chaán thöông
DESCRIPTION
Chaán thöông. trong BOÙNG ÑAÙ. BS. PHAN VÖÔNG HUY ÑOÅNG. ÑAÏI CÖÔNG. Theå thao – boùng ñaù phaùt trieån nhieàu ngöôøi tham gia soá chaán thöông taêng Moân vaän ñoäng – coù tính ñoái khaùng CT nhieàu - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Chaán thöôngChaán thöông
BS. PHAN VÖÔNG HUY ÑOÅNGBS. PHAN VÖÔNG HUY ÑOÅNG
trong BOÙNG ÑAÙtrong BOÙNG ÑAÙ
ÑAÏI CÖÔNG
Theå thao – boùng ñaù phaùt trieån
nhieàu ngöôøi tham gia soá chaán
thöông taêng
Moân vaän ñoäng – coù tính ñoái khaùng
CT nhieàu
Tính ñaëc thuø thöôøng gaëp CT chaân,
ít gaëp ôû löng vaø tay, hieám gaëp CT coå
Xöû trí ñuùng, sôùm phuïc hoài nhanh,
trôû laïi thi ñaáu
CHAÁN THÖÔNG PHAÀN MEÀM
ÑOÄ I
Nheï: daây chaèng (gaân, cô) bò keùo
giaõn, soá löôïng sôïi bò raùch 25%
Daáu hieäu: Söng ñau nheï, khoâng giôùi
haïn vaän ñoäâng cô – khôùp, nhöng ñau
taêng leân khi aán vaøo vuøng toån
thöông
CHAÁN THÖÔNG PHAÀN MEÀM
ÑOÄ II
Trung bình: daây chaèng, (gaân, cô) bò
raùch töø 25% ñeán 75% boù sôïi
Daáu hieäu: Coù theå nghe tieáng “böïc”
hay “raéc” taïi choã bò thöông. Sau ñoù
ñau döõ doäi, söng - baàm nhieàu, giôùi
haïn vaän ñoäng khôùp (cô baép). Khôùp
coù theå bò maát vöõng
CHAÁN THÖÔNG PHAÀN MEÀM
ÑOÄ III
Naëng: ñöùt hoaøn toaøn soá löôïng sôïi
daây chaèng (gaân, cô)
Daáu hieäu: Coù caùc daáu hieäu cuûa
ñoä II nhöng traàm troïng hôn, cô bò
maát lieân tuïc coù theå caûm thaáy khi
sôø döôùi da, khôùp söng nhieàu, maát
vöõng vaø coù theå bò traät khôùp
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
1. NGHÆ NGÔI: (R – REST)
Nghæ chôi ngay laäp töùc sau chaán
thöông, coù theå giöõ baát ñoäng
vuøng bò thöông baèng neïp coá
ñònh trong 24 – 72 giôø ñaàu
2. CHÖÔØM LAÏNH: (I – ICE)
Giuùp giaûm chaûy maùu beân trong,
giaûm söng, giaûm vieâm caáp tính
Caùch laøm: tuùi chöôøm laïnh hoaëc
ñaù ñaäp nhuyeãn boû vaøo bao nylon
roài boïc moät khaên öôùt beân
ngoaøi (khoâng neân chöôøm ñaù
laïnh tröïc tieáp leân da coù theå laøm
phoûng laïnh)
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
2. CHÖÔØM LAÏNH: (I – ICE)
Thôøi gian: 10-15 phuùt, laëp laïi
nhieàu laàn caùch 30-45 phuùt.
Chöôøm quaù laâu coù theå gaây
phoûng laïnh. Thöïc hieän trong 24-72
giôø ñaàu sau chaán thöông
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
3. BAÊNG EÙP: (C – COMPRESSION)
Muïc ñích: laøm giaûm chaûy maùu,
giaûm söng, coù theå laøm cuøng
luùc vôùi chöôøm laïnh hoaëc khoâng
coù chöôøm laïnh
Caùch laøm: söû duïng baêng thun
quaán döôùi vuøng bò toån thöông
khoaûng 5-10 cm quaán leân treân
vuøng toån thöông
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
3. BAÊNG EÙP: (C – COMPRESSION)
Chuù yù: Nhöõng voøng ñaàu quaán hôi
chaët sau ñoù loõng daàn. Khoâng neân
quaán quaù chaët coù theå cheøn eùp
maïch maùu thaàn kinh
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
4. KEÂ CAO CHI CHAÁN THÖÔNG (E –
ELEVATION)
Giuùp maùu trôû veà tim toát hôn,
laøm giaûm söng vaø vieâm (nhaát laø
ñoái vôùi chi döôùi)
Coù theå naèm keâ cao chaân 10-15
cm trong 24-72 giôø ñaàu
BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?
