Bemoeien en Groeien

Dat is de vraag.

Probleemkluwenklanten

•This is Dave.

• Dave doesn't care.

• Dave is a homeless person.

• A statistic.

• Dave always wants to know what time it is.

• What I want to know is, why does Dave care what time it is?

• When asked where he's from, Dave replies: "All over man! All over!

•-Hey man, do you know the time?"

Probleemkluwenklanten• Problemen hebben èn veroorzaken

• Op meerdere levensgebieden

• Betrokkenheid van verschillende hulpverleners

• Oorzaken

• Samenleving

• Organisatie van de zorg

• Methoden van Hulp & Zorg

• Contact maken/krijgen

• Motiveren

• Dwang voorkomen

• Samenwerken

Klanten tussen Wal en Schip

• Psychiatrische zorg in eigen woonomgeving

• Verkokering en categorisering

• Voor elk probleem een ander loket

• Zorgverlamming, klant is ongemotiveerd

• OGGZ : Aanvaardbaar maatschappelijk bestaan

• Voor betrokkene

• En omgeving

OGGZ

• Openbare Geestelijke Gezondheidszorg

• Op weg naar Geïntegreerde Zorg

• Actief Outreachende Zorg (Extramuralisering)

• Mensen zonder Hulpvraag

Zorgschuw

Vereenzaming

Stille verslaving

• Meedoen (participatie)

Uitgangspunten van Zorgcoördinatie of Casemanagement

• Assessment

• Monitoring

• Linking

• Coördination

• Crisisintervention

• Assistance in Daily Living

• Education

Perspectief

• Normatief handelen

• Afstemmen verschillende instellingen

• Proces aangaan van jaren

• Grillig verloop van hulpverleningsproces

• Tuning

• Vraaggerichte aanpak

• Kernelementen methodiek

Kernelementen methodiek

• Blijvend in beeld, alert op voortekenen van terugval

• Bouw aan sociale netwerken

• Ontsluit hulp van andere instellingen

• Liever drang dan dwang

• Vertrouwen winnen

• Motiveer

• Aandacht voor levensgeschiedenis

Marginalisering, de Maatschappelijke Context

• Gevoeligheid voor uitsluiting

• Hoge eisen aan individu

• Verlies van sociale binding

•Gevoeligheid voor uitsluiting

• Trage vragen: de keerzijde van de technomaatschappij

• Ontstaan van onderklassen

HOGE EISEN AAN HET INDIVIDU

• Redelijkheid en rationaliteit

• Vaardigheden in geïndividualiseerde wereld (Foucault/Nuy)

• communicabel• flexibel• intelligent• representatief• productief

• Gebrek aan Natuurlijke wijkplaatsen:• kermis• het leger• de koloniën• ongeregeld werk

Hoge eisen aan individu

• Kwetsbare kinderen en de prestatiedruk van gewone scholen

• Marginaliseringscarrière begint al vroeg

• Arbeid:• Ontstaan van bezemwagens• Eenvoudig werk is verdwenen• Rendabiliteit, employability, flexibiliteit en snelheid• Prestatiedruk in de Sociale Werkplaats

• Één op de vier Nederlanders heeft een psychische stoornis (2002)

Verlies van Sociale Binding

• Sociale Identiteit lag vroeger vast: weinig individuele vrijheid

• Nu: ruime individuele vrijheid met verlies aan sociale binding

• Levensplan zelf vormgeven, daarvoor moet je beschikken over socIale vaardigheden

• (voorbeeld: kijk naar de vaardigheden van sommige boeren in “Boer Zoekt Vrouw”)

Zorgvermijding en Zorgverlamming

• Hoe ontstaat zorgvermijding en -verlamming? En

• hoe komt vertrouwen en initiatief tot stand

Cijfers

OGGZ

24000 tot 110000 sociale dienst

schuldhulpverlenerssociale psychiatriewoonvormenverslavingszorgpolitiereclasseringjeugdzorgRaad vd KinderbeschermingJongerenwerkSociale OpvangArbeidsbemiddeling

Verlamming

• Zorgvermijding en verlamming versterken elkaar

• Verlamming ontstaat doordat de OGGZ geen sturend element is/heeft

• Hulpverleners moeten dus initiatief en daadkracht tonen

• Hoe doen ze dat??

