Chagiàuchanghèo

RobertKiyosakivàSharonLechterChàomừngcácbạnđónđọcđầusáchtừdựánsáchchothiếtbịdiđộng

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Pháthành:NguyễnKimVỹ.

MụclụcTậpI-LờinóiđầuChương1Chương2Chương3Chương4Chương5Chương6Chương7Chương8Chương9Chương10PhầnkếtTậpII-ĐểđượcthoảimáivềtiềnbạcPhụclụctập2Chương1Chương2Chương3Chương4Chương5Chương6TẬPIII-LờimởđầuChương1Chương2Chương3Chương4TẬPIV-Chương1Chương2Chương3Chương4Chương5Chương6TẬPV-Chương1Chương2Chương3Chương4

Chương5Chương6Chương7Chương8Chương9Chương10Chương11

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

TậpI-Lờinóiđầu

NguyêntáctiếngAnh:RichDadPoorDad

Một trong những nguyên nhân khiến người giàu ngày càng giàu, người

nghèongàycàngnghèo,còngiớitrunglưuthìthườngmắcnợchínhlàvìchủđềtiềnbạcthườngđượcdạyởnhàchứkhôngphảiởtrường.Hầu hết chúng ta học cách xử lý tiền bạc từ chamẹmình, và thường thìngườinghèokhôngdạyconvề tiềnbạcmàchỉnóiđơngiản là:“Hãyđếntrườngvàhọcchochămchỉ.”Vàrồiđứatrẻcóthểsẽtốtnghiệpvớimộtsốđiểmxuấtsắcnhưngvớimộtđầuócnghèonànvềcáchquảnlýtiềnbạc,vìtrườnghọckhôngdạyvềchuyện tiềnnongmàchỉ tập trungvàoviệcgiáodụcsáchvởvànhữngkỹnăngnghềnghiệpmàkhôngnóigìvềkỹnăngtàichính.Đóchínhlàlýdotạisaonhữngnhânviênngânhàng,bácsĩ,kếtoánthôngminhdùđạtđượcnhiềuđiểmsốxuấtsắcởtrườngnhưnglạigặpnhiềurắcrối tài chính suốt đời. Và nhữngmón nợ quốc gia chóngmặt thường bắtnguồntừnhữngvịlãnhđạocóhọcvấncao,nhưngchỉđượchuấnluyệnrấtíthoặckhôngcóchútkỹnăngnàovềvấnđềtàichính.Mộtquốcgiacóthểtồntạinhưthếnàonếuviệcdạytrẻconquảnlýtiềnbạcvẫnlàtráchnhiệmcủaphụhuynh,màhầuhếthọkhôngcónhiềukiếnthứcvềvấnđềnày?Chúngtaphảilàmgìđểthayđổisốphậntiềnbạclậnđậncủamình?Nhàgiàuđãlàmgiàunhưthếnàotừhaibàntaytrắng?Cólẻbạnsẽ tìmthấychomìnhnhữnglờigiảiđápvềcácvấnđềđó trongcuốnsáchnày.Tuynhiên,dokhácbiệtvềvănhoá,tậpquánvàchínhthể,cóthểmột sốphầnnàođócủacuốn sách sẽkhiếnbạn thấy lạ lẫm, thậmchíchưađồngtình…dùrằngđâylàmộtcuốnsáchđãđượcđónnhậnnồngnhiệtởrấtnhiềunướctrênthếgiới.Chúngtôigiớithiệucuốnsáchnàyvớimongmuốngiúpbạncóthêmnguồnthamkhảovềmột trongnhữnglĩnhvựccầndạycontrẻbiết trướckhivàođời,củacácbậcphụhuynhởcácnướckhác…Rấtmongnhậnđượcnhữngýkiếnđónggópcủacácbạn.Xintrântrọngcảmơn.NHÀXUẤTBẢNTRẺ

Tập1:LờinóiđầuCHƯƠNG1ChaGiàu,ChaNghèoCHƯƠNG2Bài1:Ngườigiàukhônglàmviệcvìtiền

CHƯƠNG3Bài2

CHƯƠNG4Bài3

CHƯƠNG5Bài4

CHƯƠNG6Bài5

CHƯƠNG7Bài6

CHƯƠNG8Vượtchướngngạivật

CHƯƠNG9SỰKHỞIĐẦU

CHƯƠNG10

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương1

ChaGiàu,ChaNghèo

Tôicóhaingườicha,mộtngườigiàuvàmộtngườinghèo-mộtngườicharuộtvàmộtngườichanuôi(chacủaMike-bạntôi).Charuộttôiđãcóbằngthạcsĩ,cònngườichanuôithìchưahọchếtlớptám,nhưngcảhaingườiđềuthành công trong sự nghiệp và có ảnh hưởng đến người khác.Cả hai đềukhuyên bảo tôi rất nhiều điều, nhưng những lời khuyên đó không giốngnhau.Cảhaiđều tin tưởngmãnh liệtvàosựhọcnhưng lạikhuyên tôihọcnhữngkhóahọckhácnhau.Nếutôichỉcómộtngườicha,tôisẽhoặcchấpnhậnhoặcphảnđốiýkiếncủaông.Cóhaingườichadạybảo,tôithấyđượcnhữngquanđiểmtráingượcnhaugiữamộtngườigiàuvàmộtngườinghèo.Vàthayvìchỉđơngiảnchấpnhậnhayphảnđốingườinàyhayngườikia,tôiđãcốsuynghĩnhiềuhơn,sosánhvàlựachọnchochínhmình.Cảhaingườichacủatôikhibắtđầutạodựngsựnghiệpđềuphảiđấutranhvớichuyệntiềnnong,nhưngcảhaicónhữngquanđiểmkhácnhauvềvấnđềtiềnbạc. Vídụ,cha ruột tôi thườngnói: "Hammê tiềnbạc lànguồngốccủamọiđiềuxấu."Cònchanuôicủatôilạibảorằng:"Thiếuthốntiềnbạclànguồngốccủamọiđiềuxấu."Nhữngsựkhácnhautrongquanđiểmcủahọ,nhấtlàkhiđềcậpđếntiềnbạc,khiếntôitrởnêntòmòvàbắtđầusuynghĩ…Vìcóhaingườichađầyảnhhưởng,tôiđãhọctừcảhaingười.Tôisuynghĩvềlờikhuyêncủamỗingười, vànhờvậy, tôi cóđượcmột hiểubiết sâu sắcvềquyền lựcvà tácđộngcủasuynghĩlêncuộcsốngconngườinhưthếnào.Vídụ,charuộttôithườngnói:“Tôikhôngmuanổivậtđó.”Cònchanuôi

thìcấm tôinóinhưvậyôngmuốn tôinói: "Làmthếnàođểmuađượcvậtđó?"Mộtbênlàcâukhẳngđịnh,cònbênkialàcâuhỏi.Mộtbênkhiếnbạnrũbỏtráchnhiệm,cònbênkiabuộcbạnphảisuynghĩ… Haingườichacủatôicónhữngquanđiểmcựckỳkhácbiệt.Chẳnghạn,mộtngườibảo:"Phảihọcchogiỏi thìmớiđượclàmviệcởnhữngcôngtytốt.” Ngườikiabảo:"Họcchogiỏithìmớimuađượcnhữngcôngtytốt."Mộtngườitinrằng:“Ngôinhàlàsốđầutưnhiềunhấtvàlàtàisảnlớnnhấtcủachúngta.”Ngườikialạinghĩkhác:"Ngôinhàcũnglàmộtkhoảntiềnphảitrả,vànếungôinhàlàkhoảnđầutưlớnnhấtcủaconthìcongặprắcrốirồiđây."Cảhaingườichađềutrảtiềnhóađơnđúngthờihạn,nhưngmộtngườiluôntrảđầutiêncònngườikialuôntrảsaucùng.Mộtngườivậtlộnđểtiếtkiệmtừngđồngmột.Ngườikiachỉlàmmộtviệcđơngiảnlàđầutư.Mộtngườidạytôicáchviếtmộtláđơnxinviệcthếnàochoấntượngđểcóthểtìmđượcviệclàmtốt.Ngườikiadạytôicáchviếtmộtdựánkinhdoanhtàichínhnhưthếnàođểcóthểtạoracôngviệc.Đượchuấnluyệnbởihaingườicha,tôicóthểquansáttácđộngcủanhữngsuynghĩkhácnhaulêncuộcsốngconngười.Tôithấyngườitathậtsựđịnhhìnhcuộcsốngcủahọquasuynghĩcủachínhhọ.Vídụ,ngườichanghèocủatôiluônphànnàn:"Tôisẽkhôngbaogiờgiàulênnổi.”Vàlờitiênđoánđóđãtrởthànhsựthật.Ngượclại,ngườichagiàucủatôiluônnóinhữngcâuđạiloạinhư:“Tôilàmộtngườigiàu,màngườigiàuthìkhônglàmnhữngviệcđó."Ngaycảkhiônggặpthấtbại thảmhạisaumộtcuộcđầutưlớnkhôngthành,ôngvẫnnghĩmìnhlàmộtngườigiàu.ôngnói:"Cókhácbiệtgiữanghèonànvàphásản.Phásảnchỉ là tạmthờinhưngnghèothìvinhtiễn."Nhữngquyềnlựccủasuynghĩkhôngbaogiờcóthểđohayđánhgiáđược,nhưngđólàmộtđiềuhiểnnhiênmàtôinhậnthứcđượcngaytừkhicònnhỏ.

Tôithấyrằngngườichanghèokhôngphảinghèovìsốtiềnôngkiếmđược,màvìnhữngsuynghĩvàhànhđộngcủaông. Dùcảhaingườichacủa tôiđềurất tôn trọngviệcgiáodụcvàhọchỏinhưnghọlạibấtđồngvềviệchọccáigìlàquantrọng.Mộtngườimuốntôihọchànhchămchỉ,cóthứhạngchuyênmôncaodểcócôngviệctốt,kiếmđượcnhiềutiền.Ngườikiakhuyếnkhíchtôihọcđểtrởnêngiàucó,đểhiểutiềnbạc làmviệcnhư thếnàovàhọc cáchbắt tiềnbạcphải làmviệc chomình.Ông thườngnhắcđinhắc lại: "Tôikhông làmviệcvì tiền.Tiềnbạcphảilàmviệcvìtôi."Nămlên9tuổi,tôiquyếtđịnhnghetheovàhọchỏitừngườichagiàuvềvấnđềtiềnbạc.Vìlúcđó,tôichỉmới9tuổinênnhữngbàihọcchanuôitôidạyrấtđơngiản.Thựcratấtcảchỉcó6bàihọclặpđilặplạivàquyểnsáchnàynóivề6bàihọcđó,cũngtheothứtựđơngiảnnhưkhichanuôitôidạytôi.Nhữngbàihọcnàylànhữnglờihướngdẫngiúpbạnvàconcáibạntrởnêngiàucóhơn,bấtkểđiềugìsẽxảyratrênmộtthếgiớikhôngchắcchắnvàđangthayđổinhanhchóngnhưhiệnnay.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương2

BÀI1:NGƯỜIGIÀUKHÔNGLÀMVIỆCVÌTIỀN.

Bàihọcbắtđầu:“Tasẽtrảchocáccon10xumộtgiờ.”Ngaycảvàonhữngnăm1956,10xumộtgiờcũnglàquáthấp.Buổisánghômấy,chacủaMikehẹngặptôivànólúc8h.Vìlàchủcủamộtkhohàng,mộtcôngtyxâydựng,mộtsốcửahiệubarquánăn,nênôngrấtbậnrộn...Khichúngtôiđến,chaMikeđangnóichuyệnđiệnthọaivàchúngtôiphảingồichờôngởbăngghếngòaihiênsau,cùngvớihaingườiphụnữvàmộtngườiđànôngtrungniênlàmnhiệmvụquảnlýnhàhàngvàcoikhochochacủaMike.Haiđứachúngtôiđãngồichờrấtlâu,rồikhitôicảmthấymìnhđãbắtđầumấthếtkiênnhẫn,thìnhlìnhchaMikexuấthiện.Mikevàtôigiậtmìnhbậtđứnglên.“Sẵnsànghọcchưa,cáccon?”ChaMikehỏi,kéomộtcáighếđếnngồivớichúngtôi.TôivàMikecũnggậtđầu.“Tốt.Chasẽdạycáccon,nhưngkhôngphải làmtheokiểutronglớphọc.Nếu các con làm việc cho cha, cha sẽ dạy cách con cách làm giàu. Nếukhông,chasẽkhôngdạy...Thếđấy,đồngýhaykhônglàtùycáccon.”“Ơ...concóthểhỏivàicâuđượckhông?”-Tôihỏi.“Không.Chịuhaykhôngchịu,thếthôi.Chacóquánhiềuviệcphảilàmvàkhôngthểlãngphíthờigianđược.Nếuconkhôngthểquyếtđịnhdứtkhóat,consẽkhônghọccáchkiếmtiềnđượcđâu.Cơhợiđếnrồiđi.Biếtđượckhi

