Chöông 3Nghieân cöùu ñònh löông, ñònh tính vaø toång hôïp

• Coù 3 tröôøng phaùi veà phöông phaùp nghieân cöùu (paradigm: vieãn caûnh - caùi nhìn döïa treân moät loïat những giaû thuyeát, quan ñieåm vaø giaù trò)

- Nghieân cöùu ñònh löông: döïa treân vieäc thu thaäp döõ lieäu ñònh löông (theá kyû 20)

- Nghieân cöùu ñònh tính: döïa treân vieäc thu thaäp döõ lieäu ñònh tính (1980s)

- Nghieân cöùu hoãn hôïp (1990s) duøng caû caùc döõ lieäu ñònh löông vaø ñònh tính (coù nhieàu daïng)

Caùc ñieåm chuù yù veà PP NCKHNCÑL NCHH NCÑT

PP KH Dieãn dòch, duøng döõ lieäu ñeå kieåm tra giaû thuyeát vaø lyù thuyeát

Dieãn dòch vaø qui naïp

Qui naïp, qua döõ lieäu thu thaäp töø thöïc teá hình thaønh giaû thuyeát vaø lyù thuyeát cô baûn

Quan ñieåm veà öùng xöû (con ngöôøi)

Thöôøng xuyeân vaø coù theå döï ñoùan

Trong chöøng möc coù theå döï ñoùan ñöôïc

Thay ñoåi, ñoäng theo tình huoáng, boái caûnh,mang tính xaõ hoäivaø theo caù nhaân

Muïc tieâu Moâ taû,giaûi thích, vaø döï baùo

Ña muïc tieâu Moâ taû, thaêm doø vaø khaùm phaù

Tieâu ñieåm (focus)

Oáng kính heïp, kieåm tra thöû nghieäm caùc giaû thuyeát cuï theå

Qua nhieàu laêng kính

Oáng kính roäng vaø saâu, xem xeùt beà roäng laãn beà saâu cuûa söï kieän ñeå hieåu roõ söï kieän

Baûn chaát cuûa Thöïc taïi

Khaùch quan YÙ nghóa hieän thöïc, quan ñieåmthöïc duïngveà theá giôùi (caùi gì thöïcvaø ñuùng)

Caù nhaân, chuû quan vaø xaõ hoäi

Caùc ñieåm chuù yù veà PP NCKH

NCÑL NCHH NCÑT

Baûn chaát cuûa QS

Coá gaéng nghieân cöùu öùng xöû /thay ñoåi /p.öùng vôùi caùc ñieàu kieän coù kieåm soùat

Nghieân cöùu öùng xöû /thay ñoåi /p.öùng trong nhieáu boái caûnh/ñieàu kieän

Nghieân cöùu boái caûnh maø caùch öùng xöû dieãn ra

Hình thöùc döõ lieäu thu thaäp

Ñònh löôïng vôùi caùc coâng cuï ño ñaïc chính xaùc, coù caáu truùc vaø coù giaù trò (ñoùng, coù tæ leä xeáp haïng, ñaùp öùng coù lieàu löôïng)

Nhieàu hình thöùc

Ñònh tính (phoûng vaán saâu, ghi cheùp thöïc ñòa, quan saùt cuøng tham gia, laáy kieân nhoùm, caâu hoûi môû). Nhaø nghieân cöùu chính laø coâng cuï thu thaäp soá lieäu sô caáp

Baûn chaát döõ lieäu

Caùc Bieán soá Hoån hôïp Töø ngöõ, hình aûnh, caùc daïng,loïai

Phaân tích döõ lieäu

Xaùc ñònh moái töông quan thoáng keâ

Ñònh löôïng vaø ñònh tính

Tím kieám maãu, chuû ñeà vaø caùc ñaëc ñieåm chung

Keát quaû Khaùi quaùt hoùa caùc keát quaû tìm thaáy

Caùc keát quaû vöõng chaéc coù theå khaùi quaùt hoùa

Caùc keát quaû ñaëcthuøÑaïi dieän cho yù kieân ñoái töôïngGiôùi thieäu nhieàu quan ñieåm

