co so ha tang - nhung van de lien nganh - wb

8/18/2019 Co So Ha Tang - Nhung Van de Lien Nganh - WB

1/129

Ng©n hμng ThÕ giíi t¹i ViÖt Nam2006

ChiÕn l− îc C¬ së H¹ tÇngNhöõng vaán ñeà lieân ngaønh

VIEÄT NAM – NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC ÑOÁI VÔÙI CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNTaøi lieäu Hoäi thaû


2/129

VIEÄT NAM – NHÖÕNG THAÙCH THÖÙCÑOÁI VÔÙI CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG

Khi Việt Nam tr ở nên giầu hơn, Việt Nam đối mặt với nhữngthách thức trong việc điều chỉ nh các chính sách và thể chế cơsở hạ tầng. Trong khi những thách thức tr ước kia là cung cấpcác dịch vụ cơ bản tới những nơi chưa có dịch vụ, xuất hiệnnhững thách thức mới như tiếp cận các nguồn tài chính mới,cải tiến các quy trình lập kế hoạch, chuẩn bị cho đô thị hóanhanh chóng, cải thiện tính hiệu quả của các nhà cung cấpdịch vụ cơ sở hạ tầng, phát triển thể chế mạnh hơn để khuyếnkhích khu vực tư nhân đầu tư vào cơ sở hạ tầng hoặc khuvực tư nhân tr ực tiếp cung cấp cơ sở hạ tầng, và phát triểnnhững phương thức có mục tiêu xóa đói giảm nghèo.

Báo cáo Chiến lược Cơ sở hạ tầng này là một trong sáu báocáo về Thách thứ c đối v ớ i c ơ sở hạ t ầng Vi ệt nam. Báo cáođề cập đến các vấn đề chung đối với tất cả các ngành cơ sởhạ tầng, và cung cấp một cách nhìn tổng quan về nhữngthành tựu và những thách thức nảy sinh trong thời gian gầnđây. Các báo cáo khác đề cập đến các l ĩ nh vực Cấp nước vàVệ sinh, Điện, Giao thông, Viễn thông và Phát triển đô thị.Công tác soạn thảo các báo cáo ngày đã được các cán bộcủa Ngân hàng Thế giới và các tư vấn thực hiện trong thờigian từ 2004 đến 2006.

Hội thảo giới thiệu các báo cáo này được tổ chức là một dịpđể mời các cơ quan chính phủ và các cơ quan ban ngành liênquan góp ý cho nội dung của các báo cáo tr ước khi xuất bảnchính thức.


3/129

ADB Ngên haâng Phaát triïín chêu AÁBCC Húåp àöìng Húåp taác Kinh doanhBOT Xêy dûång - Vêån haânh - Chuyïín giaoCPRGS Chiïën lûúåc Tùng trûúãng vaâ Giaãm Ngheâo Toaân diïånDAF Quyä Höî trúå Phaát triïínEVN Àiïån lûåc Viïåt Nam

GSO Töíng Cuåc Thöëng kï Viïåt NamHIFU Quyä Àêìu tû Phaát triïín Àö thõ Thaânh phöë Höì Chñ MinhIBRD Ngên haâng Taái thiïët vaâ Phaát triïín Quöëc tïë (Ngên haâng Thïë giúái)ICOR Tyã söë Tùng Vöën trïn Tùng Saãn lûúångIDA Hiïåp höåi Phaát triïín Quöëc tïë (Ngên haâng Thïë giúái)IPP Nhaâ Saãn xuêët Àiïån Àöåc LêåpITU Hiïåp höåi Viïîn thöng Quöëc tïë

JBIC Ngên haâng Húåp taác Quöëc tïë Nhêåt baãnLDIF Quyä Àêìu tû Phaát triïín Àõa phûúngMARD Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thönMCF Chi phñ Cêån Biïn cuãa Cöng QuyäMOF Böå Taâi chñnhMOT Böå Giao thöngMPI Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû MTEF Khuön khöí Chi tiïu Trung haånOBA Höî trúå Cùn cûá theo Àêìu raODA Höî trúå Phaát triïín Chñnh thûácPER-IFA Kiïím àiïím Chi tiïu Cöng vaâ Àaánh giaá Uyã thaác Tñch húåpPIP Chûúng trònh Àêìu tû CöngPPI Sûå Tham gia cuãa Tû nhên trong Cú súã haå têìngSEDP Kïë hoaåch Phaát triïín Kinh tïë Xaä höåi

SOCB Ngên haâng Thûúng maåi Quöëc doanhSOE Doanh nghiïåp Nhaâ nûúácVHLSS Àiïìu tra Mûác Söëng Höå Gia àònh Viïåt NamVITRANSS Nghiïn cûáu Chiïën lûúåc Giao thöng Viïåt NamVND Àöìng Viïåt NamVNPT Töíng Cöng ty Bûu chñnh Viïîn thöng Viïåt NamVRA Cuåc Quaãn lyá Àûúâng böåWDI Caác Chó söë Phaát triïín Thïë giúái

vii

Danh muåc caác tûâ viïët tùæt


4/129viii


5/129

Trong thêåp niïn qua Viïåt Nam àaä àaåt tiïën

böå ngoaån muåc vïì tùng trûúãng GDP vaâgiaãm ngheâo. Tùng trûúãng trïn àêìu ngûúâi

àaåt trung bònh 5,9%, tyã lïå cao thûá taám trïn thïëgiúái trong suöët thêåp niïn qua. Kïí tûâ nùm 1990,tyã lïå ngheâo theo chuêín ngheâo $1 möåt ngaây àaä

giaãm tûâ 51% dên söë xuöëng coân 8%. Coá àûúåcthaânh cöng naây laâ nhúâ möåt phêìn quan troång úãmûác àêìu tû cao daânh cho cú súã haå têìng. Khoaãng9-10% GDP haâng nùm àûúåc àêìu tû vaâo ngaânhgiao thöng, nùng lûúång, viïîn thöng, nûúác vaâ vïåsinh, möåt tyã lïå àêìu tû cú súã haå têìng cao so vúáichuêín quöëc tïë. Caác nghiïn cûáu kinh tïë vi mö chothêëy coá möëi liïn hïå maånh meä giûäa àêìu tû cú súãhaå têìng vaâ tùng trûúãng vaâ giaãm ngheâo úã ViïåtNam. Àöå daâi cuãa maång lûúái àûúâng böå tùng gêëp

àöi tñnh tûâ nùm 1990, vaâ chêët lûúång cuäng caãithiïån àaáng kïí. Têët caã caác khu vûåc thaânh thõ vaâ88% höå nöng thön àûúåc tiïëp cêån àiïån. Söë àûúângàiïån thoaåi cöë àõnh vaâ di àöång trïn 100 dên tùnggêëp chñn lêìn tûâ nùm 1995. Tiïëp cêån nûúác saåchtùng tûâ 26% dên söë lïn 49% trong khoaãng thúâigian tûâ 1993 túái 2002, vaâ trong cuâng thúâi kyâ naâytiïëp cêån nhaâ vïå sinh àaåt tiïu chuêín tùng tûâ 10%lïn 25% dên söë.

Chiïën lûúåc cú súã haå têìng hiïån taåi cuãa Viïåt

Nam toã ra thaânh cöng. Tuy nhiïn, chiïën lûúåcnaây cêìn tiïëp tuåc phaát triïín vaâ àiïìu chónh húnnûäa. Nhûäng diïîn biïën múái trong nïìn kinh tïëàang àùåt ra nhûäng thaách thûác múái vïì böën khñacaånh: vöën, quy hoaåch, caãi thiïån hiïåu quaã vaâ giaãiquyïët vêën àïì ngheâo.

Ài keâm vúái töëc àöå tùng trûúãng nhanh laâ tùngnhu cêìu àêìu tû cú súã haå têìng. Duâ coá nhiïìu àêìutû cho ngaânh àiïån vaâ àûúâng böå, nhûng vêîn xaãy

ra tònh traång mêët àiïån, àûúâng xaá ngaây caâng tùæcngheän hún, àö thõ hoaá vaâ cöng nghiïåp hoaá khiïënmöi trûúâng xuöëng cêëp. Nhûäng àêìu tû hûäu ñchvïì cú súã haå têìng àoâi hoãi mûác vöën nhiïìu hún sovúái trûúác àêy. Trong thêåp niïn túái Viïåt Namchùæc seä khöng coân àûúåc vay ûu àaäi khi GDP

trïn àêìu ngûúâi cuãa Viïåt Nam vûúåt ngûúäng chopheáp cuãa nhaâ taâi trúå. Viïåt Nam phaãi tòm nhûängnguöìn vöën múái àïí thay thïë cho vöën vay ûu àaäivaâ àaáp ûáng nhu cêìu àêìu tû cao hún. Viïåc sûãduång vöën tû nhên nhiïìu hún seä giuáp giaãm gaánhnùång àêìu tû cöng, àöìng thúâi giaãi phoáng vöënngên saách àïí sûã duång cho caác lônh vûåc khaác.Cuäng cêìn chuyïín tûâ viïåc sûã duång nguöìn tiïìnchung cuãa moåi àöëi tûúång àoáng thuïë sang nhûängnguöìn do ngûúâi sûã duång chi traã.

Cêìn coá sûå àiïìu chónh trong quaá trònh lêåp kïëhoaåch àïí coá nhûäng àaánh giaá tinh tïë hún vïì caácûu tiïn àêìu tû, vaâ cêìn löìng gheáp töët hún caácquyïët àõnh ngên saách vaâo trong caác kïë hoaåchàêìu tû. Coân töìn taåi vêën àïì phöí biïën trong cöngtaác àiïìu phöëi chiïìu ngang giûäa caác böå vaâ àiïìuphöëi chiïìu doåc giûäa caác cêëp chñnh quyïìn khaácnhau. Nïëu khöng àûúåc giaãi quyïët, nhûäng vêënàïì naây chùæc seä trúã nïn trêìm troång hún khi ViïåtNam tiïëp tuåc àö thõ hoaá hún nûäa, búãi vò phaát

triïín àö thõ àoâi hoãi phaãi phaãn ûáng nhanh vúái caácdiïîn biïën do thõ trûúâng taåo ra cuäng nhû vúái nhucêìu cuãa ngûúâi nhêåp cû múái.

Trong têët caã moåi lônh vûåc cú súã haå têìng àïìucêìn caãi thiïån hiïåu quaã trong lûåa choån dûå aán, àêìutû, vêån haânh vaâ baão dûúäng. Khi söë lûúång cú súãhaå têìng úã Viïåt Nam tùng lïn coá thïí thu àûúåcnhiïìu lúåi ñch hún tûâ viïåc caãi thiïån hiïåu quaã. Thûåchiïån caãi thiïån hiïåu quaã laâ möåt trong nhûäng

ix

Toám tùæt


6/129

Àiïån Viïîn thöng Nûúác Töíng % vöën cú súã haå têìngNguöìn vöën Giao thöng (% GDP) (% GDP) (% GDP) (% GDP) (% GDP)

Ngûúâi sûã duång 0,9 0,3 0,1 1,3 14ODA 1,7 1,2 0,3 0,3 3,5 37Ngên saách 0,8 0,1 0,1 1,0 11

Traái phiïëu CP 1,2 1,2 13Ngên haâng TM 0,1 0,2 0,3 3quöëc doanhTû nhên 0,2 1,2 0,6 2,0 21Cöång àöìng 0,1 0,1 1

Töíng 4,0 3,4 1,4 0,6 9,4 100

thaách thûác lúán trïn khùæp thïë giúái, xu hûúáng hiïånnay têåp trung vaâo nhûäng caãi caách àïí nêng caoàöång cú cuãa nhûäng ngûúâi ra quyïët àõnh trongviïåc tòm caách töëi àa hoaá lúåi nhuêån, thûúâng laâ

qua nöî lûåc giaãm chi phñ. Caác phûúng aán coá thïísûã duång laâ cöng ty hoaá caác doanh nghiïåp Nhaânûúác trong lônh vûåc cú súã haå têìng, taåo thïm sûåcaånh tranh, caãi thiïån caác àöång cú hûúáng túái hiïåuquaã hún vaâ giaãm tham nhuäng.

Caách tiïëp cêån giaãm ngheâo cuãa Viïåt Nam noáichung laâ dûåa vaâo tùng trûúãng, nhûng àêìu tû àûúåc raãi theo võ trñ àõa lyá àïí àaãm baão têët caã moåivuâng àïìu àûúåc tham gia. Caách tiïëp cêån naây hiïåuquaã trong viïåc giaãm àûúåc mûác ngheâo chung.

Nhûäng nhûäng vuâng ngheâo vêîn têåp trung úãnöng thön núi maâ viïåc cung cêëp dõch vuå coân töënkeám, àöìng thúâi xuêët hiïån thïm nhûäng vuângngheâo úã àö thõ do taác àöång cuãa di cû. Cêìn àaánhgiaá cêín thêån vïì caác lônh vûåc cú súã haå têìng àïí xaácàõnh caách laâm thïë naâo àïí caác chûúng trònh trúågiaá àïën àûúåc àuáng àöëi tûúång nhùçm giaãi quyïëttònh hònh úã nhûäng vuâng ngheâo múái, traánh laängphñ nguöìn vöën giaãm ngheâo vúái ngûúâi khöngngheâo.

