comprehensive business and financial analysis
DESCRIPTION
Comprehensive Business and Financial Analysis of a pharmaceutical company. (Prepared in the Polish language.)TRANSCRIPT
POZNAN UNIVERSITY OF ECONOMICS
COMPREHENSIVE BUSINESS & FINANCIAL ANALYSIS
OF A PHARMACEUTICAL COMPANY Jolanta Baran
T A B L E O F C O N T E N T S | S P I S T R E Ś C I
1. Wstęp……………………………………………………………………………… 4
2. Rozdział I. Prezentacja przedsiębiorstwa……………………………………… 6
3. Rozdział II. Analiza przychodów, wyniku finansowego i rentowności
przedsiębiorstwa………………………………………………………………… 10
2.1. Struktura przychodów według składników w przedsiębiorstwie „Farmacja” w
latach 2000-2002………………………………………………………………. 10
2.2. Analiza zysku z działalności gospodarczej przedsiębiorstwa…………………. 11
2.3. Poszczególne poziomy wyniku finansowego………………………………….. 15
2.4. Analiza rentowności……………………………………………………………. 17
2.5. Analiza wskaźnika całkowitej rentowności majątku w przedsiębiorstwie
„Farmacja” w roku 2002..............………………………………………………. 23
4. Rozdział III. Analiza sytuacji majątkowej i finansowej oraz pokrycia
finansowego majątku……………………………………………………………. 25
3.1. Analiza stanu i zmian składników majątku przedsiębiorstwa „Farmacja” oraz na
tej podstawie ocena jego sytuacji majątkowej………………………………… 25
3.2. Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku oraz ocena jego sytuacji
finansowej……………………………………………………………………… 28
3.3. Analiza pokrycia finansowego…………………………………………………. 31
3.4. Analiza stopnia zadłużenia oraz możliwości jego obsługi……………………... 33
5. Rozdział IV. Analiza gospodarowania kapitałem obrotowym netto…………… 36
4.1. Ocena poziomu kapitału obrotowego netto przedsiębiorstwa
Farmacja w latach 2000-2002…………………………………………………… 36
4.2. Analiza efektywności gospodarowania zasobami obrotowymi przy
wykorzystaniu wskaźników obrotowości majątku i kapitału………………..... 38
4.3. Rekonstrukcja i ocena strategii inwestowania przedsiębiorstwa „Farmacja”
w aktywa obrotowe. …………………………………………………………… 40
4.4. Rekonstrukcja i ocena strategii finansowania aktywów obrotowych
przedsiębiorstwa „Farmacja”…………………………………………………… 43
2
4.5. Rekonstrukcja i ocena strategii gospodarowania kapitałem obrotowym
netto w przedsiębiorstwie „Farmacja”……………………………………………… 47
6. Rozdział V. Analiza płynności oraz siły finansowej przedsiębiorstwa………… 50
5.1. Analiza płynności finansowej w ujęciu statycznym……………………………. 50
5.2. Kształtowanie się przepływów pieniężnych netto w poszczególnych
rodzajach działalności badanego przedsiębiorstwa „Farmacja”………………… 53
5.3. Analiza stanu wygenerowanych środków pieniężnych, działalności
operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej oraz wpływu najistotniejszych
czynników determinujących te stany…………………………………………… 55
5.4. Ocena siły finansowej przedsiębiorstwa „Farmacja”…………………………… 58
7. Rozdział VI. Analiza progu rentowności………………………………………… 60
6.1. Analiza progu rentowności i wspomagania operacyjnego……………………… 60
6.2. Rentowność kapitału własnego – model analizy wskaźnikowej Du Ponta……. 66
8. Rozdział VII. Analiza symptomów zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością… 70
7.1. Analiza symptomów zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa „Farmacja”
w latach 2000-2002…………………………………………………………….. 70
9. Rozdział VIII. Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie………………. 72
8.1. Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie „Farmacja”……………………72
8.2. Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie „Farmacja”
przy użyciu miernika rynkowej wartości dodanej (MVA). ……………………..77
10. Wnioski………………………………………………………………………………79
3
W S T Ę P
Jednym z ważniejszych narzędzi ułatwiających podejmowanie trafnych decyzji w
przedsiębiorstwie jest analiza finansowa. Umożliwia ona badanie i ocenę efektywności
działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuację finansową i majątkową. Analiza finansowa
staje się przydatna przedsiębiorstwu do lepszego wykorzystania zasobów, poprawy wyników
działalności, sprostania potrzebom rynku i oczekiwaniom właścicieli. Jednakże przede
wszystkim powinna ona ułatwiać podjęcie decyzji zapewniających efektywny rozwój
przedsiębiorstwa w przyszłości.
Niniejsza praca została przygotowana na Studium podyplomowym Rachunkowości i
Finansów.
Celem pracy jest ocena efektywności działalności przedsiębiorstwa „Farmacja” oraz
jej sytuacji finansowej i majątkowej w latach 2000-2002.
Narzędziami badań analitycznych prezentowanych w pracy są analiza przychodów,
wyniku finansowego i rentowności, sytuacji majątkowej i finansowej, pokrycia finansowego
majątku, gospodarowanie kapitałem obrotowym netto, płynności, symptomów zagrożenia
upadłością, tworzenia wartości oraz progu rentowności.
W badaniach empirycznych wykorzystano materiały źródłowe spółki „Farmacja”,
które znajdują się w „studium przypadku – Farmacja” w podręczniku „Analiza finansowa
przedsiębiorstwa. Ujęcie sytuacyjne.” pod redakcją naukową M. Hamrola, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2004.
Punktem wyjścia analizy przedsiębiorstwa są sprawozdania finansowe
przedsiębiorstwa „Farmacja”. Sprawozdania te obejmują: bilans, rachunek zysków i strat,
dodatkowe noty, rachunek przepływów pieniężnych i zestawienie zmian w kapitale
własnym.
Niniejsza praca składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiona
została charakterystyka przedsiębiorstwa „Farmacja”.
W rozdziale drugim przedstawiono analizę zmian w strukturze przychodów
przedsiębiorstwa i analizę zysku brutto z działalności gospodarczej. Zbadano relację
4
poszczególnych poziomów wyniku finansowego do jego poziomu netto oraz
przeprowadzono analizę całkowitych i cząstkowych wskaźników rentowności.
Rozdział trzeci przedstawia analizę sytuacji majątkowej i finansowej
przedsiębiorstwa, stanu i zmian źródeł finansowania majątku oraz pokrycia finansowego
majątku. Dokonano również pomiaru i oceny stopnia zadłużenia spółki „Farmacja”.
W rozdziale czwartym przedstawiono analizę gospodarowania kapitałem obrotowym
netto. Przeprowadzono rekonstrukcje strategii inwestowania w aktywa obrotowe,
finansowania aktywów obrotowych oraz gospodarowania kapitałem obrotowym netto w
przedsiębiorstwie „Farmacja”.
Rozdział piąty przedstawia analizę płynności oraz siły finansowej przedsiębiorstwa
„Farmacja”. Przedstawiono kształtowanie się przepływów pieniężnych netto w
poszczególnych rodzajach działalności przedsiębiorstwa oraz analizę stanu wygenerowanych
środków pieniężnych, działalności operacyjnej i finansowej.
W rozdziale szóstym przedstawiono analizę progu rentowności i wspomagania
operacyjnego przedsiębiorstwa „Farmacja” oraz model analizy wskaźnikowej Du Ponta.
Rozdział siódmy przedstawia analizę symptomów zagrożenia przedsiębiorstwa
upadłością
W rozdziale ósmym natomiast przedstawiono analizę tworzenia wartości w
przedsiębiorstwie „Farmacja”.
5
Rozdział I
Prezentacja przedsiębiorstwa Farmacja.
Przedsiębiorstwo „Farmacja” powstało w wyniku komercjalizacji w 1992 roku
przedsiębiorstwa państwowego „Frampol”, a dalej udostępnienia akcji powstałej w ten
sposób jednoosobowej spółki skarbu państwa osobom trzecim. Akcje sprywatyzowanej
spółki zostały wprowadzone w 1995 roku do obrotu publicznego na Warszawskiej Giełdzie
Papierów Wartościowych. Początkowo skarb państwa posiadał około siedmioprocentowy
udział w kapitale akcyjnym spółki, w późniejszym okresie odsprzedał posiadane przez siebie
akcje.
Przedsiębiorstwo Farmacja jest jednym z głównych polskich producentów preparatów
farmaceutycznych. Przedmiot działalności spółki obejmuje:
- produkcję leków i środków farmaceutycznych;
- sprzedaż hurtową wyrobów farmaceutycznych;
- prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk medycznych i farmacji.
Przedsiębiorstwo świadczy również w niewielkim zakresie usługi ciepłownicze na
rzecz pobliskiego miasta, co związane jest z wytwarzaniem nadwyżki energii cieplnej
podczas procesu produkcji.
Przedsiębiorstwo koncentruje swoją działalność na dwóch segmentach rynku
farmaceutycznego:
segmencie leków recepturowych (Rx)
segmencie leków sprzedawanych bez recepty (OTC)
Segmenty te charakteryzują się wysokimi marżami i dużym potencjałem wzrostu.
Przedsiębiorstwo wycofuje się natomiast z obszarów mniej rentownych, tj. sprzedaży
płynów infuzyjnych, odżywek produkowanych w ramach posiadanych licencji czy
produktów weterynaryjnych. W ostatnim okresie przedsiębiorstwo odnotowuje
systematyczny wzrost udziału leków recepturowych w łącznych przychodach ze sprzedaży.
6
Przychody generowane przez produkty z dwóch najważniejszych grup (Rx, OTC)
stanowiły na koniec 2002 roku 94,5% całkowitych operacyjnych przychodów
przedsiębiorstwa.
W strukturze przychodów w podziale na rynek krajowy i zagraniczny dominuje
sprzedaż na rynek rodzimy. Export generuje tylko 5% łącznej sumy przychodów.
Przedsiębiorstwo podejmuje działania zmierzające do zwiększenia udziału exportu w
sprzedaży ogółem. Cel ten realizowany jest między innymi poprzez wprowadzanie leków na
nowe rynki, zwiększanie liczby dystrybutorów na istniejących już rynkach oraz
rejestrowanie nowych farmaceutyków.
Polski rynek producentów leków należy do rozdrobnionych. Działa na nim około 300
przedsiębiorstw, przy czym według danych za 2002 rok tylko około 30 z nich posiada udział
w rynku przekraczający 1%. Pozwala to tej grupie na kontrolowanie blisko 66% krajowego
rynku aptecznego.
Udział poszczególnych producentów farmaceutyków w łącznej sprzedaży leków w
Polsce w ujęciu wartościowym przedstawia poniższy rysunek.
Rysunek nr 1. Struktura polskiego rynku farmaceutycznego.
4 największe spółki o udziałach
od 4,7 - 7,4%łącznie: 23,2%
6 spółek o udziale 2,7 - 2,9%
łącznie: 16,9%
7 spółek o udziale 2 -2,4% Farmacja łącznie: 13% 1,90%
Pozostali - około 280 spółek 45,00%
Źródło: Analiza Finansowa Przedsiębiorstwa, s. 276
7
Przedsiębiorstwo Farmacja jest określane mianem producenta „markowych
genetyków”. Strategia ta polega na kreowaniu marki własnych produktów poprzez
uzupełnianie leku o dodatkowe charakterystyki w stosunku do czystej substancji aktywnej
oraz prowadzeniu intensywnych działań marketingowych. Spółka plasuje się w górnym
segmencie cenowym swojej grupy produktowej.
Spółka stosuje wiele form promocji, takich jak udział w targach branżowych,
wystawach, publikacje reklam, promocję osobistą i bezpośrednią akwizycję sprzedaży oraz
promocje w Internecie.
Dzięki koncentracji na segmentach charakteryzujących się dużym potencjałem
wzrostu i wysoką marżą, spółka wzmocniła swoja pozycję konkurencyjną, co uwiarygodniło
ją jako partnera w relacjach z innymi podmiotami.
Przedsiębiorstwu udało się zrealizować program inwestycyjny pomimo braku
inwestora strategicznego. Zlikwidowano nierentowne oddziały, dokonano outsourcingu
części usług oraz utworzono prężnie działający pion sprzedaży i marketingu. Spółka
wybudowała nowoczesne obiekty produkcyjne, zakupiła maszyny i urządzenia oraz
wprowadziła system zapewniania jakości. Przeprowadzone działania inwestycyjne pozwoliły
zmodernizować park maszynowy, co przyczyniło się do obniżki kosztów i zwiększenia
możliwości produkcyjnych zróżnicowanej oferty.
W skład struktury organizacyjnej wchodzi wiele działów i obiektów. W 2002 roku
rozwinięto zintegrowany system zarządzania zasobami ludzkimi. Wprowadzono system
oceny kompetencji pracowników oraz system szkoleń i rozwoju. W latach 2000-2002
dokonano redukcji zatrudnienia w produkcji i administracji, co jest wynikiem modernizacji
posiadanego majątku oraz przekazania części usług dotychczas realizowanych
w przedsiębiorstwie na zewnątrz. Po roku 2001 nastąpił wzrost zatrudnienia w dziale handlu,
co związane jest z dynamicznym rozwojem pionu sprzedaży i marketingu. Ma to na celu
poprawę sprzedaży produktów i zminimalizowanie wpływu działań konkurencji.
Przedsiębiorstwo „Farmacja” ma wiele mocnych stron. Przede wszystkim dzięki
inwestycjom spółka posiada zakłady o zbliżonym do europejskiego poziomie
technologicznym. Posiada certyfikaty GMP i może pozyskać kapitał na giełdzie. Spółka
ma dobrą pozycję na rynku, jej szeroki asortyment cechuje wysoka jakość i atrakcyjna cena.
8
Zarządzana jest przez doświadczoną kadrę kierowniczą, marka oferowanych wyrobów jest
znana i rozpoznawalna.
Do słabych stron firmy należy zaliczyć podatność na ryzyko kursowe, brak inwestora
strategicznego oraz niski poziom sprzedaży za granicą.
Przedsiębiorstwo upatruje swoje szanse w poprawie koniunktury w kraju, szczególnie
w segmencie leków bez recepty. Szansą jest również wzrost spożycia leków w Polsce,
zniesienie ceł na surowce do produkcji leków lub poprawa przepisów związanych
z przyznawaniem bezcłowych kontyngentów. Kolejną szansą stwarzaną przez otoczenie jest
wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, co stworzy możliwość poszerzenia rynków zbytu.
Istnieją również zagrożenia, takie jak: zmiany na listach refundacyjnych i w systemie
odpłatności za leki, niepewność co do kierunku polityki regulacji cen leków przez państwo
oraz przebieg procesów rejestracyjnych nowych leków w krajach Unii i Wspólnoty
Niepodległych Państw. Niewątpliwie zagrożeniem są konkurenci w branży farmaceutycznej.
9
Rozdział II.
Analiza przychodów, wyniku finansowego i rentowności
przedsiębiorstwa.
2.1. Struktura przychodów według składników w przedsiębiorstwie „Farmacja”
w latach 2000-2002
Tabela 1.1. Struktura przychodów według składników w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w latach 2000-
2002
w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkachPrzychody ogółem z tego: 198 622 100,00 196 862 100,00 218 185 100,00Przychody netto ze sprzedaży wyrobów got. 169 779 85,48 178 651 90,75 180 758 82,85Przychody netto ze sprzedaży usług 4 210 2,12 4 233 2,15 4 538 2,08Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów 13 308 6,70 8 543 4,34 25 913 11,88Pozostałe przychody operacyjne 9 776 4,92 2 162 1,10 5 832 2,67Przychody finansowe 1 549 0,78 3 273 1,66 1 144 0,52
wyszczególnienie2000 2001 2002
Z danych zamieszczonych w tabeli 1.1 wynika, że w roku 2002 wystąpiły dość istotne
i na ogół korzystne zmiany w strukturze przychodów pod względem składników w
porównaniu z latami poprzednimi. Spadł udział w przychodach ogółem przychodów netto ze
sprzedaży wyrobów gotowych w stosunku do wielkości stanowiących podstawę porównania.
Udział przychodów netto ze sprzedaży usług w przychodach ogółem był w roku 2002 niższy
o 0,07 punktu procentowego w stosunku do roku 2001 i o 0,04 punktu procentowego w
stosunku do roku 2000. Odsetek przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów był w roku
2002 wyższy niż w latach 2000 i 2001 odpowiednio o 5,18 i 7,54 punktu procentowego.
Udział pozostałych przychodów operacyjnych w przychodach ogółem był w roku
2002 niższy o 2,25 punktu procentowego od tego wskaźnika w roku 2000, ale wyższy o 1,57
punktu procentowego niż w roku 2001. Odsetek przychodów finansowych w przychodach
10
ogółem spadł w roku 2002 w porównaniu z latami 2000 i 2001 odpowiednio o 0,26 i 1,14
punktu procentowego.
Można zatem stwierdzić, że zmiany w strukturze przychodów ogółem według
składników w roku 2002 w stosunku do podstawy porównania są pozytywne, bo świadczą
one o racjonalnym rozwijaniu działalności gospodarczej przez rozpatrywane
przedsiębiorstwo w latach 2000-2002.
2.2. Analiza zysku z działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.
Tabela 1.2. Przychody i ich składniki oraz koszty własne przychodów i ich składników w
przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002 (w tys. zł)
Przychody ogółem z tego: 198 622 196 862 218 185Przychody netto ze sprzedaży wyrobów got. 169 779 178 651 180 758Przychody netto ze sprzedaży usług 4 210 4 233 4 538Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów 13 308 8 543 25 913Pozostałe przychody operacyjne 9 776 2 162 5 832Przychody finansowe 1 549 3 273 1 144Koszty własne przychodów ogółem z tego: 192 948 171 072 184 991Koszty własne przychodów ze sprzedaży wyr.got 163 942 146 631 154 194Koszty własne przychodów ze sprzedaży usług 3 850 3 908 4 082Koszty własne przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów
9 833 4 211 16 398
Koszty własne pozostałej działalności operacyjnej 3 028 7 763 4 029Koszty własne działalności finansowej 12 295 8 559 6 288
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Kształtowanie się wielkości i dynamiki zysku z działalności gospodarczej oraz źródeł
jego powstawania w latach 2000-2002 przedstawia tabela 1.3.
11
Tabela 1.3. Wielkość i dynamika zysku z działalności gospodarczej oraz źródeł jego
powstawania w latach 2000-2002.
w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkach 2001 2002 2002Zysk z działalności gospodarczej z tego:
5 674 100,00 25 790 100,00 33 194 100,00 454,5 585,0 128,7
Zysk ze sprzedaży wyrobów 5 837 102,87 32 020 124,16 26 564 80,03 548,6 455,1 83,0Zysk ze sprzedaży usług 360 6,34 325 1,26 456 1,37 90,3 126,7 140,3Wynik Finansowy ze sprzedaży towarów i materiałów
3 475 61,24 4 332 16,80 9 515 28,66 124,7 273,8 219,6
Wynik Finansowy z pozostałej działalności operacyjnej
6 748 118,93 -5 601 x 1 803 5,43 X 26,7 X
Strata z działalności finansowej -10 746 x -5 286 x -5 144 x 49,2 47,9 97,3
Wyszczególnienie 2000 2001 2002 Wskaźniki dynamiki
Dane zawarte w tabeli 1.3. wskazują, że decydującą rolę w strukturze zysku z
działalności gospodarczej odgrywał zysk osiągnięty ze sprzedaży wyrobów gotowych, która
stanowiła podstawowy składnik przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstwa „Farmacja”.
