chÊnh lỆch bẮc – nam: hai bỘ mẶt cỦa sỰ phÁt triỂn...

Biên dịch: Khoa QHQT | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp

©Dự án Nghiencuuquocte.net 1

CHÊNH LỆCH BẮC – NAM: HAI BỘ MẶT CỦA

SỰ PHÁT TRIỂN (P.1)

Nguồn: Sunil Kukreja, “The Two Faces of Development,” in David N. Balaam &

Michael Vaseth, Introduction to International Political Economy, (New

Jersey: Pearson Education, 2001), pp. 320-345.


Ph t tri n hay k m ph t tri n l m t v n to n c u, kh ng ch liên quan n

qu c gia ngh o kh Nhi u khu v c c a c c qu c gia c ng nghiệp ph t tri n v n

c n k m ph t tri n n ch c n i n c c v ng c ng nghiệp c v suy t n c a t

k qu c gia c ng ngiệp ho n o c ng nh n th y nh ng khu v c n y c nhi u i m

chung v i c c n c ang ph t tri n h n l v i c c qu c gia ph t tri n Tuy nhiên,

khi th k XX s p k t th c th i a s n s trên th gi i sinh s ng nh ng khu

v c k m ph t tri n n i m tiêu chu n s ng k m h n nhi u so v i c c qu c gia c ng

nghiệp ho N n kinh t ch nh tr qu c t c c tr ng i hai kho ng c ch thu

nh p ng ch M t l kho ng c ch c th a nh n m t c ch r ng r i gi a c c

qu c gia ngh o v gi u v kho ng c ch c n l i l s kh c iệt ng y c ng gia t ng

trong n i c c qu c gia k m ph t tri n v i nhau

H u h t c c qu c gia c ng nghiệp ho u t nhi u t c m t m c

ph t tri n - m t thu t ng th ng c hi u l s ph t tri n kinh t n i chung v

h m qu c gia hiện i S ph t tri n kinh t c nh ngh a l kh n ng c a m t

qu c gia t o ra s th nh v ng v kinh t gi u m nh, qua i n i x h i t m t

n n kinh t a trên n ng nghiệp th nh m t x h i n i s th nh v ng n t c c

s n ph m h ng ho c ng nghiệp v ch v Trong nh ng x h i c ng nghiệp ho

ph t tri n, ph n l n ng i n s ng nh ng khu v c th nh th c ng nghiệp, c

#237

10/01/2015



h c th c kh , v c n no m c m T ng s n l ng qu c gia t nh theo u ng i

c a nh ng n n kinh t thu nh p cao x p x 800 la Mỹ

Nh ng c i m c a c c qu c gi k m ph t tri n tr i ng c ho n to n i

v i c c qu c gia ph t tri n H u h t c c qu c gia k m ph t tri n u c m c thu

nh p r t th p Thu nh p trung nh h ng n m ao ng t kho ng 00 la Mỹ

n 000 la Mỹ, m c nhi u qu c gia c thu nh p nh qu n theo u ng i

ch v o kho ng 00 la Mỹ v kho ng , t ng i ch y u c c n c k m ph t

tri n s ng v i m c t h n la Mỹ m i ng y N n ch t ngh o o chi n tranh hay

h n h n v n c n hiện iện m t v i qu c gia, trong khi nh ng n i kh c kho ng

n s suy inh ng nghiêm tr ng M t n a nh ng ng i n s ng c c

qu c gia k m ph t tri n v n kh ng c n c u ng, nh ng ch t m , v m

ch T t c nh ng i u kiện nh v y l o “ngh o i”, hay t nh tr ng thi u thu

nh p c th c nhu c u i v i c c s n ph m trên th tr ng Kho ng 80 c a

c i c a th gi i l o m t s t ng i gi u c c qu c gia c ng nghiệp ho n m gi ,

trong khi ph n l n nh ng ng i n s ng c c qu c gia k m ph t tri n ch s

h u kho ng 0 c n l i

S gia t ng kho ng c ch gi a c c qu c gia ngh o v gi u t ra nh ng

c u h i v s nh ng v c ng ng liên quan n việc ph n ph i nh ng nguồn

l c c a th gi i Tuy nhiên m t kho ng c ch kh c ang ng y c ng thu h t s ch

ch nh l s kh c iệt ng y c ng l n v m c ph t tri n gi a c c qu c gia k m

ph t tri n v i nhau Nh ng n l c ph t tri n v c c ho n c nh kh c nhau t o ra

s ph n c p th nh c ng Nh ng n m 0 v 0, nh ng n c k m ph t tri n

mang nhi u i m t ng ồng, c iệt l v l ch s thu c a v ti m l c ph t

tri n G n y h n, m t v i n c t u t c nh ng th nh c ng kinh t

ho n n m 0, nh ng n n kinh t h ng u ng v ng Nam nh

Singapo, Hong Kong, i Loan, H n Qu c, Malaysia l m t v i trong s nh ng n n

kinh t ph t tri n nhanh nh t th gi i m c v o n m khuynh h ng n y

gi n o n i cu c kh ng ho ng khu v c n y Nhi u qu c gia ang ph t tri n

c thu nh p th p c iệt l khu v c ph a nam sa m c Sahara h u Phi ti p t c

u tranh ch ng l i s lan r ng c a ngh o i v m c s ng ng y c ng th p h n

ên trong khu v c ang ph t tri n c a th gi i ng nh tồn t i t nh t lo i h nh

qu c gia i n h nh c c qu c gia xu t kh u u m gi u h n, c c qu c gia m i

c ng nghiệp ho c n n kinh t n ng ng, nh ng qu c gia ngh o nh t ao gồm

i n h nh l nh ng qu c gia h Sahara, v ph n l n c c qu c gia k m ph t tri n

kh c th ng c g i l nh ng qu c gia thu c Th gi i th a



M t v i ch s kinh t th hiện chi u h ng n y T n m n t lệ

t ng tr ng GNP t nh theo u ng i c a Niger l -2. 8%, trong khi n c Oman

gi u u m t lệ n y l Th m ch , c n n t ng h n n a l th nh t ch c a

nh ng n n kinh t nh H n Qu c v Singapore v i m c t ng GNP theo u ng i

h ng n m l n l t l v trong kho ng th i gian t n S

chênh lệch gi a c c qu c gia k m ph t tri n c ng c th hiện trong khuynh

h ng ph t tri n khu v c Trong c ng th i k , khu v c ph a nam Sahara t t h u

v th nh t u kinh t , v i t lệ t ng tr ng GNP trung nh h ng n m l - 0, ,

trong khi c c n c ng Th i nh D ng n u v i t lệ trung nh l ,

%.

Nh ng kh c iệt c n gi a c c khu v c tr nên ph c t p h n n a khi t nh

n s kh c iệt r t l n trong n i t ng khu v c v th m ch trong n i c c

qu c gia V , khu v c ph t tri n nhanh l ng Nam , ng i Singapo t

c m c GNP nh qu n u ng i l h n 0 000 la Mỹ, trong khi ng i n

In onesia l ng gi ng ch t kho ng 080 la T ng t , Ugan a c GNP nh

qu n u ng i t ng ng v i Haiti v angla esh, trong khi qu c gia l ng gi ng

khu v c h Sahara l Mauritius l i c GNP trung nh u ng i t ng ng v i

Mexico M t s s t ng ph n ng ch kh c gi a c c qu c gia k m ph t tri n

c tr nh y ng -1.