Baáo caáo naây àïì cêåp túái nhûäng vêën àïì cú súã haåtêìng liïn ngaânh. Chûúng 1 giúái thiïåu caác thaáchthûác lúán, caác chûúng tûâ 2 túái 5 àïì cêåp túái böën vêënàïì chñnh nïu trïn — vöën, quy hoaåch, hiïåu quaã

dõch vuå, vaâ ngheâo — kïët thuác laâ Chûúng 6 vúáiphêìn thaão luêån vïì caác ûu tiïn caãi caách. Baáo caáonaây ài keâm vúái nùm quyïín vïì tûâng lônh vûåc giaothöng, àiïån, viïîn thöng, nûúác - vïå sinh, vaâ caácvêën àïì quy hoaåch àö thõ.

Nhu cêìu vaâ nguöìn vöën àêìu tû

Baãng 1 thïí hiïån caác ûúác tñnh vïì mûác àêìu tû cú súã haå têìng trong thúâi gian gêìn àêy (ca.

2002/2003) vaâ nguöìn vöën. Töíng àêìu tû cú súã haåtêìng chiïëm khoaãng 9,4% GDP cuãa nhûäng nùmgêìn àêy.

Nhòn vïì tûúng lai, caác quy hoaåch vaâ dûå baáongaânh cho thêëy àêìu tû cú súã haå têìng haâng nùmcêìn àaåt khoaãng 11,4% GDP, tùng 2% GDP so vúáimûác gêìn àêy: Nùm 2005, 2% GDP tûúng ûángkhoaãng 15.250 tyã àöìng (966 triïåu USD). Caác ûúáctñnh tyã lïå àêìu tû trïn GDP dûåa trïn giaã àõnhrùçng GDP tùng vúái töëc àöå 7% möåt nùm.

x

Baãng 1:

Caác nguöìn vöën àêìu tû cú súã haå têìng (c. 2002/2003)

Nguöìn: Xem Baãng 0.2.


7/129

● Thaáng 9/2005, Böå Giao thöng ûúác tñnh nhucêìu vöën trong Khuön khöí Chi tiïu Trunghaån (MTEF), gùæn caác àïì xuêët àêìu tû vúáinguöìn taâi chñnh tiïìm nùng. Caác àïì xuêët chi

àêìu tû cho giai àoaån 2006 – 2008 lïn túái69.186 tyã àöìng (4,3 tyã USD) trong suöët banùm, tûúng àûúng vúái mûác trung bònh 4,1%GDP möîi nùm.

● Trong ngaânh àiïån, àêìu tû cêìn coá àïí àaáp ûángQuy hoaåch Töíng thïí Ngaânh Àiïån söë 5 lïn túái215.078 tyã àöìng (13.743 triïåu USD) trong giaiàoaån 2005 - 2010, tûúng àûúng 3,9% GDP.Con söë naây àûúåc xem laâ tñnh coân thêëp, búãi vònhu cêìu trong nhûäng nùm gêìn àêy tùng cao

hún so vúái dûå kiïën. Mö hònh taâi chñnh maâEVN sûã duång àïí lêåp kïë hoaåch àêìu tû tûúnglai cho thêëy rùçng chi àêìu tû trong giai àoaån2005 – 2010 seä àaåt khoaãng 237.246 tyã àöìng(16 tyã USD), tûúng àûúng vúái mûác trung

bònh 4,7% GDP möîi nùm.● Trong lônh vûåc nûúác vaâ vïå sinh, Chñnh phuã

àïì ra muåc tiïu tiïëp cêån nûúác vaâ vïå sinh àïíàaåt àûúåc muåc tiïu phaát triïín cho nùm 2010.Chó tiïu cuå thïí laâ 85% dên söë àö thõ vaâ 75%

dên söë nöng thön àûúåc tiïëp cêån nûúác vaâ vïåsinh, nhû vêåy laâ cêìn 57.547 tyã àöìng (3,62 tyãUSD) trong giai àoaån 2005 - 2010, hay 1,2%GDP möîi nùm.

● Trong lônh vûåc viïîn thöng, thaáng 10/2005 BöåBûu chñnh Viïîn thöng àùåt chó tiïu 32-42 töíngàûúâng àiïån thoaåi trïn 100 dên vaâo nùm2010. Àïí àaåt mûác 35 àûúâng àiïån thoaåi trïn100 dên seä cêìn phaãi coá khoaãng 57.000 tyãàöìng (3,6 tyã USD). Raãi àïìu trong giai àoaån

2006 - 2010, chó tiïu naây àoâi hoãi phaãi coákhoaãng 1,4% GDP möîi nùm.

Khöng nïn coi caác dûå baáo trïn laâ sûå phïchuêín caác àïì xuêët àêìu tû cuãa ngaânh. Viïåc phêntñch kyä caác quy hoaåch tûâng ngaânh coá thïí giuáptòm ra àûúåc caác caách àêìu tû kinh tïë hún, tùng phñngûúâi sûã duång coá thïí giuáp giaãm nhu cêìu vaâ vòthïë chûa cêìn àêìu tû ngay, vaâ caác quyïët àõnh

ngên saách coá thïí khiïën möåt söë àïì xuêët àêìu tû bõhoaän vö thúâi haån. Tuy nhiïn, àêìu tû àïí àaáp ûángcaác chó tiïu tiïëp cêån vïì àiïån, nûúác vaâ viïîn thöngnoái chung laâ khöng thïí traánh àûúåc nïëu muöën

àaåt àûúåc caác muåc tiïu maâ Chñnh phuã àïì ra, vaânhûäng àêìu tû àoá noái chung seä àem laåi lúåi suêëtcao. Coân nïëu khöng àaáp ûáng kõp nhu cêìu tùngcao thò seä gêy ra hêåu quaã kinh tïë lúán. Caác àïìxuêët àêìu tû giao thöng àaä àûúåc sùæp xïëp theo thûátûå ûu tiïn cho phuâ húåp vúái caác nguöìn vöën hiïåncoá.

Cho nïn, àïí nghô túái viïåc huy àöång nguöìnvöën thò tyã lïå 10-11% GDP toã ra phuâ húåp. Tuynhiïn, àïí àaánh giaá roä hún vïì mûác àêìu tû thïë naâo

laâ phuâ húåp thò cêìn phaãi coá nöî lûåc chung àïí theodoäi caác hoaåt àöång àêìu tû vaâ baão dûúäng vaâ àaánhgiaá lúåi suêët taâi chñnh vaâ lúåi suêët kinh tïë.

Caác àïì xuêët tùng àêìu tû cho thêëy cêìn phaãihuy àöång tûâ nhûäng nguöìn vöën múái. Giaã thuyïëtnaây àûúåc cuãng cöë búãi nhêån thûác rùçng trong giaiàoaån 2010 - 2013 Viïåt Nam coá thïí bùæt àêìu töëtnghiïåp khöng coân àûúåc hûúãng vöën vay ûu àaäinûäa. Hiïån nay caác nhaâ taâi trúå cêëp vöën chokhoaãng 37% àêìu tû cú súã haå têìng cuãa Viïåt Nam.

Giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn thanh toaán cuãaChñnh phuã àöëi vúái caác khoaãn vay ûu àaäi cuãaNgên haâng Thïë giúái chiïëm khoaãng 20% vöënvay. Khi khöng coân àûúåc vay vúái caác àiïìu kiïånûu àaäi nûäa thò thûúâng caác nûúác àïìu giaãm mûácvay nhaâ taâi trúå. Àïì phaát triïín caác nguöìn vöënthay thïë thò cêìn phaãi coá thúâi gian, vêåy nïn bùætàêìu ngay tûâ bêy giúâ.

Trong khuön khöí mûác àêìu tû hiïån taåi vêîncoân coá khaã nùng tùng tyã lïå cuãa nguöìn vöën ngoaâi

ngên saách vaâ ngoaâi ODA. Laâm nhû vêåy seä giaãiphoáng àûúåc caác nguöìn ngên saách vaâ ODA, chopheáp hoùåc laâ tùng àûúåc mûác àêìu tû daânh cho cú súã haå têìng hoùåc laâ àïí chi cho caác vêën àïì ûu tiïnkhaác cuãa Chñnh phuã. Viïåc chuyïín sang caácnguöìn taâi chñnh múái seä giuáp chuyïín giao gaánhnùång chi traã sang phña ngûúâi tiïu duâng, thöngqua phñ ngûúâi sûã duång trûåc tiïëp hoùåc caác nguöìnvöën àûúåc höî trúå búãi nguöìn thu tûúng lai tûâ cú súã

xi


8/129

haå têìng. Baãn thên nhûäng àiïìu naây cuäng coá taácduång haäm cêìu vaâ nhúâ àoá giaãm búát gaánh nùångàêìu tû. Caác nguöìn vöën thay thïë cuäng coá thïí taåora thïm kyã luêåt thûúng maåi trong viïåc lûåa choån

dûå aán. Viïåc ûu tiïn caác dûå aán coá lúåi suêët cao seägiuáp töëi àa hoaá àûúåc lúåi suêët xaä höåi tûâ àêìu tû cú súã haå têìng.

Nhu cêìu tùng thu höìi chi phñ

Möåt àiïìu kiïån tiïn quyïët vúái caác cú chïë cêëp vöënmúái laâ phaãi àaãm baão mûác giaá dõch vuå àuã àïí thuhöìi vöën. Àaãm baão thu höìi vöën àêìy àuã dûåa vaâogiaá dõch vuå múã ra möåt loaåt caác phûúng aán cêëp

vöën maâ nïëu khöng coá thu höìi vöën thò khöng thïícoá àûúåc. Tyã lïå thu höìi chi phñ coá sûå khaác biïåt tuyâtheo tûâng ngaânh, vaâ chó coá thïí tùng tyã lïå naâytrong möåt söë ngaânh.

● Nguyïn tùæc naây àûúåc thiïët lêåp töët trongngaânh viïîn thöng vaâ ngaânh àiïån.

● Caác mûác cûúác phñ vïì giao thöng àûúâng böå,nhû àùng kyá phûúng tiïån vêån chuyïín vaâthuïë xùng àem laåi nguöìn thu cao hún so vúái

chi phñ baão dûúäng, nhûng chûa àuã àïí thuhöìi vöën xêy dûång cú baãn. Vêîn coân coá thïítùng caác mûác cûúác phñ naây vaâ coá nhiïìu khaãnùng taåo nguöìn thu tûâ phñ cêìu àûúâng.

● Trong ngaânh nûúác, mûác giaá cho pheáp thu höìivöën àaä àûúåc quaán triïåt trong hûúáng dêîn cuãaBöå Taâi chñnh vïì phñ sûã duång nûúác, vaânguyïn tùæc naây àang àûúåc cên nhùæc àïí àûavaâo thûåc hiïån trong möåt nghõ àõnh cuãaChñnh phuã. Nhûng mûác phñ sûã duång nûúáchiïån taåi chó àuã àïí thu höìi chi phñ vêån haânhtrong khi chi phñ xêy dûång cú baãn coá thïíchiïëm túái 80% töíng chi phñ cuãa möåt nhaâ maáynûúác. Cêìn tùng phñ sûã duång nûúác möåt caáchàaáng kïí àïí àaãm baão thu höìi chi phñ àêìy àuã.

● Trong nhûäng lônh vûåc nhû vïå sinh, xûã lyá nûúácthaãi, vaâ quaãn lyá chêët thaãi rùæn, khaã nùng tùngnguöìn thu bõ haån chïë búãi sûå sùén loâng chi traãcuãa ngûúâi sûã duång. Lúåi ñch xaä höåi cuãa nhûäng

dõch vuå naây thûúâng vûúåt xa sûå sùén loâng chitraã cuãa tûâng caá nhên, nïn cuäng cêìn coá möåtmûác àöå höî trúå ngên saách nhêët àõnh. Vúáinhûäng ngaânh naây thò àiïìu then chöët àïí huy

àöång nguöìn vöën àêìu tû múái laâ phaãi coá caácquy àõnh roä raâng dïî tiïn liïåu vïì viïåc phên böíhöî trúå ngên saách, sao cho doâng thu tûâ ngênsaách trong tûúng lai taåo sûå àaãm baão àuã àïíhuy àöång àêìu tû. Coá thïí kïët húåp phñ ngûúâisûã duång vúái nguöìn ngên saách àïí trang traãichi phñ dõch vuå bùçng caác caách nhû àêëu thêìucaånh tranh àïí cung cêëp dõch vuå trïn cú súã ñtphaãi trúå cêëp nhêët.

Caác nguöìn vöën khaác

Cêìn coá caác caãi caách sêu röång àïí phaát triïín caácthïí chïë maånh meä nhùçm taåo nguöìn vöën àêìu tû cho cú súã haå têìng.

Cêìn coá caác caãi caách quaãn trõ cho caác ngênhaâng thûúng maåi quöëc doanh àïí loaåi boã aáp lûåckhöng chñnh thûác vïì chuyïån “cho vay chñnhsaách”, hay laâ cho vay cho nhûäng dûå aán khöng coácú súã thûúng maåi. Duâ thïë naâo ài chùng nûäa, viïåc

ngên haâng cho vay trûåc tiïëp chùæc chó àoáng vaitroâ tûúng àöëi nhoã trong viïåc cêëp vöën àêìu tû cú súã haå têìng, búãi sûå khöng truâng khúáp giûäa caáckhoaãn tiïìn gûãi ngùæn haån maâ ngên haâng nhêåncuãa ngûúâi gûãi tiïìn vaâ nhu cêìu vöën daâi haån cuãacaác dûå aán cú súã haå têìng.