Jego stosunek do zysku z działalności gospodarczej wynosił 80,3% w roku 2002, wobec
124,16% w roku 2001 i 102,87% w roku 2000. Stosunek ten był niższy w roku 2002 niż w
latach 2000-2001. Powodem tego było zmniejszenie zysku ze sprzedaży wyrobów gotowych
w roku 2002 w stosunku do roku 2001.
Drugą co do wielkości wśród źródeł powstawania zysku z działalności gospodarczej
pozycją w roku 2002 był zysk osiągnięty ze sprzedaży towarów i materiałów, którego
stosunek do zysku z działalności gospodarczej zmniejszył się z 61,24% w roku 2000 do
28,66% w roku 2002. Bezwzględna wielkość wyniku finansowego ze sprzedaży towarów i
materiałów miała tendencję wzrostową.
Najbardziej zdecydowany wpływ na spadek zysku z działalności gospodarczej miała
strata na działalności finansowej, której bezwzględna wielkość malała przez wahania w
badanym okresie. Bezwzględna wielkość tej straty była niższa o 52,13% w roku 2002 niż w
roku 2000 i o 2,69 niż w roku 2001. Powodem takiego kształtowania się wyniku
finansowego na działalności finansowej w roku 2002 i w latach poprzednich był
12
zdecydowanie wyższy poziom kosztów własnych działalności finansowej niż przychodów
finansowych.
Istotną rolę w kształtowaniu zysku z działalności gospodarczej osiągniętym przez
przedsiębiorstwo „Farmacja” w latach 2001 i 2002 odgrywał zysk ze sprzedaży towarów i
materiałów.
Zauważyć można, że koszty własne sprzedaży towarów i materiałów miały wolniejsze
tempo wzrostu, niż tempo wzrostu przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów. Miało to
pozytywny wpływ na wzrost roli zysku wypracowanego w tej dziedzinie w strukturze zysku
z działalności gospodarczej. Wynik finansowy z pozostałej działalności operacyjnej miał
również istotny wpływ na zysk z działalności operacyjnej. Jego stosunek do zysku
z działalności gospodarczej zmalał ze 118,93% w roku 2000 do 5,43% w roku 2002.
Zysk z pozostałej działalności operacyjnej wystąpił tylko w latach 2000 i 2002 i
stanowił odpowiednio aż 118,93 i 5,43% zysku z działalności gospodarczej. W roku 2001
przedsiębiorstwo poniosło stratę na działalności operacyjnej.
Z danych w tabeli 1.3 wynika, że zysk z działalności gospodarczej był wyższy
o 28,71% w roku 2002 w porównaniu z rokiem poprzednim i o aż 485,02% wyższy niż
w roku 2000. Powodem takiego kształtowania się zysku z działalności gospodarczej w roku
2002 w stosunku do jego wielkości stanowiących podstawę porównania był większy wzrost
łącznych przychodów w roku 2002 o 9,85% w porównaniu z rokiem 2000 i 10,83%
w porównaniu z rokiem 2001. Towarzyszył temu większy wzrost łącznych kosztów
własnych przychodów ogółem w roku 2002 w stosunku do roku 2001 niż wzrost tych
kosztów w roku 2002 w stosunku do roku 2000.
13
Tabela 1.4. Dynamika przychodów ogółem i ich składników oraz kosztów własnych przychodów w
latach 2000-2002
Wskaźniki dynamiki
2000=100% 2001=100% Wyszczególnienie 2001 2002 2002
Przychody ogółem, z tego: 99,11 109,85 110,83
Przychody netto ze sprzedaży wyrobów gotowych 105,23 106,47 101,18
Przychody netto ze sprzedaży usług 100,55 107,79 107,21
Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 64,19 194,72 303,32
Pozostałe przychody działalności operacyjnej 22,12 59,66 269,75
Przychody działalności finansowej 211,30 73,85 34,95
Koszty własne przychodów ogółem, z tego: 88,66 95,88 108,14
Koszty własne przychodów ze sprzedaży wyrobów gotowych 89,44 94,05 105,16
Koszty własne przychodów ze sprzedaży usług 101,51 106,03 104,45
Koszty własne przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów 42,83 166,76 389,41
Koszty własne pozostałej działalności operacyjnej 256,37 133,06 51,90
Koszty własne działalności finansowej 69,61 51,14 73,47
14
2.3. Poszczególne poziomy wyniku finansowego.
Tabela 1.5. Komponenty poszczególnych poziomów wyniku finansowego w przedsiębiorstwie
Farmacja w latach 2000-2002 (w tys. zł).
Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 187 299 191 427 211 209
Koszty własne przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 99 816 71 362 78 871
Koszty sprzedaży 45 112 60 785 77 362Koszty ogólnego zarządu 32 697 22 603 18 441Pozostałe przychody operacyjne 9 776 2 162 5 832Pozostałe koszty operacyjne 3 028 7 763 4 025Przychody finansowe 1 549 3 273 1 144Koszty finansowe 12 295 8 559 6 288Zyski nadzwyczajne 508 0 0Straty nadzwyczajne 432 312 0Obowiązkowe obciążenia WF 1 185 7 271 10 933
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Tabela 1.6. Poszczególne poziomy zysku oraz ich relacje do zysku netto w latach 2000-2002 i
dynamika w latach 2001-2002.
2001=100%w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkach w tys. zł w odsetkach 2001 2002 2002
Zysk brutto ze sprzedaży 87 483 1 915,55 120 065 659,44 132 338 594,38 137,2 151,3 110,2Zysk ze sprzedaży 9 674 211,82 36 677 201,44 36 535 164,09 379,1 377,7 99,6Zysk z dzialalności operacyjnej 16 422 359,58 31 076 170,68 38 342 172,21 189,2 233,5 123,4Zysk z dzialalności gospodarczej 5 676 124,28 25 790 141,65 33 198 149,10 454,4 584,9 128,7Zysk brutto 5 752 125,95 25 478 139,94 33 198 149,10 442,9 577,2 130,3Zysk netto 4 567 100,00 18 207 100,00 22 265 100,00 398,7 487,5 122,3
Wyszczególnienie2000 2001 2002 Wskaźniki dynamiki
2000=100%
Jak wynika z danych zawartych w tabeli 1.6. najkorzystniejsze relacje zysku brutto
oraz zysku ze sprzedaży do zysku netto wystąpiły w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w
roku 2002. Najmniej korzystnie kształtowały się owe relacje w 2000 roku. Wskaźnik relacji
zysku brutto ze sprzedaży do zysku netto wyniósł 594,38% w roku 2002, wobec 659,44% w
roku 2001 i aż 1915,55% w roku 2000. Oznacza to, że aby osiągnąć 100 zł zysku netto,
należało wygospodarować zysk brutto ze sprzedaży w wysokości 594,38 zł w roku 2002,
659,44 zł w roku 2001 i aż 1915,55 zł w roku 2000.
15
Wskaźnik relacji zysku ze sprzedaży do zysku netto wynosił 164,09% w roku 2002,
wobec 201,44% w roku 2001 i aż 211,82 w roku 2000. Rozpiętość tego wskaźnika w latach
2000-2002 była zdecydowanie mniejsza niż wskaźnika relacji zysku brutto ze sprzedaży do
zysku netto.
Nieco wyższym poziomem od wskaźnika relacji zysku ze sprzedaży do zysku netto
charakteryzował się wskaźnik relacji zysku z działalności operacyjnej do zysku netto.
Wzrósł on z 211,82% w roku 2000 i 164,09% w roku 2002 do 359,58% w roku 2000 i
172,21% w roku 2002.
Pozytywnie należy ocenić wyższy poziom w latach 2000 i 2002 wskaźnika relacji
zysku z działalności operacyjnej do zysku netto niż wskaźnika relacji zysku ze sprzedaży do
zysku netto. Świadczy to bowiem o osiągnięciu dodatniego wyniku finansowego z pozostałej
działalności operacyjnej przez spółkę „Farmacja” w tych latach. Ponieważ w roku 2001
przedsiębiorstwo poniosło stratę na tej działalności, dlatego wskaźnik relacji zysku ze
sprzedaży był wyższy od wskaźnika relacji zysku z działalności operacyjnej do zysku netto.
Niekorzystnym zjawiskiem był w roku 2002 i w latach stanowiących podstawę
porównania niższy poziom wskaźnika relacji zysku brutto z działalności gospodarczej do
zysku netto niż wskaźnik relacji zysku z działalności operacyjnej do zysku netto. Świadczy
to bowiem o poniesieniu straty z działalności finansowej w całym badanym okresie przez
przedsiębiorstwo „Farmacja”. Na negatywną ocenę zasługuje również niższy poziom
wskaźnika relacji zysku z działalności gospodarczej do zysku netto w roku 2002 (149,10%)
od poziomu owego wskaźnika w latach 2000 (124,28%) i 2001 (141,65).
Wskaźnik relacji zysku brutto do netto wyniósł 149,10% w roku 2002 wobec
139,94% w roku 2001 i 125,95% w roku 2000.
Zysk netto wzrósł w roku 2002 o 387,5% w porównaniu z rokiem 2000 i o 22,3% w
stosunku do roku 2001. W obu przypadkach był to wzrost niższy niż zysku brutto, co
zasługuje na ocenę negatywną.
16
2.4. Analiza rentowności.
Dane niezbędne do analizy rentowności rozpatrywanego przedsiębiorstwa
przedstawia tabela 1.7. Tabela 1.7. Komponenty wskaźników rentowności i wskaźnika produktywności majątku w
przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002 (w tys. zł).
P rzy ch o dy ze sp rzedaży wy ro bó w go t o wy ch , usług, t o waró w i m at er ia łó w
1 8 7 2 9 7 1 9 1 4 2 7 2 1 1 2 0 9
K o szt y własn e p rzy ch o dó w ze sp rzedaży wy ro bó w go t o wy ch , usług, t o waró w i m at er ia łó w
1 7 7 6 2 5 1 5 4 7 5 0 1 7 4 6 7 4
P o dat ek ak cy zo wy 0 0 0P o zo st a łe p rzy ch o dy o p eracy jn e 9 7 7 6 2 1 6 2 5 8 3 2P o zo st a łe k o szt y o p eracy jn e 3 0 2 8 7 7 6 3 4 0 2 9P rzy ch o dy f in an so we 1 5 4 9 3 2 7 3 1 1 4 4K o szt y f in an so we 1 2 2 9 5 8 5 5 9 6 2 8 8Średn i st an wart o ści brut t o m ają t k u t rwa łego 2 2 8 5 3 3 2 0 4 8 3 3 1 7 6 9 5 8Średn i st an m aja t k u o bro t o wego 6 4 4 6 4 6 0 6 4 4 7 1 6 5 7Średn i st an do t y ch czaso wego um o rzen ia m ają t k u t rwa łego
8 6 8 5 1 7 6 6 5 2 6 2 7 1 8
Z y sk i n adzwy czajn e 5 0 8 0 0St ra t y n adzwy czajn e 4 3 2 3 1 2 0P o dat ek do ch o do wy 1 1 8 5 7 2 7 1 1 0 9 3 3Z y sk n et t o ro k u o bro t o wego 4 5 6 5 1 8 2 0 7 2 2 2 6 1Średn ia liczba o gó lu p raco wn ik ó w 5 7 6 5 1 1 5 3 1W y n agro dzen ia o gó łu p raco wn ik ó w 3 5 6 5 6 2 8 5 3 8 3 1 7 5 7A m o rt y zacja 1 4 3 4 3 1 4 5 1 1 1 4 7 6 8Średn i st an k ap it a łu własn ego (bez zy sk u n et t o ro k u o bro t o wego )
1 0 1 3 2 6 1 0 4 1 1 8 1 0 5 9 4 9
Średn i st an k ap ia t łu p o dst awo wego 2 9 8 5 2 2 5 7 7 5 1 7 3 0 0Średn i st an k ap it a łu o bcego 1 0 0 2 3 2 8 9 2 7 2 8 8 1 0 7O dset k i zap łaco n e o d k ap it a łu o bcego 7 3 0 1 2 9 1 4 1 0
W y s z cz e g ó l n i e n i e 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2
Na podstawie w/w danych obliczono całkowite przychody netto przedsiębiorstwa
Farmacja, przychody netto ze sprzedaży wyrobów gotowych, koszty własne przychodów i
poszczególne poziomy wyniku finansowego osiągniętego przez badane przedsiębiorstwo
oraz ustalono dynamikę poszczególnych poziomów wyniku finansowego i pozostałych
komponentów wskaźników rentowności. Przedstawia to tabela 1.8.
17
Tabela 1.8. Wielkość i dynamika poszczególnych poziomów wyniku finansowego i tworzących je
komponentów oraz pozostałych komponentów wskaźników rentowności w przedsiębiorstwie Farmacja
w latach 2000-2002 (wartość w tys. zł).
2001=100%2001 2002 2002
1. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
187 297 191 427 211 209 102,21 112,77 110,33
2. Podatek akcyzowy 0 0 0 0 0 0
3. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów (poz. 1-2)
187 297 191 427 211 209 102,21 112,77 110,33
4. Koszty wlasne przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
177 625 154 750 174 674 87,12 98,34 112,87
5. Zysk ze sprzedaży (poz. 3-4) 9 672 36 677 36 535 379,21 377,74 99,616. Pozostałe przychody operacyjne 9 776 2 162 5 832 22,12 59,66 269,757. Pozostałe koszty operacyjne 3 028 7 763 4 029 256,37 133,06 51,908. Zysk z działalności operacyjnej (poz. 5+6-7) 16 420 31 076 38 338 189,26 233,48 123,379. Przychody finansowe 1 549 3 273 1 144 211,30 73,85 34,9510. Koszty finansowe 12 295 8 559 6 288 69,61 51,14 73,47
11. Zysk z działalnosci gospodarczej (poz. 8+9-10)
5 674 25 790 33 194 454,53 585,02 128,71
12. Zyski nadzwyczajne 508 0 0 0 0 013. Straty nadzwyczajne 432 312 0 72,22 0 014. Zysk brutto (poz. 11+12-13) 5 750 25 478 33 194 443,10 577,29 130,2815. Podatek dochodowy 1 185 7 271 10 933 613,59 922,62 150,3616. Zysk netto (poz. 14-15) 4 565 18 207 22 261 398,84 487,65 122,2717. Przychody netto (poz. 3+6+9) 198 622 196 862 218 185 99,11 109,85 110,8318. Koszty własne przychodów (poz. 4+7+10) 192 948 171 072 184 991 88,66 95,88 108,1419. Średnia liczba ogółu pracowników 576 511 531 88,72 92,19 103,9120. Wynagrodzenia ogółu pracowników 35 656 28 538 31 757 80,04 89,06 111,2821. Średni stan wartości brutto majątku trwałego 228 533 204 833 176 958 89,63 77,43 86,3922. Średni stan wartości netto majatku trwałego 141 682 128 181 114 240 90,47 80,63 89,1223. Średni stan majątku obrotowego 64 464 60 644 71 657 94,07 111,16 118,16
24. Średni stan wartości brutto majatku całkowitego (poz. 21+23)
292 997 265 477 248 615 90,61 84,85 93,65
25. Średni stan wartości netto majątku całkowitego (poz. 24+33)
379 848 342 129 311 333 90,07 81,96 91,00
26. Amortyzacja 14 343 14 511 14 768 101,17 102,96 101,7727. Nadwyżka finansowa (poz. 16+26) 18 908 32 718 37 029 173,04 195,84 113,18
28. Średni stan kapitału własnego (bez średniego stanu zysku netto)
101 326 104 118 105 949 102,76 104,56 101,76
29. Średni stan kapitału podstawowego 29 852 25 775 17 300 86,34 57,95 67,1230. Średni stan kapitału obcego 100 232 89 272 88 107 89,07 87,90 98,69
31. Średni stan kapitału łącznego (bez zysku netto roku obrotowego poz. 28+30)
201 558 193 390 194 056 95,95 96,28 100,34
32. Średni stan dotychczasowego umorzenia majątku trwałego
86 851 76 652 62 718 88,26 72,21 81,82
33. Odsetki zapłacone od kapitału obcego 9 732 6 649 2 913 68,32 29,93 43,81
2000 2001 2002Wskaźniki dynamiki
2000=100%Wyszczególnienie
18
Całkowite i cząstkowe wskaźniki rentowności oraz wskaźnik efektu dźwigni
finansowej i wskaźnik produktywności majątku przedsiębiorstwa Farmacja przedstawia
tabela 1.9. Tabela 1.9. Wskaźniki rentowności (w%) i wskaźnik produktywności majątku (w zł.) w latach
2000-2002 oraz ich dynamika w latach 2001-2002.
