#clt© ¾ƒÓm ›t^ß&¾clt© þk+© iÓÓ` ØÁo&clt© ¾ƒÓm sm¢‹“ “ …
TRANSCRIPT
#cLT© ¾ƒÓM ›T^ß&¾cLT© þK+"© iÓÓ` ØÁo&cLT©
¾ƒÓM SM¢‹“ �“ }Óv^©’�†¨< u›=ƒÄåÁ$
Ÿe¾ ›w^H
SÓu=Á
uHÑ^‹” ›=ƒÄåÁ ¾þK+" eM×” ucLT© S”ÑÉ ¾}LKðuƒ ›Ò×T>
›M�¾U:: eM×” ¾Á²¨< eM×’<” ¾T>Kk¨< ¨Ã u}ðpa›© Vƒ ’¨< ¨Ã K?L
Ñ<Mu}— SØ„ uHÃM c=Áe¨ÓŨ< ’¨<:: cLT© ¾eM×” iÓÓ` ¾T>Å[Óuƒ
¾Çu[ e`¯ƒ vKS•\ U¡”Áƒ ›Ñ^‹” K�`e u`e ÅU Sóce �“
K›=¢•T>Á© Ékƒ SÇ[Õ ÅÓV ›K? ¾TÃvM ’¨<::
Ÿ²=I ¾�`e u`e ÅU Sóce“ ›=¢•T>Á© Ékƒ KS¨<׃ �”‹M ²”É
¾þK+" eM×” uI´w U`Ý“ ucLT© S”ÑÉ �”Ç=²ª¨` ¾T>Áe‹M SÅwK
û`+Á© ¾þK+" ñ¡¡`” Sc[ƒ ÁÅ[Ñ QÑ-S”Óeƒ u1987 Là ìÉq Ÿ²=I
Ñ>²? ËUa u¾›Ueƒ ¯S~ U`Ý−‹ c="H@Æ qÃ�M::
�eŸ›G<” É[e feƒ ›Ñ` ›kõ U`Ý−‹ ¾}"H@Æ u=J”U Ö”"^
ñ¡¡` ¾�¾¨< 1997 u}"H@Ũ< U`Ý Là ’¨<::u²=G< U`Ý ¾�¾¨< ¾þK+"
S’nnƒ“ uÉUî SeÖ~ Là ¾›=ƒÄåÁ I´w Ád¾¨< cò }dƒö Ѹ¨<
û`+ ÃG<” }ö""]−‹ ŸÖulƒ uLà ’u`:: ÃI G<’@� ›=I›ÈÓ” ÁeÅ’ÑÖ¨<“
u²=G<U duÁ ¾SŸLŸÁ“ ¾ìØ� �ÃKA‹” ukØ� Ád}ð ŸM¡ ÁKð ¾�ÃM
�`UÍ KS¨cÆ U¡”Áƒ ¾SJ’<” Á¡M }ö""]−‹U G<’@�¨<” ÁÑ“²u eMƒ
TekSØ“ ›S^` SeÖƒ }e•ª†¨< I´v© �”penc?¨< KUƒ“ K›ÅÒ
�”Ç=ÒKØ U¡”Áƒ J•›M::
U`Ý 97” }ŸƒKA ¾}ðÖ[¨< þK+"© k¨<e uHÑ^‹” cLT© ¾eM×”
iÓÓ` °× ð”� Là ƒMp ¾þK+" ¡`¡`“ M¿’ƒ” ›eŸƒLDM:: uU`ݨ<
TÓeƒ �“ Ÿ²=Á kØKA vK<ƒ ¯S�ƒ ›=I›ÈÓ �¾¨cdž¨< ÁK<ƒ �`UÍ−‹
Ó”v\ uU`Ý eM×” KSMkk ðnŘ’~ ¾K?K¨< SJ’< ¾T>Ád¿ eKJ’<
Ÿ�”ÓÇ=I cLT© þK+"© ƒÓM ¾T>ðÃŨ< ¾KU ¾T>K< �ÃKA‹ }u^¡}ªM::
Ÿ²=I ›Kõ ÁK<ƒ ÅÓV ƒÓK<” �”kØLK” Ÿ›G<” ¨Ç=Á ¾U“"H>Ũ< ƒÓM Ó”
¾ƒØp ƒÓM”U ¾T>ÚU` ÃJ“M �ÁK< ’¨<::
ÃI �”ÇK J• ¾þK+" û`+−‹” Se`}¨< uU`Ý S¨ÇÅ`” ÚUa
QÑ-S”Óe~ Á[ÒÑ׆¨<” G<K<U ÈV¡^c=Á© Sw„‹” uSÖkU u›=ƒÄåÁ
�¾}×uu ÁK¨<” þK+"© UIÇ` TeóƒU ¾þK+" eM×” iÓÓ` TU׃U
ÉLM wK¨< ¾T>ÁU’<“ u²=G< Sc[ƒ ¾T>”kdkc< ¨Ñ•‹ ›K<::
1
cLT© ¾þK+" ƒÓM uHÑ^‹” w²<U ÁMÇu[ uSJ’< u²=G< Se¡ ÖKp
ÁK �¨kƒ“ MUÉ ¾KU:: ŸU`Ý 97 ¾U”T[¨< w²< ÖnT> MUÉ �”ÅT>•`
u=�S”U ŸU`Ý 97 MUÉ w‰ }’e„ u›=ƒÄåÁ ucLT© S”ÑÉ ¾þK+"
iÓÓ` ¾TU׃ °ÉM ›wp„K�M KTKƒ ›Ã‰MU::
uHÑ^‹” ÑKM}— K=vK< ¾T>‹K< S”Óe�© }sTƒ ¾K<U:: uû`+
þK+"“ S<Á© uJ’¨< ¾c=y=M c[y=e“ ¾SKÄ Kvi e^ SHŸM K=•` ¾T>Ñv¨<
É”u` ŸSØó~ vhÑ` �”Ç=•`U ›=I›ÈÓ ¾T>ðMÓ ›ÃSeMU:: ÃI �¨<’�
›=I›ÈÓ” ucLT© S”ÑÉ ŸeM×’< KTe¨ÑÉ ¾T>’Åð¨< eƒ^‚Í=“ eMƒ
ÃI”” ÁÑ“²u �”Ç=J” ÓÉ ÃLM �”Í= ŸcLT© S”ÑÉ S¨×ƒ” ÓÉ ›ÃMU::
¾²=I îG<õ ›p^u= �U’ƒ ÃI”’< ’¨<:: ¾²=I îOõ ›LTU u›=ƒÄåÁ cLT©
þK+"© ƒÓM” KeŸ?ƒ KTwnƒ ÉM ²”É SÇce ÁKv†¨<” �du=−‹
KTSMŸƒ ’¨<::
1. ¯LT፣ eƒ^‚Í=“ eMƒ
¾þK+" ›LT ¾T>vK¨< uþK+" ƒÓK< }ª“à ¾J’<ƒ �ÃKA‹ I´w
ŸS[Ö”“ KeM×” Ÿun” }Óv^© �“Å`ѪK” ¾T>K<ƒ” ýaÓ^U“ þK=c=
kUa ¾Á² KI´u< ¾k[uKƒ”“ ¾}ÑvKƒ” nM ¾Á² ¾›sV‹“ �U’„‹” ´`´`
’¨<::
¾þK+" eƒ^‚Í= ›LT¨< Ò` �”ȃ �”ÅT>Å[e ¾T>ÁdÓ ¾T>SMe
¾ƒÓK< Te}` ýL” ’¨<::ƒÓK< Ÿ}’duƒ ¨pƒ ËUa ¾ƒÓK< ›LT−‹
}d¡}ªM �eŸT>vK<uƒ Ñ>²? É[e vK¨< ¾�]¡ U°^õ ¨<eØ፣ KƒÓK< eŸ?ƒ
›eðLÑ> ¾J’<ƒ �ÃKA‹ upÅU }Ÿ}M ¨Ø„L†¨ ¾T>K¿uƒ፣ uÖpLL ¾ƒÓK<
U°^õ ¨<eØ ¾�’²=I �ÃKA‹ Ó”v� �”ȃ �”T>Ÿ“¨” ¾T>SKeuƒ፣ uƒÓK<
¨d˜ ¨pƒ ¾’²=I HÃKA‹ ›eLKõ“ eU]ƒ U” �”ÅT>SeM ¾T>SMe ýL”
’¨< eƒ^}Í= TKƒ::
¾þK+" eMƒ ¾ƒÓK<” �Up �ÃK‹ ¨Å ƒÓK< �”Ç=kLkK<
¾T>Áe‹L†¨<” Ÿ¨p~ G<’@� Ò` ¾T>eTT ¾ƒÓM SM¡” �“ ¾›Å[Í˃
SM¡” �¾k¾c ƒÓK<” �”Ç=kLkK<“ }Úvß ¾ƒÓK< �ÃM ¨Å SJ”
¾T>ÁgÒÓ^†¨< ¾eƒ^‚Í=¨< TeðìT>Á ²È−‹” ¾Á² kS` ’¨<:: u›”É
eƒ^‚Í="© ¾ƒÓM U°^õ ¨<eØ u`"� ”›<e U°^ö‹ K=•\ ËLK< ¾þK+"
eM„‹ K”›<e” U°^ö‹ TdŸ=Á ¾T>S[Ö< ¾ƒÓM“ ¾›Å[Í˃ SM¢‹
“†¨<::u›”É ”›<e U°^õU dÃk` Ÿ›”É uLà eM„‹” up”σ ¾SÖkU
G<’@� eKT>•` ›w³—¨< Ñ>²? eKeM„‹ kS` �”Í= eK›”É eMƒ w‰
2
›Ã’Ñ`U::eM„‹ Ÿeƒ^}Í= ¾T>KÁ†¨< ¾ƒÓM“ ¾›Å[Í˃ SM¡ Ñ<ÇÄ‹
SJ“†¨<፣በስትራተጂክ ምEራፉ Eንደሁኔታው ጥቅም ላይ ሊውሉ ወይ ከAገልግሎት
ሊወጡ መቻላቸው፣ ሲሆን ስትራተጂ ግን የማይቀየር መሆኑ ነው፡፡ ›”Ç”É ¾ƒÓM
SM¢‹“ ›Å[ÍË„‹ ueƒ^}Í=¡ S°^ñ uÖpLL u}Ÿ��à ØpU Là K=¬K<
ËLK<፣ ¨Ã ¨× Ñv �ÁK< ØpU Là K=¨<K< ËLK<፣ ÃI Ó” vI`Á†¨<”
¾T>¨e” ›ÃJ”U::
u›LT ueƒ^‚Í=“ ueM„‹ SHŸM ÁK¨< Ó”–<’ƒ ¾}ª[É
’¨<::eƒ^‚Í=” KS”Åõ ¾ƒÓK< ›LT �”ÅÓu›ƒ“ S’h èeÇM' eM„‹”
KSU[Ø �“ KSkS`U ›LT¨<“ eƒ^‚Í=¨< �”ÅÓu›ƒ ècÇK<:: ›”É”
¾}S[Ö ¾ƒÓM ›LT KTd"ƒ uS”ÑÉ Là ¾}Ñ–” eƒ^‚Í= ›”e„ }Óv^©
›Å`ÒKG< u=K< ¨<Ö?~ ›LT¨< ²”É LÁÅ`e ËLM:: eM„‡ �“ eƒ^‚Í=¨<
�”Ų=G< K¾pM ŸJ’< w²< }Kõ„U ¾�cu¨< ¨<Ö?ƒ Là LÃÅ`e ËLM::
Ÿ¾ƒU õܨ< Æo~” ›Uܨ< ¾T>M S`I ›Ãc^U::
uƒØp ƒÓM“ ucLT© ƒÓM ›T^à‹ SHŸM uHÑ^‹” þK+Ÿ™‹
²<`Á }’e„ ÁK¨< ¡`¡` ueM„‹ ²<`Á ÁK ¡`¡` SJ’< SÑ”²w ÁeðMÒM::
Ÿc< uòƒ SÖ¾p“ SMe TÓ–ƒ ÁKv†¨< ¾þK+" ƒÓK< ýaÓ^U“
þK=c=−‹ �“ ¾ƒÓK< ›ÖnLà eƒ^‚Í= “†¨<:: K�’²=I SMe }Ãμ ¨Å
eM„‹ u=Ñv uƒØp ƒÓM“ ucLT© ¾ƒÓM eM„‹ ²<]Á ÁK¨<” ¾Ndw M¿’ƒ
pØ vK¨< SMŸ< K=Ÿ^Ÿ\uƒ“ K=¨Á¿uƒ Áe‹LM:: ÃI”” dÁÅ`Ñ< uòƒ ueMƒ
S[× ²<]Á SŸ^Ÿ`“ M¿’ƒ T¨Ï p`”Ýñ” ŸÓ”Æ TekÅU ÃJ“M::
2. ÉM c=vM
¾ƒÓM SMŸ< ¾ƒØpU ÃG<” cLT© uG<Kƒ }k“n˜ ¨Ñ•‹ SHŸM
uT>Å[Ѩ< ƒÓM ¨<eØ ›”Å—¨< ¨Ñ” ›g’ð K?L—¨< }g’ð K=vM ¾T>‰K¨<
}g“ò¨< ¾›g“ò¨<” õLÑAƒ ŸTeðìU ¨<Ü ÁK<ƒ K?KA‹ ›T^à‹ G<K< ´Ó
c=J’<uƒ' ¾T>k[¨< w†—¨<“ ¾}hK¨< ›T^ß ¾›g“ò¨<” õLÑAƒ SkuM“
SðìU J• c=ÁÑ–¨<' u²=G<U Sc[ƒ ¾›g“ò¨<” õLÑAƒ TeðìS<” c=kuM
’¨<(1)::
}g“ò¨< i”ð~” }kwKA ¾›g“ò¨<” õLÑAƒ ŸTeðìU ¨<Ü K?L
TUKÝ ›K˜ wKA "S’ ›Ñ–G< ÁK¨<” ›T^ß dÃðƒi i”ð~” LÃkuM
ËLM:: ›Ç=c< ›T^ß Ÿ}d"KƒU ¾›g“ò¨<” ÉM ŸSg^[õ ›Mö
..........
1. Jonathan Schell, The Unconquerable World P17-18
3
uÖpLL¨<U S“ K=ÁÅ`Ѩ< ËLM:: }k“n˜ ¨Ñ•‹ eƒ^‚Í= c=kÃc< K?L¨<
¨Ñ” u=g’õU �”"D i”ð~ �”ÇÃkuM U¡”Áƒ K=J’< ¾T>‹K< U” ›T^ß
TUKÝ S”ÑÊ‹ K=•[¨< ËLM wKA Tcw“ K²=G<U ›ekÉV TkÉ“
S²Ò˃ Õ`v†ªM::
}g“ò¨< ¨Ñ” ¾›g“ò¨<” õLÑAƒ TeðìS<” c=kuM K?L TUKÝ
›T^ß S”ÑÉ eKK?K¨< w‰ dÃJ” ¾}hK¨< ›T^ß ÃI SJ’<”U T¾ƒ“
SÑ”²w Õ`u�M:: Ãw³U Ã’e }g“ò¨< ÃuMØ ¾T>ÖkS¨< ¾›g“ò¨<”
õLÑAƒ ŸðìS w‰ SJ’<” T¾ƒ S‰M Õ`u�M:: }g“ò’~” KSkuK< �“
KðnŘ’~ u›g“ò¨< uŸ<M ªÒ ¾TÃcÖ¨< ŸJ’ }g“ò¨< ¨Å ›Øõ„
SØóƒ ›p×Ý K=Ñó ËLM:: eKJ’U }k“n˜ ¨Ñ•‹ ¾ƒÓM eƒ^‚Í=
c=kÃc< K?KA‹ ›T^à‹” ŸS´Òƒ vhÑ` K}g“ò¨< ¨Ñ” i”ðƒ” uìÒ
SkuM w†—ª“ ¾}hK‹ª ›T^ß �”ɃJ” ›É`Ѩ< K=kÃc<ªƒ ÃÑvM::
G<K<U ¾›=ƒÄåÁ }ö""] û`+−‹ õLÑA�‹” ¾þK+" eM×” u’í
¾I´w U`Ý w‰ ¾T>Á´uƒ G<’@� uHÑ^‹” �”Ç=•`' ÃI }sT© SM¡ Ãμ
uTÃkKue SÅLÅM qV T¾ƒ ’¨< ÃLK<:: ›=I›ÈÓ ÃI”” �kuLKG< u²=G<U
’¨< ueM×” Là ÁKG<ƒ u=MU }ö""]−‡ Ó” ›=I›ÈÓ ¾I´u<” ¨<d’@“ U`Ý
›ÃkuMU' ¾I´u< ¨<d’@ ŸeM×” ¾T>Á¨`Ũ< SJ’< ŸÑS} ¨<Ö?~” u�ÃM
SkMue É[e �”ÅT>H@É U`Ý 97 Là u}Óv` ›dÃ…M'¨Åòƒ uT>•\
U`Ý−‹ ÃI G<’� �”ÇÃÅÑUU J” wKA þK+"© UIÇ\” K’í ¨<ÉÉ`“ ’í
¾I´w ¨<d’@ �”ÅTÃS‹ �ÁÅ[Ѩ< ’¨< ÃLK<::
›G<” vK¨< ¾HÑ^‹” G<’@� ª“ S’ÒÑ]Á J• ÁK¨< Ñ<ÇÃU �¨<’ƒ
›=I›ÈÓ” ucLT© ƒÓM ŸeM×” T¨[É Ã‰LM ¨Ã; ¾T>K¨< ØÁo ’¨<::
ÉLM ›Ã‰MU wKA KSSKe �e"G<” É[e u}Å[Ñ<ƒ U`Ý−‹ ›=I›ÈÓ
¾I´u<” ¨<d’@ ŸSkuM ¨<Ü ÁK<ƒ K?KA‹ S”ÑÊ‹ ´Ó ¾T>J’<uƒ G<’@�
}ðØauƒ Á¨<nM ¨Ã; ¨Åòƒe ÃI”” TÉ[Ó Ã‰LM ¨Ã; ¾T>K¨<” Ñ<ÇÃ
SS`S`“ u›ØÒu= SSKe Õ`u�M::
3. ¾}d" iÓÓ` �”Ç=S×
¾}d" ¾þK+" iÓÓ` �”ȃ ÃS×M ¾T>K¨<” SSKe ¾T>‰K¨<
�”ž HÑ\ }Úvß G<’@� ’¨<:: ›=ƒÄåÁ ¨<eØ ÁK¨< G<’@� �”"D”e
Ÿ›T@]"“ Ÿ›¨<aû Ãp`“ uu`"� ¾›õ]n HÑ^ƒ ²”É "K¨< G<’@�U
ÃKÁM:: uHÑ^‹” ¾}d" iÓÓ` ÃS× ²”É ›=ƒÄåÁ ¨<eØ LK¨< ƒÓÇaƒ
¾T>SØ” SMe Ãμ SU׃ ÓÉ ÃLM::
4
›=I›ÈÓ ÑKM}— Ç™‹፣ KG<K<U �Ÿ<M“ ÓMî ¾J’ ¾Úª� IÓÒƒ �“ G<K<U
¨Ñ•‹ ¾T>¨ÇÅ\uƒ ¾}e}"ŸK ¾Úª� T@Ç vKuƒ G<’@� ŸK?KA‹ }ö""]−‹
Ò` }ݨ„ ›g“ò J• ª”ݨ<” u=¨eÉ ¾wn~ ªÒ“ ¨<Ö?ƒ ’¨<“
}g“ò¨<U u=J” uìÒ“ Úª uJ’ e`¯ƒ K=kuK¨< ¾T>Ñv ÃJ“M:: ÃI dÃJ”
k`„ ›=I›ÈÓ uI´w U`Ý }g”ö �ÁK ¨<Ö?~” ›MkuMU u=M ¨Ã
KSkMue ¾T>V¡`uƒ G<’@� u=ðÖ` Ó” ¾I´u<” ¨<d’@ ŸSkuM ¨<Ü ÁK<ƒ
K?KA‹ S”ÑÊ‹ ´Ó ¾T>J’<uƒ G<’@� SõÖ` ÃÑvM:: ÃI” KTd"ƒ ¾T>‰K¨<
ÅÓV ¾T>Ÿ}K<ƒ G<’@�−‹ c=TEK< ’¨<::
G. ¾›=ƒÄåÁ I´w K›=I›ÈÓ ÉÒõ S”ðÓ Ã•`u�M:: ¾›=I›ÈÓ ÉÒõ
Ÿ¾ƒ™‡ ¾Qw[}cw ¡õKA‹ �”ÅT>S’ß Ÿ’U¡”Á~ S`Ua �’c<”
�”ȃ Ÿ›=I›ÈÓ S”Öp ÉLM; S”Öp "M}‰Ke ÑKM}— �”Ç=J’<
KTÉ[Ó �”ȃ ÉLM; ¾T>K<ƒ” SSKe ÁeðMÒM:: ÃIU }Å`Ô
›=I›ÈÓ ÅÒò−‹ Õ\�M �’²=IU u=J’< Ó” �ÏÓ ›’e}—“ Å"T
�”Ç=J’< TÉ[Ó �”ȃ ÉLM; wKA SSKe ÁeðMÒM::
K. K›=ƒÄåÁ I´w Ÿ›=I›ÈÓ ¾}hK ›T^ß SÑ–ƒ“ Sp[w Õ`u�M::
›T^ß c=vM ¾I´x‹ª“ ¾²?Ô‹ª” ØpV‹ ¾T>ÁeÖwp“ eÒ�†¨<”
¾T>k`õ T>³“© ýaÓ^U Ãμ SÑ–ƒ“ Sp[w TKƒ ’¨<:: �’²=I”
�ÃKA‹ ŸÝõ �eŸ Ýõ ¾T>Áe}vw` u²=G<U ¾}’Åð¨<” ýaÓ^U“
þK=c= Ç` ¾T>ÁÅ`e udM eƒ^‚Í=“ eMƒ Ãμ SÑ–ƒ TKƒ ’¨<::
