เครองมอเพอการประเมนชมชนชมชนปฏบตการ:

แนวทางสโครงการทมประสทธภาพ (605A)

การประเมนความเขมแขงและความออนแอของชมชนเปนขนตอนแรกทสาคญในการวางแผนโครงการบาเพญประโยชนทมประสทธภาพ การใชเวลาเรยนรชมชนของทานจะทาใหทานสามารถคนพบโอกาสใหมๆ ในการทาโครงการบาเพญประโยชน และยงปองกนการใชทรพยสนทมอยซาซอน คมอชมชนปฏบตการ (Community Assessment Tools—605A) ใหแนวทางทเปนรายละเอยดในการประเมนชมชนอยางมประสทธภาพ เครองมอดงตอไปนสามารถใชรวมกนในการประเมน เพอใหม นใจวาโครงการของทานจะเปนไปตามความตองการของชมชน และใชทรพยากรทมอยไดดทสด สโมสรสามารถปรบใชตวเลอกสาหรบการประเมนทมคาใชจายไมสงเพอใหเหมาะกบชมชน

เครองมอเพอการประเมนชมชน: แนวทางสโครงการทมประสทธภาพเลมน แปลจาก Community Assessment Tools: A Guide to Effective Projects (605A) ฉบบภาษาองกฤษ

ถงแมวาคณะกรรมการแปลเอกสารของศนยโรตารในประเทศไทยไดแปลและทบทวนอยางละเอยดแลว โรตารสากลและคณะกรรมการฯ ไมสามารถทจะรบรองความสมบรณของเอกสารเลมนได หากมขอความใดไมชดเจนขอใหอางองไปยงฉบบภาษาองกฤษ

คณะกรรมการแปลเอกสารศนยโรตารในประเทศไทย กรกฎาคม 2556

เครองมอเพอการประเมนชมชน

1. การสารวจความคดเหน 5. ปฏทนตามฤดกาล 2. บญชรายการสนทรพย 6. รานกาแฟชมชน 3. การทาแผนทชมชน 7. การสนทนากลม 4. ตารางเวลากจวตรประจาวน 8. การอภปรายเปนคณะ มตวอยางแผนงานตามคาอธบายแตละชด

 

 

เครองมอเพอการประเมนชมชน   1 

1. การสารวจความคดเหน (Survey) การสารวจความคดเหนเปนวธการทรจกกนดและเปนทนยมมากทสด ทใชในการประเมนความเขมแขงและความออนแอของชมชน สามารถทาเปนแบบเรยบงาย มงเปาหมายไปยงกลมผมสวนไดสวนเสยในชมชนเพยงกลมเลกๆ หรอเปนแบบซบซอนเพอสมสารวจประชากรสวนใหญ การสารวจชมชนทมประสทธภาพสามารถแสดงใหเหนขอมลทมประโยชนมากมายและวดผลไดงาย และยงเปนทางเลอกทดสาหรบโครงการตางๆ การวางแผนอยางรอบคอบเปนเรองสาคญทสดของการสารวจความคดเหนทประสบความสาเรจ การออกแบบการสารวจความคดเหนสวนใหญเรมตนทถอยแถลงของจดมงหมาย หรอเหตใดจงทาการสารวจ ถอยแถลงนจะชวยใหทานสามารถกาหนดวาจะถามคาถามประเภทใด ควรบรหารจดการการสารวจอยางไร และใครควรจะทาแบบสอบถามความคดเหน โดยทวๆ ไปแลว เปนการดทสดทจะทาแบบการสารวจความคดเหนใหสนและมคาถามทเขาใจไดงาย ตองพจารณาดวยวาจะสงแบบสอบถามความคดเหนอยางไร การออกแบบการสารวจจะเปลยนแปลงไปโดยขนอยกบวธการนาเสนอ (การสมภาษณทางโทรศพท ไปรษณย อเมล เวบไซตหรอสมภาษณบคคลโดยตรง) จงจาไววาบคคลททานตองการจะเขาถงมแนวโนม จะใชการสอสารแบบใด หากมคนไมมากนกในชมชนทมอนเตอรเนต ใช ทานอาจจะจดพมพแบบสอบถามความคดเหนและพจารณาทา การสารวจในสถานททนดพบกนทวๆ ไป เชน ทรานอาหารหรอทตลาด ทานอาจจะตองการรวบรวมวธการนาเสนอหลายๆ รปแบบเพอใหเหนภาพทชดเจนของชมชน ทดสอบแบบสารวจของทานกบกลมคนเลกๆ กอนทจะแจกจายไปยงกลมคนทเปนเปาหมาย ซงจะชวยทานในการบงชคาถามทมถอยคา ไมเหมาะสมหรอไมสมบรณ ในการออกแบบการสารวจ ซงอาจจะมผลใหไดรบขอมลทไมถกตอง

แผนงานการประชมเพอสารวจความคดเหน การวางแผนสาหรบการสารวจความคดเหนเพอการประเมนในท ประชมชมชน สามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค บงชความคดเหนของผทอาศยอยในทองถนเกยวกบการพฒนาพนทวางเปลาในชมชนของพวกเขา ระยะเวลา 30-45 นาท ขนอยกบความยาวของแบบสารวจความคดเหน การเตรยมการ ขอใหกลมตวอยางกลมเลกๆ ทาแบบสารวจเพอทดสอบหาขอผด พลาด คาถามทไมจาเปนและขอบกพรอง และจดทอาจจะทาใหสบสน เลอกสถานทประชมทสะดวกสบายสาหรบผอาศยอยในทองถน และจดเตรยมเพอใชเปนทประชมชมชน เชญชวนสมาชกในชมชนใหมา รวมการประชม วสดอปกรณตางๆ สาหรบผมารวมประชม