CAÙC ÑIEÀU CAÀN TRAÙNH
Xoa boùp, keùo naén böøa baõi
48-72 giôø ñaàu tuyeät ñoái khoâng neân
xoa boùp caùc loaïi thuoác thoa coù
chöùa tinh daàu gaây noùng
CAÙC ÑIEÀU CAÀN TRAÙNH
Haäu quaû:
Laøm giaõn maïch taêng chaûy
maùu laøm taêng söng baàm, phuø
neà ñau taêng leân, hieän töôïng
vieâm keùo daøi, chaán thöông laâu
laønh, deã bò xô chai moâ bò thöông
moâ bò thöông laønh seïo xaáu
deã bò taùi phaùt
Gaây vieâm, phoûng, dò öùng da neáu
laïm duïng
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
NHEÏ:
Hoaït ñoäng khoâng bò aûnh höôûng
Ñau chæ xuaát hieän sau khi taäp
Thöôøng vuøng bò toån thöông
khoâng taêng caûm giaùc
Khoâng söng hoaëc raát ít – Khoâng
ñoû ñau
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
XÖÛ TRÍ:
Söûa chöõa laïi thôøi khoùa bieåu taäp
luyeän
Taäp hoã trôï ñeå choáng stress
RICE, thuoác giaûm ñau
Töøng böôùc hoài phuïc hoaït ñoäng
hoaøn toaøn
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
TRUNG BÌNH:
Hoaït ñoäng bò aûnh höôûng phaàn
naøo
Ñau tröôùc vaø sau khi hoaït ñoäng
Vuøng bò toån thöông taêng caûm
giaùc khi sôø
Söng vöøa phaûi – Ñoû da ít
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
XÖÛ TRÍ:
Nghæ ngôi vuøng bò toån thöông
Baøi taäp hoã trôï ñeå choáng stress
RICE vaø thuoác giaûm ñau khaùng
vieâm
Töøng böôùc trôû laïi hoaït ñoäng
hoaøn toaøn
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
NAËNG:
Ñau tröôùc, trong vaø sau khi taäp
Ñau aûnh höôûng ñeán vaän ñoäng
nhieàu
Caùc vaän ñoäng bình thöôøng trong
ngaøy cuõng gaây ñau
Ñau taêng nhieàu khi aán leân vuøng
bò toån thöông – Söng neà – Ñoû ñau
PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG
XÖÛ TRÍ:
Ngöng ngay caùc vaän ñoäng theå
thao
Gaëp caùc baùc só chuyeân khoa
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI
DC coù taùc duïng giöõ vöõng khôùp
goái, goàm:
DC cheùo tröôùc: x. quyeån khoâng
traät ra tröôùc
DC cheùo sau: x. quyeån khoâng traät
ra sau
DC beân trong – DC beân ngoaøi: giöõ
chaët maët trong vaø ngoaøi khôùp
goái
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI
Khôùp goái nhìn töø tröôùc Khôùp goái nhìn töø sau
DCCT DCCS
DCBT DCBN
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI
Phaãu thuaät noäi soi taùi taïo DCCT:
Duøng moät phaàn gaân baùnh cheø / gaân
cô baùn gaân
Taäp phuïc hoài 6 thaùng
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI
Toån thöông DCBT, DCCS: thöôøng ÑT
baûo toàn
Toån thöông keát hôïp:
DCCT – DCCS
DCCT – DCBT
DCCT – DCBN
CT nhieàu DC khôùp caøng maát
vöõng taêng nguy cô loûng khôùp
maõn tính
Goái maát vöõng
Caàn phaãu thuaät sôùm
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI
Luaät FIFA choáng va chaïm töø phía
sau: traùnh gaây toån thöông DCCT
vaø DCCS
Ñôn vò Y Hoïc TDTT – Hoäi Y Hoïc TDTT
TPHCM ñaõ aùp duïng kyõ thuaät noäi
soi ÑT ñöùt daây chaèng cho VÑV
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
II. TOÅN THÖÔNG SUÏN CHEÂM GOÁI