ẢNG - M t s ch s c n ch n l c

Khu v c Tu i th n m

T lệ m ch (%)

GNP u ng i (USD)

T lệ t ng GNP ng i h ng n m

1960 1996 1960 1995 1996 1965-96

Khu v c h u Phi h Sahara

40 52 72 43 490 -0,2

ng Th i nh D ng 47 68 N/A 17 890 5,5 Nam 44 62 67 51 380 2,2 h u Mỹ Latin v V ng i n ari e

56 70 24 13 3710 1,1

c v Trung ng 46 67 70 39 2070 -1,8

T lệ ph t tri n kinh t th p nh ng khu v c ph a nam sa m c Sahara h u Phi c

liên quan t i t nh tr ng t lệ m ch cao c a tr th nh niên v tu i th th p y

Tr i l i, h u v h u Mỹ Latinh nh ng ch s n y ang ti p c n v i m c c a

nh ng khu v c ph t tri n

Kh c th o l ng s ph n ph i thu nh p ên trong c c qu c gia k m ph t

tri n Trong h u h t c c tr ng h p thu nh p t p trung v o tay m t nh m thi u s



gi u c v t ng l p tinh hoa c a x h i Ph n ph i thu nh p v n c n l m t trong

nh ng v n v ph t tri n c p ch v g y tranh c i, n n t m i m c a v n

- v t qua ngh o i v t o ra s ph t tri n kinh t

H i hí c nh củ ph iển inh

hi u c t nh th l ng nan trong ph t tri n, ch ng ta ph i i t c m t

ph n l ch s c a c c qu c gia k m ph t tri n - h c c a v hiện t i nh th

n o v nh ng v n g m nh ng n c k m th nh c ng h n u c ph i v t qua

T i nh ng n m 0, nhi u ch th c n h u u tr c kia t u tan r v

c c qu c gia- n t c m i xu t hiện S tan r c a c c qu c th c n i n

ra kh c nhau h u , h u Phi v h u Mỹ Latinh T i cu i nh ng n m 0,

nhi u thu c a tr c kia gi nh c c l p v nhi u c c thu c a kh c ang

ng tr c ng ng c a c a m t tr t t th gi i m i c nh h nh i cu c hi n

tranh l nh gi a Mỹ v nh ng n c ồng minh c ng nghiệp n ch c g i l

“th gi i th nh t” v Liên X c ng c c ồng minh c a m nh g i l “th gi i th

hai” theo thu t ng hi n tranh l nh

Khi c c qu c gia n t c n y t u nh h nh nh ng n s c c a m nh,

ng nh k nguyên th ng tr l u i c a c c n c ph ng T y s p ch m t V

m t ch nh tr , Th gi i th a c ra i Th nh ng nh ng qu c gia m i h nh

th nh h u , h u Phi v h u Mỹ Latinh ph i ng u v i nh ng v n r c

r i v c p ch v kinh t , ch nh tr v x h i, g y nên nh ng kh kh n trong việc

t o ra nh ng c u tr c th ch qu c gia ch quy n th t s

ng u trong ch ng tr nh ngh s c a nh ng qu c gia m i ra i l th

l ng nan c a s ph t tri n kinh t – t nh tr ng k m ph t tri n kinh t so v i s

th nh v ng S kh c iệt v chênh lệch v kinh t s u s c gi a nh ng qu c gia

ph t tri n v k m ph t tri n tr th nh c i m tiêu i u c a kh i niệm t nh tr ng

l ng nan c-Nam Ph ng c gồm c c qu c gia c ng nghiệp ho ph t tri n

T y u v c Mỹ, trong khi ph ng nam ao gồm c c qu c gia k m ph t tri n

trên th gi i cho c c qu c gia n y n m n c u c hay n c u Nam S

kh c iệt c – Nam kh ng ch n m tên g i trên th c t , nh ch ng ta c th

th y ph n k ti p, s kh c iệt n y tr th nh i u t ng cho t nh tr ng c ng

th ng v kinh t v ch nh tr th ng th y gi a th gi i ph t tri n v th gi i k m

ph t tri n S t nh ng v gi u c v th nh v ng n y tr tr th nh trung

t m c a c c v n m i trong tr t t kinh t th gi i th i k sau hi n tranh th

gi i l n th hai



i v i nh ng n c k m ph t tri n, s ph t tri n kinh t kh ng ch l m t

m c tiêu c t lõi m c n l m t ph ng tiện nh m m o s ph t tri n ch nh tr

n v ng, n n c l p v n s c v n ho Ph n l n th nh c ng c a c c qu c gia

m i gi nh c c l p trong m i tr ng qu c t sau hi n tranh th gi i l n th

hai c ng nh trong ch nh tr i n i ph thu c v o kh n ng c a c c nh l nh o

trong việc th c hiện l i h a gi p th c y c c phong tr o c l p v ch ngh a n

t c V v y s ph t tri n kinh t – ồng ngh a v i n n kinh t t ng tr ng v th nh

v ng - c xem l h t s c quan tr ng nh m th nh l p m t n s c qu c gia v

m o s n nh ch nh tr n i a

Nh ng c c qu c gia k m ph t tri n ti p c n v n ph t tri n kinh t v i

nh ng c m x c l n l n S ph t tri n i v i h c hai m t M t th nh t h a h n

k t th c ngh o i v t u n n c l p th t s , ch a ng s c h t m nh m

i v i nh ng nh l nh o v ng i n c c n c k m ph t tri n Nh ng kh a

c nh kh c c a s ph t tri n l t nh tr ng c l t, thao t ng v s ph thu c k o

i Kh a c nh n y l m nh t ch c c qu c gia k m ph t tri n kh ng k m kh a

c nh h p n h ng ta c th th y c hai m t c a s ph t tri n ng c ch nh n

v o n l c l ng ch nh t o ra t nh tr ng l ng nan c a s ph t tri n i v i c c

n c k m ph t tri n u th i k h u chi n khi t nh tr ng phi th c n h a ang

i n ra

u tiên, nh ng v t th ng th i k thu c a v n c n m i v nh c nh i V

m t n y, nh ng nh l nh o ch nh tr th ng nh n c c c ng qu c th c n tr c

y v i nh m t nghi ng T c ng kinh t x h i v s c l t c a ch ngh a th c

n v ch ngh a t n l nguyên nh n ch y u c a t nh tr ng l c h u kinh t

c c qu c gia- n t c m i n y Th hai, c ch m nhi u qu c gia k m ph t tri n gi i

quy t nh ng v n ph t tri n c a h kh ng ch n thu n l m t ph n ng i v i

nh ng i u kiện c l t th i k th c n m c n l s kh ng c i v i s th ng

tr v v n ho c a c c n c ph ng T y Trong m t v i ph n c a c c n c ang

ph t tri n, nh ng t nh c m n y gi p h nh th nh c ch ti p c n th n tr ng i việc

ch p nh n nh h ng c ng nh nh ng ph ng th c ph t tri n kinh t c a ph ng

T y Nh ch ng ta s th y, quan i m c a c c nh l nh o Th gi i th a v c c

n c ph t tri n n y v n c n kh m nh v c nh h ng, tr th nh m t kh i niệm

trung t m gi i th ch cho s o n k t ch t ch c a c c n c ang ph t tri n v o

nh ng n m 0

hi n tranh l nh l nh h ng th a t o nên t nh tr ng l ng nan v ph t

tri n kinh t i v i nhi u n c k m ph t tri n Việc g n Mỹ v c c n c ồng

minh c a n c n y ho c c c m i quan hệ l ch s v i c c n c m u qu c tr c kia



th ng t o ra nh ng m h nh chi n l c kinh t ch nh tr m c c n c k m ph t

tri n l a ch n khi ph t tri n kinh t T ng t nh v y, s ng h kh i qu c gia

ph ng ng c a m t v i qu c gia k m ph t tri n liên quan n việc c c n c n y

u tiên c c chi n l c ph t tri n kh ng ph i c a ph ng T y