KƒÓÇa~ ÃSØ“M wKA I´w ¾T>}TS”uƒ ›=I›ÈÓ ²”É "K¨<
¾}hK ›S^` Ãμ SÑ–ƒ“ Sp[w TKƒU ’¨<::
N. ¾›=ƒÄåÁ I´w K²=I—¨< ›T^ß J• Kk[uKƒ �ÃM ÃG<”�“ ÉÒõ
SeÖ~” u}í^]¨< ÅÓV K›=I›ÈÓ ÃG<”�¨<”“ ÉÒñ” S”ðÑ<”
uÓMî“ uTÁhT SMŸ< u’í ¾I´u< U`Ý S[ÒÑØ ›Kuƒ::
�”ž HÑ\ }Úvß G<’@� eóƒ“ ØMk�†¨< ÃKÁà �”Í=
uT”—¨<U ÈV¡^c= ›K uT>vMuƒ HÑ` T”—¨<U }ö""] �ÃM
KeM×” Ãun ²”É ŸLà ¾}Ökc<ƒ feƒ G<’@�−‹” TTELƒ“ Td"ƒ
Õ`u�M:: ¨Å HÑ^‹” G<’@� c=S× Ó” ›=I›ÈÓ ÃG<”� ƒ’õÑAƒU
eM×” ›MKpU ÃLM }wKA ÃÑS�M“ ¾I´u< ÃG<”� LÑ–¨< �ÃM
eM×” ŸTe[Ÿw ¨<Ü K?L ›T^ß �”ÇÕ[¨< KTÉ[Ó ¾T>Ÿ}K<ƒ”
G<’@�−‹”U u}ÚT] TTELƒ” ÓÉ ÃLM::
5
S. S^Û I´w ¾U`Ý "`Æ” ¢[Ð ¨<eØ ›eÑw„ ¾T>u}” K¨<Ö?~
Å”� ¾K?K¨< SJ” ¾KƒU:: S^Û I´w "`Æ” ¾î’< õLÑA~“ �U’~
SÑKÝ ›Å`Ô K=Á¾¨< ¨ÅT>‹Muƒ ¾”nƒ Å[Í �”Ç=S× TÉ[Ó
ÃÖÃnM:: ¨Å²=I—¨< ¾”nƒ Å[Í ¾S× I´w KU`ݨ< ¨<Ö?ƒ
ÃÚ’nM ÉUì<” ŸcÖ u%ELU ¨<Ö?~” uÑ<Ñ<ƒ ÃÖwnM:: Ÿ²=I ›MöU
›=I›ÈÓ ¾I´u<” ¨<d’@ ›LŸw`U u=M I´u<U uuŸ<K< ÃG<”� u’ðѨ<
û`+ ›MѳU KTKƒ' �Uu=�¨<” uQÑ-S”Óe~ u}[ÒÑÖ<Kƒ cLT©
I´v© �`UÍ−‹ G<K< KSÓKî ÃI”” k×Ã’ƒ“ ó� uTÃcØ SMŸ<
KSkÖM uT>Ñv ¾}²ÒË“ ¾}Å^Ë SJ” Õ`u�M::
c. QÑ-S”Óe~ SKÄ Kvg< �“ c=y=M c`y=c< uû`+−‹ SHŸM KeM×”
ŸT>Å[Ѩ< ¾þK+" ñ¡¡` ÑKM}— SJ” �”ÇKv†¨<“ uS”Óe�©
}sTƒ“ uѸ û`+ SHŸM ÁK¨< É”u` ÓMî SJ” �”ÇKuƒ
u=Å’ÓÓU u›Ñ^‹” ÁK¨< }Úvß G<’@� c=�à Ӕ ›=I›ÈÓ
uS”Óeƒ“ uû`+ SHŸM K=•` ¾T>Ñv¨< É”u` ›Øõ„�M'
�”Ç=•`U ¾T>ðMÓ ›ÃSeMU::
›=I›ÈÓ uI´w ¨<d’@ Là vSìuƒ Ó” ÅÓV u}Å^Ë ¾I´w
�Uu=� u}Á²uƒ G<’@� ÁÅ`ÒM }wKA ¾T>ÑS}¨< ¾SŸLŸÁ“ ¾ìØ�
�ÃKA‹” SÖkU ’¨<::
u›”É uŸ<M uQÑ S”Óe~ Sc[ƒ ¾cÖG<ƒ” ¨<d’@ ßu`M˜
¾T>M I´w uK?L uŸ<M ÅÓV eM×” ›Le[¡wU vK û`+ SHŸM
Ÿõ}— õØÝ u}ðÖ[uƒ G<’@� ¾SŸLŸÁ �“ ¾ìØ� �ÃKA‹ uÁ”e
ÑKM}— ›sU �”Ç=ò<“ ¾Ñ¸¨< û`+ ¨Ñ” ŸSJ” �”Ç=qÖu<
¾T>ÁÅ`Ó G<’@� SðÖ` Õ`u�M::
[. u›g“ò¨< ¨Ñ” uŸ<M K›=I›ÈÓ ›S^`' ›vLƒ“ ÅÒò−‹ ¾eMÖ<”
}g“ò ¡w` KSeÖƒ ´ÓÌ’ƒ S•\” ¾T>Ád¿ þK=c=−‹ K=•\ƒ
ÃÑvM:: �’²=I”U p”’ƒ“ }›T’>’ƒ vK¨< SMŸ< Ãó© T[ÒÑÝ
K=cØv†¨< ÃÑvM::
u. ›KTkñ TQu[cw K’í U`Ý S•`“ K}Ñ–¨< ¨<Ö?ƒ SŸu` S<K<
ÉÒõ �”Ç=cØ Te‰M ÁeðMÒM:: ÃI �”Ç=J” KU`ݨ< uT>Å[Ѩ<
pÉS ´Óσ um ¡ƒƒM �”Ç=•[¨<' uU`ݨ< ¨pƒ ueóƒ �”Ç=�²w
¾T>Áe‹K¨< G<’@� �”Ç=•`' ›=I›ÈÓ uTÁhT G<’@� ÃG<”� ›Ø„
›ÁK u�ÃM KSkÖM uT>ðMÑuƒ G<’@� ÅÓV ›sS<” uÃó ¾T>ÑMîuƒ
6
G<’@� �”Ç=•` Se^ƒ ÁeðMÒM:: Ÿ²=IU ›Mö ¾I´u<” ¨<d’@ ŸSkuM
¨<Ü ÁK<ƒ K?KA‹ ›T^à‹ G<K< ¾cLU“ ¾S[ÒÒƒ Ö”q‹
SJ“†¨<” uS_ƒ Là "K<¨< G<’@� SÑ”²w Õ`u�M::
�’²=I u›=ƒÄåÁ cLT© ¾eM×” iÓÓ` ýaË¡ƒ eŸ?ƒ ¨ÃU ¡iðƒ
¾T>¨c’< ¾›LT“ ¾eƒ^‚Í= ØÁo−‹ “†¨<: �’²=I ›ØÒu= uJ’ Å[Í SMe
}Ñ–L†¨< TKƒ uK?L SMŸ< uHÑ^‹” KÈV¡^c= ¾T>Å[Ѩ< ƒÓM
¾T>SØ’¨< eƒ^‚Í="© ›S^` ›Ñ– TKƒU ’¨<::
�e"G<” É[e u²=I‹ ›Ñ` KþK+"© eM×” u}Å[Ñ<ƒ cLT© ñ¡¡a‹
K�’²=I ØÁo−‹ um ULi Ãμ ¾Ñv }ö""] É`σ ¨Å ØU[ƒ ›M’u[U::
K�’²=I }ÓÇ[„‹ um SMe cÜ vMk[uuƒ G<’@� ›=I›ÈÓ” ŸeM×”
Te¨ÑÉ ›Ã‰MU' �c<U �Uu= �”ÇK ÃkØLM:: ÃI”” ýaË¡ƒ KTd"ƒ um
Ø[ƒ }Å`Ô ¾TÃc^ SJ’< vM}[ÒÑÖuƒ G<’@� ¾ƒØp ƒÓM ›T^ß
Tk”k” u=Á”e ¨p~ ›ÃÅKU:: SËS]Á ‹Óa‡” }slV ÃI”” ¾u?ƒ e^
Se^ƒ ÃÑvM::
ÃI”” SŸ^Ÿ]Á KTd¾ƒ ’Øx‡” ÃuMØ ´`´` ›É`Ô T¾ƒ ÁeðMÒM::
3.1 ¾›=I›ÈÓ ŸI´w S’ÖM
›=I›ÈÓ ›K˜ ÃM ¾’u[¨< ¾I´w ÉÒõ U” ÁIM }x`u<a �”Åq¾ U`Ý
97 ÓMî ›¨Ø„�M:: u›=I›ÈÓ Là ÁK¨< ¾I´w lד p_� U” ÁIM ƒMp
�”ÅJ’ uŸ}V‹ "Ñ–¨< Å"T ¾S^ß ÉÒõ KSÑ”²w ÉLM:: �”Å Ÿ}V‡
ÅUq vÃ’uwU uÑÖ`U ›K c=vM ¾’u[¨< ¾›`f ›Å\ S<K< ÉÒõ U” ÁIM
�”Å}x[x[ }ö""] É`Ï„‹ uI´w }¨"Ä‹ U¡` u?ƒ "Ñ–<ª†¨< ¨”ua‹
¾T>�à ’¨<::
ÃIU J• ›=I›ÈÓ ÅÒò ¾K¨<U' ¾I´w ÉÒñ” }’ØsM TKƒ ›Ã‰MU::
ueM×” Là Kw²< Ñ>²? �“ ÁKŸM"à ¾ðKѨ<” c=Å’ÓÓ“ c=ðîU ¾q¾ û`+
’¨<:: u�’²=I ueM×” uqv†¨< ¯S�ƒ ¾S”Óeƒ }sTƒ” u^c< SM¡“
Ÿ^c< �U’ƒ ›"DÁ KT>ssU ‹KA›M:: uv˃' upØ` uc^}— ›e}ÇÅ`
¾S¨c” eM×” ÁK¨< û`+ uSJ’<' uS_ƒ uwÉ` u›=”yeƒS”ƒ �“ ¾e^
ðnÉ SeÖƒ �“ uK?KA‹ ›=¢•T>Á© ›ÑMÓKA„‹ °ÅL Là ¨d’@ cÜ’ƒ u�c<
�Ï ÁK uSJ’< �’²=I” �”Å ƒMp ÉÒõ TeÑ— Sd]Á−‹ �¾}ÖkSv†¨<
ÃÑ—M:: ÉÒõ K=cØ ÁMðKѨ<U u=J” u�’²I ›ÑMÓKA„‹ uŸ<M K=Å`euƒ
7
¾T>‹K¨<” l”Ö× eKT>ÁcÒ¨< uþK+" ñ¡¡\ ¾Ç` }SM"‹ �”Ç=J”
ÃÑÅÇM::
›=I›ÈÓ ¾wH@` ØÁo u›=ƒÄåÁ ƒMp ¾þK+" eõ^“ �¨<p“ �”Ç=•[¨<
ƒMp ›e}ªî* ›É`ÕM:: ÃI”” ØÁo Ÿ›ÖnLà ¾²?Ô‹ cw›©“ ÈV¡^c=Á©
Sw„‹ ’ØKA SõƒH@ KSeÖƒ �¾}Ÿ}K¨< vK¨< ¾}dd} þK=c= U¡”Áƒ
›G<”U ØÁo¨< SõƒH@ vÁјU u²=I ØÁo ²<]Á u¨cdž¨< ›sV‹ U¡”Áƒ
kLM ÁMJ’ ÉÒõ ›Ó˜„u�M:: u›”Ç”É }ö""] û`+−‹ uŸ<M u²=I Ñ<ÇÃ
Là u’u[¨< ÓMî ÁMJ’ ›sU �“ ›Mö ›Mö Ã�¿ ¾’u\ƒ ÓMî ¾ØL‰
pekd−‹ kLM uTÃvK< ¾HÑ^‹” wH@` wH@[cx‹ LÃ eÒƒ SõÖ\
›Mk[U::›=I›ÈÓ ÃI”” ¾}ö""]−‡” É¡Sƒ �“ �c< ¾ðÖ[¨<” ¨<¶”w`“
eÒƒ uT^Ñw K^c< ÉÒõ TÖ“Ÿ]Á }ÖpVu�M::
U`Ý 97 uðÖ[¨< ¨<¶”w`“ ›ð“ U¡”Áƒ uHÑ]~ ÁK¨< G<’@� ›ÇÇ=e
¡e}„‹” �Ád¾ ’¨<:: u}ö""]−‹ cð` SÇŸU“ SŸóðM }Ÿe…M:: U”U
�”"D u›¨”� K=�¿ ¾T>‹K< ¾SeŸ”“ ¾SwcM G<’@�−‹ wp wp ¾TK�†¨<
G<’@� u=�ÃU ¾SÇŸS< G<’@� ¾ÑAL ’¨<:: u²=I U¡”Áƒ I´u<U ¾Sk´k´“
u}ö""]−‹ Là ¾’u[¨< �U’ƒ ¾Sk’e G<’@� Ã�ÁM:: ›=I›ÈÓ uuŸ<K<
ŸU`Ý 97 TÓeƒ uQw[}cu< LÃ ¾×K¨<” ¾SÅ“ÑØ“ ¾õ`Hƒ G<’@�
�”Ç=k[õ ¾T>ÁÅ`Ó �`UÍ ŸS¨eÉ ÃMp �”Ç=kØM ¾T>ÁÅ`Ñ< QÑA‹”
SÅ”ÑÓ ’¨< Ãμ ÁK¨<:: ¾}ðÖ[¨<” ¾}ö""]−‹ SÇŸU“ uQw[}cu<
ÁK¨<” ¾õ`Hƒ Évw uSÖkU ÅÒò−‡” ¾Tw³ƒ“ Sªp\” u?}cw É[e
�”Ç=²Mp �ÁÅ[Ñ ’¨< (1)::
¾›=I›ÈÓ ÅÒò w²< LÃJ” ËLM፣ሆኖም Ó” ¾›”É S”Óeƒ” S<K<
uS<K< ulØØ\ e` ÁÅ[Ñ Ñ¸ û`+ }ÅÒò SJ’< K=Ö?” ÃÑvªM:: ›w³—¨<
I´w uõ`Hƒ ´U�” uS[Öuƒ' ›KG<L‹G< ¾T>M“ ¯Ã’<” ¾T>VLKƒ Ö”"^
›T^ß vMk[uuƒ G<’@� T@Ǩ< G<K< K›=I›ÈÓ c=}¨< Á ¾›=I›ÈÓ ›’e}—
ÅÒò Ñ´ö K=�à ¾T>‹Muƒ G<’@�U K=ðØ` ËLM::
T”—¨<U ›=I›ÈÓ” ¾T>ö"Ÿ` É`σ ÃI”” �¨<’� ¾}Ñ’²u eƒ^‚Í=
S”Åõ ÃÖupu�M ¾›=I›ÈÓ ÅÒò ›’e}— ’¨< w²<�’<” ŸÁ´Ÿ< �c< ¾ƒU
›ÃÅ`eU TKƒ eI}ƒ ’¨<:: Ÿ›=I›ÈÓ K=’Öp ¾T>‹K¨<” ÅÒò KS”Öp
¾T>Áe‹M' ÑKM}— TÉ[Ó ¾T>‰K¨<” ÅÓV ØÑ<” ¾T>Áeô þK=c= ’Éö
.................
1. ህዳር11/2000 የሕ.ወ.ሓ.ት. ፅ.ቤት ለAባላቱ ያሰራጨው መመርያ
8
ØÑ<” �”Ç=ô uTÉ[Ó SÚ[h Là Ÿ›=I›ÈÓ Ò` }KØö ¾T>²Mk¨<”
�ÏÓ ›’e}—“ Å"T �”Ç=J” ¾T>ÁÅ`Ó eƒ^‚Í= ’¨< S”Åõ ÁKuƒ::
3.2 ›T^ß ¾SÑ–~ Ñ<ÇÃ
›=I›ÈÓ ueM×” uq¾v†¨< ¯S�ƒ ›T^à‡” ÃV¡`“ K¨<Ø ÁS×
²”É ¾›=ƒÄåÁ I´w cò °ÉM cØ„�M' �Óf�MU:: É`Ï~ Ó” �ÉK<”
›M}ÖkSuƒU:: u›G<’< ¨pƒ ¾›=ƒÄåÁ I´w u›=I›ÈÓ K¨<Ø ÃS×M
¾T>M }eó¨< }TE×DM TKƒ ÉLM::
¾›=ƒÄåÁ I´w K¨<Ø SðKÑ<” U`Ý 97 Là uÓMî ›dÃ…M:: ›=I›ÈÓ“
›Òa‡ °ÉT@ ÖÑw Sªp`“ MUÉ' Ѹ û`+ SJ” ¾T>ÁeјL†¨<” ØpU
ò¨< Ÿ[»U Ñ>²? ´Óσ u%EL uÑu<uƒ 97 U`Ý Là U” ÁIM �”Å}”ÑÇÑÆ
uT>Ñv ›Ã}¨<�M::
ÃIU J• Á’@ ¾�¾¨< ¾}ö""]−‹ Scvcw Ÿ²=Á uòƒ Ÿ’u[¨< Scvcw
Ò` c=’íì` ¾}hK u=J”U ›=I›ÈÓ”“ ›Òa‡” uU`Ý ŸeM×” T¨<[É
ŸT>K¨< Ów ›”í` c=�à Ӕ um �”ÇMJ’ U`Ý 97 ^c< uÓMî ›dÃ…M::
Óu<” KTd"ƒ 97 Ÿ�¾¨< ¾uKÖ ØMkƒ“ eóƒ ÁK¨< ƒww` SõÖ`
ÃÖupv†ªM::
¾Çu\“ Ÿû`+−‹ þK+" ÑKM}— ¾J’< S”Óe�© }sTƒ vK<v†¨<
›Ñ^ƒ MM ¾J’ Qw[ƒ ÃμU ueM×” Là ÁK û`+” ŸeM×” Te¨ÑÉ
ÉLM' uU`ݨ< eŸ?ƒ Ÿ}Ñ– u%EL kÅU wK¨< �Mvƒ ÁLÑ–<ƒ Ñ<ÇÄ‹
�Mvƒ ÁÑ–< ²”É lß wKA KS¨Á¾ƒ“ KSÅ^Å` ó� Ãј ÃJ“M::
Ÿ›Ñ^‹” ¾}sV‹ G<’@�“ "K‹uƒ ›"vu=Á© G<’@� ›”í` c=�à K�— ›Ñ`
¾}hK¨< ›"H@É ›I›ÈÓ” "c¨ÑÆ u%EL uT>ssS¨< S”Óeƒ �“ uT>Ÿ}L†¨<
þK=c=−‹“ ýaÓ^V‹ ²<]Á SKe}— ¾Ò^ SÓvvƒ ›ekÉV SõÖ` ’¨<::
¾þK+Ÿ™‹ S}vu` u›=ƒÄåÁ ŸT>•[¨< ¾þK+" eM×” iÓÓ` ›”É
ƒMp �`UÍ ’¨<::: ¾þK+Ÿ™‹ ƒww` ›=ƒÄåÁ¨<Á”” ŸÝõ �eŸ Ýõ
KTe}vu` �ÏÓ ›eðLÑ SgÒÑ]Á ÉMÉÃU ’¨<:: ¨d–< �`UÍ ¾SL
›=ƒÄåÁ¨<Á” ƒww` uSJ’<፣ kØKA S�cw ÁKuƒ ƒMl Ñ<Åà I´u<”
�”ȃ u²=I þK+Ÿ™‹ uðÖ\ƒ Qw[ƒ ²<]Á �“evew፣�“e}vw`፣ ¾T>K¨<
’¨<::
u›”É HÑ` ÁK< ²?Ô‹ ¾Ò^ T”’ƒ Ã’<^†¨< �”Í= G<K<U ›”É õLÑAƒ'
ØpU“ eÒƒ ¾L†¨<U:: �’²=I” õLÔ„‰†¨<”“ eÒ„‰†¨<” Sc[ƒ ›É`Ѩ<
’¨< U`݆¨<” ¾T>ÑMìƒ:: μa μa ›=ƒÄåÁ¨<Á” u›=I›ÈÓ“ }ö""]−‡
9
uT>ðØ\ƒ Qw[ƒ SHŸM U`݆¨<” ¾T>cÖ<ƒ ¾ƒ—¨< ¨Ñ” ÃuMØ
eÒ�‹”” Ãk`õM“M፣ ØpT‹”“ õLÑA�‹”” ÃÖwpM“M፣ ŸT>K¨< SKŸ=Á
uS’dƒ ’¨<:: uØL‰“ ul× ¨ÃU u¨”´ MÏ eT@ƒ ¾T>Å[Ó ¨<d’@“ U`Ý
›Ã•`U vÃvMU ¨<eÖ< Là ²Mk¨< ¾T>ÁÑ–<ƒ Ó” eÒ~” T” ÃuMØ
Ãk`óM; ØpS<”“ õLÑA~”e T” Ád"M }wKA Ã�S“M; ’¨<::
›=ƒÄåÁ¨<Á” u›Ñ^‹” ÅI”’ƒ ’í’ƒ“ K<›L©’ƒ ²<]Á ¾T>Ádeu<” ¾Ò^
eÒ„‹ ›K<”:: �— ›=ƒÄåÁ¨<Á” uwH@` wH@[cw Sw„‰‹” ²<]Á፣ ucw›©“
ÈV¡^c=Á© Sw„‰‹” ²<]Á፣ u›”É’�‹”“ �Ÿ<M’�‹” ²<]Á �”Ç=Ÿu\
¾U”Öwn†¨< Sw„‹“ �c?„‹ �”ÇK<” G<K<” �”ÇÃÕÅK<w” ¾U”cÒ†¨<
ØpV‹U ›K<”:: u›=¢•T>Á©“ TQu^© Ñ<ÇÄ‹ ²<]ÁU �”Ç=G< �¨<” ÃJ’<
¾U”L†¨< ØpV‹“ õLÑA„‹ ›K<”:: �’²=I” ØpV‹“ eÒ„‹ uT>Ñv ¾}Ñ’²u“