nàocầnquyếtđịnhlàmộtkỹnăngquantrọng.Concócơhộimàconđangcần.Lớphọcsẽbắtđầuhoặckếtthúctrong10giâynữa.”-ChacủaMikenóicùngvớimộtnụcười.“Conchịu,”TôivàMikecùngđáp.“Tốt,”ChaMikenói.“CácconsẽlàmviệcvớibàMartin.Chatrảcáccon10xumộtgiờcácconphảilàmviệc3tiếngđồnghồmỗithứbảy.”“Nhưnghômnayconcómộttrậnbóngchày,”Tôinói.ChaMiketrầmtrọngnghiêmkhắc:“Làmhaykhônglàmnào?”“Con làm ạ.”Tôi trả lời, quyết định làmviệc và học hỏi thay vì đi chơibóng.BAMƯƠIXUSAUĐÓ.BàđốccôngMartinbắtchúngtôilàmviệckhôngngơitay.Trongbatiếngđồnghồchúng tôiphảikhiêngnhững thùnghànghóa trênkệxuống,phủisạchbụibằngmộtcâychổilônggà,sauđósắpxếpchúnglạimộtcáchgọngàng.Đólàmộtcôngviệcchánngấyvìnhữngcánhcửacủacửahàngluônmởrộngrađườngvàbãiđậuxe.Mỗilầncómộtchiếcxeđinganghaychạyquabãi,bụimùtrờitrànngậpcửahàng...SuốtbatuầntôivàMikeđếnlàmviệcởchỗbàMartintrongbagiờmỗithứbảy.Vàobuổi trưa,khi côngviêckết thúc,bà trảchomỗiđứa30xu.Vàonhữngnăm1950,vớimộtđứatrẻ9tuổithì30xucũngchẳngnhiềunhặnggì.Mộtquyểntruyệntranhcũngđãđến10xurồi,vìvậysaukhiđượctrảtiềntôichỉđimuaquyểntruyệnrồitrởvềnhà.VàongàythứTưcủamỗituầnthứtư,tôiquyếtđịnhsẽnghỉviệc.TôimuốnchaMikedạychocáchlàmgiàu,chứđâucómuốntrởthànhtênnôlệcủa10xumộtgiờ.Trênhết,kểtừngàythứbảyđầutiênđếnnay, tôivẫnchưađượcgặplạiôngấy.Vàogiờăntrưaởcăn-tintrường,tôinóivớiMike:“Tớbỏviệcthôi!”Mikemỉmcười.Tôigiậndữhỏi:“Cậucườicáigìchứ?”“Chatớnóirằngcậusẽxinnghỉ.Chanóitrướckhinghỉviệccậuhãyđến

gặpôngấy.”Tôiphẫnnộ:“Cáigì?Thếrachacậuđangchờxemtớchánviệcà?”“Cũnggầnnhưvậy.Kiểudạycủachatớkhácvớichacậu.Chacậunóilýthuyết.Cònchatớthìrấtítlời.CậucứchờđếnthứBảynàyđiđã.Tớsẽnóivớichalàcậumuốnnghĩviệc.”“Cậumuốnnóilàmọithứđãđượcdựliệuà?”“Không,khônghẳnthế...ThứBảynàychatớsẽgiảithíchchocậu.”NGÀYTHỨBẢYXẾPHÀNGTôiđãsẵnsàngđốimặtvớichacủaMikevàtôiđãchuẩnbịtrước.Thậmchícharuộtcủatôicũngnổigiận,ôngchorằngchacủaMikeđãviphạmluậtlaođộngtrẻemvàmọichuyệnphảiđượclàmchorõràng.Ôngbảotôiphảiđòinhữnggìxứngđánggiànhchomình.Ítnhấtlà25xumộtgiờ.Ôngcònnóirằngnếutôikhôngđượcnânglươngthìtốthơnlànênnghỉviệc.Vàvào8hsángthứBảyđó,tôilạiđứngtrướccánhcửavănphòngcủachaMike.“Hãyngồichờđếnphiênmìnhnhé!”ChaMikenóithếkhitôibướcvào.Tôiedèngồixuốngkếbênhaingườiphụnữađangngồitrênbăngghếbênngòaivănphòngnhưbốn tuần trước. 45phút trôi quavàđầu tôi gầnnhưmuốnbốchỏa.HaingườiphụnữđãvàogặpchacủaMikevàđira30phúttrướcđó.Mộtngườiđànônglớntuổiởđấykhỏang20phútcũngđãđirồi.Ngôinhàvắnglặng.ChacủaMikevẫnmãimêlàmviệctrongphòng.Cuốicùng,saucảtiếngđồnghồchờđợi,đúng9h,chacủaMikemớigọitôivàogặpông.“Bácbiếtconmuốnđượctănglươnghọăcsẽnghĩviệc.”Ngườichagiàuvừanóivừaxoayghế.“Bácđãkhônglàmđúngthỏathuận...” tôinóimàgầnnhưbậtkhóc.Thậtkinhkhủngkhimộtđứatrẻ9tuổiphảiđốimặtvớingườilớn.“Bácnóilàbácsẽdạychoconlàmviệcchobác.Conđãlàmviệcchămchỉ,bỏcảnhữngtrậnbóngchàyđểđếnlàmviệcchobác.Thếmàbáckhônggiữlời.Bácchẳngdạyconđiềugìcả.Bácchỉmuốncótiềnvàkhôngthèmquan

tâmđếnnhữngngừơilaođộng.Bácbắtconphảichờđợiquálâuvàkhôngtôntrọngconchútnàocả.Conchỉlàmộtđứatrẻ,vàconphảicầnđốixửtốthơnchứ!”Tôiấmứctuônramộttràn.Ngừơichagiàunhìnchằmchằmvàotôi,rồithôngthảnói.“Khôngtệ.Trongvòngchưađầymột tháng,connóichuyệngiốngnhưhầuhếtnhữngngườilàmviệcchobácvậy.”“Saocơạ?”Tôingơngáchỏilại.Rồichẳnghiểuôngđangnóigì,tôitiếptụcbấtbình:“Connghĩbácsẽgiữđúnggiaokèovàsẽdạycon.Nhưngthậtrabácchỉmuốnhànhhạconthôi...”“Bácvẫnđangdạyconđấychứ”.Ngườichagiàubìnhthảnnói.“Dạyconư?Thậmchíbáckhôngbuồnnóichuyệnvớiconkể từkhiconđồngýlàmviệcchỉvìmấyxulẻnày.10xumộtgiờ,thếđấy,lẽraconphảibáovớichínhquyềnvềbácrồi.Bácbiếtmà,chúngtacóluậtlaođộngtrẻem.Báccũngbiếtlàchaconlàmviệcchochínhquyền...”tôilalêngiậndữ.“Úichà,bâygiờ thìconnóichuyệnynhưnhữngngườiđã từng làmviệcchobácvậy.Nhữngngườiđóhoặcbácchonghỉviệchoặchọ tựxinnghỉrồi.”“Bácđãnóidốicon.Conđãlàmviệcchobác,nhưngbácđãkhônggiữlời.Bácđãkhôngdạyconđiềugìcả.”Tôinóidồndập,cảmthấymìnhthậtcanđảm.“Saoconnghĩlàbáckhôngdạycongìcả?”Ngừơichagiàuhỏilại.Tôibĩumôi:“Bácđâunóichuyệnvớicon.Conđãlàmviệcđượcbatuần,vậymàbácchẳngdạycongìcả.”“Dạynghĩalàphảinóichuyệnhoặclàmmộtbàidiễnthuyếtà?”“Ừm,vângạ.”Tôidèdặttrảlời.“Đólàcáchdạyởtrường,cònởđờisẽrấtkhác.”Ngườichagiàumỉmcườinói.“Đờisẽchẳnghềnóigìvớiconmàchỉxôđẩyconthôi.Khicuộcđờixôđẩycon,nómuốnnóirằng:Dậyđithôi,cómộtcáimớiđểhọcđây!Khibịđờixôđẩy,Mộtsốngườibỏcuộc,mộtsốngườikhácthìchiếnđấu.Mộtsốíthọcđượcnhữngbàihọcvàtiếptụcđi...

Nếuconlàlọaingườikhôngchútcanđảmnào,consẽbỏcuộcmỗilầncuộcđờixôđẩycon.Khiđóconsẽsốngmộtcuộcđờisaochoantòan,cốtránhnhữngviệccóthểkhôngbaogiờxảyra.Sauđóconsẽchếtnhưmộtônggiàtẻnhạt.Nhưng thật sựcon làconđãđểchocuộcđờiđẩyconđếnbênbờkhuất phục. Tận đáy lòng con là nỗi kinh hòang khi phảimạo hiểm.Conmuốnchiến thắng,nhưngnỗi losợ thấtbạicòn lớnhơncảniềmvuichiếnthắng.Conđãchọnsựantòanmà.”TôinhìnchacủaMikemộtlúclâu,rồibậthỏi:“Thếrabácđãxôđẩyconư?”Người chagiàumỉmcười. “Bácmuốnchoconnếm thửchútmùivị cuộcđời.Cácconlànhữngngườiđầutiênđềnghịbácdạycáchlàmgiàu.Báccóhơn150nhâncông,nhưngchẳngaihỏibácvềđiềuđócả.Họhỏibácvềcôngviệc,tiềnlươngmàkhônghềyêucầubácdạyvềtiềnbạc.Dođó,hầuhếtmọingườidùngnhữngnămthángtốtnhấttrongđờiđểlàmviệcvìtiềnmàthậtsựkhônghiểuhọđanglàmviệcvìcáigì.”Tôingồiimlănglắngnghe.“KhiMikenóivớibác làconmuốnhọccách làmgiàu,bácquyếtđịnhsẽthiếtkếmộtkhóahọcthậtgầnvớicuộcsốngthức.Vìthếmàbácđểđờixôđẩyconmộtchút,khiđóconsẽthấmnhữngđiềubácnói.Chínhvìvậy,bácchỉtrảchocon10xumộtgiờ.”“Vậybàihọcmàconhọcđượckhilàmviệcđểcó10xumộtgiờlàgì?Làbácbácđãquákeokiệtvàbóclộtnhâncôngà?”Tôivặnlại.Ngườichagiàubậtcườithậtto.“Đừngđổlỗichobácvàđừngnghĩbáclànguồngốccủamọivấnđề.Nếuconnhận ra rằngvấnđề làởchínhbản thâncon,conmớicó thể thayđổichínhmình,họcđượccáigìđóvàtrởnênkhônngoanhơn.Hầu hết mọi người đều muốn người khác thay đổi chứ khôngmuốnmìnhthayđổi.Khikhôngđượcnhưý,họnghỉviệcvàđitìmmộtviệclàmkhác,lươngcaohơn,vìhọnghĩrằngnhữngđósẽgiảiquyếtđượcvấnđề.Nhưng,họđãlầm.

Tronghầuhếtmọitrườnghợpthìkhôngđâu.”

“Thếcáigìgiảiquyếtvấnđề?”Tôihỏi.“Tiếptụclàmviệcvới10xumộtgiờvàcốvuià?”

“Đólàđiềumàngườicònlạisẽlàm.Chấpnhậntiềnlươngthấpdùbiếtrằnghọvà gia đình họ sẽ gặp khókhănvề tài chính.Họ trông chờđượcnânglương,hoặclàmthêmmộtcôngviệcthứhai,hyvọngrằngcónhiềutiềnsẽgiảiquyếtđượcvấnđề...”

Tôigằmmặtnhìnxuốngsàn,bắtđầuhiểurabàihọcmàngườichagiàuđangnóiđến.BÀIHỌCSỐ1.

Ngừơinghèolàmviệcvìtiềnbạc.Ngườigiàubuộctiềnbạcphảilàmviệcchomình.

Ngườichatiếptụcgiảngbàihọcđầutiênchotôi.“Bácrấtmừngkhiconnổigiậnvìphảilàmviệc10xumộtgiờ.Nếuconkhôngtứcgiậnvàchấpnhậnnómộtcáchvuivẻ,bácsẽkhôngthểdạyconđược.Conthấyđó,việchọcthậtsựphảimấtcôngsức,phảicósựđammêvàkhátkhaocháybỏng.Sựgiậndữlàmộtphầnlớntrongcôngthứcđó,vìniềmđammêlàkếthợpcủatìnhyêuvàcơngiận.Khinóiđếnđếntiềnbạc,hầuhếtmọingườiđềumuốnantòanvàbảođảm.Vìvậy,khôngphảiniềmđammêmàchínhsựengạisẽhướngdẫnhọ.

Nhiềutiềnchưahẳngiảiquyếtđượcvấnđề.Hãynhìnchaconmàxem.Ôngấylàmranhiềutiền,nhưngvẫnkhôngthểtrảhếtcáchóađơn.Hầuhếtmọingườiđượcchotiềnvìđểmắcnợnhiềuhơnmàthôi.

Nguyêndovìởtrường,họchẳngđượchọgìvềtiềnbạccả,vìvậyhọtinrằngphảilàmviệcđểkiếmtiền.”

“Cònbáckhôngnghĩvậyà?”

“Không,khônghẳn thế.Nếuconmuốnhọcđể làmviệcvì tiền,hãyhọcởtrường.Cònnếumuốnhọccáchbuộctiềnbạcphảilàmviệcchomình,báccóthểdậycon,nhưngchỉkhiconthựcsựmuốnhọcmàthôi.”

“Thếkhôngphảimọingườiđềumuốnhọchaysao?”

“Không.Vìhọclàmviệcđểcótiềnthìdễhơnrấtnhiều,nhấtlàsựengạilàcảmgiácđầutiênkhinhắcđếntiềnbạc.”

“Conkhônghiểu.”Tôinhănmặtnói.