u i c ng, v th t ngh ch l , th nh c ng kinh t c a c c n c ph t tri n

mang l i m t l o quan tr ng khi n nhi u qu c gia k m ph t tri n mu n theo

c, t nh t l ch p nh n nh ng nh h ng th tr ng trong ph t tri n kinh t

S n i lên c a c c th ch qu c t m i nh Quỹ ti n tệ qu c t , Ng n h ng th gi i

v Hiệp nh chung v Thu quan v M u ch G TT v i vai tr i u ph i th ng

m i qu c t , t ng tr ng cho vai tr ng y c ng cao c a th tr ng trong n n kinh

t th gi i i v i nhi u ng i c iệt l nh ng khu v c k m ph t tri n ,

nh ng th ch n y ch y u c qu n l i c c n c ph t tri n Việc theo u i

chi n l c ph t tri n kinh t ki u ph ng T y c ng ồng ngh a v i việc l ồng

minh c a ph ng T y trong hi n tranh l nh Th nh ng trong nhi u tr ng h p,

s giao thiệp v i c c t ch c ph ng T y c ng mang l i nh ng c h i th t s m

c c n c k m ph t tri n ph i xem x t liên quan n c ch th c m h theo u i v

th i t c v i c c n c c ng nghiệp ho v v n ph t tri n kinh t V th , s

tham gia c a c c n c k m ph t tri n v o n n kinh t th gi i h u chi n v i c c

n c ph t tri n v n l m t l a ch n g y tranh c i

Nh ng l c l ng trên k t h p t o nên ti n cho nh ng v n ng c a qu

tr nh ph t tri n v c c m i quan hệ c –Nam trong giai o n sau c a hi n tranh

l nh Trong ph n k ti p, ch ng ta s xem x t tr c ti p n ch t c a cu c i tho i

c Nam v n l v n nh h nh khu n kh cho việc gi i quy t c c v n ph t

tri n

Cuộc nh luận Bắc -Nam

Nh n th y r ng c c n c k m ph t tri n riêng l kh ng th t o ra c nh ng nh

h ng l n i v i hệ th ng qu c t v c c th ch c a n nên m t s qu c gia, m

ch y u l c c qu c gia n t khu v c ang ph t tri n ph ng Nam c a th gi i,

c g ng th c y m t n s c chung H i ngh an ung c c n c -Phi n m

i n ra In onesia c th a nh n r ng r i l c u tiên quan tr ng

h nh th nh n s c v l nguồn g c c a nh ng g sau n y c coi l quan i m

c a ph ng Nam D n u i th t ng Ấn Jawaharlal Nehru, Th ng ch Tito

c a Nam T , T ng th ng In onesia chme Sukarno, v t ng th ng i p Gamal

el Nasser, l nh o c c qu c gia ang ph t tri n kh i u m t cu c i tho i

v i nhau m k t qu sau n n việc h nh th nh Phong tr o kh ng liên k t



n m L ng n c ch nh tr c a nhi u n c k m ph t tri n m i gi nh c c

l p, Phong tr o kh ng liên k t m r ng ao gồm c m t s qu c gia Mỹ Latinh

Phong tr o n y nh m ph c v a m c ch u tiên, ch nh l c ng c ch nh tr

c a c c n c k m ph t tri n nh m i u th ch ch ng l i nh ng t n c a ch

ngh a th c n t iệt l h u Phi Th hai, ch nh l ph ng tiện gi p c c

n c n y nh v n th n n m ngo i ph m vi c a hi n tranh l nh, v m c ch

cu i c ng l nh m th c y l i ch c a c c n c k m ph t tri n

M t trong nh ng u tiên ch nh c a c c n c ph ng Nam l v n v ch

ngh a th c n m i, t c t nh tr ng c c n c k m ph t tri n ti p t c ch u s th ng

tr c a c c n c c ng nghiệp v kinh t M t s nh l nh o ch nh tr v nh ng

nh tr th c cho r ng th i k ch ngh a th c n qua rồi, nh ng nh ng thu c

a c v c n m c k t trong m t hệ th ng kinh t t n qu c t , chi

ph i i c c th ch v c c c ch thiên v cho l i ch c a c c n c ph t tri n

Trong m i tr ng th c n m i, ch ng h n nh l c c t p o n a qu c gia v c c

c ng ty con tr c thu c s h u v ki m so t m t ph n quan tr ng c c nguồn l c

kinh t c a c c n c k m ph t tri n S gi u c v nh h ng ch nh tr c a c c

c ng ty a qu c gia, th ng c c c ch nh ph c a h ng h , cho ph p c c c ng

ty n y v c c qu c gia c ng nghiệp c th qu n l th tr ng qu c t v h ng ho

c a c c qu c gia k m ph t tri n

M t tr ng h p r t ng l u l tr ng h p c a c c c ng ty u m Trong

su t th k 0, y c ng ty u m l n ph ng T y n m quy n ki m so t c c

m u, c quy n ho t ng th m , ch i n, v cung c p u m t s khu

v c gi u c v u m y c ng ty u n y c i t n nh “ y ch em”, lu n

ho t ng ph n chia th ph n, i u ti t nguồn cung, v uy tr s ki m so t c a

h i v i c c nguồn t i nguyên c c n c ang ph t tri n Ở nhi u m c kh c

nhau, c c c ng ty n y nh n c s ng h t c c ch nh ph c a h V i s h tr

ch nh tr nh v y, c c c ng ty u m l n n y m ph n v i nhau v nh ng i u

kho n liên quan n ti n thuê m u m o s ki m so t c a c c c ng ty

n y v th m v ph n ph i u m trên th tr ng qu c t 1

Nh ng ng i ng h cho l p lu n ch ng ch ngh a th c n m i cho r ng

ên c nh s th ng tr c a c c t p o n a qu c gia l m t hệ th ng h n ch v

th ng m i, t i ch nh, v chuy n giao c ng nghệ, l m tr m tr ng thêm n n kinh t

v n t n th ng c a c c n c k m ph t tri n v l m suy y u kh n ng

ph t tri n c a c c n c n y Trong ch ng v Th ng m i qu c t , ch ng t i

1 Joan Edelman Spero, h nh tr trong quan hệ kinh t qu c t New York n ph m c a St Martin,

8 , c c trang -247.



n n c o u c c a c c n c k m ph t tri n r ng nh ng i u kho n th ng m i

qu c t r ng u c h ph i l nh ng n c s n xu t nguyên liệu th v h ng ho

s ch S tiên phong c a c c n c c ng nghiệp trong việc s n xu t c c s n ph m

gi tr gia t ng v việc s ng c c iện ph p o h th ng m i trên iện r ng

c a h l m cho c c n c k m ph t tri n g p nhi u t l i. S i m i c ng

nghệ v gia t ng n ng su t ph n l n xu t hiện c c n c ph t tri n, c n c c n c

k m ph t tri n th nh n th y h ang l c h u i v kh ng th c nh tranh c

trong c c l nh v c v ph t tri n hay s n xu t c c s n ph m m i S ki m so t ph p

l ch t ch , n quy n, hay việc c p gi y ph p th ng ng n c n c c n c k m

ph t tri n ti p c n v i nh ng c ng nghệ nh v y S c m nh t i ch nh to l n c a c c

c ng ty a qu c gia k t h p v i s nh h ng c a c c qu c gia ph t tri n i v i

hệ th ng t i ch nh qu c t c ng c ngh a l c c qu c gia ph t tri n v c c c ng ty

a qu c gia c th g y nh h ng n s ti p c n nguồn t i ch nh ph c v cho

ph t tri n kinh t c a c c qu c gia k m ph t tri n

Th y đổi hệ hống: Hội nghị củ Liên Hợp Quốc về Thương m i và

Ph iển (UNCTAD) và T ậ Kinh Quốc Mới (NIEO)