¾kS[ ¾›=ƒÄåÁ” I´x‹ ŸÝõ �eŸ Ýõ K=Á’n”p ¾T>‹M ›T^ß þK=c=“
ýaÓ^U Ãμ SÑ–ƒ ÃÖunM::
¾›=I›ÈÓ }ö""]−‹ Qw[ƒ ¾þK+Ÿ™‹ Qw[ƒ ŸSJ” ›Mö K›=ƒÄåÁ
I´w ¾}hK ›T^ß KSJ” ¾T>un¨< ÃI”” uwnƒ KTŸ“¨” c=‹M ’¨<::
3.3 ÃG<”� ¾SeÖƒ/ ¾S”ðÓ Ñ<ÇÃ
›=I›ÈÓ ŸÅÒò−‡ }’ØKªM ¨Ã; ›T^Û KI´u k`x I´u<e ÅÓö�M
¨Ã; ¾T>K<ƒ ØÁo−‹ ŸÓUƒ ÁKð l`Ø ÁK SMe ¾T>ÁÑ–<ƒ uUM›} I´u<
U`Ý ¨pƒ ’¨<:: ¾›=ƒÄåÁ I´w K›=I›ÈÓ ÃG<”� S”ðÑ<” u}í^]¨<
K›T^Û ¨Ñ” ÃG<”� SeÖ~” uU`Ý S[ÒÑØ ›Kuƒ:: ÃI ¾I´w
›SK"Ÿƒ“ ¨<d’@ U`Ý 97 Là ¾›Ç=e ›uv S^ß �”Çd¾¨< uÓMî“
KTÉueue uTÉM SMŸ< uI´u ¾U`Ý "`É S}LKõ ›Kuƒ::
›Ç=e ›uv uUdK?’ƒ c=’d ›=I›ÈÓ KSg’ñ T[ÒÑÝ �”Ç=J” �”Å ›Ç=e
›uv¨< }ö""]¨< ¨Ñ” ²Ö“ ŸS„¨< �“ Ÿ²=Á uLà TÓ–ƒ ÓÉ ’¨< KTKƒ
›ÃÅKU:: ª“¨< Ñ<Çà ¨<Ö?~ uÓMî“ uTÁŸ^¡` SMŸ< ›=I›ÈÓ Sg’ñ”
¾T>Ádà SJ’< Là ’¨<:: ÃI �¨<’� u›w³—−‡ ¾HÑ]~ ¡MKA‹ S�¾~
u×U ›eðLÑ> ’¨<:: ÃI �¨<” c=J” SL ¾HÑ]~ I´x‹ ›=I›ÈÓ” #Ÿ�”ÓÇ=I
un$ �”ÇK<ƒ U”U Te}vuÁ“ Sgóð— uK?K¨< SMŸ< KSŸLŸÁ“ ¾ìØ�
}sTƒ uÓMî Ã�Á†ªM' K›KU›kñ TQu[cwU uÓMî Ã’uvM:: u�”Ų=I
ÁK G<’@� ›=I›ÈÓ ÉUî” KSe[p SÅumÁ Áד ¾T>k[¨< ›T^ß ¨Ã
¨<Ö?~” SkuM ¨ÃU �ÃM SÖkU w‰ ÃJ“M::
10
¾I´w ÃG<”� ÁÑ–¨< ¨Ñ”U uTÁhT SMŸ< }KÄ S¨<׃ Õ`u�M
›=I›ÈÓ }g”ö �ÁKU }ö""]−‡ ÁM}×S\“ ŸSHŸL†¨< T’¨< ÃuMÖ<’<
¨”u` ÁÑ–¨<; uT>K¨< Là ¨Å ¨<´Ów Ÿ}Ñv' u%ELe S”Óeƒ �”ȃ ’¨<
¾T>Sc[}¨<; ¾T>K¨<” KS¨c” Ñ>²? ¾T>Öó ŸJ’ uSHM ¾T>ðÖ[¨<”
¨<»”w` }ÖpV ›=I›ÈÓ ‹Ó` K=ðØ` ËLM:: uSHM Là ›ÕÑ<M ¾J’
G<’@� Ÿ}ðÖ[ uSŸLŸÁ“ ìØ� �ÃKA‹ �“ u›KTkõ TQu[cw
ÁKS}TS” S”ðe K=ðÖ` ËLM:: ›=I›ÈÓ ÃI” G<’@� }ÖpV ¾I´u<”
U`Ý S“ ¾T>Áek` �`UÍ K=¨eÉ Ã‹LM::
›=ƒÄåÁ ¨<eØ "K¨< }Úvß G<’@� ›”í` �“ ŸU`Ý 97 MUÉU
KST` �”ÅT>‰K¨< ¾›=ƒÄåÁ I´w K›=I›ÈÓ uTÁhT SMŸ< ÃG<”�¨<”
S”ðÑ<' K}ö""]¨< uÓMî ÃG<”� SeÖ~“ ›g“ò¨< ¨Ñ” T” SJ’<
uÓMî“ u¨p~ S�¨l Sd"ƒ ÁKv†¨< u×U ›eðLÑ> G<’@�−‹ “†¨<::
eM×” ŸU`Ý "`É w‰ uT>јv†¨< ÈV¡^c=Á†¨< uÖ”"^ }sT©
Sc[ƒ Là u×K< HÑ^ƒ Là cLT© ¾eM×” iÓÓ` KTU׃ �e"G<”
¾}ÑKì<ƒ” TETELƒ um ÃJ“K<:: Ÿ�— ›Ñ` }Úvß G<’@� ›”í` c=�à Ӕ
�’²=I w‰†¨<” um ›ÃJ’<U::
›=I›ÈÓ ¾I´u< ÃG<”� }’õÑAƒ c=ÁunU eM×’<” ¾I´w ÃG<”�
K}cÖ¨< ¨Ñ” ›LeŸ[¡wU ÃLM }wKA ÃÑS�M“፣ uÓMî“ uTÁhT SMŸ<
u}g’ðuƒ G<’@� ¾I´u” ¨<d’@ ŸSkuM ¨<Ü K?L ›T^ß �”ÅK?K¨<፣
ŸG<K<U ›T^à‡ ¨<eØ ¾}hK¨< ›T^ß �c< SJ’<”፣ �”Ç=Ñ’²w“ �”Ç=kuM
¾T>ÁÅ`Ó TƒÓÁU ›eÑÇÏU G<’@� SõÖ` ÁeðMÒM:: Ÿ²=I u�‹ ÁK<ƒ
u›=ƒÄåÁ }Úvß G<’@� ¾ÓÉ S�cw ÁKv†¨< eƒ^‚Í="© Ñ<ÇÄ‹ “†¨<::
3.4 I´w ÉUì<” KTeŸu` ¾}²ÒË �“ ¾}Å^Ë SJ” ›Kuƒ
S^Û I´w S[Ö K=vM ¾T>‰K¨< ¾T>ÁÕÑ< ›T^à‹ k`u¨<Kƒ' Ÿ�’c<
SHM S¡a“ }T¡a ÃuË—M ÁK¨<” c=S`Ø“ ¾U`ݨ<” ¨<Ö?ƒ uÑ<Ñ<<ƒ“
uŸõ}— ÁÑv—M vÃ’ƒ c=Ÿ�}M ’¨<::
KSU[Ø wl ŸJ’¨< ²?Ò U” ÁIK< }S²Ñu' Ÿ}S²Ñu¨<e U” ÁIK<
ÉUì<” cÖ ¾T>K< lØa‹ ÖnT> ›SM"Œ‹ “†¨<:: ƒ¡¡K— ›SM"‹’�†¨<
¾T>S²’¨< Ó” I´u< u^c< õLÑAƒ ¨Ø„ c=S²Ñw“ c=S`Ø ’¨<:: u^c<
õLÑAƒ ÃI” K=ÁÅ`Ó ¾T>‹K¨< ÅÓV SU[Ø“ ›KSU[Ø Ÿ¨Åòƒ ¾^c<“
¾MЇ °× ð”� Ò` c=Áò¨< ’¨<::
11
ÃI ŸK?K U`ݨ< ¾›=IÉ] e`¯ƒ” ÚUa ¾kÅV‡ dhK=eƒ ’” vÃ
›Ña‹ ²”É ÃÅ[Ó �”Å’u[¨< ¯Ã’ƒ ÃJ”“ Ñ<Ç¿ ¾þK+" K¨<Ø S•`
›KS•` SJ’< }²”Ó„ ÃI” ÁIM ø`c”ƒ }S²Ñu“ S[Ö ¯Ã’~ ¾e�e+¡e
Úª� w‰ ÃJ“M:: u›=I›ÈÓ ›wÄ�© ÈV¡^c= SeS` Sc[ƒ u›=ƒÄåÁ
�”Ç=•` ¾T>ðKѨ< U`Ý ¾²=I ¯Ã’~ KSJ’< ŸT>Á´Á 2000 U`Ý ¾}hK
Te[Í ¾KU::
›=I›ÈÓ uŸõ}— ÉUî ¾Tg’ñ �`ÓÖ—’ƒ ›ekÉV ¾�¨k �“ uU`Ý
’¨< eMד‹”” ÁekÖM’¨< KTKƒ w‰ ¾T>"H@É e’ e`¯ƒ �”Ç=J” ’¨<
¾T>ðKѨ<:: I´u<U ¾S”Óeƒ ›Y^ƒ TeÑvƒ Á¡M ÓÈ� J•uƒ፣ ÁK<ƒ”
"LÅ[Ó”L†¨< ›ÁekUÖ<”U ŸT>M ¾T>cKõL†¨<፣eK ¨<Ö?~ U”U Å”�
¾K?K¨< I´w �”Ç=J” ’¨< ¾T>ðMÑ<ƒ::
¾›=I›ÈÓ }ö""]−‹ HÑ^‹” ¨Å òƒ ŸUƒH@Éuƒ ›p×Ý ›"DÁ ƒMp
óÃÇ LK¨< U`Ý S²Ò˃ Õ`v†ªM:: ÃI”” KTd"ƒ ËK< ²”É
SËS]Á ^d†¨< óÃÇ ÁK¨< ewew' óÃÇ ÁL†¨< c−‹ �“ óÃÇ ÁL†¨<
›sV‹ ò¨< SÑ–ƒ“ Sp[w ÃÖupv†ªM:: Ÿ²=Á kØKA ÅÓV I´u<” óÃÇ
LK¨< U`Ý“ ƒÓM T²Ò˃“ Twnƒ Õ`v†ªM::
U`Ý 97 ¾›=ƒÄåÁ I´w KU`Ý ¾T>cÖ¨< óÃÇ ƒMp �”ÅJ’ uÓMî
›dÃ…M:: Ѹ¨< û`+ Á’@ ¾�¾¨<” ¾’í’ƒ S”ðe ›”c^`„ �”ÇÃSKeuƒ
Ø[ƒ ›ÁÅ[Ñ u=јU ¾Ñ>²? Ñ<Çà "MJ’ ue}k` Á S”ðe SSKc< ›Ãk_
’¨<:: Á S”ðe �”Ç=SKe �“ ¾TÃkKue �ÃM J• KÉM �”Ç=un Ó”
SW^ƒ ÁKv†¨ }ÚT] e^−‹ Õ^K<:: Ÿ’²=Á ¨<eØ ¾T>Ÿ}K<ƒ” ª“ ª“
e^−‹ SÖqU ÉLM::
3.4.1 UM›} I´u<” ¾TÅ^˃ ØÁo
¾›=ƒÄåÁ I´w uƒ°Óeƒ“ e’ e`¯ƒ u}Luc SMŸ< ¾U`Ý "`Æ”
SÖkU ¾T>‹M SJ’< uT>Ñv ›dÃ…M:: K¨ÅòƒU ÃI” TÉ[Ó �”ÅT>‹M
Ø`Ø` ¾K¨<U::u›=ƒÄåÁ G<’@� Ó” ÃI w‰¨<” um ›ÃJ”U::I´u< ÉUî
SeÖƒ w‰ dÃJ” ÉUì<”U ¾TeŸu` SwƒU ÓÈ�U �”ÇKuƒ }Ñ”´x
K²=I ¾T>J” ´ÓσU K=•[¨< ÃÑvM::ÉUì<” ŸcÖ u%EL ¨Å¾u?~ �“ ¨Å
¾e^ x�¨< ¾T>u�}” S^ß SJ” ¾KuƒU::
›=I›ÈÓ Sg’ñ” I´u ^c< �Á¨k ¾I´u<” ¨<d’@ [ÓÙ KSH@É
uT>ðMÓuƒ Ñ>²? ›ÃJ”U wKA }n¨<V¨<” SÓKî ¾T>‹Muƒ ¾^c< HÃM
K=•[¨< ÃÑvM:: ÉUì<” ue’ e`¯ƒ SeÖƒ ¾T>‹M I´w ÉUì< c=c[puƒ
12
ÉUí@” ›¡w\M˜ KTKƒ �“ c=MU }ÅTß’ƒ K=Áј ¾T>‹K¨< TeŸu`Á
Sd]Á¨< c=•[¨< ’¨<:: ÃI Sd]Á Öu”Í“ SÉõ ›ÃÅKU' É`σ ’¨<::
þK+" û`+−‹ ¾^d†¨< Sªp` Õ^†ªM:: ÃI”” Sªp^†¨<”
�eŸ kuK? É[e ¨`Ê ›sV‰†¨<” �”Ç=Áe}ÒvL†¨< Sw„‰†¨<”“
ØpV‰†¨<” �”Ç=ÁeÖwpL†¨< ÁÅ`ÒK<:: ÃI ›”É Se^ƒ ÁKuƒ ƒMp e^
J• �`c< w‰¨<” Ó” um ›ÃJ”U::
I´w �”Å I´w ¾û`+ ›vM K=J” �“ uû`+ Sªp` ¨<eØ K=�kõ
›Ã‹MU:: ¾ðKѨ<” �”Ç=S`Ø �”Å}Ö¾k¨<“ �”ÅS[Ö¨< G<K< õLÑA~”“
U`ݨ<” �”Ç=Ÿu`Kƒ KSÖ¾p“ ÉUì<” KTeŸu` ¾T>Áe‹K¨< ›Å[Í˃ ’¨<
¾T>ÁeðMѨ<:: ÃI” KTd"ƒ ÅÓV ŸS[Öuƒ kuK? �“ ¨[Ç ¾T>ËU`
S^Û ÉUì<” KTeŸu` ¾T>Áe‹K¨< ›Å[Í˃ �”Ç=•[¨< TÉ[Ó ÓÉ ÃLM::
uQw[}cu< ¨<eØ ÁK<“ w²< ¾q¿ c=y=¡ ›Å[ÍË„‹U �”ÇK< Ã�¨nM::
�’c<U u=J” S^ß ²?Ô‹” Ákñ �“ ¾}¨c’< ¾Qw[}cw ¡õKA‹” ¾²?Ó’ƒ
Swƒ �“ ØpU KTeŸu` ¾qV �”ÅSJ“†¨<፣ ¾²?Ô‹ ¾SU[Ø Swƒ
c=[ÑØ u´U� ÁMñ�M }wKA eKTÃÖup፣ �”Å ›”É ¾}Å^Ë ¾I´w ›"M
K=�cu< ËLK<::K?KA‹ ›ÇÇ=e ›Å[ÍË„‹U K=ðÖ\ ËLK<::
u›”É HÑ` ÈV¡^c=Á© e`¯ƒ ¾SÑ”vƒ e^ ¾þK+" û`+−‹ e^
w‰ ›ÃÅKU:: uª“’ƒ ¾UM›} I´u< e^ �”ÅSJ’< SÖ” Qw[}cu KSw~“
KØpS �”Ç=�ÑM ¾T>Áe‹K¨< ÃuÍM ÁK¨<” ›Å[Í˃ Se`„ KSw~“
ØpS< SqU SMSÉ ›Kuƒ::
Ÿû`+−‹ ÁKð ¨Å UM›} I´u< ¾²Kk ›Å[Í˃ uTÕ`uƒ Ñ>²?
›UvÑ’” S”ግስታት ¾þK+" S]−‹” uTc`“ ¾û`+−‹” �”penc?
uSÓ�ƒ w‰ ¾T>ÑØT†¨<” }n¨<V ukLK< KTð” ÉL†ªM:: Ÿû`+−‹
›Å[Í˃ u}ÚT] cò ¾I´w ›Å[Í˃ "K Ó” ¾}Å^Ì T>MÄ•‹” Tð”
›e†Ò] eKT>J”uƒ Ømƒ S]−‹” uTc` ¾TÃSKe ÃJ”u�M (1)::
�”Ų=I ÁK” I´w ÅÓV Ѹ−‡ Ãð\�M ÉUì<”U ÁŸw\K�M:: uT>MÄ•‹
S`Ö¨< c=Ául u}“ÖM ŸSàI“ ŸS�ÑM ¨Ø„ T>MÄ•‹ J• u›”É ÉUî
KS“Ñ` �”Ç=‰M ¾ÓÉ cò I´v© ›Å[Í˃ SÑ”vƒ Õ`u�M::
ŸU`Ý 97 K=¨cÉ ¾T>Ñv¨< ƒMl ƒUI`ƒ ÃI ’¨<:: ¾U`Ý �”penc?¨<
T>MÄ•‹” KK¨<Ø ¨Å T>Å[Ѩ< I´v© �”penc? �”Ç=kLkK< ›É`ÕM:: ÃI
U`ݨ< ŸS"H@Æ uòƒ u}"H@Æ cMö‹ �“ ¾U`ݨ< �Kƒ KU`ݨ<
.....................
1. Democracy in the Third World, Robert Pinkney.p.126
13
u¨×¨< ¾I´w }dƒö uÓMî �Ã…M:: ÃI”” Ó” ¾T>MÄ•‹ }eó“ U™ƒ
ŸÇ` K=ÁÅ`e uT>‹M ›Å[Í˃ KTkõ ›M}‰KU:: ¾û`+−‡ S]−‹ ÑÅw
c=×Mv†¨<“ c=�c\ ÃI G<K< ›pU }uƒ• ’¨< ¾k[¨<:: Ÿ²=I ›Mö KSH@É
¾VŸ[¨< ÅÓV KUƒ uSÒKÖ< �”penc?¨< ÓK~” Öwq KSkÖM dËM
k`…M::
3.4.2 I´u<” KcLT© ƒÓM ¾T²Ò˃ Ñ<ÇÃ
KI´w ¨<d’@“ U`Ý ›hð[˜ ÁK” S”Óeƒ Sn¨U Swƒ ’¨<:: KI´w
¨<d’@ ›hð[˜ wKA uQÑ S”Óeƒ Là ÁSì” û`+ uQÑ S”Óe~ Sc[ƒ �”u=
›MѳMIU wKA Sn¨U uV^MU uQÓU }Ñu= }Óv` ’¨<:: cLT© �eŸJ’
É[e ÃI”” Swƒ SÖkU �”ÅT>‰MU QÑ-S”Óe�‹” ÃÅ’ÓÒM::
›Sî“ Ñ<Muƒ ›ó™‹ ¾T>S`Ö<ƒ �”Í= I´w ¾T>S`Ö¨< S”ÑÉ
›ÃÅKU:: ¾›=ƒÄåÁ I´w ÃI”” ›Sî Sn¨U ¾T>Ñv¨< u›Sî dÃJ”
ucLT© S”ÑÉ ’¨<:: eM×” u�Ì ¾Á²” �“ �ÃM KSÖkU ¾q[Ö” S”Óeƒ
uÑ<Muƒ SVŸ` K=Å[Ó“ K=�cw ›ÃÑv¨<U:: ›Sì— S”Óeƒ” Tg’õ
¾T>‰K¨< uØ”"_¨< uŸ<M Ñw}¨< dÃJ” uÉ¡S~ uŸ<M Ñw„ SJ”
Õ`u�M:: u²=I Sc[ƒ I´u< ¾ÉUí@ ßu` ƒÓK<” T"H@É ÁKuƒ k×Ã’ƒ
vK¨< cLT© ¾I´w �Uu=� �“ �`UÍ ’¨<:፡ ¾cLT© I´v© �`UÍ“ �Uu=�
SM¢‹ w²< “†¨<፣ �’c<” ¨ደ ኋላ ላይ Eንመለከታቸዋለን::¾ƒØp ƒÓM ¾^c<
c^©ƒ“ Sd]Á−‹ ÁK<ƒ eMƒ �”ÅJ’ G<K< cLT© ƒÓMU ¾^c< SªÓÁ
S<Á“ ƒØq‹ ÁK<ƒ eMƒ SJ’< K=Ö?” ÃÑvªM(1) :: ›ó˜ ›Ñ³´” ŸTe¨ÑÉ
›"DÁ ›”Æ ŸK?L¨< ›Á”eU፣ ›”Æ ŸK?L¨< ›ÃkMU:: uHÑ^‹” Sc[�©
Sw„‹“ ’í’„‹ ¾}[ÒÑÖ<uƒ ÈV¡^c= Õ` ²”É cLT© ¾ƒÓM eM~”
›Øwq ¾Á² �“ ›ÖnkS<” uT>Ñv ¾T>Á¨<puƒ #c^©ƒ$ SÑ”vƒ ÁeðMÒM::
ÉUí@” ßu`M˜ ÁK' uT>MÄ•‹ ¾T>qÖ` ¾}Å^Ë ²?Ò” Ãμ' ucLT©
¾ƒÓM eMƒ ›=I›ÈÓ” Tg’õ ÉLM wKA u²=G< ›p×Ý }Ñu=¨< e^ Ÿ}c^
U`ݨ<” SkMue K›=I›ÈÓ �ÏÓ ŸvÉ ¨<d’@ �”Ç=J”uƒ ÁÅ`ѪM:: I´u<
K²=G< ¯Ã’ƒ G<’@� "M}Å^Ë“ "M}²ÒË Ó” ¨<d’@¨< kLM ÃJ”K�M::
.........................