แบบสอบถามความคดเหน ปากกา หรอ ดนสอ โตะ แผนรองเขยน หรอวสดอนๆ ทใชรองเขยนได

สาหรบผอานวยการ/ผจด

ลงสาหรบใสคาตอบการสารวจ กระบวนการ 1. กอนทจะเรมการประชม วางลงทจะใชเกบรวบรวมแบบ

สอบถามไวททางออก หรอในสถานททสะดวกสาหรบผรวมตอบแบบสอบถามในการสงคนแบบ

2. แนะนาตวเองและอธบายถงจดมงหมายของการประเมน (2-3 นาท)

3. แจกแบบสอบถามความคดเหนและดนสอหรอปากกา ทบทวนคาสงการทาแบบสอบถามอยางสนๆ และตอบคาถาม (5-10 นาท)

4. ใหเวลานานพอสมควรทจะตอบแบบสอบถามการสารวจไดเสรจสน (15-30 นาท)

5. ขอบคณผรวมตอบแบบสอบถาม (5 นาท)

คาแนะนาในการสมภาษณ

ใหเวลาแกผรวมตอบคาถามพอสมควรเพอใหตอบคาถามไดครบถวน

รบฟงคาตอบของผรวมการสารวจอยางเอาใจใสและ ยอมรบความคดเหนของพวกเขา

หลกเลยงคาถามทเปนสวนตวมากเกนไปซงอาจจะทาใหผตอบแบบสอบถามรสกไมสบายใจ และไมอยากจะรวมการสารวจความคดเหน

ใหคามนกบผรวมการสารวจวาคาตอบของพวกเขาจะเปนความลบ และตองรกษาความไวเนอเชอใจนนดวย

 

 

2   เครองมอเพอการประเมนชมชน 

ตวอยางการสารวจความคดเหน

เดอนหนา สภาจงหวดจะตดสนใจวาจะทาอะไรบางกบพนทวางเปลาหวมมถนนเซาทสรทกบเวสตสตรท ในฐานะสมาชกของชมชนท จะมผลกระทบจากการตดสนใจในครงน โปรดใชเวลาสกครหนงในการตอบแบบสอบถามความคดเหนตอไปน เพอใหสภาจงหวดทราบวาทานคดอยางไรบางในการใชประโยชนจากพนทนน 1. ทานรสกอยางไรกบความเปนไปไดเหลานในการใชพนท (วงกลมลอมรอบตวเลขทตรงกบความรสกของทานตอการใชประโยชน

ในพนทในแตละรปแบบ) ไมพอใจมาก ไมพอใจ เฉยๆ พอใจ พอใจมาก ไมเปลยนแปลง 1 2 3 4 5 สวน Dog Park 1 2 3 4 5 สนามเดกเลก 1 2 3 4 5 Community garden 1 2 3 4 5 ลานกฬา 1 2 3 4 5 หองสมด 1 2 3 4 5 มอบพนทใหโรงเรยน 1 2 3 4 5 ศนยชมชน 1 2 3 4 5 การใชประโยชนเพอการคา 1 2 3 4 5 การใชเปนพนทอยอาศย 1 2 3 4 5 2. ทานเหนดวยอยางยงหรอไมกบถอยแถลงดงตอไปน? (วงกลมลอมรอบขอทตรงกบระดบการเหนดวยของทาน) ไมเหนดวยอยางยง ไมเหนดวย เหนดวย เหนดวยอยางยง ผอยอาศยในทองถนควรจะ.... บรจาคเงนเพอชวยพฒนาพนทวางเปลา 1 2 3 4 อาสาใชเวลาเพอชวยพฒนาพนทวางเปลา 1 2 3 4 ไมตองชวยอะไรในการพฒนาพนทวางเปลา 1 2 3 4 บรจาควสดกอสรางเพอพฒนาพนทวางเปลา 1 2 3 4 3. ทานมความหวงใยในเรองใดบางเกยวกบการพฒนาพนทวางเปลา

4. สภาจงหวดควรจะรายงานใหผอยอาศยทราบอยางตอเนองอยางไรเกยวกบการพฒนาพนทวางเปลา (ทาเครองหมายทกขอทใช)

จดประชมชมชนอยางสมาเสมอ ทารายงานความกาวหนาลงหนงสอพมพรายวน สงรายงานความกาวหนาใหผอยอาศยทกคน ทกๆ 3 เดอน ตดเอกสารรายงานความกาวหนาเอาไวทอาคารสาธารณะ โพสตรายงานความกาวหนาบนเวบไซตของจงหวด

5. ความคดเหนเพมเตม

6. ทานเปนผอยอาศยในทองถนนมานานเพยงใดแลว _____ ป _____ เดอน 7. อาย _____ ป 8. เพศ _____ หญง _____ ชาย ขอขอบคณในการทาแบบสอบถามความคดเหนของเรา โปรดสงแบบสอบถามลงในกลองรบแบบสอบถามกอนออกจากหอง

 

 

เครองมอเพอการประเมนชมชน   3 

2. บญชรายการสนทรพย (Asset Inventory) บญชรายการสนทรพยเปนเทคนคหนงในการเกบขอมลเกยวกบชมชนผานการสงเกต คลายคลงกบการทเจาของรานขายของทารายการบญชสตอกสนคา แตแทนทจะเปนการทารายการผลตภณฑตางๆ ในราน สมาชกชมชนทารายการทรพยสนในชมชน ซงจะไดผลดทสดเมอทาในทประชมหรอการพบปะของชมชน ในการทาบญชรายการสนทรพย ทมงานกลมเลกๆ จะเดนไปรอบๆ ชมชนเพอบงชประชาชน สถานทตางๆ และสงทพวกเขาคดวามคา แลวสมาชกทมงานจงจะพดคยถงตวเลอก รเรมทารายการ และแจง ใหกลมใหญทราบ แผนงานการประชมเพอทาบญชรายการสนทรพย การวางแผนงานสาหรบการทาตวอยางบญชรายการสนทรพยน สามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค

บงชทรพยสนของชมชนทสมาชกในชมชนคดวามความสาคญตอการพฒนาชมชน

แสดงใหเหนวาเหตใดประชาชนจงเชอวาทรพยสนเหลานสาคญ ระยะเวลา 1-1.30 ชวโมง การเตรยมการ เลอกสถานทประชมทเหมาะกบชมชนเปาหมาย ทานอาจจะทาบญชรายการใหเปนสวนหนงของการประชมปกตของชมชน หรอเรยกประชมพเศษเพอการณน หากทานวางแผนทจะเรยกประชมเปนพเศษ ตองหาสถานทและเวลาทสะดวกมากทสดสาหรบคนสวนใหญในชมชน ขนาดของกลมตนแบบ คอ กลมละ 20-30 คน แตกจกรรมนสามารถปรบใชกบกลมทเลกกวาหรอใหญกวากได ไปเยอนสถานทจดประชมเพอดความกวางใหญ แลวจงเดนดรอบๆ ชมชน เนองจากทานจะขอใหผมสวนรวมเดนรอบๆ ชมชนเปนเวลา 30 นาท จงตองตดสนใจถงขอบเขตเอาไวลวงหนา ทานอาจจะเตรยมเอกสารเอาไวแจกหรอตดโปสเตอรอธบายถงกระบวนการทาบญชรายการสนทรพย วสดอปกรณตางๆ สาหรบผมารวมประชม

ปากกา หรอ ดนสอ กระดาษ หรอ สมดโนต เอกสารทบอกขนตอนการทาบญชรายการสนทรพย (ทางเลอก)

สาหรบผอานวยความสะดวก

แผนทของชมชน (หากม) กระดานดาหรอกระดานไวทบอรด (หากม)

กระบวนการ 1. แนะนาตวเองและอธบายถงจดประสงคของการประเมน

(5 นาท)

2. สมแบงผรวมทาบญชรายการออกเปนกลมๆ ละ 4-6 คน (5 นาท)

3. ขอใหแตละกลมใชเวลา 2-3 นาทเพอแนะนาตวเอง และเลอกหวหนากลมซงจะเปนผทดแลเรองของเวลา ทาใหมนใจวากลมยดมนในการทางาน และรายงานกลบมาใหกลมใหญทราบเมอสนสดการประชม (5 นาท)

4. สรปภาพรวมสนๆ ของกจกรรมใหผรวมงานทราบ อธบายวาพวกเขาจะตองเดนไปรอบๆ ชมชนเพอบงชส งทเขาคดวามความสาคญตอชมชน หากจาเปน ใหยกตวอยางทรพยสนของชมชน ตองมนใจวาไดอธบายดวยวาสมาชกกลมแตละคนควรจะไดบงชอยางนอยหนงสง (5 นาท)

5. แจกจายวสดอปกรณในการทากจกรรมแกผรวมงาน (2 นาท)

6. ขอใหหวหนากลมพาสมาชกทมออกไปในชมชนเพอบงชทรพยสน (20-30 นาท)

7. หลงจากทกลมกลบมา ขอใหพวกเขาพดคยสงทคนพบกนภายในกลม เดนดแตละกลมในขณะทพวกเขาปรกษาหารอกนเพอสอดสองความกาวหนาและตอบคาถาม (10 นาท)

8. ขอใหแตละกลมทาบญชรายการ 5-10 ประเภท ทพวกเขาคดวาสาคญทสดในการพฒนาชมชน (15 นาท)

9. เชญผนากลมใหมาแจงรายการและอธบายเหตผลทเลอก บนทกรายการลงบนกระดานดาหรอกระดานไวทบอรด (10 นาท)

10. พดคยถงทรพยสนทกลมตางๆ มเหมอนๆ กน เหตใดสงเหลานนจงถกพจารณาวามความสาคญ? มกลมใดบางท บงชส งทแตกตางออกไปหรอไม? หากม เหตใดจงเลอกสงเหลานน? (30 นาท)

11. เกบรายการทงหมดเอาไวเพอการอางองเมอประเมนบญชรายการสนทรพย

ทางเลอกอนๆ แบงผรวมงานออกเปนกลมๆ ตามเพศ อาย หรอวชาชพ เพอแสดง

ใหเหนถงความแตกตางในวธการทกลมตางๆ มองชมชน หรอจดประชมการทาบญชรายการสนทรพยแยกออกจากกนโดยเชญประชมเฉพาะผชาย เฉพาะผหญง หรอเฉพาะคนหนมสาว

หากทานมเวลานอย อาจจะขามขนตอนของการเดนรอบชมชน

 

 

4   เครองมอเพอการประเมนชมชน 

3. การทาแผนทชมชน (Community Mapping) การทาแผนทชมชน คอการแสดงใหเหนมมมองภาพความเปนจรงของชมชนทแตกตางกนไปของประชาชน ในการทาแผนทตองมทรพยากรบางอยางและเวลาเลกนอย และยงสามารถปรบเปลยนใหเขากบผม สวนรวมตามอาย และภมหลงดานการศกษาไดอยางแทจรง ในกจกรรมทตองมผอานวยความสะดวกน ผมสวนรวมทเปนบคคลหรอเปนกลมจะวาดแผนทชมชนของตน ทาเครองหมายจดทสาคญๆ เฉพาะท และบนทกวาพวกเขาไปเยอนสถานทเหลานบอยเพยงใด ผอานวยความสะดวกคนหนงเปนผนาการอภปรายเกยวกบแผนท และอกคนหนงเปนผจดบนทก การทาแผนทชมชนสามารถทาไดทงในการรวมกลมชมชนอยางไมเปนทางการและในการประชมทเชญผมสวนไดเสยมารวมดวย แผนงานการประชมเพอการทาแผนทชมชน แผนงานการประชมเพอทากจกรรมแผนทชมชนนสามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค

บงชการใชประโยชนและการเขาถงทรพยากรชมชนของผม สวนรวม

เปรยบเทยบผลการรบรถงความสาคญของทรพยากรชมชน ทหลากหลาย

บงชความตองการของผมสวนรวม ระยะเวลา 1-1.30 ชวโมง การเตรยมการ คดเลอกสถานทประชมและเวลาทสะดวกสาหรบประชาชนในชมชน เนองจากการทาแผนทชมชนจะไดผลดทสดกบกลมคนกลมเลกๆ ซงบางทอาจจะไมเกนกลมละ 20 คน ทานจงอาจจะตองจดการประชมหลายๆ ครง สาหรบหลายๆ กลมในชมชน ตองมนใจวาทานมวสดอปกรณทจาเปน และเชญประชาชนมารวมในจานวนทมากพอ วสดอปกรณ

กระดาษฟลบชารทแผนใหญหรอขนาดหนาหนงสอพมพ ปากกามารคเกอรสตางๆ เทปกาว กระดาษกาวสาหรบตดหรอกระดาษสเหลยมแผนเลกๆ

กระบวนการ 1. แนะนาตวเองและอธบายถงจดมงหมายในการประชม (5 นาท) 2. แบงผรวมประชมออกเปนกลมๆ ละ 4-6 คน โดยการสมหรอ

แบงตามอาย เพศ หรอวชาชพ (2 นาท)

3. ขอใหสมาชกกลมแนะนาตวเอง (3 นาท) 4. แจกปากกามารคเกอรและกระดาษฟลบชารทใหแตละกลม

ขอใหผมสวนรวมวาดแผนทชมชนของพวกเขา (3 นาท) 5. ขอใหผมสวนรวมบงชสถานททเปนศนยกลางของชมชนเพอ

ชวยในการระบตาแหนงในแผนทของทกคน (5 นาท) 6. ขอใหสมาชกแตละคนทาเครองหมายวาบานของตนอยทใดใน

แผนท (5 นาท) 7. ขอใหผมสวนรวมเพมเตมสถานททมความสาคญสาหรบพวก

เขา เชน ตลาด ศนยกลางทางศาสนา โรงเรยน ศนยชมชน สวนสาธารณะ บรษทหางราน สวนสาธารณะ แหลงนา สถานทราชการ คลนกสขภาพ สถานตารวจ และพนทเพอสนทนาการ แวะเวยนดแตละกลมสนๆ เพอดความกาวหนาและตอบคาถามตางๆ (15 นาท)

8. ขอใหแตละกลมเลอกสถานท 2-3 ประเภทดงตอไปน และเพมลงในแผนทของพวกเขา (5 นาท)

ก. สถานททพวกเขาใชเวลามากทสด ใชปากกาสตางๆ กน ในการบงชสถานททไปทกวน ทกสปดาห ทกเดอนหรอ ทกป

ข. สถานททพวกเขาไปแลวสนกสนานเพลดเพลนและไมสนก ใชปากกาสตางกน

ค. สถานท องคกรและสถาบนตางๆ ทสาคญทสดของ แตละกลม บงชโดยการใชเครองหมายเปนชดๆ ไป (เครองหมายถก ดอกจน กากบาท)

ง. สถานททพวกเขาอยากจะเพมเตมเขาไวในชมชน ใชกระดาษกาวหรอกระดาษสเหลยมเลกๆ ปดลงไปบนแผนท

9. ขอใหแตละกลมพดคยกนสนๆ เกยวกบแผนท รวมทงสถานทซงเพมเตมเขาไปดวย (10 นาท)

10. รวมทกกลมเขาดวยกน และขอใหผแทนคนหนงจากแตละกลมมาพดเกยวกบแผนทของกลม (5 นาท)

11. อภปรายแผนทท งหมดในกลมใหญวามความแตกตางอะไรบาง? เหตใดจงแตกตาง? มความคลายคลงกนหรอไม? เพราะเหตใด? ขอใหผอานวยความสะดวกอกคนหนงจดบนทกเอาไว (15 นาท)

12. เกบรวบรวมแผนทเมอสนสดการทากจกรรม ทางเลอกอนๆ

ขอใหกลมเดนชมรอบๆ ชมชนกอนวาดแผนท เมอทากจกรรมเสรจสน วางกระดาษเปลาเอาไวขางๆ แผนท

เพอใหผมสวนรวมเขยนแสดงความคดเหนในแผนทของกลมอน

 

 

เครองมอเพอการประเมนชมชน   5 

4. ตารางเวลากจวตรประจาวน (Daily Activities Schedule) การตรวจสอบกจวตรในการทางานของสมาชกชมชนเปนวธทยอดเยยมอยางหนงในการเรยนรเกยวกบเรองของแรงงานและการรบรเกยวกบการทางานของชมชน บนพนฐานของเพศและอาย นอกจากน ยงชวยบงชในเรองทอาจจะมการใชเทคนคความรหรอเครองมอใหมๆ ดานอาชพในการปรบปรงประสทธภาพการทางานของชมชน ในกจกรรมทตองมผอานวยความสะดวกน ใหแบงผรวมกจกรรมออก เปนกลมชายและหญงเพอสรางตารางเวลากจวตรประจาวนโดยทวไป ตามกจกรรมททาอยทกวน ผอานวยความสะดวกจะนาการอภปรายเกยวกบกจกรรมทแตกตางกนไปของสมาชกในชมชน ในขณะทอกคนหนงจดบนทกประเดนทสาคญๆ การประเมนประเภทนจะแสดงใหเหนอยางลกซงถงการรบรของแตละเพศทอาจจะจากดความมประสทธภาพของโครงการบาเพญประโยชน โดยมผลกระทบตอการมสวนรวมของผมสวนไดเสยในชมชนบางคน และยงใหขอมลทสาคญวาเมอใดจะมกลมคนตางๆ สามารถมารวมในกจกรรมประเภทหนงๆ ได แผนงานการประชมตารางเวลากจวตรประจาวน แผนงานการประชมสาหรบการประเมนตารางเวลากจวตรประจาวนน สามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค บงชกจวตรประจาวนของผคนมากมายในชมชน ระยะเวลา 1-1.30 ชวโมง การเตรยมการ เลอกสถานทประชมและเวลาทเหมาะสม เชญประชาชนจากชมชนมารวม จานวนทสมบรณแบบคอ 20-30 คน โดยใหมผชายและผหญงจานวนเทาๆ กน วสดอปกรณ