Kh ng h i l ng v i s th nh c ng c n h n ch c a m nh, ng y c ng nhi u c c

n c k m ph t tri n s ng a v th nh viên c a m nh trong c c t ch c qu c t

th c y s o n k t c a Th gi i th a v t o ng l c cho s thay i trong

n n kinh t ch nh tr qu c t N m , H i ngh c a Liên H p Qu c v Th ng

m i v Ph t tri n UN T D c th nh l p tr c p l c c a qu c gia k m ph t

tri n, c i t n v i tên g i l Nh m G- UN T D ti n h nh h i ngh

theo nh k n m m t l n t i th c a m t qu c gia k m ph t tri n Trong khi

s th nh viên v n t ng qua t ng n m, nh m G- l t ch c i iện c a c c n c

k m ph t tri n t i c c k h p c a UN T D Nh m G- c g ng t o i n UN T D

th nh m t c ch i tho i v th ng l ng gi a c c n c k m ph p tri n v i c c

n c ph t tri n v th ng m i, t i ch nh v c c v n ph t tri n kh c T i h i ngh

UN T D I, nh m G- xu t th nh l p m t t ch c th ng m i th gi i m i thay

th cho G TT Ph n l n c c n c ph t tri n ch ng l i c c s ng ki n c a

UN T D v th ng m i v c c ho t ng kinh t kh c M c v y, th ng qua

UN T D c c n c k m ph t tri n n n t c m t s nh ng v u

i th ng qua Hệ th ng Ưu i Ph c p GSP v thu quan i v i xu t kh u c a

h sang c c n c ph t tri n



T ch c c c n c xu t kh u u l a OPE 2 gi p t o ra s ch i v i

c c m i quan t m c a c c n c ph ng Nam trong n m khi liên minh ao

gồm c c n c k m ph t tri n s n xu t u m n y ra lệnh c m cung c p u m

cho m t s n c c ng nghiệp ph t tri n, l m t ng gi u m t c ch ng k M c

t ng g p n l n v gi g y t c ng m nh n c c n n kinh t ph t tri n v

t m th i l m thay i c n c n quy n l c v kinh t v ch nh tr N i r ng ra s kiện

n y c ng l m ph c t p thêm th l ng nan v ph t tri n

Sau hi n tranh th gi i l n th hai, c c n c c ng nghiệp h a c th i k

t ng tr ng kinh t ng k c c ng ty u m ph ng t y chi ph i c ng nh

c ng nghiệp u m , t ho t ng th m n ti p th ph n ph i, v t l u trong

l ch s cung c p u v i l ng l n v gi r cho nhu c u n ng l ng c a c c

n c c ng nghiệp H nh ng n ng gi c a OPE l m suy gi m t ng tr ng

kinh t v th c y l m ph t c c n c ph t tri n N u x t n m i quan hệ gi a

c c n c k m ph t tri n v c c n c ph t tri n, c c n c k m ph t tri n t

c m t quy n l c ng k trong giai o n n y c n c ph t tri n o ph thu c

qu nhi u v o c c n c xu t kh u u m nh m p ng nhu c u n ng l ng

kh ng c n c th qua nh ng t c ng ng k c a c c n c s n xu t u m

ph ng Nam i v i t ng tr ng kinh t c a m nh

S c m nh nh h ng v kinh t v ch nh tr c a c c n c OPE n n

phiên h p t iệt l n th c a i H i ồng Liên H p Qu c n m kêu g i

thi t l p m t Tr t t Kinh t Qu c t M i NIEO h ng tr nh h nh ng n y

nh m m c ch n ng cao t c ph t tri n c a c c n c k m ph t tri n v thay i

t nh tr ng t nh ng kinh t gi a c c n c k m ph t tri n v c c n c c ng

nghiệp h a Tri n v ng ph t tri n c a c c n c k m ph t tri n c cho l g n li n

v i s v n h nh c a tr t t kinh t th gi i Kh ng gi ng nh nh ng n l c tr c

, NIEO kh ng c c c n c k m ph t tri n coi nh m t n l c i u ch nh

tr t t kinh t qu c t l c m l m t n l c nh m a v n ph t tri n kinh t

lên h ng cao nh t trong ch ng tr nh ngh s qu c t , thay i c c c u tr c th ch

t ng ng v l m cho c c th ch n y t o thu n l i cho nh ng m i quan t m v

ph t tri n c a c c n c k m ph t tri n NIEO ao gồm c c kêu g i

1. Thi t l p h ng tr nh t ch h p h ng ho IP nh m t ch tr v ki m so t

gi c trong c c giai o n cung ho c khan hi m

2. T o h a v m r ng c c i t ng c h ng hệ th ng GSP

2 OPE c th nh l p n m 0 v c c th nh viên c a n gồm c c c n c Iran, Iraq, lgeria, Nigeria, Ga on, Ly ia, Kuwait, Qutar, Ả r p Sau i, c ti u v ng qu c Ả r p th ng nh t, Ecua or,

and Venuezuela.