“Chínhsựlongạilànguyênnhânkhiếnngườitaphảilàmviệc,họlokhôngcóđủ tiền, lophảibắtđầu lại từđầu.Đólàcáigiácủaviệchọcmộtnghềnghiệpnàođó,sauđólàphảilàmviệcvìtiền.Hầuhếtmọingườitrởthànhnôlệchotiềnbạc...vàsauđóhọnổigiậnvớiôngchủ.”

“Họccácbuộctiềnbạclàmviệcchomìnhlàmộtkhóahọchòantòankháchaysauạ?”Tôihỏi.

“Nhấtđịnhrồi,”Ngừơichagiàunói.”Nhấtđịnhlàvậy.”

Chúngtôingồiimlặngmộtlúclâu.Giờnàycóthểcácbạnđangbắtđầutrậnbóngchày,còntôithìđanghọcnhữngđiềumàbạnbètôisẽkhôngđượchọcởtrường.

“Lúc9tuổi,conđãđượcnếmthửcảmgiácthếnàolàlàmviệcvìtiền.Chỉcầnnhưmộtthángvừaquacho50năm,consẽhiểuhầuhếtngườitalàmgìsuốtđời.”Ngườichagiàunhẹnhàngnói.“Conkhônghiểu...”

“Concảmthấythếnàokhiphảingồichờbácđểđượcthuêlàmviệcvàđểhỏixintănglương?”

“Thậtkinhkhủngạ!”

“Nếuconchọnlàmviệcvìtiền,cuộcsốngcủaconsẽnhưthếđấy.”Ngườichagiàunóitiếp.“VàconcảmthấythếnàokhibàMartintrảchocon30xusaubagiờlàmviệc?”

“Concảmthấykhôngđủ.Cóvẻnhưnókhônglàgìcả.Conrấtthấtvọng.”

“Đólàcảmgiácmàhầuhếtcácnhânviêncảmthấykhihọnhậntiềnlương,nhất là saukhiphải trả thuếvànhữngchiphíkhấu trừ. Ít ramàconcũngđượcnhận100%rồi.”

“Bácmuốnnói làhầuhếtmọingườikhôngđượcnhận tòanbộ tiền lươngsao?”Tôikinhngạchỏi.

“Rất tiếc làkhông.Chínhquyền sẽ lấyphần trướchếtbằngcác lọai thuế.Conphảitrảthuếkhiconlàmratiền,conphảitrảthuếkhicontiêuxàitiền.Conphảitrảthuếkhicontiếtkiệmtiền.Conphảitrảthuếngaycảkhiconchết.”

“Saolạinhưthếđượcạ?”Tôilúngtúnghỏi.Tôichẳngthíchnhữngđiềutôivừanghechútnào.Tôibiếtchatôithườngxuyênphànnànvìphảitrảthuế

quánhiều,nhưngthậtsựôngkhônglàmgìcả.Cóphảicuộcđờicũngđangxôđẩyônghaykhông?

Ngừơichagiàuchầmchậmđuđưchiếcghếvàlặnglẽnhìntôi.“Bácđãnóirồi,córấtnhiềuđiềuđểhọc.Họccáchkhiếntiềnbạcphảilàmviệcchomìnhlàphảihọcsuốtđời.Hầuhếtmọingườihọcđạihọctrong4năm,sauđókhônghọcnữa.Họđilàm,lãnhlương,cânđốithuchi,vàthếthôi.Trênhết,họvẫntựhỏitạisaohọgặprấtrắcvềtiềnbạc.Vàhọnghĩrằngcónhiềutiềnsẽgiảiquyếtđượcmọichuyện.Mộtsốrấtítnhậnrarằngchínhvìhọkhôngcókiếnthứcvềvấnđềtàichínhnênmớinảysinhcácvấnđềkhác.Hômnaybácchỉmuốnxemliệuconcóđủsaymêđểhọcvềtiềnbạchaykhôngthôi.Hầuhếtmọingườiđềukhông có.Họđến trường, họcmột sốnghềgì đó, vui vẻ làmviệcvàkiếmđượcnhiềutiền.Mộtngàykhihọthứcdậyvớinhữngrấtrốitàichínhkhổnglồvàkhôngthểngưnglàmviệcđượcnữa.Đólàcáigiácủaviệcchỉbiếtlàmviệcvìtiềnthayvìhọccáchbuộctiềnbạclàmviệcchomình.Vậyconcócònđủsaymêđểhọchaykhông?”

Tôigậtđầu.

“Tốtlắm,“Ngườichagiàunói.“Bâygiờquaylạilàmviệcđi.Lầnnàybácsẽkhôngtrảchoconđồngnàocả.”

“Saoạ?”Tôikinhngạchỏi.

“Conngherồiđấy.Khôngtrảgìcả.ConvẫnphảilàmviệcbagiờmỗithứBảy, nhưng lần này con không được trả 10 xumột giờ nữa.Con nói conmuốnhọckhôngphảiđể làmviệcvì tiền,dođóbácsẽkhông trảchoconđồngnàohết.”

Tôikhôngthểtinvàonhữnggìmìnhđangnghenữa.

“Bác đã nói chuyệnnàyvớiMike.Nóđang làmviệc, lau bụi và chất cácthùnghàngmàkhôngđượcnhậnđồngnàocả.Cólẽconnênnhanhlênvàquaylạilàmviệcthôi.”

Tôilalên:“Nhưthếlàkhôngcôngbằng.Bácphảitrảconcáigìchứ!”

“Conđãnói làconmuốnhọcmà.Nếuconkhônghọcbâygiờ thìsaunàyconsẽgiốngcácnhânviêncủabác,làmviệcvìtiềnvàhivọngkhôngbịsathải.Hoặcgiốngnhưchacon,kiếmthậtnhiềutiềnchỉvìđểnợnầnđếntậncổ,luônhivọngnhiềutiềnhơnsẽgiảiquyếtđượcvấnđề.Nếuđólànhữngđiềuconmuốn,bácsẽtiếptụctrảchocon10xumộtgiờnhưlúcđầu.Họăcconcó thể làmnhữngđiềumàhầuhếtmọingườisẽ làm:phànnàn là tiềnlươngquáthấp,nghỉviệcvàđitìmmộtcôngviệckhác.”

Ngườichagiàuvỗđầutôivànóitiếp:“Hãydùngcáinày.Nếuconbiếtdùngcáiđầucủamìnhmộtcách tốtnhất,saunàyconsẽphảicảmơnbácvìđãchoconmộtcơhội,vàconsẽlớnlênthànhmộtngườigiàucó.”

Tôiđứngđó,khôngtinnổivàosựthỏathuậnnonnớtcủamình.Banđầutôiđếnđâyđểđòitănglương,cònbâygiờtôiphảitiếptụclàmviệcmàkhôngđượctrảđồngnàocả.

*

**

Trongba tuầnkế tiếp,Mikevà tôi làmviệcbagiờmỗi thứBảyvàkhôngđượctrảcông.Côngviệckhônglàmtôibựcmìnhvàmọiviệcdầntrởnêndễdànghơn.Điềuvướngbậncònlạiphảibỏnhữngtrậnbóngchàyvàkhôngthểmuađượcvàicuốntruyệntranhnữa.Vàobuổitrưacủatuầnlàmviệcthứba,ngườichagiàughélạichỗchúngtôi.Saukhixemxétnhữngviệcđangdiễnratrongcửahàng,ôngbướcđếntủkemlạnh,lấyrahaicây,trảtiềnvàrahiệuchotôivàMikecùngrangòaiđidạo.ChaMikeđưakemchohaiđứa tôivàhòi:“Mọiviệc thếnàorồi,haichàngtrai?”

“Tốtthôiạ.”Mikenói.

Tôigậtđầuđồngý.Ngườichagiàulạihỏi.“Đãhọcđượcgìchưa?”

Mikevàtôinhìnnhau,nhúnvaivàđồnglọatlắcđầu.

TRÁNHNHỮNGCẠMBẪYLỚNNHẤTCỦACUỘCĐỜI

“Cácconthấykhông,bàMartinvàhầuhếtnhữngngườiởđâyphảilàmviệccậtlựcđểkiếmđượcmộtít tiền,bámvàoviễnảnhcủamộtcôngviệcbảođảm,mongchờmộtkìnghĩkéodài3 tuầnmỗinămvàmộtsố lươnghưubủnxỉnsaumấychụcnămlàmviệc.Nếuđiềuđólàmcácconthấyhứngthú,chasẽnânglươngcácconlên25xumộtgiờ...”

“Nhưngđólànhữngngườilàmviệcchămchỉ.Bácđangchếnhễuhọà?”Tôihỏi.Mộtnụcườithóangquatrêngươngmặtngườichagiàu.

“Cóthểnhữnglờinóicủabáccóvẻtànnhẫn,nhưngbácđangcốgắngđểcácconthấyđượcmộtcáigìđó.Hầuhếtmọingườikhôngthấyđượccáibẫymàhọđangmắcvàochỉvìtầmnhìncủahọquáhẹp.”

Mikevà tôingồingẩnrađó,khônghiểurõhếtnhữnggìvừanghe.Ngừơichagiàunóichuyệnnghethậttànnhẫn.Tuynhiênchúngtôicóthểcảmthấyôngtađangrấtmuốnchúngtôihiểuđượcmộtđiềugìđó.

Ngườichagiàumỉmcười.“25xumộtgiờnghecóvẻtuyệtđấychứ?Nócólàmchotimcácconđậpnhanhhơnkhông?”

Tôilắcđầu.

“Thôiđược,1đôlamộtgiờ.”Ngừơichagiàunóicùngvớimộtnụcườikínđáo.Timtôiđậpmạnh.Tríóctôimuốnhétlên:“Nhậnđi!Nhậnđi!"Tôikhôngthểtinvàonhữnggìmìnhđangnghenữa.Nhưngtôivẫnkhôngnóigìcả.

“À,thếthì2đôlamộtgiờ.”

Bộócvàtráitim9tuổicủatôigầnnhưmuốnnổtung.Tôikhôngthểtưởngtượnglàmìnhcóthểkiếmđượcngầnấytiền.Tôimuốnnói:“Vângạ”.Tôithấy rõ trướcmắtmột cái xeđạpmới,mộtbộgăngbóngchàymớivà sựngưỡngmộbạnbèkhitôixòetiềnra.Nhưngkhôngbiếttạisao,tôivẫnimlặng.

Câykemchảyxuốngtaytôi.Bâygiờchỉcònlạicáiqueởdướiđấtvàởdướiđấtlàmộtđốngvanivàchocolatemàlũkiếnrấtkhóai.Ngườichagiàunhìnhaiđứatrẻđangchămchămngóông,mắtmởtovàđầuóctrốngrỗng.Ôngbiếtrằngcómộtphầntrongchúngtôimuốnđồngýthỏathuậnnày.Ôngbiết

trongtâmhồncủamỗingườicómộtphầnyếuđuốivàthamlammàngườikháccóthểmuađược.Vàôngcũngbiếtrằngtrongtâmhồncủamỗingườicómộtphầnmạnhmẽvàquyếttâmkhôngbaogiờmuađượccả.Vấnđềchỉđơngiảnlàphầnnàomạnhhơnmàthôi.

“Thôiđượcrồi,5đôlamộtgiờ.”

Bỗngdưng lòng tôichợt lắng lại.Điềuđóđã thayđổi lờimờichàođã trởnênquá lớnvàđâm ra lố bịch.Vàonăm1956không cónhiều lớn có thểkiếmđượchơn5đôlamộtgiờ.Sựcámdỗbiếnmấtvàsựbìnhtĩnhtrởlại.Tôi chầmchậmquay sangnhìnMike.Nóquay lại nhìn tôi.Cái phầnyếuđuốivà thamlamtrongconngười tôiđã im lặng.Cómộtsựđiềmtĩnhvàchắcchắnvềtiềnbạcđếnvớitríóc, tâmhồntôi.TôibiếtMikecũngđangcảmthấyđiếuđó.

“Tốtlắm.Hầuhếtmọingừơiđềucómộtcáigiá.Vàhọcócáigiáđóvìhọcónhữngcảmxúcmàtagọilànỗilosợvàsựthamlam.Đầutiên,nỗilokhôngcó tiềnbuộchọphải làmviệc,vàkhihọ lãnh lương thì sự tham lamhoặclòngthèmmuốnkhiếnhọbắtđầunghĩnhữngthứtuyệtvờimàtiềnbạccóthểmua được.Khi đó thìmột khuônmẫu bắt đầu...”Người chagiàu dịudàngnói.

“Khuônmẫunàoạ?”Tôihỏi.

“Cáikhuônmẫucủaviệcthứcdậy,đilàm,trảhóađơn,thứcdậy,đilàm,trảhóađơn...Sauđóthìcuộcsốngcủahọkéodàimãivớihaicảmgiác:nỗilosợvàsựthamlam.Khiđượcđưaranhiềutiềnhơn,họsẽtiếptụccáivòngluẩnquẩnnêutrênbằngcáchgiatăngcácchiphí.Đólàcáimàchagọi làRatRace.”

“Cómộtconđườngkháchảcha?”Mikehỏi.

“Cóđấy,nhưngchỉmộtítngườitìmranó.Đólàconđườngchahivọnghaiconsẽtìmrakhihọcvàlàmviệcvớicha.Chínhvìvậymàchađềnghịđủlọaitiềnlươngchohaicon.”