1. The politics of Nonviolent Action, Gene Sharp p.110
14
¨<d’@¨< �ÏÓ ŸvÉ �”Ç=J”uƒ ÅÓV Ÿ"`ʇ ue}Ë`v ¾}Å^Ë �“ ÉUì<”
KTeŸu` ¾}²ÒË I´w S•\” �”Ç=Á¨<p TÉ[Ó ÁeðMÒM::
3.5 ¾c=y=M c`y=c<፣ ¾SŸLŸÁ �“ ¾ìØ� �ÃKA‹ ÑKM}˜’ƒ T[ÒÑØ
QÑ S”Óe�‹” ¾Ç˜’ƒ e`¯~ ŸQÓ ›eðíT>¨< }î�• ’í J• QÑ<”
�”ÅT>}[Ñ<U ÃÅ’ÓÒM:: QÓ ›eðíT¨< ›"MU u=J” Q´w S`Ù eM×’<”
KcÖ¨< ¾¾ƒ—¨<U û`+ þK=c=−‹ TeðìU ÓÈ� Õ[ªM �”Í= ¾›”É”
û`+ þK=c=−‹ w‰ "MJ’ ¾K?L ›MkuMU ¾TKƒ eM×” ¾K¨<U:: K²=IU
’¨< ¾c=y=M c`y=c< �“ ¾SKÄ Kvg< }sTƒ Ÿû`+ ›Å[Í˃ ’í J’¨<
^d†¨<” ¾‰K< kªT> }sTƒ J’¨< ¾T>Å^̃:: �’²=I KHÑ]~ �“ K²?Ô�
uÖpLL ÁK›ÉM− ›ÑMÓKAƒ“ Øun ¾T>ÁÅ`Ñ< ŸHÑ]… ²?Ô‹ uT>cucw Ów`
¾T>}ÇÅ\ }sTƒ �”ÅSJ“†¨< SÖ” ›”É” ›=ƒÄåÁ©/ƒ uþK+" ›sU'
uHÃT•ƒ ukKU �“ uwH@`/²` U¡”Áƒ ŸK?L¨</ª ¨”ÉU �“ �I~ KÃ}¨<
K=Á¿ ›ÃÑv†¨<U::
QÑ S”Óe~ ÃI” u=Å’ÓÓU ›=I›ÈÓ u}Óv` �¾ðìS ÁK¨< Ÿ²=I ¾}K¾
’¨<::
3.5.1 c=y=M c`y=c< Ò` ÁK¨< G<’@�:-
›=I›ÈÓ c=y=M c`y=c<” K�c<“ K�`c< �U’„‹“ ›sV‹ w‰ �”Ç=>ÁÑKÓM
J• �ÁssS¨<“ �ÁÖSk¨< ’¨<:: uS”Óeƒ Se]Á u?„‹ KSkÖ` EÉу
KTÓ–ƒU ÃG<” ¾Ÿõ}— ƒUI`ƒ Eድል ተጠቃሚ ለመሆን ›=ƒÄåÁ© SJ”“
¾S<Á Seð`~” TTELƒ w‰ ›ÃunU& ¾›=I›ÈÓ ›vM SJ”' u=Á”e ÅÓV
¾›=I›ÈÓ ÅÒò SJ”” ÓÉ ÃLM::
¾S”Óeƒ }k×] J• ¾›=I›ÈÓ ›vM ¨ÃU ÅÒò dÃJ’< �”Ų?Ò“ �”Å
S<Á}— ¾Ñ³ HÑ`” �“ ¨Ñ”” �ÁÑKÑK< uS”Óeƒ Y^ S´Kp �ÏÓ ›e†Ò]
�¾J’ ’¨<:: �”Ų=I ÁK ²?Ò u›vLƒ ÓUÑT �¾}Ñó“ �¾}ÑKK ÃH@ÇM
¾û`+Á‹G< ›vM ›MJ”U wKA É`p "K ÅÓV ¾Ñ>²? Ñ<Çà "MJ’ uk`
S¨ÑÆ ›Ãk_ ’¨<“ ¾›=I›ÈÓ ›vM ÁMJ’ ¾e^ ªeƒ“ ¾K¨<U :: ¾›=I›ÈÓ
û`+ ›vLƒ ÁMJ’<ƒ” Ãp`“ ›vL~U ¾Y^ ªeƒ“ ¾L†¨<U፣ uÓUÑT ió”
uTHŸL†¨< uT>Å[Ѩ< ¾ØKA TKõ ƒ”p”p H>Ń u›”É ¨pƒ Ö”"^ �“
K›=I›ÈÓ SeSa‹ �T˜ }wKA èÅe ¾’u[ c¨< k´p³DM }g¡LDM }wKA
ÃÑð}^M::
15
u�’²=I U¡”Á„‹ c=y=M c`y=c< �`Ò� ¾K¨<U' u›”É uŸ<M ¾Ñu<ƒ uK?L
uŸ<M ¾T>ðc<uƒ kÇÇ u`T@M ’¨<:: ¾}ËS[” e^“ ›c^` SÚ[e“ K¨<Ö?ƒ
TÉ[e ÆÑ^M:: ²?Ô‹ e^ ›K” wK¨< ue¡’ƒ ¾T>c\uƒ' ¾S<Á Å[Í ›hi¾
�“ MUÉ ›"wŠ ›ÉÓu�KG< wK¨< }eó ¾T>ØK<uƒ �“ ¾[ÏU Ñ>²? �Ã� Ãμ
¾T>Ÿ?Éuƒ e^ SJ’< k`…M:: ›”É k” SÑõ}_ LÃk` �eŸ²=Á É[e
¾T>’Öp "K ’×Øo Ÿ=c?” MS<L ¾T>M S”ðe ¾cð’uƒ፣u`"� ’Øq u[a‹
¾}cÑcÑ<uƒ u?ƒ �¾J’ ’¨<:: K²=I ’¨< uT>Ñv ¾�cuv†¨< �“ u}Å^Ì u<É•‹
¾T>ðìS< ŸTõÁ e^ ÁL’c< ¾´`õÁ e^−‹ �¾cT” ÁK’¨<:: �’²=I” S<e“
ÃK<ª†ªM:: u²=I SMŸ< ¾}Å^Ë c=y=M c`y=e HÑ`” Ãp`“ ›=I›ÈÓ”U
›MÖkS¨<U::
›=I›ÈÓ c=y=M c`y=c<” uU`Ý ¨pƒ uÓM Sd]Á’ƒ K=ÖkUuƒ ËLM::
K²=I ´Óσ uT>SeM SMŸ< T>Á´Á 2000 u}"H@Ũ< U`Ý Là ¾¨[Ç �“
¾kuK? Se}ÇÉa‹” ›eõ„ S<K< uS<K< u^c< ›vLƒ �”Ç=Á´ ›É`Ô�M:: ÃI
G<’@� uT>kØK<ƒ U`Ý−‹ Là ¾U`Ý ›eðíT> ›"Lƒ” S<K< uS<K< u^c<
›vLƒ �”Ç=Áªp[¨<' ÃI”” }ÖpVU ¾U`ݨ<” ¨<Ö?ƒ Kc< uT>S†¨<
�”Ç=ݨƒuƒ Áe‹KªM:: ÃI �”ÇÃJ” ŸLà �”Å}ÑKì¨< I´u< ÉUì<”
KTeŸu` �”Ç=‹M uT>Ñv ¾}Å^Ë �“ ¾}²ÒË SJ” Õ`u�M::Ÿ²=I
u}ÚT] Ÿ›KU ›kõ }sTƒ“ ŸK?KA‹ ÑKM}— ŸT>vK< }sTƒ ¾}¨<××
Ö”"^ ¾U`Ý �³u=−‹ Sªp` �eŸ´p}—ª ¾U`Ý ’Øw É[e �”Ç=•`
TÉ[Ó ÁeðMÒM::
Ÿc=y=M c`y=c< T>“ kØKA S�¾ƒ ÁKuƒ Ñ<Çà ¾ìØ� �“ ¾SŸLŸÁ
�ÃKA‹ T>“ ’¨<::
3.5.2 ¾SŸLŸÁ“ ìØ� �ÃKA‹ G<’@�:-
QÑ S”Óe~ ¾HÑ` SŸLŸÁ c^©�‹” }M�¢ ¾HÑ`” Ç` É”u`“ K<›L©’ƒ
TeŸu` SJ’<” Å”ÓÕM:: uHÑ` ¨<eØ ìØ�© e^−‹ Sd}õ ÓÉ ¾T>J”uƒ
G<’@� �”ÇK uQÑS”Óc~ ¾}SKŸ} u=J”U፣ }Óv\” ŸþK+Ÿ É`Ï„‹
¨Ñ“©’ƒ ’í uJ’ ›"D%E” TŸ“¨” �’ÇKuƒ“ uT“†¨<U Ñ>²? }Ѹ’~
KIÑS”Óe~ SJ’<” }Å”ÓÕM::
eM×” ŸI´v© U`Ý w‰ �”ÅT>ј' uI´v© U`Ý eM×’<” ¾Á²¨<
û`+ S] Se}ÇÉ\” �”ÅSU^~ G<K< ¾c^©~U ÖpLà ›³» �”ÅT>J”
QÑ S”Óe~ ÃÅ’ÓÒM:: ÃI ¾T>J’¨< KT”—¨<U uU`Ý eM×” KÁ² û`+
�“ Á û`+ Se}ÇÉ\” �”Ç=S^ KS[Ö¨< S] �”Í= K›”É û`+ �“ K²=Á
›”É û`+ S] w‰ ›ÃÅKU::
16
›=I›ÈÓ uHÑ]~ "K<ƒ QÒ© �¨p“ "L†¨< û`+−‹ ¨<eØ ›”Æ ’¨<::
�”ÅT”—¨<U û`+ KI´u ¾^c<” ›T^ß ›p`x K?KA‡U �”Å`c< ¾^d†¨<”
›T^ß ›p`u¨< �“ G<K<U �Ÿ<M �ÉM ›Ó˜}¨< uT>"H@Ũ< ¨<ÉÉ` ›g“ò¨
�”ÅTKà QÑ S”Óe~ ÃÅ’ÓÒM::
}¨ÇÉa �“ uMÙ uSÑ–ƒ KeM×” Swnƒ ûK+Ÿ© û`+−‹ ^d†¨<
w‰ ¾T>¨Ö<ƒ }ÓÇaƒ SJ’< u=�¨pU Ѹ û`+−‹ ÃI”” ¾^d†¨< �“
¾^d†¨< w‰ ¾J’¨<” }ÓÇaƒ u^d†¨< wnƒ Td"ƒ c=Áp�†¨< ¾SŸLŸÁ
HÃK< ¾�’c< ¨Ñ” J• K?L—¨<” ¨Ñ’<” �”Ç=ÁÖn �“ ¾�’c<” ¾Q´w Là ›Sî
Sd]Á �”Ç=J” ÁÅ`ÒK<:: ¾HÑ` ¨<eØ ìØ� SÅõ[e �“ ¾�`e u`e Ù`’ƒ
¾T>Ÿc}¨<U �”Ų=I vK ¾þK+" G<’@� ’¨<::
ueM×” Là ÁK< þK+Ÿ™‹ ŸK?KA‹ ÁÑ` MÏ þK+Ÿ— ¨Ñ•‰†¨< Ò^
ÁL†¨<” ¾þK+" M¿’ƒ uþK+"©“ cLT© S”ÑÉ Te}“ÑÉ �“ Sõ�ƒ
eMד†¨<” K=Ád׆¨< ¨ÃU K=g^`õv†¨< SJ’<” c=Ñ’²u< J” wKA
¾þK+" M¿’~ ¾ìØ� ‹Ó` ¨Å SJ” Å[Í �”Ç=gÒÑ` uTÉ[Ó ¾Ñ³ ^d†¨”
}ÓÇaƒ ¾SŸLŸÁ HÃK< }ÓÇaƒ ¨Å SJ” ÁgÒÓ\�M:: eMד†¨<” I´u<
KS[Ö¨< ¨Ñ” ¾Te[Ÿu< #Seª�ƒ’ƒ$ KSŸðM ¨’@Á†¨< uŸÇ†¨< lØ`
¾SŸLŸÁ c^©~ ›vLƒ ÁK ÓÇ͆¨< uJ’ Ñ<Çà ¨<eØ Ñw}¨< Iè�†¨<”
�”Ç=ÁdMñL†¨< ÁÅ`ÒK<::
u²=I SMŸ< ¾HÑ` SŸLŸÁ c^©~ ª“ ÓÇÌ ŸJ’¨< ¾HÑ`” K<›L©’ƒ“ Ç`
É”u` ŸTeŸu` ¨<Ü ¾HÑ`” ìØ� TeŸu`“ #ì[ ›wÄ}™‹$ #ì[ cLU$ #ì[
MTƒ$ #’¨<Ö™‹$ #›gv]−‹$ ¨²}. ¾T>K< SÖ`Á−‹ ¾}KÖñv†¨<”
}nªT>−‹ ¾TdÅÉ }ÚT] ÓÇÏ ÃÚS`u�M::
ÃI uIÑ-S”Óe~ ¨<eØ Ÿcð[¨< ÓÇÏ ¨<Ü ¾J’¨< KSŸLŸÁ c^©~
¾TÅ[wKƒ }ÚT] ÓÇÏ ¾þK+" S]−‡ eM×”” ucLT© S”ÑÉ Te[Ÿw
¾UƒÖÃkª” Seª�ƒ’ƒ c^©~ uIè~ �”Ç=ŸõML†¨< ŸSÖ¾n†¨< vhÑ`
K?KA‹ S²μ‹U ÁK<uƒ ’¨<::
SŸLŸÁ c^©~ uª“¨< ÓÇÏ Là �”ÇÁ}Ÿ<`“ HÃK<” u²=G< }ÚT] ÓÇÏ
Là �”Ç=uƒ” ÁÅ`ÒM:: S”Ÿ^}~ �”Ç=u³uƒ ŸTÉ[Ñ< uhÑ` ¾SŸLŸÁ HÃK<
SJ” ŸT>Ñv¨< uLà Ãu³ �“ K²=G< ¾T>SÅu¨< ÁÑ` Hwƒ ›Ñ]~ ŸUƒgŸS¨<
uLà �”Ç=J”vƒ ÁÅ`ÒM::
c^©~ ¾HÑ]~ �“ ¾SL ²?Ô� ¾Ò^ ØpU ›eÖvm“ ›K˜� SJ’< Ãk`“
uHÑ` ¨<eØ þK+" u¨Ñ”}—’ƒ �”Ç=cKõ ÃÑÅÇM:: u²=G<U U¡”Áƒ Ѹ¨<”
û`+ ¾TÃÅÓñƒ ¾Qw[}cw ¡õKA‹ Ñgi �”Ç=K<ƒ ÃÅ[ÒM:: ¨<KA ›ÉaU
17
ÃI uQw[}cu ÁK¨< G<’@� ¨Å c^©~ òMp“ uc^©~ ›vLƒ S"ŸM
ÁM}ðKÑ M¿’ƒ“ ›KS}TS” �eŸ SõÖ` ÃÅ`dM:: ¾HÑ]~” ²?Ô‹
¾›K˜�’ƒ ¡w`“ VÑe Á× c^©ƒ ¨<eש ›”É’~ ¾LL ŸSJ’< vhÑ` ¾HÑ`
K<›L©’ƒ“ Ç` É”u` ›ÅÒ Là uT>¨Épuƒ Ñ>²?U G<K<U ²?Ô‹ ¾TÃÅ`c<Kƒ
ÃJ”“ �`c< ^c<U ª“¨< ÓÇÌU ›ÅÒ Là èÉnK<:: KQ´w ÉUî ¾TÃѲ<
S]−‹ c^©~” �”¨ÉHK” u=K<ƒU uI´w ÉUî Là �e"Sì< É[e ¨<K¨<
›É[¨< Kc^©~U Ö”p SJ“†¨< ›Ãk_ ’¨<::
Ѹ¨< û`+ u}kÁ¾[ lØ` ¾TÃk¾` c^©ƒ Õ` ²”É ¾HÑ` SŸLŸÁ
c^©ƒ }Ѹ’~ uQÑ S”Óe~ Sc[ƒ I´u< KS[Ö¨< û`+ ¾SJ’< Ñ<ÇÃ
u×U ƒMp óÃÇ ÁK¨< Ñ<Çà SJ’< Ó”³u? K=Áј ÃÑvM::}¨ÇÉa uMÙ SÑ–
ƒ ›=I›ÈÓ ^c< ¾T>¨×¨< }ÓÇaƒ �”Í= SKÄ Kvg< ¾T>¨×Kƒ }ÓÇaƒ
K=J” ›ÃÑvU:: e^©~U ÃI”” �”Ç=Ñ’²w TÉ[Ó ÁeðMÒM::
›=I›ÈÓ ¾I´u<” ÃG<”� v×uƒ Ñ>²? I´u< ÉUì<” KTeŸu` uT>Ñv ¾}²ÒË
�“ ¾}Å^Ë SJ” �”ÇKuƒ Ÿõ wKA }SM¡…M:: ÃI c=J” ›=I›ÈÓ eM×”
LKTe[Ÿw "pTT ¾T>Öwk¨< }Ÿ��Ã’ƒ ÁK¨< ¾I´w �Uu=�“ cLT©
I´v© �`UÍ SJ’<” uÓMî Ã�¾ªM:: ÃI J•U �Uu= ›Le[¡wU "K
¾T>•[¨< w†— ›T^ß ¾SŸLŸÁ �“ ¾ìØ� �ÃKA‹” ueS ìØ� �“ QÓ
TeŸu` I´v© �Uu=�¨<” u�ÃM �”Ç=S~ TÉ[Ó ’¨<:: ÃI �”ÅÃd"Kƒ
}ö""]¨< ¨Ñ” ¾SŸLŸÁ �ÃK< KQÑ-S”Óe�© ÓÇÌ w‰ �”Ç=qU ¾T>ÁÅ`Ó
u�”Ų=I ÁK ¨d˜ ¨pƒ ›=I›ÈÓ �”Ç=ÁÅ`Ó ¾T>ÖÃk¨<” ¾ßõKn e^
¨<eØ �”ÇÃcT^ �“ ÑKM}˜’~” �”Ç=Öwp ¾T>ÁÅ`Ó ¾þK+" e^ Se^ƒ
Õ`u�M::
ÃI þK+"© e^ uc^©~ Sªp` ¨<eØ c`Ô uSÓvƒ ¾T>Å[Ó ¾É`σ
e^ �“ c?^ ›ÃÅKU:: c^©~ ¾Qw[}cu ›"M uSJ’< }ö""]−‡
KQw[}cu< ¾T>Ák`u<ƒ ›T^ß Kc^©~U uSÑ“— w²G” uŸ<M �”ÅT>Å`e
ÃÖunM:: }ö""]−‹ ¾HÑ]~ ’í’ƒ፣ K<›L©’ƒ“ ØpV‹” ŸTcÖup
›"DÁ፤¾wH@^© ÉI”’ƒ eÒ„‹” ŸSp[õ ›"DÁ፤የመከላከያና ፀጥታ ሃይሎቻችን
ደህንነትና ዝግጁነት ከማረጋገጥ A"DÁ፤ ወዘተ ¾^d†¨<” ¾þK=c ›T^à‹”
Sp[î Õ`v†ªM:: �’²=I” ›=I›ÈÓ ŸT>Ÿ}K¨< S”ÑÉ Ò` uT’íì`
KHÑ]~U J’ KSŸLŸÁ }sS< �”ȃ ¾}hK< �”ÅJ’< uT>Ñv Td¾ƒ
Õ`v†ªM:: u²=G< ›p×Ý uwnƒ �“ um Ñ>²? cØ}¨< Ÿc\ u¨d–< ¨pƒ
Ÿc^©~ ¾T>ðKѨ< ¾ÑKM}˜’ƒ ›sU TÓ–ƒ ÉLM::
18
ÃI c=J” Ó” uU”U SMŸ< }ö""]¨< K=ÁÅ`Ò†¨< ¾TÃÑv G<Kƒ ’Ña‹
›K<:: ›”É ¾SŸLŸÁ �ÃK<” K›Sî T’ddƒ ¾KuƒU' G<Kƒ }ö""]¨< ^c<
¾HÃM“ ¾›Sî �`UÍ S¨<cÉ ¾KuƒU' ¾HÃM �`UÍ u�`c< LÃ u=n×uƒ
�”"D” ¾›ìó SMe SeÖƒ” SŸËM ¾KuƒU::
›"vu=Á‹” ÁM[Ñu< ¾ìØ� ¨<Ø[„‹ ÁK<uƒ ›"vu= �”ÅSJ’<' ŸÑA[uƒ
HÑ^ƒ Ò` Td[Ñ>Á ÁM}uËKƒ Ó߃ ¨<eØ ÁK” �”ÅSJ“‹” SÖ”
¾SŸLŸÁ �ÃL‹” IM¨<“ S“Òƒ ¾KuƒU:: ÃI }sU QÑ S”Óe~ KcÖ¨<
}M�¢ w‰ u�T˜’ƒ �”Ç=qU S�ÑM“ SÖ¾p }Ñu= J• uU”U SMŸ< Ó”
ÃI }sU �”Ç=“Ò SõkÉ ¾Kw”U:: ›=I›ÈÓ QÑ S”Óe~ "ekSÖKƒ ÓÇÏ
¨<Ü K=ÖkUuƒ u=ðMÓU �”"D }nªT>−‹ S`I” }ŸƒK¨< Ãn¨S<�M
�”Í= ¾›=I›ÈÓ” S`I ¾Ki }Óv` uK?L S`I ¾Ki ›ìó K=S¡~ ›ÃÑvU::
›=I›ÈÓ uI´v© �Uu=�¨< Là ¾SŸLŸÁ �“ ¾ìØ� HÃKA‹” KSÖkU
u=ðMÓU �”"D cLT© �“ QÒ© uJ’ ¾I´w �Uu=� Là Óv“ ÅwÉw wKA
ƒ�³´ K=cØ S†Ñ\ ›Ãk`U:: ÃI”” ›Mö ƒ�³´ u=cØU �”"D ¾SŸLŸÁ �“
¾ìØ� �ÃKA‹ U”U Øóƒ vMc^ I´w Là ¾}c׆¨<” SS]Á }Óv^©
KTÉ[Ó K=†Ñ\ ËLK<:: u�”Ų=I ÁK G<’@� }ö""]¨< ¨Ñ” ¾eMƒ eI}ƒ
ðîV ¾�ÃM“ ¾›Sî �`UÍ �”ÇècÉ u”nƒ K=Öwp ÃÑvªM::�`c<
K=ËU` Ãp`“ I´u<” ¨Å²=I �`UÍ ¾T>Ñóó �`UÍ u›=I›ÈÓ uŸ<M u=¨eÉ
�”"D” ŸI´u< ¨Ñ” ›”Ç‹ ›ìó© �`UÍ S¨eÉ ¾KuƒU:: ÃI”” ¾T>Ñóñ
c?[™‹ �”"D” u=Ÿc~ I´u< K=q×Ö^†¨< ¾T>Áe‹M ´Óσ K=•[¨< ÃÑvM::
eM×’< Ãk^M �”Í= ¾›Sî �`UÍ ðîV S¨cÉ ¾KuƒU፣ �”Ų=I ÁK
�`UÍ ìØ� Åõ`dDM wKA ¾SŸLŸÁ �“ ¾ìØ� HÃKA‹” ›cT`„ �Uu=�¨<”
K=ÁÑÓU uTËM SMŸ< �”Ç=S�¨< �ÉM ÃcÖªM:: ÃI ŸT>J” ¾I´u<”
HÃM ŸØnƒ ›ƒ`ö K?L k” SÖup ÃhLM:: }ö""]¨< ¨Ñ” ¾T>Ñ’v¨< HÃM
uS”ðe î“~“ u›Å[ÍË~ ÃI”” ð}“ TKõ ¾T>‹M SJ” Õ`u�M::
3.6 K›=I›ÈÓ ¾eMÖ<” }g“ò ¡w` eKSeÖƒ
u›=ƒÄåÁ cLT© ¾eM×” iÓÓ`” Sd"ƒ ^c<” ¾‰K ƒMp ¾�]¡ U°^õ
’¨<:: ¾²=I ýaË¡ƒ Sd"ƒ uÅU Sóce K�Ëu¨< ¾›=ƒÄåÁ ¾eM×” iÓÓ`
�]¡ SsÝ ¾TÓ–~ ƒMp ÏU` SJ’< Ó”³u? K=Áј ÃÑvM::
›=I›ÈÓ ueM×” uq¾v†¨< ¯S�ƒ w²< eI}ƒ Se^~ ¾TÃካÉ u=J”U
eM×”” ucLT© S”ÑÉ �“ uU`Ý "`É ¨<Ö?ƒ w‰ SÑ–ƒ �”ÇKuƒ
}kwKA K›g“ò¨< ¨Ñ” KTe[Ÿw ðnÅ— J• SÑ–~ ÅÓV ›”É ƒMp
19
›¨”�© �`UÍ ’¨:: ÃI” }Óv\” ¾U`Ý ¨<Ö?~” vÃkuMe U” K=S×
ËLM ŸT>K¨ Ò` T’íì` ÁeðMÒM::
Ù`’ƒ ŸT>ÁeŸƒK¨ ¾�`e u`e SÑÇÅM“ S¨Ý ¾Ki ¾ÉI’ƒ ›²<]ƒ
KS¨<׃ �e"c‰K É[e፣ ›=I›ÈÓ i”ð~” }kwKA K›g“ò¨< ¨Ñ” eM×”
Te}KKõ ðnÅ— �eŸJ’ É[e፣ K²=I e^¨< ªÒ ÃJ’¨< ²”É ›=I›ÈÓ”
u²”vv ´”×ô Sg–~ ŸvÉ Çу K=J” ›ÃÑvU::
�Uu= ÁK ¨<KA ›Éa Sg’ñ �“ K¨<`Ń SÇ[Ñ< vÃk`U �eŸ²=Á É[e
HÑ` ¾UƒŸõK¨ ªÒ Ó” ŸvÉ SJ’< ›Ãk_ ’¨<:: ÃI �¨<’ƒ eKSJ’< ÁKñƒ
¾›`v ¯S�ƒ ¾›=ƒÄåÁ �]¡ ^c< ÓÑ^M:: ÁKð¨<” �]"‹”” ŸSÅÒÑU
KT>Áek[” S”ÑÉ ªÒ KS¡ðM ´ÓÌ "MJ”” cLT© ¾eM×” iÓÓ` w²<
ð}“−‹ K=Åk’<uƒ �”ÅT>‹K< SÑ”²w Õ`w“M::
eM×”” ucLT© S”ÑÉ KTe}LKõ w”ðMÓU �”"D ›”È ŸKkp” u%EL
�¾}Ÿ�}K< K==ÁÖñ” ËLK< ¾T>M eÒƒ �”ÅT>•` SÑSƒ ÉLM:: ÃI
eT@ƒ“ eÒƒ U`Ý 97 Là u}KÁ¾ SMŸ< wp �”ÇKU KÖ?” ÃÑvªM::
¾›=I›ÈÓ }ö""]−‹ ÃI” eÒƒ Sp[õ ¾T>Áe‹M cò ¾þK+Ÿ e^ Se^ƒ
ÃÖupv†ªM:: Ÿ²=I ›MöU u›=I›ÈÓ S]−‹' ›vLƒ �“ ÅÒò−‹ K=•`
¾T>‹K¨<” eÒƒU ¾T>Áe¨ÓÉ �`UÍ S¨<cÉ ÃÖupv†ªM::
›=I›ÈÓ u=g’õU �”Å }ö""] û`+ �”Ç=kØM ¾T>Áe‹M ªeƒ“
KS]−‡' K›vL~“ KÅÒò−‡ K=c׆¨< ÃÑvM:: ´`´\ u¨<ÃÓ uÒ^
eUU’ƒ }Se`„ K=c^ ËLM፣ S`G< Ó” ŸwkL uìÇ S”ðe ›=I›ÈÓ“
S]−‡ ’í’�†¨< }Öwq uHÑ]~ þK+" }ª“à J’¨< �”Ç=kØK< ¾T>Áe‹M
ªeƒ“ ¾SeÖƒ Ñ<Çà ÃJ“M::
�”Ų=I ÁK ªeƒ“ Ѹ¨< û`+ ¾²=I” U`Ý ¨<Ö?ƒ Ÿ}kuMŸ< ÃI ‹Ó`
K=S×w˜ ËLM ŸT>M eÒƒ ¾›Øõ„ Öò eMƒ �”ÇÃS`Ø um ÉÒõ“
TƒÓÁ ÃJ’ªM::
3.7 K’í U`Ý ¾›KU ›kõ ÉÒõ eKShƒ
¾›KU ›kõ TQu[cw” ÉÒõ eKShƒ �“ eKTÓ–ƒ e”’ÒÑ` S�cw
ÁKv†¨< ’Øx‹ ›K<::