Caùc ñieåm chuù yù veà PP NCKH

NCÑL NCHH NCÑT

Hình thöùc cuûa baùo caùo cuôùi cuøng

Baùo caùo thoáng keâ bieåu thò moái quan heä, so saùnh vaø baùo caùo yù nghóa thoáng keâ cuûa keát quaû

Chieát trung (eclectic) vaø thöïc duïng/thöïc teá

Baùo caùo mang tính moâ taû vôùi vieäc giôùi thieäu boái caûnh vaø trích daãn tröïc tieáp caùc yù kieán cuûa caùc ñoái töôïng tham gia vaøo nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñònh löông

• Qua thöïc nghieäm: – nghieân cöùu caùc moái quan heä nhaân quaû

(nhoùm laøm thí nghieäm –experimental group vaø nhoùm ñoái chöùng –control group), laäp laïi nhieàu laàn.

– Khoù khaên : choïn bieán soá ñoäc laäp vaø phuï thuoäc hôïp lyù – chuù yù ñeán caùc bieán soá ngoïai lai laøm aûnh höôûng ñeán giaù trò cuûa bieán soá ñoäc laäp (phaân boùn – caây luùa)

• Khoâng qua thöïc nghieäm: – khoâng choïn bieán soá ñoäc laäp ñeåthöïc hieän

nghieân cöùu thöïc nghieäm. – Nghieân cöùu moái quan heä so saùnh nhaân quaû

(causal-compartivie) giöõa caùc bieán soá ñaõ coù döõ lieäu hay moái töông quan giöïa caùc bieán soá (qua heä soá töông quan -1 ñeán +1). Ví duï: trình ñoä hoïc vaán vôùi kieán thöùc moâi tröôøng, thu nhaäp vaø vieäc ñoùng goùp vaøo caùc coâng trình caûi thieän haï taàng coâng coäng. Tuy nhieân , khoù coù theå keát luaän theo kieåu khaùi quaùt hoùa neáu ko qua thöïc nghieäm.

Nghieân cöùu ñònh löông(qua thöïc nghieäm vaø khoâng qua thöïc nghieäm)

Loïai Bieán soá Ñaëc ñieåm chính Ví duï

Bieán soá xeáp loïai

Ñeå xaây döïng caùc loïai hay caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa 1 söï kieän

Giôùi (nam,nöõ)Noâng thoân/thaønh thò

Bieán soá ñònh löôïng

Thay ñoåi theo möùc ñoä hay soá löôïng cuûa 1 söï kieän

Thu nhaäp, taûi löôïng Sox, Pb v.v.., löu löôïng nöôùc

Bieán soá ñoäc laäp (IV)

Gaây söï thay ñoåi cho 1 bieán soá khaùc

Löôïng thuoác huùt vaø khaû naêng beänh phoài

Bieán soá phuï thuoäïc (DV)

Thay ñoåi do 1 bieán soá khaùc (bieán soá keát quaû)

Khaû naêng beänh hoâ haáp do huù t thuoác (soá löông thuoác huùt)

Bieán soá aûnh höôûng/can thieäp (mediating variable)

Ñöôïc ñöa vaøo giöõa caùc bieán soá khaùc ñeå laøm roõïï quaù trình maø 1 bieán soá aûnh höôûng ñeán bieán soá khaùc

Thôøi gian huùtSöï phaù huûy moâ teá baøo phoåi

Bieán soá trung gian/ñieàu tieát (moderator variable)

Laøm roõ quan heä cuûa söï thay ñoåi trong caùc ñieàu kieän hay tình huoáng khaùc nhau

Loïai thuoác huùtNam/nöõLieäu phaùp

Nghieân cöùu ñònh tính

• Coù 5 loïai chính:

Nghieän cöùu hieän töôïng (phenomenology)Phoûng vaán hoä gia ñình veà vieäc oâ nhieãm do coâng trình GT

Nghieân cöùu moâ taû daân toäc (ethnography)Moâ taû ñaëc ñieåm vaên hoùa cuûa 1nhoùm ngöôøi (gaén lieàn vôùi caùch söû duïng taøi nguyeân vaø caùch ñònh giaù trò taøi nguyeân cuûa hoï)

Nghieân cöùu tröôøng hôïp (case study)Löïa choïn caùc tröôøng hôïp cuï theå ñeå xem xeùt vaø minh chöùng cho 1 hieän töôïng naøo ñoù (vieäc cung caáp tín duïng cho hoä ngheøo xaây döïng caùc coâng trình veä sinh moâi tröôøng)

Lyù thuyeát cô sôû/thöïc ñòa (grounded theory)Hình thaønh vaø phaùt trieån 1 lyù thuyeát giaûi thích taïi sao coù hieän töông vaø noù xuaát hieän nhö theá naøo. (lyù thuyeát veà naâng cao nhaän thöùc moâi truôøng coäng ñoàng/tröôøng hoïc)

Nghieân cöùu lòch söûNghieân cöùu veà caùc söï kieän trong quaù khöù vaø coù theå xemxeùt tính xaùc thöïc/öùng duïng so vôùi ñieàu kieän hieän taïi (caùch quaûn lyù taøi nguyeân treân côû sôû coäng ñoàng vaø taùc ñoäng ñeán chaát löông taøi nguyeân moâi tröôøng)

Nghieân cöùu hoãn hôïp

Nghieân cöuù toång hôïp veà phöông phaùp: Ñònh tính cho 1 giai ñoïan cuûa nghieân cöùu Ñònh löôïng cho 1 giai ñoïan khaùc cuûa

nghieân cöùuVí duï: ñònh löôïng chaát löôïng nöôùc caáp/

vaán ñeà oâ nhieãm do raùc thaûi khoâng thu gom vaø phoûng vaán caùc ñoái töông veà caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc ñònh löôïng.

Nghieân cöùu hoãn hôïp veà moâ hình Söû duïng caû 2 phöông phaùp trong cuøng 1

giai ñoïan nghieân cöùu hay suoát trong quaù trình nghieân cöùu

Ví duï: ñieàu tra phieáu phoûng vaán vôùi caâu hoûi môû vaø ñoùng

Thu thaäp thoâng tin ñònh tính vaø löôïng hoùa caùc thoâng tin ñònh tính ñoù

Caùc loïai hình nghieân cöùu

• NCÑL NCHH NCÑT

Thí nghieäm

Khoâng qua thí nghieäm

Toång hôïp veà pp

Toång hôïp

veà

moâ hình

HT

VHDT

THÑC

LTCS

LS

Các phương phápthu thập thông tin

Nghiên cứu tài liệu

Phi thực nghiệm

Thực nghiệm

Phương pháp nghiên cứu tài liệu

1.Mục đích nghiên cứu tài liệu: -Kế thừa lý thuyết và kinh nghiệm- Nắm được phương pháp của các nghiên cứu đã thực hiện trước đây. - Làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình. - Có phương pháp luận hay luận cứ chặt chẽ hơn. - Có thêm kiến thức rộng, sâu về lĩnh vực đang nghiên cứu. - Tránh trùng lập với các nghiên cứu trước đây, đỡ mất thời gian, công sức và tài chánh. - Xây dựng luận cứ (bằng chứng) để chứng minh giả thuyết NCKH.