“Chacóámchỉgìkhôngvậy.Tụiconcảmthấyrấtmệtkhiphải làmviệcnặng,nhấtlàkhikhôngđượctrảcônggìcả.”Mikenóinhonhỏ.

“Cácconcóthấynhữngngườilàmviệcchochakhông?Nỗilosợkhôngcótiềnkiềmgiữhọtrongcáicạmbẫy:đilàm,kiếmtiền,đilàm,kiếmtiền,hyvọngnỗilosẽvơiđi.Nhưngmỗingàykhihọthứcdậy,nỗilolắngđóthứcdậycùnghọ,ngậmnhắmtráitimhọ.Tiềnbạcđiềukhiểncuộcsốngcủahọ,nhưnghọkhôngdámthúnhậnsựthậtđó.Tiềnbạcđiềukhiểncảmxúcvàlàmchủluôncảtâmhồnhọ...”

Mikevàtôilắngnghenhưngkhôngthậtsựhiểuhếtmọiđiều...Tôichỉbiếtrằngtôivẫnthườngtựhỏitạisaonhữngngườilớnluônphảivộivãđilàm,vàtronghọkhôngbaogiờcóvẻhạnhphúc,nhưthểcómộtcáigìđóbuộchọphảiđilàmvậy.

“Chamuốnhaicontránhđượccáibẫyđó.Đólàđiềumàthậtsựchađangdạycácconchứkhôngphảidạycáchkiếmtiền,bớivìtiềnkhônggiảiquyếtđượcvấnđề.”

“Khôngà?”Tôingạcnhiênhỏi.

“Khônghề.Ngườitahammuốntiềnbạcvìnhữngniềmvuimàhọnghĩcó thểmua được. Nhưng niềm vui do tiền bạcmang đến thường rấtngắnngủi,vàngườitalạicầntiềnđểcónhữngniềmvuikhác,nhữngđiều

thứvịhơn,tiệnnghihơn,antòanhơn.Vìvậymàhọtiếptụclàmviệc,nghĩrằngtiềnsẽlàmdịuđitâmhồnđangkhổsởvìnhữngnỗilolònghammuốncủahọ.Nhưngtiềnkhôngthểlàmđượcđiềuđó.”

“Ngaycảvớinhữngngườigiàusao?”

“Ừ,ngaycảnhữngngườigiàu.Nhiềungườigiàukhaokhátkiếmtiềnkhôngphảivìlònghammuốnmàvìnỗisợbịnghèotúng,vìvậyhọtíchlũyhàngtấn tiềnđểchonỗi lo sợấycàngngàycàng tệhạihơn.Chabiếtnhiềucóhàngtriệuđôlalạicàngsợhơnkhihọkhôngcóđồngnàotrongtúi.Họrấtlobịmấttiền.Nỗisợđãgiúpđãhọgiàucónaylạicàngtồitệhơn.Cáiphầnyếuđuốivàthamlamtrongtâmhồnhọđanghétlớnhơn.Họkhôngmuốnmấtnhữngngôinhàlớn,nhữngchiếcxehơivàmộtcuộcsốngcaosangmàtiềnbạcđãđemđến.Họlokhôngbiếtbạnbèsẽnóigìkhihọkhôngcòntiềnbạcnữa.Rấtnhiềungườicảmthấytuyệtvọngvàbịcăngthẳngthầnkinh,dùtrônghọrấtlộnglẫyvàđangcónhiềutiền.”

“Thếnhữngngườinghèocóhạnhphúchơnkhôngạ?”Tôirụtrèhỏi.

“Không,sựnétránhvềtiềnbạccũnglàmộtkiểulọanthầnkinhgiốngnhưgắnbóvớitiềnbạcthôi.Chađãgặprấtnhiềungườinóirằnghọkhôngquantâmđếntiềnbạc,nhưnglạilàmviệcđểkiếmtiền8giờmộtngày.Nếuhọkhôngquantâmđếntiềnthìhọđilàmkiếmtiềnđểlàmgì?Kiểusuynghĩđócólẽcòntệhơncảnhưngngườichuyêntíchcóptiềnbạcnữa...

Nếu lokhôngđủ tiền, thayvìphải chạyđi làmviệcngay lập tứcđểkiếmtiền,hãy tựhỏi rằng:Liệumột công việc cóphải là giải pháp tốt nhất đểvượcquanỗilonàyhaykhông?TheochathìcâutrảlờisẽlàKhông,đặcbiệtlàkhiconnhìnquasuốtmộtđờingừơi.Côngviệcchỉlàmộtgiảiphápngắnhạnchomộtvấnđềdàihạnthôi.Cũnggiốngnhưcâuchuyệnvềmột

conlừakéoxetronglúcngườichủtreolủnglẳngmộtcủcàrốttrướcmũinóvậy.Ngườichủcóthểsẽđếnđượcnơimàôngtamuốn,cònconlừathìchỉtheođuổimộtảotường.Nếuconlừaấycóthểnhìnthấytòancảnhbứctranhnày, có thể nó sẽ suy nghĩ lại xem có nên theo đuổi củ cà rốt nữa haykhông...”

Trênđườngquaytrởlạicửahàng,ngườichagiàugiải thíchchochúng tôibiếtngườigiàuđã“làmratiền”nhưthếnào.Lúcđó,chúngtôikhônghiểuôngđangnóigì,nhưngnhiềunămtrôiquathìmọithứdầndầnsángtỏ...

NHÌNTHẤYNHỮNGGÌNGƯỜIKHÁCKHÔNGTHẤY

Haituầnnữatrôiqua,chúngtôitiếptụcsuynghĩ,thảoluậnvớinhauvàtiếptục làm việc không lương. Điều đáng buồn nhất với tôi khi không đượchưởng30xumỗithứBảylàkhôngcótiềnmuatruyệntranhnữa...

HếtngàythứBảythứhai,khitạmbiệtbàMartin,tôichợtthấybàlàmmộtviệcmà trước đây tôi chưa từng thấy, nói đúng ra là đã từng thấy nhưngkhôngchúýlắm.

BàMartinđangcắttrangđầuquyểntruyệntranhlàmđôi.Bàgiữlạinửatrênbìasáchvàquăngcảcuốncònlạivàomộtthùngcạctônglớn.Khitôihỏibàđanglàmgì,bàtrảlời:“Bácbỏnóđi.Bácđưatrảlạinửatrênbìasáchchongườigiao truyện tranhkhiông tamang sáchmớiđến.Khỏangmột tiếngnữaôngấysẽđếnđây.”

Mikevàtôingồichờ.Khingườigiaosáchđến,tôihỏiôngxemliệuchúngtôicóthểlấynhữngcuốntruyệntranhnàykhông.Ôngtrả lời:"Cáccậucóthểlấychúngnếucáccậulàmviệcchocửahàngvànếucáccậukhôngbánchúnglại...”

NhàMikecómộtcănphòngcònbỏtrốngởtầnghầm.Chúngtôilaudọncănphòngthậtsạchsẽvàbắtđầuchấthàngtrămcuốntruyệntranhvào.Sauđó,thư viện truyện tranh của chúng tôi nhanh chóng được khai trương, vớikhách hàng là bọn trẻ trong xóm. Chúng tôi thuê chị gái cùaMike, mộtngườirấtthíchđọcsách,đếnlàmthủthư.Chịấylấymỗiđứatrẻ10xukhivàothưviện,vàtronghaitiếngmởcửamỗingày,kháchhàngcủachúngtôicó thểđọcbaonhiêucuốn truyệncũngđược.Nhưthếbọn trẻrấtcó lờivìmuamộtcuốntruyệntranhphảimất10xu,nhưngvới10xuđó,nếuđếnthưviệncủachúngtôi,tronghaigiờcóthểđọcđến5,6cuốn.

ChịcủaMikesẽkiểntrabọntrẻkhichúngravề,đểchắcchắnrằngchúngkhôngđemquyểnnàovềnhà.Chịấycũnggiữgìnnhữngquyểnsách,ghilạicóbaonhiêuđứa trẻ vàoxem, chúng têngì và chúngbình luậngì...Tínhtrung bình sau ba tháng,Mike và tôi kiếm được 9.5$một tuần.Mỗi tuầnchúngtôitrachochịcủaMike1$vàchochịấyđọctruyệnthỏaimái,dùrấthiếmkhichịấyđọctruyệnvìlúcnàochịấycũngphảihọcbàicả.

Mikevàtôithunhậptấtcảtruyệntranhtừnhữngcửahàngkhác.Chúngtôigiữlờihứavớingườigiaosáchlàsẽkhôngbánđicuốntruyệntranhnàocà.Khichúngbịráchnát,chúngtôiđốtđi.Chúngtôicốgắnmởmộtchinhánhnữa,nhưngkhông thể tìm rangườinào tốtbụngvàcó thể tin tưởngđượcnhưchịcủaMike.

Ngay từ khi còn nhỏ, chúng tôi đã hiểu được rằng: tìm được nhữngnhânviêntốtlàrấtkhó.Ngườichagiàurấtvuivìchúngtôiđãhọcbàihọcđầutiênrấttốt–họccáchbuộc tiền bạc phải làm việc chomình.Không được trả lương cho côngviệcởcửahàng,chúng tôibuộcphải suynghĩđể tìmracơhộikiếm tiền.Khibắtđầucôngviệckinhdoanh,mởcửathưviệntruyệntranh,chúngtôi

tựquảnlývấnđềtàichínhcủamình,khôngcònphụthuộcvàomộtôngchủnàokhácnữa,điều tốtnhất làviệckinhdoanhnàyđãsinhra tiềnbạcchochúngtôi,thậmchícảkhichúngtôikhôngcầncómặtởđó.

Thayvìtrảcông,ngườichagiàuđãchochúngtôinhiềuhơnthế...

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương3

Bài2:Tạisaophảidạyconvềtàichính?

Hầuhếtmọingườikhôngnhậnrarằng:trongcuộcsống,vấnđềkhôngphảilàbạnkiếmđượcbaonhiêutiềnmàlàbạngiữđượcbaonhiêutiềnvàlàmchonósinhsôinảynởnhưthếnào.Điềuđócũnggiốngnhưtrồngmộtcáicâyvậy.Banđầu,bạnsẽphảimấtrấtnhiềucôngsứcđểchămbónnó,đếnmộtngàynàođó,khirễcâyđãđâmsâuvàolòngđất,cáicâyđãđủlớnđểtựmìnhpháttriển,bạnsẽkhôngcầnphảitốncôngchămbónnữamàvẫncóthểđượchưởngnhữngmùaquảngọtlành.Muốnchocáicâytiềnbạccủabạnpháttriển,bạnphảicónhiềukiếnthứcvềtàichánhđểbiếtchămbónnóthậtđúngcách.Khibắtđầuhọccách làmgiàu. tôivàMikehãycòn lànhữngđứa trẻnênngườichagiàuđãnghĩramộtcáchđơngiảnđểdạychúngtôi.Trongnhiềunăm,ôngđãvẽnhữngbứcvẽvàsửdụngnhữngtừngữđơngiảnđểMikevàtôihiểuđượcnhữngbiệtngữvàsựvậnđộngcủatiềnbạc.Nhiềunămsauđóôngmớibắtđầuthêmvàonhữngconsố.Tuyđơngiảnnhưngnhữngbứcvẽnàyđãgópphầnhướngdẫnhai đứa trẻbénhỏ trongmộtbài toán sốhọckhổnglồvềtàichính,hìnhthànhmộtnềntảngsâusắcvàkiêncố Quy luật 1.Bạn phải biết sự khác nhau giữa tài sản (asset) và tiêu sản(liability)vàđểđượcgiàucó,bạnphảimuatàisản. Nghe thì có vẻ đơn giản đến buồn cười, nhưng hầu hếtmọi người đềukhôngbiếtđượcnóuyênthâmđếnmứcnào,vìhọkhôngbiếtđượcsựkhácnhaugiữamộttàisảnvàmộttiêusảnlàởđâu."Người giàu kiếm được tài sản. Người nghèo và người trung lưu chỉ thu