›=I›ÈÓ U`Ý 97” }ŸƒKA u¨cdž¨< �`UÍ−‹ ›KU ›kñ
TQu[cw }Ÿõ…M:: ¾›=I›ÈÓ ›Ñ³´ Sc[~ Å"T“ Övw �”ÅJ’' ›G<”
Ãμƒ �¾H@Å ÁK¨< ›p×Ý ²Ko� ¾K?K¨< �“ ¾›=ƒÄåÁ” ìØ� K=Á“Ò ¾T>‹M
SJ’< ¾SÑ”²w“ u²=G<U ¾SeÒƒ G<’@� ›K:: ¾›=I›ÈÓ S”Óeƒ Ãμƒ ÁK
20
›wÄ�© ÈV¡^c= ¾T>vK¨< kS` u}Óv` ì[- ÈV¡^c= SJ’<” ›KTkñ
TQu[cw ÃuMØ �¾}Ñ’²u ¾S×uƒ G<’@�U ›K::
¾›=I›ÈÓ ¾ì[ iw`}˜’ƒ Ö”"^ ›Ò`’ƒ �”Å 97 ¯.U w²<U ¾T>ÁvwM
"`É vKSJ’< U¡”Áƒ ¾HÑ]~ G<’@�“ ¾SŸLŸÁ“ ìØ� }sTƒ ›e"M}“Ñ<
É[e ›KU›kñ TQu[cw ›=I›ÈÓ �“ ›„ SKe” ueM×” KTq¾ƒ wKA
�”ÅŸ²=I uò~ LÃÚ’p“ LßóðM ËLM::ÃIU J• ¾›õ]n k”É ìØ�
�ÏÓ ›ddu= SJ’< �“ ›=ƒÄåÁ u²=I ›Ÿvu= S[ÒÒƒ ¨Ã ›KS[ÒÒƒ LÃ
ÁLƒ ƒMp x� ›KU ›kñ TQu[cw ÃÑ’²vM:: u²=G< U¡”Áƒ k׿ U`Ý
¾HÑ]~ S[ÒÒƒ”:¾SŸLŸÁ“ ìØ� }sTƒ ›KS�¨¡” v[ÒÑÖ SMŸ< Ç`
�”Ç=Å`e õLÑAƒ Õ[ªM::
›=ƒÄåÁ �ÏÓ ÉH ŸT>vKƒ �“ ÉH HÑa‹” ŸÉI’ƒ ¾T¨<׃ ØÁo
u}’d lØ` kÉT ¾Uƒ¨d ›Ñ` “ƒ:: u›=ƒÄåÁ ›eŸò ›Ñ³´U u=•` �c<”
KSp׃ }wKA T°kw TÉ[Ó I´u” Sp׃ eKT>J” ›“Å`Ѩ<U vÃ
“†¨<:: ŸÑó’¨< ¨Å ‰Ã“ ÖpMKA ÃÑvM ŸT>M eÒƒU SÝ’<”“ T^l”
›Ã¨ÆƒU ÃJ“M::›=ƒÄåÁ "Kvƒ ÉI’ƒ“ ¾UÓw ªeƒ“ ›KS•` ›"DÁ፣
ŸU°^u ¯KU ¾T>Ñ–¨< ¾UÓw �`Ç�“ óÓ”d© �`Ç� ƒMp É`h ÁK¨<
uSJ’<፣ ¾‰Ã“ ÉÒõ u=S×U uU”U SMŸ< ÃI”” ŸU°^u ¯KU ¾T>Ñ–¨<”
ÉÒõ K=}" eKTËM፣ ¾›=I›ÈÓ S”Óeƒ ‰Ã“” }TU• ŸU°^u< ›KU
Ãq^[×M }wKA ›ÃÖupU::
�’²=I �¨<’�−‹ ›KU ›kõ TQu[cu K=H@É ¾T>‹K¨<”“ Ÿ�`c< K=Öup
¾T>‹K¨< ÉÒõ lSƒ“ ¨`É Ã¨e“K<::
Ö”"^ ›T^ß J• uSp[w' ŸLà ¾}Ökc<ƒ” �¨<’�−‹ uSÑ”²w
¾›KU ›kñ TQu[cw Ÿ²=I kØKA ÁK<ƒ” Ñ<ÇÄ‹ �”Ç=ÅÓõ“ �”Ç=Áu[��
S־p ÉLM::
G. ŸU`Ý 97 MUÉ uS’dƒ ¾Sܨ< U`Ý ›e}ÇÅ`' ¾�³u=−‹ w³ƒ“
´`Ò�' ¾›?K?¡ƒa’>¡ T>Ç=Á ›ÖnkU' ›e†Ò] ¾J’< QÔ‹” Te}ካŸM
¨²}. uT>SKŸƒ É`É` }"H>Ê U`ݨ<” u}hK G<’@� Ã"H@É ²”É
¾^d†¨< Ø[ƒ �”Ç=ÁÅ`Ñ< SÖ¾p፤"Kð¨< U`Ý u}hK ›KU›kõ
�³u=−‹ �“ ²Òu=−‹ �”Ç=SÖ< �“ eKU`ݨ< H>Ń ucò¨< �”Ç=�²u<፤
�”Ç=²Óu<፤ SÖ¾p“ Tu[��ƒ ÉLM::
K. uU`ݨ< ¨<Ö?ƒ Là ¾S”Óeƒ ×Mn Ñw’ƒ �”ÇÕ`' u=Ÿcƒ ÅÓV
›sT†¨<” uThÁT SMŸ< Ãó �”Ç=ÁÅ`Ñ<፤ SÖ¾p“ Tu[��ƒ ÉLM::
21
N. ŸLà �”Å}SKŸ}¨< }ö""]¨< ›g“ò uJ’uƒ G<’@�፤eM×’< ucLT©
S”ÑÉ �”Ç=[Ÿw ካM}Å[Ñ uI´u<“ uѸ¨< û`+ SHŸM ¾T>ðÖ[¨<
¨<Ø[ƒ ¾HÑ]~” ìØ�“ cLU K=Á“Ò �”ÅT>‹M uS_ƒ Là vK¨<
}Úvß G<’@� uÓMî �”Ç=Á¿ƒ TÉ[Ó ÁeðMÒM::
4. cLT©“ ¾ƒØp ƒÓM eM„‹
›G<” uGÑ^‹” ካK¨< }Úvß G<’@� ›”í` ¾eM×” iÓÓ`” ucLT©
S”ÑÉ TU׃ ÉLM uT>K<“ uƒØp ƒÓM ካልሆነ ወይ ትጥቅ ትግልን
ካልጨመሩ የስልጣን ሽግግሩ Aይቻልም በሚሉ ወገኖች መካከል ¡`¡a‹“ M¿’„‹
›K<:: Ÿ²=I uS’dƒU u²=I ²<]Á ›”Ç”É Ñ<Ç‹ T”dƒ ÖnT> ÃJ“M::
4.1 ƒØp ƒÓM c=vM:-
ƒØp ƒÓM c=vM eK T“†¨<U Öu”Í Á’Ñu ¾ó•−‹ ƒÓM ›ÃÅKU
¾U”’ÒÑ[¨<:: u‰Ã“ uy?ƒ“U �”Ų=G<U u›=ƒÄåÁ ¾�¾¨< �“ ¾²=I îOõ
›p^u= uØMkƒ eKT>Á¨<k¨< eK}^²S¨< ¾ƒØp ƒÓM ’¨< �¾}’ÒÑ`”
ÁK’¨<::
¾ÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM I´u<” ueóƒ KƒÓK< T’ddƒ/ T”nƒ”“ TÅ^˃”
ÃÖÃnM:: Te�Öp”U ÃÚU^M:: I´u< ŸÝõ �eŸ Ýõ S�Öp �”ÇKuƒ
ÃkuLM::
¾ÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM” ¾Tk×ÖK< e^ ¾T>ËS[¨< uƒ“”i ¾¨<ÓÁ“ ¾pekd
¡õKA‹ uT>ካH@Ũ< iUp ¨<ÓÁ ’¨<:: ¾iUp ¨<ÓÁ ¨[Ç−‡ ŸS”Óeƒ lØØ`
’í c=J’<፣ iUp ¨<ÓÁ¨< ¨Å K?KA† ¨[Ç−‹ K}Sddà e^ c=²Mp፣
ŸS”Ócƒ lØØ` ’í ¾J’¨< ›Ÿvu= ÅÓV }Å^Ï„ uÅË”’ƒ ŸScKõ vhÑ`
�Øq ¾›Ÿvu=¨<” ìØ� �”Ç=Öwp ÃÅ[ÒM:: u²=I H>Ń uÑÖ\ ›Ÿvu= ¾ƒØp
ƒÓK<” K=ÅÓõ ¾T>‹M ¾ÑÖ` Sªp` ÃÑ’vM::
iTm¨< �ÃM TÉ[Ó ¾T>‹K¨< iUp ¨<ÓÁ” TŸH@É ’¨< u²=I w‰ Ó”
¾S”Óeƒ” c^©ƒ ÉM SU�ƒ“ S”Óeƒ” SK¨Ø ›Ã‰MU:: ¾ƒØp ƒÓK<
Ów ¾S”Óeƒ” c^©ƒ ÉM Sƒ„ S”Óeƒ SK¨Ø ŸJ’ ŸgTm¨< HÃM
SÅu— ¨<ÓÁ” TካH@É ¾T>‹M SÅu— Ù` S¨KÉ ›Kuƒ፣ ÃI HÃM
¾S”Óeƒ” Ù` uSÅu— ¨<ÓÁ Tg’õ S‰M ›Kuƒ፣ ÃI”” Ù`’ƒ KSÅÑõ
¾T>‹M ¾KAÍ=e+¡e ›pU uÅË’< SÑ”vƒ ›Kuƒ:: vß\ Ù`’~” KTdŸƒ
22
¾T>Ác‹M ¨�Å^© cƒ^}Í= �“ eMƒ S”Åõ“ �c<” KeŸ?ƒ Twnƒ ÓÉ
ÃLM::ÃG—¨<” ¾Ù`’~ ¡õM uT>Ñv KSŸ¨” ¾T>Áe‹M ›pU“ G<’@� ŸK?K
¾iUp ¨<ÓÁ¨< �²=Á¨< �¾}iŸ[Ÿ[“ ^c<” �¾ÅÒÑS Õ^M �”Í= KÉM
ÃunM wKA Tcw ›Ã‰MU::
¾ÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM Sc[~ ÑÖ` ’¨<:: ÃIU ¾T>J”uƒ U¡”Áƒ Ÿƒ”i
}’c„ ¾}Å^Ë“ ¾�Ök HÃM” ¾SÑ”vƒ e^ KTŸ“¨” ¾T>‰K¨< ¾S”Óeƒ
lØØ` �“ ¾S”Óeƒ ¾MTƒ }sTƒ Å"T uJ’<uƒ ¾ÑÖ` ›"vu= KSe^~
ÃuMØ ¾}S‰† eKJ’ ’¨<:: uSJ’<U u³ ¾S”Óeƒ ¾lØØ` Sªp` Å"T
uJ’uƒ ÑÖ` }Se`„ Á”” Å"T¨<” ¾S”Óeƒ ¾lØØ` }sU �Áð[c< uc<
x� ›T^ß Sªp`“ KÙ`’ƒ ¾T>J” ›=”õ^eƒ^¡†` SÑ”vƒ” ÓUƒ
¨<eØ ÁeÑvM::
¾ÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM ¾S”Óeƒ c^©ƒ” ÚUa ¾S”Óeƒ ¾SÓ¹
}sTƒ” T¨<ÅU“ TØóƒ �”Å ›”É ª“ Ów ¾¨cÅ ’¨<:: �’c<” uTØóƒ
S”Óeƒ I´u<” ¾T>ѳuƒ፣ ¾T>q×Ö`uƒ“ ¾T>Áe}ÇÉ`uƒ” Sd]Á �”Ç=Á×
ÁÅ`ÒM:: uK?L uŸ<M Ó” ¾^c<” }sTƒ uUƒ¡ ÃÑ’vM:: eKJ’U uÑÖ`
¾’u[¨<” ¾S”Óeƒ ›e}ÇÅ` c=Áð`e u�c< ð”� KƒØp ƒÓK< ÉÒõ ¾T>cØ
¾ÑÖ` ›e}ÇÅ` ÃÑ’vM:: uÑÖ` ¾’u[¨<” ¾c^©ƒ“ ¾þK=e ¾ìØ� �ÃKA‹
Sªp` c=Ö^`Ó uc< x� K?KA‹ ¾ìØ� }sTƒ” ÃÑ’vM:: MT�© }sTƒ”
K=ÖkUv†¨< "M‰K S”Óeƒ �”ÇÃÖkS<v†¨< wKA Á¨ÉT†ªM:: c^©~”U
�ÁÖn“ �¾ÅScc u²=I H>Ń K?L c^©ƒ ÃÑ’vM::
¾ÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM ¨�Å^© �eƒ^‚Í= �”Ç=•[¨< ÓÉ ÃLM:: u²=IU
¾S”Óeƒ c^©ƒ u}^²S H>Ń �”ȃ �”ÅT>ÅSec¨< ÃkÃdM:: uc< Sƒ¡
c^©ƒ �”ȃ �”ÅT>Ñ’v ÃSMdM:: ÃI Ù`’ƒ �Á"H@Æ ¾T>Å[Ó uSJ’<
uÙ`’~ H>Ń ÃI”” ¾SÑ”vƒ“ ¾TØóƒ e^” u}Õǘ �”ȃ }Å`Ô eŸ?ƒ
Là KTÉ[e �”ÅT>‰M ÃSMdM:: ÃI”” KTd"ƒ ¾T>Áe‹M ¾KAÍ=e+¡
›pU”U ÃSMdM:: u›ß\ ¾ÑÖ` ƒØp ƒÓM �’²=I vI]Áƒ ›K<ƒ::
4.2 cLT© ƒÓM:-
�”Å ƒØp ƒÓM G<K< cLT© ƒÓMU I´w” ueóƒ KƒÓM T’ddƒ“
TÅ^˃” ÓÉ ÃLM:: ÃH@U J• ¾�Ök I´w”“ ¾²=I ›e"DM ¾J’ c^©ƒ
SÑ”vƒ” ›ÃÖÃpU:: cLT© ƒÓM S”Óeƒ ¾T>•[¨< ¾I´u< �g=�“ ƒww`
�eካገኘ É[e ’¨<፣I´u< KS”Óeƒ ÃcÖ¨< ¾’u[¨<” �g=�“ ðnŘ’ƒ Ÿ’ðÑ
23
Ó” S”Óeƒ J• SkÖM ›Ã‰K¨<U ŸT>M �U’ƒ Ã’dM (1) :: K²=G<U
I´u<” KƒÓM ÃkcpdM ÁÅ^ÍMU:: ÃI” ¾T>ÁÅ`Ó¨< Ó” ƒØp ƒÓM Ò
�”ÅT>Å[Ѩ< KÙ`’ƒ“ K›Sî dÃJ” ¾}Å^˨< I´w KѸ−‹ Æ` ¾’u[”
�g=�“ �³»’ƒ ¾’ðÑ I´w �”Ç=J”፣Ѹ−‹ I´w cØ ìØ wKA �”Ç=ѳL†¨<
uSd]Á’ƒ ¾T>ÖkS<ƒ” ¾e’-Mx“ �“ ¾›"M Teð^]Á−‹ ¾TÃuÓ[¨<
õ`Gƒ” Ág’ð I´w �”Ç=J”፣ ’¨<::cLT© ƒÓM ¾�Ök c^©ƒ“ I´w
uSõÖ` ð”� Ñ<Muƒ SÖkU” �Uu= ¾T>M Ó” KÑ<Muƒ ¾TÃS‹ Ó²<õ
¾�Uu=� �ÃM” ÁÅ^ÍM::
cLT© ƒÓM uÑÖ`U uŸ}TU Ã"H@ÇM:: ÁU J• T�ŸK< Ÿ}T ’¨<::
¾Ñ¸−‹ ¾þK+"“ ¾›=¢•T> T�ŸM Ÿ}T �”ÅSJ’< SÖ” cLT© ƒÓK<U
Ÿ³ T�ŸM ’¨< ¾T>ËU[¨<:: ²S“© ¾SÑ“— ²È ¾}eóóuƒ w²< I´w
u}k^^u= G<’@� ¾T>•`uƒ SM�¡„‹” Kw²< I´w u›ß` Ñ>²? KTÇ[e
¾T>‰Muƒ ŸSJ’< ›"DÁ cLT© ƒÓM T�ŸK< Ÿ}T �”Ç=J” ÓÉ ÃLM::
T�ŸK< Ÿ}T ›É`Ô Ó” u³ ›Ã¨c”U:: ŸŸ}T ¨Å ÑÖ` òMnM eKJ’U
cLT© ¾ƒÓM eMƒ ÑÖ`”U ÁÇ`dM::
cLT© ƒÓM ¾uKÖ ¨<Ö?�T K=J” ¾T>‹K¨< ¨<c<”U u=J” K²=G< ›Sˆ
¾J’ þK+"© UIÇ` c=•` ’¨<:: ¾þK+" UIÇ` Ó” }’íí] ’¨<:: �”Å GÑ\
G<’@� �“ ¾Ç=V¡^c= �Éу K=có ¨ÃU K=Öw ËLM:: ÃH@ ›”É ’Ñ` J•
cLT© ƒÓM G<K< Ñ>²? ÈV¡^c=Á© ¾þK+" UIÇ` S•\” ÓÉ ÃLM TKƒ
›ÃÅKU:: ›ó˜ ›Ñ³μ‹ vK<uƒ G<’@�U Ã"H@ÇM፣ }"H>ÊU ›ó˜ ›Ñ³μ‹”
ŸeM×” Te¨ÑÉ �”ÅT>‰M �Ã…M::
4.3 ¾G<K~U ”îî`
¾ƒØp ƒÓMU J’ cLT© ƒÓM I´w” ueóƒ uT’ddƒ“ uTÅ^˃ LÃ
ÃeTTK<:: ÃH@” ¾þK+" K¨<Ø K=ÁS× uT>‹M Å[Í KTd"ƒU Ñ>²?
�”ÅT>ÖÃp G<K~U ÃÑ’²vK<:: u²=I Là eUU’ƒ u=•^†¨<U I´u<”
¾T>Á’dc<ƒ“ ¾T>ÁÅ^̃ Ó” K}KÁ¾ õMT>Á ’¨<::
G<K~U Ò` ÁK M¿’ƒ ufeƒ Ñ<Ç‹ Là ›}Ÿ<a T¾ƒ ÖnT> ÃJ“M::
›”Å—¨<“ ª“¨< M¿’�†¨< uc^©ƒ Là ÁL†¨< M¿’ƒ ’¨<:: ¾ƒØp ƒÓM
¾S”Óeƒ” c^©ƒ �”Å ª“ °”póƒ“ �”Å ƒMl S¨ÑÉ ÁKuƒ Sc“¡M
....................
1. The Unconquerable World, Jonathan schell p.128-130
24
èeÇM:: u²=IU U¡”Áƒ c^©~” uSÅUce Là Á’×Ø^M:: I´u<”
T’ddƒ“ TÅ^˃U Ÿ²=I ›"DÁ ¾}n–፣Td[Ñ>Á¨<U ¾ƒØp ƒÓK<” TóóU፣
Ù`’~” SÅÑõ' c^©ƒ“ ¾�Ök I´w” SÑ”vƒ& ÃI””U ›k’vwa c^©ƒ”
uÙ` T@Ç Tg’õ ÃJ“M::
cLT© ƒÓM ¾T>’duƒ �du? �ÏÑ<” ¾}K¾ ’¨<:: S”Óeƒ ¾T>•[¨< ¾I´w
�g=�“ �³»’ƒ �e"K ’¨<:: ¾I´w �i�“ �³»’ƒ "K e`¯ƒ Õ^M
S”ÓeƒU ¾ðKѨ<” ue`¯ƒ TŸ“¨” ÉKªM:: ¾I´u< �i�“ �³»’ƒ
¾}’ðѨ< S”Óeƒ Ó” ¾I´u<” õcƒ ¾I´u<” �”penc?“ ¾HÑ]~” H>¨ƒ �c<
uðKѨ< SM¡ K=S^ ›Ã‹MU:: �Uu= ÁK”“ õ`Hƒ” Ág’ð I´w Ãμ
S”Óeƒ J• SkÖM ›Ã‹MU::
Kc^©ƒ �“ KìØ� �ÃKA‹ �³»’ƒ Sc[~ ¾I´u< �g=�“ �³»’ƒ ’¨<::
ÁK ¾I´u< �g=�“ �³»’ƒ ¾�’²=I }sTƒ �³»’ƒ w‰¨<” ¾T>ðÃŨ<
›Ã•`U::�’²=I }sTƒ ¨Ö?ƒ ¾T>ÁSÖ<ƒ ¾�’c<” HÃM“ Ñ<Muƒ ¾T>ðƒ”
�”Å’c< Ñ<Muƒ KSÖkU ¾q[Ö }öካካ] c=S×v†¨< ’¨<:: õ`Hƒ” Ág’ð Ó”
ÅÓV HÃM” uHÃM KSSKe ðnÅ— ÁMJ’ ›ÃuÑ_ I´w Là �’²=I w‰†¨<”
¾T>ÁSÖ<ƒ K¨<Ø ›Ã•`U::
ucLT© ƒÓM I´u<” ¾T’ddƒ“ ¾TÅ^˃ e^ c=c^ I´u< un˜ ›MѳU
�”Ç=M ŸTÉ[Ó ›"DÁ ’¨<::ÃI”” uU`Ý �”Ç=ÑMî ¾T’ddƒ �“ ¾TÅ^˃
e^ ÃካH@ÇM፣I´u< õ`G~” ’pKA �”Ç=Á¨× ¾T>Áe‹K¨< uu`ካ� ¾ƒÓM
eM„‹ �”Ç=ÁMõ“ �”Ç=KTSdž¨< ÁÅ`ÒM፣ÃI ŸJ’ ÅÓV S”Óeƒ Á
Ó²<õ“ u×U ›eð] ’Ñ` SJ’< ÁunM::cLT© ƒÓM Ÿ²=I �du? Ã’dM::
uG<K~ SGŸM ÁK¨< G<K}—¨< M¿’ƒ ¾T>ÁeŸõK<ƒ ªÒ LÃ ÁK¨< M¿’ƒ
’¨<::
uÑÖ` ¾ƒØp ƒÓM S`I፣KƒØp ƒÓK< eŸ?ƒ ¾TÁÑKÓM፣S”Óeƒ
KT>Á"H>Ũ< Ù`’ƒ Ó” ¾T>ÁÑKÓM ’Ñ` G<K< èÉTM:: SŸ=“ ¾TƒÖkUuƒ
ŸJ’ �nØKªKI:: ¾SÑ“— ›¨<�a‹ ¾TƒÖkUv†¨< ŸJ’ �”ÇÃc\
�Å`Ò†ªKI:: u²=I S”ÑÉ w‰ ¾T>¨ÉU ¾HÑ` ›pU ƒMp ’¨<:: Ÿ³ ›Mö
G<K~U ¨Ñ•‹ ulØØ^†¨< e` ÁK¨<” ¾GÑ` ›=¢•T> ¾T>Á"H>ƃ” Ù`’ƒ
KSkKw Á¨<K<�M:: ›U^‹ Ñ<MuƒU ŸTU[ƒ e^¨< }ð“pKA KÙ`’~
�”Ç=Ÿƒ ÃÅ[ÒM:: ÃI ¾T>ÁeŸƒK¨< ›=¢•T>Á© ¨<ÉSƒ ÃG<” uH>¨ƒ [ÑÉ
¾T>ÁeŸƒK¨< ªÒ u×U w²< ’¨<:: ¾›=¢•T>¨< ¨<ÉSƒ“ uc¨< H>¨ƒ“ ›"M
¾T>Å`c¨< Øóƒ Ÿõ}— TIu^© k¨<f‹” ÃðØ^K<:: %EL Là �’²=I”
25
KSÖÑ” ¾T>ÖÃk¨< Ñ>²?“ ¾T>ÁeŸõK¨< ªÒ u×U ƒMp ŸSJ’< vhÑ`
›”ǔʇ Ñ<Ç„‹ KSÖÑ”“ KTŸU Ú`f ¾TÉK< K=J’< ËLK<::
ucLT© ƒÓM KÑ<Muƒ �Uu= TKƒ ›K:: ÃI”” ¾I´w �Uu=� KSeu`“
uUƒŸ<U õ`Gƒ” KT”Ñe S”Óeƒ ¾T>¨edž¨< �`UÍ−‹ S•^†¨<
›Ãk`U:: c−‹ K=�c\ K=ÅuÅu<“ ›"L†¨< K=ÔÇ Ã‹LM:: Ÿ³U ›Mö VƒU
K=•` ËLM:: ƒÓK< �¾Ÿ[[ uH@Å lØ`U iw`” KT”Ñe }wK¨< ¾T>¨cÆ
Ú"˜ �`UÍ−‹ �¾u²< K=H@Æ Ã‹LK<:: uƒÓK< uŸ<M uT>ðìS< ¾eMƒ
eI}„‹U ÁM}ðKÑ Ñ<ǃ uI´u< Là K=Å`e ËLM:: cLT© ƒÓM cLT©
’¨< eK}vK ‹Ó`“ SŸ^ ¾KuƒU TKƒ ›ÃÅKU:: ÁU J• Ù`’ƒ
ŸT>ÁeŸõK¨< ªÒ ›”í` c=�à Ӕ cLT© ƒÓM ¾T>ÁeŸõK¨< ªÒ ›’e}—
’¨< wKA Åõa S“Ñ` ÉLM::
fe}—¨< ¾T>KÁ¿uƒ ’Øw ¨<Ö?�T’�†¨< Là ’¨<:- ›”É” S”Óeƒ
ŸeM×” uTe¨ÑÉ uŸ<M G<K~U ÁeŸ?ÇK< TKƒ ÉM ÃJ“M:: ÈV¡^c=
ŸTeð” ›"DÁ Ó” �Ÿ<M ÁeŸ?ÇK< TKƒ ›Ã‰MU w‰ dÃJ” ¾ƒØp ƒÓM ¨Å
ÈV¡^c=Á© e`¯ƒ Ó”v� TeŸ?@Æ Là ƒMp ØÁo UM¡ƒ ›K:: K²=IU
U¡”Áƒ ›K¨<::
Ù`’ƒ I´w ÃkcpdM፣ I´w ÁÅ^ÍM፣ያስታጥቃል፣ Ó” ÅÓV ÃH@
¾}Å^Ë“ ¾�Ök I´w የፖለቲካ Úª�¨<” ¾T>Á"H@Ũ< uÙ` Sd]Á ›Ëw
uSJ’< þK+Ÿ¨< uw²< SMŸ< cw›© Ñî�¨< ¾ÅŸS፣¡óƒ“ ßካ’@U ¾}Luc
þK+Ÿ �”Ç=J”፣ ’Ña‹ Ÿ}KSŨ< cw›© Ó”–<’ƒ ¨<Ü
�”Ç=H@Æ፣ያÅ`ÒM(1):: ¾þK+" ›LT¨< ¾T>Ñó¨< uSÒÅM uÅU Sóce
�”ÅSJ’<፣ ¾Ù` ST²²<”“ ÅU Sócc<” I胓 e’Mx“፣ ŸÙ` ¡õKA‹
¨<Ü ¨Å Qw[}cu< �”Ç=Òv ÁÅ`Ѩ<“፣ Qw[}cu< �”Å Qw[}cw Kcw›©
Swƒ፣ KÈV¡^c=Á© Swƒ፣ K¨<ÃÃ፣ KHdx‹ ’í i`i` �“ KS‰‰M፣
ÁK¨< ´ÓÌ’ƒ �ÏÓ Å"T �”Ç=J” ›e}ªê* ÁÅ`ÒM:: �”Ų=I vK Qw[}cw
ÈV¡^c= �”Ç=Áww“ �”Ç=ÁÉÓ TÉ[Ó œe†Ò] ÁÅ`ѪM::
4.4 K›=ƒÄåÁ ¾T>u˨< eLT© eMƒ eKSJ’< :-
¾²=I îOõ ›p^u= ¾ƒÓM MUÉ KƒØp ƒÓM ÁÅL u=J”U Ÿ›=ƒÄåÁ
}Úvß G<’@�“ ›G<” "K”uƒ ›KT© G<’@� ›"DÁ Ó” u›=ƒÄåÁ ŸƒØp ƒÓM
................