3. Yêu c u c c n c ph t tri n c ch nh s ch ho c ch ng tr nh gi m n cho

c c n c ang ph t tri n

4. T ng c ng viện tr ODA t c c n c ph t tri n gi u c ph ng c n

c c n c k m ph t tri n ph ng Nam

5. Thay i c ch a ra quy t nh trong c c th ch qu c t ch ch t nh

Liên H p Qu c, Quỹ Ti n tệ Qu c t v Ng n h ng Th gi i nh m t ng

c ng ti ng n i c a c c qu c gia ph ng Nam v gi m b t việc ki m so t

c c th ch n y c a c c qu c gia ph ng c

6. T ng c ng ch quy n v m t kinh t c a c c n c k m ph t tri n. M t

v i s ng ki n c quy nh nh m th c hiện ch n y Trong s

nh ng s ng ki n then ch t bao gồm m b o s qu n l t t h n c a c c

n c k m ph t tri n i v i nguồn t i nguyên c a h ; t ng c ng ti p c n

c ng nghệ kỹ thu t ph ng T y kh n ng ki m so t ho t ng c a c c

c ng ty a qu c gia v c c ch nh s ch th ng m i u i n nh gi

c h ng ho c a c c n c k m ph t tri n v m b o c c n c n y ti p

c n c th tr ng c a c c n c ph t tri n

M c Liên H p Qu c th ng qua, nh ng việc th c hiện nh ng m c tiêu n y

trong nh ng n m sau v n ch a y M t s nh n t liên hiệp v i nhau

l m cho tr t t kinh t th gi i m i kh ng mang l i k t qu Quan tr ng nh t trong

s l s ch ng i chung c a c c n c c ng nghiệp ph t tri n v i c c s ng ki n

c a Tr t t Kinh t Qu c t M i, g y kh kh n cho việc th c hiện ch ng c n c

n y, ng u l Mỹ, kh ng coi c c s ng ki n n y l quan tr ng i v i nh ng

m i quan t m ph t tri n v t nh tr ng l ng nan c a c c n c k m ph t tri n H n

n a nhi u nh phê nh cho r ng c c s ng ki n n y th c y m t t nh tr ng "qu n

l vi m " i v i n n kinh t to n c u, m t nhiệm v v a kh ng th c t v a g y h n

ch i v i th tr ng t o Nhi u quan ch c c a c c n c c ng nghiệp ph t tri n

c ng coi nh ng i h i thi t l p m t Tr t t Kinh t Qu c t M i l m t m i e a

ch nh tr c th c y i m t s n c k m ph t tri n c p ti n nh m ph n ph i l i

s gi u c v quy n l c to n c u

H n n a, trong khi cu c kh ng ho ng u m OPE t o cho s h p

t c gi a c c n c k m ph t tri n nh m t m ki m nh ng c i c ch th ch th t s

th ng qua c c s ng ki n c a Tr t t Kinh t Qu c t M i, c c n c k m ph t tri n

g p ph i kh kh n o nh ng c nh tranh v xung t v l i ch qu c gia, v n

th ng l m suy y u c c n l c h p t c v o n k t c a h S c m nh kinh t v s

th nh v ng c a c c qu c gia th nh viên OPE l m t ng thêm nh ng i u kiện kinh

t kh c nhau gi a c c n c k m ph t tri n M c OPE th c hiện c c kho n

vay nh v t i tr cho n c k m ph t tri n ngh o h n, nh ng c c th nh viên c a



OPE v n c mu n theo u i nh ng l i ch kinh t ch nh tr riêng h p h i h n l

s ng s c m nh t p th nh m th c y việc th c hiện c c s ng ki n c a Tr t

t Kinh t Qu c t M i

Thêm v o , cu c kh ng ho ng u l a qu c t c ng t o ra c c v n t n

ph kinh t c c n c k m ph t tri n kh ng s n xu t u i v i nhi u n c k m

ph t tri n, chi ph n ng l ng cao h n ng k c ng l m tr m tr ng h n c c v n

kinh t v n gay g t t tr c K t qu l , nhi u n c k m ph t tri n ngh o h n

n y ng y c ng tr nên ph thu c v o c c ng n h ng t nh n c a c c n c ph t

tri n v c c t ch c a ph ng kh c th ng qua việc t i tr cho c n c n thanh to n

th m h t c a h H u qu n ng n t cu c kh ng ho ng u m l m t cu c suy

tho i to n c u, t c ng n c c n c k m ph t tri n kh ng s n xu t u m

m nh m h n so v i c c n n kinh t ph t tri n n nh i u n y c ng l m gi m s

ch i v i Tr t t Kinh t Qu c t M i v l m suy y u n v tr c a c c n c

k m ph t tri n 3

i u quan tr ng l nh n ra r ng s ti n tri n c a cu c i tho i c - Nam

c nh h nh i c c cu c tranh lu n l thuy t c n, m i quan i m a ra

l m t s gi i th ch kh c nhau v kh a c nh kinh t ch nh tr c a s ph t tri n v

xu t nh ng h ng i kh c nhau cho v n n y Trong ph n ti p theo, ch ng t i

kh o s t a quan i m kh c nhau v s ph t tri n

Mô hình củ chủ nghĩ do và ph iển inh

Ph n l n s ch ng i c a c c n c ph ng c i v i nh ng n l c c a c c n c

ph ng Nam nh m t i c c u n n kinh t ch nh tr qu c t ph n nh ni m tin c a

c c n c ph ng c v ho t ng c a th tr ng qu c t v s v n h nh c a m

h nh t o v ph t tri n kinh t hai i m kh i qu t v c liên hệ m t thi t v i

nhau c tr ng cho l p tr ng c a c c n c ph ng c i v i v n ph t tri n

kinh t c c n c ph ng Nam

x y cho m h nh ph t tri n c a ch ngh a t o hay c a ph ng T y, Mỹ

v m t s n c ph t tri n kh c nh n m nh r ng v i s tham gia v h i nh p ch

ng v o th tr ng to n c u theo h ng i ph h p, c c n c k m ph t tri n s

t c t ng tr ng kinh t Th ng m i l t c nh n k ch th ch ch y u – “ ng

c cho s t ng tr ng” nh t ng c trong qu kh - t ng kh n ng s n xu t v

m c thu nh p c a c c n c k m ph t tri n S h i nh p v o n n kinh t qu c t

3 Robert Gilpin, Kinh t ch nh tr trong quan hệ qu c t Princeton, Ấn ph m c a i h c Princeton,

1987), trang 300.



th ng qua th ng m i c cho l gi p k ch th ch t ng tr ng, ph i n c ng nghệ

m i, th c y u t v l m i n i nh ng phong t c v n h a, x h i truy n

th ng kh ng c n th ch h p v i c t nh c a th tr ng V i t c ch l “nh ng k

n sau”, nh ng n c k m ph t tri n n l c s ng th tr ng ph t tri n v

c ng nghiệp h a c c h i v t m nh n gi p h r t kinh nghiệm t nh ng c m y

v sai l m v ch nh s ch c a c c n c ph t tri n i tr c ph ng c i u n y

gi p gi m s l ng ph c c nguồn t i nguyên c ng nh t nh tr ng k m hiệu qu ,

ồng th i th c y qu tr nh ph t tri n c c n c k m ph t tri n

M t trong nh ng c tr ng then ch t c a m h nh t o l việc v n, kh

n ng s n xu t v n n t ng c ng nghệ c a n n kinh t qu thi u th n l nguyên

nh n g y ra tr ng i l n i v i s ph t tri n kinh t c c n c k m ph t tri n

Nh ng c u tr c mang t nh th ch kh c c ng sung v o nh ng h n ch n y, nh

l hệ th ng c s h t ng v gi o c y u k m, c ng v i nh ng hệ th ng c c gi tr

v n h a truy n th ng g y tr ng i cho tri n v ng ph t tri n Theo c ch l p lu n

n y, m h nh t o ph n l n kh ng nh n m nh v o t m quan tr ng c a nh ng i u

kiện v c u tr c kinh t ch nh tr qu c t trong việc gi i th ch qu tr nh ph t tri n

ho c k m ph t tri n kinh t Thay v o , n t p trung v o nh ng i u kiện n i

t i c c n c k m ph t tri n v n c th th c y ho c c n tr s ph t tri n kinh

t 4

M t trong nh ng l i nh gi theo quan i m t o c nh h ng nh t v

t nh tr ng l ng nan trong ph t tri n l t c ph m c a W W Rostow 5 Theo Rostow,

gi ng nh c c n c ph t tri n ph ng c, c c n c k m ph t tri n h n

ph ng Nam ph i tr i qua m t lo t s thay i trong hệ th ng kinh t - x h i

c th ph t tri n v c ng nghiệp h a S thay i mang t nh “ti n h a” n y c

th hiện qua m t lo t c c giai o n t ng tr ng kinh t m c c x h i n y tr i qua

trong qu tr nh ph t tri n c a m nh c x h i truy n th ng c m c s n xu t

kinh t th p o thi u s ph t tri n c ng nghệ v o m t hệ th ng c c gi tr x h i

truy n th ng n i c c c nh n c c m c tiêu x h i kh t khe h n ch S gia t ng

trong gi o c v t lệ i t ch , việc t ch c v i u h nh kinh oanh, c ng nh

trong việc u t v o nguyên liệu th v c s h t ng l m m r ng c c ho t ng

th ng m i Nh ng h t gi ng c a t ng tr ng kinh t c gieo xu ng,

nh ng t ng m i c th t o ra nhi u s t h a, th m ch xung t, trong x h i

nh ng mang l i nh ng s thay i c l i cho qu tr nh ph t tri n kinh t

4 Xem Thomas Sowell, “Suy Ngh L i V Th Gi i Th ,” Harper’s Th ng n m 8 Douglas North, Th h , S Thay i Th h v i u Hiện Kinh T New York Ấn ph m c a i h c