กระดาษฟลบชารทขนาดใหญ หรอขนาดหนาหนงสอพมพ กระดาษเปลาสาหรบผรวมกจกรรมแตละคน ปากกาหรอดนสอ ปากกามารคเกอรหลายๆ ส เทปกาว

กระบวนการ 1. แนะนาตวเองและอธบายถงจดมงหมายของการประเมน

(5 นาท)

2. ขอใหทกคนใชเวลาสกครหนงเพอไตรตรองกจวตรประจาวน ของเขา เชน งานบานทวๆ ไป การทางานตางๆ และการพกผอนหยอนใจ (5 นาท)

3. ขอใหผรวมกจกรรมเขยนกาหนดการตางๆ ในวนปกตของพวกเขา (10 นาท)

4. แบงผรวมกจกรรมออกเปนกลมๆ ละ 4-6 คนตามเพศ (5 นาท)

5. ขอใหสมาชกของแตละกลมพดคยกนสนๆ ถงกาหนดการตางๆ ทมเหมอนๆ กน (10 นาท)

6. ขอใหแตละกลมจดทากาหนดการประจาวนทวๆ ไป (10 นาท)

7. รวมทกกลมเขาดวยกนและขอใหมโฆษกจากแตละกลมมาอธบายสนๆ เกยวกบกาหนดการประจาวน (5 นาท)

8. พดคยถงความเหมอนและความแตกตางของกาหนดการของ แตละกลม (20 นาท)

ถามคาถามตอไปน

ก. มความแตกตางกนอยางไร?

ข. มความเหมอนกนอยางไร?

ค. เหตใดจงแตกตาง?

ง. จะทาอะไรไดบางเพอลดภาระงานหนก?

จ. ควรจะประชมหรอมการอบรมกนในชวงเวลาใดของวนจงจะดทสด?

9. เกบกาหนดการของทกคนไวเพอการอางอง โดยแยกออกเปนกลมๆ

ทางเลอกอนๆ จดทากาหนดการประจาวนของสมาชกหลายหลากในชมชน เชน ทานอาจจะแยกเปนกลมนกเรยน และกลมผมวชาชพทางธรกจ เพอเปรยบเทยบกาหนดการตางๆ

 

 

6   เครองมอเพอการประเมนชมชน 

5. ปฏทนตามฤดกาล (Seasonal Calendar) กจกรรมนจะแสดงใหเหนการเปลยนแปลงของอปสงคและอปทาน ของแรงงานตามฤดกาล รปแบบรายรบของครวเรอน การมอาหาร และความตองการทรพยากรสาธารณะ เชน โรงเรยน ระบบการขนสงมวลชน และสงอานวยความสะดวกเพอการสนทนาการ ในกจกรรมทตองมผอานวยความสะดวกน ตองแบงสมาชกชมชนออก เปนกลมเลกๆ ตามอาย เพศ หรอวชาชพ ผอานวยความสะดวกขอใหแตละกลมบงชงานตางๆ ทสมาชกกลมตองทาในเวลาทแตกตางกนตลอดทงป (เกยวกบงานทไดรบคาจางและไมไดรบคาจาง งานสงคม กจกรรมทางการศกษา สขอนามยของครอบครว และการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม) และกาหนดจดบนเสนกาหนดเวลา (timeline) ซงจะแบงใหกลมอนๆ ดดวย ผอานวยความสะดวกนาการสนทนาซงผม สวนรวมจะไดตรวจสอบเรองทแตกตางกน ผลทไดรบนสามารถใชเพอกาหนดชวงเวลาทดทสดของปทจะเรมตนโครงการบางอยาง และเพอพจารณาวาโครงการจะมผลกระทบกลมคนกลมตางๆ อยางไร แผนงานการประชมปฏทนตามฤดกาล แผนงานการประชมเพอจดกจกรรมปฏทนตามฤดกาลนสามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค บงชรปแบบของแรงงาน รายรบและรายจายของครวเรอน สขภาพและสวสดการ และสนทนาการในแตละป ระยะเวลา 2 ชวโมง การเตรยมการ เลอกสถานทและเวลาทสะดวกสาหรบสมาชกชมชน เชญประชาชน 20-30 คนมารวมประชม ทาตวอยางปฏทนตามฤดกาลและเตรยมทาเอกสารแจกใหผรวมกจกรรมทกคน วสดอปกรณ

กระดาษฟลบชารทขนาดใหญ หรอขนาดหนาหนงสอพมพ กระดาษเปลาสาหรบผมสวนรวมแตละคน เอกสารตวอยางปฏทนตามฤดกาล ปากกาหรอดนสอ ปากกามารคเกอรหลายๆ ส เทปกาว

กระบวนการ 1. แนะนาตวเองและอธบายจดมงหมายของการประเมน (5 นาท) 2. แบงผมสวนรวมออกเปนกลมๆ ละ 4-6 คน และแจกกระดาษ

ฟลบชารทหลายๆ แผนรวมทงปากกามารคเกอรใหแตละกลม 3. ขอใหกลมขดเสนกาหนดเวลาเรมจากเดอนทพวกเขาเหนวาเปน

เดอนแรกของป และเขยนชอแตละเดอนเอาไวดานบนของเสนกาหนดเวลา (10 นาท)