Traái phiïëu laâ möåt caách hûäu ñch àïí cêëp vöënphaát triïín cú súã haå têìng, búãi vò àêy laâ nguöìn vöëndaâi haån. Chñnh phuã àang coá tiïën böå töët vïì lônhvûåc naây, nhûng cêìn phaãi cöë gùæng hún nûäa àïí

cöng khai thöng tin vïì nùng lûåc thanh toaán núåcuãa chñnh quyïìn; vaâ cêìn nêng cao hoaåt àöång vaâthanh khoaãn cuãa thõ trûúâng thûá cêëp thöng quanêng cao khuön khöí phaáp lyá, caãi thiïån cöng taácphaát haânh vaâ quaãn lyá núå cuãa Kho baåc, vaâ cuãngcöë chûác nùng trung gian. Àïí tòm caách giaãm búátruãi ro taâi khoaá Chñnh phuã nïn chuyïín tûâ traáiphiïëu nghôa vuå chung (àûúåc höî trúå búãi quyïìnàaánh thuïë) sang traái phiïëu thu nhêåp (àûúåc höî

xii


9/129

trúå búãi nguöìn thu tûâ cú súã haå têìng) khi àiïìu kiïåncho pheáp.

Quaá trònh phên cêëp hûúáng túái viïåc giaonhiïìu traách nhiïåm hún cho chñnh quyïìn tónh.

Coân chûa roä xem caác cêëp chñnh quyïìn naây coá àuãnguöìn lûåc àïí àaáp ûáng nhûäng traách nhiïåm àoákhöng. Hïå thöëng trúå cêëp ngên saách tûâ trungûúng khöng nïn laâm suy yïëu àöång cú àïí chñnhquyïìn àõa phûúng tûå taåo nguöìn thu cho mònh.Cêìn àaánh giaá giúái haån mûác vay cuãa àõa phûúngdûåa trïn nùng lûåc traã núå cuãa àõa phûúng thay vòtheo giúái haån ngên saách àêìu tû nhû caách laâmhiïån nay. Viïåc múã röång thuïë taâi saãn coá thïí taåo racú súã thuïë hûäu ñch àïí cuãng cöë hiïåu quaã caác loaåi

phñ hiïån coá vaâ taåo nguöìn thu vûäng chùæc chochñnh quyïìn àõa phûúng.

Caã chñnh quyïìn trung ûúng lêîn chñnhquyïìn àõa phûúng àïìu àaä thaânh lêåp caác cú chïëchuyïn àêìu tû, chuá troång àêìu tû cú súã haå têìng:Quyä Höî trúå Phaát triïín (DAF) vaâ 13 Quyä Àêìutû Phaát triïín Àõa phûúng (LDIFs). Caác töí chûácnaây àûúåc thaânh lêåp nhùçm muåc àñch têåp húåpvöën àêìu tû tûâ nhiïìu nguöìn khaác nhau (giaãm

búát ruãi ro cuãa tûâng nguöìn vöën riïng reä), vaâ taåo

ra caác trung têm coá nùng lûåc kyä thuêåt xêydûång caác chûúng trònh cêëp vöën àêìu tû cú súã haåtêìng. Nhûng:

● Chuáng cuäng àùåt ra cho Chñnh phuã möåt söë caácruãi ro taâi khoaá trong trûúâng húåp mêët khaãnùng thanh toaán. Cêìn coá caác biïån phaáp àïítaách nhûäng töí chûác naây xa hún khoãi Chñnhphuã thöng qua caác cú chïë quaãn trõ roä raânghún, thiïët lêåp caác têåp quaán quaãn lyá mangtñnh chuyïn nghiïåp, vaâ caãi thiïån cöng taác

baáo caáo àïí àaãm baão tñnh àuã caác taâi saãn núåcuãa caác töí chûác naây khi àaánh giaá võ thïë taâikhoaá cuãa Chñnh phuã.

● Coân àöëi vúái Quyä Höî trúå Phaát triïín, viïåc chovay laåi àûúåc tñnh laäi suêët ûu àaäi. Nïëu trúå cêëpàêìu tû, cêìn coá nhûäng mûác trúå cêëp khaác nhaucho caác ngaânh khaác nhau tuyâ theo mûác àöångoaåi hiïån hoùåc dûåa trïn caác cú súã taâi chñnh

cöng khaác, cuäng nhû cêìn coá caác tiïu chñkhaách quan.

Cöí phêìn hoaá laâ möåt phûúng tiïån tiïìm nùng

àïí taåo nguöìn vöën nhêët àõnh cho àêìu tû cú súã haåtêìng. Coá thïí sûã duång nguöìn vöën súã hûäu naây àïítùng àêìu tû, hoùåc giaãi phoáng nguöìn vöën Nhaânûúác àïí duâng vaâo muåc àñch khaác. Nhûng seäkhöng hiïån thûåc hoaá àûúåc nhûäng lúåi ñch töëi àatûâ nguöìn vöën naây nïëu nhaâ àêìu tû chó àöìng yá traãgiaá thêëp àïí buâ laåi nhûäng ruãi ro naãy sinh tûâ viïåcthiïëu cöng khai thöng tin kïë toaán, hoùåc nïëu nhaâàêìu tû khöng thïí coá quyïìn kiïím soaát trongquaãn lyá doanh nghiïåp.

Coá tiïìm nùng lúán àïí tùng àêìu tû tû nhên vïìcú súã haå têìng. Nhûng àïí têån duång àûúåc tiïìmnùng naây thò cêìn phaãi chuêín bõ kyä lûúäng chogiao dõch cuäng nhû cêìn coá möi trûúâng àiïìu tiïëtlaânh maånh. Viïåt Nam nïn thûã nghiïåm nguöìnvöën tû nhên nhiïìu hún so vúái trûúác àêy, triïínkhai möåt söë giao dõch trong nhiïìu lônh vûåc, sûãduång hònh thûác àêëu thêìu caånh tranh, vaâ chùmchuá theo doäi caác baâi hoåc kinh nghiïåm.

Cuâng vúái viïåc sûã duång nguöìn vöën tû nhên,

Viïåt Nam nïn phaát triïín möåt khuön khöí quaãn lyáruãi ro cho pheáp sûã duång phuâ húåp traách nhiïåmliïn àúái cuãa Chñnh phuã (nhû baão laänh) trongviïåc thu huát nguöìn vöën, nhûng àöìng thúâi theodoäi chùåt cheä vaâ haån chïë mûác àöå traách nhiïåm liïnàúái àoá.

Cuöëi cuâng, caãi thiïån hiïåu quaã trong xêy dûångvaâ vêån haânh caác dõch vuå cú súã haå têìng cuäng coáthïí àûúåc xem nhû laâ möåt caách thay thïë cho viïåchuy àöång nguöìn lûåc. Caãi thiïån hiïåu quaã coá thïí

giuáp tùng saãn lûúång àêìu ra cuãa caác cú súã haå têìngàûúåc àïì xuêët, vaâ qua àoá giaãm búát nhu cêìu phaãiàêìu tû múái.

Lêåp kïë hoaåch vaâ àiïìu phöëi

Caác tiïu chñ kinh tïë àïí lûåa choån giûäa caác dûå aánàêìu tû seä caâng coá yá nghôa quan troång hún khi söëlûúång cú súã haå têìng tùng. Xaác àõnh caác dûå aán coá

xiii


10/129

lúåi suêët cao luác phêìn lúán ngûúâi dên coân thiïëutiïëp cêån dõch vuå cú súã haå têìng thò coân dïî. Nhûngkhi tiïëp cêån àûúåc triïín khai röång ra, viïåc lûåachoån giûäa nhûäng àêìu tû nêng cêëp chêët lûúång

dõch vuå seä trúã nïn khoá hún.Cêìn xêy dûång caác quy trònh töët hún àïí àaánh

giaá caác ûu tiïn àêìu tû giûäa caác lônh vûåc vaâ giûäacaác dûå aán. Möåt caách lyá tûúãng thò seä cêìn phaãi tñnhtoaán vaâ theo doäi tyã suêët hoaân vöën, àïí xïëp haångcaác dûå aán coá thïí coá àûúåc trong khuön khöínguöìn vöën cho pheáp. Nöî lûåc nghiïm tuác àïí xêydûång nùng lûåc àaánh giaá tyã suêët hoaân vöën kinhtïë vaâ taâi chñnh seä àoâi hoãi phaãi coá thúâi gian. Vïìngùæn haån cêìn ûu tiïn caãi thiïån chêët lûúång cuãa

caác nghiïn cûáu khaã thi, cung cêëp cho caác nhaâ raquyïët àõnh nhûäng thöng tin töët hún àïí so saánhûu àiïím tûúng àöëi giûäa caác dûå aán àûúåc àïì xuêët.

Cêìn caãi thiïån möëi liïn hïå giûäa caác muåc tiïuphaát triïín kinh tïë - xaä höåi cuãa Viïåt Nam vaâ viïåclêåp kïë hoaåch àêìu tû bùçng caách sûã duång khuönkhöí kïët quaã nïu roä caác muåc tiïu cuå thïí cêìn àaåtàûúåc (vñ duå, caãi thiïån tiïëp cêån vïå sinh àaåt tiïuchuêín), caác chiïën lûúåc àïí àaåt túái nhûäng muåc tiïuàoá (vñ duå, àêìu tû caác hïå thöëng thoaát nûúác úã khu

vûåc thaânh thõ) vaâ caác chó söë thûåc hiïån ào lûúângtiïën böå hûúáng túái nhûäng muåc tiïu àoá (vñ duå, söëhöå gia àònh úã thaânh thõ àûúåc àêëu nöëi vúái hïåthöëng thoaát nûúác). Caác muåc tiïu cêìn phaãi mangtñnh toaân diïån, vaâ caác dûå aán seä chó àûúåc phïduyïåt nïëu chuáng ùn nhêåp vúái caác chiïën lûúåc.Caác quyïët àõnh cêëp vöën cho dûå aán coá thïí taåo cú súã àïí theo doäi caác chó söë thûåc hiïån.

Khi àaä coá tiïu chñ töët hún àïí phên biïåt giûäacaác dûå aán, möåt khuön khöí àïí cên nhùæc khaã nùng

dûå aán àoáng goáp vaâo caác muåc tiïu phaát triïín, thòseä cêìn coá quy trònh cuãa Chñnh phuã àuã khaã nùngàïí cêëp vöën cho nhûäng dûå aán coá ûu tiïn cao nhêët,coân nhûäng dûå aán ûu tiïn thêëp chó àûúåc cêëp vöënnïëu vêîn coân vöën. Nhûäng dûå aán naâo coá thïí àïí tû nhên cêëp vöën thò khöng cêìn ûu tiïn cao trongdanh saách cêëp vöën Nhaâ nûúác.

Quy trònh lêåp ngên saách cêìn phaãi àûúåc kïëthúåp chùåt cheä hún nûäa vúái quaá trònh lêåp kïë

hoaåch àêìu tû. Trûúác àêy kyã luêåt ngên saách coânchûa töët, caác dûå aán giao thöng àûúåc khúãi cöngmaâ khöng coá phï chuêín ngên saách. Coân coá cêuhoãi vïì viïåc liïåu àaä coá sûå cên bùçng phuâ húåp giûäa

àêìu tû múái vaâ baão dûúäng chûa, nhêët laâ trongngaânh giao thöng. Kinh nghiïåm gêìn àêy cuãa BöåGiao thöng trong viïåc chuêín bõ àïì xuêët ngênsaách trong Khuön khöí Chi tiïu Trung haån(MTEF) laâ möåt tiïën triïín hûäu ñch vïì viïåc àûa caácàïì xuêët àêìu tû vaâo goái taâi chñnh coá àûúåc vaâ chuáyá hún túái chi phñ baão dûúäng. Kinh nghiïåm vïìMTEF cêìn phaãi àûúåc múã röång hún nûäa túái caãnhûäng nguöìn taâi chñnh ngoaâi ngên saách, vaâ àïícung cêëp thöng tin töët hún vïì sûå àaánh àöíi giûäa

àêìu tû múái vaâ baão dûúäng (tûác laâ so saánh tyã suêëthoaân vöën tûúng àöëi cuãa viïåc chi tiïu cho hailônh vûåc naây).