Cambridge, 1990) 5 Walt W. Rostow, c Giai o n a S T ng Tr ng Kinh T M t n Tuyên Ng n Phi ng S n

Lu n n Ấn ph m c a i h c am ri ge, 0



Trong giai o n “c t c nh” then ch t n y, nh p thay i t ng nhanh h n

Nh ng ng nh c ng nghiệp m i gia t ng nhanh ch ng khi m tinh th n oanh

nghiệp tr nên m nh m h n S tr i y c a giai c p t n th c y s thay i

ng c ch x ng nh ng ho t ng kinh t m i, s c ng nghiệp h a, v p ng

c c qu tr nh s n xu t m i Ng c l i, t m nh h ng c a nh ng m c tiêu v gi

tr x h i truy n th ng gi m t Nh ng ho t ng kinh t hiện t i nh khai th c

nguyên liệu th v n ng nghiệp c ng c hiện i h a Nh ng giai o n sau c

c tr ng i việc s ng c ng nghệ tiên ti n v m t m c ti t kiệm v u t

t ng i cao x p x – 0 GNP gi p khuy n kh ch c c n l c t s ph t

tri n kinh t to n iện Theo Rostow, nh ng n c c m c ti t kiệm v u t cao

h n c kh n ng t ng tr ng v ph t tri n v i m t t c nhanh h n nhi u so v i

c c n c c t lệ ti t kiệm th p h n Giai o n cu i c ng c tr ng i s tiêu

ng h ng lo t v t ng tr ng mang t nh t l c c ng x y ra ti p theo sau khi

nh ng th nh ph n ch y u c a n n kinh t c th p ng nhu c u tiêu ng v

h ng h a v ch v cho ph n ng n s , gi p uy tr m c ho t ng kinh t

cao.

L thuy t v ph t tri n kinh t c a Rostow ph n l n a v o kinh nghiệm

l ch s c a c c n c ph ng T y, c iệt l nh v Mỹ Rostow nh n th y c c

giai o n ph t tri n l ph i n, v cho r ng trong i h n, c c n c ph ng c

c th l m m h nh m u v ph t tri n cho c c n c ph ng Nam S ph t tri n v

ph i n c ng nghệ trong l ch s s t t y u n n nh ng thay i r t c n thi t

trong giai o n u c a qu tr nh ph t tri n kinh t

S phụ huộc: ph iển h y ém ph iển?

n th p niên 0, nh ng gi thuy t c a ch ngh a t o v tri n v ng ph t tri n

c a c c n c k m ph t tri n ph i ch u nh ng l i ch tr ch gay g t t m t s h c

gi , c iệt l c c h c gi Mỹ Latinh Nh ng ng i ch tr ch m h nh ph t tri n

c a ch ngh a t o n y ch y u n t Ủy an Kinh t Mỹ Latinh c a Liên H p

Qu c E L 6 M t trong s nh ng i phê nh u tiên l t c ph m c a Raul

Pre isch, cung c p n n t ng quan tr ng cho quan i m ph thu c c ng nh c ch

gi i th ch liên quan v th l ng nan trong v n ph t tri n c c n c k m ph t

tri n

6 Raul Prebisch, S Ph t Tri n Kinh T c a Mỹ La tinh v Nh ng V n h Y u a N The Economic Development of Latin America and Its Principal Problems) New York Liên H p Qu c,

1950)



L m t ng i tham gia s ng l p UN T D, Pre isch l p lu n r ng th

l ng nan v ph t tri n Mỹ Latinh g n ch t ch v i nh ng nh n t n t ên

ngo i khu v c Pre isch c iệt ch tr ch s tồn t i c a hệ th ng ph n c ng lao

ng qu c t c ng nh th ng m i t o Ông v nh ng ng i kh c cho r ng hệ

th ng th ng m i qu c t c ng c vai tr s n xu t nh ng s n ph m s ch v

nguyên liệu th c a c c n c k m ph t tri n, trong khi nh ng n c ph t tri n v i

t c ch l nh ng n c s n xu t nh ng s n ph m c ng nghiệp l i ti p t c ph t tri n

v th nh v ng S ph n c ng lao ng qu c t n y c ng l m gia t ng s ph

thu c c a c c n c k m ph t tri n v o c c n c ph t tri n v n l n i tiêu th c c

s n ph m s ch c a h Ngo i ra, s chuyên m n h a s n xu t c ng ti p t c uy

tr t nh tr ng ph thu c c a c c n c k m ph t tri n v o c c n c ph t tri n th ng

qua v n v c ng nghệ, hai y u t c xem l r t quan tr ng c c n c k m

ph t tri n c th y m nh s ph t tri n kinh t c a m nh

T nh tr ng ph thu c c xem l c iệt quan tr ng i v n g p ph n

t o nên t nh tr ng k m ph t tri n c a c c n c k m ph t tri n 7 Nh ng nh l lu n

v t nh tr ng ph thu c u tiên v ch ra m t s kh c iệt gi a ém ph t tri n

v hông ph t tri n Kh i niệm th hai c i n h nh i s thi u ph t tri n, c n

kh i niệm th nh t t p trung v o k t qu c a m t qu tr nh l m n n kinh t c a

c c n c k m ph t tri n l c h u v suy y u thêm nh ng ồng th i l i ng g p v o

s ph t tri n c a c c n c c ng nghiệp Nh v y, s k m ph t tri n c c n c

k m ph t tri n c xem nh l s n ph m c a qu tr nh ph t tri n nh ng khu

v c c ng nghiệp h a S k m ph t tri n v ph t tri n l hai m t c a c u tr c to n

c u n nh t, gi ng nh hai m t c a m t ồng ti n 8 Osval o Sunkel v Pe ro Paz

l u r ng “c k m ph t tri n v ph t tri n u l nh ng kh a c nh c a c ng m t

hiện t ng, c hai x y ra c ng l c v ph ng iện l ch s , g n k t v i nhau v m t

ch c n ng v o , t ng t c v nh h ng l n nhau ”9

Lu n i m c n n y l k t qu t s ph i thai c a nhi u ph n t ch c a

nh ng nh l lu n v t nh tr ng ph thu c trong nh ng n m 0 v 0 v

c n re Gun er Frank tr nh y rõ r ng nh t trong cu n h ngh a T n v

s k m Ph t tri n Mỹ Latinh. Theo quan i m n y, s k m ph t tri n t nguồn

t tr t t thu c a v s nh tr ng c a ch u u th i i m tr c th k XX Qua

7 n ch r ng nhi u l i ph n t ch c a nh ng nh l lu n v t nh tr ng ph thu c n y u a v o

nh ng kinh nghiệm c a c c n c Mỹ La tinh 8 Andre Gunder Frank, h ngh a T n v T nh Tr ng K m Ph t Tri n Mỹ La tinh apitalism and Underdevelopment in Latin America) (New York Monthly Review Press, 1967) 9 Osval o Sunkel v Pe ro Paz, El su esarrollo latinoamericano y la teor a el esarrollo (Mexico: Siglo Veintiuno e Espana 0 , trang , c tr ch n trong J Samuel Valenzuela v rturo

Valenzuela, “Hiện i H a v S Ph Thu c,” h nh Tr H c So S nh 10 (1970), trang 543-557.