• Competenties

• Condities

• Onderzoek (2007) via observaties hoe hulpverleners ondanks regeldichtheid, handelingsruimte weten te creëren.

Zorgmijders

• Mensen die overbodig zijn missen vertrouwen in instituties (ook als die er zijn om hen terzijde te staan)

• Overbodigheid zorgt voor afkering van de maatschappij = zorgvermijding

• Hellend vlak van

•marginalisering naar extreme marginalisering en

•uitsluiting naar normverval

anomievervreemdi

ng

Anomie Zorgmijden• Politieke leiders onbereikbaar en onverschillig

• Sociale orde willekeurig en onvoorspelbaar

• Sociaal-Economische achteruitgang

• Verlies van geïnternaliseerde normen en waarden

• Gevoel van zinloosheid van het leven

• Gevoel niet meer ondersteund te worden door sociale netwerken

Gevoel van Integratie

• Greep op eigen leven

• participatie

• verbondenheid

• veilig

• positief toekomstbeeld

• interne locus of control

Grote afstand tot de arbeidsmarkt

Grote afstand tot de arbeidsmarkt

n Slechte kansen op de arbeids markt

n mensen zijn niet productief genoeg

n permanent op de reserve bank

Microdimensie van Retraite

Microdimensie van Retraite

n Basisbehoeften: meetellen en erbij horen

n Zelfbeeld en identiteit

n Positieve en negatieve aandacht worden geïnternaliseerd

n Mensen gaan zich ernaar gedragen

n Negatieve(of positieve) cirkel

Microdimensie van Retraite

Microdimensie van Retraite

n Zelfuitsluiting

n Sluitstuk van proces van Uitburgering

n Netwerken van gelijkgestemden

n Individueel succes strijdig met groepscohesie (onderklasse)

Normen binnen de onderklasse

Normen binnen de onderklasse

n Geen verantwoordelijkheid nemen

n Geen initiatief nemen

n De wereld is je vijand

n Zorg mijden = collectief wantrouwen

n Onvoorspelbaarheid en chaos

Vervreemding zorgverlamming (bij medewerkers)

Vervreemding zorgverlamming (bij medewerkers)

n Groot en overweldigend institutioneel kader

n Verschil tussen persoon en functionaris

n Schaalvergroting en verzakelijking

n Discretionaire ruimte neemt af

n Als er voldoende dicretionaire ruimte is krijgt moreel handelen een kans

Tekenen van vervreemdingTekenen van

vervreemding

n Onverschilligheid

n Procedureel gedrag

n Cynisme

n Afwentelingsgedrag

Regeldruk en differentiatieRegeldruk en differentiatie

n Signaleren

n Aanmelden

n Opzoeken

n Inventariseren

n Doorverwijzen

Zorgmijding Zorgverlamming

aversiedeprimering

zelfuitsluiting

wantrouwenantisociaal gedrag

decontextualisering

verzakelijking

differentiatie

VervreemdingAnomie

OGGZProbleemkluwenklanten

regels, drempels

protocollen procedures

hulpbehoefte hulpverlener???