4. ขอใหกลมใชปากกาสตางๆ กนในการบงชเดอนทเรมตนของฤดกาลตางๆ ตวอยางเชน ฤดฝนอาจจะใชสเขยว ฤดแลง สเหลอง และฤดทมพายฝนสดา เปนตน (15 นาท)

5. ขอใหแตละกลมทาเครองหมายกจกรรมทเกดขนตลอดป ตวอยางเชน พวกเขาอาจจะบงชวาโรงเรยนในทองถนเปด เทอมเมอใด วนหยดสาคญๆ การปลกและเกบเกยวพชผล ชวงเวลาทมอาหารสมบรณ ผคนมกจะเจบปวย สงเสรมให พวกเขาเพมเตมกจกรรมสาคญๆ ทพวกเขานกได (15 นาท)

6. ขอใหแตละกลมใชสญญลกษณทแตกตางกนเพอบงชวาใคร ทากจกรรมแตละอยาง และระดบของกจกรรมทมสวนรวม เชน อาจจะใชเสนประเพอบงชกจกรรมทตองการการทางานเลกนอย เสนบางตองมการทางานหนกพอสมควร และเสน หนาตองทางานหนกมาก (15 นาท)

7. ขอใหแตละกลมดรปแบบ และอภปรายคาถามตอไปน (15 นาท) มชวงเวลาทงานยงมากกวาชวงอนๆ ของปหรอไม?

มชวงเวลาของปทประชาชนจานวนหนงทจะมงานยงมากกวาคนอนหรอไม?

มชวงเวลาของปทประชาชนจะมความออนแอตอการเปลยนแปลงของสงแวดลอม (เชน อณหภม ความแหงแลง นาทวม เชอโรคตดตอในแบบตางๆ ทมความรนแรง)?

ชวงเวลาใดของปทมความสาคญทสดสาหรบชมชน (เชน วนหยดตางๆ เทศกาล วงจรของแรงงาน)?

8. ขอใหผแทนของแตละกลมนาเสนอปฏทนใหแกกลมใหญ และอานวยการอภปรายถงสงทเหมอนและสงทแตกตาง (15 นาท)

ทางเลอกอนๆ แบงกลมผมสวนรวมตามอายและเพศเพอแสดงใหเหนความแตกตางในกจวตรประจาฤดกาลของกลมคนทแตกตาง

 

 

เครองมอเพอการประเมนชมชน   7 

6. รานกาแฟชมชน (Community Café) รานกาแฟชมชนใหบรรยากาศของรานอาหารหรอรานกาแฟทผคนกลมเลกๆ จากชมชนมาเพอสนทนากนในประเดนทผอานวยความสะดวกจะยกขนมา อาจจะเปนงานทสนกสนานบนเทงสาหรบโรแท- เรยน และเปนวธการเฉพาะทจะเรยนรเกยวกบชมชน โดยใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการพดคยโดยตรง โตะทกตวจะม “เจาภาพ” (host) หรอผอานวยความสะดวกทจะนาการอภปรายในหวขอหนงๆ โดยเฉพาะ ผรวมกจกรรมหมนเวยนโดยยายทจากโตะหนงไปอกโตะหนงในเวลาทกาหนด ในขณะทมการพดคย แตละประเดน เจาภาพจะจดบนทกเรองทสาคญๆ และรายงานความคดเหนทเหมอนกนมากทสดจากการพดคยทรานกาแฟใหแกกปตน (maitre d’,) หรอหวหนาผอานวยความสะดวก สโมสรสามารถใชความคดเหนเหลานเพอกาหนดโครงการทจะทาในชมชน แผนงานการประชมรานกาแฟชมชน แผนงานการประชมของรานกาแฟชมชนสามารถปรบใหเปนไป ตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค

ทาใหผมสวนไดสวนเสยของชมชนมสวนรวมในการพดคยทมความหมายเกยวกบชมชน

บงชประเดนปญหาสาคญๆ ซงชมชนกาลงเผชญอย สรางความสมพนธระหวางสโมสรของทานกบชมชน

ระยะเวลา 1.30-2 ชวโมง การเตรยมการ ถงแมวารานกาแฟชมชนอาจจะดาเนนการโดยผอานวยความสะดวกคนเดยว สโมสรควรจะเลอกผอานวยความสะดวกทเปนผนาหนงคน และทมผชวยเพอเปนเจาภาพทโตะสนทนาแตละโตะ เลอกเจาภาพประจาโตะทสามารถรบฟงไดอยางละเอยดถถวนและนาการพดคยได แทนทจะเปนผครอบงาการอภปราย เนองจากผมสวนรวมตองยายโตะทนงไปเรอยๆ ดงนน จงควรเลอกสถานททสะดวกสาหรบผมสวนรวม และใหญพอทจะทาใหทกคนสามารถยายทไปรอบๆ ไดงายๆ ประชมกบทมงานเจาภาพประจาโตะเพอชแจงจดมงหมายของรานกาแฟชมชนใหชดเจน พจารณาคาถามเหลาน

เราตองการสนทนากนในประเดนใดบาง? ควรจะเชญใครบาง? ทานตองมผรวมกจกรรมอยางนอย 20 คน

เพอใหเปนการสนทนาทไดผลด เราควรถามคาถามอะไรบางเพอกระตนความคดสรางสรรค และ

การสนทนาทมความหมาย? ตดสนใจเรองทจะสนทนากนทแตละโตะ และบทบาทของเจาภาพในการสนทนา

การเสรฟอาหารเปนสวนทสาคญอยางหนงในกจกรรมน โดยปกตแลว จดของวางและนาชา กาแฟและเครองดมทไมมแอลกอฮอล ใหจะดทสด เพราะจะไมขดขวางการสนทนา และสามารถถอไป ตามโตะตางๆ ไดงาย สรางสภาพแวดลอมทผมสวนรวมรสกสะดวกสบายและเปนอสระทจะพดคยประเดนตางๆ ไดราวกบ พวกเขาไปรบประทานอาหารเยนกบเพอนๆ สงบตรเชญทอธบายถงจดมงหมายของงานอยางชดเจน วสดอปกรณ