Cuäng cêìn coá thêím àõnh tyã suêët hoaân vöën möåtcaách tinh tïë hún trong khi àaánh giaá sûå cên bùçngvïì võ trñ khöng gian cuãa àêìu tû. Trong thêåp niïnvûâa qua Viïåt Nam àaä laâm töët viïåc cên bùçng giûäacaác àêìu tû coá lúåi suêët cao úã caác trung têm kinhtïë lúán vaâ àêìu tû úã nöng thön nhùçm giaãm ngheâo,giuáp àaåt àûúåc tùng trûúãng chung cao vúái sûå

chïnh lïåch giûäa caác tónh húi tùng möåt chuát.Nhûng sûå di cû tûâ nöng thön ra caác trung têmàö thõ lúán àoáng vai troâ quan troång trong viïåchaån chïë sûå chïnh lïåch giûäa caác tónh. Laân soáng dicû tiïëp tuåc coá thïí vûúåt quaá khaã nùng quy hoaåchcuãa caác trung têm àö thõ lúán dêîn túái tònh traångquaá àöng àuác, khöng thïí cung cêëp àuã dõch vuåcú baãn vaâ möi trûúâng xuöëng cêëp. Möåt caách àöëiphoá laâ cung cêëp nhiïìu nguöìn lûåc hún cho quyhoaåch àö thõ úã caác thaânh phöë lúán. Möåt caách khaác

laâ laái luöìng di cû túái nhûäng thaânh phöë cúä vûâa,nhûng àiïìu naây àoâi hoãi phaãi coá caác chñnh saáchsêu röång vûúåt ra ngoaâi khuön khöí thöng thûúângcuãa quy hoaåch töíng thïí khöng gian vaâ quyhoaåch ngaânh. Àïí àaánh giaá xem caác chñnh saáchnhû vêåy coá àaáng thûåc hiïån khöng thò cêìn phaãicoá thöng tin töët hún rêët nhiïìu àïí so saánh lúåi suêëtxaä höåi tûúng àöëi giûäa caác khu vûåc thaânh thõkhaác nhau.

xiv


11/129

Hiïån taåi cöng taác quaãn lyá quy hoaåch àö thõcoân yïëu keám. Caác quy hoaåch khöng gian do cêëptrung ûúng soaån thaão àïì ra nhûäng tiïu chuêínkhöng thûåc tïë, vaâ phêìn naâo vò thïë nïn khöng

àûúåc tuên thuã trïn thûåc tïë. Cêìn coá thïm sûå linhhoaåt trong caác quy hoaåch khöng gian do trungûúng phaác thaão, vaâ cêìn coá thïm sûå chêëp haânhàöëi vúái nhûäng quy hoaåch àoá úã cêëp àõa phûúng.Möåt caách lyá tûúãng thò quy hoaåch khöng gian nïnàûúåc soaån thaão úã cêëp àõa phûúng nhiïìu hún, vaâphaãi àaáp ûáng saát hún vúái nguyïån voång cuãa cöångàöìng àõa phûúng vaâ sûå phaát triïín cuãa thõtrûúâng.

Coân töìn taåi vêën àïì chung vïì sûå phöëi húåp

giûäa caác böå ngaânh, cêìn caãi thiïån sûå àiïìu phöëigiûäa quy hoaåch khöng gian, giúái haån taâi chñnh,vaâ quy hoaåch töíng thïí cuãa ngaânh cho tûâng loaåiàêìu tû, nhêët laâ úã khu vûåc thaânh thõ. Cêìn nöî lûåchún nûäa àïí löìng gheáp caác vêën àïì möi trûúâng vaâàaánh giaá taác àöång xaä höåi (nhêët laâ vêën àïì taái àõnhcû) vaâo khuön khöí quy hoaåch chung. Hiïån taåithò àaánh giaá taác àöång möi trûúâng coá thïí àûúåcthûåc hiïån cho tûâng dûå aán riïng leã, nhûng coá leäcuäng cêìn phaãi àaánh giaá nhû vêåy cho möåt loaåt

caác dûå aán àêìu tû. Trong khi tûâng dûå aán riïng leãcoá thïí coá taác àöång khöng àaáng kïí, vaâ vò vêåy vêînàûúåc phï duyïåt, thò taác àöång töíng thïí cuãa möåtloaåt caác dûå aán coá thïí lúán hún nhiïìu, vaâ àoâi hoãiphaãi chónh sûãa kïë hoaåch àêìu tû.

Quaá trònh phên cêëp àang diïîn ra, vúái viïåcdêìn dêìn taái phên böí traách nhiïåm chi tiïu vaâ àêìutû tûâ chñnh quyïìn trung ûúng xuöëng chñnhquyïìn tónh vaâ àõa phûúng. Phên cêëp àem theonhiïìu ruãi ro vïì khaã nùng thêët baåi trong àiïìu

phöëi giûäa caác cêëp chñnh quyïìn phña dûúái (vñ duå,khöng tñnh túái caác taác àöång möi trûúâng àöëi vúáiàõa phûúng úã saát bïn, hoùåc khöng àiïìu phöëiàûúåc caác àêìu tû vúái nhau). Chñnh quyïìn trungûúng cêìn theo doäi nhûäng lônh vûåc naâo cêìn coáàiïìu phöëi vaâ xêy dûång caác cöng cuå taâi khoaá (nhû caác khoaãn trúå cêëp ngên saách tûúng ûáng) àïí coáthïí phöëi húåp caác quyïët àõnh úã cêëp àõa phûúngvúái caác muåc tiïu quöëc gia.

Hiïåu quaãNoái chung, caác dõch vuå cú súã haå têìng cuãa ViïåtNam toã ra khaá hiïåu quaã. Nhûng cuäng giöëng nhû

úã têët caã caác nûúác khaác, vêîn coân coá khaã nùng caãithiïån àïí giaãm chi phñ dõch vuå. Coá nhiïìu cú chïëkhaác nhau coá thïí sûã duång àïí taåo aáp lûåc caãi thiïåndõch vuå.

Quaãn trõ doanh nghiïåp cöng ñch. Àiïìu quantroång trong caãi thiïån hiïåu quaã laâ phaãi coá möåt cêëutruác quaãn trõ chuá troång muåc tiïu thûúng maåi laâtùng thu nhêåp vaâ giaãm chi phñ.

Àêy laâ nhûäng muåc tiïu cú baãn cuãa caác doanhnghiïåp tû nhên, vaâ caác cêëu truác quaãn trõ phuâ

húåp àïí àaåt àûúåc nhûäng muåc tiïu naây laâ nhûängcêëu truác àûúåc xêy dûång cho caác doanh nghiïåptû nhên. Chñnh phuã nhiïìu nûúác àaä “cöng tyhoaá” caác doanh nghiïåp cöng ñch bùçng caách àùåtnhûäng doanh nghiïåp naây dûúái sûå àiïìu chónhcuãa luêåt doanh nghiïåp tû nhên. ÚÃ Viïåt Nam,viïåc àùåt caác doanh nghiïåp cöng ñch dûúái sûå àiïìuchónh cuãa Luêåt Doanh nghiïåp coá thïí giuáp thiïëtlêåp nhûäng yïëu töë cú baãn cuãa quaãn trõ doanhnghiïåp vaâ àêy phaãi laâ bûúác ài töëi thiïíu. Coá thïí

aáp duång nhûäng biïån phaáp khaác nhû nïu roä caácmuåc tiïu cuå thïí cuãa doanh nghiïåp, vaâ quy àõnhcaác nghôa vuå baáo caáo böí sung thïm bïn ngoaâinhûäng gò maâ Luêåt Doanh nghiïåp àoâi hoãi.

Chñnh phuã caác nûúác thûúâng àïì ra thïmnhûäng muåc tiïu phi thûúng maåi cho caác doanhnghiïåp cöng ñch, vaâ nhûäng muåc tiïu naây coá thïíàaåt àûúåc bùçng möåt húåp àöìng hùèn hoi giûäaChñnh phuã vaâ doanh nghiïåp, coá thanh toaánàaâng hoaâng cho nhûäng dõch vuå cuå thïí maâ doanhnghiïåp cung cêëp.

Caånh tranh laâ àöång lûåc kinh tïë coá khaã nùngnhêët àïí taåo sûå caãi thiïån hiïåu quaã bïìn vûäng.Nhûng trong hêìu hïët caác lônh vûåc cú súã haå têìngthò khaã nùng àûa thïm caånh tranh vaâo laâ khaáhaån chïë. Chó coá ngoaåi lïå laâ ngaânh viïîn thöng vaâphaát àiïån.

Trong ngaânh viïîn thöng kinh nghiïåm quöëctïë chûáng toã möåt caách maånh meä rùçng töëc àöå triïín

xv


12/129

khai maång lûúái àûúåc àêíy nhanh nhúâ coá thïmcaånh tranh. Möåt söë taác nhên múái àaä àûúåc cêëppheáp àïí caånh tranh vúái VNPT vïì dõch vuå àiïånthoaåi caã cöë àõnh lêîn di àöång, nhûng VNPT vêîn

duy trò võ trñ thöëng lônh. Quaãn lyá àiïìu tiïët hiïåuquaã, nhêët laâ trong quaãn lyá daãi têìn vaâ giaãi quyïëtcaác tranh chêëp kïët nöëi liïn maång seä laâ nhûängyïëu töë quan troång àïí taåo àiïìu kiïån cho caác taácnhên múái tiïën lïn. Coá thïí àaåt àûúåc tiïën böånhanh hún nïëu cho pheáp caác cöng ty nûúác ngoaâitham gia sên chúi. Vïì khña caånh naây, Myä àaä coáàûúåc lúåi thïë thúâi gian nhúâ tiïëp cêån ûu àaäi daânhcho caác cöng ty Myä theo khuön khöí cuãa Hiïåpàõnh Thûúng maåi Viïåt - Myä. Nhûng ngay caã

nhûäng lúåi thïë naây vêîn chõu sûå giúái haån vïì súã hûäunûúác ngoaâi khöng àûúåc vûúåt quaá 49% trong thõtrûúâng àiïån thoaåi di àöång vaâ 45% trong thõtrûúâng àiïån thoaåi cöë àõnh. Nhûäng giúái haån naâycoá thïí caãn trúã sûå gia nhêåp thõ trûúâng möåt caáchkhöng cêìn thiïët.

Luêåt Àiïån lûåc nùm 2004 àïì ra caác kïë hoaåchdõch chuyïín dêìn dêìn trong thúâi gian 20 nùmsang caånh tranh trûåc tiïëp trong phaát àiïån, cuöëicuâng ngûúâi tiïu duâng seä àûúåc lûåa choån mua

àiïån cuãa nhaâ saãn xuêët àiïån naâo hoå muöën. Coâncoá möåt söë trúã ngaåi trong viïåc thûåc hiïån caác kïëhoaåch naây, trong àoá coá khoá khùn cuãa viïåckhuyïën khñch àêìu tû tû nhên trong mö hònhNhaâ Saãn xuêët Àiïån Àöåc lêåp – IPP (möåt ûu tiïnquan troång trong ngaânh àiïån) khi cêëu truác thõtrûúâng tûúng lai coân chûa chùæc chùæn. Viïåc quaãnlyá quaá trònh chuyïín àöíi sang möåt ngaânh àiïån coácaånh tranh seä laâ möåt thaách thûác khoá khùn vïì mùåtchñnh saách trong cú súã haå têìng.

Sûå tham gia cuãa tû nhên. ÚÃ hêìu hïët caác lônhvûåc cú súã haå têìng khaác, caånh tranh chó coá thïíàûúåc àûa vaâo dûúái hònh thûác “caånh tranh àïígiaânh thõ trûúâng”: àêëu thêìu caånh tranh giûäa caácnhaâ àêìu tû tû nhên àïí coá àûúåc quyïìn cung cêëpdõch vuå cú súã haå têìng trong möåt khoaãng thúâigian cöë àõnh. Nïëu àûúåc thûåc hiïån töët vúái quytrònh àêëu thêìu caånh tranh àûúåc chuêín bõ kyä vaâmöi trûúâng àiïìu tiïët phuâ húåp, thò caác cú chïë

nhûúång quyïìn khai thaác, cho thuï vaâ húåp àöìngquaãn lyá coá thïí laâ nhûäng cöng cuå maånh meä àïí caãithiïån vêån haânh cuäng nhû cêëp vöën àêìu tû.