2. Các bước:• Thu thập tài liệu• Phân tích tài liệu• Tông hợp tài liệu

Thu thập tài liệu

1. Nguôn tài liệu• Luận cứ khoa học, định lý, qui luật, định luật, khái niệm: từ sách giáo khoa, tài liệu chuyên nghành, sách chuyên khảo, ... • Các số liệu, tài liệu đã công bố: từ các bài báo trong tạp chí khoa học, tập san, báo cáo chuyên đề khoa học, …. • Số liệu thống kê : từ các Niên Giám Thống Kê: Chi cục thống kê, Tông cục thống kê, …. • Tài liệu lưu trữ, văn kiện, hồ sơ, văn bản về luật, chính sách: từ các cơ quan quản lý Nhà nước, tô chức chính trị - xã hội. • Thông tin trên truyền hình, truyền thanh, báo chí mang tính đại chúng cũng được thu thập, và được xử lý để làm luận cứ khoa học chứng minh cho vấn đề khoa học.

Phân loại tài liệu nghiên cứu

Theo cấp độ1. Tài liệu sơ cấp :

• người nghiên cứu tự thu thập, phỏng vấn trực tiếp, hoặc• nguồn tài liệu cơ bản, chưa xử lý

2. Tài liệu thứ cấp • tài liệu sơ cấp đã được phân tích, giải thích và thảo luận, diễn giải. • Các nguồn tài liệu thứ cấp như: Sách giáo khoa, báo chí, bài báo, tập san

chuyên đề, tạp chí, biên bản hội nghị, báo cáo khoa học, internet, sách tham khảo, luận văn, luận án, thông tin thống kê, hình ảnh, video, băng cassette, văn thư lưu trự

Theo chuyên môn• Tài liệu chuyên môn trong/ngoài ngành• Tài liệu chuyên môn trong/ngoài nước• Tài liệu truyền thông đại chúng

Theo tác giả:• Tác giả trong/ngoài ngành• Tác giả trong/ngoài nước• Tác giả đương thời / hậu thế so với thời

điểm phát sinh sự kiện

Nguồn thu thập tài liệu

• • Luận cứ khoa học, định lý, qui luật, định luật, khái niệm,… có thể thu thập được từ sách giáo khoa, tài liệu chuyên nghành, sách chuyên khảo, ... • Các số liệu, tài liệu đã công bố được tham khảo từ các bài báo trong tạp chí khoa học, tập san, báo cáo chuyên đề khoa học, …. • Số liệu thống kê được thu thập từ các Niên Giám Thống Kê: Chi cục thống kê, Tông cục thống kê, …. • Tài liệu lưu trữ, văn kiện, hồ sơ, văn bản về luật, chính sách, … thu thập từ các cơ quan quản lý Nhà nước, tô chức chính trị - xã hội. • Thông tin trên truyền hình, truyền thanh, báo chí, … mang tính đại chúng cũng được thu thập, và được xử lý để làm luận cứ khoa học chứng minh cho vấn đề khoa học

Phân tích tài liệu

• Đúng / Sai• Đủ / Thiếu• Xác thực / Méo mó • Đã xử lý / Tài liệu thô chưa qua xử lý

Tông hợp tài liệu

1. Chỉnh lý tài liệu• Thiếu: bô túc• Méo mó : chỉnh lý• Sai: Phân tích phương pháp

2. Sắp xếp tài liệu• Đồng đại: Nhận dạng tương quan• Lịch đại: Nhận dạng động thái• Nhân quả: Nhận dạng tương tác.

Tông hợp tài liệu

Xử lý kết quả phân tích cấu truc logic:

• Cái mạnh được sử dụng để làm:– Luận cứ (để chứng minh luận điểm của mình)

– Phương pháp (để chứng minh luận điểm của mình)

• Cái yếu được sử dụng để:– Nhận dạng Vấn đề mới (cho đề tài của mình)

– Xây dựng Luận điểm mới (cho đề tài của mình)

Các phương pháp phi thực nghiệm

Quan sát Phỏng vấn Hội nghị / Hội thảo/ Thảo luận Điều tra chọn mâu

Phương pháp

Quan sát

Phân loại quan sát

Phân loại quan sát:Theo quan hệ với đôi tượng bị quan sát:• Quan sát khách quan• Quan sát có tham dự / Nghiên cứu tham dựTheo tô chức quan sát• Quan sát định ky• Quan sát chu ky• Quan sát bất thường