2001=100%2001 2002 2002
1. Wskaźnik eksploatacyjnej rentownosci majatku całkowitego
3,30 13,82 14,70 418,52 445,17 106,37
2. Wskaźnik operacyjnej rentowności majatku całkowitego
5,60 11,71 15,42 208,88 275,16 131,74
3. wskaźnik gospodarczej rentowności majatku całkowitego
1,94 9,71 13,35 501,65 689,46 137,44
4. Wskaźnik całkowitej rentowności majatku całkowitego
1,96 9,60 13,35 489,03 680,34 139,12
5. wskaźnik bilansowej rentownosci majatku całkowitego
1,56 6,86 8,95 440,18 574,70 130,56
6. wskaźnik eksploatacyjnej rentowności kapitału łącznego
4,80 18,97 18,83 395,22 392,34 99,27
7. wskaźnik operacyjnej rentowności kapitału 8,15 16,07 19,76 197,25 242,51 122,95
8. wskaźnik gospodarczej rentowności kapitału łącznego
2,82 13,34 17,11 473,73 607,64 128,27
9. wskaźnik całkowitej rentowności kapitału 2,85 13,17 17,11 461,81 599,60 129,84
10. wskaźnik całkowitej rentowności kapitału łącznego wraz z odsetkami
7,68 16,61 18,61 216,28 242,24 112,00
11. wskaźnik bilansowej rentowności kapitału 2,26 9,41 11,47 415,68 506,50 121,85
12. wskaźnik bilansowej rentowności kapitału łącznego z uwzględnieniem odsetek
7,09 12,85 12,97 181,20 182,89 100,93
13. Wskaźnik eksploatacyjnej rentowności przychodów netto
4,87 18,63 16,74 382,60 343,87 89,88
14. Wskaźnik operacyjnej rentowności przychodów netto
8,27 15,79 17,57 190,95 212,55 111,31
15. Wskaźnik gospodarczej rentowności przychodów netto
2,86 13,10 15,21 458,59 532,57 116,13
16.j
przychodów netto 2,89 12,94 15,21 447,06 525,53 117,5517. Wskaźnik bilansowej rentowności 2,30 9,25 10,20 402,40 443,92 110,32
18. Wskaźnik bulansowej rentowności przychodów netto z uwzględnieniem
9,52 16,62 16,97 174,58 178,28 102,12
19. Wskaźnik eksploatacyjnej rentowności kosztów własnych przychodów
5,01 21,44 19,75 427,70 393,99 92,12
20.Wskaźnik operacyjnej rentowności kosztów własnych przychodów 8,51 18,17 20,72 213,46 243,53 114,09
2000 2001 2002wskaźniki dynamiki
2000=100%Wyszczególnienie
19
21. Wskaźnik gospodarczej rentowności kosztów własnych przychodów 2,94 15,08 17,94 512,65 610,18 119,02
22. Wskaźnik całkowitej rentowności kosztów własnych przychodów 2,98 14,89 17,94 499,76 602,12 120,48
23. Wskaźnik bilansowej rentowności kosztów własnych przychodów 2,37 10,64 12,03 449,84 508,62 113,07
24. Wskaźnik operacyjnej rentowności zaangażowanego czynnika pracy (w zł) 28,51 60,81 72,20 213,33 253,27 118,72
25. Wskażnik bilansowej rentowności zaangażowanego czynnika pracy (w zł) 344,83 385,25 410,89 111,72 119,16 106,66
26. Wskaźnik operacyjnej rentowności zużytego czynnika pracy
46,05 108,89 120,72 236,46 262,15 110,86
27. Wskaźnik bilansowej rentowności zużytego czynnika pracy
12,80 63,80 70,10 498,32 547,52 109,87
28. Wskaźnik operacyjnej rentowności zaangażowanego majątku trwałego 7,18 15,17 21,67 211,15 301,53 142,80
29. Wskażnik bilansowej rentowności zaangażowanego majątku trwałego 2,00 8,89 12,58 444,99 629,77 141,53
30. Wskaźnik operacyjnej rentowności zużytego majątku trwałego 114,48 214,15 259,60 187,07 226,76 121,22
31. Wskaźnik bilansowej rentowności zużytego majatku trwałego 31,83 125,47 150,74 394,22 473,61 120,14
32. Wskaźnik operacyjnej rentowności zaangażowanego majątku obrotowego 25,47 51,24 53,50 201,18 210,05 104,41
33. Wskaźnik bilansowej rentowności zaangażowanego majątku obrotowego 7,08 30,02 31,07 423,96 438,69 103,48
34. Wskaźnik całkowitej rentowności kapitału własnego 5,67 24,47 31,33 431,21 552,10 128,03
35. Wskaźnik bilansowej rentowności kapitału własnego 4,51 17,49 21,01 388,14 466,37 120,15
36. Wskaźnik operacyjnej rentowności kapitału akcyjnego 55,00 120,57 221,61 219,19 402,89 183,80
37. Wskaźnik bilansowej rentowności kapitału akcyjnego 15,29 70,64 128,68 461,93 841,46 182,16
38. Wskaźnik efektu dżwigni finansowej 0,74 1,47 1,68 199,38 227,92 114,3139. W aźnik produktywności majątku 0,66 0,64 0,74 97,85 112,99 115,47sk
20
Dane z tabeli 1.9. wskazują, iż wszystkie całkowite wskaźniki rentowności wzrosły,
choć w różnym stopniu, w roku 2002 w porównaniu z latami poprzednimi.
Wszystkie wskaźniki rentowności kapitału łącznego oraz wskaźniki rentowności
majątku wzrosły w roku 2001 w stosunku do roku 2000, co jest zjawiskiem korzystnym,
ponieważ wskaźniki te są najważniejszymi wskaźnikami dla przedsiębiorstwa wśród
wskaźników rentowności. Informują one bowiem jak skutecznie pracowało
przedsiębiorstwo, wykorzystując cały kapitał tj. kapitał własny i obcy oraz cały majątek tj.
majątek trwały i majątek obrotowy. Wskaźniki rentowności kapitału łącznego charakteryzują
również siłę dochodową przedsiębiorstwa niezależnie od struktury kapitału. Również w roku
2002 wskaźniki te wzrosły w stosunku do roku 2001, z tym że wskaźnik eksploatacyjnej
rentowności kapitału łącznego spadł o 0,14 punktu procentowego w stosunku do 2001 roku.
Wskaźniki rentowności majątku całkowitego, obliczone za pomocą różnych rodzajów
wyniku finansowego wzrosły w porównaniu z latami 2000 i 2001, przy czym ich wzrost był
zróżnicowany. Najniższy poziom rentowności majątku całkowitego badane przedsiębiorstwo
uzyskało przy zastosowaniu obliczeń zysku netto, najwyższy – przy zastosowaniu obliczeń
wyniku finansowego z działalności gospodarczej. Z danych wynika, że na 1 zł
zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku całkowitego przypadło 8,95 zł zysku netto w
2002, 6,86 zł w 2001 roku i tylko 1,56 zł w roku 2000.
Wśród całkowitych wskaźników rentowności największym wzrostem w roku 2002 w
stosunku do lat poprzednich charakteryzowały się wskaźniki gospodarczej rentowności, a
więc oparte na zysku z działalności gospodarczej. Spowodowane było to silnym wzrostem
zysku z działalności gospodarczej o 28,71% w roku 2002 niż w roku 2001 i o 485,02 % w
porównaniu z rokiem 2000. Największym spadkiem w roku 2002 w porównaniu z latami
poprzednimi charakteryzowały się wskaźniki eksploatacyjnej rentowności, oparte na zysku
ze sprzedaży.
Wśród wskaźników rentowności przychodów netto tylko wskaźnik eksploatacyjnej
rentowności przychodów netto był najniższy w roku 2002. Było to skutkiem stale rosnących
przychodów netto w latach 2001 i 2002 w stosunku do roku poprzedniego oraz wzrostu
zysku ze sprzedaży w badanym okresie.
Korzystny jest wzrost wskaźników rentowności kosztów własnych przychodów, które
najsilniej wzrosły w roku 2001 w porównaniu z rokiem 2000, oraz w roku 2002 w stosunku
21
do roku 2001. Wśród całkowitych wskaźników rentowności kosztów własnych przychodów
najsilniej wzrosły w roku 2002 w porównaniu z latami poprzednimi wskaźniki gospodarczej
i całkowitej rentowności kosztów własnych przychodów, które były wyższe o ponad 500%
w porównaniu z rokiem 2000 i o odpowiednio 19,02% i 20,48%, wobec prawie 3% w roku
2002 i prawie 18% w roku 2001.
Silniejszym wzrostem w roku 2002 charakteryzowały się wskaźniki rentowności
zaangażowanego majątku trwałego niż wskaźniki rentowności zaangażowanego majątku
obrotowego. Tempo wzrostu średniego stanu zaangażowanego majątku obrotowego w 2002
roku wyprzedzało tempo wzrostu średniego stanu wartości brutto zaangażowanego majątku
trwałego w tym roku, co jest zjawiskiem negatywnym.
Pozytywnym zjawiskiem jest wolniejsze tempo wzrostu w roku 2002 wskaźników
rentowności zużytego majątku trwałego niż wskaźników rentowności zaangażowanego
majątku trwałego. Może to świadczyć o korzystnych zmianach w strukturze majątku
trwałego, polegających na spadku w nich udziału głównie budynków i maszyn, które
charakteryzują się niższymi stawkami amortyzacyjnymi niż pozostałe rodzaje środków
trwałych. Dzięki tym zmianom, w analizowanym przedsiębiorstwie, tempo wzrostu
amortyzacji wyprzedzało tempo wzrostu średniego stanu wartości brutto majątku trwałego,
co potwierdzają dane w tabeli 1.8.
Kształtowanie się wskaźników rentowności czynnika pracy wzrosło w roku 2002,
zwłaszcza w wypadku wskaźników rentowności zaangażowanego czynnika pracy. Powodem
tego był silniejszy wzrost w roku 2002 w stosunku do lat poprzednich wyników finansowych
niż wielkości stanowiących dla nich podstawę porównania, co jest zjawiskiem korzystnym
dla rozpatrywanego przedsiębiorstwa.
Rentowność kapitału własnego mierzona wskaźnikiem całkowitej rentowności
kapitału własnego zwiększyła się w roku 2002 w porównaniu z latami poprzednimi (o
452,6% w stosunku do roku 2000 i o 28% w porównaniu z rokiem 2001), a wyrażona za
pomocą wskaźnika bilansowej rentowności kapitału własnego wzrosła w roku 2002 aż o
365,9% w stosunku do roku 2000 i o 20,01% w porównaniu z rokiem 2001. Umocniło to
pozycje finansową badanego przedsiębiorstwa.
O znaczeniu wskaźnika całkowitej rentowności kapitału łącznego z uwzględnieniem
odsetek i wskaźnika całkowitej rentowności kapitału własnego w ocenie efektywności netto
22
przedsiębiorstwa świadczy także to, iż relacja wskaźnika drugiego do wskaźnika pierwszego
jest wskaźnikiem efektu dźwigni finansowej. Wskaźnik efektu dźwigni finansowej w
przedsiębiorstwie Farmacja był wysoki w roku 2002 (1,6838), a ponadto wzrósł istotnie w
stosunku do lat poprzednich (o 127,92% w stosunku do roku 2000 i o 14,31% w stosunku do
roku 2001). Ponieważ wskaźnik efektu dźwigni jest prawie dwukrotnie wyższy od jedności,
można stwierdzić, że finansowanie rozpatrywanego przedsiębiorstwa kapitałem obcym
korzystnie oddziaływało na poziom rentowności kapitału własnego, przy czym to
oddziaływanie było niższe w roku 2002 niż w latach poprzednich.
Właściciele przedsiębiorstwa, którymi w rozpatrywanym przedsiębiorstwie są
akcjonariusze powinni być również zainteresowani kształtowaniem się wskaźnika
operacyjnej rentowności kapitału akcyjnego i wskaźnika bilansowej rentowności kapitału
akcyjnego. Wskaźnik pierwszy wzrósł aż o 302,89% w roku 2002 w stosunku do roku 2000 i
o 83,80% w stosunku do roku 2001. Wskaźnik drugi wzrósł natomiast jeszcze bardziej w
roku 2002 zarówno w stosunku do roku 2000 (aż o 741,46%) i o 82,16% w stosunku do roku
2001. Kształtowanie się tych wskaźników rentowności kapitału akcyjnego w roku 2002
zasługuje na ocenę pozytywną.
Korzystnym zjawiskiem był również wysoki poziom w roku 2002 wskaźnika
bilansowej rentowności kapitału akcyjnego w porównaniu z poziomem wskaźnika
bilansowej rentowności kapitału własnego. Przewyższa go bowiem ponad sześciokrotnie
(128,68% wobec 21,01%). Świadczy to dużym udziale kapitału rezerwowego i zapasowego
w kapitale własnym w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w roku 2002.
2.5. Analiza wskaźnika całkowitej rentowności majątku w przedsiębiorstwie
„Farmacja” w roku 2002.
Za podstawę odniesienia przyjęto kształtowanie się tego wskaźnika w roku 2001 oraz
zastosowano metodę łańcuchowych podstawień.
Odchylenie bezwzględne wskaźnika całkowitej rentowności majątku w roku 2002 od
jego poziomu w roku 2001 wynosi:
23
13,35% - 9,60% = 3,75%
Odchylenie bezwzględne wskaźnika całkowitej rentowności majątku w roku 2002 zostało
spowodowane:
A) zmianą wysokości wskaźnika całkowitej rentowności zużytych środków
( 17,94 * 0,644) – (14,89 * 0,644) = + 1,96%
B) zmianą wskaźnika szybkości krążenia środków
(17,94 * 0,744) – (17,94 * 0,644) = + 1,79%
_____________
Odchylenie bezwzględne wskaźnika rentowności + 3,75%
Z pierwszego podstawienia wynika, ze gdyby przedsiębiorstwo „Farmacja”
zachowało szybkość krążenia środków z roku 2001, to przy wskaźniku całkowitej
rentowności zużytych środków z roku 2002 osiągnęłoby poprawę wskaźnika całkowitej
rentowności majątku (o 1,96 punktu procentowego). Zwiększenie szybkości krążenia
środków w roku 2002 w porównaniu z rokiem poprzednim spowodowało wzrost wskaźnika
całkowitej rentowności majątku, wynoszący 1,78 punktu procentowego. Mimo wszystko
głównym źródłem poprawy wskaźnika rentowności majątku był wzrost wskaźnika
całkowitej rentowności zużytych środków.
24
Rozdział III.
Analiza sytuacji majątkowej i finansowej oraz pokrycia finansowego
majątku.
3.1. Analiza stanu i zmian składników majątku przedsiębiorstwa „Farmacja”
oraz na tej podstawie ocena jego sytuacji majątkowej.
Tabela 2.1. Wielkość struktura i dynamika aktywów przedsiębiorstwa Farmacja w latach 2000-
2002 (ujęcie analityczne).
31 XII 2001=100%
2000 2001 2002 2000 2001 2002 2001 2002 2002I. AKTYWA TRWAŁE 145,007 143,056 142,209 73.06 67.84 65.32 98.65 98.07 99.411. Wartości niematerialne i prawne 895 13,631 23,904 0.45 6.46 10.98 1523.02 2670.84 175.362. Rzeczowe aktywa trwałe 138,598 121,682 111,897 69.83 57.70 51.40 87.79 80.73 91.963. Należności długoterminowe 0 105 2 0 0.05 0 0 0 1.904. Inwestycje długoterminowe 338 370 1,414 0.17 0.18 0.65 109.47 418.34 382.165. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 5,176 7,268 4,992 2.61 3.45 2.29 140.42 96.45 68.68II. AKTYWA O BRO TO WE 53,460 67,828 75,486 26.94 32.16 34.68 126.88 141.20 111.291. Zapasy 22,498 17,149 15,372 11.34 8.13 7.06 76.22 68.33 89.642. Należności krótkoteminowe 27,610 44,013 53,881 13.91 20.87 24.75 159.41 195.15 122.42
3. Inwestycje krótkoterminowe2,806 6,081 5,227 1.41 2.88 2.40 216.71 186.28 85.96
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 546 585 1,006 0.28 0.28 0.46 107.14 184.25 171.97
AKTYWA O GÓŁEM 198,467 210,884 217,695 100.00 100.00 100.00 106.26 109.69 103.23
Wskaźniki dynamiki
31 XII 2000=100%
Wskaźniki struktury (w %)
Stan na 31 grudnia (w tys. z ł)AKTYWA
25
Z danych zawartych w tabeli 2.1. wynika, że majątek przedsiębiorstwa wzrósł w
badanym okresie o 9,69%, czemu towarzyszył wzrost przychodów ze sprzedaży o 12,77%,
co należy uznać za zjawisko bardzo korzystne.
Porównując wskaźniki dynamiki poszczególnych elementów majątku rozpatrywanego
przedsiębiorstwa miedzy sobą i ze wskaźnikami dynamiki majątku całkowitego, można
stwierdzić relatywnie nieduże zmiany w strukturze majątku przedsiębiorstwa. Dane
zamieszczone w powyższej tabeli dowodzą, że udział aktywów trwałych w majątku
całkowitym był niższy na koniec roku 2002 o 7,74 punktu procentowego w porównaniu z
rokiem 2000. Spadkowi udziału aktywów trwałych towarzyszy wzrost udziału aktywów
obrotowych w aktywach ogółem. Wzrost ten był spowodowany przede wszystkim wzrostem
należności krótkoterminowych, których udział wzrósł w roku 2002 w porównaniu z rokiem
2000 o 10,84 punktu procentowego.
Należy tu podkreślić, iż powyższe stwierdzenia mają charakter wstępny i nie mogą
stanowić wystarczających podstaw do formułowania sądów wartościujących. Konieczne są
bowiem dalsze pogłębione badania.
W badaniu struktury majątku przedsiębiorstwa wykorzystuje się wskaźniki
wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze. Najważniejsze wskaźniki służące
ocenie sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa przedstawia tabela 2.2.
Tabela 2.2. Kształtowanie się wskaźników sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa Farmacja w latach
2000-2002 (w %).
Podstawowy wskaźnik struktury aktywów 271.24 210.91 188.39
Wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem
73.06 67.84 65.32
Wskaźnik udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem
26.94 32.16 34.68
Wskaźnik udziału zapasów w aktywach obrotowych
42.08 25.28 20.36
Wskaźnik udziału należności krótkoterminowych w aktywach obrotowych
51.65 64.89 71.38
Wskaźnik udziału inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych
5.25 8.97 6.92
200220012000wyszczególnienie
26
Analiza danych zawartych w tabeli 2.2. potwierdza wnioski sformułowane na
podstawie pierwszej tabeli. Należy podkreślić spadek o 82,85 punktu procentowego
podstawowego wskaźnika struktury aktywów, co oznacza wzrost elastyczności majątku oraz
zmniejszenie okresu zamrożenia kapitału. Można jednocześnie postawić hipotezę, że obniżył
się poziom ryzyka operacyjnego.
Analizując wskaźniki charakteryzujące strukturę majątku obrotowego należy
zauważyć systematyczny wzrost udziału należności w majątku obrotowym, który dla lat
krańcowych badanego okresu wynosi 10,84 punktu procentowego. Towarzyszy temu spadek
udziału zapasów o 4,28 punktu procentowego oraz spadek inwestycji krótkoterminowych w
stosunku do roku 2001 o 0,48 punktu procentowego. Może to świadczyć o wzroście
sprawności gospodarowania zapasami oraz wydłużeniu okresu windykacji należności.
Przypuszczenia te jednak wymagają weryfikacji, która zostanie dokonana w ramach analizy
gospodarowania kapitałem obrotowym.
Wśród wskaźników sprawności gospodarowania majątkiem przedsiębiorstwa należy
wyróżnić wskaźniki produktywności aktywów i majątku trwałego, określające zdolność
przedsiębiorstwa do generowania przychodów. Kształtowanie się tych wskaźników w
badanym przedsiębiorstwie przedstawia tabela 2.3.
Tabela 2.3. Kształtowanie się wskaźników produktywności aktywów ogółem oraz majątku trwałego w
przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002
2000 2001 2002
0.88 0.94 0.99
1.26 1.32 1.47
wskażnik produktywności aktywów
wskażnik produktywności majątku trwałego
Wyszczególnienie
Powyższe dane pozwalają stwierdzić, że w badanym okresie rozpatrywane
przedsiębiorstwo charakteryzowało się dość stabilną produktywnością majątku trwałego i
majątku ogółem. Jedna złotówka majątku całkowitego generowała sprzedaż na poziomie
około jednego złotego (od 0,88 zł w roku 2000 do 0,99 zł w roku 2002), zaś złotówka
27
majątku trwałego około 1,50 zł przychodów ze sprzedaży (od 1,32 w roku 2001 do 1,47 w
roku 2002).