đượctiêusản,nhưnghọnghĩrằnghọđãkiếmđượctàisản."Khingườichagiàugiải thíchđiềunàychoMikevàtôi,chúngtôinghĩôngđangnóiđùa.Chúngtôiđangchờđợimộtbímậtlàmgiàu,vậymàônglạitrảlờinhưthếđấy.Nóđơngiảnđếnmứcchúngtôiphảikhựnglạimộtlúclâuđểsuynghĩvềđiềuđó.“Bácmuốnnóitấtcảnhữngđiềuchúngconcầnbiếtlà:tàisảnlàgì,sauđóphảiđikiếmnóvàrồichúngconsẽgiàucósao?”Tôingờvựchỏi.Ngườichagiàugậtđầu.“Đơngiảnthếthôi.”“Nếuchỉđơngiảnnhưthế,tạisaonhữngngườikháckhônggiàuđược?”Tôilạihỏi.Ngườichagiàumỉmcười.“Vìngườitakhôngbiếtđượcsựkhácnhaugiữatàisảnvàtiêusản.”“Tạisaongười lớn lạingớngẩn thếnhỉ?Nếuđóchỉ làmộtđiềuđơngiảnnhưngquantrọngthìtạisaongườitalạikhôngmuốntìmhiểu?”Ngườichagiàuphảimấtvàiphútmớigiảithíchđượcchochúngtôibiếttàisảnlàgìvàtiêusảnlàgì.Làmộtngườilớn,tôicảmthấygiảithíchđiềunàyvớinhữngngườilớnkhácthậtkhókhăn.Vìsaovậy?Vìngườilớnkhônngoanhơn.Gầnnhưtrongmọitrườnghợp,hầuhếtngườilớnkhôngnắmđượcsựđơngiảncủamộtýtưởngvìhọđượcgiáodụckhácnhau.Vàmộtngườilớnthôngminhthườngcảmthấybịhạthấpkhiphảichúýđếnnhữngkháiniệmquáđơngiản.Người cha giàu tin vào quy luật KISS - "Giữ Cho Đơn Giản" (Keep ItSimpleStupid)-vìvậyôngcốlàmchomọithứtrởnênthậtđơngiảnvớihaichúngtôi…Ôngnói:"Nhữngđiềuxácđịnhnênmộttàisảnkhôngphảilàtừngữmàlànhữngconsố.Vànếucácconkhôngbiếtđọcsốthìcácconkhôngthểxácđịnhđượcmộttàisảntrongmớbòngbongấyđâu."Trongkếtoán,vấnđềkhôngphảiởbảnthânnhữngconsốmàlànhữngconsốấynóilênđiềugì.Cũngnhưtừngữvậy,vấnđềkhôngphảiởbảnthântừngữmàlàcâuchuyệnnhữngtừngữấykể.“Nếuconmuốntrởnêngiàucó,conphảiđọcđượcvàhiểuđượcnhữngcon

số.” Người cha giàu lặp đi lặp lại câu nói ấy cả ngàn lần với chúng tôi:"Ngườigiàukiếmđược tài sản.Ngườinghèovàngười trung lưuchỉkiếmđượctiêusản."Môhìnhvòngquaycủamộttàisản:HìnhhộpởtrênlàBảnkêlợitức,haycòngọilàBảnkêlờilỗ.Nóđocáckhoảnthunhậpvàchiphí,tiềnvàovàtiềnra.CáihộpbêndướilàBảncânđốithuchi.Nóđượcgọinhưvậyvìnóđòihỏiphảicósựcânđốigiữatàisảnvàtiêusản.Lýdochínhgâyranhữngcuộcvậtlộntàichínhđơngiảnlàvìngườitakhôngbiếtđượcsựkhácnhaugiữamộttàisảnvàmộttiêusản.Nguyênnhâncủasựnhầmlẫnchínhlàvìđịnhnghĩacủahaitừnày.Càngcốtratựđiển,bạnsẽchỉcàngnhầmlẫnnhiềuhơnthôi.Ngườichagiàuđãnóivớihaichúngtôimộtcáchđơngiảnrằng:"Tàisảnbỏtiềnvàotúicáccon,còntiêusảnthìlôitiềnrakhỏitúi."Môhìnhvòngquaycủamộttiêusản:Nếubạnmuốntrởnêngiàucó,hãymuatàisản.Nếumuốntrởnênnghèođi,hãymuatiêusản.Chínhvìkhôngphânbiệtđượcsựkhácnhaunàymàrấtnhiềungườigặpcácrắcrốivềtàichính.“Mùchữ”và“mùsố”đềulànguyênnhângâyranhữngkhókhăntàichính.Nếungườitagặpkhókhăntàichínhnghĩalàđangcómộtđiềugìđómàhọkhônghiểuđược:hoặcnhữngtừngữhoặcnhữngconsố.Ngườigiàupháttàiđược là nhờ họ "biết đọc biết viết" trong nhiều lĩnh vực khác nhau hơnnhữngngườiđangphảivậtlộnvềtàichính.Vìvậy,nếubạnmuốngiàucóvàgiữđượccủacải,bạncầnphảihiểubiếtvềtàichính,cảvềtừngữlẫnnhữngconsố.Mũitêntrongsơđồbiểuthịvòngquaytiềnmặt.Chỉtoànnhữngconsốthìthểhiệnđượcrấtít.Chỉtoàntừngữcũngkhôngnóilênđượcgìnhiều.Đólàcâuchuyệnvề sự tính toán.Khibáocáo tài chính,việcđọcnhữngconsốnghĩalàđangnhìnvàocốttruyện,câuchuyệnkểvềnơiđếncủavòngquaytiềnmặt.Trong80%cácgiađình,câuchuyệntàichínhkémvuikhôngphải

vìhọkhônglàmratiềnmàvìhọdùngtiềnđểmuatiêusảnchứkhôngmuatàisản.Nhữngsơđồtrênthểhiệnvòngquaytiềnmặttrongcuộcsốngngườinghèo,ngườitrunglưuvàngườigiàu.Chínhlàvòngquaytiềnmặtđangkểchuyện,câuchuyệnvềmộtngườisửdụngtiềnbạccủaanhtanhưthếnào,anhtalàmgìsaukhicầmtiềntrongtayNgườitathườngnóirằng:“Tôiđangmắcnợ,vìvậytôiphảiđikiếmtiền.”Nhưngcónhiềutiềnthườngkhônggiảiquyếtđượcvấnđềthậtsựnóchỉlàmchomọichuyệntrởnêntrầmtrọnghơnthôi. Tiềnlàmchonhữngsailầmbithảmcủaconngườitrởnênhiểnnhiên.Chínhvìvậymàthôngthường,khingườitađượchưởngmộtvậnmaybấtngờ-vídụnhưđượcthừahưởnggiatài,tănglươnghaytrúngsố-trướcsaugì thìhọcũngsẽ trởvềvới tình trạng tàichínhhỗnđộnnhưbanđầu,nếukhôngmuốnnóilàtệhơnlúcđầunữa.Tiềnchỉlàmnổibậtmôhìnhvòngquaytiềnmặttrongđầubạn.Nếubạnthườngsửdụnghếtmọithứbạncóthìgầnnhưchắcchắnlàviệctănglươngsẽdẫnđếntăngchitiêu.Chúngtathườngkiếmtiềnbằngkỹnăngnghềnghiệpcủamìnhvàđasốsinhviênrời trườngmàkhôngcómộtkỹnăngtàichínhnào,nêndùhàngtriệungườicóhọctheođuổinghềnghiệpcủamìnhmộtcáchthànhcông,họvẫngặpphảirấtnhiềukhókhăntàichính.Họlàmviệcvấtvảnhưngkhônggiàuđược.Điềuthiếusóttrongvốnhọccủahọkhôngphảilàlàmthếnàođểkiếmtiền,màlàlàmthếnàođểsửdụngtiền-kiếmđượctiềnrồithìcầnphảilàmgìvớichúng.Cáiđógọilànănglựctàichính-bạnlàmgìvớitiềnbạcsaukhiđãkiếmrachúng,làmsaođểgiữkhôngchongườikhácchiếmlấy,bạngiữchúngđượcbaolâu,tiềnbạcsẽlàmviệcchobạnnhưthếnào?Hầuhết nhữngkhókhăn tài chínhngười ta gặpphải là dohọkhônghiểuđượcvòngquaytiềnmặt.Mộtngườicóthểđượchọchànhtớinơitớichốn,thànhcông trong sựnghiệpnhưngvẫnkhônghiểugì về tài chính.Nhữngngườinàythườngphảilàmviệcnhiềuhơncầnthiếtvìhọđãhọccáchlàmviệcchămchỉ,nhưngkhôngđượchọccáchbuộctiềnbạcphảilàmviệccho

mình.CÂUCHUYỆNVỀMỘTGIẤCMƠTÀICHÍNHTRỞTHÀNHMỘTCƠNÁCMỘNGTÀICHÍNHCuốnphimvềnhữngngườilàmviệcchămchỉcósẵnmộtkhuônmẫu.Saukhikếthôn,nhữngcặpvợchồngtrẻliềnthuêmộtcănhộđểở.Vấnđềlàcănhộ thìquá tù túng,nênhọquyếtđịnhphải tiếtkiệmđểmuamộtngôinhàtrongmộngvàcóthểcócon.Lúcnàyhọcóhainguồnthunhậpvàhọbắtđầutậptrungvàosựnghiệpcủamình.Thunhậpcủahọbắtđầutănglên.Chiphísốmộtcủahầuhếtmọingườilàthuế:thuếthunhập,thuếgiátrịgiatăngkhitiêuxài,muasắmhànghoá…Khithunhậptăng,chiphítăngtheo,sốtiêusảncũngsẽtănglên.Cóthểchứngminhbằngcáchquaylạivídụcủacặpvợchồngtrẻ.Kếtquảcủaviệcthunhậptănglênlàhọquyếtđịnhsẽđimuangôinhàtrongmộng.Khiđãcónhà,họsẽphảitrảmộtthứthuếmớigọilàthuếbấtđộngsản.Sauđóhọmuamộtchiếcxemới,đồđạcmớivànhữngdụngcụmớiđểhợpvớingôinhàmớicủamình.Rồihọbỗnggiậtmìnhnhậnrarằngphíacộttiêusảnđầynhữngmónnợcầmcốvànợtíndụng.Lúcnày,họrơivàocáibẫyRatRace.Rồimộtđứatrẻrađời.Họlàmviệcnhiềuhơn.Nhiềutiềnhơnvàthuếcaohơn,gọilàđóngthuếtheothunhập.Quá trìnhđó cứ lặpđi lặp lại.Một tấm thẻ tíndụngđượcgởiđến.Họ sửdụngnó.Nóhếthạn.Mộtcôngtychovaygọiđếnvàbảorằng"tàisản"lớnnhấtcủahọ,ngôinhà,đượcđịnhgiácao.Côngtynàyđưaramộtmónnợbảo đảm (bill consolidation loan) và bảo rằng tốt hơn hết là thanh toánnhữngmónnợ lãisuấtcaobằng thẻ tíndụngcủahọ.Bêncạnhđó, lợi tứcnhờmáinhàcủahọchínhlàsựkhấutrừthuế.Họlàmtheođiềuđó,vàthởdàinhẹnhõm.Nhữngtấmthẻtíndụngđãđượctrả.Bâygiờhọgomnhữngmónnợtiêuthụlạithànhmộtvăntựcầmnhà.Sốtiềnphảitrảgiảmxuốngvìhọgiahạnmónnợđến30nămcơmà.Nhữngngườihàngxómgọiđiệnrủhọđimuasắm,vìđangcóđợtbánhànggiảmgiáMộtcơhộiđểtiếtkiệmchútíttiền.Họtựnhủ:“Tôisẽkhôngmua

gìcả.Tôichỉđixemthôi.”Nhưngngaykhinhìnthấymộtvậtgìđó,họlạilấytấmthẻtíndụngra Tôi rất thường gặp những cặp vợ chồng như thế. Tên họ thì khác nhaunhưng tình trạng tài chính thì giốngnhaucả.Những thóiquen tiêuxàiđãbuộchọphảikiếmthêmnhiềunguồnthunhậpkhác.Họkhôngbiếtrằngchínhcáchtiêuxàitiềncủahọ,lànguyênnhânchínhgâyra những cuộc vật lộn tài chính.Mọi chuyện là do không hiểu biết về tàichínhvàkhôngphânbiệtđượcsựkhácnhaugiữatàisảnvàtiêusản.Ngườinghèovàngườitrunglưurấtthườngchophéptiềnbạclàmchủmình.Mỗi buổi sáng họ chỉ đơn giản thức dậy và đi làmmà quên tự hỏi rằngnhữngđiềumìnhđanglàmcóýnghĩagìhaykhông.Khôngamhiểunhiềuvềtiềnbạc,phầnlớnmọingườiđểchoquyềnlựcđángsợcủatiềnbạcđiềukhiểnmình. Người ta thường làmmộtviệcgìđóvìnhữngngườikháccũng làmnhưvậy.Họthíchứngmàkhôngchịuđặtcâuhỏi.Họlặplạimộtcáchkhôngsuynghĩnhữngđiềuhọngheđược,nhữngýtưởngtheokiểu"cănnhàlàcảmộttàisản","ngôinhàlàsựđầutưlớnnhấtcủabạn","hãytìmmộtcôngviệcantoàn","đừngmạohiểm"KhiMikevàtôi16tuổi,chúngtôibắtđầulàmviệcchochaMikesaugiờhọcvàmỗicuối tuần.Chúngtôi thườngngồicùngvớichaMiketrongkhiôngtiếpnhữngnhânviênngânhàng,luậtsư,kếtoánviên,ngườimôigiới,nhàđầutư,nhàquảnlývànhữngngườilaođộng…ChaMikeđãkhôngđitheo đám đông. Ông có những suy nghĩ riêng và ông rất ghét câu nói:"Chúng tôi phải làmvậyvìmọi người đều làmvậy."Ông cũngkhôngưanhữngtừnhư“khôngthể.”Nếubạnmuốnônglàmmộtđiềugìđó,chỉcầnnóikhíchrằng:“Tôikhôngnghĩanhcóthểlàmđượcđiềuđó.”Khingồidựnhữngbuổihọpcủaông,Mikevàtôihọcđượcnhiềuthứ.ChacủaMikekhôngđượchọcnhiềuở trườngnhưngông rànhvề tài chínhvàcuốicùngđãthànhcông.Ôngthườngnóivớichúngtôi:"Mộtngườithôngminhthuênhữngngườicònthôngminhhơnanhtanữa."