Phương tiện quan sát

- Quan sát bằng trực tiếp nghe / nhìn- Quan sát bằng phương tiện nghe nhìn- Quan sát bằng phương tiện đo lường

Phương pháp

Phỏng vấn

Phỏng vấn

Khái niệm:• Phỏng vấn là quan sát gián tiếp

• Điều kiện thành công của phỏng vấn– Thiết kế bộ câu hỏi để phỏng vấn (checklist)– Lựa chọn và phân tích đối tượng

Phỏng vấn

Các hình thức phỏng vấn:• Trò chuyện (thuật ngữ được sử dụng trong nghiên

cứu giáo dục học)• Phỏng vấn chính thức• Phỏng vấn ngâu nhiên• Phỏng vấn sâu

Người nghiên cứu có thê ghi âm cuộc phỏng vân, nhưng phải có sự thỏa thuận và xin phép đôi tượng trước khi tiến hành phỏng vân

Phương pháp

Hội nghị

Phương pháp hội nghị

Bản chất:Đưa câu hỏi cho một nhóm người/ chuyên gia thảo luận

Hình thức/mục đíchThảo luận/lấy ý kiến/tìm sự đồng thuận/xác định các mâu thuân, xung đột.

Phương pháp hội nghị

Ưu điêm:Được nghe ý kiến tranh luận

Nhược điêm:Quan điêm cá nhân chuyên gia dê bị chi phôi bởi những người:

- có tài hùng biện- có tài ngụy biện- có uy tín khoa học - có địa vị xã hội cao

Động não và Delphi

Động não (Brainstorming):Khai thác triệt đê “não” chuyên gia băng cách:• Nêu câu hỏi• Hạn chế thời gian trả lời hoặc số chữ viết• Chống “nhiễu” để chuyên gia được tự do tư tưởngPhương pháp Delphi:• Chia nhóm chuyên gia thành các nhóm nhỏ• Kết quả động não nhóm này được xử lý để nêu câu

hỏi cho nhóm sau

Các loại hội nghị khoa h ọc

Tọa đàm 5 - 10 người; 1ngày

Bàn tròn 5 - 10 người; 1 – 2 ngày

Seminar 15 - 20 người; 1 – 2 ngày

Symposium

15 - 20 người; 1 – 2 ngày

Workshop 20 - trăm người; 2- 5 ngày

Conference(hội nghị)

50 - ngàn người; 1,5 – 5 ngày

Congress (trưng cầu)

Hàng ngàn người; 1,5 – 5 ngày

Phương pháp

Điều tra chọn mâu

Laáy maãu ñieàu tra

- Xaùc ñònh phöông phaùp laáy maãu (thöïc ñòa, phoûng vaán; ngaãu nhieân; coù heä thoáng; choïn loïc;

- Xaùc ñònh ñoái töông - Xaùc ñònh caùc chæ tieâu ño löôøng (tuøy

thuoäc vaøo muïc tieâu nghieân cöùu)- Tính ñaïi dieän (ñòa ñieåm, nhoùm ñoái

töôïng, soá löôïng maãu)- Thôøi gian laáy maãu- Coâng cuï laáy maãu- Baûo quaûn maãu- Phöông phaùp phaân tích

Điều tra chọn mâu

Các công việc cân làm:• Nhận dạng vấn đề (đặt câu hỏi) điều tra• Đặt giả thuyết điều tra• Xây dựng bảng câu hỏi• Chọn mâu điều tra• Chọn kỹ thuật điều tra• Chọn phương pháp xử lý kết quả điều tra