1. Jonathan Schell, Ibid p. 83
26
ÃMp cLT© ¾ƒÓM eMƒ ¨<Ö?ƒ ÁS×M ¾T>M �U’ƒ ›K¨<:: u”îî\ LÃ
¾}SKŸ~ƒ �”ÇK< J’¨< Ÿ›K”uƒ ›ÖnLà ›KT©“ ¾›Ñ^‹” G<’@� ›"DÁU
SSMŸ~ }nT> ÃJ“M::
4.4.1 ›KTkó© G<’@�:-
¾k´n³¨< Ù`’ƒ ²S” KƒØp ƒÓM“ KÙ` Sd]Á ´¨<¨<` ›Sˆ ’u`
TKƒ ÉLM::›KU KG<Kƒ }ŸõKA uŸõ}— ñ¡¡` ¨<eØ uÑvuƒ ¨pƒ #
¾ÖL‚ ÖLƒ ¨ÇÎ ’¨<$ ŸT>M S`I ›”Æ K?L¨<” KTÇŸU Ù` Sd]Á” uÑõ
¾T>ÁkwMuƒ፣Eንደዚሁም ›”Æ” KTÇŸU ›eðLÑ> ¾J’<ƒ ÉÒö‹ ŸK?L¨<
KTÓ–ƒ ¾T>‰Muƒ G<’@� uS•\፣ Ù` Sd]Á¨< ¨ÃU KAÍ=e+¡c<“
SgS‰¨< eKT>ј ¾ƒØp ƒÓM ¾T>ÖÃk¨<” Ÿõ}— ¾Ù` Sd]Á“
¾KAÍ=e+¡e ›p`xƒ KS¨×ƒ ¾}hK °ÉM ’u` KTKƒ ÉLM::k´n³¨<
Ù`’ƒ "un ¨Ç=I ÃH@ ’Ñ` KTÓ–ƒ ¾’u[¨<” �ÉM uŸõ}— Å[Í ›Øwx�M::
KƒØp ƒÓM“ KÙ` Sd]Á ´¨<¨<` ¾’u[¨< ›Sˆ G<’@�U �¾}×uu ’¨<::
›G<”U Ñ”²w vÃÖóU ¾Ù` Sd]Á gS�U Öõ}ªM vÃvMU c^©ƒ Ñ”w„
K?L” c^©ƒ uÙ` T@Ç uõMT>Á KTg’õ ¾T>Áe‹M ¾Ñ”²w ›pU“ ¾Sd]Á
õcƒ ¾T>јuƒ G<’@� ¾KU:: �”Ç=Á¨<U u›KU ›kõ Å[Í ¾ƒØp ƒÓM
T"H@É Ÿiw`}˜’ƒ Ò` }Å`x ¾T>ð[Ïuƒ“ ¾T>¨keuƒ G<’@� ’¨< ÁK¨<::
ÃMl’<e ›G<” vK¨< ¾›KU G<’@� Hdw” ¾SÓKî ’í’ƒ” KT[ÒÑØ፣
¾SU[Ø“ ¾SS[Ø ’í’ƒ” KT[ÒÑØ፣ }Å^Ï„ Swƒ”“ ØpU” ucLT©
S”ÑÉ KTeÖup፣ወዘተ KT>Å[Ѩ< ƒÓM Ÿõ}— ›KTkó© ÉÒõ ›K KTKƒ
ÉLM::
²S’< ¾’í ñ¡¡`' ¾’í ÑuÁ' ¾’í ¨<ÉÉ`' ¾’í Hdw ¾SÓKì< �“
¾S”kdke Swƒ ²S”፣ ¾cw›© Sw„‹ SŸu` ²S”፣ �¾J’ uSU×~
¾}Ññ ¨Ñ•‹ Ãp`“ KÃeS<LU u=J” ›UvÑ’•‹U ÃI”” Sð¡` ›”Óu¨<
u²=G< e` �ÁÅ“Ñ\ KS•` ¾T>××\uƒ ¨pƒ Là ’¨< ÁK’¨<:: ÃI”” uÔ
›KT›kó© �¨<’� Là }S`Ÿ<μ uѳ GÑ` ’í’ƒ” KTeð” cLT© ƒÓM
T"H@Æ ¾uKÖ ÉÒõ ÁeÑ—M::
ÃI”” ›e}dcw KT^SÉ ¾›KU ›kõ }sTƒ ÉÒõ TÓ–ƒ ÉLM::
¾}vu\ƒ S”Óe�ƒ dÃk` Hdw” KSÓKî፣KSU[Ø“ KSS[Ø፣’í“
ÈV¡^+¡ U`Ý Ã•` ²”É፣የSÉwK û`+ e`¯ƒ �”Ç=•`፣ ¾þK+"“
¾V^M ÉÒõ Ãc×M:: Kc−‹ cw›© Swƒ Øun“ Hdw” u’í ¾SÓKî Swƒ
27
Øun ¾qS< ›KU ›kõ É`Ï„‹ ÁK<uƒ፣ ›ó˜ ›Ñ³μ‹ ›Åw �”Ç=Ѳ<
¾T>àG< Ÿ³ ›Kõ uKAU õ/u?ƒ ›p`u¨< �eŸ Tek׃ ¾T>H@Æ ›KU ›kó©
}sTƒ wp ÁK<uƒ ¨pƒ LÃ ’”:: ÃI vKuƒ KcLT© ƒÓM ›Sˆ ›KT©
G<’@� ›K TKƒ ÉLM::
²S’< ÁSר< ¾S[Í ‚¡•KAÍ= °Éу ›K:: Óõ }ðîV K=c¨`
¾TÉMuƒ፣ u›ß` Ñ>²? ¨<eØ u›KU ›kõ Å[Í K=c^ß ¾T>‹Muƒ፣
eKJ’U Óð— S”Óe�ƒ”“ Óð— }Óv^†¨<” KTÒKØ ¾T>‰Muƒ፣ Hdw“
S[Í ŸSŠ¨<U Ñ>²? u}hK SMŸ< KI´w KTÉ[e ¾T>‰Muƒ G<’@� Là ’”
ÁK’¨<:: ÃI”” ¾‚¡•KAÍ= °Éу I´uw” KSq×Ö` �“ K²=I ›ó˜ ›LT
¾SÖkU G<’@� ÁK u=J”U፣ ÃI”” KSÓ�ƒ S<Ÿ^ ÁK SJ’< u=�¨pU፣
ÃH@” ²S” ÁSר< ÑA`õ }slV �c< ¾T>ÁSר<” ØpU KSssU Ó”
¾T>Áe‹L†¨< ›ÃÅKU:: eKJ’U ŸLà u}ÑKì<ƒ U¡”Á„‹፣ ›KU ›kó©
G<’@�¨< ŸT”—¨<U Ñ>²? uuKÖ KcLT© ƒÓM ¾}S† ’¨<::
4.4.2 cLT© ƒÓM uGÑ^‹”U IÑ S”Óe�© ÉÒõ ›K¨<:-
¾›=ôÇ=] IÑ-S”Óeƒ KSc[�© Sw„‹“ ’í’„‹ �¨<p““ Øun cØ„›M::
›=I›ÈÓ �’²=I” Sw„‹ ¾T>ÁÖu< }í^] IÔ‹“ ›e^a‹ �¾}ÖkS SJ’<
�”Å}Öuk፣ J• u›KU ›kõ Å[Í }kvÃ’ƒ ÁL†¨< Sw„‹ ŸSJ” ›Mð¨<
uGÑ^‹”U IÑ-S”Óe�© ÉÒõ ÁL†¨< SJ’<“ �’²=I” }ÖpV cLT© ƒÓM
T"H@É ¨”ËM J• ¾TÁde`፣ ¾TÁeÑÉM፣ SJ’< }Ñu=¨< Ó”³u? K=cÖ¨<
¾T>Ñv �¨<’� ’¨<::
�”Ų=I vK G<’@� Là ÁK< þK+Ÿ™‹ K=Ÿ}K<ƒ ¾T>Ñv¨< ¾ƒÓM eMƒ፣
ÁK<ƒ ¾IÓ kÇÇ−‹ �”ÇÃÖu< ÃMl”e �”Ç=cñ uI´w SHM J’¨< ŸI´w Ò`
S�ÑM ’¨< SJ” ÁKuƒ; ¨Ãe �’²=I ›ÃulU፣ ›Ãc\U፣ ›Ác\U፣ ÖuªM
wKA �’c<” ƒ„ ¨Å ƒØp ƒÓM SH@É ’¨< ¾T>hK¨<; ’¨< ª“¨< ØÁo::
u²=I îG<õ ›p^u= �U’ƒ �’²=I kÇÇ−‹ ›MulU wKA ¾ƒØp ƒÓM
›T^ß” S¨<cÉ ÁK<ƒU Ú`c¨< �”Ç=²Ñ< ÁÅ`ÒM �”Í= ÈV¡^c=”
›ÁÖ“¡`U ›ÃSMeU፣ ÃMl”e ŸcLT© ÈV¡^c=Á© H>Ń ¾T>¨Ö<~
S¨<×�†¨< u^c< KÈV¡^c= SØuw U¡”Áƒ K=J” ËLM ¾T>M eÒƒ
›K¨<::
�’²=I Sw„‹“ ’í’„‹ ¾SL ›=ƒÄåÁ©Á” Sw„‹“ ’í’„‹ “†¨<::
¾}¨c’ ¾Qw[}cw ¡õM Sw„‹ ›ÃÅK<U::Hdw” ¾SÓKî Swƒ ¾G<K<U
²?Ô‹ Swƒ �”Í= ¾Ò²?Ö™‹ w‰ ›ÃÅKU:: ÃIU J• Ó” Hdw” ¾SÓKî
28
Swƒ ¾ý_e Swƒ w‰ }Å`Ô Ã�ÁM:: K²=IU Ò²?Ö™‹ �“ ¾S”Óeƒ
vKeMדƒ w‰ vKÑ<Çà }Å`Ѩ< ¾T>�¿uƒ G<’@� ›K::u}Sddà SMŸ<
¾SÅ^˃ Swƒ ¾}¨c’< c=y=¡ É`Ï„‹” w‰ ¾T>SKŸƒ፣ነፃ U`Ý ’¡
Ñ<ÇÄ‹” ÅÓV ¾þK+ካ û`+−‹” w‰ ¾T>SKŸƒ ›É`Ô ¾SSMŸƒ G<’@�
›K::
ÃI Övw ¾’í’„‹ Ó”³u? ›w³—¨< Qw[}cw }SM"‹፣ ¾}¨c’< ŸõKA‹
w‰ }TEÒ‹ ¾T>J’<uƒ �“ Sw„‡ ¾UM›} I´u< ª“ ›Ë”Ç ŸSJ” �¾¨Ö<
¾T>�¿uƒ G<’@� �¾ðÖ[ ’¨<::›=I›ÈÓ ¾T>ÁካH>Ũ< UIÇ\” ¾TØuw ²S‰
IÑS”Óe~” }ÅÓö SŸLŸM ÉLM ÃÑvMU:: ÃI”” ŸTdካƒ ›"DÁ �’²=Á
}TEÒ‹ ¡õKA‹ ¾}vu[ ƒÓM TካH@É” SMSÉ Ã•`v†ªM:: Ÿ²=ÁU ›Mö
I´u< ƒÓL†¨<” �”Ç=kLkM �“ vKu?ƒ SJ’<” u}Óv` �”Ç=Á[ÒÑØ፣ uI´u<
SGM }ј„ Te}T` u¾k’<U �”Ç=ÖkUv†¨< TKTSÉ ÃÖupv†ªM::
u›=I›ÈÓ uŸ<M ¾þK+Ÿ UIÇ\” ¾TØuw ²S‰ u=•`U SõƒH@¨<
uQw[}cu< SGM }ј„ �’²=I” ¾IÑ-S”Óe�‹” ÉÒõ ÁÑ–<ƒ” Sw„‹ I´u<
¾^c< �c?„‹ �”Ç=ÁÅ`Ò†¨< S�ÑM“ K²=G< Twnƒ �”Í= Ÿ²=G< ¨Ø„ ¨Å
ƒØp ƒÓM SH@É ›ÃJ”U:: Ÿ²=I ¨Ø„ ¨Å ƒØp ƒÓM SH@É �¾Öuu
ÁK¨<” ¾þK+Ÿ UIÇ` ¾uKÖ �”Ç=ÁÖu¨<፣ ›=I›ÈÓ” ÁS‰‹K�M::
Qw[}cu<U u³ uŸ<M Ñw„ �”ÇÃT`“ ¾ÓK< Sw„‹ �”ÇÁÅ`Ò†¨< �”póƒ
ÃJ“M �”Í= ›ÃÅÓð¨<U::
5. የ ሰላማዊ የትግል መልኮችና መርሆዎች
ስለ ሰላማዊ የትግል መልኮች ጥልቅ ጥናቶች ካደረጉት Aንዱ ጄን ሻርፕ ሲሆን በዚህ ጉዳይ በርከት ያሉ ፀሑፎች ፅፎኣል፡፡ ከነዚህ Aንዱም ወደ Aማርኛ ተመልሶAል፡፡ ስለ ሰላማዊ የትግል መልኮችና ዘዴዎች ሰፋ ያለ ግንዛቤ ለማግኘት Eነዚህን ማጥናት Eና መዳሰስ ይመከራል፡፡
የሰላማዊ ትግል መልኮችና ዘዴዎች ዝርዝር ረዥም ቢሆንም ሁሉም የትም ቦታ ይሰራሉ ማለት Aይደለም፡፡ Eንደየሃገሩ ሁኔታ Eንደየትግሉ ግብና Eንደባለጉዳዮቹ ማንነት የሚመረጠው የትግል መልኮችና ዘዴዎች ቀመር ሊለያይ ይችላል፡፡በመሆኑም በዚህ ፅሑፍ የሚሰነዘሩት ነጥቦች የሰላማዊ የትግል መልኮችን በሚመለከት Aጠቃላይ ግንዛቤ ከማስቀመጥ ያለፈ ፋይዳ Eንደሌላቸው ሊጤን ይገባዋል
5.1. ሰላማዊ የትግል መልኮች Eና ዘዴዎች
ፈረንጆች ሲተርቱ “Necessity is the mother of invention“ ይላሉ፡፡ ፍላጎቱ Eና ጥያቄው ተለይቶ Eና ገፍቶ ከመጣ መፍትሄው መፍለቁ Aይቀሬ ነው ለማለት ነው፡፡ የትግል መልኮችም በዚሁ ምሳሌ ሊታዩ ይችላሉ፡፡
29
ሰዎች Aንድን ፖለቲካዊ፣ Iኮኖምያዊ ወይም ማህበራዊ ችግር Eናርም ብለው
ከወሰኑ Eና ከቆረጡ ለዚሁ መዳረሻ ስልቶች መፈለግ Eና ማፍለቅ ላይ ከጭንቅላታቸው
በስተቀር የሚገድባቸው ሃይል ኣይኖርም፡፡ ስልቶች በየጊዜው Eንደየሁኔታው Aስገዳጅነት
የሚፈልቁና የሚዳብሩ የትግል ምርቶች ናቸውና ተዝርዝረው Aያለቁም፣ በየጊዜውም
ኣዳዲስ ይወለዳሉ፡፡
ጄን ሻርፕ Eስካሁን የደረስኩባቸው Eና ያወቅኩዋቸው መቶ ዘጠና ስምንት የሰላማዊ ትግል ዘዴዎችና ስልቶች Aሉ ይላል ይህን ሲል ግን ያለደረሰባቸው ግን ጥቅም ላይ Eየዋሉ ያሉ ሊኖሩ Eንደሚችሉ ወደፊት ሊፈልቁ የሚችሉ ኣዳዲስ ስልቶች ሊኖሩ Eንደሚችሉ በመገንዘብ ይህ ዝርዝር ያለቀለት Aለማሆኑን ያስገነዝባል፡፡ለAጥኚዎች Eንዲመች በሎም ከAጠቃላይ ባህርያቸው Aንፃር Eነዚህ ስልቶች በሶስት ዋና ዋና ምድቦች ያስቀምጣቸዋል (1) ሀ. ድጋፍ መንሻ፣ መስጫ Eና ማነሳሻ ስልቶች ለ. የትብብር መንፈግ Eና Aሻፈርኝ የማለት ስልቶች ሐ. የሰላማዊ ጣልቃገብነት Eና ተነሳሽነት ስልቶች ከመቶ ዘጠና ስምንቱ ውስጥ Aምሳ ኣራቱን መጀመርያው ምድብ ላይ፣ መቶ ሶስቱን ሁለተኛው ላይ፣ Aርባ ኣንዱን ደግሞ ሶስተኛው ምድብ ላይ Aስቀምጦኣቸዋል፡፡ የሶስቱን ምድቦች Aጠቃላይ ባህርያት Eንመልከት 5.1.1. ድጋፍ መንሻ Eና መስጫ ማነሳሻ ስልቶች
ስለ ድጋፍ መንሻ፣መስጫ Eና ማነሳሻ ስልቶች ምንነት በቀላሉ ለመግንዘብ በAሜሪካው የሁለት ሺ ስምንት ፕረዚዳንታዊ ምርጫ ተፎካካሪዎች የተጠቀሙባቸውን ስልቶች መመለከት ይበቃል፡፡
ሴነተር ክሊንተን የዴሞክራቲክ ፓርቲ Eጩ ሆነው ለመቅረብ ይበቁ ዘንድ ከሴነተር Oባማ ጋራ የምረጡኝ ትንቅንቅ ውስጥ በገቡበት ወቅት ብልጫየ ብለው የቀሰቀሱበት ነጥብ የጦር ሃይሎች ጠቅላይ ኣዛዥ ለመሆን ያላቸው ተነጻጻሪ ዝግጁነት የበለጠ መሆኑን ነበር፡፡ ከሴኔተር Oባማ ይልቅ Eኔ EሻላችሁAለሁ ብሎ ድጋፍ ለመሻት በዚህ ነጥብ ዙርያ በርካታ የማነሳሻ ስልቶች ተጠቅመዋል፡፡ ጋዜጣዊ መግለጫ ሰጥተዋል፣ በህዝባዊ ስብሰባዎች በሰፊው ተናግረውበታል፣ ከሴናተር Oባማ ጋር ፊትለፊት በተደረገ ክርክር ተናግረውበታል፣ የታወቁ ሰዎች በዚህ ጉዳይ ‹‹Eውነታቸውን ነው Eርሳቸው ይበልጥ ዝግጁ ናቸው›› ብለው Eንዲናገሩላቸው Aድርገዋል፡፡ ከሁሉም ስልቶቻቸው የብዙ ሰዎችን ቀልብ የሳበው ስልታቸው ደግሞ በዚሁ ጉዳይ በቴሌቪዥን ያሰራጩት the three o’clock call የተሰኘው Aጭር የምረጡኝ ማስታወቂያቸው ነበር፡፡ በዚህ ከሊፕ መላ ኣሜሪካ በተኛበት ውድቅት ሌሊት ላይ ዋይት ሃውስ ቤተመንግስት ዘንድ በሌላኛው የAለማችን ጫፍ ላይ የተከሰተ Aንድን ትልቅ Aደጋ Aስመልክቶ የኣደጋ የስልክ ጥሪ ሲደወል ይሰማል፣Eንደዚህ ባለ ድንገተኛ ሁኔታ ላይ ብቃት ያለው ቅጽበታዊ ምላሽ መስጠት የሚችለው Oባማ ሳይሆን Eኔ ነኝ ብለው መልEክቱን ይቋጫሉ፡፡
በዚሁ የምረጡኝ ፉክክር ለAንዱ ድጋፍ ለመሻት ለሌላው ደግሞ ድጋፍ ለመንሳት የሚያስችሉ የተባሉ በርካታ ዘዴዎች ጥቅም ላይ ውለዋል፣ መልEክት ያዘሉ ............. 1. Waging Nonviolent Struggle 20th century practice and 21st century potential, Gene Sharp p50
30
ባርኔጣዎች፤ቲሸርቶች፤ባጆች፤ሰቲከሮች፤ፖስተሮች፤በራሪ፤ወረቀቶች፤ወዘተ ተሰራጭተዋል፡፡ ኮሜድያኖች በጨዋታ Eና በማስመሰል ድራማዎች መልክቶች Eንዲያስተላልፉ ተደርገዋል የካርቱን ሙያተኞች ሙያቸውን ለዚሁ ዘመቻ Aበርክተዋል፡፡
Eነዚህ ድጋፍ ለመሻት ወይ ለመንሳት ከሚደረጉት የማነሳሻ ስልቶች ሊጠቀሱ የሚችሉ ጥቂት ምሳሌዎች ናቸው፡፡ የነዚህ ስልቶች ፋይዳ መልEክት ማስተላለፍ ሆኖ የሚተላለፈው መልEክት ግን የተቃውሞ ወይም የድጋፍ ሊሆን ይችላል፣Aንድን ሁኔታ( ለምሳሌ ከዚህ በፊት የተፈፀመን ግፍ) ለመዘከርና ለማስታወስ ያለመም ሊሆን ይችላል፡፡ የመልEክቱ ተደራሽ መንግስት፣መራጭ፣የAንድ የንግድ ድርጅት ሹማምንት፣የAንድ ከተማ ከንቲባ፣ሰራተኞች፣ ወዘተ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ መልEክቱን የሚያስተላልፉት ደግሞ ግለሰቦች፣ ፓርቲዎች፣ ተበዳይ ወይም ተቆርቋሪ ወገኖች ወዘተ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ መልEክቱ የሚተላለፈው በፅሁፍና ንግግር የታጀበ የተለያየ ቅርጽ ያለው መግለጫ ሊሆን ይችላል፣በብዙ Eንቅስቃሴ Eና ትEይንት የታጀበ የAደባባይ ሰልፍም ሊሆን ይችላል፡፡
በዚህ ምድብ ውስጥ በAንድ ጉዳይ ላይ ተቃውሞ ለማሰማት፤ Eወቁልኝ ስሙልኝ ብሎ ሌሎችን ለማሰማት፤ተቃውሞ ያስነሳው ጉዳይ የሚያስከትለው ጉዳት ምን Eንደሆነ ለሚመለከታቸው Aስረድቶ Eርምጃቸውን Eንዲቀለብሱ ወይም Eንዲያስተካክሉ ለማሳመን፤ ካልቀለበሱ ደግሞ ሊከተል የሚችለውን Eርምጃ ለማመልከት፤ ተበዳይ ወገኖች ብቻቸው Eንዳልሆኑ ደጋፊ Eንዳላቸው ለማሳየት የሚደረጉት ስልቶች በሙሉ ይጠቃለላሉ፡፡ በዚህ ክፍል የሚጠቃለሉት ስልቶች ከላይ Eንደተገፀው Aምሳ ኣራት ያህል ቢሆኑም ሁሉንም የሚያመሳስላቸው Aንድ ባህርይ፤ Eንዲተላለፍ የተፈለገው መልEክት ለተደራሹ ወገን ግልፅና በሚያሳምን መልኩ መቅረቡ፤ በዋናነት የግንዛቤ ማስጨበጫ Eና የድጋፍ ወይም ተቃውሞ ሃይል Eና Aድማስ ማሰፋፍያ ስልቶች መሆናቸው Eና ከዚህ ኣልፈው ወደ Aለመተባበርና ጣልቃ ገብነት Aለመሸጋራቸው ነው፡፡
