien temps que tout cela se tasse. –Et Julien reprend de nouveau sa place

à l'église de Nicomède comme lecteuroù, à voix haute et avec ferveur,

il lit les Saintes Écritures. Et le peuple sa piété chrétienne admire.

Avant que le temps ne les change…

Ils furent affligés de leur séparation.Eux ne l'on pas voulu ; c'était les circonstances.Certains besoins vitaux obligèrent l'un d'euxA s'en aller au loin… New York ou Canada.

Leur amour n'était, certes, ce qu'il avait été ;Car son attrait s'était lentement amoindri.

Mais pour se séparer, ils ne l'ont pas voulu.C'était les circonstances

Peut-être le destin, agissant en artiste,Les sépara, avant que leur amour ne meure,Que le temps ne les change.

Ainsi, l'un sera, pour l'autre, comme il avait été :Toujours le beau garçon de vingt-quatre ans.

Il est venu pour lire…

Il est venu pour lire. Deux ou trois livres furent ouverts. Historiques et poétiques.Mais il lut à peine dix minutes

Page 51: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

και τα παράτησε. Στον καναπέμισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία --αλλ' είναι είκοσι τριώ ετών, κ' είν' έμορφος πολύ·

και σήμερα το απόγευμα πέρασ' ο έρωςστην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονήη θέρμη πέρασεν η ερωτική·χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως.....

Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια

Απ' την μικρή του, στα περίχωρα πλησίον, κώμη,και σκονισμένος από το ταξείδι ακόμη έφθασεν ο πραγματευτής.

Και «Λίβανον!» και «Κόμμι!»«Άριστον Έλαιον!» «Άρωμα για την κόμη!»

στους δρόμους διαλαλεί. Αλλ' η μεγάλη οχλοβοή,κ' η μουσικές, κ' η παρελάσεις που αφίνουν ν' ακουσθεί.

Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά.Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,

ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιάτου παλατιού - που στην Ελλάδα ο Αντώνιος νικά.

Ο Ιωάννης Καντακουζηνός υπερισχύει

Τους κάμπους βλέπει που ακόμη ορίζειμε το σιτάρι, με τα ζώα, με τα καρποφόραδένδρα. Και πιο μακρυά το σπίτι του το πατρικό,γεμάτο ρούχα κ' έπιπλα πολύτιμα, κι ασημικό.

Θα του τα πάρουν -Ιησού Χριστέ!- θα του τα πάρουν τώρα.

Άραγε να τον λυπηθεί ο Καντακουζηνόςαν πάει στα πόδια του να πέσει. Λεν πως είν' επιεικής,λίαν επιεικής. Αλλ' οι περί αυτόν; αλλ' ο στρατός;-Ή, στην κυρία Ειρήνη να προσπέσει, να κλαυθεί;

Κουτός! στο κόμμα να μπλεχθεί της Άννας-που να μην έσωνε να την στεφανωθείο κυρ Ανδρόνικος ποτέ. Είδαμε προκοπήαπό το φέρσιμό της, είδαμε ανθρωπιά;

Puis il renonça. Sur le canapé il dort à moitié. Il appartient tout entier à ces livres.Mais il a vingt-trois ans et il est très beau.

Et cet après-midi l'amour a passéSur ce corps sublime, sur ces lèvres.Sur sa chair qui est toute beautéLa fièvre amoureuse a passéSans honte absurde quant à la forme du plaisir.

31 av J.C. Alexandrie

Plein encore de la poussière de la route arrive de sa bourgade voisine le marchand ambulant.

"De la gomme, de l'encens, des parfums pour les cheveux, de la bonne huile"

crie-t-il. Mais sa voix se perd dans la clameur de la foule, les musiques, les parades,

les gens qui le poussent, qui le bousculent, qui le secouent. Et lorsque abasourdi il demande"mais c'est quoi cette folie",

quelqu'un lui sert, à lui aussi, l'énorme mensonge du palais qu'en Grèce Antoine est vainqueur.

Page 52: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μα ως κ' οι Φράγκοι δεν την εκτιμούνε πια.Γελοία τα σχέδιά της, μωρά η ετοιμασία της όλη.Ενώ φοβέριζαν τον κόσμο από την Πόλι,τους ρήμαξεν ο Καντακουζηνός, τους ρήμαξε ο κυρ Γιάννης.

Και που το είχε σκοπό να πάει με του κυρ Γιάννητο μέρος! Και θα τόκαμνε. Και θάταν τώρα ευτυχισμένος,μεγάλος άρχοντας πάντα, και στεριωμένος,αν ο δεσπότης δεν τον έπειθε την τελευταία στιγμή,με την ιερατική του επιβολή,με τες από άκρου εις άκρον εσφαλμένες του πληροφορίες,και με τες υποσχέσεις του, και τες βλακείες.

Τέμεθος, Αντιοχεύς· 400 μ.Χ.

Στίχοι του νέου Τεμέθου του ερωτοπαθούς.Με τίτλον «Ο Εμονίδης» - του Αντιόχου Επιφανούςο προσφιλής εταίρος· ένας περικαλλήςνέος εκ Σαμοσάτων. Μα αν έγιναν οι στίχοιθερμοί, συγκινημένοι είναι που ο Εμονίδης(από την παλαιάν εκείνην εποχή·το εκατόν τριάντα επτά της βασιλείας Ελλήνων! -ίσως και λίγο πριν) στο ποίημα ετέθηως όνομα ψιλόν· ευάρμοστον εν τούτοις.Μια αγάπη του Τεμέθου το ποίημα εκφράζει,ωραίαν κι αξίαν αυτού. Εμείς οι μυημένοιοι φίλοι του οι στενοί· εμείς οι μυημένοιγνωρίζουμε για ποιόνα εγράφησαν οι στίχοι..Οι ανίδεοι Αντιοχείς διαβάζουν, Εμονίδην.

Από υαλί χρωματιστό

Πολύ με συγκινεί μια λεπτομέρειαστην στέψιν, εν Βλαχέρναις, του Ιωάννη Καντακουζηνούκαι της Ειρήνης Ανδρονίκου Ασάν.Όπως δεν είχαν παρά λίγους πολυτίμους λίθους(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ' η πτώχεια)φόρεσαν τεχνητούς. Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια. Τίποτετο ταπεινόν ή το αναξιοπρεπέςδεν έχουν κατ' εμέ τα κομματάκια αυτάαπό υαλί χρωματιστό. Μοιάζουνε τουναντίονσαν μια διαμαρτυρία θλιβερήκατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.

Page 53: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Είναι τα σύμβολα του τι ήρμοζε να έχουν,του τι εξ άπαντος ήταν ορθόν να έχουνστην στέψι των ένας Κυρ Ιωάννης Καντακουζηνός,μια Κυρία Ειρήνη Ανδρονίκου Ασάν.

Το 25ον έτος του βίου του

Πηγαίνει στην ταβέρνα τακτικάπου είχανε γνωρισθεί τον περασμένο μήνα.Ρώτησε· μα δεν ήξεραν τίποτε να τον πουν.Από τα λόγια των, κατάλαβε πως είχε γνωρισθείμ' ένα όλως άγνωστο υποκείμενον·μια απ' τες πολλές άγνωστες κ' ύποπτεςνεανικές μορφές που απ' εκεί περνούσαν.Πηγαίνει όμως στην ταβέρνα τακτικά, την νύχτα,και κάθεται και βλέπει προς την είσοδο·μέχρι κοπώσεως βλέπει προς την είσοδο.Ίσως να μπει. Απόψ' ίσως ναρθεί.

Κοντά τρείς βδομάδες έτσι κάμνει.Αρρώστησεν ο νους του από λαγνεία.Στο στόμα του μείνανε τα φιλιά.Παθαίνεται απ' τον διαρκή πόθον η σάρκα του όλη.Του σώματος εκείνου η αφή είν' επάνω του.Θέλει την ένωσι μαζύ του πάλι.

Να μην προδίδεται, το προσπαθεί εννοείται.Μα κάποτε σχεδόν αδιαφορεί.-Εξ άλλου, σε τι εκτίθεται το ξέρει,το πήρε απόφασι. Δεν είν' απίθανον η ζωή του αυτήσε σκάνδαλον ολέθριο να τον φέρει.

Εις Ιταλικήν παραλίαν

Ο Κήμος Μενεδώρου, Ιταλιώτης νέος,τον βίον του περνά μέσα στες διασκεδάσεις·ως συνειθίζουν τούτοι οι απ' την Μεγάλη Ελλάδαμες στα πολλά τα πλούτη αναθρεμένοι νέοι.

Μα σήμερα είναι λίαν, παρά το φυσικό του,σύννους και κατηφής. Κοντά στην παραλίαν,με άκραν μελαγχολίαν βλέπει που εκφορτώνουντα πλοία με την λείαν εκ της Πελοποννήσου.

Λάφυρα ελληνικά· η λεία της Κορίνθου.

Α σήμερα βεβαίως δεν είναι θεμιτόν,δεν είναι δυνατόν ο Ιταλιώτης νέοςνάχει για διασκεδάσεις καμιάν επιθυμίαν.

Sur un rivage d'Italie

Jeune Grec d'Italie, Kimos de Ménédore,ses jours se déroulent en divertissementsselon le mode de vie de ceux de la Grande Grècecomblés dans le giron de leur belle opulence.

Mais aujourd'hui Kimos malgré son naturel,est pensif et morose. Plein de mélancolieil voit sur le rivage décharger les navirestransportant le butin pris au Péloponnèse.

Ce sont dépouilles grecques, le butin de Corinthe.

Il est certainement hors de question ce jour,il n'est point possible pour ce jeune hommequ'il ait aujourd'hui envie de s'amuser.

Page 54: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Στο πληκτικό χωριό

Στο πληκτικό χωριό που εργάζεται -υπάλληλος σ' ένα κατάστημαεμπορικό· νεότατος - και που αναμένειακόμη δυο τρεις μήνες να περάσουν,ακόμη δυο τρεις μήνες για να λιγοστέψουν οι δουλειές,κ' έτσι να μεταβεί στην πόλιν να ριχθείστην κίνησι και στην διασκέδασιν ευθύς·στο πληκτικό χωριό όπου αναμένει -έπεσε στο κρεββάτι απόψι ερωτοπαθής,

όλ' η νεότης του στον σαρκικό πόθο αναμένη,εις έντασιν ωραίαν όλ' η ωραία νεότης του.Και μες στον ύπνον η ηδονή προσήλθε· μέσαστον ύπνο βλέπει κ' έχει την μορφή, την σάρκα που ήθελε...