3.2. Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku oraz ocena jego sytuacji
finansowej.
Analizę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa należy rozpocząć od zbadania
wielkości, struktury i dynamiki pasywów. Niezbędne dane przedstawia tabela 2.4.
Tabela 2.4. Wielkość, struktura i dynamika pasywów przedsiębiorstwa Farmacja w latach 2000-2002
(ujęcie analityczne)
31 XII 2001=100
%2000 2001 2002 2000 2001 2002 2001 2002 2002
I. KAPITAŁ WŁASNY 108,825 121,982 130,383 54.83 57.84 59.89 112.09 119.81 106.891. Kapitał podstawowy 27,852 23,698 10,902 14.03 11.24 5.01 85.09 39.14 46.002. Kapitał zapasowy 62,260 67,311 86,867 31.37 31.92 39.90 108.11 139.52 129.053. Kapitał z aktualizacji wyceny 9,832 8,450 6,037 4.95 4.01 2.77 85.94 61.40 71.444. Pozostałe kapitały rezerwowe 4,316 4,316 4,316 2.17 2.05 1.98 100.00 100.00 100.005. Zysk netto 4,565 18,207 22,261 2.30 8.63 10.23 398.84 487.65 122.27ĄREZERWY NA 89,642 88,902 87,312 45.17 42.16 40.11 99.17 97.40 98.211. rezerwy na zobowiązania 14,152 22,900 23,104 7.13 10.86 10.61 161.81 163.26 100.892. Zobowiązania długoterminowe 34,431 17,000 5,250 17.35 8.06 2.41 49.37 15.25 30.883. Zobowiązania krótkoterminowe 41,044 48,975 58,948 20.68 23.22 27.08 119.32 143.62 120.364. Rozliczenia międzyokresowe 15 27 10 0.01 0.01 0.00 180.00 66.67 37.04PASYWA O GÓŁEM 198,467 210,884 217,695 100.00 100.00 100.00 106.26 109.69 103.23
Stan na 31 grudnia (w tys. z ł)PASYWA
Wskaźniki dynamiki
31 XII 2000=100%
Wskaźniki struktury (w %)
Z danych zawartych w tabeli 2.4. wynika, że w badanym przedsiębiorstwie miały
miejsce dość istotne zmiany w wielkości i strukturze kapitału. Kapitał własny wzrósł w
badanym okresie o 19,81%, czemu towarzyszył spadek kapitałów obcych o 2,60%. Wzrost
28
kapitału własnego ma swoje źródło w generowanym przez przedsiębiorstwo „Farmacja”
zysku netto, zaś spadek kapitałów obcych w zmniejszeniu zobowiązań długoterminowych,
których udział w pasywach zmniejszył się o 14,94 punktu procentowego.
Zmiany wielkości poszczególnych źródeł finansowania majątku rozpatrywanego
przedsiębiorstwa spowodowały, że udział kapitału własnego w pasywach zwiększył się o
5,06 punktu procentowego.
Przedstawione wyżej zmiany w obrębie pasywów pozwalają stwierdzić, że w
badanym okresie zwiększyła się stabilność finansowa przedsiębiorstwa poprzez wzrost
kapitału własnego w pasywach ogółem oraz nieco zmniejszyło się ryzyko finansowe na
skutek spadku udziału kapitału obcego.
Należy podkreślić, że tak jak w przypadku analizy sytuacji majątkowej - powyższe
stwierdzenia mają charakter wstępny i nie mogą stanowić wystarczających podstaw do
formułowania sądów wartościujących. Konieczne są bowiem dalsze pogłębione badania.
Głębsza analiza sytuacji majątkowej wymaga zastosowania wskaźników, które
prezentuje tabela 2.5.
29
Obliczenia dodatkowe: 2000 2001 2002
KAPITAŁ O BCY DŁUGO TERMINO WY 44,475 39,470 26,544Zobowiązania długoterminowe 34,431 17,000 5,250 rezerwa z tyt. odroczonego podatku dochodowego
3,051 9,024 9,861
długotrminowa rezerwa na świadcz. emeryt. i podobne
2,978 3,738 4,024
pozostałe rezerwy długoterminowe 0 0 0zobow. z tyt. dostaw i usług o okresie wymagalnosci powyżej 12 miesiecy
4,015 9,708 7,409
ujemna wartosć firmy 0 0 0inne rozl. miedzyokresowe długoterminowe 0 0 0
KAPITAŁ O BCY KRÓ TKO TERMINO WY 45,167 49,432 60,768Zobowiązania krótkoterminowe 41,044 48,975 58,948krótkoter. rezerwa na swiadczenia emeryt. i podobne
155 123 128
pozostałe rezerwy krótkoterminowe 7,968 10,015 9,091zobow. z tyt. dostaw i usług o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy
-4,015 -9,708 -7,409
inne rozl.miedzyokresowe krótkoterminowe 15 27 10
KAPITAŁ DŁUGO TERMINO WY STAŁY 153,300 161,452 156,927kapitał własny 108,825 121,982 130,383kapitał obcy długoterminowy 44,475 39,470 26,544
Tabela 2.5. Kształtowanie się wskaźników sytuacji finansowej w przedsiębiorstwie Farmacja w latach
2000-2002.
Podstawowy wskaźnik struktury pasywów 121.40 137.21 149.33
Wskaźnik zadłużenia ogółem kap. własnego 82.37 72.88 66.97Wskaźnik udziału kapitału długoterminowego w pasywach 77.24 76.56 72.09Wskaźnik udziału kapitału krótkoterminowego w pasywach 22.76 23.44 27.91Wskaźnik udziału kapitałów rezerwowych w pasywach 40.80 46.61 54.88Wskaźnik relacji kapitałów rezerwowych do kapitału podstawowego 290.73 414.74 1095.95
wyszczególnienie 2000 2001 2002
30
Z danych zawartych w tabeli 2.5. wynika, że w rozpatrywanym okresie podstawowy
wskaźnik struktury pasywów wzrósł ze 121,40% do 149,33%, co oznacza wzrost stabilności
finansowej przedsiębiorstwa, a co za tym idzie spadek ryzyka finansowego. Znajduje to
potwierdzenie w wielkości wskaźnika zadłużenia, który zmalał o 15,4 punktu procentowego
tj. z 82,37% do 66,97%. Oznacza to, że na złotówkę kapitału własnego przypadało w roku
2000 – 0,82 zł kapitału obcego, a w roku 2002 już tylko 0,66 zł.
Korzystna struktura źródeł finansowania znajduje swoje odbicie w rentowności
kapitału własnego, którego wielkość została w istotny sposób ukształtowana w wyniku
pozytywnego efektu dźwigni finansowej. Wskaźnik efektu dźwigni finansowej kształtuje się
bowiem na poziomie powyżej 1 (1,6838 w roku 2002 ). Oznacza to, że kapitał obcy
wypracował zysk przewyższający jego koszt. Powstała w ten sposób nadwyżka została
przejęta przez kapitał własny, dzięki czemu jego rentowność uległa zwiększeniu.
Niekorzystnym jednak zjawiskiem jest rosnący udział kapitału krótkoterminowego w
kapitale łącznym, który wzrósł o 5,15 punktu procentowego, czemu towarzyszy spadek o
tyle samo udziału kapitału długoterminowego. Można przypuszczać, ze jest to wynikiem
spadku środków pieniężnych w analizowanym okresie.
3.3. Analiza pokrycia finansowego.
Rozwinięciem analizy pionowej majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania
jest analiza pozioma bilansu. Polega ona na zbadaniu powiązań między składnikami
pasywów a składnikami aktywów, czyli zgodności stopnia wymagalności pasywów ze
stopniem płynności aktywów. Kształtowanie się wskaźników pokrycia finansowego majątku
przedsiębiorstwa Farmacja przedstawia tabela 2.6.
31
Tabela 2.6. Kształtowanie się wskaźników pokrycia finansowego majątku oraz ich komponentów w
przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002.
majątek trwały (w tys. zł) 145,704 143,826 143,127majatek obrotowy (w tys. zł) 52,763 67,058 74,568kapitał własny (w tys. zł) 108,825 121,982 130,383kapitał obcy długoterminowy (w tys. zł) 44,475 39,470 26,544kapitał stały (w tys. zł) 153,300 161,452 156,927kapitał obcy krótkoterminowy (w tys. zł) 45,167 49,432 60,768kapitał obcy (w tys. Zł) 89,642 88,902 87,312
wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym (w %) 74.69 84.81 91.10wskaźnik pokrycia majatku trwałego kapitałem stałym (w %) 105.21 112.26 109.64wskaźnik pokrycia majatku obrotowego kapitałem obcym krótkoterminowym (w %) 85.60 73.72 81.49
wyszczególnienie 2000 2001 2002
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Analiza danych z tabeli 2.6. wskazuje na dość korzystne relacje w obrębie pokrycia
finansowego majątku rozpatrywanego przedsiębiorstwa. Należy przede wszystkim
podkreślić, że została zachowana w całym okresie złota zasada finansowania, tzn., że
majątek trwały miał pełne pokrycie w kapitale stałym. Najbardziej korzystna sytuacja
wystąpiła w ostatnim roku badanego okresu, kiedy to udział kapitału stałego w finansowaniu
aktywów obrotowych wynosił 18,51%. Również wskaźnik pokrycia majątku trwałego
kapitałem własnym wzrósł w roku 2002 w porównaniu do lat ubiegłych, co oznacza, że
kapitał własny finansował majątek trwały w 91,10%.
Analizy pokrycia finansowego majątku przedsiębiorstwa można dokonać również za
pomocą wskaźnika pokrycia finansowego majątku. Kształtowanie się tego wskaźnika w
badanym przedsiębiorstwie przedstawia tabela 2.7.
32
Tabela 2.7. Kształtowanie się wskaźnika pokrycia finansowego majątku oraz jego komponentów w
przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002.
Wyszczególnienie 2000 2001 2002
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym (w %)
74,69 84,81 91,10
Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałem obcym (w %)
169,90 132,57 117,09
Wskaźnik pokrycia finansowego majątku 0,44 0,64 0,78
Wielkość wskaźnika pokrycia finansowego majątku, który w roku 2002 kształtuje się
na poziomie 0,78 oraz jego rosnąca tendencja świadczy o korzystnych tendencjach w obrębie
relacji majątek przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania. W roku 2001 zmniejszył się
udział kapitałów obcych krótkoterminowych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa o
11,9 punktu procentowego w stosunku do roku 2000, jednak w roku 2002 udział ten był
niższy już tylko o 4,1 punktu procentowego.
3.4. Analiza stopnia zadłużenia oraz możliwości jego obsługi.
Celem analizy zadłużenia przedsiębiorstwa jest pomiar stopnia zasilania
przedsiębiorstwa przez kapitał obcy oraz zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.
Kształtowanie się wskaźników niezbędnych do analizy wspomagania finansowego
przedsiębiorstwa „Farmacja” przedstawia tabela 2.8.
33
Tabela 2.8. Kształtowanie się wskaźników zadłużenia i zdolności do jego obsługi oraz ich
komponenty w przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-2002.
zobowiązania ogółem (w tys. zł) 89,642 88,902 87,312Aktywa (w tys. zł) 198,467 210,884 217,695Kapitał obcy długoterminowy (w tys. zł) 44,475 39,470 26,544kapitał własny (w tys. zł) 108,825 121,982 130,383Kapitał obcy krótkoterminowy (w tys. zł) 45,167 49,432 60,768Zysk brutto (w tys. zł) 5750 25478 33194Odsetki (w tys. zł) 9732 6649 2913raty kapitałowe (w tys. zł) 12940 14000 22400Amortyzacja (w tys. zł) 14343 14511 14768Stawka podatku dochodowego od osób prawnych (w %)
28 28 28
kapitał obcy (w tys. Zł) 89,642 88,902 87,312
wskaźnik ogółnego zadłużenia (w %) 45.17 42.16 40.11wskaźnik zadłużenia długoterminowego kapitału własnego (w %)
40.87 32.36 20.36
wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego kapitału własnego (w %)
41.50 40.52 46.61
wskaźnik zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia odsetek zyskiem
1.59 4.83 12.40
wskaźnik zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu (w %) 0.95 1.64 1.08
wyszczególnienie 2000 2001 2002
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Dane zawarte w tabeli 2.8. wskazują, że wszystkie wskaźniki kształtują się na koniec
rozpatrywanego okresu korzystniej a niżeli w roku bazowym. Na uwagę zasługuje fakt, iż
spadkowi wskaźnika ogólnego zadłużenia o 5,06 punktu procentowego towarzyszy spadek
wskaźnika zadłużenia długoterminowego kapitału własnego aż o 20,51 punktów
procentowych. Niekorzystnym zjawiskiem jest wzrost wskaźnika zadłużenia
krótkoterminowego o 5,11 punktu procentowego.
Pozytywnie należy również ocenić zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia.
Na taką ocenę pozwala kształtowanie się wskaźnika zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia
odsetek zyskiem oraz wskaźnik zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu. Wielkość
pierwszego ze wskaźników w analizowanym okresie jest zdecydowanie wyższa niż progowa
wielkość (200 %). Drugi z wymienionych wskaźników kształtował się na bardzo wysokim
34
poziomie i w latach 2001 i 2002 osiągnięty zysk operacyjny pozwalał na pełne pokrycie
płatności związanych z obsługą zadłużenia.
35
Rozdział IV.
Analiza gospodarowania kapitałem obrotowym netto.
4.1. Ocena poziomu kapitału obrotowego netto przedsiębiorstwa „Farmacja” w
latach 2000-2002.
Przekształcenie bilansu sprawozdawczego w bilans analityczny na potrzeby
obliczenia kapitału pracującego przedstawia tabela 3.1.
Tabela 3.1. Wybrane pozycje bilansu przedsiębiorstwa Farmacja za lata 2000-2002 (w tys. Zł)
I. Aktywa trwałe 145,007 143,056 142,209
II. Aktywa obrotowe, w tym: 53,460 67,828 75,486
należności z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy
697 770 918
Aktywa ogółem 198,467 210,884 217,695
PASYWA 2000 2001 2002
I. Kapitał własny 108,825 121,982 130,383
II. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, w tym: 89,642 88,902 87,312
1. Rezerwy na zobowiązania, w tym: 14,152 22,900 23,104krótkoterminowa rezerwna na świadczenia emerytalne i rentowe 155 123 128
krótkoterminowa pozostała rezerwa 7,968 10,015 9,091
2. Zobowiązania krótkoterminowe, w tym:41,044 48,975 58,948
zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty powyzej 12 miesięcy
4,015 9,708 7,409
3. Krótkoterminowe inne rozliczenia międzyokresowe bierne
15 27 10
Pasywa ogółem 198,467 210,884 217,695
AKTYWA 2000 2001 2002
36
Na podstawie powyższych danych można obliczyć wielkość kapitału obrotowego
netto rozpatrywanego przedsiębiorstwa Farmacja w badanym okresie, co przedstawia tabela
3.2.
Tabela 3.2 Wielkość kapitału obrotowego netto (w tys. zł)
2000 2001 2002kapitał obrotowy netto wg formuły krótkoterminowej, majątkowej 7,596 17,626 13,800
wyszczególnieniekapitał obrotowy netto
Z danych zawartych w tabeli 3.2. wynika, że rozpatrywane przedsiębiorstwo Farmacja
w całym badanym okresie osiągało dodatnią wielkość kapitału obrotowego netto. Zwiększenie
kapitału obrotowego z ponad 7 mln. zł w roku 2000 do ponad 17 mln. zł w roku 2001 i ponad
13 mln. zł w roku 2002 wymaga pogłębionej oceny w zakresie gospodarowania kapitałem
obrotowym netto. W tym celu należy dokonać pomiaru udziału kapitału obrotowego netto w
sumie bilansowej, co przedstawia tabela 3.3.
Tabela 3.3. Udział kapitału netto w aktywach ogółem (w %)
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Udział kapitału netto w aktywach ogółem 3.83 8.36 6.34
W badanym przedsiębiorstwie nastąpiło prawie dwukrotne zwiększenie kapitału
obrotowego netto w 2002 roku w porównaniu z rokiem 2000. Jednakże w porównaniu z
rokiem 2001 kapitał obrotowy netto zmniejszył się o prawie 4 mln zł. Jest to efektem
wzrostu zobowiązań krótkoterminowych o 10 mln zł.
Na podstawie danych zawartych w tabeli 3.3. można zauważyć, że w latach 2000 –
2001 poziom kapitału obrotowego netto w aktywach ogółem kształtował się na poziomie
poniżej 10% odpowiednio: 3,83%, 8,36% oraz 6,34%. Tak więc, w badanym
przedsiębiorstwie nastąpił wzrost kapitału obrotowego netto w porównaniu z rokiem 2000.
Towarzyszy temu wzrost zysku netto o 387% w porównaniu z rokiem 2000.
37
W celu analizy efektywności gospodarowania zasobami obrotowymi wykorzystuje się
wskaźniki obrotowości majątku i kapitału.
4.2. Analiza efektywności gospodarowania zasobami obrotowymi przy
wykorzystaniu wskaźników obrotowości majątku i kapitału.
Kształtowanie się wskaźników obrotowości majątku i kapitału przedsiębiorstwa
„Farmacja” przedstawia tabela 3.4. Tabela 3.4. Kształtowanie się wskaźników obrotowości w przedsiębiorstwie Farmacja w latach 2000-
2002
1.Wskaźnik obrotowości majatku obrotowego
3.50 2.82 2.80
2. Cykl konwersji zapasów materiałów (w dniach)
70.8 54.7 40.5
3. Cykl konwersji zapasów produkcji w toku (w dniach)
9.0 2.9 1.0
4. Cykl konwersji zapasów wyrobów gotowych (w dniach)
37.8 43.9 35.1
5. Cykl konwersji towarów (w dniach)
14.4 92.2 71.2
6. Cykl konwersji zapasów (w dniach)
94.1 100.0 74.2
7. Cykl konwersji należności (w dniach)
50.5 79.4 91.3
8. Cykl konwersji zobowiązań (w dniach)
66.1 139.4 142.6
9. Cykl brutto kapitału obrotowego 144.6 179.4 165.5
10. Cykl konwersji gotówki 78.5 40.0 22.8
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Z danych zawartych w tabeli 3.4. wynika, że w rozpatrywanym przedsiębiorstwie
„Farmacja” w badanym okresie miała miejsce stabilizacja efektywności gospodarowania
zasobami obrotowymi przedsiębiorstwa.
38
Poprawa efektywności gospodarowania kapitałem obrotowym netto wymaga
skracania długości cyklu konwersji gotówki. Można to osiągnąć dzięki:
a) Skróceniu cyklu konwersji zapasów.
W przedsiębiorstwie „Farmacja” szczególnie korzystna sytuacja miała miejsce w
gospodarowaniu zapasami. W badanym okresie cykl konwersji zapasów charakteryzował się
tendencją malejącą ze 100 dni w roku 2001 do 74 dni w roku 2002. Cykl konwersji zapasów
w ciągu dwóch lat ostatecznie skrócił się o ponad 19 dni.
b) Wydłużeniu cyklu konwersji zobowiązań.