Tôinhớlúctôivẽnhữngsơđồnàychochatôixemvàchỉchoônghướngđicủamộtvòngquaytiềnmặt,nhữngchiphílệthuộckhilàmchủmộtngôinhà.Mộtngôinhàlớnnghĩalàchiphílớn,vàvòngquaytiềnmặtsẽtiếptụcđirangoàiquacộtchiphí.Tôibiếtrằngvớinhiềungười,mộtngôinhàđẹplàsựđầutưlớnnhấtcủahọ,dùrằngnókhôngphảilàmộttàisảnmàlàmộttiêusản,vìnólàmchotiềnrakhỏitúinhiềuhơn.Tuynhiên,sẽcónhiềungườikhôngđồngývớitôibởilẽmộtngôinhàđẹprấtdễgâyxúccảm.Vàkhinóiđếnchuyệntiềnbạcthìnhữngcảmxúcmạnhmẽsẽlàmmờđitríthôngminhtàichính.1.Khinhắcchuyệnnhàcửa,tôimuốnnóirằng:hầuhếtmọingườiphảilàmviệcsuốtđờiđểtrảtiềnchomộtngôinhàmàhọkhôngbaogiờthựcsựđượcsởhữu.Nói cáchkhác, saunhiềunăm,hầuhếtmọingườiđềumuốnmuamộtngôinhàmới,mỗilầnmuanhàsẽdẫnđếnmộtmónnợkéodàinhiềunămtrongkhinợcănnhàtrướccònchưatrảxong.2.Nhàcửakhôngphảilúcnàocũngtănggiá.Điềumấtmátlớnnhấtlàbạnđểmấtđinhữngcơhội.Nếubạnđầutưtoànbộtiềnbạcchongôinhà,bạnbịbuộcphảilàmviệcvấtvảhơnvìtiềnbạcsẽtiếptụcchuyểnquabêncộtchiphíthayvìthêmvàocộttàisản,đóchínhlàkhuônmẫukinhđiểnvòngquaytiềnmặtcủanhữnggiađìnhtrunglưu.Nếubanđầumộtcặpvợchồngtrẻđểdànhnhiều tiềnvàocột tàisản thìnhữngnămsaunàyhọsẽsốngdễdànghơn,nhấtlàkhiconcáiđếntuổiđihọc.Tàisảncủahọsẽpháttriểnlênvàcóthểgiúphọkiểmsoátcácchiphí.Thôngthườngthìcómộtngôinhàcũnggiốngnhưgánhmộtmónnợtrịgiánhàphảitrảvàlàmtăngcácchiphícủabạn.Tómlại,kếtquảcuốicùngkhiquyếtđịnhsởhữumộtcănnhàquáđắttiềnthayvìnênbắtđầumộtdanhmụcvốnđầutư,sẽtácđộngmạnhvàomộtcánhântheoítnhấtlàbacách:1.Mấtthờigian,tronglúcnhữngtàisảnkháccóthểsẽđượcnânggiátrịlên.2.Mấtmộtphầnvốn,vìsốtiềnđócóthểđượcđemđiđầutưthayvìphảitrảcácchiphíbảoquảntrựctiếpliênquanđếnngôinhà.

3.Mấtcơhộirènluyện.Ngườitathườngcoingôinhà,tiềntiếtkiệmvàkếhoạchlươnghưulàtấtcảnhữnggìhọcótrongcộttàisản.Vìkhôngđầutưnênhọđểmấtđinhữngkinhnghiệmđầutưvàsẽkhôngbaogiờcóthểtrởthành“nhữngnhàđầutưsànhđiệu.”Tôi không nói bạn đừngmua nhà. Tôimuốn nói, hãy hiểu được sự khácnhaugiữamột tàisảnvàmột tiêusản.Khimuốncómộtcănnhà lớnhơn,đầutiêntôiphảimuamộtsốtàisảnđểcóthểphátsinhvòngquaytiềnmặtđủtrảchongôinhàấyđã.NhữngbảnkêtàichínhcánhâncủacharuộttôilàminhchứngtốtnhấtchocuộcsốngcủamộtconngườitrongvòngRatRace.Cácchiphícủaôngdườngnhưluônđuổikịpcácthunhập,khônghềchophépôngđầutưvàomộttàisảnnào.Kếtquảlàsốtiêusảncủaông,vídụnhưnhữngmóncầmcốhaynợthẻtíndụng,cònlớnhơncảsốtàisản.Nhữngbứctranhsaucòncógiátrịhơncảngàntừngữ:Tráilại,bảnkêtàichínhcánhâncủangườichagiàulạiphảnánhkếtquảcủamộtcuộcsốngdànhchoviệcđầutưvàgiảmđếnmứctốithiểucáctiêusản:Xem lạibảnkê tài chínhcủangười chagiàu ta sẽhiểu tại saongườigiàucàngngàycànggiàuhơn.Cột tàisản làmphátsinhnhiều thunhậphơnsốcầnthiếtchocácchiphí,vàchúnglạiđượcđemđầutưlạivàocộttàisản.Cộttàisảnsẽngàycàngpháttriểnvàvìvậymàsốthunhậpsẽngàycàngnhiềuhơn.Kếtquảlàngườigiàungàycànggiàuhơn.Nhữngngườitrunglưuluôngặpphảinhữngkhókhăntàichínhkhôngdứtvìthunhậpchínhcủahọlàtiềnlương,vàkhitiềnlươngtăngthìthuếcũngtăng.Màkhi lương tăng thìcácchiphícủahọcũngcókhuynhhướnggiatăngbằngsốtiềndư,vìvậymàxuấthiệncụmtừ"RatRace."Họxemngôinhànhưmộttàisảnlớnnhấttrongkhinóthựcralàmộtloạitiêusản,thayvìphảiđầutưtiềnbạcchonhữngtàisảnthậtsựcóthểtạorathunhập. Khuônmẫucủaviệcxemngôinhànhưmộtsựđầu tưvà triết lýcho

rằng:lươngtăngnghĩalàbạncóthểmuamộtngôinhàlớnhơn,haytiêuxàinhiềuhơn,chínhlànềntảngchomộtxãhộiđầynợnầnnhưngàynay.Quátrìnhgiatăngchiphíđẩynhiềugiađìnhđếnnhữngmónnợngàycànglớnhơn và tình trạng tài chính không chắc chắn hơn, dù rằng có thể họ đangđượcthăngtiếntrongcôngviệcvàđượctrảlươngcaohơnmứcbìnhthường.Bikịchởđâylàviệcthiếukiếnthứctàichínhbanđầuđãtạoranhữngrủiromàgiaicấptrunglưuphảiđốimặt.Lýdohọmuốnđượcantoànlàvìvịthếtài chính của họ quámongmanh. Bản cân đối thu chi của họ không cânbằng.Chúngchịugánhnặngcủaquánhiềutiêusảnmàkhôngcómộttàisảnthựcsựnàolàmphátsinhthunhậpcả.Thôngthường,nguồnthunhậpduynhấtcủahọlàtiềnlương.Sinhkếcủahọphụthuộcvàocácôngchủ. Vì vậy, khi đến lượtmình được cuộc sống "chia bài", những người nàykhôngthểnắmbắtđượcnhữngcơhộitốt.HọmuốnđượcantoànđơngiảnvìhọđangphảilàmviệcvấtvảtrảthuếởmứccaonhấtvàgánhhàngđốngnợnầnNhưtôiđãnóiởphầntrước,quyluậtquantrọngnhấtlàbiếtđượcsựkhácnhaugiữatàisảnvàtiêusản.Mộtkhibạnđãhiểuđượcnhữngkhácbiệtnày,hãy tập trungmọinỗ lựcđểmuanhững tài sảncókhánăngphát sinh thunhập.Đó làcách tốtnhấtđểbắtđầuconđường làmgiàu.Cứ tiếp tụcnhưvậycột tàisảncủabạnsẽtănglên.Cốgắngchiếtgiảmtiêusảnvàchiphíxuống,bạnsẽcónhiềutiềnhơnđểđổvàocộttàisản.Chẳngmấychốcthìnềntảngtàisảncủabạnsẽvữngvàngđếnmứcbạncóthểnghĩđếnviệcđầutư…Giớitrunglưugọiviệcđầutưlàmộthànhđộng"mạohiểm."Thậtrabảnthânviệcđầutưkhônghềmạohiểm.Chínhsựthiếuthôngminhnhanhnhạyvềtàichínhvàthiếunhữngkiếnthứctàichínhđơngiảnmớilànguyênnhângâyrasựmạohiểm.Nếubạnlàmtheonhữngđiềumàđasốmọingườithườnglàm.nóichungcôngviệccủabạnsẽnhưthếnày:1.Nuôichủ.Hầuhếtnhữngngười làmviệchưởnglươngđều làmchocác

ôngchủhaynhữngcổđônggiàuhơn.Nhữngnỗlựcvàthànhcôngcủabạnsẽgiúpchongườichủthànhcônghơnvàcónhiềutiềnhơn.2.Nuôichínhquyền.Chínhquyềnnhậnphầnmìnhtrongsốlươngcủabạnthậmchí trước khi bạn nhìn thấy nó nữa.Khi cố gắng làmviệc chămchỉhơn, chỉ đơn giản là bạn đang làm gia tăng số thuế phải nộp cho chínhquyền.3.Nuôingânhàng.Saukhitrảthuế,chiphílớnnhấtkếtiếpthườnglànhữngmónnợtíndụng.Vấnđềlàkhibạncốgắnglàmviệcchămchỉhơnthìbagiớitrênsẽlấyđimộtphầnchilớnhơntrongnhữngnỗlựccủabạn.Vìvậy,bạnphảihọccáchlàmthếnàođểchocácnỗlựccủabạncóthểlàmtănglợinhuậntrựctiếpchobảnthânvàgiađìnhmình.Một khi bạn đã quyết định tập trung hết tâm trí để chăm nom việc kinhdoanh riêng, bạn sẽxácđịnhmộtmục tiêunhư thếnào?Vớihầuhếtmọingười,họphảigiữlấynghềnghiệpcủamìnhvàdựavàotiềnlươngđểkiếmtàisản.Khi tài sản lớn lên, họ sẽ đomức độ thành công như thêmnào?Khi nàongườitamớinhậnrarằngmìnhđãgiàucóđãcótiền?Ngaykhibiếtđượcnhữngđịnhnghĩa về tài sảnvà tiêu sản, tôi cũngđãđịnhnghĩa riêng chomìnhvềsựcótiền.ĐúngratôiđãmượnđịnhnghĩanàycủamộtngườibạntênlàBuckminsterFuller.Anhấynói:"Sựcótiềnchinhlàkhảnăngtồntạicủamộtngườitrongmộtsốngàysắptới…”haynóicáchkhác,nếuhômnaybạnngưnglàmviệcthìbạnsẽtồntạiđượcbaolâu?Sựcótiềnchínhlàsựđovòngquaytiềnmặtbêncộttàisảnsovớicộtchiphí.Hãylấymộtvídụnhỏ.Giảsửvòngquaytiềnmặtbêncộttàisảncủatôilà1.000$mộttháng.Cònsốchiphíhàngthángcủatôilà2.000$.Vậykhảnăngtiềnmặtcủatôinhưthếnào? Quayvề với định nghĩa củaBuckminsterFuller.Nếuxétmột tháng 30ngàythìtôisẽchỉcóđủsốtiềntiêudùngtrongnửatháng.Khiđạtđếnmứcvòngquaytiềnmặtbêncộttàisảnlà2.000$mộttháng,

tôisẽtrởnêncótiền.Nhưvậynghĩalàtôichưagiàucó,nhưngtôicótiền.Lúcnàymỗithángtôisẽcónhữngthunhậpmớiphátsinhtừcáctàisảncóthểgiảiquyếtvấnđềchiphíhàngthángchomình.Nếumuốntăngchiphí,đầutiêntôiphảităngvòngquaytiềnmặttừsốtàisảnđểcóthểduytrìsựcótiềnnày.Chúýrằngvàothờiđiểmnày,tôikhôngcònbịphụthuộcvàotiềnlươngnữa.Tôiphảitậptrungvàovàphảithànhcôngtrongviệcxâydựngcộttàisảnđãgiúptôitrởnênsungtúcvềtàichính.Nếuhômnaytôinghỉviệc,tôivẫncóthểtrangtrảicácchiphíhàngthángnhờvòngquaytiềnmặttàisảncủamình.Mụcđíchkếtiếplàphảicódưmộtsốtiềntrongvòngquaytiềnmặtđểđầutưtrởlạivàocộttàisản.Càngnhiềutiềnđầutưvàocộttàisảnthìnósẽcàngpháttriển.Vàchỉcầngiữđượcsốchiphíthấphơnsốtiềnmặtphátsinhtừnhữngtàisảnnàythìtôisẽtrởnêngiàuhơn,vớingàycàngnhiềuthunhậptừnhữngnguồnkhácngoàisứlaođộngcủamình.Hãynhớ:NgườigiàumuatàisảnNgườitrunglưumuanhữngtiêusảnmàhọnghĩlàtàisảnNgườinghèochỉcótoànchiphí

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương4

Bài3:Hãynghĩđếnviệckinhdoanhcủamình.