Απολλώνιος ο Τυανεύς εν Ρόδω

Για την αρμόζουσα παίδευσι κι αγωγήο Απολλώνιος ομιλούσε μ' έναννέον που έκτιζε πολυτελήοικίαν εν Ρόδω. «Εγώ δε ες ιερόν»είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθώνπολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώόντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσούίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.»-

Το «κεραμεούν» και «φαύλον»· το σιχαμερό:που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.

Η αρρώστια του Κλείτου

Ο Κλείτος, ένα συμπαθητικόπαιδί, περίπου είκοσι τριώ ετών -με αρίστην αγωγή, με σπάνια ελληνομάθεια -ειν' άρρωστος βαρειά. Τον ηύρε ο πυρετόςπου φέτος θέρισε στην Αλεξάνδρεια.

Τον ηύρε ο πυρετός εξαντλημένο κιόλας ηθικώςαπ' τον καϋμό που ο εταίρος του, ένας νέος ηθοποιός, έπαυσε να τον αγαπά και να τον θέλει.

Ειν' άρρωστος βαρειά, και τρέμουν οι γονείς του.

Και μια γρηά υπηρέτρια που τον μεγάλωσε,τρέμει κι αυτή για την ζωή του Κλείτου.

La maladie de Clitos…

Clitos, un aimable garçonD'environ vingt-trois ans,Nanti d'une excellente éducation, d'une rare culture grecque, est gravement malade. Il a contracté la fièvre qui, cette année, moissonne dans Alexandrie.

La fièvre l'a trouvé déjà tout abattuParce que son ami, un jeune acteur,A cessé de l'aimer et ne veut plus de lui.

Il est gravement malade et ses parents tremblent.

Une vieille servante qui l'a élevéTremble elle aussi pour la vie de Clitos.

Page 55: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μες στην δεινήν ανησυχία τηςστον νου της έρχεται ένα είδωλοπου λάτρευε μικρή, πριν μπει αυτού, υπηρέτρια,σε σπίτι Χριστιανών επιφανών, και χριστιανέψει.Παίρνει κρυφά κάτι πλακούντια, και κρασί, και μέλι.Τα πάει στο είδωλο μπροστά. Όσα θυμάται μέλητης ικεσίας ψάλλει· άκρες, μέσες. Η κουτήδεν νοιώθει που τον μαύρον δαίμονα λίγο τον μέλειαν γιάνει ή αν δεν γιάνει ένας Χριστιανός.

Εν δήμω της Μικράς Ασίας

Η ειδήσεις για την έκβασι της ναυμαχίας, στο Άκτιον,ήσαν βεβαίως απροσδόκητες.Αλλά δεν είναι ανάγκη να συντάξουμε νέον έγγραφον.Τ' όνομα μόνον ν' αλλαχθεί. Αντίς, εκεί στες τελευταίες γραμμές, «Λυτρώσας τους Ρωμαίουςαπ' τον ολέθριον Οκτάβιον, τον δίκην παρωδίας Καίσαρα,» τώρα θα βάλουμε «Λυτρώσας τους Ρωμαίους απ' τον ολέθριον Αντώνιον».Όλο το κείμενον ταιριάζει ωραία.

« Στον νικητήν, τον ενδοξότατον,τον εν παντί πολεμικώ έργω ανυπέρβλητον,τον θαυμαστόν επί μεγαλουργία πολιτική,υπέρ του οποίου ενθέρμως εύχονταν ο δήμος·την επικράτησι του Αντωνίου»εδώ, όπως είπαμεν, η αλλαγή: «του Καίσαροςως δώρον του Διός κάλλιστον θεωρών -στον κραταιό προστάτη των Ελλήνων,τον έθη ελληνικά ευμενώς γεραίροντα,τον προσφιλή εν πάση χώρα ελληνική,τον λίαν ενδεδειγμένον για έπαινο περιφανή,και για εξιστόρησι των πράξεών του εκτενήεν λόγω ελληνικώ κ' εμμέτρω και πεζώ·εν λ ό γ ω ε λ λ η ν ι κ ώ που είν' ο φορεύς της φήμης,» και τα λοιπά, και τα λοιπά. Λαμπρά ταιριάζουν όλα.

Ιερεύς του Σεραπίου

Τον γέροντα καλόν πατέρα μου,τον αγαπώντα με το ίδιο πάντα·τον γέροντα καλόν πατέρα μου θρηνώπου πέθανε προχθές, ολίγο πριν χαράξει.

Ιησού Χριστέ, τα παραγγέλματατης ιεροτάτης εκκλησίας σου να τηρώεις κάθε πράξιν μου, εις κάθε λόγον,εις κάθε σκέψι είν' η προσπάθεια μου

Dans l'angoisse qui la travaille,Il lui vient tout à coup à l'esprit une idoleQu'elle adorait, enfant, avant d'entrer en serviceChez ces chrétiens notoires, et de se convertir.Elle prend en cachette des gâteaux, du vin , du mielEt les porte devant l'idole. Toutes les bribes d'incantation qui lui reviennent, elle les marmonne pêle-mêle. La sotte ne voit pas que le noir démon, peu lui chaut qu'un chrétien guérisse ou ne guérisse pas.

Prêtre au Serapium

Mon bon vieux pèrequi m'a toujours aimé d'un amour égal,mon bon vieux père je pleure,mort peu avant l'aube avant hier.

Jésus Christ, à chacune de mes paroles,de mes pensées et de mes actes,je veille à me conformeraux préceptes de ta très Sainte Eglise.

Page 56: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

η καθημερινή. Κι όσους σε αρνούνταιτους αποστρέφομαι.-- Αλλά τώρα θρηνώ·οδύρομαι, Χριστέ, για τον πατέρα μουμ' όλο που ήτανε -- φρικτόν ειπείν --στο επικατάρατον Σεράπιον ιερεύς.

Μέσα στα καπηλειά

Μέσα στα καπηλειά και τα χαμαιτυπείατης Βηρυτού κυλιέμαι. Δεν ήθελα να μένωστην Αλεξάνδρεια εγώ. Μ' άφισεν ο Ταμίδης·κ' επήγε με του Επάρχου τον υιό για ν' αποκτήσειμια έπαυλι στον Νείλο, ένα μέγαρον στην πόλιν.Δεν έκανε να μένω στην Αλεξάνδρεια εγώ.-Μέσα στα καπηλειά και τα χαμαιτυπείατης Βηρυτού κυλιέμαι. Μες σ' ευτελή κραιπάληδιάγω ποταπώς. Το μόνο που με σώζεισαν εμορφιά διαρκής, σαν άρωμα που επάνωστην σάρκα μου έχει μείνει, είναι που είχα δυο χρόνιαδικό μου τον Ταμίδη, τον πιο εξαίσιο νέο,δικό μου όχι για σπίτι ή για έπαυλι στον Νείλο.

Μεγάλη συνοδεία εξ ιερέων και λαϊκών

Εξ ιερέων και λαϊκών μια συνοδεία,αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα,διέρχεται οδούς, πλατέες, και πύλεςτης περιωνύμου πόλεως Αντιοχείας.Στης επιβλητικής, μεγάλης συνοδείας την αρχήωραίος, λευκοντυμένος έφηβος βαστάμε ανυψωμένα χέρια τον Σταυρόν,την δύναμιν και την ελπίδα μας, τον άγιον Σταυρόν.Οι εθνικοί, οι πριν τοσούτον υπερφίαλοι,συνεσταλμένοι τώρα και δειλοί με βίαναπομακρύνονται από την συνοδείαν.Μακράν ημών, μακράν ημών να μένουν πάντα(όσο την πλάνη τους δεν απαρνούνται). Προχωρείο άγιος Σταυρός. Εις κάθε συνοικίανόπου εν θεοσεβεία ζουν οι Χριστιανοίφέρει παρηγορίαν και χαρά:βγαίνουν, οι ευλαβείς, στες πόρτες των σπιτιών τουςκαι πλήρεις αγαλλιάσεως τον προσκυνούν -την δύναμιν, την σωτηρίαν της οικουμένης, τον Σταυρόν.-

Είναι μια ετήσια εορτή Χριστιανική.Μα σήμερα τελείται, ιδού, πιο επιφανώς.Λυτρώθηκε το κράτος επί τέλους.Ο μιαρότατος, ο αποτρόπαιοςΙουλιανός δεν βασιλεύει πια.Υπέρ του ευσεβεστάτου Ιοβιανού ευχηθώμεν.

Et ceux qui te refusent, je les abhorre.Mais à présent, mon Christ,je pleure et me lamente pour mon père,malgré qu'il fut - horrible à dire –prêtre au Serapeum maudit.

Page 57: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Σοφιστής απερχόμενος εκ Συρίας

Δόκιμε σοφιστή που απέρχεσαι εκ Συρίαςκαι περί Αντιοχείας σκοπεύεις να συγγράψεις,εν τω έργω σου τον Μέβη αξίζει ν' αναφέρεις.Τον φημισμένο Μέβη που αναντιρρήτως είναιο νέος ο πιο ευειδής, κι ο πιο αγαπηθείςσ' όλην την Αντιόχεια. Κανέν' από τους άλλουςτου ιδίου βίου νέους, κανένα δεν πληρώνουντόσο ακριβά ως αυτόν. Για νάχουνε τον Μέβημονάχα δυο, τρεις μέρες πολύ συχνά τον δίνουνως εκατό στατήρας.- Είπα, Στην Αντιόχεια·μα και στην Αλεξάνδρεια, μα και στην Ρώμη ακόμη,δεν βρίσκετ' ένας νέος εράσμιος σαν τον Μέβη.

Ο Ιουλιανός και οι Αντιοχείς

Το Χι, φασίν, ουδέν ηδίκησε την πόλιν ουδέ το Κάππα...Τυχόντες δ' ημείς εξηγητών... εδιδάχθημεν αρχάς ονομάτων είναι τα γράμματα, δηλούν δ' εθέλειν το μεν Χριστόν, το δε Κωνστάντιον.

ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ

Ήτανε δυνατόν ποτέ ν' απαρνηθούντην έμορφή τους διαβίωσι· την ποικιλίατων καθημερινών τους διασκεδάσεων· το λαμπρό τους θέατρον όπου μια ένωσις εγένονταν της Τέχνηςμε τες ερωτικές της σάρκας τάσεις!

Ανήθικοι μέχρι τινός - και πιθανόν μέχρι πολλού -ήσαν. Αλλ' είχαν την ικανοποίησι που ο βίος τουςήταν ο περιλάλητος βίος της Αντιοχείας,ο ενήδονος, ο απόλυτα καλαίσθητος.

Να τ' αρνηθούν αυτά, για να προσέξουν κιόλας τι;

Τες περί των ψευδών θεών αερολογίες του,τες ανιαρές περιαυτολογίες·την παιδαριώδη του θεατροφοβία·την άχαρι σεμνοτυφία του· τα γελοία του γένεια.

Α βέβαια προτιμούσανε το Χι,α βέβαια προτιμούσανε το Κάππα· εκατό φορές.

Julien et les gens d'Antioche

Le KHI n'a point fait du tort à la ville, ni le KAPPA, disent-ils. Cherchant à comprendre, nous apprîmes que ces lettres sont des initiales, désignant le Christ et Constance.

JULIEN MISOPOGON

Pouvaient-ils renier leur belle vie, ce bien-être quotidien aux aspects si variés,leur théâtre prestigieux où l'Art s'alliaitaux plaisirs de la chair?

Immoraux sans doute mais en contrepartie ils avaient leur façon d'être,la vie renommée d'Antioche,voluptueuse et toujours esthétique.

Renier tout cela en échange de quoi?

Ses élucubrations sur les faux dieux,ses jactances fastidieuses,sa peur puérile du théâtre,son ingrate pruderie; sa barbe ridicule.

Certainement qu'ils préféraient le KHI,certainement le KAPPA, et comment!

Page 58: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Άννα Δαλασσηνή

Εις το χρυσόβουλλον που έβγαλ' ο Αλέξιος Κομνηνός για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή --την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη --υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:εδώ ας μεταφέρουμε από αυτάμια φράσιν έμορφην, ευγενική«Ου το εμόν ή το σον, το ψυχρόν τούτο ρήμα, ερρήθη».

Μέρες του 1896

Εξευτελίσθη πλήρως. Μια ερωτική ροπή τουλίαν απαγορευμένη και περιφρονημένη(έμφυτη μολοντούτο) υπήρξεν η αιτία:ήταν η κοινωνία σεμνότυφη πολύ.Έχασε βαθμηδόν το λιγοστό του χρήμα·κατόπι τη σειρά, και την υπόληψί του.Πλησίαζε τα τριάντα χωρίς ποτέ έναν χρόνονα βγάλει σε δουλειά, τουλάχιστον γνωστή.Ενίοτε τα έξοδά του τα κέρδιζεν απόμεσολαβήσεις που θεωρούνται ντροπιασμένες.Κατήντησ' ένας τύπος που αν σ' έβλεπαν μαζύ τουσυχνά, ήταν πιθανόν μεγάλως να εκτεθείς.Αλλ' όχι μόνον τούτα. Δεν θάτανε σωστό.Αξίζει παραπάνω της εμορφιάς του η μνήμη.Μια άποψις άλλη υπάρχει που αν ιδωθεί από αυτήνφαντάζει, συμπαθής· φαντάζει, απλό και γνήσιοτου έρωτος παιδί, που άνω απ' την τιμή,και την υπόληψί του έθεσε ανεξετάστωςτης καθαρής σαρκός του την καθαρή ηδονή.

Απ' την υπόληψί του; Μα η κοινωνία που ήτανσεμνότυφη πολύ συσχέτιζε κουτά.

Δύο νέοι, 23 έως 24 ετών

Απ' τες δεκάμισυ ήτανε στο καφενείον,και τον περίμενε σε λίγο να φανεί.Πήγαν μεσάνυχτα - και τον περίμενεν ακόμη.Πήγεν η ώρα μιάμισυ· είχε αδειάσειτο καφενείον ολοτελώς σχεδόν.Βαρέθηκεν εφημερίδες να διαβάζειμηχανικώς. Απ' τα έρημα, τα τρία σελίνια τουέμεινε μόνον ένα: τόση ώρα που περίμενεξόδιασε τ' άλλα σε καφέδες και κονιάκ.

Anne Dalassène

De la bulle d'or émise par Alexis Comnèneen hommage public à sa mère,la très sensée dame Anne Dalassène –exemplaire dans ses actes et son maintien –

Reprenons ici, une phrase belle, courtoise:"Jamais le mien ou le tien, ces mots froids,n'ont été prononcés".

Deux jeunes hommes de vingt-trois à vingt-quatre ans...

Depuis dix heures et demie il était au café,Et s'attendait toujours à le voir apparaître.Minuit vint, et il l'attendait encore.Une heure et demie ; le café s'était presque entièrement vidé.Il s'était lassé de lire des journaux,Machinalement. De ses trois pauvres schellings,Un seul lui restait ; en l'attendant, il avait dépensé le reste en cafés et en cognacs.

Page 59: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κάπνισεν όλα του τα σιγαρέτα.Τον εξαντλούσε η τόση αναμονή. Γιατίκιόλας μονάχος όπως ήταν για ώρες, άρχισαννα τον καταλαμβάνουν σκέψεις οχληρέςτης παραστρατημένης του ζωής.

Μα σαν είδε τον φίλο του να μπαίνει - ευθύςη κούρασις, η ανία, οι σκέψεις φύγανε.

Ο φίλος του έφερε μια ανέλπιστη είδησι.Είχε κερδίσει στο χαρτοπαικτείον εξήντα λίρες.

Τα έμορφά τους πρόσωπα, τα εξαίσιά τους νειάτα,η αισθητική αγάπη που είχαν μεταξύ τους,δροσίσθηκαν, ζωντάνεψαν, τονώθηκαναπ' τες εξήντα λίρες του χαρτοπαικτείου.

Κι όλο χαρά και δύναμις, αίσθημα κι ωραιότηςπήγαν - όχι στα σπίτια των τιμίων οικογενειών τους(όπου, άλλωστε, μήτε τους θέλαν πια):σ'ένα γνωστό τους, και λίαν ειδικό,σπίτι της διαφθοράς πήγανε και ζητήσανδωμάτιον ύπνου, κι ακριβά πιοτά, και ξαναήπιαν.

Και σαν σωθήκαν τ' ακριβά πιοτά,και σαν πλησίαζε πια η ώρα τέσσερες,στον έρωτα δοθήκαν ευτυχείς.

Παλαιόθεν Ελληνίς

Καυχιέται η Αντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,και τους ωραίους της δρόμους· για την περί αυτήνθαυμάσιαν εξοχήν, και για το μέγα πλήθοςτων εν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν' η έδραενδόξων βασιλέων· και για τους καλλιτέχναςκαι τους σοφούς που έχει και για τους βαθυπλούτουςκαι γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτωςαπ' όλα, η Αντιόχεια καυχιέται που είναι πόλιςπαλαιόθεν ελληνίς· του Άργους συγγενής:απ' την Ιώνη που ιδρύθη υπό Αργείωναποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου.

Μέρες του 1901

Τούτο εις αυτόν υπήρχε το ξεχωριστό,που μέσα σ' όλην του την έκλυσικαι την πολλήν του πείραν έρωτος,παρ' όλην την συνειθισμένη τουστάσεως και ηλικίας εναρμόνισιν,

Il avait fumé toutes ses cigarettes.Une si longue attente l'épuisait. Car comme il était seul, depuis des heures entières,Des pensées inopportunes sur sa vie dévoyéeCommencèrent, aussi, à s'emparer de lui.

Mais lorsqu'il vit entrer son ami, aussitôt la fatigue, l'ennui, les pensées inopportunes s'évanouirent.

Son ami apporta une nouvelle inattendue ;Il avait gagné soixante livres au tripot.

Leur beau visage, leur jeunesse merveilleuse,L'amour affectueux qui les unissait,Furent rafraîchis, ranimés, fortifiésPar les soixante livres du tripot.

Et, pleins de joie et de vigueur, radieux de beauté,Ils se rendirent, non pas dans leur honnêtes familles,Où, d'ailleurs, on ne voulait même plus d'eux,Mais dans une maison de débauche qui leur était familière, d'allure spéciale ; ils demandèrent une chambre et des boissons coûteuses, et se remirent à boire.

Et, lorsque les boissons coûteuses furent épuisées,Lorsqu'il fut près de quatre heures, ils se livrèrent,Heureux, à l'amour.

Jours de 1901

Il y avait en lui ceci d'uniqueque malgré une vie dissolue,une grande expérience des choses de l'amourfaçonnée au fil du temps,

Page 60: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

ετύχαιναν στιγμές - πλην βέβαιασπανιότατες - που την εντύπωσινέδιδε σάρκας σχεδόν άθικτης.

Των είκοσι εννιά του χρόνων η εμορφιάη τόσο από την ηδονή δοκιμασμένη,ήταν στιγμές που θύμιζε παράδοξαέφηβο που - κάπως αδέξια - στην αγάπηπρώτη φορά το αγνό του σώμα παραδίδει.

Ουκ έγνως

Για τες θρησκευτικές μας δοξασίες -ο κούφος Ιουλιανός είπεν «Ανέγνων, έγνων,κατέγνων». Τάχατες μας εκμηδένισεμε το «κατέγνων» του, ο γελοιωδέστατος.

Τέτοιες ξυπνάδες όμως πέρασι δεν έχουνε σ' εμάςτους Χριστιανούς. «Ανέγνως, αλλ' ουκ έγνως· ει γαρ έγνως,ουκ αν κατέγνως» απαντήσαμεν αμέσως.

Ένας νέος, της Τέχνης του Λόγου - στο 24ον έτος του

Όπως μπορείς πια δούλεψε, μυαλό.-Τον φθείρει αυτόν μια απόλαυσις μισή.Είναι σε μια κατάστασι εκνευριστική.Φιλεί το πρόσωπο το αγαπημένο κάθε μέρα,τα χέρια του είναι πάνω στα πιο εξαίσια μέλη.