Okres regulowania zobowiązań również uległ wydłużeniu w 2002 roku w stosunku do
roku poprzedniego o 3 dni, z ponad 79 do ponad 91 dni, co oznacza że przedsiębiorstwo
„Farmacja” o 3 dni dłużej reguluje swoje zobowiązania. Cykl konwersji zobowiązań w ciągu
dwóch lat ostatecznie wydłużył się o 76 dni.
c) Skracaniu cyklu konwersji należności.
Okres spływu należności charakteryzował się w badanym okresie tendencją rosnącą i
wydłużył się z 50 dni w roku 2000 do 91 dni w roku 2002. Wydłużenie wskaźnika okresu
spływu należności oznaczało liberalizację polityki kredytowej. Oznacza to, że
przedsiębiorstwo „Farmacja” kredytuje odbiorców.
Cykl konwersji gotówki charakteryzował się stałą tendencją do skracania, z ponad 78
dni w roku 2000 do 22 dni w roku 2002. Skrócenie cyklu konwersji gotówki w roku 2002 o
ponad 55 dni w stosunku do roku 2000 jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż oznacza to, że
przedsiębiorstwo coraz krócej czeka na gotówkę, a to oznacza, że nie wymaga to
angażowania kapitału długoterminowego w działalność przedsiębiorstwa.
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego zmniejszył się z 3,5 w 2000 roku do 2,8
w roku 2002. Obniżenie się wskaźnika obrotowości majątkiem obrotowym oznacza
pogorszenie gospodarowania cyklem operacyjnym, który w badanym okresie wyniósł
odpowiednio: 144,6; 179,4; 165,5 dni, co należy ocenić negatywnie z punktu widzenia
sprawności gospodarowania. Oznaczało to, że w 2002 roku przedsiębiorstwo „Farmacja”
musiało zgromadzić dodatkowy kapitał długoterminowy na sfinansowanie dłuższego cyklu
operacyjnego o prawie 21 dni.
39
Reasumując, można stwierdzić, że przedsiębiorstwo „Farmacja” gospodaruje
posiadanymi zasobami obrotowymi w sposób coraz bardziej efektywny. Przy czym należy
zauważyć, że zarządzanie należnościami powinno być bardziej szczegółowo
przeanalizowane w latach następnych, gdyż może ono stanowić symptom pogorszenia
efektywności.
4.3. Rekonstrukcja i ocena strategii inwestowania przedsiębiorstwa „Farmacja” w
aktywa obrotowe.
Porównanie strategii konserwatywnej i agresywnej aktywów obrotowych przedstawia
tabela 3.5.
Tabela 3.5. Porównanie konserwatywnej i agresywnej strategii aktywów obrotowych.
1. Udział zapasów w aktywach obrotowych wyższy niższy2. Udział należności w aktywach obrotowych wyższy niższy
3. Udział środków pieniężnych w aktywach obrotowych
wyższy niższy
4. Udział inwestycji krótkoterminowych (bez środków pieniężnych) w aktywach obrotowych
wyższy niższy
5. Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych
wyższy niższy
6. Udział majątku operacyjnego w aktywach ogółem niższy wyższy
Wielkość wskaźnika w stosunku do Benchmark
WskaźnikiStrategia
konserwatywnaStrategia
agresywna
40
Benchmark to punkt odniesienia, względem którego będzie odnoszona strategia
inwestowania w aktywa obrotowe. W przypadku przedsiębiorstwa „Farmacja”
benchmarkiem jest strategia inwestowania w aktywa obrotowe przedsiębiorstwa „Farmacja”
z końca 2000 roku.
Tabela 3.6. zawiera dane bilansowe niezbędne do zrekonstruowania i oceny strategii
inwestowania w aktywa obrotowe, natomiast tabela 3.7. przedstawia wskaźniki
charakteryzujące strategię inwestowania w aktywa obrotowe.
Tabela 3.6. Wybrane pozycje z bilansu przedsiębiorstwa Farmacja w latach 2000-2002 (w tys. zł)
1. Wartości niematerialne i prawne 895 13631 239042. Rzeczowe aktywa trwałe 138598 121682 1118973. Aktywa obrotowe 53460 67828 754864. Aktywa ogółem 198467 210884 2176955. Zapasy 22498 17149 153726. Należności 27610 44013 538817. Środki pieniężne 2806 6081 52278. Inwestycje krótkoterminowe (bez środków pieniężnych) 0 0
2002wyszczególnienie 2000 2001
0
41
Tabela. 3.7. Wskaźniki charakteryzujące strategię inwestowania w aktywa obrotowe przedsiębiorstwa.
1. Udział zapasów w aktywach obrotowych
0.42 0.25 agresywna 0.20 agresywna
2. Udział należności w aktywach obrotowych
0.52 0.65 konserwatywna 0.71 konserwatywna
3. Udział środków pieniężnych w aktywach obrotowych
0.05 0.09 konserwatywna 0.07 konserwatywna
4. Udział inwestycji krótkoterminowych (bez środków pieniężnych) w aktywach obrotowych
0 0 0
5. Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych
0.05 0.09 konserwatywna 0.07 konserwatywna
6. Udział majątku operacyjnego w aktywach ogółem 0.27 0.32 agresywna 0.35 agresywna
2002
wskaźnik strategiawskaźnik strategiaBenchmark
2001wyszczególnienie
Dysponując powyższymi danymi można sporządzić wykres charakteryzujący strategię
inwestowania w aktywa obrotowe rozpatrywanego przedsiębiorstwa „Farmacja” względem
benchmarka.
Rysunek 2. Strategia inwestowania w aktywa obrotowe przedsiębiorstwa Farmacja.
1,0
0,52002
20012000
0,00,0 0,5 1,0
Udział majątku operacyjnego w
aktywach ogółem
Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych
Konserwatywna
Umiarkowana
Umiarkowana
Agresywna
42
Analiza powyższych danych wskazuje, że przedsiębiorstwo Farmacja w całym
badanym okresie wykorzystywało umiarkowaną strategię inwestowania w aktywa obrotowe.
Skala zmian strategii inwestowania w aktywa obrotowe rozpatrywanego przedsiębiorstwa
„Farmacja” była niewielka, aczkolwiek istotna z punktu widzenia agresywności strategii.
Przemiany wskaźnika poziomu majątku operacyjnego miały charakter agresywny, co
oznacza, że rozpatrywane przedsiębiorstwo zwiększyło przede wszystkim nakłady
inwestycyjne w wartości niematerialne i prawne. Ponadto wzrost majątku operacyjnego
oznacza wzrost majątku zwiększającego wartość dla właścicieli.
Z kolei wskaźnik natychmiastowej płynności charakteryzował się tendencją
spadkową, co przełożyło się na bardziej konserwatywne podejście do zarządzania
natychmiastową płynnością w stosunku do roku 2001.
W przypadku zarządzania zapasami to zarówno w roku 2001 jak i w roku 2002
przedsiębiorstwo Farmacja zarządzało zapasami w sposób agresywny:
- zapasy wykazują tendencję spadkową w ujęciu bezwzględnym.
Środkami pieniężnymi przedsiębiorstwo „Farmacja” gospodarowało w sposób
bardziej konserwatywny, gdyż zwiększyły się o 2 421 (tys.) w stosunku do benchmarka, co
przekłada się na zwiększenie udziału i znaczenia gotówki w aktywach obrotowych.
Jeśli chodzi o należności to przedsiębiorstwo „Farmacja” gospodarowało nimi
również w sposób bardziej konserwatywny wykazując tendencję wzrostową o 26 271 (tys.)
w stosunku do benchmarka, co oznacza wyraźny wzrost kredytowania klientów oraz
liberalizację polityki kredytowej.
4.4. Rekonstrukcja i ocena strategii finansowania aktywów obrotowych przedsiębiorstwa
Farmacja.
Zestawienie cech konserwatywnej i agresywnej strategii finansowania aktywów
obrotowych przedstawia tabela 3.8.
43
Tabela 3.8. Porównanie konserwatywnej i agresywnej strategii finansowania aktywów obrotowych
1. Udział krótkoterminowych kredytów bankowych i pożyczek w
niższy wyższy
2. Udział zobowiązań z tytułu dostaw i usług w aktywach ogółem
niższy wyższy
3. Udział zobowiązań długoterminowych w aktywach
wyższy niższy
4. Udział kapitałów własnych w aktywach ogółem
wyższy niższy
5. Udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach
niższy wyższy
6. Udział krótkoterminowych zobowiązań z tytułu dostaw i usług w zobowiązaniach krótkoterminowych
niższy wyższy
Strategia konserwatywna
Strategia agresywna
Wskaźniki
Wielkość wskaźnika w stosunku do Benchmark
Na podstawie tabeli 3.8. zrekonstruowano i oceniono strategię finansowania aktywów
obrotowych dla rozpatrywanego przedsiębiorstwa „Farmacja” w odniesieniu do benchmarka,
którym jest strategia finansowania aktywów obrotowych przedsiębiorstwa z końca 2000
roku. Tabele 3.9. i 3.10. zawierają niezbędne dane bilansowe oraz zestawienie wskaźników
strategii finansowania aktywów obrotowych.
Tabela 3.9. Wybrane pozycje z bilansu przedsiębiorstwa farmacja (w tys. Zł)
1. Zobowiązania krótkoterminowe 41 044 48 975 58 9482. Aktywa ogółem 198 467 210 884 217 6953. Zobowiązania z tytułu dostaw 14 301 17 934 23 8414. Kapitał własny 108 825 121 982 130 3835. Zobowiązania długoterminowe 34 431 17 000 5 2506. Zapasy 22 498 17 149 15 3727. Krótkoterminowe kredyty bankowe i pożyczki 12 940 14 000 22 400
2002wyszczególnienie 2000 2001
44
Tabela 3.10. Wskaźniki strategii finansowania aktywów obrotowych przedsiębiorstwa Farmacja.
1. Udział krótkoterminowych kredytów bankowych i pożyczek w aktywach ogółem
0.07 0.07 bez zmian 0.10 agresywna
2. Udział zobowiązań z tytułu dostaw i usług w aktywach ogółem
0.07 0.09 agresywna 0.11 agresywna
3. Udział zobowiązań długoterminowych w aktywach ogółem
0.17 0.08 agresywna 0.02 agresywna
4. Udział kapitałów własnych w aktywach ogółem
0.55 0.58 konserwatywna 0.60 konserwatywna
5. Udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem
0.21 0.23 agresywna 0.27 agresywna
6. Udział krótkoterminowych zobowiązań z tytułu dostaw i usług w zobowiązaniach krótkoterminowych
0.35 0.37 agresywna 0.40 agresywna
2002
wskaźnik strategia wskaźnik strategiawyszczególnienie Benchmark
2001
Dysponując powyższymi danymi można sporządzić wykres charakteryzujący strategię
finansowania aktywów obrotowych rozpatrywanego przedsiębiorstwa Farmacja względem
benchmarka.
45
Rysunek 3. Strategia finansowania aktywów obrotowych przedsiębiorstwa Farmacja
1.0
0.52001
20022000
0.00.0 0.5 1.0
Agresywna
Udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem
Udział zobowiązań z tytułu dostaw i usług w zobowiązaniach krótkoterminowych
Umiarkowana
Konserwatywna Umiarkowana
Analizując powyższy wykres można stwierdzić, że przedsiębiorstwo „Farmacja” w
całym badanym okresie wykorzystywało umiarkowaną strategię finansowania aktywów
obrotowych.
Wskaźnik zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem w badanym okresie
uległ zwiększeniu w 2002 roku zarówno w stosunku do roku 2001 jak i 2000, oznacza to
zwiększenie stopnia agresywności strategii, co powoduje zmniejszenie konserwatywnego
podejścia w zarządzaniu zobowiązaniami krótkoterminowymi. W efekcie tego nastąpiło
zwiększenie udziału zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem.
Analiza struktury wewnętrznej finansowania aktywów obrotowych (tabela 3.10)
potwierdza powyższe wnioski. W roku 2001 wskaźniki udziału zobowiązań z tytułu dostaw i
usług w aktywach ogółem, udziału zobowiązań długoterminowych w aktywach ogółem,
udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem i udział zobowiązań
krótkoterminowych z tytułu dostaw i usług w zobowiązaniach krótkoterminowych
świadczyły o agresywnym charakterze strategii finansowania aktywów obrotowych. W roku
2002 w stosunku do roku 2001 tendencja rozwojowa tych wskaźników świadczyła o jeszcze
większym stopniu agresywności. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w rysunku 2, gdzie
46
punkt wyznaczający strategię w roku 2002 przesunął się znacząco w prawo ku jeszcze
bardziej agresywnemu podejściu.
Reasumując, spółka „Farmacja” stosowała umiarkowany charakter strategii
finansowania aktywów obrotowych, przy czym w roku 2001 była to strategia umiarkowana o
niższym stopniu agresywności, a niżeli miało to miejsce w roku 2002.
4.5. Rekonstrukcja i ocena strategii gospodarowania kapitałem obrotowym netto w
przedsiębiorstwie „Farmacja”.
Porównanie strategii konserwatywnej i agresywnej kapitału obrotowego netto
przedstawia tabela 3.11.
Tabela 3.11. Porównanie konserwatywnej i agresywnej strategii kapitału obrotowego netto.
1. Udział aktywów obrotowych bez inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem
wyższy niższy
2. Udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem
niższy wyższy
Wielkość wskaźnika w stosunku do Benchmark
WskaźnikiStrategia
konserwatywnaStrategia
agresywna
Na podstawie powyższych wskaźników zrekonstruowano strategię gospodarowania
kapitałem obrotowym netto dla przedsiębiorstwa „Farmacja” w odniesieniu do benchmarka,
którym jest strategia tego przedsiębiorstwa z końca 2000 roku. Tabele 3.12. i 3.13. zawierają
niezbędne dane bilansowe oraz zestawienie wskaźników strategii gospodarowania kapitałem
obrotowym netto.
Tabela 3.12. Wybrane pozycje bilansu przedsiębiorstwa Farmacja (w tys. Zł)
Aktywa obrotowe 53 460 67 828 75 486Inwestycje krótkoterminowe 2 806 6 081 5 227
2002wyszczególnienie 2000 2001
47
Aktywa ogółem 198 467 210 884 217 695Zobowiązania krótkoterminowe 41 044 48 975 58 948
Tabela 3.13. Wskaźnik strategii kapitału obrotowego netto przedsiębiorstwa Farmacja
1. Udział aktywów obrotowych bez inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem
0,26 0,29 konserwatywna 0,32 konserwatywna
2. Udział zobowiązań krótkoterminowych w aktywach ogółem
0,21 0,23 agresywna 0,27 agresywna
2002
wskaźnik strategia wskaźnik strategiawyszczególnienie Benchmark
2001
Dysponując powyższymi danymi sporządzono wykres charakteryzujący strategię
gospodarowania kapitałem obrotowym netto rozpatrywanego przedsiębiorstwa „Farmacja”
względem benchmarka.
Rysunek 4. Strategia gospodarowania kapitałem obrotowym netto przedsiębiorstwa Farmacja.
1.0Strategia aktywów
0.5
20012002
2000
0.00.0 0.5 1.0
Umiarkowana
Strategia pasywów
Konserwatywna Umiarkowana
Agresywna
48
Analizując wykres strategii gospodarowania kapitałem obrotowym netto można
stwierdzić, że rozpatrywane przedsiębiorstwo „Farmacja” w całym badanym okresie
stosowało strategię umiarkowaną.
Umiarkowany charakter strategii gospodarowania kapitałem obrotowym netto
przedsiębiorstwa „Farmacja” zarówno w roku 2001 jak i 2002 był agresywny, co
spowodowane było wzrostem zobowiązań krótkoterminowych.
Strategia majątkowo-finansowa spółki „Farmacja” w latach 2001-2002 w stosunku do
roku 2000 miała charakter umiarkowany. Przy czym rekonstrukcja strategii wykazała, że w
2002 roku była to strategia umiarkowana o przewadze cech agresywnego podejścia w
umiarkowanej strategii gospodarowania kapitałem obrotowym netto.
49
Rozdział V.
Analiza płynności oraz siły finansowej przedsiębiorstwa.
5.1. Analiza płynności finansowej w ujęciu statycznym.
Niezbędne dane do obliczenia wskaźników płynności finansowej przedsiębiorstwa
„Farmacja” przedstawia tabela 4.1.
Tabela 4.1. Dane niezbędne do obliczenia wskaźników płynności finansowej przedsiębiorstwa Farmacja
w latach 2000-2002 (w tys. zł).
Suma środków pieniężnych na koniec roku 2,806 6,081 5,227
Aktywa płynne (należności i inwestycje krótkoterminowe)
29,719 49,324 58,190
Aktywa bieżące 52,763 67,058 74,568Zobowiązania bieżące, z tego: 45,167 49,432 60,768Rata kredytu długoterminowego 12,940 14,000 22,400Aktywa obrotowe skorygowane 47,423 64,778 73,792Zobowiązania bieżące skorygowane 32,544 37,375 44,048
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Tabela 4.2. przedstawia kształtowanie się tych wskaźników w latach 2000–2002 w
przedsiębiorstwie „Farmacja”.
50
Tabela 4.2. Kształtowanie się wskaźników płynności finansowej w latach 2000-2002.
Wskaźnik bieżącej płynności (w %) 150-200 116.82 135.66 122.71
Skorygowany wskaźnik bieżącej płynności finansowej (w %)
> wskaźnik III stopnia
145.72 173.32 167.53
Wskaźnik płynności szybkiej (w %) 100-120 65.80 99.78 95.76Wskaźnik wypłacalności gotówkowej (w %)
do 20 6.21 12.30 8.60
Wskaźnik zobowiązań natychmiast wymagalnych (w %)
wzrost 8.62 16.27 11.87
Wielkość kapitału pracującego (w tys. Zł)
wzrost 7,596 17,626 13,800
Wskaźnik udziału kapitału pracującego w aktywach bieżących (w %)
wzrost 14.40 26.28 18.51
2002wyszczególnienie wartość pożądana 2000 2001
Dane zawarte w tabelach 4.1. i 4.2. wskazują, że badane przedsiębiorstwo w latach
2000-2002 charakteryzowało się nieregularną tendencją w zakresie kształtowania się
płynności finansowej w ujęciu statycznym.
Płynność finansowa bieżąca rozpatrywanego przedsiębiorstwa w całym okresie
badanym kształtowała się w granicach 116,82-135,66%. Oznacza to, że aktywami bieżącymi
przedsiębiorstwo mogło pokryć zobowiązania bieżące w stu procentach i ponadto
pozostawało jemu jeszcze w badanym okresie od 16,82-35,66% nadwyżki tych aktywów na
inne potrzeby.