บตรเชญ อาหาร เครองดมและชอนสอม (หากจาเปน) โตะและเกาอจานวนเพยงพอสาหรบการพดคยประเดนตางๆ

ตามโตะ ปากกาหรอดนสอสาหรบเจาภาพประจาโตะ สมดจดหรอดนสอสาหรบเจาภาพประจาโตะ

กระบวนการ 1. กอนทผรวมกจกรรมจะมาถง จดการเรองอาหาร โตะและ

เจาภาพประจาโตะใหเรยบรอย (15-30 นาท) 2. ตอนรบผรวมกจกรรมเมอพวกเขามาถง เชญชวนให

รบประทานอาหารและเครองดมแลวจงจดใหนงตามโตะ สนทนา (15-30 นาท)

3. เมอทกคนมาถงแลว แนะนาตวทานเองและอธบายถงจดมงหมายของการประเมน และวธการปฏบตในการสนทนา (5-10 นาท)

4. ขอใหเจาภาพประจาโตะเรมการสนทนา จดบนทกและอานวยการสนทนา

5. ทกๆ 20 นาท ขอใหผรวมกจกรรมยายโตะเพอสนทนาในประเดนหรอหวขอเรองอนๆ Before the discussion begin, have each table host summarize the main points from the previous group’s discussion. Continue the process until everyone has discussed each topic.

6. ขอใหเจาภาพประจาโตะแตละคน สรปความคดเหนสาคญๆ ทไดพดคยหารอกนตามโตะตางๆ ใหทกคนรบทราบ (15-20 นาท)

7. ขอบคณผมารวมกจกรรม (5 นาท) 8. ประชมสนๆ กบเจาภาพประจาโตะเพอพดคยวาพวกเขาได

เรยนรและสงเกตอะไรบาง เกบบนทกจากแตละโตะ และสรปความคดเหนสาคญๆ (10-20 นาท)

9. สงรายงานสรปใหผรวมกจกรรมทกคนหลงเสรจงาน ทางเลอกอนๆ จดโตะรวมกนและใหเจาภาพประจาโตะพดคยในหวขอเรองตางๆ

กนคนละ 20 นาท ใหผรวมกจกรรมหนงคนจากแตละโตะเปนเจาภาพ

 

 

8   เครองมอเพอการประเมนชมชน 

7. การสนทนากลม (Focus Group) การสนทนากลม คอ การสนทนาทวางแผนงานมาอยางละเอยดรอบคอบ ใชเพอกาหนดความพอใจของชมชนและความคดเหนเกยวกบประเดนหรอความคดในเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ การจดทาการสนทนากลมตองมการวางแผนทรอบคอบและมผทมความชานาญในการอานวยการสนทนา การสนทนากลมสวนใหญประกอบดวยผมสวนไดเสยทหลากหลาย 5-10 คน ผรวมกจกรรมจะถกตงคาถามทใชคาพดทระมดระวงซงมงเนนประเดนทแตกตางกนไปในชมชน การสนทนากลมทมประสทธภาพจะดเหมอนการสมภาษณงานมากกวาการโตวาทหรอการอภปรายกลม ถงแมวาบางสโมสรจะใชการสนทนากลมในการประชมสโมสร แตมนจะมประสทธภาพมากกวาหากวาจดในสถานททเปนสวนตว มผดาเนนการอภปราย 1 หรอ 2 คน และมผจดบนทกคาตอบของผรวมกจกรรม แผนงานการประชมการสนทนากลม การวางแผนงานการประชมการสนทนากลมนสามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค

บงชความคดเหนของผมสวนไดสวนเสยเกยวกบประเดนของชมชนเฉพาะเรอง

บงชวาผมสวนไดสวนเสยเชอวาประเดนตางๆ เหลานของชมชนควรจะไดรบการจดการอยางไร

ระยะเวลา 1-2 ชวโมง การเตรยมการ เลอกสถานททสะดวกสบายและเปนสวนตวสาหรบการอภปรายกลมเลกๆ พฒนารายการความคดทตองการพดคย โดยอาจจะรวมถงประเดนเรองทสโมสรของทานคดวามอยในชมชน ความคดเหนในการทาโครงการบาเพญประโยชน หรอความคดเหน (perception) ของประชาชนทเกยวกบทรพยากรชมชน ใชเวลาในการพฒนาคาถามตางๆ ทจะชวยเปนแนวทางในการพดคยและสนบสนนใหผรวมกจกรรมแสดงความคดเหนของพวกเขา จดเตรยมใหโรแทเรยนอกคนหนงบนทกการประชม การสนทนากลมหรอบนทกคาตอบของผรวมกจกรรม อยางนอยทสดหนงสปดาหกอนการจดงานใหเชญประชาชน 10-20 คนมารวมงาน ตองมนใจวาพวกเขาเปนผแทนของชมชนและสามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพ

วสดอปกรณ ปายชอ ปากกาหรอดนสอสาหรบผรวมกจกรรม

Notebooks for participants เกาอ (จดเปนวงกลม)

อปกรณบนทกเสยง (หากม)

เครองดม ของขวญหรอเงนคาตอบแทนสาหรบผรวมกจกรรม

กระบวนการ

1. ตอนรบผรวมกจกรรมเมอพวกเขามาถง แตตองหลกเลยงทจะพดคยในเรองทจะใชในการสนทนากลม (5-10 นาท)

2. แนะนาตวเองและอธบายถงจดมงหมายของการสนทนากลม (5 นาท)