Ποτέ του δεν αγάπησε με τόσο μέγαπάθος. Μα λείπει η ωραία πραγμάτωσιςτου έρωτος· λείπει η πραγμάτωσιςπου πρέπει νάναι κι απ' τους δυο μ' έντασιν επιθυμητή.

(Δεν είν' ομοίως δοσμένοι στην ανώμαλη ηδονή κ' οι δυο. Μονάχ' αυτόν κυρίεψε απολύτως).

Και φθείρεται, και νευρίασε εντελώς.Εξ άλλου είναι κι άεργος· κι αυτό πολύ συντείνει.Κάτι μικρά χρηματικά ποσάμε δυσκολία δανείζεται (σχεδόντα ζητιανεύει κάποτε) και ψευτοσυντηρείται.Φιλεί τα λατρεμένα χείλη· πάνωστο εξαίσιο σώμα - που όμως τώρα νοιώθειπως στέργει μόνον - ηδονίζεται.Κ' έπειτα πίνει και καπνίζει· πίνει και καπνίζει·και σέρνεται στα καφενεία ολημερίς,σέρνει με ανία της εμορφιάς του το μαράζι.-Όπως μπορείς πια δούλεψε, μυαλό.

par instants - très rares –il donnait l'impression d'une chair virginale.

Sa beauté de vingt-neuf ans,si éprouvée par le stupredonnait étrangement en ces momentsl'impression d'un adolescent qui, avec maladresse,livre son corps à l'amour pour la première fois.

Tu n'as rien compris

Sur nos croyances religieuses -le présomptueux Julien a décrété "J'ai lu, compris,et désapprouve". Comme si avec ce "désapprouve"il nous avait anéanti, le pitre.

Espiègleries qui ne passent pas chez nous,les Chrétiens. "Tu as lu, mais tu n'a rien compris,car si tu avais compris, tu n'aurais point désapprouvé", avons-nous rétorqué aussitôt.

Un jeune artisan du verbe en 24ème année….

Maintenant, mon esprit, travaille comme tu peux.Lui-même, une jouissance non partagée le ronge.La situation lui met les nerfs a bout.Chaque jour il baise le visage aimé,Ses mains se posent sur des membres exquis ;

Jamais encore il n'a aimé avec une aussi véhémente passion. Mais il manque le bel accomplissement de l'Amour, il manque l'accomplissementQu'ils devraient vouloir l'un et l'autre avec ferveur ;

Ils ne se sont pas adonnés pareillement au plaisir pervers : lui seul en est totalement la proie.

Et il se ronge. Et il est à bout de nerf.De plus, il est sans travail, ce qui n'arrange pas les choses. Il emprunte, non sans peine, de menues sommes. Parfois il mendie presque, et tant bien que mal il subsiste.Il baise les lèvres adorées.Sur ce corps sublime mais qui, il le ressent à cette heure, ne fait que consentir, il jouit.Ensuite il boit et il fume, il boit et il fume,Et tout le long du jour il traîne dans les cafés,Il traîne avec ennui le vague-à-l'âme de sa beauté.Maintenant, mon esprit, travaille comme tu peux.

Page 61: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εν Σπάρτη

Δεν ήξερεν ο βασιλεύς Κλεομένης, δεν τολμούσε-δεν ήξερε έναν τέτοιον λόγο πώς να πειπρος την μητέρα του: ότι απαιτούσε ο Πτολεμαίοςγια εγγύησιν της συμφωνίας των ν' αποσταλεί κι αυτήεις Αίγυπτον και να φυλάττεται·λίαν ταπεινωτικόν, ανοίκειον πράγμα.Κι όλο ήρχονταν για να μιλήσει· κι όλο δίσταζε.Κι όλο άρχιζε να λέγει· κι όλο σταματούσε.

Μα η υπέροχη γυναίκα τον κατάλαβε(είχεν ακούσει κιόλα κάτι διαδόσεις σχετικές),και τον ενθάρρυνε να εξηγηθεί.Και γέλασε· κ' είπε βεβαίως πιαίνει.Και μάλιστα χαίρονταν που μπορούσε νάναιστο γήρας της οφέλιμη στην Σπάρτη ακόμη.

Όσο για την ταπείνωσι - μα αδιαφορούσε.Το φρόνημα της Σπάρτης ασφαλώς δεν ήταν ικανόςνα νοιώσει ένας Λαγίδης χθεσινός·όθεν κ' η απαίτησίς του δεν μπορούσεπραγματικώς να ταπεινώσει ΔέσποινανΕπιφανή ως αυτήν· Σπαρτιάτου βασιλέως μητέρα.

Εικών εικοσιτριετούς νέου καμωμένηαπό φίλον του ομήλικα, ερασιτέχνην

Τελείωσε την εικόνα χθες μεσημέρι. Τώραλεπτομερώς την βλέπει. Τον έκαμε με γκρίζορούχο ξεκουμπωμένο, γκρίζο βαθύ· χωρίςγελέκι και κραβάτα. Μ' ένα τριανταφυλλίπουκάμισο· ανοιγμένο, για να φανεί και κάτιαπό την εμορφιά του στήθους, του λαιμού.

Το μέτωπο δεξιά ολόκληρο σχεδόνσκεπάζουν τα μαλλιά του, τα ωραία του μαλλιά(ως είναι η χτενισιά που προτιμά εφέτος).Υπάρχει ο τόνος πλήρως ο ηδονιστικόςπου θέλησε να βάλει σαν έκανε τα μάτια,σαν έκανε τα χείλη... Το στόμα του, τα χείληπου για εκπληρώσεις είναι ερωτισμού εκλεκτού.

Portrait d'un jeune homme de vingt-trois ans,Peint par un camarade de son âge, artiste amateur…

Hier, à midi, il a fini ce portrait. Maintenant, il l'examine attentivement. Il l'a peint dans un veston déboutonné, Gris foncé, sans gilet, ni cravate. Une chemise rose, échancrée, pour laisser entrevoir la beauté de la poitrine et du cou.

Du côté droit, la masse des beaux cheveux descend très bas sur le front( c'est ainsi qu'il les porte en ce moment).Elle est bien là, l'expression qu'il a essayé de rendre quand il a peint les yeux et les lèvres…. Cette bouche, ces lèvresFaçonnées pour les plus subtiles voluptés.

Page 62: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.

Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικίαδεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,και μ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρόςνα φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολίαείναι που κάμνουνε μια ιστορίαμεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταίαυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέδεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·η κατοχή σας είν' επισφαλής:η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,κι από την άλληνα την συναφή,κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,να δούμε τι απομένει πια, μετάτόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.Να μη βιαζόμεθα· είν' επικίνδυνον πράγμα η βία.Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;Και τέλος πάντων, να, τραβούμ' εμπρός.

Dans une grande colonie grecque, 200 av. J.C.

Certes, il serait exagéré de dire que dans la Colonie les choses vont à souhait. Ainsi, et malgré quelques progrès,nous ne pouvons que prêter l'oreille à ceux qui insistent qu'il est grand temps de s'adresser à quelqu'un de compétant en matière de Réformes.

Cependant, il y a l'inconvénientqu'ils sont trop portés, - ces Réformateurs! -à faire un drame en toute occasion.(Ah! si l'on pouvait se passer d'eux!)Au moindre détail, ils trouvent prétextepour questionner, fouiller, investigueret prescrire des réformes radicales,insistant que, illico presto, elles soient mises sur pied.

Ils préconisent aussi des sacrifices:Renoncez à tel territoire,cette possession paraît précaireet ne peut qu'amener des ennuis.Aussi, cette source de revenus peut avoir des effets pervers et donc cette autre qui en dépend,et puis celle-là, par voie de conséquence,substantielles peut-être, mais que faire,tout risque prévisible doit être évité.

Puis, plus ils jaugent et ils contrôlent,plus ils trouvent superfluesdes choses dont on ne peut pourtant se séparer.

Lorsqu'enfin ils quittent la scène,ayant tout défini, corrigé, amputéet pris des honoraires bien mérités,il ne nous reste qu'à constater ce qui subsisted'un tel acharnement chirurgical.

Peut-être la décision serait-elle prématurée,toute hâte est dangereuse, on peut la regretter.Il est certes malheureux, que, dans la Colonie,il se pose tant de problèmes - mais, n'est pas là le lot de toute entreprise humaine? Puis, - ne faut-il pas le dire aussi? -quoi qu'il en soit, nous allons de l'avant.

Page 63: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

Άρεσε γενικώς στην Αλεξάνδρεια,τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,ο ηγεμών εκ Δυτικής ΛιβύηςΑριστομένης, υιός του Μενελάου.Ως τ' όνομά του, κ' η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλάδεν τες επιζητούσεν· ήταν μετριόφρων.Αγόραζε βιβλία ελληνικά,ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,κ' οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.

Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,έμαθ' επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·κ' έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόνχαλάσει την καλούτσικην εντύπωσιμιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,κ' οι Αλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι' αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά·κ' έπληττεν ουκ ολίγον έχονταςκουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.

Κίμων Λεάρχου, 22 ετών, σπουδαστήςΕλληνικών γραμμάτων (εν Κυρήνη)

« Το τέλος μου επήλθε ότε ήμουν ευτυχής.Ο Ερμοτέλης με είχε αχώριστόν του φίλον.Τες ύστατές μου μέρες, μ' όλο που προσποιούντανπως δεν ανησυχούσε, ένοιωνα εγώ συχνάτα μάτια του κλαμένα. Σαν νόμιζε που λίγοείχ' αποκοιμηθεί, έπεφτεν ως αλλόφρωνστης κλίνης μου το άκρον. Αλλ' ήμεθαν κ' οι δυονέοι μιας ηλικίας, είκοσι τριώ ετών.Προδότις είναι η Μοίρα. Ίσως κανένα πάθοςάλλο τον Ερμοτέλη νάπαιρνεν από μένα.Τελείωσα καλώς· εν τη αμερίστω αγάπη.»-

Το επιτύμβιον τούτο Μαρύλου Αριστοδήμουαποθανόντος προ μηνός στην Αλεξάνδρεια,έλαβα εγώ πενθών, ο εξάδελφός του Κίμων.Με το έστειλεν ο γράψας γνωστός μου ποιητής.Με το έστειλ' επειδή ήξερε συγγενήςότ' ήμουν του Μαρύλου: δεν ήξερε άλλο τι.