MộtngườibạncủatôitênlàKeithCunningham,khiđangtheohọcmộtlớpMBAcủađạihọcTexasởAustin,đãđượcngheRayKroc,ngườisánglậpMcDonald’s,nóichuyện.Rayđãhỏicảlớp:“Đốcácbạn,tôikinhdoanhcáigì?” Hầu hết các sinh viênMBA đều cười vì nghĩ rằng Ray đang nói đùa.Khôngcóaitrảlờicả,Raylạihỏilầnnữa:“Theocácbạnthìtôikinhdoanhcáigì?” Cácsinhviên lạicười,vàcuốicùngmộtngười la to:“Ray,aimàkhôngbiếtôngkinhdoanhhamburgerchứ.”Raytỏvẻkhoáitrá:“Tôicũngnghĩanhsẽnóinhưvậy.”Ôngngừngmộtlúcvà nói nhanh: “Này các bạn, tôi không kinh doanh hamburger. Tôi kinhdoanhbấtđộngsản!”Rayđãdùngphầnlớnthờigianhômđóđểgiảithíchnhữngquanđiểmcủaông.Raychútrọngvàoviệcbánhamburger,nhưngôngkhôngbaogiờquênđểmắttớivịtríbuônbán.Ôngbiếtrằngbấtđộngsảnvàvịtrícủanólànhântốtquantrọngnhấttrongsựthànhcôngcủaviệckinhdoanh.Vềcơbản,ngườimuahàngcũngphải trả một phần tiền để mua khu đất kinh doanh cho tổ chức của RayKroc…Khicòntrẻ,chúngtôikhôngsốnggầnmộtcửahàngMcDonald’snàocả,tuynhiên,ngườichagiàuđãdạychoMikevàtôicùngmộtbàihọcmàRayKrocđãnóiởtrườngđạihọcTexas.Đólàbímậtthứ3củanhữngngườigiàu.Bímậtđólà:“Hãynghĩđếnviệckinhdoanhcủachínhmình.”Nhữngkhó

khăntàichínhthườnglàkếtquảtrựctiếpdongườitasuốtđờiphảilàmviệcchongườikhác.Saunhữngchuỗingàylàmviệcvấtvả,nhiềungườikhôngcóđượcgìcả. Hệthốnggiáodụchiệntạitậptrungvàoviệcchuẩnbịchothanhniêncómộtsốviệclàmtốtbằngcáchpháttriểnnhữngkỹnăngsáchvở.Cuộcsốngcủahọsẽquaytrònquanhsốlươngtháng,haynhưmôtảởtrên,quanhcộtthunhậpcủahọ.Vàsaukhipháttriểnnhữngkỹnăngsáchvở,họtiếnđếnmộtbậchọccaohơnđểnângcaonhữngkỹnăngchuyênmônchophéphọgianhậpvàolựclượnglaođộngvàlàmviệckiếmtiền.Cómộtkhácbiệtlớngiữanghềnghiệpchuyênmônvàviệckinhdoanh.Tôithườnghỏimọingười rằng: “Anhkinhdoanhcáigì?”Vàhọ trả lời: “Tôilàmviệcởngânhàng.”Sauđótôihỏihọcóphảilàchủngânhàngkhông,vàhọthườnglắcđầu:“Không,tôichỉlàmviệcởđóthôi.”Trongtrườnghợpnày,họđãnhầmlẫngiữanghềnghiệpchuyênmônvàviệc kinh doanh.Nghề chuyênmôn của họ có thể làmột nhân viên ngânhàng,nhưnghọcũngcầncóviệckinhdoanhriêngcủamình.RayKrocphânbiệt rất rõ rànggiữanghề chuyênmônvàviệckinhdoanh củaông.Nghềchuyênmônthìlúcnàocũnggiốngnhau–ônglàmộtngườibánhàng.Banđầuôngbánmáy trộnsữa, sauđó thì chuyểnsangbánhamburger.Nhưngtrongkhinghềchuyênmôncủaông làbánhamburger thìviệckinhdoanhcủaônglàtíchluỹnhữngbấtđộngsảncóthểphátsinhthunhập…Suynghĩcủađasốthanhniênlàhọcgìthìsẽlàmnấy.nếuhọcluật,bạnsẽtrởthànhluậtsư,cònnếuhọccơkhíthìbạnsẽlàthợmáy…Sailầmtrongvấnđềnàylàrấtnhiềungườiquênnghĩđếnviệckinhdoanhriêngcủamình.Suốtđờihọquantâmđếnviệckinhdoanhcủamộtngườinàokhácvàgiúpcho người đó giàu lên.Muốn được an toàn tài chính,một người cần phảinghĩđếnviệckinhdoanhriêngcủamình.Côngviệckinhdoanhsẽquaytrònquanhcộttàisảnchứkhôngphảicộtthunhập.Nhưđãnóilúcđầu,quyluật1làbiếtđượcsựkhácbiệtgiữatàisảnvàtiêusảnrồiphảibiếtmuatàisản.Ngườigiàutậptrungvàocộttàisảntronglúcnhữngngườikhácthườngchỉ

tậptrungvàobảnkêlợitức. Đó là lý dovì sao chúng ta thoángnghenói: "Tôimuốnđược tănglương",giánhưtôiđượcthăngchức",“Tôimuốnđihọctiếpđểcóthểtìmmộtcôngviệctốthơn!”,“Tôisẽlàmviệcthêmngoàigiờ!”,”Cólẽtôisẽtìmmộtviệclàmthứhai.”.Nguyênnhânchínhkhiếnphầnđôngngườinghèovàngười trung lưa luônmiệngbảo:"Tôikhôngcótiềnđểmạohiểm"-chínhlàvìhọkhôngcómộtnềntảngtàichínhnào.Họphảibámlấycôngviệcvìhọmuốnđượcantoàn.Khimộtcôngtylớnbịxuốngcấpthìhàngtriệucôngnhânmớinhậnrarằngcáimàhọgọilàtàisảnlớnnhất:ngôinhà-đangăntưởinuốtsốnghọ.Hàngtháng,ngôinhàcủahọvẫnđòihỏiphảiđượctrảtiền.Một“tàisản”kháclàchiếc xe hơi cũng đang ngấu nghiến họ.Những cây gậy đánh gôn trị giá1.000$naykhôngcònđánggiá1.000đô lanữa.Nếukhôngcóbảohiểmcôngviệc,họkhôngcòndựavàothứgìđượccả.Nhữngcáihọnghĩ là tàisảnkhôngthểgiúphọtồntạiquacơnkhủnghoảngtàichính.Đểtăngsốtiềnmặt,họphảibánđicácthứhọcholàtàisản,vớigiáchỉbằngmộtphầnnhỏgiátrịghitrênbảncânđốithuchicánhâncủahọ.Hoặcnếubánđượccó lời,họphải trả thuếchosố lờiđó.Nhưvậy,một lầnnữachínhquyềnlạiđượcchiaphần,vàdođósốtiềncóthểgiúphọthoátcảnhnợnầnlạibịgiảmđi.Chínhvìvậymàtôinóirằng,giátrịthựctàisảncủamộtngườithườngíthơnhọnghĩ.Hãybắtđầunghĩđếnviệckinhdoanhcủachínhmình.Cứgiữlấycôngviệchàngngàynhưnghãybắtđầumuanhữngtàisảnthựcsự,chứkhôngphảinhữngtiêusảnhaynhữngthứvậtdụngcánhânkhôngcómộtgiátrịnàokhibạnđemchúngvềnhà.Mộtchiếcxemớimấtgần25%giátrịvừamuangaykhibạn láinó rakhỏi showroom.Nókhôngphải làmột tài sảnthựcsựdùrằngcácnhânviênngânhàngchophépbạnliệtkênónhưmộttàisản…Vớinhữngngườilớn,hãygiữcácchiphíởmứcthấp,giảmthiểucáctiêusảnvàhãy cốgắngxâydựngmộtnền tảng tài sảnvữngchắc.Vớinhững

ngườitrẻtuổicònchưarờighếnhàtrường,cácbậcchamẹrấtcầnphảidạychohọsựkhácbiệtgiữatàisảnvàtiêusản.Hãygiúphọdựngnênmộtcộttàisảnchắcchắntrướckhihọbướcvàođời,lậpgiađình,muanhà,cóconvàrồibịmắckẹtvàomộtvịthếtàichínhđầyrủirobámvíuvàocôngviệcvàmuamọithứbằngthẻtíndụng.Tôithấyrấtnhiềucặptrẻtuổilấynhaurồiđưanhauvàocáibẫycủamộtcáchsốngkhông thể thoátkhỏinợnầngầnnhưsuốtđời.Vớihầuhếtmọingười,khiđứaconbénhấtđãtrưởngthànhthìcácbậcchamẹmớinhậnrarằnghọchưachuẩnbịđầyđủchoviệcvềhưuvàhọbắtđầuchạyđuavớicuộcsốngđểdànhdụmtiền.Nhưngkhiđó thìchínhchamẹcủahọ cũngđang trởnêngià yếubệnh tật, và họ lại thấymình cónhữngtráchnhiệmmới.Nhưvậy,tôisẽđềnghịbạnvàcácconcủabạncầnkiếmnhữngloạitàisảnnào?Tronggiớicủatôi,nhữngtàisảnthựcsựđượcchiathànhmộtsốloạikhácnhau:1.Nhữngviệckinhdoanhkhôngcầnsựcómặtcuatôi.Tôisởhữuchúng,nhưngchúngđượcngườikhácquảnlývàvậnhành.Nếutôiphảilàmviệcởđóthìnókhôngcònlàviệckinhdoanhnữa,nótrởthànhcôngviệcmấtrồi.2.Cổphần.3.Ngânphiếu4.Côngtráichung.5.Bấtđộngsảnphátsinhthunhập.6.Giấynợ(Giấychovay,cầmcố).7.Tiềnbảnquyềnsớhữuchấtxámnhưâmnhạc,kịchbản,bằngsángchế.8.Vàbấtcứthứgìcógiátrị,tạorathunhậphaycókhảnăngtănggiávàcósẵnthịtrường.Khinóihãyquantâmđếnviệckinhdoanhriêngcủamìn,tôimuốnnóirằnghãyxâydựngvàgiữchocộttàisảnđượcvữngchắc.Khimộtđôlarơivàotaymìnhthìđừngbaogiờđểnórađimộtcáchvôích.Hãynghĩtheohướngnày,khicómộtđôlađivàocộttàisản,nóphảitrởthànhnhâncôngcủabạn.

Điềutốtnhấtcủatiềnbạclàchúnglàmviệc24giờmộtngàyvàcóthểlàmviệcđểtựphátsinh.Cứgiữcôngviệchàngngàyvàlàmmộtngườilaođộngtíchcực,nhưnghãyduytrìviệcxâydựngcộttàisảnnày.Khivòngquaytiềnmặtcủabạnpháttriểnlên,bạncóthểmuamộtvàithứđồdùngxaxỉ.Mộtđiềuquantrọngcầnnhớlà:ngườigiàumuanhữngthứxaxỉnàysaucùng,tronglúcngườinghèovàngườitrunglưucókhuynhhướngmuachúng trướchết.Ngườinghèovàngười trung lưu thườngmuanhữngthứxaxỉnhưnhữngngôinhàlớn,kimcương,áolôngthú,nữtrang…vìhọmuốn trôngcóvẻgiàucó.Trônghọcóvẻgiàucó thật,nhưng thựcsựhọđangmắcnợngậpđầuNhữngngườicókinhnghiệmhaynhữngngườigiàuthườngxâydựngcộttàisảncủahọtrướctiên.Sauđóhọsẽdùngthunhậpphátsinhtừcộttàisảnđểmuanhữngthứxaxỉ.Cònngườinghèovàngườitrunglưuthìlạimuanhữngthứđồxaxỉấybằngmồhôivàmáucủachínhmìnhcũngnhưgiatàidànhdụmchoconcáimình.Mộtthứđồxaxỉthậtsựlàphầnthưởngchoviệcđầutưvàpháttriểnmộttàisảnthậtsự.Vídụnhưkhivợchồngtôiđãcótiềnphụthêmnhờnhữngngôinhàchothuê,vợtôiliềnmuamộtchiếcMercedes.Vợtôikhôngphảilàmviệc thêmhaymạohiểmgìvìchínhnhữngngôinhàchothuêđãmuachiếcxehởichocôấy.Tuynhiên,côấyphảichờkhoảng4năm,thờigianđểchodanhmụcvốnđầutưbấtđộngsảntănglênvàcuốicùngthìlạiquăngđiđủsốvòngquay tiềnmặtđể trảchochiếcxe.Nhưng thứđồxaxỉnày,chiếcxeMercedes,lạilàmộtphầnthưởngthựcsựvìcôấyđãchứngminhđượcrằngcôấybiếtcáchpháttriểncộttàisảncủamình.Vớicôấy,chiếcxehởinàycóýnghĩarấtnhiềuchứkhôngchỉđởngiảnlàmộtchiếcxethôngthường,vìcôấyđãdùngsựthôngminhtàichínhcủamìnhđểmuađượcnó. Điềumàhầuhếtmọingười thường làm làvộivàngchạyđimuamộtchiếcxehởihaymộtthứđồxaxỉgìđóbằngthẻtíndụng.Cóthểhọsẽmaucảmthấychánvàmuốncómột thứđồchơimới.Thường thìkhimuamộtthứđồxaxỉbằngthẻtíndụng,sớmmuộngìngườitacũngthấykhônghàilòngvớinó,vìmónnợmànómanglại trở thànhmộtgánhnặng tàichính

chohọ.Saukhibạnđãdànhthờigianđầutưvàxâydựngviệckinhdoanhchoriêngmình,lúcnàychắchắnbạnđãsẵnsàngđểhọcthêmmộtbímậtnữa-bímậtlớnnhấtcủanhữngngườigiàu,mộtbímậtluônđặtnhữngngườigiàuđứngtrướcmọingười,phầnthưởngchosựkiêntrìởcuốiđoạnđườngdànhthờigiannghĩđếnviệckinhdoanhcủariêngmình.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương5

Bài4:Liênđoàn–bímậtlớnnhấtcủangườigiàu

Trong thời kỳ còn thuyềnbuôn, người giàu đã biết cách thiết lập các liênminhnhưmộtcáchhạnchếmạohiểmtàisảntrongmỗichuyếnbuôn.Ngườigiàubỏtiềnvàomộtliênđoàntàitrợchochuyếnđi.Sauđóliênđoànnàysẽthuêmộtthủythủđoànláithuyềnđi.Nếuchiếcthuyềngặpsựcố,sựthualỗcủangườigiàuchỉgiớihạntrongsốtiềnhọđầutưchochuyếnđiđómàthôi.Sởđồsaudiễntảcấutrúccủamộtliênđoànnằmngoàibảnkêlợitứcvàbảnthuchicánhân.Chínhkiếnthứcvềquyềnlựccủamộtcấutrúcliênđoànhợpphápđãchongườigiàumộtthuậnlợirấtlớnsovớingườinghèovàngườitrunglưu.Chodùđámđông“lấycủangườigiàu”cólênđếnđâuđinữathìngườigiàuvẫnluôntìmđượccáchvượtqua.Chínhvìvậymàcuốicùngthuếlạiđènặnglêngiaicấptrunglưu.Ngườigiàuquamặtnhữngngườilaođộngtríócchỉvìhọhiểuđượcquyềnlựccủatiềnbạc,mộtchủđềkhôngđượcdạytrongtrườnghọc.Ngườigiàuquamặtnhữngngườilaođộngtríócnhưthếnào?