n Zorgverlamming is dus een proces, waarbij iedere instelling een reden heeft om zich niet met lastige cliënten te bemoeien

n waarbij de actoren het intiatief van anderen afwachten of cliënten als een hete aardappel aan elkaar doorgeven

n medewerkers raken gescheiden van hun morele bronnen, hun talenten en hun creativiteit

n zichzelf waarmakende voorspellingen

Vertrouwen en initiatief blz 36Vertrouwen en initiatief blz 36

n empatische en structurerende vaardigheden

n praktijkonderzoek

n vertrekken vanuit de acceptatie van wat er is

n latente loyaliteiten

Afzijdigheid

Eenzelvig

Defaitistisch

Volgzaam

Rigide

Pessimisme

Onhandig

Ongeduld

Voorspelbaar

Vermoeid

Egoïsme

Trouw

Betrokkenheid

Vasthoudendheid

Kritisch

Flexibiliteit

Optimisme

Diplomatiek

Geduld

Creativiteit

Stressbestendigheid

Altruïsme

Symbiose

Identificatie

Drammerig

Opstandig

Toegeeflijk

Onkritisch, eufoor

Strategisch

Lethargisch

Onbezonnenheid

Jezelf voorbij lopen

Jezelf wegcijferen

Afstandelijkheid

Compassie Vereenzelviging

Persoonlijke eigenschappen in het juiste midden

ConditiesCondities

n Geringe afstand tussen lokale bevolking en voorzieningen

n Kleinschaligheid

n Gebiedsgerichte betrokkenheid van hulpverleners

n Lokaal zorgnetwerk voor signalen en acties

n Handelingsruimte voor initiatieven

n Moreel kader

Hoofdstuk 3n Blijvend in Beeld

n Perspectieven op Zorg

n Waarom Blijvend in Beeld

n Samenwerking: Noodzaak Mogelijkheden en Dilemma’s

n Zorgcoördinatie

n Onderhandelen

Zorg en Autonomien Onafhankelijk moet zo snel mogelijk weer

herwonnen worden

n Zorg is een afspraak tussen twee autonome partijen

n Het ideaal darbij is Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheidn (mensen zijn echter fundamenteel

afhankelijk van elkaar)

n Zelfredzaamheid dmv het aangaan van sociale verbanden. (zelfredzaamheid is een sociaal begrip)

n Het autonome zorgperspectief gaat voorbij aan het feit dat mensen elkaar nodig hebben om zichzelf te redden

Behoeftenn Normatieve behoeften

n Ervaren behoeften

n Uitgesproken behoeften

n Vergelijkende behoeften

Klaverbladn Vier theorieën die van invloed zijn op het

vermogen van mensen om deel te nemen aan het maatschappelijke leven

n Socialisatie

n Deprivatie

n Territoria (beheer van de eigen identiteit)

n Modernisering (professionalisering, individualisering,verzakelijking, consumentisme, vereenzaming

SocialisatieDeprivatie

TerritoriaVerwerving

BeheerVerdediging

Modernisering

Daarom Zorgzame Benadering

n Zich zorgen maken OM (erkenning behoefte aan zorg)

n Zorg op zich nemen (verantwoordelijkheid)

n Zorgverlenen

n Zorg ontvangen

Daarom Zorgzame Benadering

Dit vraagt om een actieve (outreachende) houding van professionals

Autonoom zorgperspectief: mensen komen pas in beeld als er een crisis is

Het zorgzame perspectief: mensen blijvend in beeld

Waarom blijvend in beeld?

n Onvoldoende sociale steun

n Onbekendheid met professionele codes

n Onvoldoende reflectief vermogen

n Te druk met overleven

Samenwerking:

Noodzaak

Mogelijkheden en

Dilemma’s

n Problemen zijn te complex om door afzonderlijke instellingen te kunnen worden aangepakt

n Speelveld waarvoor alle partijen in zijn geheel verantwoordelijk zijn

n Dilemma’s

n Privacy

n Taakafbakening en tijdgebrek

Samenwerking:

Noodzaak

Mogelijkheden en

Dilemma’s

n Wat betekent samenwerking eigenlijk?

n Oog voor elkaars perspectief

n Besef dat de ander welwillend is maar soms gebonden

n Gaat soms om mensen die niet gemotiveerd zijn

n Maken van gezamenlijke geschiedenis

n Blik naar binnen, hoe sta jezelf tegenover samenwerking?

Loyaliteit van de werkern Opdracht om tabel 3.1 om te zetten in

voorbeelden uit eigen praktijk