Page 64: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Είν' η ψυχή μου πλήρης λύπης για τον Μαρύλο.Είχαμε μεγαλώσει μαζύ, σαν αδελφοί.Βαθυά μελαγχολώ. Ο πρόωρος θάνατός τουκάθε μνησικακίαν μου έσβυσ' εντελώς...κάθε μνησικακίαν για τον Μαρύλο - μ' όλοπου με είχε κλέψει την αγάπη του Ερμοτέλη,που κι αν με θέλει τώρα ο Ερμοτέλης πάλιδεν θάναι διόλου το ίδιο. Ξέρω τον χαρακτήρατον ευπαθή που έχω. Το ίνδαλμα του Μαρύλουθάρχεται ανάμεσό μας, και θα νομίζω πουμε λέγει, Ιδού είσαι τώρα ικανοποιημένος.Ιδού τον ξαναπήρες ως εποθούσες, Κίμων.Ιδού δεν έχεις πια αφορμή να με διαβάλλεις.

Εν πορεία προς την Σινώπην

Ο Μιθριδάτης, ένδοξος και κραταιός,μεγάλων πόλεων ο κύριος,κάτοχος ισχυρών στρατών και στόλων,πηγαίνοντας προς την Σινώπην πέρασε από δρόμονεξοχικόν, πολύ απόκεντρονόπου ένας μάντις είχε κατοικίαν.

Έστειλεν αξιωματικό του ο Μιθριδάτηςτον μάντι να ρωτήσει πόσα θ' αποκτήσει ακόμηστο μέλλον αγαθά, πόσες δυνάμεις άλλες.

Έστειλεν αξιωματικό του, και μετάπρος την Σινώπην την πορεία του ξακολούθησε.

Ο μάντις αποσύρθηκε σ' ένα δωμάτιο μυστικό.Μετά περίπου μισήν ώρα βγήκεπερίφροντις, κ' είπε στον αξιωματικό,«Ικανοποιητικώς δεν μπόρεσα να διευκρινίσω.Κατάλληλη δεν είν' η μέρα σήμερα.Κάτι σκιώδη πράγματα είδα. Δεν κατάλαβα καλά.-Μα ν' αρκεσθεί, φρονώ, με τόσα που έχει ο βασιλεύς.Τα περισσότερα εις κινδύνους θα τον φέρουν.Θυμήσου να τον πεις αυτό, αξιωματικέ:με τόσα που έχει, προς θεού, ν' αρκείται!Η τύχη ξαφνικές έχει μεταβολές.Να πεις στον βασιλέα Μιθριδάτη:λίαν σπανίως βρίσκεται ο εταίρος του προγόνου τουο ευγενής, που εγκαίρως με την λόγχην γράφειστο χώμα επάνω το σωτήριον Φεύγε Μιθριδάτα».

Page 65: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Μέρες του 1909, '10, και '11

Ενός τυραννισμένου, πτωχοτάτου ναυτικού(από νησί του Αιγαίου Πελάγους) ήταν υιός.Εργάζονταν σε σιδερά. Παληόρουχα φορούσε.Σχισμένα τα ποδήματά του της δουλειάς κ' ελεεινά.Τα χέρια του ήσαν λερωμένα από σκουριές και λάδια.

Το βραδυνό, σαν έκλειε το μαγαζί,αν ήταν τίποτε να επιθυμεί πολύ,καμιά κραβάτα κάπως ακριβή,καμιά κραβάτα για την Κυριακή,ή σε βιτρίνα αν είχε δει και λαχταρούσεκανένα ωραίο πουκάμισο μαβί,το σώμα του για ένα τάλληρο ή δυο πουλούσε.

Διερωτώμαι αν στους αρχαίους καιρούςείχεν η ένδοξη Αλεξάνδρεια νέον πιο περικαλλή,πιο τέλειο αγόρι από αυτόν - που πήε χαμένος:δεν έγινε, εννοείται, άγαλμά του ή ζωγραφιά·στο παληομάγαζο ενός σιδερά ριχμένος,γρήγορ' απ' την επίπονη δουλειά,κι από λαϊκή κραιπάλη, ταλαιπωρημένη, είχε φθαρεί.

Μύρης· Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ.

Την συμφορά όταν έμαθα, που ο Μύρης πέθανε,πήγα στο σπίτι του, μ'όλο που το αποφεύγωνα εισέρχομαι στων Χριστιανών τα σπίτια,προ πάντων όταν έχουν θλίψεις ή γιορτές.

Στάθηκα σε διάδρομο. Δεν θέλησανα προχωρήσω πιο εντός, γιατί αντελήφθηνπου οι συγγενείς του πεθαμένου μ' έβλεπανμε προφανή απορίαν και με δυσαρέσκεια.

Τον είχανε σε μια μεγάλη κάμαρηπου από την άκρην όπου στάθηκαείδα κομμάτι· όλο τάπητες πολύτιμοι,και σκεύη εξ αργύρου και χρυσού.

Στέκομουν κ' έκλαια σε μια άκρη του διαδρόμου.Και σκέπτομουν που η συγκεντρώσεις μας κ' η εκδρομέςχωρίς τον Μύρη δεν θ' αξίζουν πια·και σκέπτομουν που πια δεν θα τον δωστα ωραία κι άσεμνα ξενύχτια μαςνα χαίρεται, και να γελά, και ν' απαγγέλλει στίχουςμε την τελεία του αίσθησι του ελληνικού ρυθμού·και σκέπτομουν που έχασα για πάντατην εμορφιά του, που έχασα για πάντατον νέον που λάτρευα παράφορα.

Page 66: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κάτι γρηές, κοντά μου, χαμηλά μιλούσαν γιατην τελευταία μέρα που έζησε -στα χείλη του διαρκώς τ' όνομα του Χριστού,στα χέρια του βαστούσ' έναν σταυρό. -Μπήκαν κατόπι μες στην κάμαρητέσσαρες Χριστιανοί ιερείς, κ' έλεγαν προσευχέςενθέρμως και δεήσεις στον Ιησούν,ή στην Μαρίαν (δεν ξέρω την θρησκεία του καλά).

Γνωρίζαμε, βεβαίως, που ο Μύρης ήταν Χριστιανός.Από την πρώτην ώρα το γνωρίζαμε, ότανπρόπερσι στην παρέα μας είχε μπει.Μα ζούσεν απολύτως σαν κ' εμάς.Απ' όλους μας πιο έκδοτος στες ηδονές·σκορπώντας αφειδώς το χρήμα του στες διασκεδάσεις.Για την υπόληψι του κόσμου ξένοιαστος,ρίχνονταν πρόθυμα σε νύχτιες ρήξεις στες οδούςόταν ετύχαινε η παρέα μαςνα συναντήσει αντίθετη παρέα.Ποτέ για την θρησκεία του δεν μιλούσε.Μάλιστα μια φορά τον είπαμεπως θα τον πάρουμε μαζύ μας στο Σεράπιον.Όμως σαν να δυσαρεστήθηκεμ' αυτόν μας τον αστεϊσμό: θυμούμαι τώρα.Α κι άλλες δυο φορές τώρα στον νου μου έρχονται.Όταν στον Ποσειδώνα κάμναμε σπονδές,τραβήχθηκε απ' τον κύκλο μας, κ' έστρεψε αλλού το βλέμμα.Όταν ενθουσιασμένος ένας μαςείπεν, Η συντροφιά μας νάναι υπότην εύνοιαν και την προστασίαν του μεγάλου,του πανωραίου Απόλλωνος - ψιθύρισεν ο Μύρης(οι άλλοι δεν άκουσαν) «τη εξαιρέσει εμού».

Οι Χριστιανοί ιερείς μεγαλοφώνωςγια την ψυχή του νέου δέονταν. -Παρατηρούσα με πόση επιμέλεια,και με τι προσοχήν εντατικήστους τύπους της θρησκείας τους, ετοιμάζοντανόλα για την χριστιανική κηδεία.Κ' εξαίφνης με κυρίευσε μια αλλόκοτηεντύπωσις. Αόριστα, αισθανόμουνσαν νάφευγεν από κοντά μου ο Μύρης·αισθανόμουν που ενώθη, Χριστιανός,με τους δικούς του, και που γένομουνξένος εγώ, ξένος πολύ· ένοιωθα κιόλαμια αμφιβολία να με σιμώνει: μήπως κ' είχα γελασθείαπό το πάθος μου, και πάντα του ήμουν ξένος. -Πετάχθηκα έξω απ' το φρικτό τους σπίτι,έφυγα γρήγορα πριν αρπαχθεί, πριν αλλοιωθείαπ' την χριστιανοσύνη τους η θύμηση του Μύρη.

Page 67: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Αλέξανδρος Ιανναίος, και Αλεξάνδρα

Επιτυχείς και πλήρως ικανοποιημένοι,ο βασιλεύς Αλέξανδρος Ιανναίος,κ' η σύζυγός του η βασίλισσα Αλεξάνδραπερνούν με προπορευομένην μουσικήνκαι με παντοίαν μεγαλοπρέπειαν και χλιδήν,περνούν απ' τες οδούς της Ιερουσαλήμ.Ετελεσφόρησε λαμπρώς το έργονπου άρχισαν ο μέγας Ιούδας Μακκαβαίοςκ' οι τέσσαρες περιώνυμοι αδελφοί του·και που μετά ανενδότως συνεχίσθη εν μέσωπολλών κινδύνων και πολλών δυσχερειών.Τώρα δεν έμεινε τίποτε το ανοίκειον.Έπαυσε κάθε υποταγή στους αλαζόναςμονάρχας της Αντιοχείας. Ιδούο βασιλεύς Αλέξανδρος Ιανναίος,κ' η σύζυγός του η βασίλισσα Αλεξάνδρακαθ' όλα ίσοι προς τους Σελευκίδας.Ιουδαίοι καλοί, Ιουδαίοι αγνοί, Ιουδαίοι πιστοί - προ πάντων.Αλλά, καθώς που το απαιτούν η περιστάσεις,και της ελληνικής λαλιάς ειδήμονες·και μ' Έλληνας και μ' ελληνίζονταςμονάρχας σχετισμένοι - πλην σαν ίσοι, και ν' ακούεται.Τωόντι ετελεσφόρησε λαμπρώς,ετελεσφόρησε περιφανώςτο έργον που άρχισαν ο μέγας Ιούδας Μακκαβαίοςκ' οι τέσσαρες περιώνυμοι αδελφοί του.