s chi ph i v ch nh tr , c c c ng qu c th c n khai th c th nh c ng nh ng

nguồn nguyên liệu th v t i nguyên thiên nhiên c n thi t cho s ph t tri n c a

m nh trong khi l i l m nh ng thu c a c a h tr nên kiệt quệ M c qu

tr nh phi th c n h a s trao tr c l p cho c c thu c a x a s th ng

tr v ch nh tr c a nh ng c ng qu c ch u u, s liên k t c n v kinh t v s

ph n c ng lao ng gi a hai ph a v n c n nguyên kh ng h thay i, o c ng

l m h nh th nh ch ngh a th c n m i Frank l p lu n r ng, tr t t kinh t qu c t

c a ch ngh a t n c t ch c theo m h nh m u qu c – ch h u, theo

m u qu c c l t v ki m so t c c n c ch h u ng c ch n r t th ng kinh

t v c a c i t nh ng n c n y

m t s c ch l m cho m i quan hệ n y t i sinh tr l i v o s u qu

tr nh k m ph t tri n c c n c k m ph t tri n Th ng qua c c t p o n a qu c

gia, nh ng kho n l i nhu n c sinh ra c c n c k m ph t tri n c chuy n ra

kh i c c n c n y Việc u t v o c ng nghệ v nh ng s i m i kh c l i th ng

l c h u ho c kh ng ph h p v kh ng n ng cao c l i th c nh tranh c a c c

n c k m ph t tri n Nh ng nguồn t i nguyên phong ph c a c c c ng ty a qu c

gia c ng cho ph p h tr nh n nh ng iện ph p i u ti t v h n ch c c n c

k m ph t tri n M t c ch kh c c ng th ng c nh c t i l m i quan hệ trao

i t nh ng “L i th so s nh” c a c c n c k m ph t tri n v nh ng s n

ph m s ch v nguyên liệu th r t nh h ng t gi c trên th tr ng qu c

t v n th ng th p h n gi c c a nh ng h ng h a ch t o m c c n c k m ph t

tri n ph i nh p kh u t c c n c ph t tri n Qua th i gian, i u n y t o nên s

th t tho t oanh thu r t l n t c c n c k m ph t tri n

M t s nh l lu n ph thu c c ng nh n th y hệ th ng t i ch nh qu c t v

viện tr n c ngo i mang t nh c l t Nh ng ng n h ng c a c c n c gi u h n

n c ngo i ki m c m t ch ng v ng ch c qua việc cho vay t nh n Nh ng

ng i ch tr ch u c t i nh ng ng n h ng n y t quan t m n s ph t tri n c a

m t n c, thay v o h quan t m h n v o việc thu c nh ng kho n l i t

nh ng m n ti n cho c c n c k m ph t tri n vay i u n y n n m t h nh th i

trong s ph thu c v t i ch nh c a nh ng n c m c n ng y c ng m r ng

trong khi nh ng ng n h ng n c ngo i thu c nh ng kho n l i t c kh ng lồ

Nh ng nh l lu n n y c ng t ra ho i nghi i v i viện tr n c ngo i H l p lu n

r ng nh ng i u kiện r ng u c v kinh t v ch nh tr i k m v i nh ng kho n



viện tr nh th c ng c ng c m i quan hệ th ng tr - ph thu c gi a c c n c

ph t tri n v k m ph t tri n 10

Trong khu n kh n y, m t s c ch i n gi i kh c nhau v c ch ti p c n thay

i xu t hiện Theo n re Gun er Frank, n n kinh t t n ch ngh a th gi i

l th th ch l n nh t i v i c c n c k m ph t tri n S ph t tri n cho nh ng

n c ngh o h n l i kh ng t ng x ng v i s h i nh p liên t c c a h v o n n kinh

t th gi i Thay v o , h ng i theo m h nh x h i ch ngh a l gi i ph p uy

nh t cho t nh th l ng nan n y Trong nh ng tr ng h p nh c a Trung Qu c t

u th p niên 0 cho t i n m , nh s s h u v ki m so t c a nh n c,

n n kinh t c a t n c c t i c u tr c m t c ch c n n ng c ch c t t

nh ng m i quan hệ kinh t v i c c n c t n ph t tri n Thay v o , nh ng m i

quan hệ i ên c ng c l i v i nh ng n c x h i ch ngh a kh c c a ra

x a nh ng m i quan hệ c l t v n chi ph i n n kinh t t n th gi i v l m

o ng c qu tr nh k m ph t tri n

Nh ng c ch ti p c n kh c i v i t nh th l ng nan v t nh ph thu c t c p

ti n h n H ng ph t tri n th ng qua chi n l c thay th nh p kh u l m t trong

nh ng c ch ti p c n nh v y hi n l c n y, mang n ch t tr ng th ng v n

t c ch ngh a cao kh ng ch ng t n ch ngh a , ch tr ng h n ch nh ng

nh h ng t l i t ên ngo i nh nh ng th h ng h a c s n xu t t n c

ngo i v c c t p o n a qu c gia y m nh t nh t l p v s ph t tri n trong

n c thay th cho nh ng h ng h a nh p kh u, việc s n xu t trong n c c

l a ch n Việc th c y nh ng ho t ng kinh oanh n y i h i ph i c s ki m

so t ch t ch i v i h ng h a nh p kh u gi m s c nh tranh t ên ngo i Nh

n c ng m t vai tr tr c ti p trong việc i u h nh nh ng ng nh c ng nghiệp

chi n l c nh ng nh ph c v c ng ch v n ng l ng, v n l m n n t ng cho c s

t i nguyên c a m t n n kinh t s n xu t Nh ch ng ta th y trong ph n k ti p,

h ng i thay th nh p kh u th c s l m t h ng i kh ph i n, c iệt m t

s n n kinh t l n Mỹ Latinh

u i c ng, sau khi th t v ng v i c c m h nh kh c nhau n y, nhi u n c

k m ph t tri n p ng m t m h nh m v n ch t l s k t h p t t c c c

m h nh kia l i M h nh “t ch ” n y nh n m nh việc h a h p gi a t ng tr ng

kinh t v i nh ng n l c ph n ph i l i thu nh p cho c ng nhi u ng i c ng t t

nh m t o l p m t n n t ng kinh t v ng ch c trong m t t n c c nh ng i u

kiện riêng iệt Nh ng nhu c u c n c a con ng i ch nh l nh ng m c tiêu c a

10 xem m t th o lu n hay v v n n y, xem Teresa Hayter, C u gi p ch ngh a qu c (Middlesex, Anh: Penguin 1971)



ch nh s ch c ng c ng v nh ng n l c x a i gi m ngh o S ti p nh n nh ng

nguồn thu nh p t ên ngo i th ng qua th ng m i, tr c p v u t tr c ti p

n c ngo i ph thu c v o s ki m so t i v i nh ng nguồn n y c ng nh t c

ng c a ch ng i v i n n kinh t qu c gia ng nh t t c c c m h nh n y, nh

n c ng m t vai tr r t l n trong việc ki m so t u t v o th nh ph n kinh t

c ng nghiệp v n ng nghiệp v trong việc ti n h nh nh ng i u ch nh ch nh tr ,

kinh t , x h i khi c n thi t V cu i c ng, nh nh ng m h nh kh c, m c tiêu c a

s ph t tri n l m t x h i c ng nghiệp v i s n xu t p ng nh ng nhu c u

c a x h i R t hi m c nh ng chuyên gia ph t tri n n o c g ng ngh ra m t m

h nh m kh ng t m c ch t c nh ng k t qu n y

UJAMAA: MỘT THỬ NGHIỆM VỀ TÍNH TỰ CHỦ

Sau khi gi nh c c l p v o n m , Tanzania, c ng gi ng nh nh ng n c

k m ph t tri n kh c, t m c ch ph t tri n kinh t th ng qua chi n l c ph t tri n theo

m h nh t o Tuy nhiên, n l c n y ch c th c hiện trong th i gian ng n i Tanzania

kh ng th x c nh c ch nh x c nh ng v n kinh t gay g t c a n c n y S s t

gi m oanh thu t việc xu t kh u s n ph m n ng nghiệp - m Tanzania v n ph thu c r t

nhi u - l m cho s n nh t i ch nh c a n c n y tr nên tồi tệ h n * Thêm v o ,

Tanzania l i c m t n n t ng c ng nghiệp h t s c ngh o n n Nh ng ho n c nh n y

c ng nhau t o ra t nh tr ng th t nghiệp cho qu c gia v n r t ngh o kh n y V o n m