We wszystkich latach badanego okresu poziom bieżącej płynności finansowej
rozpatrywanego przedsiębiorstwa kształtował się poniżej dolnej granicy normy teoretycznej,
która wynosi 150%. Z tego też względu można by założyć, że przedsiębiorstwo mogło
borykać się we wszystkich latach badanego okresu z trudnościami w zakresie pełnego i
terminowego realizowania zobowiązań. Szczególnie dotyczy to roku 2000 i 2002 kiedy to
poziom bieżącej płynności był niższy w stosunku do roku 2001.
Z uwagi na fakt, że poziom bieżącej płynności finansowej obarczony jest wieloma
niedoskonałościami nie może on przesądzać ostatecznie o ocenie zdolności do
wywiązywania się ze zobowiązań bieżących.
Skorygowana płynność finansowa bieżąca ukształtowała się na wysokim poziomie, to
jest w granicach od 145,52 do 173,32% w całym badanym okresie. Oznacza to, że zdolność
51
rozpatrywanego przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze zobowiązań bieżących plasowała
się w roku 2001 i roku 2002 w przedziale norm teoretycznych, mimo że w roku 2002
nieznacznie spadła.
Poziom płynności szybkiej rozpatrywanego przedsiębiorstwa w badanym okresie
charakteryzował się w przedziale 67,01-100,96%, przy czym najwyższy poziom
analizowanego zjawiska przypada na rok 2001. Jedynie w roku 2001 wartość tego wskaźnika
kształtowała się pożądanym przedziale. W roku 2000 i 2002 kształtuje się poniżej wartości
pożądanej (szczególnie w roku 2000) i niższą wartością w roku 2002 w stosunku do roku
2001. Jednakże nie miało to istotnego wpływu na zdolność rozpatrywanego przedsiębiorstwa
do wywiązywania się ze zobowiązań bieżących. Należy tu zaznaczyć, że spadek poziomu
płynności finansowej szybkiej odnotowano w latach 2000 i 2002, w którym to okresie
przedsiębiorstwo przeznaczyło większą cześć nakładów na przedsięwzięcia inwestycyjne i
restrukturyzacyjne. W takim przypadku należy uznać szybką płynność finansową za
zadowalającą.
W badanym okresie płynność gotówkowa wzrosła z 6,21% do 12,30% w roku 2001, a
z kolei w roku 2002 spadła do poziomu 8,60%. Spadek ten spowodowany był przede
wszystkim spłatą zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów.
Płynność natychmiastowa w latach 2000-2001 osiągnęła odpowiednio poziom 8,62%
i 16,27%, co oznacza, że w takim odsetku zobowiązania natychmiast wymagalne mogły być
spłacone posiadaną gotówką. W roku 2002 zdolność ta obniżyła się do 11,87%. Obniżenie
się tego poziomu zostało spowodowane wzrostem należności o 22,4% w roku 2002 w
stosunku do roku 2001.
W przypadku rozpatrywanego przedsiębiorstwa zarówno wielkość kapitału
pracującego jak i jego udział w aktywach bieżących w poszczególnych latach badanego
okresu w obu przypadkach ukazuje wzrost w roku 2001w stosunku do roku 2000 (z 14,40%
do 26,28%). Natomiast w roku 2002 następuje spadek do 18,51%, co spowodowane jest
wzrostem i nasileniem się inwestycji.
Można stwierdzić zatem, że rozpatrywane przedsiębiorstwo w żadnym roku badanego
okresu 2000-2002 nie utraciło zdolności do wywiązywania się z zobowiązań bieżących.
52
5.2. Kształtowanie się przepływów pieniężnych netto w poszczególnych rodzajach
działalności badanego przedsiębiorstwa „Farmacja”.
Charakter zmian w generowanych strumieniach pieniężnych oraz zmiany w wielkości
zgłaszanego zapotrzebowania na gotówkę w przedsiębiorstwie w sposób syntetyczny
odzwierciedlają kwoty przepływów pieniężnych netto w poszczególnych segmentach
rachunku przepływów pieniężnych. Kształtowanie się przepływów pieniężnych netto
przedstawia tabela 4.3.
Tabela 4.3. Przepływy pieniężne netto w działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej
przedsiębiorstwa Farmacja w latach 2000-2002 (w tys. zł).
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
15,180 40,052 33,203
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
3,295 -8,902 -14,566
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
-17,832 -27,875 -19,491
Przepływy pieniężne netto razem 643 3,275 -854
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Jak wynika z powyższej tabeli rozpatrywane przedsiębiorstwo charakteryzowało się
takimi przepływami pieniężnymi w poszczególnych obszarach działalności, które generalnie
odpowiadają warunkom realizowania szerokiego, ale i dynamicznego procesu inwestowania
w aktywa rzeczowe oraz wartości niematerialne i prawne. Prezentacja tych przepływów
znajduje się w tabeli 4.4. Tabela 4.4. Charakter przepływów pieniężnych przedsiębiorstwa Farmacja w latach 2000-2002.
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej + + +
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej + - -
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej - - -
Przepływy pieniężne netto razem + + -
wyszczególnienie 2000 2001 2002
53
Jak wynika z tabeli 4.3. w latach 2000-2002 przedsiębiorstwo „Farmacja” osiągało
dodatnie, choć o zróżnicowanym poziomie przepływy pieniężne netto z działalności
operacyjnej. Oznacza to, że w każdym roku badanego okresu działalność operacyjna
wygenerowała gotówkę netto, co należy ocenić bardzo pozytywnie, zwłaszcza, że w latach
2000-2002 przedsiębiorstwo realizowało program inwestycyjny i modernizacyjny.
Realizowane w latach 2000-2002 inwestycje zwłaszcza w rzeczowe aktywa trwałe
oraz wartości niematerialne i prawne wiązały się z wysokimi nakładami inwestycyjnymi, co
w rezultacie w rachunku przepływów środków pieniężnych potwierdzone zostało wyższymi
wydatkami od wpływów gotówki w latach 2001-2002.
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej we wszystkich latach badanego
okresu osiągały wartości ujemne, oznacza to, że wydatki były znacznie wyższe od wpływów.
Powodem tego były między innymi spłata kredytów i wysokich odsetek.
W roku 2002 przedsiębiorstwo Farmacja osiągnęło najwyższy poziom zysku netto.
Wydatki inwestycyjne były znaczące i przekraczały wpływy gotówkowe. Z kolei przepływy
finansowe netto z działalności finansowej wykazały saldo ujemne, które w rezultacie
zdecydowało o tym, że na działalności ogółem wydatkowano więcej gotówki niż wynosiły
wpływy. Wystąpiło więc ujemne saldo przepływów pieniężnych ogółem, które
spowodowało zmniejszenie stanu gotówki na koniec roku 2002 w stosunku do bilansu
otwarcia. Jednakże przedsiębiorstwo Farmacja w roku 2002 wypracowało nadwyżkę
finansową, która pozwoliła na realizację zamierzeń inwestycyjnych przewidzianych na ten
rok, jak również umożliwiła nabycie akcji własnych i wypłatę dywidendy dla właścicieli.
Ujemne przepływy netto środków pieniężnych wszystkich rodzajów działalności
spowodowały jedynie zmniejszenie stanu gotówki na koniec badanego okresu.
54
5.3. Analiza stanu wygenerowanych środków pieniężnych, działalności operacyjnej,
inwestycyjnej i finansowej oraz wpływu najistotniejszych czynników
determinujących te stany.
A). Najistotniejsze dane dotyczące wygenerowanej gotówki netto z działalności
operacyjnej w latach 2000-2002 zawiera tabela 4.5.
Tabela 4.5. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej w latach 2000-2002 (w tys. zł.).
2000 2001 2002Przepływy srodków pienięznych netto z działalnosci operacyjnej, z tego: 15,180 40,052 33,203 100.00 100.00 100.00
zysk netto 4,565 18,207 22,261 30.07 45.46 67.05korekty razem, z tego: 10,615 21,845 10,942 69.93 54.54 32.95amortyzacja 14,511 14,511 14,768 95.59 36.23 44.48zmiana stanu zapasów 7,169 5,349 1,777 47.23 13.36 5.35zmiana stanu należności 16,136 -16,508 -9,765 106.30 -41.22 -29.41zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez kredytów i pożyczek) -28,367 6,871 1,573 -186.87 17.16 4.74
Wskaźniki dynamikiwyszczególnienie 2000 2001 2002
Z powyższych danych wynika, że poziom wygenerowanej gotówki netto z
działalności operacyjnej w poszczególnych latach badanego okresu był najniższy w roku
2000, najwyższy w roku 2001 i nieco niższy w roku 2002 w stosunku do roku 2001. W roku
2000 operacyjna gotówka netto stanowiła 38% gotówki z roku 2001, zaś gotówka z roku
2002 była niższa o 17,1 punktu procentowego od gotówki z roku 2001.
Szczególnie istotne znaczenie dla poziomów wygenerowanej gotówki operacyjnej
netto w poszczególnych latach badanego okresu miały czynniki, które kształtowały owe
stany środków pieniężnych.
W roku 2001 gotówka operacyjna netto (40 052 tys. zł) w 81,7% została
wygenerowana dzięki osiągniętemu zyskowi netto na poziomie 18 207 tys. zł oraz
amortyzacji, która wynosiła 14 511 tys. zł. Na dobro gotówki operacyjnej netto z
działalności operacyjnej wpływał również wzrost stanu zobowiązań krótkoterminowych bez
55
kredytów i pożyczek. Bardzo znaczne zmniejszenie poziomu gotówki operacyjnej w roku
2001 należy przypisać wzrostowi stanu należności o 16 508 tys. zł,. co jest zjawiskiem
negatywnym. Z kolei pozytywnym objawem było zmniejszenie stanu zapasów zarówno w
roku 2001 jak i 2002, co przyczyniło się również do uwolnienia gotówki.
W roku 2000 na niższy poziom środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej
o 24 872 tys. zł. niż w roku 2001 najistotniejszy wpływ miał zdecydowanie niższy poziom
osiągniętego zysku netto, który był o 74,9 punktu procentowego niższy, czyli 4 565 tys. zł.
Ponadto na zmniejszenie poziomu gotówki operacyjnej w roku 2000 wpływał spadek stanu
zobowiązań krótkoterminowych.
Z kolei w roku 2002 gotówka operacyjna netto została wygenerowana dzięki
osiągniętemu zyskowi netto (najwyższemu w badanym okresie) na poziomie 22 261 tys. zł
oraz amortyzacji, która wynosiła 14 768 tys. zł. Poziom środków pieniężnych netto z
działalności operacyjnej wyniósł 33 203 tys. zł i był niższy od sumy zysku netto i
amortyzacji (37 029 tys. zł) o 3 826 tys. zł. Ponadto na zwiększenie gotówki operacyjnej
netto wpływał również wzrost stanu zobowiązań krótkoterminowych bez kredytów i
pożyczek, aczkolwiek w mniejszym stopniu niż w roku 2001, ponadto pozytywny wpływ w
roku 2002 miało również zmniejszenie stanu zapasów.
Reasumując, kształtowanie się wielkości gotówki operacyjnej netto z działalności
operacyjnej należy ocenić pozytywnie, biorąc pod uwagę fakt, że w całym badanym okresie
realizowano programy inwestycyjno – modernizacyjne. Jednakże wzrost należności w latach
2001-2002 decydował o przejściowych znacznych obniżkach wpływów gotówki do
przedsiębiorstwa „Farmacja”, co pogarszało jego płynność finansową, którą i tak ocenia się
jako zdecydowanie zadowalającą.
B). Najistotniejsze dane dotyczące przepływów pieniężnych netto z działalności
inwestycyjnej i finansowej oraz wpływu czynników na kształtowanie się gotówki netto
w tych obszarach działalności zawiera tabela 4.6.
56
Tabela 4.6. Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej i finansowej w latach 2000-2002 (w tys.
zł).
2000 2001 2002
Przepływy srodków pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej, w tym:
3,295 -8,902 -14,566 100.00 100.00 100.00
Wpływy, w tym: 27,535 2,070 14,179 100.00 100.00 100.00zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
26,684 779 13,538 96.91 37.63 95.48
Wydatki, w tym: 24,240 10,972 28,745 100.00 100.00 100.00
nabycie wartosci niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
24,002 10,940 27,490 99.02 99.71 95.63
Przepływy srodków pieniężnych netto z działalności finansowej, w tym:
-17,832 -27,875 -19,491 100.00 100.00 100.00
Wpływy, z tego: 7,133 3,060 1,366 100.00 100.00 100.00kredyty i pożyczki 7,133 2,865 734 100.00 93.63 53.73emisja dłużnych papierów wartościowych 0 0 0 0 0 0Wydatki, w tym: 24,965 30,935 20,857 100.00 100.00 100.00nabycie akcji (udziałów) własnych 4,000 4,154 12,796 16.02 13.43 61.35dywidendy na rzecz właścicieli 6,439 896 1,064 25.79 2.90 5.10spłata kredytów i pożyczek 4,551 19,236 4,084 18.23 62.18 19.58wykup dłużnych papierów wartościowych 0 0 0 0 0 0odsetki 9,732 6,649 2,913 38.98 21.49 13.97
Działalność inwestycyjna
Działalność finansowa
wyszczególnienie 2000 2001 2002Wskaźniki dynamiki
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej tylko w roku 2000 osiągnęły
poziom dodatni (wpływy przewyższały wydatki), natomiast w latach 2001-2002 poziom
przepływów pieniężnych z działalności inwestycyjnej był ujemny, co spowodowane był
realizowanym programem inwestycyjnym. W rezultacie saldo ujemnych przepływów
byłoby w każdym roku wyższe, gdyby przedsiębiorstwo „Farmacja” nie osiągało wpływów
gotówki z tytułu zbycia wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów
trwałych. Wpływy te stanowiły od 95,48% do 96,91% ogółu wpływów z działalności
inwestycyjnej oraz 7,1% w roku 2001 i 49,2% w roku 2002 wydatków na nabycie wartości
niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych.
W działalności finansowej rozpatrywane przedsiębiorstwo we wszystkich latach
osiągało ujemne saldo przepływów środków pieniężnych.
Głównymi źródłami dopływu środków pieniężnych w działalności finansowej były
kredyty i pożyczki bankowe.
57
Analiza wydatków działalności finansowej ukazuje, że szczególnie w roku 2001
zmniejszono poziom zadłużenia w postaci kredytów bo aż o 19 236 tys. zł., jak również
wydatki w roku 2002 zwiększyło nabycie (akcji) udziałów własnych, co spowodowało
zmniejszenie środków pieniężnych netto z działalności finansowej o 12 796 tys. zł.
5.4. Ocena siły finansowej przedsiębiorstwa „Farmacja”.
Poziom nadwyżki finansowej osiągany przez przedsiębiorstwo „Farmacja” w latach
2000-2002 ustalono jako sumę zysku netto, amortyzacji oraz zmianę stanu rezerw.
Nadwyżka w poszczególnych latach badanego okresu kształtowała się następująco:
Rok 2000 23 769Rok 2001 41 466Rok 2002 37 233
Poziomy wskaźników siły finansowej przedsiębiorstwa przedstawia tabela 4.7.
Tabela 4.7. Wskaźniki siły finansowej rozpatrywanego przedsiębiorstwa w latach 2000-2002
Wskaźnik nadwyżki finansowej do przychodów ze sprzedaży
12.7 21.7 17.6
Pieniężna stopa zwrotu z kapitału własnego 23.5 39.8 35.1
Wskaźnik stopnia wewnętrznego finansowania inwestycji
98.1 377.9 129.5
Dynamiczny wskaźnik płynności finansowej 41.6 92.1 69.0
wyszczególnienie 2000 2001 2002
Dane z tabeli 4.7. dowodzą, że rozpatrywane przedsiębiorstwo najwyższą zdolność
do generowania nadwyżki finansowej osiągnęło w 2001 roku. W roku 2002 zdolność ta
obniżyła się, czego skutkiem było nasilenie procesów inwestycyjno – restrukturyzacyjnych.
58
Pieniężna stopa zwrotu z kapitału własnego, która w roku 2002 wyniosła 35,1%,
mimo że niższa od roku 2001 to zasługuje na ocenę pozytywną.
Jedynie w roku 2000 przedsiębiorstwo wymagało zasilenia zewnętrznego na pełne
sfinansowanie inwestycji w wysokości 1,9% ogółu poniesionych wydatków inwestycyjnych.
W roku 2001 i 2002 nadwyżka nad kosztami inwestycji wynosiła już odpowiednio 277,9% i
29,5% kwoty tych wydatków i mogła być spożytkowana na inne cele.
Bardzo korzystnie kształtował się również dynamiczny wskaźnik płynności. W roku
2002 osiągnął on poziom 69%, co oznacza, że zobowiązania o krótkim okresie zapadalności
w bardzo wysokim stopniu są pokryte nadwyżką finansową. Jeszcze wyższy poziom tego
wskaźnika wystąpił w roku 2001.
Ogólnie siłę finansowa przedsiębiorstwa Farmacja należy ocenić bardzo pozytywnie.
Kształtowanie się wskaźników siły finansowej przedsiębiorstwa w bardzo korzystnym
świetle przedstawia możliwości rozpatrywanego przedsiębiorstwa w zakresie zdolności do
regulowania swoich zobowiązań.
59
Rozdział VI.
Analiza progu rentowności.
6.1. Analiza progu rentowności i wspomagania operacyjnego.
Obliczenie progu rentowności wymaga pewnych założeń:
- wielkość wytworzonej produkcji danego wyrobu leku opakowania „T” jest równa
wielkości sprzedaży;
- całkowite koszty stałe pozostają nie zmienione w badanym przedziale rozmiarów
produkcji;
- jednostkowe koszty zmienne zwiększają się proporcjonalnie do wzrostu wielkości
produkcji.
Ilościowy próg rentowności wynosi:
Pri ≈ 27 000 000 szt.
Badane przedsiębiorstwo musi wyprodukować i sprzedać 27 000 000 szt. leku
opakowania „T”. Wówczas przychody ze sprzedaży będą równe całkowitym kosztom
własnym poniesionym na wytworzenie tego wyrobu.
Próg rentowności można obliczyć również w ujęciu wartościowym (Prw ):
Prw ≈ 135 000 000 zł.
Przedsiębiorstwo musi sprzedać 27 000 000 szt. wyrobów, aby przychody ze sprzedaży
wynoszące 136 780 zł pokryły wszystkie koszty.
Wielkość produkcji leku opakowania „T”:
Wp ≈ 37 000 szt.
Aby zysk ze sprzedaży wyniósł 32 000 000 zł, analizowane przedsiębiorstwo musi
wyprodukować 37 000 000 szt.
Planowana wielkość zysku ze sprzedaży:
Ps ≈ 185 000 000 zł.
Planując zysk ze sprzedaży na poziomie 32 000 000 zł przedsiębiorstwo musi
wyprodukować 37 000 000 szt. wyrobów opakowania „T” oraz osiągnąć 185 000 000 zł
60
przychodów ze sprzedaży. Biorąc pod uwagę zdolność produkcyjną przedsiębiorstwa
wynoszącą 45 000 000 szt., można założyć, że istnieje techniczna i technologiczna
możliwość wyprodukowania 37 000 000 szt. wyrobu, co odpowiada planowanej wielkości
zysku ze sprzedaży.