Viïåt Nam àaä coá kinh nghiïåm sûã duång hònh

thûác BOT, nhûng phaãi noái rùçng ñt ra laâ möåt vaâithoaã thuêån BOT hiïån taåi àaä àûúåc àaâm phaán vúáimöåt nhaâ vêån haânh àûúåc ûu tiïn. Àêëu thêìu caånhtranh seä taåo ra xaác suêët cao hún àïí giaãm thiïíuchi phñ xêy dûång. Möåt söë thoaã thuêån BOT àaäàûúåc àaâm phaán vúái caác cöng ty xêy dûång thuöåcsúã hûäu Nhaâ nûúác. Trong khi viïåc duâng doanhnghiïåp trong nûúác àïí cêëp vöën àêìu tû coá lúåi thïëlaâ giaãm búát ruãi ro vïì ngoaåi höëi, thò viïåc sûã duångcaác doanh nghiïåp nûúác ngoaâi coá kinh nghiïåm

chuyïn ngaânh cú súã haå têìng coá thïí giuáp cungcêëp thïm yá tûúãng àïí caãi thiïån quaãn lyá vaâ sûãduång cöng nghïå múái. Hún nûäa, caái vûúáng cuãacaác doanh nghiïåp Nhaâ nûúác laâ cêëu truác quaãn trõyïëu coá thïí seä khiïën hoå ñt coá àöång cú thûúng maåi.Cêìn cúãi múã hún nûäa àïí àoán nhêån caác doanhnghiïåp tû nhên nûúác ngoaâi àêìu tû vaâo cú súã haåtêìng. Viïåt Nam hiïån àang raâ soaát laåi Nghõ àõnhBOT. Nghõ àõnh sûãa àöíi cêìn khùèng àõnh yïu cêìuphaãi chuêín bõ kyä lûúäng vaâ àêëu thêìu caånh tranh

trong caác húåp àöìng BOT.Ngoaâi viïåc xêy dûång cú súã múái, caác hònh thûáchúåp taác Nhaâ nûúác tû nhên khaác coá thïí giuáp caãithiïån hiïåu quaã cuãa caác cú súã àaä sùén coá. Viïåt Namnïn thûåc hiïån caác dûå aán thñ àiïím trong nhiïìulônh vûåc khaác nhau àïí coá thïm kinh nghiïåmtrong viïåc sûã duång húåp taác Nhaâ nûúác tû nhênngoaâi hònh thûác BOT ra. Àïí coá möåt quy trònhhiïåu quaã cêìn coá möåt loaåt caác dûå aán àûúåc àïì xuêëtvaâ möåt àún võ chuyïn phaát triïín húåp taác Nhaâ

nûúác tû nhên.Cöí phêìn hoaá. Viïåc baán cöí phêìn chuã yïëu laâcho caán böå quaãn lyá vaâ cöng nhên viïn àûúåc sûãduång nhû möåt cöng cuå àïí caãi thiïån hiïåu quaã úãnhiïìu doanh nghiïåp Nhaâ nûúác. Tuy nhiïn,nhûäng àöång cú khuyïën khñch toã ra hiïåu quaã úãcaác doanh nghiïåp nhoã coá thïí khöng àuã maånhkhi duâng cho caác doanh nghiïåp cú súã haå têìnglúán, núi coá nhiïìu khaã nùng thu lúåi tûâ nöî lûåc cuãa

xvi


13/129

nhûäng ngûúâi khaác (lúåi duång ngûúâi khaác) hún. Vòthïë, àiïìu quan troång laâ khi cöí phêìn hoaá caác cú súãhaå têìng phaãi baán cöí phêìn kiïím soaát cho caác nhaâàêìu tû chung cuäng nhû cuäng cêìn coá caác cú chïë

taåo ra àöång cú maånh meä hún àïí caãi thiïån quaãnlyá, vñ duå nhû niïm yïët trïn thõ trûúâng chûángkhoaán.

Quaãn lyá àiïìu tiïët. Möåt caách gêy aáp lûåc àiïìutiïët nheå nhaâng àïí caãi thiïån hiïåu quaã laâ so chuêíngiûäa caác cú súã. Viïåt Nam àaä coá tiïën böå àaáng kïítrong viïåc so chuêín giûäa caác doanh nghiïåp cêëpnûúác, khuyïën khñch caác doanh nghiïåp caãi thiïånchêët lûúång hiïåu quaã bùçng caách nïu gûúngnhûäng doanh nghiïåp töët laâm hònh mêîu cho caác

doanh nghiïåp khaác. Coá thïí aáp duång kinhnghiïåm naây vúái caác lônh vûåc cú súã haå têìng khaác,vñ duå caác cöng ty möi trûúâng àö thõ, vêån haânhcaãng, hoùåc phên phöëi àiïån. Cuäng nïn chuá yá húntúái viïåc so chuêín quöëc tïë àïí coá àöång lûåc caãi thiïånhoaåt àöång.

Noái töíng quaát hún, caác tiïu chuêín hoaåt àöångvaâ caác mûác giaá àûúåc àiïìu tiïët khöng chó àûúåc sûãduång àïí taåo taác àöång vïì àêìu tû vaâ taåo vöën maâcoân coá thïí àûúåc sûã duång nhû laâ nhûäng cöng cuå

àïí caãi thiïån kïët quaã hoaåt àöång trong dõch vuå cú súã haå têìng. Àiïìu naây coá nhiïìu khaã nùng hiïåuquaã àöëi vúái caác doanh nghiïåp cú súã haå têìng chuátroång muåc tiïu thûúng maåi nhû caác doanhnghiïåp tû nhên. Laâm sao àïí coá mûác giaá àuáng laâmöåt cöng viïåc phûác taåp, àoâi hoãi phaãi coá kyä nùngchuyïn mön.

Cêìn xêy dûång thïí chïë àiïìu tiïët vaâ xêy dûångnùng lûåc, nhêët laâ trong lônh vûåc kiïím toaán chiphñ vaâ kinh tïë (àïí xaác àõnh giaá caã úã mûác hiïåu

quaã). Möåt vêën àïì ûu tiïn haâng àêìu laâ höî trúå choCú quan Quaãn lyá Àiïån múái thaânh lêåp, vò nhûäng baâi hoåc ruát ra tûâ àêy seä coá yá nghôa cho caác lônhvûåc khaác. Trong ngaânh viïîn thöng, viïåc Böå Bûuchñnh Viïîn thöng nùæm súã hûäu trong VNPT taåora xung àöåt lúåi ñch trong viïåc Böå quaãn lyá àiïìutiïët ngaânh viïîn thöng, vñ duå trong viïåc giaãiquyïët tranh chêëp vïì vêën àïì caác nhaâ vêån haânhmúái laâm sao coá àûúåc tiïëp cêån baão àaãm vúái maång

cuãa VNPT. Cêìn coá möåt cú quan quaãn lyá àiïìu tiïëtàöåc lêåp vúái Böå.

Xûã lyá tham nhuäng. Tham nhuäng laâm tùng chiphñ cuöëi cuâng cuãa caác dõch vuå cú súã haå têìng, vaâ

cuäng laâ nguyïn nhên dêîn túái khöng hiïåu quaã. ÚÃphêìn lúán moåi giai àoaån cuãa chu trònh dûå aán cú súã haå têìng àïìu coá cú höåi tham nhuäng. Trongnhûäng nùm gêìn àêy Viïåt Nam àaä coá thïm nhiïìunöî lûåc àïí xûã lyá tham nhuäng. Nhûäng caãi caách gêìnàêy têåp trung nhiïìu vaâo phaát hiïån vaâ trûângphaåt, nhûng laâ aáp duång chung cho moåi lônh vûåc.Khi àaánh giaá kyä hún thò coá thïí phaát hiïån ranhûäng hoaåt àöång cú súã haå têìng àùåc biïåt ruãi ro,àïí laâm cú súã cho viïåc xêy dûång nhûäng biïån

phaáp phuâ húåp. Caác caãi caách nhùçm tùng aáp lûåccaånh tranh trong cú súã haå têìng coá thïí böí trúå chocaác biïån phaáp chöëng tham nhuäng, nhûng cuängcêìn coá caác biïån phaáp chöëng cêu kïët.

Ngheâo

Àêìu tû xêy àûúâng vaâ cêëp nûúác laâ nhûängphûúng thûác töët àïí nhùæm túái nhûäng tónh coá tyã lïångheâo nöng thön cao, nïn tiïëp tuåc ûu tiïn

nhûäng àêìu tû theo kiïíu naây.Ngheâo úã àö thõ coá khaã nùng tùng trongnhûäng nùm túái. Cùn cûá vaâo töëc àöå di cû vaâ phaáttriïín àö thõ coá thïí thêëy nïëu muöën xûã lyá caác vêënàïì ngheâo úã àö thõ thò cêìn phaãi caãi thiïån quytrònh lêåp kïë hoaåch àõa phûúng àïí àaãm baão caácmaång lûúái cú súã haå têìng àûúåc lùæp àùåt “kõp thúâi”,àuáng núi cêìn.

Coá nhiïìu caách khaác nhau àïí trúå cêëp nhùçmgiuáp ngûúâi ngheâo coá thïí sûã duång caác dõch vuå cú

súã haå têìng:● Hiïån nay, Viïåt Nam sûã duång caác mûác giaá

tùng dêìn theo lûúång sûã duång nûúác vaâ àiïån.Mùåc duâ cêìn nghiïn cûáu kyä caác chi tiïët, biïíuphñ xêy dûång theo kiïíu nhû vêåy thûúâng coátaác duång trúå cêëp nhiïìu cho ngûúâi khaá giaãhún laâ cho ngûúâi ngheâo.

● Seä laâ hûäu ñch nïëu chuá troång trúå cêëp cho viïåc

xvii


14/129

kïët nöëi hún laâ trúå giaá theo mûác tiïu thuå, búãivò nhûäng ngûúâi àaä coá kïët nöëi thûúâng ñtngheâo hún nhûäng ngûúâi chûa coá kïët nöëi.

● Cuäng nïn thùm doâ caác phûúng phaáp trúå cêëp

theo chó tiïu àêìu ra. Möåt biïíu giaá dûåa trïnmûác àêìu ra phöí biïën laâ caách laâm maâ trongàoá caác nhaâ vêån haânh àêëu thêìu caånh tranh àïígiaânh quyïìn cung cêëp dõch vuå (khuyïënkhñch giaãm chi phñ cung cêëp dõch vuå), vaâ chóàûúåc trúå cêëp khi naâo maâ nhaâ thêìu àaåt àûúåcchó tiïu àêìu ra theo yïu cêìu (chuyïín giao ruãiro thûåc hiïån sang cho khu vûåc tû nhên).

Cêìn xêy dûång möåt chiïën lûúåc trúå cêëp chung

cho caác dõch vuå cú súã haå têìng, àïí xaác àõnh xemcoá cêìn trúå cêëp cho ngûúâi ngheâo khöng, vaâ nïëucêìn thò laâm caách naâo àïí töëi àa hoaá lúåi ñch cuãanhûäng khoaãn trúå cêëp àoá.

Ûu tiïn hoáa caác caãi caách

Chñnh phuã khoá coá thïí thûåc hiïån cuâng möåt luác têëtcaã caác khuyïën nghõ trong baáo caáo naây. Vò thïënïn cêìn phaãi àïì ra trònh tûå ûu tiïn. Caác yïëu töë

cêìn xeát túái trong viïåc lêåp trònh tûå ûu tiïn göìm:mûác àöå maâ nhûäng ngaânh naây laâ nhûäng trúã ngaåiàöëi vúái nùng lûåc caånh tranh quöëc tïë cuãa ViïåtNam, ûúác tñnh àún giaãn vïì lúåi ñch tiïìm nùng cuãacaác hònh thûác caãi caách khaác nhau, vaâ nùng lûåcquaãn lyá cuãa caác böå khaác nhau trong viïåc xûã lyácaãi caách.

ÚÃ caác böå nhû Böå Taâi chñnh, Böå Kïë hoaåch vaâÀêìu tû, Böå Xêy dûång, ûu tiïn chñnh laâ phaát triïínra caác cú chïë töët hún àïí lûåa choån, theo doäi vaâàaánh giaá dûå aán. Caác böå ngaânh trung ûúng coá thïíàoáng vai troâ dêîn àêìu trong viïåc xêy dûång nùnglûåc liïn ngaânh nhùçm caãi thiïån chêët lûúång cuãa caácnghiïn cûáu khaã thi dûå aán vaâ caác hoaåt àöång theodoäi & àaánh giaá. Muåc àñch laâ laâm sao coá àûúåc caácphên tñch coá chêët lûúång cao thïí hiïån tyã suêëthoaân vöën kyâ voång vaâ tyã suêët thûåc tïë. Cêìn sûãduång nhûäng ûúác tñnh naây laâm tiïu chñ cú baãntrong viïåc lûåa choån dûå aán àûúåc duyïåt ngên saách.

Chûúng 3 nïu bêåt nhu cêìu cêìn tñch húåp töëthún viïåc lêåp kïë hoaåch taâi chñnh vúái caác khña caånhkhaác cuãa lêåp kïë hoaåch noái chung. Cêìn phaãi tòmra cú chïë àïí phên böí nguöìn thu ngên saách cho

caác dûå aán cú súã haå têìng khi cêìn thiïët, vaâ seäkhöng sûã duång nguöìn ngên saách àoá khi khöngcoá chuã yá maâ thay vaâo àoá seä sûã duång caác nguöìnvöën khaác cho nhûäng dûå aán coá lúåi nhuêån xaä höåi.Cêìn gùæn nhûäng quy trònh naây vaâo nhûäng khuönkhöí kïët quaã, àûa ra caác chiïën lûúåc gùæn tûâng dûåaán vaâo caác muåc tiïu phaát triïín do caác böå ngaânhxêy dûång.

Caác caãi caách thõ trûúâng vöën nïu trongChûúng 2 seä àoâi hoãi phaãi coá möåt loaåt caác caãi

caách, nhiïìu trong söë àoá thuöåc traách nhiïåm cuãaBöå Taâi chñnh. Trong söë caác caãi caách naây, thò viïåcchuêín bõ doån àûúâng cho tû nhên àêìu tû vaâo cú súã haå têìng laâ möåt ûu tiïn àùåc biïåt, xeát têìm quantroång àaä nïu cuãa àêìu tû tû nhên trong ngaânhàiïån cuäng nhû vai troâ tiïìm nùng cuãa àêìu tû tû nhên àïí taåo nguöìn vöën vaâ caãi thiïån hiïåu quaãtrong caác lônh vûåc khaác. ÚÃ àêy Böå Kïë hoaåch vaâÀêìu tû coá vai troâ then chöët. Viïåc caãi caách khuönkhöí phaáp lyá vïì BOT laâ möåt bûúác, nhûng coân cêìn

phaãi caãi thiïån hún nûäa vïì chuêín bõ dûå aán vaâ thïíchïë quaãn lyá. Caác nöî lûåc àïí xêy dûång chuyïnmön quaãn lyá àiïìu tiïët coá thïí bùæt àêìu tûâ viïåc chuátroång hún túái quaãn lyá àiïìu tiïët cùn cûá vaâo caácquy àõnh trong khu vûåc cöng.