Thieát keá baûng hoûi

Caùc böôùc:-Xaùc ñònh muïc tieâu ñieàu tra-Xaùc ñònh nhoùm ñoái töôïng-Vieát baûng hoûi- Thu thaäp thoâng tin/nhaäp döõ lieäu-Phaân tích baûng hoûi- Dieãn giaûi keát quaû-Baûng hoûi coù theå ño löôøng nhöõng vaán ñeà gì?- Khaùch quan – chuû quan-Ñònh löôïng – ñònh tínhKhi naøo söû duïng baûng hoûi?-Khi nguoàn löïc va øtaøi chính coù haïn (thoâng tin chöa bieát)-Khi caàn baûo veä danh tính cuûa đối tượng-Khi caàn cuûng coá thoâng tin hay keát quaû coù saün

Xaùc ñònh muïc tieâu ñieàu tra

Taïi sao phaûi xaùc ñònh roõ muïc tieâu?

-Ñeå traùnh boû qua caùc vaán ñeà quan troïng vaø loïai boû caùc vaán ñeà khoâng caàn thieát (traùnh thieáu xoùt vaø dö thöøa)- Ñeå coù theå xaùc ñònh cuï theå caùc caâu hoûi ñöôïc ñöa vaøo (nhaèm giaûi quyeát ñuùng muïc tieâu)- Ñeå xaây döïng moät thöù töï loâgich cho baûng hoûi giuùp vieäc phaân tích ñöôïc deã daøng-Coù xaùc ñònh roõ muïc tieâu thì môùi coù theå deã daøng thieát keá ñöôïc moät baûng hoûi ñaày ñuû, chính xaùc, roõ raøng

Vieát moät baûng hoûiCaùc loïai caâu hoûi? (ñoùng -môû)Caâu hoûi ñoùng – caùc caâu traû lôøi döï kieán (hình thöùc)Caùc ñieåm löu yù:- Tính roõ raøng(ñôn giaûn, roõ nghóa, traùnh hieåu nhieàu caùch)- Traùnh caâu hoûi quaù rieâng tö- caâu hoûi coù ñònh höôùng traû lôøi (leading question)- caâu hoûi ñoùng: hình thöùc traû lôøi

Thieát keá baûng hoûi

Nguyên tắc xây dựng bảng câu hỏi:• Cân đưa những câu hỏi một nghĩa• Nên hỏi vào việc làm của đối tác• Không yêu câu đối tác đánh giá

“Nhân viên ở đây có yên tâm công tác không?”

• Tránh đụng những chủ đề nhạy cảm “Ông/Bà đã bị can án bao giờ chưa?”

Xây dựng bảng hỏi gián tiếpVí dụ: Tìm hiểu trách nhiệm các cơ quan hữu quan trong việc đưa nội dung giáo dục môi trường vào nhà trường

Câu hỏi: Thày/Cô biết chủ trương giáo dục môi trường bằng con đường nào:

• Nghe nói• Qua các phương tiện truyền thông đại chung• Dự hội nghị tập huân• Nhận một văn bản theo kênh chính thức• Con đường khác

Điều tra chọn mâu

Nguyên tắc chọn mâu:• Mâu quá lớn: chi phí lớn• Mâu quá nhỏ : Thiếu tin cậy.• Mâu phải được chọn ngâu nhiên, theo đúng chỉ

dân về phương pháp:- Ngâu nhiên / Ngâu nhiên hệ thống- Ngâu nhiên hệ thống phân tâng-

Xử lý kết quả

Xử lý kết quả điều tra:• Mâu nhỏ : xử lý tay• Mâu lớn xử lý trên máy với phân mềm

Excel/SPSS/Stata (Statistic Package for Social Studies)

Phương pháp

Thực nghiệm

Các phương pháp thực nghiệm

Thử và sai

Heuristic Tương tự

Phương pháp

Thực nghiệmThử và Sai

Thử và sai

Bản chất:• Thực nghiệm đồng thời trên một hệ thống

đa mục tiêu• Lặp lại một kiểu thực nghiệm: thử sai; lại -2

thử lại sai ..., cho đến khi hoàn toàn đúng -2hoặc hoàn toàn sai so với giả thuyết thực nghiệm.