Rozpatrywane przedsiębiorstwo zaplanowało obniżyć cenę sprzedaży leków. W okresie
przed zmianami ilościowy próg rentowności wynosi:
Pri1 ≈ 27 000 000 szt.
W okresie drugim, po obniżce ceny sprzedaży ilościowy próg rentowności wynosi:
Pri2 ≈ 29 000 000 szt.
Wartościowy próg rentowności wynosi:
- w okresie 1 Prw1 ≈ 135 000 000 zł,
- w okresie 2 Prw2 ≈ 139 200 000 zł.
Wielkość produkcji zapewniająca realizację 32 000 000 zł zysku ze sprzedaży wynosi:
- w okresie 1 Wp ≈ 37 000 000 szt,
- w okresie 2 Wp ≈ 39 000 000 szt.
Do zrealizowania 32 000 000 zł zysku ze sprzedaży konieczna jest wartość sprzedaży
w wysokości:
- w okresie 1 Ps1 ≈ 185 000 000 zł,
- w okresie 2 Ps2 ≈ 187 200 000 zł.
Powyższe obliczenia wskazują, że próg rentowności w wyniku przyjęcia strategii
obniżenia ceny sprzedaży (okres 2) wyznacza wielkość 29 000 000 szt. tego produktu przy
wartości sprzedaży wynoszącej 139 200 000 zł. Jednocześnie badane przedsiębiorstwo
założyło osiągnięcie zysku ze sprzedaży w wysokości 32 000 000 zł. W związku z tym musi
wyprodukować 39 000 000 szt. wyrobu i sprzedać go za kwotę 187 200 000 zł. Przy
założonej wielkości produkcji na poziomie 37 000 000 szt. nie osiągnie zaplanowanego
zysku ze sprzedaży. Przy tym poziomie produkcji zysk wyniesie:
- w okresie 1 Zp1 ≈ 31 000 000 zł,
- w okresie 2 Zp2 ≈ 24 000 000 zł.
Analizowane przedsiębiorstwo osiągnie zysk ze sprzedaży w wysokości 24 000 000 zł
obniżając cenę o 0,2 zł.
61
Aby osiągnąć zaplanowany zysk przedsiębiorstwo obniża koszty. Koszt zmienny
jednostkowy obniżono do wysokości 1,65 zł oraz podwyższono całkowite koszty stałe do
kwoty 98 000 000 zł. Planowane zmiany ceny sprzedaży, jednostkowego kosztu zmiennego
i całkowitych kosztów stałych znajdują odzwierciedlenie w poziomie progu rentowności,
który wynosi:
- w okresie 1, przed zmianą:
Pri1 ≈ 27 000 000 szt,
- w okresie 3, po zmianach:
Pri3 ≈ 31 000 000 szt.
Próg rentowności w ujęciu wartościowym wynosi:
- w okresie 1, przed zmianą:
Prw1 ≈ 135 000 000 zł,
- w okresie 3, po zmianach:
Prw3 ≈ 148 800 000 zł.
Próg rentowności uległ przesunięciu ze sprzedaży 27 000 000 szt. do 31 000 000 szt.
Obniży się kwota zysku ze sprzedaży w porównaniu z planowaną wielkością:
Zs3 ≈ 18 550 000 zł.
Z obliczeń wynika, że zmiany ceny sprzedaży i kosztów własnych spowodowały zmianę
progu rentowności, który zwiększył się z 27 000 000 szt. do 31 000 000 szt. sprzedaży
wyrobu. Przy stałej wielkości produkcji na poziomie 37 000 000 szt. zysk ze sprzedaży
zmniejszył się z 31 000 000 zł do kwoty 7 650 000 zł w okresie 3, czyli o 40,16 %. Wynika
z tego, że przedsiębiorstwo w większym stopniu obniżyło cenę sprzedaży niż koszty
zmienne.
Analizowane przedsiębiorstwo zakłada, że w każdym okresie osiągnie zysk ze sprzedaży
w wysokości 32 000 000 zł. Wielkość produkcji i sprzedaży zapewniająca wypracowanie
planowanego zysku ze sprzedaży przy obniżce ceny sprzedaży i zmianie kosztów wynosi:
- wielkość produkcji; Wp3 ≈ 41 000 000 szt.
- wartość sprzedaży; Ps3 ≈ 196 800 000 zł.
Analizowane przedsiębiorstwo przy założonych zmianach, chcąc wypracować
zaplanowaną kwotę zysku ze sprzedaży, musi wyprodukować i sprzedać 41 000 000 szt. leku
opakowania „T” za kwotę 196 800 000 zł.
62
W zależności od poziomu kształtowania się ceny sprzedaży, kosztów stałych i kosztów
zmiennych zmienia się próg rentowności. Przy przyjętych założeniach oblicza się odchylenie
progu rentowności w wypadku zmiany ceny sprzedaży:
- obniżka ceny o 10% jako zmiana niekorzystna:
OPr = 87,18 %
- zwyżka ceny o 10 %, jako zmiana korzystna:
OPr = 64,18 %
- zwyżka ceny o 5 %, jako zmiana umiarkowana:
OPr = 68,71 %
Odchylenie progu rentowności w wypadku zmiany jednostkowych kosztów
zmiennych wynosi:
- zwyżka jednostkowych kosztów zmiennych o 10 % - zmiana niekorzystna:
OPr = 77,99 %
- obniżka jednostkowego kosztu zmiennego o 10 % - zmiana korzystna:
OPr = 70,28 %
Odchylenie progu rentowności w wypadku zmiany całkowitych kosztów stałych
wynosi:
- zwyżka jednostkowych kosztów stałych o 10 % - zmiana niekorzystna:
OPr = 81,33 %
- obniżka jednostkowego kosztów stałych o 10 % - zmiana korzystna:
OPr = 66,54 %
Powyższe obliczenia zestawiono w tabeli 5.1.
Tabela 5.1. Wyniki analizy wrażliwości progu rentowności
Zmiany progu rentowności Wyszczególnienie minimalne maksymalne
Odchylenie w wyniku zmiany ceny sprzedaży 64,18 87,18 Odchylenie w wyniku zmiany jednostkowego kosztu zmiennego 70,28 77,99 Odchylenie w wyniku zmiany całkowitych kosztów stałych 66,54 81,33
63
Tabela 5.1. przedstawia, że największe odchylenie wielkości progu rentowności
wystąpiło przy zmianie ceny sprzedaży. Z punktu widzenia siły oddziaływania na poziom
rentowności kolejnym czynnikiem jest zmiana całkowitych kosztów stałych, kolejnym
czynnikiem jest wpływ zmiany w jednostkowym koszcie zmiennym. Zauważa się większą
różnicę w wartościach pomiędzy wpływem cen sprzedaży i jednostkowych kosztów
zmiennych. Świadczy to o małym wpływie zmian relacji między kosztami stałymi i
zmiennymi. Przedsiębiorstwo bardziej musi obawiać się zmiany cen sprzedaży.
Powyższa analiza ustaliła, że czynnikiem obarczonym największą niepewnością są
zmiany cen sprzedaży oraz graniczne wielkości czynników stanowiących największe
zagrożenie dla przedsiębiorstwa. Przeprowadzone badania pokazały graniczne wielkości
czynników zapewniające opłacalność przedsiębiorstwa.
Wielkość granicznego poziomu cen sprzedaży (Cg) leku opakowania „T”:
Cg = 4,14 zł,
Wielkość granicznego poziomu jednostkowego kosztu zmiennego (K zg) leku
opakowania „T”:
Kzg = 2,57 zł,
Wielkość granicznego poziomu kosztów całkowitych stałych (K sg) leku opakowania
„T”:
Ksg = 121 730 000 zł.
Graniczny poziom cen sprzedaży leku opakowania „T” wynosi 4,14 zł. Oznacza to, że
przy tym poziomie ceny sprzedaży przedsiębiorstwo osiąga zerowy zysk ze sprzedaży.
Maksymalna wielkość jednostkowego kosztu zmiennego wynosi 2,57 zł, a całkowitych
kosztów stałych 121 730 000 zł.
Powyższa analiza zakładała, ze jeśli analizuje się wpływ danego czynnika to pozostałe
nie ulegną zmianie. Przyjmując zmiany czynników wpływających na poziom progu
rentowności, obliczymy odchylenia: Pr = 73,93 %
- w wariancie optymistycznym (bez zmian kosztów stałych, cena sprzedaży i koszty
zmienne wzrastają o 10%):
OPr = 67,21 %
- w wariancie pesymistycznym (bez zmian ceny sprzedaży, koszty stałe i koszty
zmienne wzrastają o 10%):
64
OPr = 85,79 %
W wariancie optymistycznym próg rentowności wynosi 67,21 %, a więc obniżył się
o 6,72 punktu procentowego. Jest to przesunięcie korzystne. W wariancie pesymistycznym
próg rentowności zwiększył się o 11,86 punktu procentowego, czyli uległ niekorzystnej
zmianie.
Stopień dźwigni operacyjnej (SDO) określa jaki nastąpi wzrost poziomu zysku ze
sprzedaży przy przyroście wartości sprzedaży. Przedsiębiorstwo zakłada zwiększenie
przychodów ze sprzedaży o 20 %. Obecnie zysk wynosi 32 000 000 zł. Przy założeniu stałej
wielkości produkcji zysk ze sprzedaży zwiększy się z 32 000 000 zł do 56 000 000 zł
(37 000 000x(5-1,71)x120% - 90 000 000), czyli o 75 %. Stopień dźwigni operacyjnej
wynosi:
SDO = 75/20 = 3,75
Każdy wzrost wartości przychodów ze sprzedaży o 1% ponad kwotę 185 000 000 zł
przynosi wzrost zysku ze sprzedaży o 3,75 %. Jeśli przedsiębiorstwo zakłada wzrost
przychodu ze sprzedaży o 20 %, to spowoduje to wzrost zysku ze sprzedaży o 75 %.
Analizę progu rentowności można przeprowadzić również dla produkcji
wieloasortymentowej. Jednostkowa marża brutto poszczególnych leków wynosi:
- dla leków Rx: Mb1 = 2,95 zł,
- dla leków OTC: Mb2 = 4,55 zł,
- dla pozostałych leków: Mb3 = 2,61 zł.
Całkowita marża brutto dla danej wielkości produkcji według poszczególnych
asortymentów leków wynosi:
- dla leków Rx: 2,95 x 26 000 000 = 76 700 000 zł,
- dla leków OTC: 4,55 x 8 500 000 = 38 675 000zł,
- dla pozostałych leków: 2,61 x 2 500 000= 6 525 000 zł.
Razem marża brutto wynosi 121 900 000 zł.
Wartość przychodów ze sprzedaży poszczególnych asortymentów leków wynosi:
- dla leków Rx: 4,30 x 26 000 000 = 111 800 000 zł,
- dla leków OTC: 6,00 x 8 500 000 = 51 000 000 zł,
- dla pozostałych leków: 4,50 x 2 500 000= 11 250 000 zł.
Razem wartość przychodów ze sprzedaży wynosi 174 050 000 zł.
65
Wartościowy próg rentowności dla produkcji ogółem wynosi:
Prw ≈ 128 500 000 zł.
Przedsiębiorstwo, sprzedając swoje wyroby za ogólną wartość powyżej
128 500 000 zł, osiągnie zysk ze sprzedaży.
Próg rentowności dla poszczególnych leków:
- dla leków Rx:
128 500 000/4,30 ≈ 29 900 000 szt.,
- dla leków OTC:
128 500 000/6,00 ≈ 21 400 000 szt.,
- dla pozostałych leków:
128 500 000/4,50 ≈ 28 500 000szt.
Średnia cena sprzedaży wynosi 4,70 zł. Ilościowy próg rentowności dla produkcji łącznej
wynosi 27 340 000 szt. Analizowane przedsiębiorstwo, aby zapewnić zysk ze sprzedaży
musi przekroczyć wartość przychodów ze sprzedaży ponad kwotę 174 050 000 zł, to znaczy
musi sprzedać średnio powyżej 27 340 000 sztuk leków łącznie.
6.2. Rentowność kapitału własnego – model analizy wskaźnikowej Du Ponta.
Do analizy rentowności kapitału własnego wykorzystano tzw. model analizy
wskaźnikowej Du Ponta. Wykorzystując podstawowe badania przyczynowe można ustalić
wpływ najważniejszych wskaźników cząstkowych na syntetyczny wskaźnik rentowności
kapitału własnego.
Dane liczbowe i obliczenia niezbędne do analizy czynników wpływających na zmianę wskaźnika
rentowności kapitału własnego ujęte zostały w tabeli 5.2.
66
Tabela 5.2
Wyszczególnienie 2000 2001 2002Zysk netto (w tys. zł) 4,565 18,207 22,261Kapitał własny (w tys.zł) 108,825 121,982 130,383Przychody ze sprzedaży (w tys. zł) 187,297 191,427 211,209Aktywa (w tys. zł) 198,467 210,884 217,695Wskaźnik rentowności kapitału własnego (w %) 4.19 14.93 17.07Wskaźnik rentowności sprzedaży (w %) 2.44 9.51 10.54Obrotowość majątku 0.94 0.91 0.97Mnożnik kapitałowy 1.82 1.73 1.67Wskaźnik rentowności majątku (ROA) 2.30 8.63 10.23
Na zmianę wskaźnika rentowności kapitału własnego w roku 2002 w większym
stopniu wpłynął wzrost wskaźnika rentowności majątku niż mnożnik kapitału własnego.
W celu pogłębienia analizy przyczynowej wykorzystano formułę trzyczynnikową. Wówczas
wskaźnik rentowności kapitału własnego zapiać można jako iloczyn:
Wskaźnik rentowności
kapitału własnego
= rentownośćsprzedaży
Xobrotowość majątku X mnożnik
kapitałowy
Aby ustalić wpływ powyższych czynników na spadek przyrostu rentowności kapitału
własnego wykorzystano metodę kolejnych podstawień.
Wskaźnik rentowności kapitału własnego oraz wpływ kolejnych czynników na
zmianę rentowności kapitału własnego ukształtowały się następująco:
Tabela 5.3.
Wyszczególnienie 2000-2001 2001-2002 2000-2002
odchylenie 10.73 2.15 12.88rentownoś sprzedaży (A) 12.17 1.61 13.95produktywność majątku (B) -0.62 1.14 0.51mnożnik kapitałowy ( C) -0.82 -0.60 -1.58
67
Jak wynika z tabel 5.2. i 5.3. w badanym przedsiębiorstwie następował wzrost
wskaźnika rentowności kapitału własnego w badanym okresie. I tak w 2000 roku wynosił on
4,19%, w roku 2001 wzrósł aż o 10,73% - do 14,93%, a w 2002 roku wynosił 17,07 %.
Wzrost wskaźnika rentowności kapitału własnego w roku 2001 w stosunku do roku 2000 o
10,73% spowodowany był:
a) wzrostem rentowności sprzedaży o 12,17%
b) spadkiem produktywności majątku o 0,62%
c) spadkiem zadłużenia o 0,82%.
Podstawowym czynnikiem wzrostu rentowności kapitału własnego w roku 2001 w
stosunku do roku 2000 był wzrost rentowności sprzedaży, nastąpił spadek produktywności
majątku oraz wystąpił ujemny wpływ zadłużenia.
Wzrost rentowności kapitału własnego w roku 2002 w stosunku do roku 2000 o
12,88% został spowodowany:
a) wzrostem rentowności sprzedaży o 13,95%
b) wzrostem produktywności majątku o 0,51
c) spadkiem zadłużenia o 1,58.
Podstawowym czynnikiem wzrostu rentowności kapitału własnego w roku 2002 w
stosunku do roku 2000 był wzrost rentowności sprzedaży, nastąpiła minimalna poprawa
zarządzania majątkiem oraz wystąpił ujemny wpływ zadłużenia.
Wzrost wskaźnika rentowności kapitału własnego w roku 2002 w stosunku do roku
2001 o 2,15% spowodowany był:
a) wzrostem rentowności sprzedaży o 1,61%.
b) wzrostem produktywności majątku o 1,14%
c) spadkiem zadłużenia o 0,6%
Podstawowym czynnikiem wzrostu rentowności kapitału własnego w roku 2002 w
stosunku do roku 2001 był wzrost rentowności sprzedaży, nastąpiła poprawa zarządzania
majątkiem w stosunku do roku 2001, wystąpił ujemny wpływ zadłużenia.
68
Znajomość czynników kształtujących rentowność kapitałów własnych może ułatwić
spółce podejmowanie odpowiednich przedsięwzięć prowadzących do poprawy tej
rentowności. W wyborze przedsięwzięć powinna się kierować zasadą racjonalnego działania,
to znaczy: jeśli dysponuje ograniczonymi zasobami kapitału, powinna podejmować
działania, które przy danym kapitale umożliwią zwiększenie zysku, a jeśli wyczerpała
wszystkie możliwości wzrostu zysku powinna dążyć do minimalizowania zasobów
niezbędnego kapitału do osiągnięcia zysku, czyli pozbyć się niewykorzystanego majątku.1
1 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 247.
69
Rozdział VII.
Analiza symptomów zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością.
7.1. Analiza symptomów zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa „Farmacja” w
latach 2000-2002.
Na podstawie danych charakteryzujących przedsiębiorstwo Farmacja zbadano i
oceniono, czy było ono zagrożone upadłością w badanym okresie. Oceny dokonano na
podstawie modelu A. Hołdy. Komponenty parametrów oraz parametry cząstkowe wskaźnika
Hołdy (Z2) oraz wartości wskaźnika (Z2) przedstawiają tabele 6.1. i 6.2. Tabela 6.1. Kształtowanie się parametrów wskaźnika Z2 oraz jego komponentów w
rozpatrywanym przedsiębiorstwie w latach 2000-2002
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
Majątek obrotowy 52 763 67 058 74 568 Zobowiązania bieżące 45 167 49 432 60 768 Kapitał obcy 89 642 88 902 87 312 Pasywa ogółem 198 467 210 884 217 695 Zysk brutto 5 750 25 478 33 194 Średnia wartość aktywów ogółem
211 994 204 676 214 290
Średnia wartość zobowiązań bieżących
53 792
47 300
55 100
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów, towarów i materiałów
99 816
71 362
78 871
Przychody ogółem 198 622 196 862 218 185 parametr X1 1,168 1,357 1,227 parametr X2 45,167 42,157 40,107 parametr X3 2,712 12,448 15,490 parametr X4 194,006 238,612 251,499 parametr X5 0,937 0,962 1,018
70
Tabela 6.2. Kształtowanie się wskaźnika Z2 w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w latach
2000-2002
Wyszczególnienie
2000
2001
2002 0,6050000 0,6050000 0,6050000 0,6050000
X1 * 0,6810000 0,7955278 0,9238246 0,8356505 X2 * -0,0196000 -0,8852773 -0,8262738 -0,7861068 X3 * 0,0096900 0,0262826 0,1206211 0,1501006 X4 * 0,0006720 0,1303723 0,1603472 0,1690075 X5 * 0,1570000 0,1470969 0,1510065 0,1598541 Wskaźnik Z2 0,8190023 1,1345256 1,1335059
Z danych obu tabel wynika, ze rozpatrywane przedsiębiorstwo w badanym okresie nie
było zagrożone bankructwem. Wartość wskaźnika Z2 w roku 2000 była najniższa, ale i tak
była powyżej wartości granicznej, co oznacza, że ryzyko bankructwa przedsiębiorstwa nie
występowało. W latach 2001 i 2002 wartość wskaźnika znacznie wzrosła, co oznacza
niezagrożoną zdolność do kontynuacji działalności przedsiębiorstwa w badanym okresie.