Caác ûu tiïn trong tûâng ngaânh coá sûå khaác biïåtgiûäa caác böå ngaânh khaác nhau.

● Trong ngaânh giao thöng vúái troång àiïím laâxêy àûúâng, cêìn chuá yá nhiïìu hún túái viïåc baãodûúäng àûúâng böå vaâ baão dûúäng caác cú súã haåtêìng giao thöng.

● Trong ngaânh àiïån, khu vûåc tû nhên seä àoángvai troâ quan troång trong viïåc àaáp ûáng caácnhu cêìu àêìu tû múái. Thaách thûác lúán nhêët seälaâ chuêín bõ àêìy àuã caác dûå aán kïu goåi àêìu tû tû nhên trong nhûäng nùm túái.

● Trong ngaânh viïîn thöng, vêën àïì ûu tiïnlaâ khuyïën khñch caånh tranh nhiïìu hún

xviii


15/129

bùçng ca ách àûa thïm ca ác ta ác nhên tû nhên vaâ caác doanh nghiïåp nûúác ngoaâitham gia thõ trûúâng cuäng nhû thöng quacöng taác quaãn lyá àiïìu tiïët töët hún, nhêët

laâ quaãn lyá caác àiïìu khoaãn vaâ àiïìu kiïånkïët nöëi liïn maång.

● Trong ngaânh nûúác vaâ vïå sinh, caác chó tiïu

àêìu tû chõu sûå taác àöång tûâ caác muåc tiïuphaát triïín cuãa Viïåt Nam. Möåt phêìn vöën seäàïën tûâ nguöìn phñ ngûúâi sûã duång cao hún,nhûng trong lônh vûåc vïå sinh laâ lônh vûåc

maâ sûå sùén saâng chi traã thêëp hún, cêìn xaácàõnh nguöìn vöën ngên saách vaâ cú chïë phên

böí àêìu tû phuâ hú åp.

xix


16/129xx


17/129

Caác muåc tiïu kinh tïë bao truâm cuãa ViïåtNam laâ thuác àêíy tùng trûúãng kinh tïëmaånh meä vaâ àaãm baão lúåi ñch cuãa tùng

trûúãng àûúåc phên böí möåt caách àöìng àïìu. Cú súãhaå têìng höî trúå nhûäng muåc töíng quaát naây bùçngcaách phöí cêåp caác dõch vuå cú baãn. Chiïën lûúåc Cú súã Haå têìng Viïåt Nam naây àïì ra möåt loaåt caác caãicaách chñnh saách vaâ caác haânh àöång nhùçm caãithiïån thaânh tûåu cuãa nhûäng muåc tiïu naây. Chiïënlûúåc àïì ra möåt khuön khöí theo àoá Viïåt Nam coáthïí àaánh giaá töët hún nïn thûåc hiïån àêìu tû naâo,laâm thïë naâo àïí cêëp vöën cho nhûäng àêìu tû àoá,laâm thïë naâo àïí caãi thiïån hoaåt àöång dõch vuå cú súãhaå têìng, vaâ laâm thïë naâo àïí hûúáng nhûäng coá thïíthiïåp vïì cú súã haå têìng saát hún vúái nhu cêìu cuãangûúâi ngheâo.

Thoaåt nhòn thò seä coá thïí thêëy laå khi gúåi yá rùçngcaách tiïëp cêån cuãa Viïåt Nam vïì cú súã haå têìng cêìn

thay àöíi. Vúái cú súã haå têìng àoáng vai troâ quantroång trong töëc àöå tùng trûúãng kinh tïë 7% cuängnhû trong sûå nghiïåp giaãm ngheâo cuãa Viïåt Nam,thò chiïën lûúåc cuãa Chñnh phuã trong thêåp niïnvûâa qua àaä phuåc vuå töët cho àêët nûúác. Têët nhiïn,cho duâ chiïën lûúåc coá thaânh cöng àïën mûác naâo àichùng nûäa thò vêîn coân coá thïí caãi thiïån hún nûäa.Ngoaâi ra coân coá nhûäng thay àöíi quan troångàang diïîn ra trong nïìn kinh tïë àoâi hoãi phaãi àiïìuchónh chiïën lûúåc trong nhûäng nùm túái. Trong söë

caác thay àöíi àoá laâ viïåc Viïåt Nam àang dêìn àaåttúái mûác phaát triïín khiïën Viïåt Nam khöng àuãàiïìu kiïån vay ûu àaäi nûäa, quaá trònh àö thõ hoaáàang nhanh dêìn, vaâ nhu cêìu baão dûúäng caângngaây caâng tùng, cuäng nhû sûå gia tùng vïì khoaãng

caách chïnh lïåch giûäa caác tónh. Nhûäng thay àöíinaây coá yá nghôa taác àöång àöëi vúái nguöìn vöën àêìutû daânh cho cú súã haå têìng, caách thûác lêåp kïëhoaåch àêìu tû, caách thûác quaãn lyá caác dõch vuå cú súã haå têìng, vaâ caách thûác maâ Chñnh phuã seä giaãiquyïët vêën àïì bêët bònh àùèng vaâ ngheâo.

1.1. Tùng trûúãng vaâ giaãm ngheâoTrong thêåp niïn qua Viïåt Nam àaä cûåc kyâ thaânhcöng trong viïåc thuác àêíy tùng trûúãng vaâ giaãmngheâo. Töëc àöå tùng trûúãng GDP trung bònhtrong giai àoaån 1994 – 2003 laâ 7,4%, trong khitöëc àöå tùng trûúãng thu nhêåp trïn àêìu ngûúâi laâ5,9%2. Hònh 1.1 so saánh töëc àöå tùng trûúãng cuãaViïåt Nam vúái möåt söë nûúác laáng giïìng. Cêìn lûu yárùçng caånh tranh trong khu vûåc vïì tùng trûúãngGDP laâ rêët maånh: mûác tùng trûúãng GDP trung

bònh cuãa Viïåt Nam trong giai àoaån 1994 – 2003àûáng thûá taám trïn thïë giúái.

Möåt yïëu töë quan troång cuãa thaânh cöng naây laâsûå chuá troång maâ Chñnh phuã daânh cho àêìu tû,nhêët laâ àêìu tû cú súã haå têìng. Nhû Hònh 1.2 chothêëy, tûâ nùm 1997 töëc àöå àêìu tû cú súã haå têìngluön cao hún töëc àöå tùng trûúãng GDP, giuáp thuácàêíy nùng suêët cuãa nïìn kinh tïë. Baãng 1.1 chothêëy töíng àêìu tû vaâ àêìu tû cú súã haå têìng cuãaViïåt Nam trong nhûäng nùm gêìn àêy luön àaåt

mûác cao so vúái khu vûåc (vaâ Àöng AÁ coá mûác àêìutû cao so vúái thïë giúái). Troång àiïím maâ Chñnhphuã daânh cho cú súã haå têìng àûúåc minh hoaå bùçngtyã lïå 44% àêìu tû Nhaâ nûúác giai àoaån 1997 - 2002àûúåc daânh cho cú súã haå têìng3.

1

1. Caác thaânh tûåu vaâ thaách thûác

2. Nguöìn: WDI, (thaáng 4, 2005).3. Nguöìn: Töíng Cuåc Thöëng kï. Àêìu tû cuãa Nhaâ nûúác göìm caác loaåi nhû sau: Ngên saách Nhaâ nûúác, tñn duång Nhaâ

nûúác vaâ chi tiïu cuãa caác doanh nghiïåp Nhaâ nûúác.


18/129

Chiïën lûúåc àêìu tû cuãa Viïåt Nam coá vai troâquan troång àïí taåo ra tùng trûúãng kinh tïë. Khöngcoá chuát nghi ngúâ naâo vïì àiïìu naây. Tùng töíngvöën tû baãn coá taác duång thuác àêíy saãn lûúång. Mûác

àöå thuác àêíy àûúåc àïën àêu àûúåc quyïët àõnh búãinùng suêët cêån biïn cuãa tû baãn àoá vaâ búãi quy möcuãa mûác tùng vöën tû baãn. Nhiïìu nghiïn cûáukinh tïë vi mö vaâ vô mö àaä chûáng toã mûác nùngsuêët cêån biïn cao cuãa cú súã haå têìng; vaâ Viïåt Namcoá mûác tùng àaáng kïí vïì söë lûúång cú súã haå têìngso vúái caác nûúác khaác. Ngay caã khi yïëu töë khaác

múái laâ nguyïn nhên àem laåi tùng trûúãng àichùng nûäa, thò mûác àöå keám hún vïì cú súã haå têìngchùæc chùæn seä caãn trúã nghiïm troång túái tiïìm nùngtùng trûúãng cuãa Viïåt Nam4.

Möëi liïn hïå giûäa cú súã haå têìng quy mö lúán vaâtùng trûúãng àaä àûúåc khùèng àõnh trong caácnghiïn cûáu kinh tïë vi mö. Nùm 2003, Chñnh phuãvaâ caác nhaâ taâi trúå thûåc hiïån kiïím àiïím toaân diïånàêìu tû quy mö lúán trong caã nûúác trong quaá trònhsoaån thaão Chiïën lûúåc Tùng trûúãng vaâ Giaãmngheâo Toaân diïån (CPRGS). Cuöåc kiïím àiïím

2

4. Trong mö hònh tùng trûúãng kinh tïë tiïu chuêín cuãa Solow-Swan thò nïìn kinh tïë àûúåc xaác àõnh bùçng haâm saãn xuêëtY=AF(K,L), trong àoá Y laâ saãn lûúång, A laâ yïëu töë cöng nghïå, F laâ haâm loäm, K laâ vöën tû baãn vaâ L laâ lao àöång. Saãn lûúångàûúåc thuác àêíy möåt caách cú hoåc khi K tùng ngoaåi sinh, àiïìu àoá vïì ngùæn haån àûúåc thïí hiïån thaânh tùng trûúãng. Tuy nhiïn,vïì daâi haån hún, töëc àöå tùng trûúãng àûúåc quy àõnh búãi g = a + n: tùng trûúãng laâ töíng cuãa töëc àöå tùng trûúãng cöng nghïåcöång vúái tùng trûúãng cuãa lûåc lûúång lao àöång. Sau khi tùng trûúãng àûúåc thuác àêíy ngùæn haån nhúâ tùng tñch luyä tû baãn,nïìn kinh tïë tiïëp tuåc tùng trûúãng úã töëc àöå öín àõnh, g, cho duâ laâ úã mûác GDP cao hún. Caác vêën àïì thaão luêån lyá thuyïëtgöìm: liïåu mûác cú súã haå têìng cao hún coá thuác àêíy a, töëc àöå saáng taåo cöng nghïå/töí chûác, vaâ qua àoá thuác àêíy töëc àöå tùngtrûúãng daâi haån khöng; vaâ liïåu caác thïí chïë nïìn taãng giaãi thñch lyá do taåi sao möåt söë nûúác àêìu tû vaâo cú súã haå têìng nhiïìuhún caác nûúác khaác (trong trûúâng húåp àoá thò chñnh thïí chïë chûá khöng phaãi cú súã haå têìng “taåo ra” tùng trûúãng). Möåt cêuhoãi mang tñnh thûåc nghiïåm hún úã Viïåt Nam laâ mûác àöå àoáng goáp tûúng àöëi vaâo tùng trûúãng cuãa tñch luyä tû baãn so vúáicaác àoáng goáp cuãa caác yïëu töë khaác, nhû caãi caách nöng nghiïåp vaâ múã cûãa ngoaåi thûúng. Nhûng khöng coá nghi ngúâ gòvïì vai troâ quan troång cuãa àêìu tû cú súã haå têìng, ñt nhêët laâ vïì ngùæn haån.