Thử và sai (2)

Nhược điêm:• Mò mâm lặp lại các thực nghiệm giống hệt

nhau• Nhiều rủi ro; Tốn kém, nhất là thử và sai

trong các thực nghiệm xã hội

Phương phápThực nghiệm Phân đoạn

(Heuristic)

Heuristic

Bản chất:• Thử và sai theo nhiều bước.• Môi bước chỉ thử và sai 1 mục tiêuThực hiện:• Phân chia hệ thực nghiệm đa mục tiêu thành

các hệ đơn mục tiêu• Xác lập thêm điều kiện để thử và sai trên các

hệ đơn mục tiêu

Phương pháp

Thực nghiệmMô phỏng

Mô phỏng

Bản chất:Dùng mô hình thực nghiệm thay thế việc thực nghiệm trên đối tượng thực (vì khó khăn về kỹ thuật, nguy hiêm, độc hại, và những nguyên nhân bât khả kháng khác)

Mô phỏng

Điều kiện thực nghiệm mô phỏng:Giữa mô hình và đôi tượng thực phải co:�• Tính đăng cấu (isomorphism), nghĩa là giống

nhau trên những liên hệ căn bản nhất.• Đăng cấu lý tưởng sẽ tiến tới tính đồng cấu

(homomorphism)

Mô hình/mô phỏng

Các loại mô hình: Mô hình toán Mô hình vật lý Mô hình sinh học

Mô hình sinh thái Mô hình xã hội

Xử lý

Thông tin

Phân loại xử lý thông tin

Xử lý thông tin định lượng Xử lý thông tin định tính

Xử lý

Thông tin Định lượng

Xử lý thông tin định lượng

4 cấp độ xử lý thông tin định lượng:• Số liệu độc lập• Bảng số liệu• Biểu đồ• Đồ thị

Xử lý thông tin định lượng

0

10

20

30

40

50

60

1stQtr

2ndQtr

3rdQtr

4thQtr

EastWestNorth

Biểu đồ hình cột: So sánh các đại lượng

Xử lý thông tin định lượng

1st Qtr2nd Qtr3rd Qtr4th Qtr

Biểu đồ hình quạt: Mô tả cấu trúc

Xử lý thông tin định lượng

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1st Qtr 2nd Qtr 3rd Qtr 4th Qtr

East West North

Biểu đồ tuyến tính: Quan sát động thái

Xử lý thông tin định lượng

0

10

20

30

40

50

60

70

0 5

East

West

North Đồ thị hàm số: Quan sát động thái

Xử lý sai sô

Các loại sai sô:• Sai số ngâu nhiên• Sai số kỹ thuật• Sai số hệ thốngSai lôi phô biến khi xử lý sai sô:• Hệ thống lớn sai số nhỏ và ngược lại• Lấy sai số khác nhau trong cùng một hệ thống

Xử lý

Thông tin Định tính

Phân tích liên hệ/tương quan

Liên hệ hữu hình: có thể vẽ thành sơ đồ• Liên hệ nối tiếp / Liên hệ song song• Liên hệ hình cây / Liên hệ mạng lưới• Liên hệ hôn hợp

Liên hệ vô hình

Những liên hệ không thê trình bày băng sơ đô hoặc biêu thức toán học:

• Chức năng của hệ thống• Quan hệ tình cảm• Trạng thái tâm lý• Thái độ chính trị

Các bước

• Quan sát• Nhận diện vấn đề• Hiểu vấn đề (chắt lọc/lấy thông tin cân thiết)• Xác định giải pháp- giải quyết vấn đề (động

não/bản đồ tư duy/đôi chiều/biểu đồ xương cá)• Đánh giá/chọn lựa giải pháp• Thực hiện giải pháp• Theo dõi/đánh giá

3 Phương pháp lập luận

DIỄN DỊCH từ cái chung đến riêng

QUY NẠP từ cái riêng đến chung

LOẠI SUY từ cái riêng đến riêng