Ωραία λουλούδια και άσπρα ως ταίριαζαν πολύ

Μπήκε στο καφενείο όπου επήγαιναν μαζύ. -Ο φίλος του εδώ προ τριώ μηνών του είπε,«Δεν έχουμε πεντάρα. Δυο πάμπτωχα παιδιάείμεθα - ξεπεσμένοι στα κέντρα τα φθηνά.Σ' το λέγω φανερά, με σένα δεν μπορώνα περπατώ. Ένας άλλος, μάθε το, με ζητεί.»Ο άλλος του είχε τάξει δυο φορεσιές, και κάτιμεταξωτά μαντήλια.- Για να τον ξαναπάρειεχάλασε τον κόσμο, και βρήκε είκοσι λίρες.Ήλθε ξανά μαζύ του για τες είκοσι λίρες·μα και, κοντά σ' αυτές, για την παληά φιλία,για την παληάν αγάπη, για το βαθύ αίσθημά των.-Ο «άλλος» ήταν ψεύτης, παληόπαιδο σωστό·μια φορεσιά μονάχα του είχε κάμει, καιμε το στανιό και τούτην, με χίλια παρακάλια.

Μα τώρα πια δεν θέλει μήτε τες φορεσιές,και μήτε διόλου τα μεταξωτά μαντήλια,και μήτε είκοσι λίρες, και μήτε είκοσι γρόσια.Την Κυριακή τον θάψαν, στες δέκα το πρωϊ.

Fleurs belles et blanches comme il seyait...

Il entra au café qu’ils fréquentaient ensemble. -Son ami lui avait dit, il y a trois mois déjà“Nous n’avons plus un sou, pauvres hères que nous sommes voués au quotidien de tristes tripots.Voilà, c’est sans détours, je ne peux continuerà vivre avec toi, un autre, sache-le, me veut”.L’autre l’avait appâté avec deux complets neufset quelques écharpes de soie.- Afin de le reprendreil remua ciel et terre pour emprunter vingt livres.Et il revint à lui pour les vingt livres bien sûr;mais aussi il revint pour leur vieille amitiépour leur amour à eux, leur profond sentiment.-L’ “autre”, n’était qu’un menteur une espèce de filou;ce n’est qu’un seul complet qu’il put lui arracheren insistant beaucoup, à force de quémander.

Mais à présent il n’a que faire de complets neufs,il n’a que faire d’écharpes, aussi fines soient-elles,ni de vingt livres non plus ni même de vingt shillings.Dimanche on l’enterra à dix heures du matin.

Page 68: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Την Κυριακή τον θάψαν: πάει εβδομάς σχεδόν.

Στην πτωχική του κάσα του έβαλε λουλούδια,ωραία λουλούδια κι άσπρα ως ταίριαζαν πολύστην εμορφιά του και στα είκοσι δυο του χρόνια.

Όταν το βράδυ επήγεν - έτυχε μια δουλειά,μια ανάγκη του ψωμιού του - στο καφενείον όπουεπήγαιναν μαζύ: μαχαίρι στην καρδιά τουτο μαύρο καφενείο όπου επήγαιναν μαζύ.

Άγε, ω βασιλεύ Λακεδαιμονίων

Δεν καταδέχονταν η Κρατησίκλειαο κόσμος να την δει να κλαίει και να θρηνεί·και μεγαλοπρεπής εβάδιζε και σιωπηλή.Τίποτε δεν απόδειχνε η ατάραχη μορφή τηςαπ' τον καϋμό και τα τυράννια της.Μα όσο και νάναι μια στιγμή δεν βάσταξε·και πριν στο άθλιο πλοίο μπει να πάει στην Αλεξάνδρεια,πήρε τον υιό της στον ναό του Ποσειδώνος,και μόνοι σαν βρεθήκαν τον αγκάλιασεκαι τον ασπάζονταν, «διαλγούντα», λέγειο Πλούταρχος, «και συντεταραγμένον».Όμως ο δυνατός της χαρακτήρ επάσχισε·και συνελθούσα η θαυμασία γυναίκαείπε στον Κλεομένη «Άγε, ω βασιλεύΛακεδαιμονίων, όπως, επάν έξωγενώμεθα, μηδείς ίδη δακρύονταςημάς μηδέ ανάξιόν τι της Σπάρτηςποιούντας. Τούτο γαρ εφ' ημίν μόνον·αι τύχαι δε, όπως αν ο δαίμων διδώ, πάρεισι.»

Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το «διδώ».

Στον ίδιο χώρο

Οικίας περιβάλλον, κέντρων, συνοικίαςπου βλέπω κι όπου περπατώ· χρόνια και χρόνια.

Σε δημιούργησα μες σε χαρά και μες σε λύπες:με τόσα περιστατικά, με τόσα πράγματα.

Κ' αισθηματοποιήθηκες ολόκληρο, για μένα.

On l’enterra Dimanche il y a presqu’une semaine.

Sur son cercueil de pauvre il posa quelques fleurs,fleurs belles et blanches, la fraîcheur qui seyaità sa belle jeunesse, ses vingt et deux années.

Lorsqu’il entra le soir -il fallait bien s’ y rendre,pour quelque affaire de sous- dans ce même caféqu’ils fréquentaient ensemble: cet endroit fatidiquetelle une lame glacée lui pénétra le coeur.

Dans les mêmes lieux

Ambiance de la maison, des cafés, du quartiervus et fréquentés; depuis tout ce temps.

Je t'ai pétri dans la joie et dans les peinesd'événements multiples, de tant de choses.

Et leur émotion se fondit en moi.

Page 69: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Ο καθρέπτης στην είσοδο

Το πλούσιο σπίτι είχε στην είσοδοέναν καθρέπτη μέγιστο, πολύ παλαιό·τουλάχιστον προ ογδόντα ετών αγορασμένο.

Ένα εμορφότατο παιδί, υπάλληλος σε ράπτη(τες Κυριακές, ερασιτέχνης αθλητής),στέκονταν μ' ένα δέμα. Το παρέδοσεσε κάποιον του σπιτιού, κι αυτός το πήγε μέσανα φέρει την απόδειξι. Ο υπάλληλος του ράπτηέμεινε μόνος, και περίμενε.Πλησίασε στον καθρέπτη και κυττάζοντανκ' έσιαζε την κραβάτα του. Μετά πέντε λεπτάτου φέραν την απόδειξι. Την πήρε κ' έφυγε.

Μα ο παλαιός καθρέπτης που είχε δει και δει,κατά την ύπαρξίν του την πολυετή,χιλιάδες πράγματα και πρόσωπα·μα ο παλαιός καθρέπτης τώρα χαίρονταν,κ' επαίρονταν που είχε δεχθεί επάνω τουτην άρτιαν εμορφιά για μερικά λεπτά.

Ρωτούσε για την ποιότητα

Απ' το γραφείον όπου είχε προσληφθείσε θέση ασήμαντη και φθηνοπληρωμένη(ως οκτώ λίρες το μηνιάτικό του: με τα τυχερά)βγήκε σαν τέλεψεν η έρημη δουλειάπου όλο το απόγευμα ήταν σκυμένος:βγήκεν η ώρα επτά, και περπατούσε αργάκαι χάζευε στον δρόμο.- Έμορφος·κ' ενδιαφέρων: έτσι που έδειχνε φθασμένοςστην πλήρη του αισθησιακήν απόδοσι.Τα είκοσι εννιά, τον περασμένο μήνα τα είχε κλείσει.

Εχάζευε στον δρόμο, και στες πτωχικέςπαρόδους που οδηγούσαν προς την κατοικία του.

Περνώντας εμπρός σ' ένα μαγαζί μικρόόπου πουλιούνταν κάτι πράγματαψεύτικα και φθηνά για εργατικούς,είδ' εκεί μέσα ένα πρόσωπο, είδε μια μορφήόπου τον έσπρωξαν και εισήλθε, και ζητούσετάχα να δει χρωματιστά μαντήλια.

Ρωτούσε για την ποιότητα των μαντηλιώνκαι τι κοστίζουν· με φωνή πνιγμένη,σχεδόν σβυσμένη απ' την επιθυμία.Κι ανάλογα ήλθαν η απαντήσεις,αφηρημένες, με φωνή χαμηλωμένη,με υπολανθάνουσα συναίνεσι.

Le miroir dans le vestibule…

Un grand miroir très ancien,Acheté voici au moins quatre vingts ans,Ornait le vestibule de cette riche maison.

Un très beau jeune homme, employé chez un tailleur, le dimanche athlète amateur,se trouvait là avec un paquet. Il le remit à quelqu'un de la maison qui l'emporta à l'intérieurpour chercher le reçu. Le garçon tailleur resta seul et attendit.Il s'approcha du miroir, s'y regarda,Et ajusta sa cravate. Cinq minutes plus tard on lui apporta le reçu. Il le prit et s'en alla.

Mais le vieux miroir qui avait vu et vuDurant sa longue existence,Des milliers d'objets et de visages,Mais le vieux miroir, maintenant, se réjouissaitEt s'enorgueillissait d'avoir reflété,Durant quelques minutes, la beauté parfaite.

Page 70: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Όλο και κάτι έλεγαν για την πραγμάτεια - αλλάμόνος σκοπός: τα χέρια των ν' αγγίζουνεπάνω απ' τα μαντήλια· να πλησιάζουντα πρόσωπα, τα χείλη σαν τυχαίως·μια στιγμιαία στα μέλη επαφή.

Γρήγορα και κρυφά, για να μη νοιώσειο καταστηματάρχης που στο βάθος κάθονταν.

Ας φρόντιζαν

Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.Αυτή η μοιραία πόλις, η Αντιόχειαόλα τα χρήματά μου τάφαγε:αυτή η μοιραία με τον δαπανηρό της βίο.

Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος(ξέρω και παραξέρω Αριστοτέλη, Πλάτωνα·τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό,τι κι αν πεις).Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,κ' έχω φιλίες με αρχηγούς των μισθοφόρων.Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι·κάπως γνωρίζω (κ' είναι τούτο χρήσιμον) τα εκεί:του Κακεργέτη βλέψεις, και παληανθρωπιές, και τα λοιπά.

Όθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάταενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,την προσφιλή πατρίδα μου Συρία.