በተለምዶ ተቃውሞ ወይም ድጋፍ መንፈግ የሚገለፅባቸው ስልቶች መግለጫ
ስብሰባ Eና ትEይንቶች Eና ሰልፎች ብቻ Aድርጎ የማየት ሁኔታ ኣለ፣ የዚሁ ተፃራሪ
የሚመስሉ ስልቶችም ግን የተቃውሞ መግለጫ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ስብሰባን ለምሳሌ
ብንውስድ ተቀዋሚዎቹ ስብሰባ ጠርተው Eና ተመካክረው የኣቋም መግለጫ ሊያወጡ
ይችላሉ ይህን ለማድረግ ባይቻል ፊርማ Aሰባስቦ ከጉዳዩ በስተጀርባ Aያሌ ዜጎች
Eንዳሉም ማሳየት ይቻላል፣ የሚቃወሙት መንግስት ለራሱ Aላማ ብሎ ለስብሰባ ቢጠራ
ስብሰባውን በተለያየ መልኩ ለጠሪው ለራሱ ያለውን ተቃውሞ መግለጫ ማድረግ
ይቻላል፡፡ በስብሰባው ላይ ተገኝቶ ሊጀመር ሲል ረግጦ መውጣት ፣ Aንሰማም ለማለት
ጀሮን በEጅ ማፈን፣ ለመድረኩ ጀርባ ሰጥቶ መቀመጥ ወይም የውውይቱን ኣቅጣጫ
ማስቀየር ይቻላል፡፡
31
5.1.2. የትብብር መንፈግና Aሻፈረኝ የማለት ስልቶች ኣንድ ግለሰብ፣ተቋም ወይም መንግስት ለሚያራምዳቸው ኣቋሞችና ለሚፈፅቸው
ድርጊቶች ሌሎች ወገኖች ያላቸውን ተቃውሞ ለመግለፅና ለማሳየት ተብሎ የሚደረጉ፤ የተለመደውን ግንኙነት Eና ትብብር በጠቅላላ፣በከፊል ወይም በፊት በነበረው ደረጃና መልክ ላለመቀጠል መወሰንን የሚመለከቱ ስልቶች ናቸው በዚህ ክፍል የሚጠቃለሉት፡፡ የሚነፈገው ትብብር በይዘቱ ማህበራዊ፣ Iኮኖሚያዊ፣ ፖለቲካዊ ወይም ሁሉን Aቀፍ ሊሆን ይችላል፡፡ Eርምጃው Eንደየሃገሩ ሁኔታ ህጋዊ ሊሆን ላይሆን ይችላል፣ ግን ሰላማዊ ነው፡፡
ትብብርን የመንፈግና Aሻፈርኝ የማለት ስልቶች የሚነሱበት መሰረተ ሃሳብ መንግስታት፣ ድርጅቶችና ግለሰቦች የፈለገውን ገንዘብና መሳሪያ ቢኖራቸውም ከህብረተሰብ ተለይተውና ተነጥለው ሊኖሩ ኣይቻላቸውም የሚል ነው፡፡
Aሜሪካ በጣም ሃያል ሀገር ብትሆንም የዓለሙ ማህበረሰብ ኣካል ናትና የዓለሙ ማህበረሰብ ትብብር ከነፈጋት በማEቀብና በውግዘት ተከባ ብቻዋን መዝለቅ Aትችልም፡፡ ከAሜሪካ ደከም ያሉት Aገሮች ላይ ሲመጣ ደግሞ ውግዘቱ Eና ማEቀቡ የከፋ ወጤት ያስከትላል፡፡ የAንድ Aገር መንግስትም ቢሆን የተለመደ መንግሰታዊ ስራውን ለማከናወን የሚችለው የኣገሬው ህዝብ በመሰረቱ የተለመደውን ታዛዥነትና Aክብሮት ሲቸረው ነው፣ ህዝቡ ይህንን ታዛዥነትና Aክብሮት በመሰረቱ ከነፈገው ግን መንግስት መቆምያ የለውም፡፡ ይህ Eውነታ ለግለሰብም ለድርጅትም ይሰራል፡፡
ይህ ስልት በAለም ኣቀፍ ግንኙነትም የሚሰራበት ስልት ነው፤ የተለያየ ክብደት ያላቸው ማEቀቦች በመጣል ይገለፃል፤ ማEቀቡ በግለሰብ ባለስልጣናት፣ በሃገሪቱ በጠቅላላ ወይም በተወሰኑ የሃገሪቱ ተቋማትና ድርጅቶች ላይ ሊጣል ይችላል፡፡ ሸማቾች Eንደዚሁ በAንዳንድ በዳይ የንግድ ድርጅቶች ላይ ሲጥሉት ይታያል፡፡ በሃገራችን ባህላዊና ሃይማኖታዊ ማEቀቦች ይደረጋሉ፣ ቀሳውስትና ካህናት ይገዝታሉ፣ ማህበረሰብም ለህብረተሰቡ ህልውና Eና ሰላም Aደጋ ናቸው ያላቸውን ግለሰቦች የማግለል Eርምጃዎች Eንደሚወስድ ይታወቃል፡፡
መንግስት Eንግዶች ጋብዞ Eና ደግሶ Aንድ ታላቅ በAልና ፌስታ በሚያዘጋጅበት ወቅት በዚሁ ባለመሳተፍና ባለመገኘት በAሉ የተጠበቀውን ግርማ ሞገስ Eንዲያጣ Eና መንግስትም Eንዲያፍር ማድረግ፤ በማንኛውም መልኩ ማንኛውም ሰው ከቤት ሳይወጣ ለተወሰኑ ቀናት Eንዲቀመጥ ማድረግ፤ፌስቲቫል፣ ሰፖርታዊ ተርIት ወይ ሌላ ትልቅ በAል ተዘጋድቶ ህዝቡ Eንዲመለከት በሚጋበዘበት ጊዜ ወደEሱ በመሄድ ፈንታ ወደ ቤተ ፀሎት መሄድ፤ ወይም የፖለቲካ Eስረኞችን መጠየቅ፤ የተማሪዎች ትምህርት የማቆም Eርምጃ፣ የመሳሰሉት Eርምጃዎች ከማህበራዊ የAሻፈረኝ ስልቶች በምሳሌነት የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
ከIኮኖሚያዊ ያለመተባበር ስልቶች በጣም ከሚታወቁት ውስጥ Aግልግሎትን ላለመጠቀም ወይም ላለመሸመት መወሰን፣ ክፍያን መክፈል ላይ መለገም፣ ስራን የማቆም ወይም የማስተጓጎል ስልቶች ናቸው፡፡ Eያንዳንዱን ስልት በተለያዩ Eርከኖች Eና ደረጃዎች ተግባራዊ ማድረግም ይቻላል፡፡ ስራ ማቆም ለምሳሌ ብንወስድ በAንድ ተቋም ብቻ ወይም በIንዱስትሪ ደረጃ ሊደረግ ይችላል፣ ስራ ማቆሙ ለቀናት የሚደረግ ወይም ከስራ ገበታ ሳይለዩ በድንገት በማሃል ላይ ለተወሰኑ ሰኣታት የሚደረግ ሊሆን ይችላል፣ ከማቆም ይልቅ ሆን ብሎ ስራን ማጓትትም ሊመረጥ ይቻላል፣ኣለቃና ተቆጣጣሪ ሲኖር መስራት፣ Eርሱ ዞር ሲል ደግሞ በማቆም ያለተቆጣጣሪ ስራ መስራት የማይቻልበት ሁኔታ መፍጠር ይቻላል፡፡ የዚህ Aይነት ስልት በተለይ ስራተኞችን ለመከፋፈልና ለመደለል Aስቸጋሪ ያደርገዋል፡፡ ስራ ማቆምን ገልብጦ መተርጎም Eንደ
32
የዚሁ ክፍል ስልት ሊወሰድ ይቻላል፡፡ ብዙ ሰው ስራ ገበታ ላይ በመገኘት Eና ያለEረፍት በመስራት የተለመደውን የስራ ፍሰት ማፋለስ ይቻላል፡፡ Aግልግሎትን Eና ሸመታን ማወክ፤ተጠቃሚዎች ራሳቸው ባለመሸመትና ባለመጠቀም መልኩ ሊፈፅሙት ይችላሉ፣ Aግልገሎቱን በሚሰጡ ሰራተኞች በኩልም ሊከናወን ይችላል ወይም ምርቱን በሚያከፋፍሉት፣ በሚያጓጉዙት፣ በሚጭኑት Eና በሚያራግፉት በኩል፤ ወይም በሁሉም የተቀናጀ Eርምጃ ሊፈፀም ይችላል፡፡
ከፖለቲካዊ ያለመተባበር ስልቶች ውስጥ በመራጭነት፣በተመራጭነት ወይም በሁለቱም ባለመሳተፍ፤ፓርላማ ስብሰባን ረግጦ በመውጣት፣ ኮረም Eንዳይሞላ በማሰናከል ወይም ውሳኔ Eንዲዘገይ በማደረግ፤ የፓርቲ ኣባልነት ካርድን በመመለስ፣ ሹመትን ባለመቀበል፤ ከተቀመጡበት ሃላፊነት በገዛ ፈቃድ መልቀቅ የመሳሰሉት በምሳሌነት ሊጠቀሱ ይችላሉ፡፡
ትብብርን መንፈግና Aሻፈረኝ የማለት ስልቶች ዋና Aላማቸው ገሸሽ ካላችሁን Eኛም ገሸሽ ማለት Eንችላለን በዚሁም ለመቀጠል Eና ለመኖር Eንችላለን የሚል ግልጽ መልEክትና ተቃውሞ ማስተላለፍያ መንገድ ነው፣ ይበልጥ ውጤታማ የሚሆነውም ከሁለቱም Aንዳቸውም ያለሌላው ትብብር Eና በጎ ፈቃድ ብዙ ሊቀጥሉና ሊኖሩ የማይችሉ ሲሆኑ ነው፣የተፈለገውን ወጤት ለማግኘት ይቻል ዘንድ Eርምጃው በሚያሳምም ወቅትና በከፍተኛ ተሳተፎ መታጀብ ይኖርበታል፡፡
5.1.3. የሰላማዊ ጣልቃገብነትና ተነሳሽነት ስልቶች
በዚህ ምድብ የሚጠቃለሉት ስልቶች ከላይኞቹ ሁለት ምድቦች ስልቶች የሚለዩት፤ ተቀናቃኙን ወገን የመጋፈጥ ባህርይ ያላቸው መሆኑ ነው፡፡ የሚወሰዱት Eርምጃዎች በተቃዋሚው ወገን ተነሳሽነት የሚወሰዱ Eና የተጀመሩ ሊሆኑ ይችላሉ ወይም ደግሞ ተቀናቃኙ ሊወስድ ያሰባቸውን Eርምጃዎች ለማክሸፍና ለማኮላሸት ተብለው የሚወሰዱ የመከላከል Eርምጃዎች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ Eስርቤቶችን ማጥለቅለቅ የሚለውን ስልት ብንውስድ ህዝቡ ይህንን Eርምጃ የሚወስደው Eንደመከላከያ Eርምጃ ሊሆን ይችላል፤ ወይም በህዝቡ ተነሳሽነት Eንደሚወሰድ Eርምጃ ሊሆን ይችላል፡፡ መንግስት የተቃዋሚ ፓርቲ መሪዎችን ካሰረ Eነሱ ይፈቱ ብሎ በመጠየቅ ፈንታ ህዝቡ Eኛንም Eሠሩ ብሎ ወደ Eስር ቤቶች ሊጎርፍና Eስር ቤቶችን ለያጥለቀልቅ ይችላል፤ ወይ ደግሞ የመንግስትን ፖሊሲዎች ከመቃወምና መታሰርን EንደAንድ የተቃውሞው መግለጫ በመውሰድ Eስርቤቶችን በገዛ ራሱ ፈቃድ ሊሞላቸው ይችላል፡፡
የጣልቃ ግብነት ስልቶች የተለያየ ክብደትና ደረጃ Aላቸው፡፡ Aንድ በAድሎ የሚሰራን ባለስልጣን ለመቃወም ተበዳዮች ቢሮው ውስጥ ገብተው ካላነጋገርከን Aንለቅም በለው ቁጭ ሊሉ ይችላሉ፡፡ ይህንን በማድረግም ሰውየው ሊያነጋገራቸው የሚፈልግን ሰዎች Aስገብቶ Eንዳያነጋግር፣ በሰኣት ስራውን Eንዳይሰራ፣ ሲመሽ ከቢሮው ወጥቶ ወደ ቤቱ Eንዳይሄድ፣ Aስቸጋሪ ሁኔታ ሊፈጥሩበት ይችላሉ፡፡ Aንድ ሆስፒታል ስራው በተገቢው መስራት Aሻፈረኝ ካለ ታካሚዎች ተሰብስበው መጥተው ግቢውን Eና ኮሪደሩን ሊተኙበትና ሊቀመጡበት ይችላሉ፣ የመንግስትን Eርምጃ የሚቃወሙ ገበሬዎች ከብትና ኣጋስስ Eየነዱ በመምጣት የመኪና መንገዶችን ሊያጥለቀልቁ ይችላሉ፣ ከብት ከመንዳት ይልቅ ሰው መንገዶቹ ላይ ሊቀመጥ ወይም በመኪና መጓዝን ትቶ የመኪናውን መንገድ ወደ Eግረኛ መንገድነት ሊቀይር ይችላል፡፡
በሰላማዊ መንገድ Aንድን ተቋም ወሮ መያዝም ከጣልቃ ገብነት ስልቶች Aንዱ ነው፡፡ Aንድ በቅርቡ ለንደን ሂትሮ Aውሮፕላን ማረፊያ ላይ የተፈፀመ የተቃውሞ
33
Eርምጃ በምሳሌነት መጥቀስ ይቻላል፡፡ Aውሮፕላን ማረፊያውን የማስፋፋት በመንግስት የተያዘ Eቅድ ኣለ፣ በሌላ በኩል ደግሞ Aውሮፕላን ማረፍያው የሚፈጥረው የድምፅ ብክለት ያማረራቸው Eና መስፋፋቱን የሚቃወሙ የAየር ንብረት ተንካባካቢ ወገኖች ኣሉ፡፡ Aንድ ቀን ከነዚህ ተቃዋሚዎች የተወሰኑት የጥበቃና የፍተሻ ኬላዎችን በረቀቀ ጥበብ ኣልፈው ማኮብኮብያው ዘንድ በመድረስ Aንድ ሊበር የተዘጋጀ Aውሮፕላን ላይ ወጥተው መልEክታቸውን ከማስተላለፍ ባሻገር የሂትሮን ስራ ለተወሰነ ሰኣታት Aስተጓጎሉ፡፡ የዚህ ኣይነት ጣልቃ ገብነት Eርምጃዎች Eንደየሃገሩ ሁኔታና Eንደ Aጀንዳው ባህርይ በተለያየ መልኩ ተግባራዊ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ Aግባብ ባልሆነ መንገድ መሬታቸው የተነጠቁ ዜጎች ሾልከው በመግባት መሬቱን ሊይዙና ድንኳን ሊተከሉበትና ባንዴራ ሊያወለበልቡበት ይችላሉ፡፡ ለEንድ ትልቅ በኣል፣ለምሳሌ ስፕርታዊ ወይም ሙዚቃዊ ፌስቲቫል፣ የተጠሩ በኣስር ሺዎች የሚቆጠሩ ዜጎች ጉዳዩ ካለቀ በኋላ ቦታውን በመልቀቅ ፈንታ ቢቀመጡበትና ስሞታቸውን መግለጫ ቢያደርጉት ከዚሁ ምድብ ስልት ይሆናል፡፡
ጣልቃ ገብ ስልቶች ሰላማዊ በሆነ መንገድ የሚከናወኑ ቢሆኑም ቅጣት Aያመጡም ማለት Aይደለም፤ ማታፈስ፣ መቀጣትን Eና መደብደብን ሊያስከትሉ ይችላሉ፡፡ ተሳታፊዎች የሃይል Eርምጃ Eንዳይወስዱ፣ ቢወሰድባቸውም Aፀፋ ከመመለስ መጠንቀቅ ይኖርባቸዋል፤ ይህን Aልፎ የሚመጣባቸውን ጉልበት ግን በጋራና በፅናት ለመቀበል ዝግጁ መሆን ይኖርባቸዋል፡፡ ከላይ Eንደተመለከተው ሊያስሩት የመጡትን Eንካችሁ Eጄ ብሎ ወዶ የሚታሰር፣ ራሱ Eስር ቤት ድረስ ሄዶ Eስርቤቶችን የሚያጥለቀልቅ የሰላም ታጋይ ካለ የሃይል Eርምጃው ተመልሶ የሚጎዳው ተበዳዮቹን ሳይሆን Aድራጊዎቹን ራሳቸውን ነው፡፡ Eስርና መቀጮ የመሳሰሉት Eርምጃዎች ገዢዎች የሚጠቀሙባቸው Eንደማስፈራርያ- deterent - ነው፡፡ ህዝቡ Aንዴ ፍርሃትን ማሸነፍ Eሚችልበት ደረጃ ላይ ከደረሰ ግን ሚልዮኖችን ማሰር የሚችል ፖሊስና Eስርቤት ሚልዮኖችን ሊፈርድ የሚችል ችሎት ማግኘት ሰለማይቻል፤ የማታ ማታ ተሸናፊ የሚሆነው ጉልበተኛ ነኝ ባዩ መሆኑ Aይቀሬ ነው፡፡ 5.2. የስልቶቹ Aጠቃቀም መርሆዎች 5.2.1. Aይመቼነት
ኣይመቼነት- asymmetricity - Aንድ ተፋላሚ ሃይል ተቀናቃኙን ለEሱ በሚመቸው Eና በሚያዋጣው መንገድ Eንጂ ለተቃናቃኙ በሚመች መንገድ ሊገጥመው ኣይገባም የሚለውን መርህ ለመግለፅ የመጣ Aባባል ነው፡፡ ተቀናቃኝህን Eርሱ በተዘጋጀበት Eና በሚያውቅበት መንገድና ዘዴ ከመጣህበት ወዮልህ፤ Eርሱ የተዘጋጀበትን Eና የሚያውቅበትን መንገድ Eና ዘዴን ትተህ በሌላ በማያውቅበት መንገድና ዘዴ ከመጣህበት ግን የማሸነፍ Eድል ይኖርሃል፤ ይላል የኣይመቼነት መርህ፡፡ ይህ መርህ ትጥቅ ትግልንንና ሰላማዊ ትግልን ጨምሮ ለማንኛውም ፍልሚያ የሚሰራ መርህ ነው፡፡
የገናናው የጦር መሪ ናፖሌዎን ቦናፓርቴ ሰራዊት የመላ Aውሮፓ ነገስታት ሰራዊትን Eንዳላርበተበተ ሁሉ ኋላ ላይ ጉድ የሆነው ሰፔይን ውስጥ በተቀሰቀሰበት ሽምቅ ውጊያ ነበር፡፡ ይህ ሊሆን የቻለው የስፔይን የነፃነት Aርበኞች ይዘውት የመጡት የጦር ስልትና Aደረጃጀት የናፖሌዎን ሰራዊት ከሚያውቅበትና ከተደራጀበት ፈፅሞ የማይጣጣም በመሆኑ፣ ለናፖሌዎን ጦር ጠንካራ ምትና ክርን Aሳርፎ ጦርነቱን ባንዴ ለመጨረስ የማይቻል ስላደረጉበት ነው፡፡ በAሁኑ ወቅት ሽምቅ ውጊያው የኣጥፍቶ
34
መጥፋት ስልትም ተጨምሮበት Eጅግ ዘመናዊ መሳሪያ፣የመገናኛና የመረጃ ቴክኖሎጂ የያዘ ከሰባ ሺ በላይ የኔቶ ጦር በተሰለፈበቱ የAፍጋኒስታን ጦርነትም Aስቸጋሪ ሁኔታ ፈጥሮ ይገኛል፡፡