, v T ng th ng y quy n l c Julius Nyerere m ra m t ph ng ph p ti p c n m i

i v i ph t tri n, g i theo ti ng Swahili l Ujamaa na Kujitegamea, ngh a l ch ngh a

x h i v t ch n t y

t lõi c a c ch ti p c n n y l t n ng l i th v c c u kinh t - x h i n ng

nghiệp v n ng th n m c cao c a t n c v ch nh ph t ch c h ng ng n h p

t c x n ng nghiệp, c n c g i l nh ng ng i l ng Ujamaa, kh p mi n quê Tanzania

Tr i ng c v i m h nh ph t tri n t o, cu c th nghiệm c a Nyerere nh n m nh, v c l

l l t ng h a, n n v n h a a v o c ng ồng n ng th n c a h u Phi v n c xem

nh l c s “t nhiên” x y ng nh ng ng i l ng Ujamaa Nh ng ng i l ng n ng th n

n y c xem l ph ng tiện x y ng m t x h i c ng ng v th nh v ng

Tuy nhiên, khi c c quan ch c nh n ra r ng nh ng ng i n ng n kh ng h h ng

h i trong việc t nguyện i c v o nh ng ng i l ng m i n y, h ng triệu ng i p

u c ng v l c ph i r i n i c v i chuy n t i t i nh c M i l ng c

kho ng 00 h gia nh, m i h c m t m nh t nh riêng v m t trang tr i chung c

ph n ngay trung t m n i k t c c h v i nhau S n l ng n ng nghiệp c a m i l ng

c n cho ch nh ph v việc s n xu t th o m t quan ch c i ph ng gi m s t v

qu n l **

n cu i th p niên 0, ph n l n i s ng n ng th n Tanzania c nhi u i n

i s u s c H n trong s nh ng ng i l ng n y c sẵn nh ng ph ng kh m y khoa,



g n nh m t n a s l ng c nguồn cung c p n c s ch, v c c tr ng h c o a

ph ng i u h nh gi p t ng t lệ i t ch trong nh ng l ng n y Tuy nhiên, n ng su t

s n xu t trong nh ng ng i l ng n y l i t t h u so v i k v ng v gi ng nh nh ng n c

k m ph t tri n kh c, Tanzania c ng nh p ch m trong n n n Gi u cao trong su t nh ng

n m 0 l m cho ng n s ch c a n c n y th t tho t nghiêm tr ng, trong khi s

ti n ki m c t xu t kh u c a Tanzania c ng gi m xu ng T c ng c a th tr ng qu c

t , c ng v i n ng su t s n xu t th p, m y nh n c ho t ng k m hiệu qu v h n

h n l m cho nguồn t i nguyên v nguồn cung c p th c ph m thi u h t nghiêm tr ng

V o cu i th p niên 80, o t ng c a Julius Nyerere v s ph t tri n th ng qua

ch x h i ch ngh a n t y g n nh ph s n K t qu l , Tanzania ph i t i c u

tr c l i nh ng ch nh s ch th ng m i h n ch c a n c n y v t ch c c t m ki m nguồn tr

c p t nh ng nh t i tr v th ch qu c t l n Tr trêu thay, t tho t ra kh i cu c th

nghiệm t nh t ch n y, Tanzania ph i quay tr l i nh ng t ch c qu c t v th tr ng

m n c n y t ng t m c ch xa l nh

(*) Andrew Webster, Gi i thiệu v X h i h c Ph t tri n tlatic Highlan s, NJ Ấn

ph m Nh n o, 0 , trang

(**) Nh trên, trang 178.

GIỚI THIỆU DỰ ÁN NGHIENCUUQUOCTE.NET

Mục đích Nghiencuuquocte.net l m t n phi ch nh tr , phi l i nhu n nh m m c ch ph t tri n nguồn h c

liệu chuyên ng nh nghiên c u qu c t ng ti ng Việt v th c y việc h c t p, nghiên c u c c v n qu c t t i Việt Nam

Lý do ra đời

Trong khi s ng i h c t p v nghiên c u v c c v n qu c t Việt Nam ng y c ng gia t ng th

việc ti p c n c c t i liệu mang t nh h c thu t c a th gi i v l nh v c n y c n r t h n ch v hai l

o Th nh t, c c t i liệu n y th ng ph i tr ph m i ti p c n c, trong khi c c tr ng i h c v viện nghiên c u c a Việt Nam h u nh kh ng c chi ph trang tr i Th hai, c c t i liệu n y ch y u

c xu t n ng ti ng nh, khi n nhi u sinh viên, nh nghiên c u, v c iệt l qu ng i c gi quan t m n c c v n qu c t n i chung, g p kh kh n trong việc ti p thu, l nh

h i Nghiencuuquocte.net ra i v i hi v ng s g p ph n kh c ph c c c c v n trên Ho động chính

Ho t ng ch nh c a Nghiencuuquocte.net l iên ch sang ti ng Việt v xu t n trên we site c a m nh c c nguồn t i liệu mang t nh h c thu n ng ti ng nh v l nh v c quan hệ qu c t , ao gồm ch nh tr qu c t , kinh t qu c t , v lu t ph p qu c t

c t i liệu n y ch y u l c c i o trên c c t p san qu c t , c c ch ng s ch, ho c c c t i liệu

t ng ng, c xu t n i c c nh xu t n, c c tr ng i h c v viện nghiên c u c uy t n trên th gi i

c i ch h c thu t c a D n c ng t i chuyên m c iên ch Danh m c r t g n c a c c i ch n y c ng trên trang M c l c.



T th ng 0 , D n c n xu t n chuyên m c nh lu n ng c c i nh lu n tiêu i u c a

c c t c gi Việt Nam ho c ch t c c nguồn ti ng nh uy t n v c c v n quan hệ qu c t v ch nh s ch i ngo i Việt Nam Ngo i ra, D n c ng ra m t chuyên m c Ấn ph m chia s c c

i vi t nghiên c u v quan hệ qu c t ng ti ng Việt v ti ng nh v i s cho ph p c a c c t c gi liên quan.

Trang ch n http://nghiencuuquocte.net/ Th ng tin thêm v D n http://nghiencuuquocte.net/about/

Danh m c c c i xu t n http://nghiencuuquocte.net/muc-luc/ Theo õi D n trên Face ook https://www.facebook.com/DAnghiencuuquocte

Ý ki n ng g p v m i liên hệ xin g i v Lê Hồng Hiệp, nghiencuuquocte@gmail com

chÊnh lỆch bẮc – nam: hai bỘ mẶt cỦa sỰ phÁt triỂn...

Documents