Trung Quöëc (1067)

Laâo (352)

Viïåt Nam (470)

Philipines (1047)

Thaái Lan (2276)

Indonesia (781)

Campuchia (313)

Nguöìn: WDI (2005). Caác con söë trong ngoùåc úã phêìn chuá giaãi laâ GDP trïn àêìu ngûúâi cuãa nùm 2003 tñnh theo àö-la Myä cuãa nùm 2000

Hònh 1.1: Tùng trûúãng GDP trïn àêìu ngûúâi giai àoaån 1990-2003


19/129

xem xeát taác àöång kinh tïë - xaä höåi cuãa möåt söë dûåaán cú súã haå têìng quy mö lúán chuã chöët, göìm dûåaán nêng cêëp Quöëc löå söë 1, cêìu Myä Thuêån, haânhlang giao thöng Haâ Nöåi - Haãi Phoâng (xemKhung 1.1) vaâ àûúâng dêy taãi àiïån Bùæc - Nam 500kV (Diïîn àaân Phaát triïín GRIPS, 2003). Nhònchung, nghiïn cûáu khùèng àõnh vai troâ quantroång cuãa cú súã haå têìng truåc chñnh trong viïåc múãra caác cú höåi kinh doanh múái, thuác àêíy àa daång

Baãng 1.1:Àêìu tû úã Àöng AÁ (% GDP)

3

GDP (tyã lïå tùng trûúãng)

Àêìu tû cú súã haå têìng (% GDP)

%

Nguöìn: Töíng Cuåc Thöëng kï (GSO). Àêìu tû cú súã haå têìng göìm giao thöng,

viïîn thöng, nûúác, khñ àöët vaâ àiïån

Àêìu tû (2003) Chi cú súã haå têìng (1998) Chi cú súã haå têìng (2003)Cam pu chia 22 2.9 2.3Indonesia 16 3.1 2.7Philippines 19 5.6 3.6

Laâo 20 1.7 4.7Trung quöëc 44 2.6 7.3Viïåt Nam 35 9.8 9.9Thaái lan 25 5.3 15.4

Ghi chuá: Àêìu tû laâ töíng taåo vöën tû baãn tñnh bùçng % GDP, Nguöìn: WDI (2005). Nguöìn chi cú súã haå têìng lêëy cuãa ADB, JBIC vaâ WB(2005), “Kïët nöëi Àöng AÁ,” Phuå luåc A, Baãng 7. Söë liïåu cú súã haå têìng göìm chi àêìu tû cú baãn vaâ chi thûúâng xuyïn, mùåc duâ trong möåt

Hònh 1.2: Tùng trûúãng vaâ àêìu tû cú súã haåtêìng, % GDP

Cêìu Myä Thuêån


20/1294

Haâ Nöåi (thuã àö) vaâ Haãi Phoâng (laâ tónh coá caãng quöëctïë lúán nhêët miïìn bùæc) laâ hai trung têm tùng trûúãng úã

miïìn bùæc Viïåt Nam.Trong nhûäng nùm gêìn àêy, caác tónh doåc theohaânh lang giao thöng Haâ Nöåi - Haãi Phoâng àaä coáhoaåt àöång kinh tïë rêët nùng àöång. Vúái viïåc caãi thiïånQuöëc löå söë 5 vaâ múã röång caãng Haãi Phoâng, haânhlang giao thöng àaä cuãng cöë sûå kïët nöëi giûäa hai trungtêm tùng trûúãng, vaâ tùng cûúâng tiïëp cêån cuãa Haâ Nöåivúái caác thõ trûúâng quöëc tïë bùçng caách caãi thiïån tiïëpcêån giao thöng àûúâng böå vaâ àûúâng biïín5. Àêìu tû trûåc tiïëp nûúác ngoaâi (FDI) úã caác khu cöng nghiïåpchuã chöët àaä gia tùng àaáng kïí, nhêët laâ tûâ nùm 2000,thuác àêíy tùng trûúãng cöng nghiïåp vaâ xuêët khêíu úãmiïìn bùæc. Àiïìu tra phoãng vêën vúái hún 70 nhaâ quaãn

lyá doanh nghiïåp FDI cho thêëy rùçng gêìn 90 % àêìu tû múái seä khöng àûúåc thûåc hiïån nïëu khöng coá viïåcnêng cêëp Quöëc löå söë 5 vaâ caãng Haãi Phoâng. Àiïìu tracuäng cho thêëy rùçng nhûäng nhaâ quaãn lyá naây bõ hêëpdêîn búãi nhûäng lúåi ñch nhû (i) giaãm chi phñ vêånchuyïín àêìu vaâo nhêåp khêíu, (ii) tiïët kiïåm thúâi gian

chuyïn chúã nguyïn vêåt liïåu vaâ thaânh phêím, (iii)àiïìu phöëi töët hún giûäa lõch biïíu saãn xuêëtâ

lõch biïíu baán haâng. FDI múái àaä taåo thïm nhiïìu viïåclaâm6.Hún nûäa, tùng trûúãng coân lan toaã sang caác khu

vûåc lên cêån, nhêët laâ hai tónh Hûng Yïn vaâ HaãiDûúng (nùçm giûäa hai trung têm kinh tïë kïí trïn),trong khi kinh tïë nöng thön traãi qua sûå biïën chuyïínlúán. Caác höå nöng thön àaä àa daång hoaá saãn xuêëtnöng nghiïåp (tûâ canh taác luáa sang nuöi caá vaâ giacêìm) vaâ caâng ngaây caâng tham gia nhiïìu hún vaâocaác cú höåi kinh doanh múái. Giao thöng thuêån tiïånhún cuäng goáp phêìn thuác àêíy nhu cêìu du lõch úã võnhHaå Long (trïn thûåc tïë, hiïån nay töìn taåi tam giaác phaáttriïín Haâ Nöåi - Haãi Phoâng - Haå Long).

Kïët quaã laâ hêìu hïët caác tónh nùçm trïn haânh langHaâ Nöåi - Haãi Phoâng àïìu àaåt àûúåc tùng trûúãngnhanh hún vïì thu nhêåp trïn àêìu ngûúâi vaâ giaãmnhanh hún söë höå ngheâo, so vúái mûác trung bònh cuãaàöìng bùçng söng Höìng hay so vúái caã nûúác.Nguöìn: Diïîn àaân Phaát triïín GRIPS (2003).

Khung 1.1: Haânh lang giao thöng phña bùæc Haâ Nöåi - Haãi Phoâng

5. Viïåc nêng cêëp Quöëc löå söë 5 vaâ múã röång caãng Haãi Phoâng laâ do Nhêåt baãn (JBIC) vaâ Àaâi loan taâi trúå. Nêng cêëpàûúâng nhaánh nöng thön laâ do Ngên haâng Thïë giúái, DFID vaâ JBIC taâi trúå.

6. JBIC/ IDCJ (2003), “Àaánh giaá taác àöång caác dûå aán cú súã haå têìng nöng thön úã miïìn bùæc Viïåt Nam”

Giúái haån ngheâo àoái $1/ngaây Giúái haån ngheâo àoái $2/ngaây

Nguöìn: Ngên haâng Thïë giúái (2004). “Cêåp nhêåt Àöng AÁ, thaáng 11/ 2004”. Söë liïåu thiïëu àûúåc ngoaåi suy.

Hònh 1.3: Phêìn trùm dên söë söëng trong tònh traång ngheâo


21/129

hoaá thu nhêåp vaâ viïåc laâm phi nöng nghiïåp.Nghiïn cûáu cuäng cho thêëy cú súã haå têìng truåcchñnh giuáp toaã röång liïn hïå kinh tïë giûäa caáctrung têm tùng trûúãng vaâ caác vuâng nöng thön

lên cêån, chûáng toã têìm quan troång to lúán cuãa viïåckïët nöëi vuâng sêu vuâng xa vúái lûúái àiïån vaâ caácàûúâng truåc chñnh vúái àûúâng nhaánh àïí àaåt tùngtrûúãng giaãm ngheâo.

Tùng trûúãng maånh àaä àoáng vai troâ quantroång trong viïåc àûa haâng triïåu ngûúâi thoaátkhoãi caãnh ngheâo. Trong söë caác nûúác àûúåc sosaánh trong Hònh 1.3 Viïåt Nam coá thaânh tñch töëtnhêët vïì giaãm ngheâo theo chuêín $1 möåt ngaây,àûa 43% dên söë caã nûúác thoaát ngheâo vaâ giaãm tyã

lïå ngheâo xuöëng mûác dûå baáo laâ 8% dên söë vaâonùm 2005. Nïëu duâng chuêín ngheâo $2 möåt ngaâythò tyã lïå ngheâo àaä giaãm 39 àiïím phêìn trùm, chóthua mûác giaãm cuãa Trung quöëc – Trung quöëcgiaãm ngheâo àûúåc 40 àiïím phêìn trùm. Mûác giaãmngheâo roä rïåt nhêët laâ vaâo giûäa thêåp niïn 90, khimaâ nhoám dên lúán vûúåt qua ngûúäng $1 möåtngaây. Khöng nïn quaá phêën khúãi vïì mûác giaãmngheâo naây maâ cêìn nhêån thûác rùçng nhoám dênnaây vêîn mêëp meá chuêín ngheâo vaâ rêët dïî bõ töín

thûúng búãi bêët cûá möåt sûå suy giaãm kinh tïë naâo.Gêìn 50% dên söë vêîn coân ngheâo theo chuêín $2möåt ngaây. Duâ Viïåt Nam àaä coá tiïën böå àaáng kïí,vêîn coân cêìn cöë gùæng nhiïìu àïí xoaá ngheâo.

Vai troâ cuãa àêìu tû cú súã haå têìng trong giaãmngheâo àaä àûúåc Larsen, Phaåm vaâ Rama (2004)xem xeát. Tyã lïå ngheâo trung bònh cuãa caác tónhnùm 1998 laâ 41,7% dên söë tónh, tónh coá tyã lïångheâo cao nhêët laâ 97% vaâ tónh coá tyã lïå ngheâothêëp nhêët laâ 2,2%. Khi phên tñch söë liïåu tónh

caác taác giaã naây thêëy rùçng cûá chi thïm 50 triïåu

USD àïí àêìu tû cú súã haå têìng thò giaãm àûúåckhoaãng 2% tyã lïå ngheâo (trung bònh laâ giaãmkhoaãng 0.8 àiïím phêìn trùm theo thûúác àongheâo tñnh bùçng àïëm àêìu ngûúâi). Hoå coân thêëy

rùçng taác àöång àöëi vúái ngheâo laâ lúán hún úã caáctónh ngheâo nhêët vaâ ñt hún úã caác tónh giaâu nhêët.Phên tñch sêu hún caác cún söë àêìu tû cú súã haåtêìng hoå thêëy rùçng àêìu tû cho nûúác vaâ vïå sinhcoá taác àöång rêët maånh àïí giaãm ngheâo, caác dûåaán giao thöng giaãm ngheâo maånh, vaâ àêìu tû àiïån ñt coá taác àöång giaãm ngheâo úã ngay tónhnhaâ. Phaát hiïån cuöëi cuâng naây cuäng dïî hiïíu vòthûúâng cú súã haå têìng àiïån thûúâng àem laåi lúåiñch cho nhiïìu ngûúâi nùçm ngoaâi tónh coá cöng

trònh phaát àiïån.

1.2. Caãi thiïån tiïëp cêån

Chûúng trònh àêìu tû cú súã haå têìng cuãa Viïåt Namcêìn phaãi lúán: àêìu tû phaãi laâm giaãm búát sûå thiïëuhuåt cú súã haå têìng maâ Viïåt Nam gùåp phaãi trongnhûäng nùm àêìu thêåp niïn 90 àöìng thúâi phaãiàaáp ûáng nhu cêìu cuãa möåt nïìn kinh tïë tùngtrûúãng nhanh. Tûâng lônh vûåc cuå thïí àïìu coá tùng

trûúãng êën tûúång vïì tiïëp cêån dõch vuå.● Maång lûúái àûúâng böå cuãa Viïåt Nam àaä múã

röång tûâ 96.100 km vaâo nùm 1990 lïn thaânh205.782 km vaâo nùm 20027. Hïå thöëng àûúângquöëc löå tùng tûâ 15.100 km trong àoá 36,6% úãtònh traång töët trong nùm 1997 lïn 17.300 kmtrong àoá 44,8% úã tònh traång töët trong 20028.

● Tiïëp cêån nûúác töët hún tùng tûâ 26% dên söënùm 1993 lïn thaânh 49% nùm 2002. Tiïëp cêån

nhaâ vïå sinh àaåt tiïu chuêín tùng tûâ 10% dên

5

7. Nguöìn: WDI (thaáng 4, 2005) cho caác söë liïåu cuãa nùm 1990; Nghiïn cûáu ngaânh giao thöng Viïåt Nam thaáng 8/2003cho caác söë liïåu nùm 2002.

8. Nguöìn: VITRANSS.9. Nguöìn: Baáo caáo Phaát triïín Viïåt Nam 2004, Ngên haâng Thïë giúái, sûã duång söë liïåu cuãa Töíng Cuåc Thöëng kï. Lûu yá

rùçng caác con söë vïì tiïëp cêån úã Viïåt Nam coá sûå khaác biïåt àaáng kïí, nhû àûúåc nïu trong chûúng noái vïì nûúác vaâ vïå sinh.10. Nguöìn: ITU.11. Nguöìn: EVN.


22/129

söë nùm 1993 lïn thaânh 25% nùm 20029.● Mêåt àöå viïîn thöng (söë àûúâng àiïån thoaåi cöë

àõnh vaâ di àöång trïn 100 dên) tùng tûâ 1,08nùm 1995 lïn thaânh 9,19 nùm 200210.● Têët caã caác khu vûåc thaânh thõ cuãa Viïåt Nam àïìu

àaä àûúåc àiïån khñ hoaá. Coân úã khu vûåc nöngthön thò tyã lïå àiïån khñ hoaá tùng tûâ 51% lïnthaânh 88% söë höå gia àònh trong khoaãng thúâigian tûâ nùm1996 túái nùm 200411.Viïåc àêìu tû nhiïìu cho cú súã haå têìng giuáp caãi

thiïån tiïëp cêån töët hún àûúåc chûáng toã hún nûäa

6

Tiïëp cêån túái nguöìn nûúác àûúåc caãi thiïån(% dên söë) (2002)

Tñnh GDP theo àêìu ngûúâi

Àiïån (% dên söë) (2000)

Tñnh GDP theo àêìu ngûúâi Tñnh GDP theo àêìu ngûúâi

Söë àiïån thoaåi cöë àõnh vaâ di àöång (2003)

Tñnh GDP theo àêìu ngûúâi

Tiïëp cêån túái dõch vuå vïå sinh àûúåc caãi thiïån(2002)

Nguöìn: WDI (2005). GDP trïn àêìu ngûúâi àûúåc thïí hiïån bùçng lö-ga-rñt cuãa so saánh ngang giaá sûác mua, tñnh theo àö-la nùm 2000).