በሰላማዊ ትግልም ይህንን መርህ Aጥብቆ መከተል Eጅግ ኣስፈላጊ ነው፡፡ Aፋኝ መንግስታት የመጀመርያው ምርጫቸው ህዝቡ ከሩቁ በፍርሃት መታገሉንና መቃወሙን ባይከጅለውና Aርፎ ቢገዛላቸው ነው፡፡ ይህ Eውን ይሆን ዘንድ የድለላ ስልቶችን ከማስፈራራት ስልቶች ጋር በማፈራረቅ የህዝቡን ትግል ለማኮላሸት Aበርትተው ይሰራሉ፡፡ በሂደት ህዝቡ Eነዚህን Eየተሻገራቸው ሲሄድ፣ ንቃቱና Aደረጃጀቱ Aያደገ፣ የሚያነሳቸው ጥያቄዎች Eየከበዱ መሄዳቸውን ሲገነዘቡ ተቃዋሚዎቹ የስልት ስህተት ፈፅመው በEነርሱ መንገድ ለEነርሱ በሚመቸው ስልት Eንዲመጡላቸው ኣጋጣሚውን ይጠብቃሉ፤ ያ ኣጋጣሚ ይመጣላቸው ዘንድም ሆን ብለው ሊሸርቡ ይችላሉ፡፡ ያ Aምባገነኖች የሚቋሙጡለት ስልት ደግሞ የAመፅና የሃይል ስልት ነው፡፡ መንግስት የተደራጁና በሚገባ የታጠቁ የመከላከያ Eና የፀጥታ ሃይሎች በEጁ በያዘበት ሁኔታ ላይ ይህንን መንገድ መከተል ደግሞ ውጤቱ ጥፋት ከመሆን Aይዘልም፡፡ በዚህ ፈንታ ሃይሉን ለመጠቀም የማያስችሉትን፤ ቢጠቀምም Eንኳ ውጤት የማያስገኙለትን የሰላማዊ ትግል ስልቶችን Eየመረጡ መጠቀም ነው የሚገባው፡፡ 5.2.2. ስትራተጂ መር ሰለ ሰላማዊ የትግል ስልቶች Eና Aጠቃቀማቸው ጠለቅ ያለ Eውቀት መያዝ በዚሁም ዙርያ ጥናትና ምርምር ማካሄድ Eጅግ Aስፈላጊ ነው፣ ይህ ስለተያዘ ግን ዘሎ ወደ ትግበራቸው ይኬዳል ማለት Aይደለም. የEያንዳንዱ ሃገር ሁኔታ ከሌላው ሃገር ሁኔታ የሚያመሳስል Eንዳለው ሁሉ የሚለይባቸው ሁኔታዎችም Eንዳሉ፣ በEያንዳንዱ ሃገር ለሚካሄደው ትግል Eነዚህ ልዩ ሁኔታዎች ትልቅ ኣሻራ Eንደሚያሳርፉ በቂ ግንዛቤ ለያገኝ የሚገባው ጉዳይ ነው፡፡ ከፍ ብሎም Eንደተመለከተው ስልቶች በፖለቲካ ፕሮግራምና በኣጠቃላይ የትግሉ ስትራተጂ መመራታቸው የሚመረጡት ስልቶች Eና Aጠቃቀማቸው ከተጨባጭ የሃገሪቱ ሁኔታ ጋር Eንዲቆራኙ ያደርጋል፡፡ ይህ ሲሆን ስህተቶች Eንዳይፈፀሙ፣ ቢፈፀሙ Eንኳን ጉዳታቸው Eንዲቀንስ ያደርጋል፡፡. ከሁሉም በላይ ደግሞ የልፋቱ Eና የመስዋEቱ የፍሰት ኣቅጣጫ ወደ ድል Aቅጣጫ Eንዲሆን ያደርጋል፡፡ 5.2.3. Aዳጊነትና ተደማሪነት በሰላማዊ ትግል ዋና ተዋናዩ ምልAተ-ህዝቡ Eንደመሆኑ መጠን ከስልቶቹ ጋራ ተዋውቆ በብቃት ተግባራዊ የሚያደርግበት ደረጃ ላይ Eሰከሚደርስ በቂ የመለማመጃ ትግልና ጊዜ ያስፈልገዋል፣ በዚሁ ወጥተን በዚሁ ገብተን Eንደዚህ Eናደርጋለን ተብሎ Eቅድ ስለወጣ ብቻ Eንዲሁ ነገሩ ከመጀመርያው ቀን ጀምሮ በተሳካ ይሄዳል ማለት Aይደለም፡፡ሰላማዊ ትግልም የራሱ በዲሲፕሊን የታነፀ Aዋጊና ተዋጊ Eንደሚያስፈልገው መረሳት የለበትም፡፡ የስልቶቹ Aመራረጥ ከህዝቡ የትግል ግንዛቤና ልምድ ጋራ ማደግ ይኖርበታል፡፡ በቂ ድጋፍ Eንዳለው ሳያረጋግጡ ወደ የጣልቃገብነት ስልቶች መግባት የተፈለገውን ውጤት ላያስገኝ ይችላል፡፡ ከዚህ ይበልጥ መጀመርያ ስራ ላይ መዋል ያለባቸው ስልቶች የመጀመርያ ምድብ ስልቶች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ይህ ሲባል ልምዱና ብቃቱ ከተግባር ብቻ የሚገኝ መሆኑን ሳይሳት ነው፡፡ ብቃቱ Eና ልምዱ የሚጠራቀመው ከየEለቱ መለስተኛ ልምዶች Eንደመሆኑ መጠን የተገኘውን
35
ሃይል ይዞ ካልተገኘም ብቻ ሆኖ ሁሌ መጮህ Eና Aይበገሬነትን ማሳየት ያስፈልጋል፡፡ Aንዴ ገባ፣ ሲሞቅ ደግሞ ወጣ Eያሉ የሚደረግ ትግል ተደማሪ Eና Aዳጊ ሆኖ ለቁም ነገር Aይደርስም፡፡ 5.2.4. ተያያዥነት ሰላማዊ የትግል ስልቶች ይህን ያክል ናቸው፣ በሶስት ዋና ዋና ምድቦች ይመደባሉ መባሉ፣ ለግንዛቤ Eንዲመች ተብሎ Eንጂ Eንዳው ስልቶቹ ይህን ያክል የተራራቁ ሆነው Aይደለም፡፡ የAለመተባበር Eና ኣሻፈረን የማለት ስልቶች በተወሰነ ደረጃ የጣልቃገብነት ስልቶች ባህርይ ሊኖራቸው ይችላል፡፡ ልዩነቱ ያለው ዋናው ባህርያቸው የቱ ጋር ነው? ያለው ነው፡፡ ከAለመተባበር ወደ ጣልቃገብ ስልቶች ሲሸጋገሩም Eንዲሁ Aንደኛው ከየት ኣቆመ? ተከታዩ ከየት ጀመረ? የሚለውን መለያ መስመር ማስቀመጥ Aይቻል ይሆናል:: ሽግግር መፈፀሙን ግን ከAጠቃላይ ፍሰቱ መገንዘብ ይቻላል፡፡ ለምሳሌ ከቤት ያለመውጣት ካለመተባበር ምድብ ይመደባል ሲባል የጣልቃገብነት ገፅታ የለውም ማለት Aይደለም፡፡ ነጋዴው ሱቁን ዘግቶ፣ ሹፌሩ መኪናውን Aቁሞ፣ የፋብሪካ ሰራተኛውም ፋብሪካውን ዘግቶ፣ ቤቱ ሲቀመጥና ሁሉም ቀጥ ሲል የለየለት ሁለገብ ጣልቃገብነት ይሆናል፡፡
በኣንድ Aገር ተሆኖም በAንዱ ጫፍ ያለው ህዝብ ሌላው ጫፍ ካለው ህዝብ
ጋር ያለው የትግል Eድገት Aንድ ሊሆን ስለማይችል የትኛው ስልት የትኛው Aካባቢ
ላይ ይሰራል? ለሚለው መልሱ ይለያያል፡፡ EንደየAካባቢው ሁኔታ ስልቶች ሊለያዩ
Eንደሚችሉ ተገንዝቦ ሁሉም ሊሸከመው በሚችል ደረጃ Aስልፎ ትግሉን Eንዲቀላቀል
ማድረግ ያስፈልጋል፡፡
5.2.5. ህዝባዊነት/Aሳታፊነት ዴሞክራስያዊ ለውጥን ማምጣት ይሁን የተገኙትን ዴሞክራስያዊ ድሎች Eና Eሴቶችን መጠበቅና መከላከል የምልAተ ህዝቡ ፋንታ ነው፡፡ የፓርቲዎች ሚና ህዝቡ ይህንን ያሳካ ዘንድ በጥናት የተመሰረተ ስትራተጂ ማዘጋጀትና በህዝቡ መሃል ሆኖ ይህን ስትራተጂ ያሳካው ዘንድ ማስተባበር ነው፡፡የተወሰኑ የህብረተሰብ ክፍሎች ብቻ በሚያደርጉት "ቆራጥ" ተጋድሎ ዘለቄታዊ ፋይዳ ያለው ዴሞክራሲ ሊመጣ Eንደማይችል፣ ከመጣም Eነዛ ታግለን Aመጣን ያሉት ወገኖች ያንን Aመጣን ያሉትን ዴሞክራሲ መልሰው ሊወስዱት Eንደሚችሉ ያለፈው የሰላሳና Aርባ Aመታት የIትዮጵያ ታሪክ Aሳይቶኣል፡፡ ይህ Eንዳይደገም ህዝቡ በትግሉ በሚልዮኖች በቀጥታ Eንዲሳተፍ የሚያደርግ Aካሄድ መከተል Eጅግ Aስፈላጊ ነው፡፡ በየጊዜው በምትደረግዋ ትግል የሚሳተፍ ሰው በየጊዜው የፍርሃት መከላከያ ክትባት Eንደወሰደ ነው የሚቆጠረው፤ መከላከያ ክትባቱ ብዙ ህዝብ ጋር Eንዲዳረስ ማድረግ ብዙ ሰዎችን በፍርሃት ልክፍት Eንዳይጠቁ ማስቻል ማለት ነው፡፡
ሰላማዊ ትግል በባህሪው ሽማግሌው፤ ወጣቱ፤የAካል ጉዳተኛው፤Aርቲስቱ፤ ሳይንቲስቱ፤Aትሌቱ፤ሹፌሩ፤ሜካኒኩ ወዘተ ፆታ፤ቀለም፤ቋንቋና ሃይማኖት ሳይለይ ያለ ብዙ መፈናቀል ሁሉን ሊያሳትፍ የሚችል የትግል መልክ ነው፡፡ Aሳታፊና ህዝባዊ ይሁን ሲባል ይህን ባህሪው ሙሉ በሙሉ ጥቅም ላይ ማዋል ማለት ነው፡፡
36
6. የሰላማዊ የትግል ስልቶች ተገባራዊነት በIትዮጵያ በንጉሱ ዘመን ይሁን በደርግ ዘመን ሃሳብን በነፃ የመግለፅ፣ ሰላማዊ በሆነ Eና
በተደራጀ መልኩ መንግስትንና ፖሊሲዎቹን መቃወም ወይም ህዝቡ ያልፈለገውን መንግስት በነፃ ምርጫ ማስወገድ የሚባሉት ዴሞክራስያዊ መብቶች የሚታሰቡ Aልነበሩም፡፡ በመሆኑም በወቅቱ Eነዚህን መብቶች መጠቀም ለEስር ለድብደባ ለቅጣትና ለሞት ሊዳርግ የሚችል ህገወጥ ድርጊት ነበር፡፡
በEነዚህ መብቶች መጠቀም ህገወጥ ነው ተብሎ ቅጣት ቢደነገግበትም ህዝቡ በEነዚህ መብቶች ከመጠቀም ሙሉ በሙሉ ታቅቦ ነበር ማለት Aይደለም፡፡ በንጉሱ ዘመን Eነዚህ ከልካይ ድንጋጌዎች የኣሳሪነት ሚና ቢታይባቸውም ህዝቡ በሂደት ፍርሃቱን Eያሸነፈ Eና ተግባሩ የሚያስቀጣ መሆኑን Eያወቀም ተቃውሞውን በግልፅ ወደ Aደባባይ ማውጣት ችሎኣል፡፡ በስድሳዎቹ Aጋማሽ የታየው መላ Iትዮጵያውያን የተሳተፉበት ህዝባዊ Eንቅስቃሴ የዚህ በሂደት Eየተጠራቀመ የመጣውን ፍርሃትን የማሸነፍ ትግል ውጤት ነው፡፡
ደርግ ስልጣን የያዘ Eለት Aፍ መፍቻ ያደረገው Aዋጅ መሰብሰብንና መቃወምን የሚከለክል የሆነበት ምክንያት የንጉሱ ደጋፊዎች ተነሳስተው Eንዳይጥሉት ከመስጋት ሳይሆን ያ የንጉሱን ዘውዳዊ Aገዛዝ ያናጋው የህዝብ ትግል ራሱን ደርግንም ጠራርጎ ገደል Eንዳይከተው ስለሰጋ ነበር፡፡ ይህንን ደንግጎም ለዴሞክራሲ የሚደረገውን ትግል ሊገታው የማይችል መሆኑን ሲገነዘብ ነበር ወደ ቀይሽብር Eርምጃ የገባው፡፡ በቀይ ሽብር ዘግናኝ Eርምጃዎች ምክንያት በህዝቡ ስነልቦና የተፈጠረው የፍርሃት ድባብ በሃገሪቱ ውስጥ ለተወሰነ ጊዜም ቢሆን ሰላማዊ ትግል ተዳክሞ Eንዲቆይ ትልቅ AስተዋፅO Aድርጓል፡፡
የደርግ መንግስት ተወግዶ የሽግግር መንግስቱ የተመሰረተበት ቻርተር ይፋ ከሆነበት ጊዜ ጀምሮ Eነዚህ መብቶች ህጋዊ Eውቅና Aግኝተዋል፡፡ ቻርተሩን ተክቶ ስራ ላይ ባለው የIፌድሪ ህገ-መንግስት ጋር ሲመጣም ምEራፍ ሶስት ስር በተዘረዘሩት Aንቀፆች Aማካኝነት ሁሉም መሰረታዊ መብቶችና ነፃነቶች የተከበሩ መሆናቸው ተደንግጎAል፡፡ ከዚህ Aለፍ ተብሎም በዚህ ምEራፍ የተዘረዘሩት የመሰረታዊ መብቶችና ነፃነቶች ድንጋጌዎች Iትዮጵያ ከተቀበለቻቸው AለምAቀፍ የሰብAዊ መብቶች ህግጋት፣ AለምAቀፍ የሰበAዊ መብቶች ስምምነቶችና AለምAቀፍ ሰነዶች መርሆዎች ጋር በተጣጣመ መንገድ Eንደሚተረጎሙ (Aንቀፅ13/2)፣ Iትዮጵያ ያፀደቀቻቸው AለምAቀፍ ስምምነቶች የሃገሪቱ ህግ Aካል Eንደሆኑ (Aንቀፅ9/4)፣ በህገ-መንግስቱ ተደንግጎAል፡፡ በEኛ Iትዮጵያውያን መሃከል በAንቀፅ 39 ዙርያ ልዩነት ቢኖርም መሰረታዊ መብቶችና ነፃነቶች የህጎች ሁሉ የበላይ በሆነው ህገ-መንግስት ውስጥ ይህን ያክል ስፍራ መያዛቸው Aንድ ታላቅ Eርምጃ መሆኑ የሚያከራክር Aይደለም፡፡
IህAዴግ ለEነዚህ መብቶች Eና ነፃነቶች ድጋፍ ነበረው፣ በዚህ ምክንያትም ነው በህገ-መንግስቱ ሊሰፍሩ የቻሉት፡፡ በህገ-መንግስቱ ይህንን ቢቀበልም ከዚህ ጋር የማይሄዱ ሆኖም ግን ፓርቲው የያዛቸው Aቋሞችና Eምነቶች በመኖራቸውና Aነዚህንም ሳያስተካክል በመሄዱ ውሎ Aድሮ በህገ-መንግስቱ Eና በፓርቲው Aቋም መሃከል ተቃርኖ መፈጠሩ Aይቀሬ ነበር፡፡ በሂደት ግልፅ Eየሆነ የመጣው Eውነታ የሚያሳየውም ይህንኑ ነው፡፡
በAንድ ህብረተሰብ ዴሞክራሲ Aለ ለማለት የሚቻለው Aንደኛ በግለሰቦች Eና ፓርቲዎች ማሃከል ነፃ የሃሳብና የAቋም ውድድር ኖሮ የተሻለ ሆኖ የተገኘው ወገን ለስልጣን የሚበቃበት ከጉልበት የፀዳ ስርኣት ሲኖር ነው፣ ሁለተኛ ዜጎች ያላንዳች
37
ገደብና መሸማቀቅ ምርጫቸውን ለመግለፅ የሚችሉበት Eጅግ Aሳታፊ የሆነ የምርጫ ስርኣት ሲዘረጋ፣ ሶስተኛ በፖለቲካ ፓርቲዎች ወይም በሌላ መልኩ ተደራጅቶ ያመኑበትን ሃሳብ ለማራመድ የደገፉትን ለመምረጥና ሃሳብን ያለፍርሃት ለመግለፅ የሚያስችል መሰረታዊ መብቶችና ነጻነቶች የተረጋጋጡበተና የተከበሩበት ፖለቲካዊ ምህዳር ሲኖር ነው፡፡ ለAንድ ዴሞክራሲያዊ ማህበረሰብ ህልውና የEነዚህ Eሴቶች በጋራ ተሟልቶ መገኘትን ግድ ይላል(1)፡፡
የIፌድሪ ህግ-መንግስት ሶስቱንም ሲቀበል የIህኣዴግ Aብዮታዊ ድሞክራሲ
መስመር ግን የAንድን ፓርቲ የበላይነት ለማሰቀጠል የቆመ በመሆኑ ፖለቲካዊ ምህዳሩን ለAንድ ፓርቲ ኣገዛዝ በሚመች መልኩ Eንዲቀይስ ግድ ስለሚል ህገ-መንግስቱን ከAብዮታዊ ዴሞክራሲ በተጣጣመ መልኩ ብቻ Eንዲያየው Eና በዚሁም ከIፌድሪ ህግ-መንግስት ጋር Eንዲጋጭ ግድ ሆኖበታል፡፡
ይህንን Eውነታ ለማሳየት ሩቅ መሄድ Aያስፈልገንም፡፡ Iህኣዴግ የፓርቲዎችን የፋይናንስ ምንጭ Eንዲደርቅ የሚያደርግ፣ የግብረሰናይ/ሲቪክ ድርጅቶችን የገንዘብ ምንጭ Eንዲደርቅ የሚያደርግ፣ የግል ፕሬስ በAስፈሪ ቅጣት ምክንያት Aንደበቱ Eንደሸበብ የሚያደርግ፤ ኣዋጆችን በማወጣት ተጠምዶ ያለው Aማራጭ ሃይል፣ Aማራጭ ድምፅ Eንዳይመጣበት Aስቀድሞ ለመዝጋት ለመሆኑና Eነዚህ Aዋጆች በህገ-መንግስቱ ከሰፈሩት መብቶች Eና ነፃነቶች ጋር የሚጣረሱ ሰለመሆናቸው ከIህAዴግ በስተቀር የሚጠራጠር ወገን የለም፡፡ የEህል ውሃ ጉዳይ ሆኖባቸው ካልሆነ በቀር የEነሱም ልቦና ቢሆን ይህን Eውነታ ይስተዋል ብሎ መገመት ያስቸግራል፡፡
IህAዴግ ደርግን ለማሸነፍ ያስቻለው ወታደራዊ ቀመር (ወታደራዊ ዶክትሪን/ መስመር)ነበረው፣ ይህ ቀመር ደርግን ከማሸነፍ Aኳያ ወሳኙ ስልት የተራዘመ የትጥቅ ትግል መሆኑን Aስቀመጦ ከዚሁ በተጨማሪ Eና በደጋፊነት ደግሞ የከተማና የገጠር የህዝብ Aመፅን፣ ህጋዊና ህጋዊ ያልሆነ ሰላማዊ ትግልን መጠቀምንና Eነዚህን ሁሉ ያጣመረ ሁሉን Aቀፍ ትግል ማካሄድን የተቀበለ ነበር፡፡ በAሁኑ ወቅት IህAዴግ ደርግን ጥሎ ስልጣን ላይ ያለው Eርሱ መሆኑ ቢታወቅም ይህ ቀመር ግን Aሁንም ድረስ ከድርጅቱ Aስተሳሰብ የተፋቀ Aይመስልም፡፡ ተቃዋሚዎች ከፈለጉ IህAዴግ ባስቀመጠላቸው የAብዮታዊ ዴሞክራሲ የዴሞክራሲ ትርጉም ይሄዳሉ፤ ይህን ትተው ህገ-መንግስቱ በደነገገው መንገድ ከሄዱና የፓርቲውን ስልጣን ካነቃነቁ ግን የሚጠብቃቸው ጉልበት መሆኑ IህAዴግ Aሳይቷል፡፡ በዚህ ፅሁፍ Aቅራቢ Eምነት ምርጫ 97 ላይ ለተፈጠረው ሁኔታ የተቃዋሚዎቹ ጉድለት የራሱ AስተዋፅO ቢኖረውም ሃላፊነቱ በዋናነት የሚወድቀው በገዢው ፓርቲ ላይ ነው::
ገዢው ፓርቲ ሲበርድ በሰላማዊ መንገድ ሲሞቅ ደግሞ በጉልበት Eያለና ከሁለቱም Eንዳስፈላጊነቱ Eያጣቀሰ መጠቀም ቢመርጥም፤ የዚህ ፅሁፍ ኣቅራቢ ''Iህዴግን ማሸነፍ የሚቻለው በዚያ Eርሱ በመጣበት የጥይት ቋንቋ ነው '' ከሚሉት ወገኖች ጋርም Aይስማማም፣ Iህኣዴግን Eርሱ በመጣበትና በሚያውቅበት መንገድ መፋለም ጨዋታውን ለEርሱ የበለጠ Aመቺ ያደርገዋል ወደ ዴሞክራሲ መዳረሻነቱም ኣጠራጣሪ ነው ብሎ ያምናልና፡፡
ሰላማዊ የትግል መንገድ በAሁኑ ዘመን ይቅርና በንጉሱ ዘመንም የማይናቅ AስተዋፅO Aድርጓል፣ ህጋዊ Eውቅና ካገኘ ወዲህም ህዝቡ በተለያየ መልኩ ሲለማመድበት ቆይቷል፣ ምርጫ 97 ላይ በተለይ በተለያየ መልኩ በስፋት በተግባር ላይ ………………………. 1. George Sorensen, Democracy and Democratizaion P.13
38
ውሎAል፣ የIትዮጵያ ህዝብ ከዚህ ያገኘው ጥልቅና ሰፊ ልምድና ትምህርት Eንዳለ ለAንድAፍታ Eንኳ ሊዘነጋ Aይገባም፡፡
Iህኣዴግ የሚፈጥረው ችግር Eያለም በሰላማዊ ትግል ለድል ለመብቃት ይቻላል፡፡ Eስካሁን በተደረገው ትግል ውጤት ለማግኘት ያልተቻለው በተቃውሞው ሰፈር ላይ Aሁንም ድረስ ያልተፈቱ ሁለት መሰረታዊ ችግሮች ስላሉ ነው፡፡ Aንደኛው የህብረት ጥያቄ ተግዳረቱ በሚጠይቀው ደረጃ መልስ ያለማገኘቱ ሲሆን ሁለተኛውም ከዚህ የተያያዘ ግን ራሱን ችሎ መመለስ ያለበት የAገርAቀፍ ስትራተጂ ያለመኖር ጉዳይ ናቸው፡፡ ለተቃዋሚዎቹ ለራሳቸውም ለAገርም የሚበጀው ለEነዚህ ችግሮች መፍትሄ መስጠት ነው፡፡
ለማጠቃለል በሰላማዊ መንገድ ለዴሞክራሲያዊ ለውጥ የሚደረገው ትግል የሚያስፈራው Iህኣዴግን ራሱን Eንደሆነ በግልፅ Eየታየ ያለበት ወቅት ላይ ነው ያለነው፣ ይህም ሆኖ ተቃዋሚዎች ማድረግ ያለባቸው ህገ-መንግስቱን በማክበር Iህኣዴግን መታግል Eንጂ ለEርሱ ወደሚመቸው የሃይል መንገድ መግባት መሆን የለበትም፡፡ ካለፈው የሰላማዊ ትግል በጎ ልምዶችና ስህተቶች የሚገባውን ልምድ መውሰድ ከተቻለ፣ ህገ-መንግስቱ Eውቅና የሰጣቸውን መብቶች ጥበብ በተሞላበት መልኩ መጠቀም ከተቻለ፣ Eና መላውን የIትዮጵያ ህዝብ ሊያስተባብር የሚችል ህብረትና ወጥ ስትራተጂ ይዞ መውጣት ከተቻለ፣ በIትዮጵያ ፖለቲካዊ ገጸ-ምድር ላይ ለውጥ ማምጣት ይቻላል፡፡ ህግ Aክባሪ መሆን ፈሪ መሆን Aይደለም፤ ሰላማዊ ትግል የፈሪዎች የትጥቅ ትግል ግን የደፋሮች Aድርገው የሚያዩ ካሉ ተሳስተዋል፡፡ የገዛ ራሱን ፍርሃት ያላሸነፈ መንግስትን ለማሸነፍ ከቶ Aይቻለውም፡፡የገዛ ራሱን ፍርሃት ያላሸነፈ ደግሞ ለማንኛውም ፖለቲካዊ ትግል - የትጥቅ ይሁን ሰላማዊ - Aይሆንም፡፡
39