Σ' ό,τι δουλειά με βάλουν θα πασχίσωνα είμαι στην χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν' η πρόθεσίς μου.Αν πάλι μ' εμποδίσουνε με τα συστήματά τους -τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;αν μ' εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.

Θ' απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,κι αν ο μωρός αυτός δεν μ' εκτιμήσει,θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.

Θα με θελήσει πάντως ένας απ' τους τρεις.

Κ' είν' η συνείδησίς μου ήσυχηγια το αψήφιστο της εκλογής.Βλάπτουν κ' οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.

Les dieux n'avaient qu'à pourvoir...

C’est la limite de l’indigence!Cette ville fatale, Antioche,- ses coûteuses extravagances -ont épuisé toutes mes ressources.

Mais je suis jeune, en forme excellenteet le grec (fort de Platon et d’Aristote)je le manie habilement.De même des orateurs et de poètes: je jongle avec! Qui plus est, les affaires militaires me sont familières - j’ai mes entrées chez le chef des mercenaires - et pour l’administration, c’est pareil.L’année passée, six mois à Alexandriem’ont renseigné sur leur cuisine là-bas:visées de Kakergètes, intrigues, coups baset tout le reste - des choses fort utiles à savoir.

Je m’estime donc pleinement qualifiépour servir ce pays,ma très chère patrie la Syrie.

Quoi qu’ils me confient, je ferai mon possiblepour rendre service au pays. L’intention est ferme.Si, toutefois, ils m’empêchaient - leurs systèmes, on les connaît! si, avec leur incurie chronique ils m’empêchaient, à qui la faute?

A Zavinas d’abord j’irai m’adresseret si jamais, ce crétin, boudait mes services,à Grypos, son rival, je me présenterai.A supposer qu’il ne sache, cet imbécile, m’apprécier,aussitôt chez Hyrkanos j’irai sonner.

De toute façon, parmi les trois quelqu’un voudra de moi.

Et à présent qu’on ne me raconte pas que, quant au choix, je ne fus pas gêné: moi, je prétends avoir la conscience tranquille: tous les trois, pour la Syrie, sont tout aussi néfastes.

Page 71: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Αλλά, κατεστραμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοίνα δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.Μετά χαράς θα πήγαινα μ' αυτόν.

Κατά τες συνταγές αρχαίων Ελληνοσύρων μάγων

«Ποιό απόσταγμα να βρίσκεται από βόταναγητεύματος», είπ' ένας αισθητής,«ποιό απόσταγμα κατά τες συνταγέςαρχαίων Ελληνοσύρων μάγων καμωμένοπου για μια μέρα (αν περισσότεροδεν φθάν' η δύναμίς του), ή και για λίγην ώρατα είκοσι τρία μου χρόνια να με φέρειξανά· τον φίλον μου στα είκοσι δυο του χρόνιανα με φέρει ξανά -- την εμορφιά του, την αγάπη του.

»Ποιό απόσταγμα να βρίσκεται κατά τες συνταγέςαρχαίων Ελληνοσύρων μάγων καμωμένοπου, σύμφωνα με την αναδρομήν,και την μικρή μας κάμαρη να επαναφέρει.»

Στα 200 π.Χ.

«Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων»-

Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμεπως θ' αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτηγια την επιγραφήν αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάταιγια να τους οδηγούν και για να τους προστάζουνσαν πολυτίμους υπηρέτας. Άλλωστεμια πανελλήνια εκστρατεία χωρίςΣπαρτιάτη βασιλέα γι' αρχηγόδεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.Α βεβαιότατα «πλην Λακεδαιμονίων».

Είναι κι αυτή μιά στάσις. Νοιώθεται.

Έτσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό·και στην Ισσό μετά· και στην τελειωτικήτην μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατόςπου στ' Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:που απ' τ' Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ' εσαρώθη.Κι απ' την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,την νικηφόρα, την περίλαμπρη,την περιλάλητη, την δοξασμένη

Et puis pour moi, homme ruiné, quelle est l’alternative? Je cherche aussi, le pauvre, à me caser. Les dieux puissants n’avaient qu’à y pourvoir.Un quatrième, qui, lui, serait le bon;avec joie, s’il existait, j’irais auprès de lui.

Selon les préceptes des anciens mages grecs de Syrie…

Quelle essence d'herbe magiquePourrait-on découvrir, dit un esthète,Quelle essence préparée selon les préceptes des anciens mages Grecs de Syrie,Qui pour un jour, puisque semble-t-il, d'avantage n'est pas en leur pouvoir, ou même pour une petite heure, me rendrait mes vingt trois ans ?Et mon ami, et ses vingt-deux ans,Sa beauté, son amour ?

Quelle essence pourrait-on découvrir, préparée selon les préceptes des anciens mages grecs de Syrie qui, conjointement à cette restitution,Me rendrait aussi notre petite chambre ?

En 200 av. J.C.

"Alexandre de Philippe et les Grecs, à l'exception des Lacédémoniens".

A Sparte, on peut l'imaginer, ils n'en avaient cure de cette inscription: "A l'exception des Lacédémoniens".Ce n'était pas aux Spartiates d'être dirigés, recevoir des ordres comme serviteurs précieux. Par ailleursune expédition panhellénique dont le chefne serait pas un roi de Spartene leur paraissait pas d'importance. Donc,certainement "A l'exception des Lacédémoniens".

C'est aussi une attitude, ça peut se concevoir.

Ainsi, à l'exception des Lacédémoniens à Granikos;et à Issos plus tard; et dans la bataille décisive,à Arbèles, quand la terrible armée levée par les Perses pour assurer leur victoire fut décimée:partie d'Arbèles pour vaincre, et décimée.Et de cette admirable expédition panhellénique- la victorieuse, la prestigieuse, la renommée, la glorieuse

Page 72: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,την απαράμιλλη: βγήκαμ' εμείς·ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας.

Εμείς· οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,οι Σελευκείς, κ' οι πολυάριθμοιεπίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,κ' οι εν Μηδία, κ' οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.Με τες εκτεταμένες επικράτειες,με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιάως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς.

Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

Μέρες του 1908

Τον χρόνο εκείνον βρέθηκε χωρίς δουλειά·και συνεπώς ζούσεν απ' τα χαρτιά,από το τάβλι, και τα δανεικά.

Μια θέσις, τριώ λιρών τον μήνα, σε μικρόχαρτοπωλείον του είχε προσφερθεί.Μα την αρνήθηκε, χωρίς κανένα δισταγμό.Δεν έκανε. Δεν ήτανε μισθός γι' αυτόν,νέον με γράμματ' αρκετά, και είκοσι πέντ' ετών.

Δυό, τρία σελίνια την ημέρα κέρδιζε, δεν κέρδιζε.Από χαρτιά και τάβλι τί να βγάλει το παιδί,στα καφενεία της σειράς του, τα λαϊκά,όσο κι αν έπαιζ' έξυπνα, όσο κι αν διάλεγε κουτούς.Τα δανεικά, αυτά δα ήσαν κ' ήσαν.Σπάνια το τάλληρο εύρισκε, το πιο συχνά μισό,κάποτε ξέπεφτε και στο σελίνι.

Καμιά εβδομάδα, ενίοτε πιο πολύ,σαν γλύτωνεν απ' το φρικτό ξενύχτι,δροσίζονταν στα μπάνια, στο κολύμβι το πρωϊ.

Τα ρούχα του είχαν ένα χάλι τρομερό.Μια φορεσιά την ίδια πάντοτ' έβαζε, μια φορεσιάπολύ ξεθωριασμένη κανελιά.

Ά μέρες του καλοκαιριού του εννιακόσια οκτώ,απ' το είδωμά σας, καλαισθητικά,έλειψ' η κανελιά ξεθωριασμένη φορεσιά.

Το είδωμά σας τον εφύλαξεόταν που τάβγαζε, που τάριχνε από πάνω του,τ' ανάξια ρούχα, και τα μπαλωμένα εσώρουχα.

comme il n'en fut jamais pareille,l'incomparable – c'est nous qui en sommes issus, un monde grec nouveau, un monde magnifique.

Nous les Alexandrins et ceux d'Antioche,de Séleucie et les nombreux autres Grecs; d'Egypte et de Syrie et ceux de Médie et ceux de la Perse et d'autres encore.Avec les territoires étendus et l'éclosiond'un vaste arc-en-ciel d'ajustements conceptuels.Et la Langue Grecque Commune, nous l'avonsportée jusqu'en Bactriane, jusque chez les Hindous.

Parler de Lacédémoniens? Allons donc!

Jours de 1908

Cette année il est sans travail;il s'en sort grâce aux cartes,au jacquet, quelques fois d'emprunts.

On lui propose un petit emploi dans une papeterie. Trois livres par mois. Il refuse net.Ce n'est pas un salaire pour lui,à vingt-cinq ans et passablement instruit.

A la limite, il arrive à se faire deux à trois shillings par jour. C'est ce que le pauvre hère peut gagnerdans les tripots de son rang, malgré qu'il soit habile aux jeux et qu'il choisisse ses dupes. Quant à emprunter, pas évident.Rarement arrive-t-il à soutirer cinq shillings,le plus souvent la moitié mais, parfois encore,il se contente d'un seul.

Mais il lui arrive dans la semaine,lorsqu'il se libère de ces veilles horribles,d'aller se rafraîchir et nager à la plage.

Ses vêtements sont en piteux étatUn seul complet, toujours le même,couleur cannelle défraîchie.

Oh, jours d'été de neuf cent huit,par un miracle d'esthétique,ce costume couleur cannelle disparaît de votre image.Il s'efface du souvenir,lorsqu'il l'enlève et qu'il se débarrassede ces frusques indignes et du linge rapiécé.

Page 73: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

Κ' έμενε ολόγυμνος· άψογα ωραίος· ένα θαύμα.Αχτένιστα, ανασηκωμένα τα μαλλιά του·τα μέλη του ηλιοκαμένα λίγο από την γύμνια του πρωϊού στα μπάνια, και στην παραλία.

Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας

Σαστίσαμε στην Αντιόχειαν όταν μάθαμετα νέα καμώματα του Ιουλιανού.