Można stwierdzić, że w żadnym okresie nie istniało zagrożenie upadłością
przedsiębiorstwa Farmacja. Na podstawie analiz badanego okresu wskaźnik ma tendencję
rosnącą, a więc można stwierdzić, że niskie jest również ryzyko bankructwa w najbliższych
latach.
71
Rozdział VIII.
Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie.
8.1. Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie „Farmacja”.
Dane uzupełniające do analizy tworzenia wartości w rozpatrywanym
przedsiębiorstwie w latach 2000-2002 przedstawia tabela 7.1.
Tabela 7.1. Dane uzupełniające.
Wyszczególnienie 31.XII.1999 31.XII.2000 31.XII.2001 31.XII.2002
1.Skumulowane saldo zysków i strat nadzwyczajnych (w tys. Zł) -592 -516 -828 -828
2. Rezerwa na zagrożone należności (w tys. Zł) 4021 2 422 6 210 3 223
3. Rentowność 52 tyg. Bonów skarbowych (średnioroczna w %) - 17,81 14,77 8,18
4. Współczynnik beta dla spółki - 0,558 0,558 0,558 5. Premia za ryzyko rynkowe (w%) - 6,50 6,50 6,50
Sposób obliczenia skorygowanego kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwie
Farmacja przedstawia tabela 7.2.
72
Tabela 7.2. Obliczenie skorygowanego kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwie Farmacja na 31
grudnia w latach 2000-2002.
Wyszczególnienie 31.XII.1999 31.XII.2000 31.XII.2001 31.XII.2002
1. Kapitał własny 114 699 108 825 121 982 130 383 2. Ekwiwalenty kapitału własnego, z tego: 11 022 13 957 26 077 23 003
a) rezerwa związana z wyceną zapasów metodą LIFO 0 0 0 0
b) rezerwa na odroczony podatek dochodowy 6 211 3 051 9 024 9 861
c) skumulowane umorzenie wartości firmy 0 0 0 0
d) skumulowane saldo zysków i strat nadzwyczajnych 592 516 828 828
e) rezerwa na zagrożone należności 4 021 2 422 6 210 3 223 f) pozostałe rezerwy 198 7 968 10 015 9 091 3. Skorygowana wartość księgowa kapitału własnego (1+2) 125 721 122 782 148 059 153 386
4. Kapitał obcy oprocentowany, z tego: 44 789 47 371 31 000 27 650
a)długoterminowe kredyty bankowe i pożyczki 27 943 34 431 17 000 5 250
b) krótkoterminowe kredyty bankowe i pożyczki 16 846 12 940 14 000 22 400
c) krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe 0 0 0 0
5. Ekwiwalenty kapitału obcego 0 0 0 0 6. Skorygowana wartość księgowa kapitału obcego oprocentowanego (4+5)
44 789 47 371 31 000 27 650
7. Skorygowany kapitał zainwestowany (3+6) 170 510 170 153 179 059 181 036
Jak wynika z tabeli 7.2. skorygowany kapitał zainwestowany w przedsiębiorstwie
„Farmacja” w roku 2000 był niższy o 357 tys. zł w stosunku do roku 1999 i był on najniższy
w całym badanym okresie. W roku 2001 wzrósł on o 8 906 mln. zł. w stosunku do roku
2000, i w roku 2002 osiągnął najwyższą wartość w badanym okresie, bowiem wzrósł jeszcze
o 1 977 mln. zł w stosunku do roku 2001.
73
Kolejnym krokiem w obliczaniu ekonomicznej wartości dodanej jest wyznaczenie
skorygowanego zysku operacyjnego po opodatkowaniu. Dla rozpatrywanego
przedsiębiorstwa prezentuje to tabela 7.3.
Tabela 7.3. Obliczenie skorygowanego zysku operacyjnego po opodatkowaniu w przedsiębiorstwie
Farmacja w latach 2000-2002.
wyszczególnienie 2000 2001 2002
1. Zysk operacyjny 16 420 31 076 38 338 2. Zmiana ekwiwalentów kapitału własnego: 3 011 11 808 -3 074
a) zmiana rezerwy związanej z wyceną zapasów metodą LIFO 0 0 0
b) zmiana rezerwy na odroczony podatek dochodowy -3 160 5 973 837
c) umorzenie wartości firmy w okresie 0 0 0
d) zmiana rezerwy na zagrożone należności -1 599 3 788 -2 987
e) zmiana pozostałych rezerw 7 770 2 047 -924 3. Zmiana ekwiwalentów kapitału obcego 0 0 0
4. Skorygowany zysk operacyjny (1+2+3) 19 431 42 884 35 264
5. Efektywna stopa podatkowa 20,61% 28,54% 32,94% 6. Skorygowany zysk operacyjny po opodatkowaniu 15 427 30 646 23 649
Z powyższej tabeli wynika, że skorygowany zysk operacyjny po opodatkowaniu
wzrósł w roku 2001 o 15 219 mln. zł. w stosunku do roku 2000, jednakże w roku 2002
zmalał o 6 996 mln. zł w stosunku do roku 2001.
Ostatnią wartością niezbędna do obliczenia ekonomicznej wartości dodanej jest średni
ważony koszt kapitału. Jego oszacowanie w rozpatrywanym przedsiębiorstwie przedstawia
tabela 7.4.. Za stopę zwrotu wolną od ryzyka przyjęto średnią rentowność 52- tygodniowych
bonów skarbowych, odnotowaną w latach 2000-2002.
74
Tabela 7.4. Oszacowanie średniego ważonego kosztu kapitału w przedsiębiorstwie Farmacja w latach
2000-2002.
wyszczególnienie 2000 2001 2002
A. Efektywny koszt kapitału obcego 1. Koszt kapitału obcego 21,12% 16,97% 9,93% a) Odsetki zapłacone (w tys. Zł) 9 732 6 649 2 913 b) Średni stan kapitału obcego oprocentowanego (w tys. Zł) 46 080 39 185,5 29 325
2. Efektywna stopa podatkowa 20,61% 28,54% 32,94% B. Koszt kapitału własnego w % 21,44 18,40 11,81 1. Rentowność 52 tyg. bonów skarbowych 17,81 14,77 8,18
2. Współczynnik beta dla spółki 0,558 0,558 0,558 3. Premia za ryzyko rynkowe 6,50 6,50 6,50 C. Udział skorygowanego kapitału obcego oprocentowanego w skorygowanym kapitale zainwestowanym
27,84% 17,31% 15,27%
D. Udział skorygowanego kapitału własnego w skorygowanym kapitale zainwestowanym
72,16% 82,69% 84,73%
E. Średni ważony koszt kapitału (WACC) 20,14% 17,31% 11,02%
Po oszacowaniu wszystkich elementów składowych formuły, można obliczyć
ekonomiczna wartość dodaną, która wyraża efektywność działania przedsiębiorstwa,
pozwala ona bowiem odpowiedzieć na pytanie jaki efekt przyniosło w danym okresie
zainwestowanie w spółkę określonej kwoty kapitału na początku tego okresu. Niezbędne
obliczenia prezentuje tabela 7.5.
Tabela 7.5. Obliczenie ekonomicznej wartości dodanej (EVA) w przedsiębiorstwie Farmacja w
latach 2000-2002.
Wyszczególnienie 2000 2001 2002
A. Skorygowany zysk operacyjny po opodatkowaniu (w tys. Zł) 15 427 30 646 23 649 B. Średni ważony koszt kapitału (WACC) 20,14% 17,31% 11,02% C. Skorygowany kapitał zainwestowany na początek okresu (w tys. Zł) 170 510 170 153 179 059 D. Ekonomiczna wartość dodana (EVA) (w tys. Zł) -18 914 1 192 3 917
75
Z powyższej tabeli wynika, że w roku 2000 spółka osiągnęła ujemną EVA, co
oznacza że nie wytworzyła ona dodatkowej wartości tylko osiągnęła stratę ekonomiczną.
Ponadto ujemna EVA świadczy o tym, że spółka „skonsumowała” cześć powierzonego jej
przez właścicieli kapitału, nie tylko nie zwiększyła wartości przedsiębiorstwa, ale ja
zmniejszyła.
Zupełnie inaczej sytuacja kształtuje się w latach 2001 i 2002, kiedy to
przedsiębiorstwo osiągnęło ekonomiczną wartość dodaną odpowiednio w wysokości 1,2
mln. i 3,9 mln. zł. Oznacza to, że przedsiębiorstwo wykreowało dodatkową wartość, a tym
samym zwiększyło bogactwo swoich właścicieli.
Jeśli podstawową formułę obliczeniową ekonomicznej wartości dodanej
przekształcona zostanie do postaci EVA= (Rk – WACC)*K, to formuła ta wskazuje, że
osiąganie przez przedsiębiorstwo zysku netto nie musi być równoznaczne z tworzeniem
wartości. Bo aby bogactwo właścicieli było pomnażane, rentowność zainwestowanego w
przedsiębiorstwo kapitału musi przewyższać jego koszt. Przedsiębiorstwo będzie osiągać
dodatnie wartości EVA, jeśli realizować będzie przedsięwzięcia inwestycyjne
charakteryzujące się dodatnia zaktualizowaną wartością netto. Sposób obliczenia EVA wg
tej formuły przedstawia tabela 7.6.
Tabela 7.6. Obliczenie ekonomicznej wartości dodanej (EVA) w przedsiębiorstwie Farmacja w
latach 2000-2002.
Wyszczególnienie 2000 2001 2002
A. Rentowność zainwestowanego kapitału (Rk) 9,05% 18,01% 13,21% B. Średni ważony koszt kapitału (WACC) 20,14% 17,31% 11,02% C. Skorygowany kapitał zainwestowany na początek okresu (w tys. Zł) 170 510 170 153 179 059 D. Ekonomiczna wartość dodana (EVA) (w tys. Zł) -18 914 1 192 3 917
Z danych zawartych w tabeli 7.6. wynika, że pomimo iż wskaźnik rentowności
zainwestowanego kapitału (Rk) w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w roku 2001 osiągnął
76
wartość wyższą niż w roku 2002, to wyższe EVA została wypracowana w roku 2002.
Oznacza to, że pomimo wyższej rentowności zainwestowanego kapitału w roku 2001, w
roku 2002 wykreowano w przedsiębiorstwie wyższą dodatkową wartość.
Dostarczyciele kapitału powierzyli przedsiębiorstwu swój kapitał, oczekując
uzyskania odpowiedniej stopy zwrotu. Dawcy kapitału obcego oczekują w zamian za
pożyczenie kapitału określonej kwoty. Również dawcy kapitału własnego w zamian za
powierzony przedsiębiorstwu kapitał oczekują określonej rekompensaty, wyrażonej za
pomocą oczekiwanej stopy zwrotu. Średni ważony koszt kapitału wyraża żadna dawców
kapitału, co do stopy zwrotu. W tych warunkach tylko uzyskanie przez przedsiębiorstwo
stopy zwrotu wyższej od oczekiwanej (Rk>WACC) powoduje tworzenie dodatkowej
wartości.
Z danych zawartych w tabeli 7.6. wynika, że tylko w roku 2000 spółka nie sprostała
wymaganiom dostarczycieli kapitału, dlatego też uzyskała ujemną EVA.
8.2. Analiza tworzenia wartości w przedsiębiorstwie Farmacja przy użyciu miernika
rynkowej wartości dodanej (MVA).
Dodatkowe dane niezbędne do przeprowadzenia analizy zawiera tabela 7.7.
Tabela 7.7. Dane uzupełniające.
1. Cena giełdowa akcji na ostatniej sesji w roku (w zł)
54.50 130.00 159.00
2. Liczba akcji (w szt.) 2,331,863 1,916,483 1,817,000
wyszczególnienie 31.XII.2000 31.XII.2001 31.XII.2002
Dopełnieniem EVA jest rynkowa wartość dodana (MVA). O ile EVA mierzy
efektywność przedsiębiorstwa w zakresie tworzenia wartości w ramach danego okresu i jest
obliczana za dany okres, o tyle MVA jest miernikiem obliczanym za dany moment i
77
przedstawia efekt kreacji wartości w przedsiębiorstwie od początku jego istnienia. Wyniki
obliczeń MVA dla przedsiębiorstwa Farmacja przedstawia tabela 7.8.
Tabela 7.8. Kształtowanie się rynkowej wartości dodanej (MVA) w przedsiębiorstwie Farmacja
na dzień 31 grudnia w latach 2000-2002.
Wyszczególnienie 31.XII.2000 31.XII.2001 31.XII.2002
1. Cena giełdowa akcji na ostatniej sesji w roku (w zł) 54,50 130,00 159,00
2. Liczba akcji (w szt.) 2 331 863 1 916 483 1 817 000 3. Skorygowana wartość księgowa kapitału własnego (w zł) 122 782 000 148 059 000 153 386 000
4. Rynkowa wartość dodana (MVA) (w zł) 4 304 534 101 083 790 135 517 000
Analiza kształtowania się MVA wskazuje na korzystne tendencje w zakresie
tworzenia wartości w spółce. Rynkowa wartość dodaną charakteryzuje bowiem trend
wzrostowy. Wysoka dynamika wzrostu MVA wynika głównie ze wzrostu ceny giełdowej
akcji (pomimo spadku liczby akcji), a co za tym idzie wzrostu rynkowej wartości kapitału
własnego przedsiębiorstwa. Wysoka i rosnąca MVA świadczy o wykreowanej przez
przedsiębiorstwo wartości dla właścicieli. Efektem tego jest to, że rynkowa wartość kapitału
dostarczonego przez właścicieli znacznie przewyższa jego wartość księgowa. Należy przy
tym, zauważyć, że wartość rynkowa kapitału własnego zależy od oceny perspektyw
rozwojowych przedsiębiorstwa, której dokonują inwestorzy. Rosnąca w badanym okresie
MVA informuje zatem o dobrym postrzeganiu przedsiębiorstwa przez rynek kapitałowy.
Dodatniej rynkowej wartości dodanej na koniec roku 2000 towarzyszy towarzyszy
ujemna ekonomiczna wartość dodana w roku 2000. Oznacza to, że pomimo słabych
wyników z punktu widzenia kreacji dodatkowej wartości w roku 2000, inwestorzy
korzystnie ocenili przyszłość rozpatrywanego przedsiębiorstwa. W latach 2001-2002 rosnąca
zarówno MVA jak i EVA oznacza, że perspektywy rozwojowe przedsiębiorstwa, a co za tym
idzie – oczekiwane przepływy pieniężne oceniane są coraz lepiej.
78
W N I O S K I
Celem pracy była ocena efektywności działalności przedsiębiorstwa „Farmacja” oraz
jego sytuacji finansowej i majątkowej w latach 2000-2002. Z przeprowadzonej analizy
finansowej przedsiębiorstwa wynika jednoznacznie, że głównie w roku 2000
przedsiębiorstwo charakteryzowało się słabszymi wynikami, rok 2001 i 2002 wykazują dużo
wyższą poprawę w efektywnym zarządzaniu spółką.
Ocena sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa „Farmacja” w roku 2002
zasługuje ogólnie na ocenę pozytywną. Świadczą o tym między innymi rosnący stopień
dźwigni finansowej, co oznacza, że finansowanie przedsiębiorstwa kapitałem obcym
korzystnie oddziaływało na poziom rentowności kapitału własnego.
W całym badanym okresie została zachowana złota reguła finansowania, a to oznacza
że majątek trwały miał pełne pokrycie w kapitale stałym. Również rosnąca tendencja
wskaźnika pokrycia finansowego majątku świadczy o korzystnych tendencjach w obrębie
relacji majątek i jego źródła finansowania. Pozytywnie należy ocenić zdolność
przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia.
Prowadzona agresywna polityka zarządzania zapasami jak i zobowiązaniami
przyczyniła się do znacznej poprawy gospodarowania kapitałem obrotowym.
Ponadto w 2002 roku przedsiębiorstwo „Farmacja” osiągnęło najwyższą w badanym
okresie ekonomiczną wartość dodaną (EVA), a to oznacza, że wykreowało ono dodatkową
wartość, a tym samym zwiększyło bogactwo swoich właścicieli. Również rynkowa wartość
dodana (MVA) była najwyższa w roku 2002, a to oznacza wzrost rynkowej wartości kapitału
własnego przedsiębiorstwa, a ponadto świadczy o dobrym postrzeganiu przedsiębiorstwa
przez rynek kapitałowy.
Ponadto przedsiębiorstwo w badanym okresie nie było zagrożone upadłością.
Istnieją jednak obszary, którymi podejmujący decyzje kluczowe i strategiczne w
przedsiębiorstwie mogliby zarządzać bardziej efektywnie. Należą do nich przede wszystkim
zarządzanie należnościami. Przedsiębiorstwo przyjęło agresywną politykę zarządzania
zapasami i zobowiązaniami, ale jednocześnie wydłużyło cykl konwersji należności. I choć
strategia liberalnej polityki wobec odbiorców w zakresie należności prawdopodobnie ma na
79
celu zwiększenie przewagi nad konkurencją to stałe zwiększanie cyklu konwersji należności
i stosowanie takiej strategii w dłuższym okresie może przedsiębiorstwu zaszkodzić, bowiem
obniża to dopływ gotówki do przedsiębiorstwa. Gdyby spółka „Farmacja” nieznacznie
skróciła cykl konwersji należności mogłaby dzięki temu zwiększyć efektywność
gospodarowania kapitałem obrotowym netto oraz spowodować zwiększenie wpływów
gotówki do spółki, co z kolei mogłoby mieć wpływ na poprawę płynności finansowej.
Ponadto spółka „Farmacja” mogłaby rozważyć decyzje o znalezieniu inwestora
strategicznego lub o pozyskaniu dodatkowych źródeł gotówki z zewnątrz przedsiębiorstwa
(np. emisja dłużnych papierów wartościowych), co w przypadku tak wysokich nakładów
inwestycyjnych mogłoby znacznie poprawić jakościowo działalność finansową spółki.
Dzięki dokonanym inwestycjom spółka posiada zakłady o poziomie technologicznym
zbliżonym do europejskiego oraz szeroki asortyment wyrobów o wysokiej jakości, dlatego
też dzięki członkostwu Polski w Unii Europejskiej spółka powinna rozważyć możliwość
ekspansji na rynki Wspólnoty.
80