3. เรมตนดวยคาถามอนเครองกอนทจะไปสประเดนสาคญ ขอให ผรวมกจกรรมแตละคนตอบคาถามและสรปคาตอบของพวกเขาสนๆ (10 นาท)

4. เสนอหวขอเรองสาคญทจะอภปราย และนาการอภปรายโดยการใชคาถามททานเตรยมมาแลว (15-30 นาท)

5. ใหเวลาแตละคนในการตอบคาถาม รบฟงความคดเหนทแสดงออกมาอยางระมดระวง ขอใหชแจงใหชดเจนหากจาเปนแตตองหลกเลยงการเผชญหนาหรอการโตวาท

6. สรปจดสาคญๆ ทไดอภปรายกนและขอบคณผทมารวมในกจกรรม (10 นาท)

ทางเลอกอนๆ ลองแยกทาการสนทนากลมในเรองเดยวกนกบสมาชกสโมสรและ ผทมใชโรแทเรยนจากชมชน คาตอบเหมอนกนหรอแตกตางกน?

 

 

เครองมอเพอการประเมนชมชน   9 

8. การอภปรายเปนคณะ (Panel Discussion) การอภปรายเปนคณะ คอ การแลกเปลยนทมการแนะนาโดยมผ เชยวชาญในเรองตางๆ โดยเฉพาะ การอภปรายเปนคณะมโครงสราง ทจดทาอยางละเอยดถถวน และมกจะมผอานวยความสะดวกทจะถามคาถามพเศษตางๆ เกยวกบชมชนหรอประเดนใดประเดนหนงโดย เฉพาะแกผรวมอภปราย รฐบาลทองถน องคกรทไมหวงผลกาไร หรอองคกรทมใชของรฐ โรงพยาบาลและมหาวทยาลย มกจะจายเงนใหผเชยวชาญเพอเกบรวบรวมและแปลรายละเอยดขอมลเกยวกบชมชนและประเดนปญหาทชมชนกาลงเผชญอย การดงเอาความเชยวชาญนมาใชเปนวธทยอดเยยมทสดในการเรยนรเกยวกบชมชนโดยไมตองลงทนในเรองของเวลาหรอเงนทองในการประเมนชมชนใหม กอนทจะทาการอภปรายเปนคณะ ตองบงชสมาชกในชมชนทมคณสมบตทจะพดคยเกยวกบประเดนและทรพยากรเฉพาะเรองใหไดกอน โดยทวๆ ไปการอภปรายจะใชผเชยวชาญ 4-6 คนในเรองเฉพาะเรองหนงๆ (เชน การอภปรายเกยวกบสขภาพของชมชนมกจะม แพทยจากโรงพยาบาลทองถน เจาหนาทสาธารณสขจากสานกงานสาธารณสขของรฐ ศาสตราจารยจากมหาวทยาลยในทองถนททาวจยเกยวกบประเดนปญหาสขภาพของชมชน และผชานาญการสขอนามยของชมชนจากองคกรทไมหวงผลกาไรหรอองคกรทมใชของรฐ) การทจะไดรบความคดเหนอยางกวางขวางเกยวกบชมชน ตองพจารณาอานวยการอภปรายเปนคณะหลายๆ ชดในหลายๆ ประเดนทแตกตางกน การอภปรายเปนคณะเปนเครองมออนทรงพลงทจะเพมความตระหนกใหแกสมาชกสโมสรและเพอการเรยนรอยางรวดเรวเกยวกบโอกาสในการบาเพญประโยชนจากผเชยวชาญ แผนงานการประชมเพอการอภปรายเปนคณะ แผนงานการประชมเพอจดการอภปรายเปนคณะสามารถปรบใหเปนไปตามความตองการโดยเฉพาะของสโมสร วตถประสงค รบฟงสงทผเชยวชาญจะพดเกยวกบประเดนเฉพาะของชมชน ระยะเวลา 1 ชวโมง การเตรยมการ คดเลอกประเดนปญหาทสโมสรของทานตองการเรยนรใหมากขน และบงชผเชยวชาญ 4-6 คนจากชมชนทมความรพเศษเฉพาะเรอง หรอมประสบการณทเกยวของกบประเดนนนๆ พยายามหาผรวมอภปรายจากภมหลงทหลากหลายอยางสมดล (จงจาไววาผเชยวชาญไมจาเปนตองถกกาหนดโดยตาแหนง ระดบการศกษาหรอวชาชพ)

เชญผอภปรายทมศกยภาพเขารวมกจกรรม อธบายถงจดมงหมายของการอภปรายเปนคณะของทาน สอบถามวามเอกสารทจะแจกใหสมาชกสโมสรหรอไมและเสนอทจะถายเอกสารใหแกผมารวมกจกรรมทงหมด พจารณาอยางถถวนถงคาถามททานจะตงใหแกผอภปรายเตรยมบนทกการภปรายหรอใหมผจดบนทก วสดอปกรณ จดโตะและเกาอใหหนหนาเขาหาผฟง ไมโครโฟนและอปกรณเครองขยายเสยง (หากจาเปน) ปายชอสาหรบผอภปราย

เครองโอเวอรเฮดโปรเจคเตอร หรออปกรณเครองฉายอนๆ (ไมบงคบ)

ทนงสาหรบผฟง กระบวนการ 1. แนะนาผอภปรายและหวขอทจะอภปราย (5 นาท) 2. ถามคาถามทเตรยมไว ใหโอกาสผอภปรายไดพดทกคน

(30 นาท)

3. เปดใหผฟงถามคาถาม (15-20 นาท) 4. สรปการอภปรายและขอบคณผอภปรายทสละเวลามารวม

กจกรรม (5 นาท) ทางเลอกอนๆ จดการอภปรายเปนคณะของผเชยวชาญเกยวกบเรองทเนนความสาคญของโรตาร (Rotary’s six areas of focus) ในแตละเรอง

605C‐TH—713(112) 

ศนยโรตารในประเทศไทย