Ο Απόλλων εξηγήθηκε με λόγου του, στην Δάφνη!Χρησμό δεν ήθελε να δώσει (σκοτισθήκαμε!),σκοπό δεν τόχε να μιλήσει μαντικώς, αν πρώταδεν καθαρίζονταν το εν Δάφνη τέμενός του.Τον ενοχλούσαν, δήλωσεν, οι γειτονεύοντες νεκροί.

Στην Δάφνη βρίσκονταν τάφοι πολλοί.-Ένας απ' τους εκεί ενταφιασμένουςήταν ο θαυμαστός, της εκκλησίας μας δόξα,ο άγιος, ο καλλίνικος μάρτυς Βαβύλας.

Αυτόν αινίττονταν, αυτόν φοβούνταν ο ψευτοθεός.Όσο τον ένοιωθε κοντά δεν κόταενα βγάλει τους χρησμούς του· τσιμουδιά.(Τους τρέμουνε τους μάρτυράς μας οι ψευτοθεοί).

Ανασκουμπώθηκεν ο ανόσιος Ιουλιανός,νεύριασε και ξεφώνιζε: «Σηκώστε, μεταφέρτε τον,βγάλτε τον τούτον τον Βαβύλα αμέσως.Ακούς εκεί; Ο Απόλλων ενοχλείται.Σηκώστε τον, αρπάξτε τον ευθύς.Ξεθάψτε τον, πάρτε τον όπου θέτε.Βγάλτε τον, διώξτε τον. Παίζουμε τώρα;Ο Απόλλων είπε να καθαρισθεί το τέμενος.»

Το πήραμε, το πήγαμε το άγιο λείψανον αλλού·το πήραμε, το πήγαμε εν αγάπη κ' εν τιμή.

Κι ωραία τωόντι πρόκοψε το τέμενος.Δεν άργησε καθόλου, και φωτιάμεγάλη κόρωσε: μια φοβερή φωτιά:και κάηκε και το τέμενος κι ο Απόλλων.

Στάχτη το είδωλο· για σάρωμα, με τα σκουπίδια.

Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδοσε -τι άλλο θα έκαμνε - πως η φωτιά ήταν βαλτήαπό τους Χριστιανούς εμάς. Ας πάει να λέει.Δεν αποδείχθηκε· ας πάει να λέει.Το ουσιώδες είναι που έσκασε.

Et qu'il se trouve tout nu dans le miracle de sa beauté parfaite. Ses cheveux dépeignés rejetés en arrière, la peau légèrement halée par le soleil matinal, la nudité du bain.

Aux environs d'Antioche

Nous fûmes abasourdis à Antiochedevant les nouvelles simagrées de Julien.

A Daphné Apollon s'est expliqué en personne!Aucun oracle, lui a-t-il dit, (nous voilà confondus!).Pas d'oracle avant que son sanctuaire à Daphné ne soit nettoyé. Les morts avoisinants le dérangeaient.

À Daphné, il y a plein de tombes. Entre autres,celle de l'admirable, la gloire de notre églisele très saint, le triomphant martyr Babylas.

C'est à lui que le faux dieu faisait illusion,c'est lui qu'il craignait. Autant qu'il le sentaittout près, il n'osait pas se manifester; bouche cousue! (devant nos martyrs, les faux dieux paniquent).

Il s'est mis en branle, l'impie Julien, il s'est énervé, se mit à crier: enlevez-le, mettez-le ailleurs – ôtez-moi immédiatement ce Babylas. Vous-vous rendez compte? Il dérange Apollon. Exhumez-le. Amenez-le où bon vous semble. Foutez-le dehors,Qu'il parte, qu'il parte - trêve de plaisanteries,Apollon exige que son sanctuaire soit purifié.

Nous avons pris ailleurs la sainte dépouille.Nous l'avons amenée dans le recueillement et l'honneur.

Et voilà ce qu'il advint du sanctuaire!Cela n'a pas traîné. Un feu énorme, feu terrible a pris. Et le sanctuaire a brûlé, Apollon avec!

L'idole en cendres, nettoyé, bon pour la décharge.

Julien a suffoqué et prétendit - que pouvait-ilfaire autrement! - que c'est nous, les Chrétiens,qui avons mis le feu. Il peut causer il n'y a aucune preuve. Il peut raconter ce que bon lui semble.Ce qui compte, c'est qu'il crevait de rage; et de dépit.

Page 74: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

1897 ΤείχηΕνας γέροςΤα άλογα του Αχιλλέως

1898 ΔέησιςΗ κηδεία του Σαρπηδόνος

1899 ΚεριάΤο πρώτο σκαλί

1901 Che fece .... il gran rifiutoΗ ψυχές των γερόντωνΔιακοπή

1903 Τα παράθυραΘερμοπύλες

1904 ΑπιστίαΠεριμένοντας τους ΒαρβάρουςΦωνέςΕπιθυμίες

1905 Τρώες1906 Ο Βασιλεύς Δημήτριος1907 Η Συνοδεία του Διονύσου1908 Μονοτονία1909 Ούτος Εκείνος

Τα βήματα1910 Η Πόλις

Η Σατραπεία1911 Μάρτιαι Ειδοί

ΤελειωμέναΤυανεύς ΓλύπτηςΑπολείπειν ο Θεός ΑντώνιονΙωνικόνΗ Δόξα των ΠτολεμαίωνΙθάκηΤα επικίνδυνα

1912 ΦιλέλληνΗρώδης ΑττικόςΑλεξανδρινοί ΒασιλείςΕπέστρεφεΣτην εκκλησία

[1913 Πολύ σπανίωςΟσο μπορείςΤου μαγαζιούΕπήγα

1914 Λυσίου γραμματικού τάφοςΕυρίωνος τάφοςΠολυέλαιοςΜακρυά

1915 Σοφοί δε προσιόντωνΟ ΘεόδοτοςΣτου καφενείου την είσοδοΟμνύειΜια νύχταΘάλασσα του πρωϊούΖωγραφισμέναΟροφέρνηςΗ Μάχη της ΜαγνησίαςΜανουήλ ΚομνηνόςΗ δυσαρέσκεια του Σελευκίδου

Page 75: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

1916 Οταν διεγείρονταιΕν τη οδώΕνώπιον του αγάλματος του Ενδυμίωνος

1917 Εν πόλει της ΟσροηνήςΠέρασμαΓια τον Αμμόνη, που πέθανε 29 ετών, στα 610Ένας Θεός τωνΕν εσπέραΗδονήΓκρίζαΙασή ΤάφοςΕν Τω Μηνί ΑθύρΕτσι πολύ ατένισαΙγνατίου τάφοςΜέρες του 1903Η προθήκη του καπνοπωλείου

1918 ΚαισαρίωνΘυμήσου, σώμα...Λάνη τάφοςΝόησιςΗ διορία του ΝέρωνοςΠρέσβεις απ' την ΑλεξάνδρειαΑριστόβουλοςΕις το επίνειονΑιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628-655 μ.Χ.Απ'τες εννιάΚάτω απ΄το σπίτιΤο διπλανό τραπέζι

1919 Ο ήλιος του απογεύματοςΊμενοςΤων Εβραίων (50 μ.Χ.)Να μείνειΔημητρίου Σωτήρος (162-150 π.Χ.)Του Πλοίου

1920 Είγε ΕτελεύταΝέοι της Σιδώνος (400 μ.Χ.)Για Νάρθουν-Ο ΔαρείοςΑννα Κομνηνή

1921 Βυζαντινός Άρχων, Εξόριστος, ΣτιχουργώνΗ Αρχή τωνΕύνοια του Αλεξάνδρου ΒάλαΜελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.Ο ΔημάρατοςΕκόμισα εις την ΤέχνηΑπό την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφουΤεχνουργός Κρατήρων

1922 Υπέρ της Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντεςΠρος τον Αντίοχον ΕπιφανήΣ' ένα βιβλίο παλιό-

1923 Εν απογνώσειΟ Ιουλιανός, ορών ολιγωρίανΕπιτύμβιον Αντιόχου, βασιλέως ΚομμαγηνήςΘέατρον της Σιδώνος (400 μ.Χ.)

1924 Ο Ιουλιανός εν ΝικομηδείαΠριν τους αλλάξει ο ΧρόνοςΗλθε για να διαβάσειΤο 31 π.Χ. στην ΑλεξάνδρειαΟ Ιωάννης Καντακουζηνός υπερισχύει

Page 76: Constantin Cavafy - Recueil Complet (+sources)

1925 Τέμεθος, Αντιοχεύς· 400 μ.Χ.Από υαλί χρωματιστόΤο 25ον έτος του βίου τουΕις Ιταλικήν παραλίανΣτο πληκτικό χωριόΑπολλώνιος ο Τυανεύς εν Ρόδω

1926 Η αρρώστια του ΚλείτουΕν δήμω της Μικράς ΑσίαςΙερεύς του ΣεραπίουΜέσα στα καπηλειάΜεγάλη συνοδεία εξ ιερέων και λαϊκώνΣοφιστής απερχόμενος εκ ΣυρίαςΟ Ιουλιανός και οι Αντιοχείς

1927 Αννα ΔαλασσηνήΜέρες του 1896Δύο νέοι, 23 έως 24 ετώνΠαλαιόθεν ΕλληνίςΜέρες του 1901

1928 Ουκ έγνωςΈνας νέος, της Τέχνης του Λόγου - στο 24ον έτος τουΕν ΣπάρτηΕικών εικοσιτριετούς νέου καμωμένη από φίλον του ομήλικα, ερασιτέχνηνΕν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.Ηγεμών εκ δυτικής ΛιβύηςΚίμων Λεάρχου, 22 ετών, σπουδαστής Ελληνικών γραμμάτων (εν Κυρήνη)Εν πορεία προς την ΣινώπηνΜέρες του 1909, '10, και '11

1929 Μύρης· Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ.Αλέξανδρος Ιανναίος, και ΑλεξάνδραΩραία λουλούδια και άσπρα ως ταίριαζαν πολύΆγε, ω βασιλεύ ΛακεδαιμονίωνΣτον ίδιο χώρο

1930 Ο καθρέπτης στην είσοδοΡωτούσε για την ποιότηταΑς φρόντιζαν

1931 Κατά τες συνταγές αρχαίων Ελληνοσύρων μάγωνΣτα 200 π.Χ.

1932 Μέρες του 19081933 Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας

Sources

http://cavafis.compupress.gr/

http://www.cavafis-pourquoi.eu/

http://membres.lycos.fr/najax/kava1.html