Hay gaëp nhaát ôû caàu thuû boùng
ñaù
Giaûm löïc chaán ñoäng giöõ vöõng
goái
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
II. TOÅN THÖÔNG SUÏN CHEÂM GOÁI
Goái xoay vaën quaù ñoä
Goái gaäp duoãi quaù ñoä
Raùch suïn cheâm trong thöôøng
gaáp 5 laàn suïn cheâm ngoaøi
Suïn cheâm
daäp – beå – raùch - troùc
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
II. TOÅN THÖÔNG SUÏN CHEÂM GOÁI
Ñieàu trò – chaån ñoaùn baèng noäi
soi
Taäp phuïc hoài 6-12 tuaàn
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
III. TOÅN THÖÔNG SUÏN KHÔÙP GOÁI
Suïn khôùp bao phuû ñaàu x.ñuøi
vaø x.chaøy
Trôn laùng goái cöû ñoäng nheï
nhaøng
Giaûm chaán, phaân boá löïc ñeø eùp
maët khôùp
Toån thöông suïn khôùp thöôøng
keát hôïp toån thöông DCCT & suïn
cheâm, chieám 20-30% tröôøng hôïp
loûng goái maõn tính
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
III. TOÅN THÖÔNG SUÏN KHÔÙP GOÁI
Nguyeân nhaân:
Löïc beân ngoaøi taùc
ñoäng maët khôùp
quaù nhanh
Goái xoay & chòu
söùc naëng lôùn
Naëng: beå xöông döôùi
suïn
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
III. TOÅN THÖÔNG SUÏN KHÔÙP GOÁI
Trieäu chöùng: ñau khi cöû ñoäng,
chòu söùc naëng ôû goái – söng –
keït khôùp
Maûnh suïn vôõ nhoû 1-2 cm2 caét
boû
Taäp phuïc hoài caû naêm
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
IV. CHAÁN THÖÔNG COÅ CHAÂN
Do laät baøn chaân
Giaøy khoâng phuø hôïp chaân hay
maët saân
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
IV. CHAÁN THÖÔNG COÅ CHAÂN
Hình thöùc:
Toå thöông bong gaân (daõn daây
chaèng coå chaân) caáp tính
Vieâm hoaït maïc khôùp coå chaân
Thoaùi hoùa maët suïn khôùp coå
chaân
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
V. CHAÁN THÖÔNG BAÉP
CHAÂN
Ñau döõ doäi 1/3
treân baép chaân, dòu
ngay sau 10 p
Cô cheá: ñöùt vuøng
tieáp giaùp cô sinh
ñoâi trong
Thöôøng gaëp ôû
ngöôøi lôùn tuoåi,
khôûi ñoäng khoâng
kyõ
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
VI. CHAÁN THÖÔNG CÔ
ÑUØI
Cô töù ñaàu ñuøi phía
tröôùc
Cô hamstring phía sau
Gaân cô kheùp haùng
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
VI. CHAÁN THÖÔNG CÔ ÑUØI
Nguyeân nhaân:
Va chaïm tröïc tieáp
Caàu thuû gaéng söùc quaù möùc
Trong cuù chuoài – xoaït boùng ñoät
ngoät
Caàu thuû khôûi ñoäng khoâng kyõ
MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP
VII. VIEÂM – ÑÖÙT GAÂN
GOÙT
Thöôøng gaëp ôû VÑV
lôùn tuoåi, gaân goùt
ñaõ bò thoaùt hoùa
Coá gaéng theo banh
neân quaù taûi
PHOØNG NGÖØA CHAÁN THÖÔNG
Chuaån bò theå löïc toát
Khôûi ñoäng kyõ
Dinh döôõng ñaày ñuû
Lòch thi ñaáu phuø hôïp
Duïng duï, maët saân phuø
hôïp
PHOØNG NGÖØA CHAÁN THÖÔNG
Xöû trí ñuùng CT – ñieàu trò CT
cuõ phuïc hoài hoaøn toaøn tröôùc
khi trôû laïi thi ñaáu
Giaùo duïc tinh thaàn Fairplay
Chuaån bò tröôùc thi ñaáu kyõ
KEÁT LUAÄN
TAÄP TAÄP SÖÙC MAÏNHSÖÙC MAÏNH VAØ VAØ SÖÏ DEÛO DAISÖÏ DEÛO DAI
LAØ CHÌA KHOÙA PHOØNG NGÖØA CHAÁN LAØ CHÌA KHOÙA PHOØNG NGÖØA CHAÁN
THÖÔNGTHÖÔNG