Hònh 1.4: Tiïëp cêån caác dõch vuå cú súã haå têìng

Àiïån nöng thön


23/129

khi so saánh khu vûåc. Mûác àöå tiïëp cêån àiïån nûúáccuãa Viïåt Nam tiïåm cêån saát hún vúái mûác tiïëp cêåncuãa caác nûúác giaâu hún trong khu vûåc. Vïì vïå sinh

vaâ àiïån thoaåi thò mûác tiïëp cêån coân tuåt hêåu so vúáinhûäng nûúác coá mûác tiïëp cêån töët nhêët trong khuvûåc, nhûng khi àiïìu chónh theo mûác thu nhêåpthò Viïåt Nam khaã quan hún so vúái mûác trung

bònh vïì vïå sinh vaâ mûác trung bònh vïì àiïån thoaåi(xem Hònh 1.4).

1.3. Hoaân caãnh thay àöíi

Duâ Viïåt Nam àaä thaânh cöng trong thêåp niïn

vûâa qua vïì viïåc cung cêëp dõch vuå cú súã haå têìng,cêìn thay àöíi caách thûác cung cêëp vaâ quaãn lyá cú súãhaå têìng àïí ûáng phoá vúái nhûäng biïën àöíi quantroång trong nïìn kinh tïë. Quaá trònh àö thõ hoaátùng nhanh seä taåo ra thaách thûác cho quaá trònhlêåp kïë hoaåch. Trong mûúâi nùm túái Viïåt Nam coáleä seä mêët ài nguöìn vöën ûu àaäi, nïn Viïåt Namcêìn tòm nguöìn vöën thay thïë. Mùåc duâ ban àêìu thòthaách thûác chuã yïëu laâ vïì tiïëp cêån — chó àaãm baão

rùçng ngûúâi dên àûúåc cung cêëp caác dõch vuå cú súãhaå têìng — nhûng caâng vïì sau troång têm caângchuyïín sang viïåc àaãm baão dõch vuå àûúåc cung

cêëp coá chêët lûúång phuâ húåp vaâ mûác giaá phaãichùng. Caâng ngaây caâng cêìn àaãm baão baão dûúängthñch àaáng vaâ hiïåu quaã trong vêån haânh àïí giaãmthiïíu chi phñ, cuäng nhû cêìn coá quaãn lyá àiïìu tiïëthiïåu quaã àïí phên böí chi phñ húåp lyá giûäa ngûúâiàoáng thuïë vaâ ngûúâi tiïu duâng hiïån taåi vaâ thïë hïåtûúng lai. Cuöëi cuâng, coá bùçng chûáng cho thêëy

bêët bònh àùèng giûäa caác tónh àang gia tùng, àiïìunaây àoâi hoãi phaãi coá caác caách tiïëp cêån múái àïíàaãm baão sûå phaát triïín cho moåi nhoám dên.

1.3.1. Sùæ p hïët nguöìn vöën vay ûu àaäi

Trong thêåp niïn sùæp túái Viïåt Nam chùæc seä khöngcoân àûúåc tiïëp cêån nguöìn vöën vay coá chi phñ reãnhêët tûâ caác nhaâ taâi trúå, khiïën chi phñ vöën tùngnhiïìu. Viïåc gia tùng chi phñ cuãa caác khoaãn vaynhaâ taâi trúå coá taác àöång quan troång àöëi vúái chiphñ àêìu tû cú súã haå têìng noái chung.

7

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

1,600

1,800

2,000

1994 1996 1998 2000 2002 2004

U S $ m i l l i o n

ODA Töíng NHTG Cú súã haå têìng NHTG

Ghi chuá: ODA laâ töíng höî trúå phaát triïín chñnh thûác vaâ viïån trúå chñnh thûác, Nguöìn: WDI(2005). Töíng WB laâ töíng söë cam kïët cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Cú súã haå têìng WB laâ cam kïëtcuãa Ngên haâng Thïë giúái daânh cho caác dûå aán cú súã haå têìng. Söë liïåu cuãa Ngên haâng Thïë giúáilaâ söë liïåu tñnh theo nùm taâi chñnh, kïët thuác vaâo ngaây 30/6.

Hònh 1.5: Viïån trúå nûúác ngoaâi tñnh theo triïåu USD


24/129

Hònh 1.5 thïí hiïån mûác höî trúå phaát triïínnûúác ngoaâi daânh cho Viïåt Nam tûâ nùm 1994.

Trung bònh ODA chiïëm 4,4% GDP cuãa ViïåtNam. Thúâi kyâ naây, cam kïët cuãa Ngên haângThïë giúái daânh cho Viïåt Nam àaåt trung bònh1,5% GDP, trong àoá 0,77% GDP daânh cho caácdûå aán cú súã haå têìng. Ngoaåi trûâ khoaãn viïån trúåkhöng hoaân laåi trõ giaá $11 triïåu cuãa quyä GEFcho giai àoaån 2002 - 2003 vaâ $75 triïåu tiïìn baãolaänh dûå aán vúái laäi suêët 0,75% trong nùm 2003,têët caã moåi khoaãn vay cuãa Ngên haâng Thïë giúáilaâ vay cuãa IDA, laâ töí chûác cho vay vúái laäi suêët

ûu àaäi.Ngûúäng thu nhêåp quöëc dên trïn àêìu ngûúâiàïí àûúåc vay tûâ IDA laâ $895. Nhûäng nûúác vûúåtqua ngûúäng naây bùæt àêìu möåt thúâi kyâ quaá àöåvaâi nùm trong àoá hoå dêìn mêët ài quyïìn vayvöën vúái laäi suêët ûu àaäi cuãa IDA, vaâ töët nghiïåpsang vay cuãa IBRD. Trong nùm 2003, GDPtrïn àêìu ngûúâi cuãa Viïåt Nam laâ $480. Tronggiai àoaån 1995 - 2003, mûác tùng GDP trïn àêìungûúâi àaåt trung bònh 10,5%, coân mûác tùng

trung bònh trong thúâi gian 5 nùm tñnh túái nùm2003 laâ 6,6%. Giaã sûã GDP trïn àêìu ngûúâi tiïëptuåc tùng trong khoaãng hai mûác trïn vaângûúäng thu nhêåp àïí àûúåc vay vêîn khöng

thay àöíi, Viïåt Nam seä bùæt àêìu quaá trònh töëtnghiïåp trong khoaãng thúâi gian giûäa nùm 2010vaâ nùm 2013.

Viïåc töët nghiïåp laâm tùng giaá trõ hiïån taåi cuãaviïåc thanh toaán caác khoaãn vay múái, duâ noákhöng aãnh hûúãng gò túái viïåc thanh toaán caáckhoaãn vay hiïån taåi. Khoaãn tñn duång IDAthûúâng coá kyâ haån 40 nùm, vúái 10 nùm ên haån,khöng phaãi traã laäi, phñ dõch vuå laâ 0,75% möåtnùm. Khoaãn vay cuãa IBRD coá kyâ haån 25 nùm,

vúái 3 nùm ên haån, laäi suêët hiïån taåi laâ 2,3%, vaâphñ dõch vuå trong böën nùm àêìu laâ 0,85%. Baãng1.2 liïåt kï giaá trõ hiïån taåi cuãa doâng thanh toaántûúng lai àöëi vúái khoaãn vay giaã àõnh trõ giaá $1cuãa IDA hoùåc IBRD. Baãng naây cho thêëy Chñnhphuã Viïåt Nam coá mûác chiïët khêëu 10%, khi vay$100 triïåu cuãa IDA, têët caã moåi khoaãn thanhtoaán maâ Chñnh phuã phaãi traã trong suöët 40 nùmchó coá giaá trõ hiïån taåi laâ $20 triïåu. Nhûng khivay $100 triïåu cuãa IBRD, thò chi phñ àöëi vúái

Chñnh phuã quy vïì giaá trõ hiïån taåi tùng gêëp àöilïn túái $48 triïåu12.Àuã àiïìu kiïån àïí vay IDA khöng chó coá yá

nghôa vïì khña caånh chi phñ khi vay tiïìn cuãaNgên haâng Thïë giúái. Phên loaåi cuãa Ngên haângThïë giúái laâ xuêët phaát àiïím àïí caác töí chûác àaphûúng vaâ song phûúng khaác cên nhùæc chovay ûu àaäi vaâ taái cú cêëu núå. Cho nïn trongvoâng mûúâi nùm túái chi phñ cuãa viïåc vay vöën tûâcaác nhaâ taâi trúå khaác cuäng seä coá nhiïìu khaã nùng

8

12. Coá thïí hiïíu cöng thûác tñnh toaán úã àêy nïëu giaã àõnh cú chïë vay àún giaãn, trong àoá khoaãn göëc (P) cöång laäi suêët(r) àûúåc thanh toaán trong cuâng möåt lêìn sau n nùm. Sûã duång tyã lïå chiïët khêëu cuãa Chñnh phuã (), thò seä tñnh àûúåc giaá trõcuãa viïåc thanh toaán khoaãn vay quy vïì giaá trõ hiïån taåi (PV) úã thúâi àiïím vay bùçng:

PV =P x (1 + r)

n

(1 + δ )n

Nïëu tyã lïå chiïët khêëu cuãa Chñnh phuã cao hún tyã lïå laäi suêët, thò giaá trõ hiïån taåi cuãa tiïìn thanh toaán núå ñt hún so vúáikhoaãn göëc. Tyã lïå chiïët khêëu caâng lúán, thò giaá trõ hiïån taåi cuãa viïåc thanh toaán khoaãn vay caâng nhoã. Lö-gñc naây vêîn khöngthay àöíi trong trûúâng húåp thanh toaân laâm nhiïìu àúåt.

Baãng 1.2:Giaá trõ hiïån taåi cuãa viïåc thanh toaán khoaãn vay trõgiaá $1 cuãa nhoám Ngên haâng Thïë giúái

Ghi chuá: Nhûäng ûúác tñnh naây chó mang tñnh thïí hiïån, dûåatrïn àiïìu kiïån cho vay tiïu chuêín. Caác àiïìu khoaãn vay vúáitûâng nûúác cuå thïí coá thïí khaác so vúái nhûäng àiïìu kiïån àûúåcnïu úã àêy. Caác ûúác tñnh vïì IBRD giaã àõnh mûác laäi suêët cöëàõnh 2,3% vaâ thanh toaán göëc khöng àöíi.

Tyã lïå chiïët khêëu cuãa Chñnh phuã

5% 10% 15%IDA $0,45 $0,20 $0,11IBRD $0,74 $0,48 $0,34


25/129

tùng theo.Cêìn lûu yá rùçng ngay caã vúái khoaãn vay IBRD

thò giaá trõ hiïån taåi cuãa viïåc thanh toaán vêîn thêëphún so vúái giaá trõ hiïån taåi cuãa vöën vay àûúåc

nhêån. Nïëu tiïìn naây àûúåc àêìu tû vaâo caác dûå aántöët, thò rêët nïn vay caâng nhiïìu tiïìn theo nhûängàiïìu khoaãn naây caâng töët. Sau khi töët nghiïåpViïåt Nam chùæc vêîn seä thêëy viïåc vay caâng nhiïìucaâng töët cuãa Nhoám Ngên haâng Thïë giúái laâ hêëpdêîn vïì mùåt taâi chñnh, nhûng luác àoá chi phñ xaähöåi cuãa viïåc thanh toaán núå seä chiïëm tyã lïå caohún trong GDP. Vò leä àoá, Chñnh phuã seä cêìn phaãitaåo thïm nguöìn lûåc taâi chñnh àïí duy trò mûác cú súã haå têìng thûåc tïë.

Àïí co á yá tûúãng sú böå vïì têìm quan troång cuãamûác tùng chi phñ vöën, chuáng ta coá thïí xem xeátChûúng trònh Àêìu tû Cöng (PIP) giai àoaån 1996- 2000. Caác nhaâ taâi trúå àaä cung cêëp 76.090 tyãàöìng (khoaãng 4,8 tyã USD) cho caác dûå aán giaothöng, nùng lûúång, nûúác vaâ vïå sinh trong PIP.Larsen, Phaåm vaâ Rama (2004). Töíng söë àoáchiïëm 72% söë vöën daânh cho caác dûå aán PIP. Nïëutoaân böå söë vöën naây laâ vay theo àiïìu khoaãn IDAvaâ nïëu tyã lïå chiïët khêëu cuãa Chñnh phuã laâ 10%

thò chi phñ ài vay tñnh theo giaá trõ hiïån taåi seä laâ15.218 tyã àöìng; nïëu têët caã vöën vay cuãa caác nhaâtaâi trúå àïìu laâ vay theo àiïìu khoaãn IBRD thò chiphñ seä laâ 36.

co so ha tang - nhung van de lien nganh - wb

Documents