Nhữngnhàtưbảnthựcsựtìmđếnsựbảovệcủaliênđoàn.Mộtliênđoànbảovệngườigiàu.Nhưngcómộtđiềumànhữngngườichưabaogiờthiếtlậpliênđoànkhôngthểbiếtđược,đólàmộtliênđoànkhôngthựcsựphảilàmộtcáigìđó.Mộtliênđoànchỉđởnthuầnlàmộtcặpgiấytờvớivàitàiliệuhợpphápnằmtrongvàivănphòngluậtsưvàđượcđăngkývớicáccơquannhànước.Nókhôngphảilàmộttòanhàlớncóghitênliênđoàntrênđó.Nócũngkhôngphảilàmộtnhàmáyhaymộtnhómngười.Mộtliênđoànchỉlà

một tài liệuhợpphápđể tạonênmộtcáixáchợpphápmàkhôngcóhồn.Mộtlầnnữacủacảicủangườigiàuđượcbảovệ.Mộtlầnnữa,cáchsửdụngliênđoàntrởnênphổbiến-mộtkhinhữngđạoluậtthunhậpthườngxuyênđãđượcthôngqua-vìtỉlệthuếthunhậpliênđoànthấphơntỷlệthuếthunhậpcánhân.Ngoàira,nhưđãnóiởtrên,mộtliênđoàncómộtsốchiphínhấtđịnhphảitrảtrướckhitrảthuế.Mỗikhingườitamuốntrừngphạtngườigiàu,ngườigiàukhôngchỉđởngiảntuântheo,họphảnứnglại.Họcóđủtiềnbạcvàquyềnlựcđểthayđổinhiềuthứ.Họkhôngchịungồitựgiáctrảnhiềuthuếhơn.Họtìmmọicáchđểgiảmthiểutốiđagánhnặngthuếmámàhọphảichịu.Họthuênhữngluậtsưvàkếtoánviênkhônngoannhanhnhạy,họthuyếtphụccácnhàchínhtrịthayđổi luật lệhay tạoramộtvài lỗhổng.Họcóđủmọiphươngcáchđểthựchiệncácthayđổiđó. Ngườinghèovàngườitrunglưukhôngcónhữngkếsáchnhưvậy,đởngiản vì họ sợ chính quyền. Và tôi biết các nhân viên thu thuế của chínhquyềnđáng sợ đến thế nào.Người cha nghèo của tôi khôngbaogiờ có ýphảnkháng.Người cha giàu cũngkhông.Ông chỉ chơi trò chơimột cáchkhônkhéohơn,vàônglàmđiềuđóthôngquacácliênđoàn-bímậtlớnnhấtcủangườigiàu.Bạnhãynhớlạibàihọcđầutiêntôihọctừngườichagiàu.Lúcấytôilàmộtđứatrẻ9tuổiphảingồichờđểđượcnóichuyệnvớiông.Tôingồitrongvănphòngvàchờôngchúýđếnmình,trongkhiôngthìcốtìnhphớtlờtôi.Ông muốn tôi nhận thức được quyền lực của ông và khao khát có đượcquyềnlựcđóvàomộtngàynàođấy.Trongnhữngnămthángtôihọchỏiởông,ôngluônnhắcnhởtôirằng:chínhtrithứcmớilàquyềnlực.Vàđicùngvớitiềnbạclàmộtquyềnlựctolớnđòihỏiphảicókiếnthứcđểgiữgìnvàlàmchonósinhsôinảynở.Nếukhôngcókiếnthứcđó,bạnsẽbịthếgiớixôđẩy.Vànếubạnchỉbiếtlàmviệcđểkiếmtiền,bạnđãtraoquyềnchongườichủcủabạn.Nếubắttiềnphảilàmviệcchobạnthìchínhbạnđãgiữgìnvàđiềukhiểnquyềnlựcđó.

Khichúngtôiđãnắmvữngcáchkhiếntiềnbạclàmviệcchomình,ngườichagiàumuốnchúngtôitrởnênkhéoléohơnvềtàichínhvàphảihiểuxemluậtpháplàmviệcnhưthếnào.Nếukhônghiểurõ,bạnrấtdễbịbắtnạt.Nếubạnbiếtmìnhđangnóigì,bạnđãcócơhộiđểđấutranh.Đóchínhlàlýdovìsaoông trảcôngrấthậuchonhữngkế toánviênvàcác luật sư thuếvụkhônngoansắcsảo…Bàihọchaynhấtcủaôngđốivớitôi,bàihọcmàtôisửdụnghầunhưsuốtđời,là:“Hãykhéoléohơnvàbạnsẽkhôngbịxôđẩynhiều.”Ngườichagiàuhiểubiếtluậtphápvìnếukhôngbiếtsẽphảitrảgiárấtđắt.“Nếubạnbiếtlàbạnđúng,bạnsẽkhônglosợgìkhiphảiđấutranh”.Ngườichanghèoluônkhuyếnkhíchtôitìmmộtcôngviệctốttrongmộtliênđoànvữngchắc.Ôngnóivềnhữngưađiểmcủaviệc"leolênnhữngnấcthang liên đoàn." Ông không hiểu rằng, nếu chỉ dựa vào tiền lương củangườichủliênđoàn,tôisẽchỉlàmộtconbòdễbảoluônsẵnsàngchongườitavắtsữa.Khitôikểchongườichagiàunghenhữnglờikhuyêncủacharuộttôi,ôngcườivàhỏilại:"Thếtạisaokhônglàmchủcáithangđó?”Làmộtđứatrẻ,tôikhônghiểungườichagiàungụýgìkhìnóirằngphảilàmchủliênđoàncủachínhmình.Điềuđónghethậtđángsợvàdườngnhưkhôngthểthựchiệnđược.Dùrấthứngthúvớiýtưởngnàynhưngtuổicònquá trẻ không cho phép tôi hình dung được hết những triển vọng vềmộtngàynàođó,nhữngngườilớnsẽlàmviệcchomộtcôngtydochínhmìnhlàmchủ.Năm16tuổi,tôibiếtmìnhsẽkhôngđitheoconđườngmàhầuhếtnhữngngườibạnhọccủatôiđangđi.Quyếtđịnhđóđãlàmthayđổicảcuộcđờitôi.Nhiềungườichủchorằngkhuyênnhânviênlokinhdoanhriêngsẽcóhạichoviệckinhdoanhcủahọ.Nhưngvới tôi việc tập trungvàokinhdoanhriêngvàpháttriểntàisảngiúptôitrởthànhmộtnhânviêntốthơn.Lúcnàytôicómộtmụcđíchđểphấnđấu.Tôiđilàmsớmvàlàmviệcchămchỉ,tíchlũycàngnhiềutiềncàngtốtđểcóthểbắtđầunhữngvụđầutưnhonhỏcủamình.

Nhữnglờikhuyêncủangườichagiàutrởnêncóýnghĩa…Tiềnbạclàmviệcrấtchămchỉđểkiếmthêmtiềnchotôi.Mỗiđồngđôlatrongcộttàisảnlàmộtnhânviên tích cực, làmviệcđể có thêmnhiều “nhânviên”nữavàmuachoôngchủcủachúngmộtchiếcPorschebằngsốtiềntrướcthuế.Nhờsửdụngnhữngbàihọctừngườichagiàu,tôicóthểthoátkhỏivòngRatRacecủamộtnhânviênngaytừkhicòntrẻ.Nếukhôngcóvốnkiếnthứcnày(tôigọilàIQtàichính)conđườngcủatôihẳnsẽkhókhănhơnnhiều.Bâygiờtôidạylạingườikháctrongnhữngchuyênđềnghiêncứuhyvọngcóthểchiasẻvốnkiếnthứcnàyvớihọ.Mỗilầnnóichuyện,tôiluônnhắcnhởmọingườirằng:IQtàichínhđượcxâydựngnhờnhữngkiếnthứctừbốnlãnhvựcchuyênmônkháiquátsau:1.Kế toán,haysựhiểubiết tàichính,mộtkỹnăngcựckỳquan trọngnếubạnmuốnxâydựngmộtđếchếkinhdoanh.Đâylàhoạtđộngcủaphầnnãotráihayphầntínhtoánchitiết.Hiểubiếttàichínhlàkhảnăngđọcvàhiểuđượccácbảnkêtàichính.Khảnăngnàychophépbạnnhậnbiếtmặtmạnhvàmặtyếucủabấtcứmộtcôngtykinhdoanhnào.2.Đầu tư,haynhữngchiến lượcvàcông thức tiềnkiếm tiền.Đây làhoạtđộngcủaphầnnãophảihayphầnsángtạo.3.Hiểubiếtthịtrường,hayngànhkhoahọccủacungvàcầu.Cầnnắmvữngnhữngkhíacạnh“kỹ thuật”, của thị trườngdocảmxúc làmchủđạo.Mộtnhântốthịtrườngkháclàgiácquankinhtếkhiđầutư.Sựđầutưcóýnghĩahaykhôngtùythuộcvàođiềukiệnthịtrườnghiệntại.4.Hiểubiếtluậtpháp.Mộthênđoànđược“góikỹ”,bằngnhữngkỹnăngkỹthuậtkếtoán,đầutưvàtiếpthịcóthểđemđếnmộtsựpháttriểnbùngnổ.Mộtcánhâncókiếnthứcvềnhữngthuậnlợithuếvụvàđượcliênđoànbảovệ,cóthểtrởnêngiàucónhanhhơnrấtnhiềusovớinhữngnhânviênhaychủsởhữucácdoanhnghiệpnhỏđởnđộc.Vàvềlâudàithìđộchênhlệchđócàngsâusắchơnnhiều.a.Nhữngthuậnlợithuếvụ:Mộtliênđoàncóthểlàmnhiềuthứmàmộtcánhânkhôngthểlàmđược,

chẳnghạnnhưđượcchiphítrướckhitrảthuế.Đólàcảmộtlãnhvựcchuyênmônrấtthúvị,nhưngkhôngcầnthiếtphảidínhvàotrừphibạncómộttàisảnhaydoanhnghiệpkhálớn.Cácnhânviênkiếmhến,trảthuếvàcốsốngbằngnhữnggìcònlại.Mộtliênđoànthìkiếmtiền,chimọithứcóthểvàchỉbịđánhthuếtrênsốcònlạimàthôi.Đólàmộttrongnhữngcáchgiảmthuếhợppháptốtnhấtmàngườigiàusửdụng.MộtliênđoànrấtdễthiếtlậpvàkhôngquátốnkémnếubạncótàisảnđầutưtạoramộtvòngquaytiềnmặttếtVídụ,khibạnsởhữumộtliên đoàn, nhữngkỳ họp là nhữngngàynghỉ ởHawaii.Tiềnmuaxe, bảohiểm,sửachữađềulàchiphícủacôngty.Tiềnytếlàphụphícủacôngty.Hầuhếtnhữngbữaănnhàhàngcũnglàmộtphầncôngtácphí.Điềuquantrọnglàhãylàmchomọichuyệnhợpphápbằngcácđồngtiềntrướcthuế.

b.Biệnpháptránhkhỏikiệncáo:Chúngtasốngtrongmộtxãhộiluôntranhchấp.Ngườigiàuchegiấuphầnnhiềutàisảncủahọbằngcácphươngtiệnnhưliênđoànvàtíndụngđểbảovệtàisảncủamình.Khiaiđókiệntụngmộtngườigiàu,họthườnggặpphảinhiềulớpbảovệhợppháp,vàthườngthìhọthấyrằngngườigiàunàythựcsựkhôngcógìcả.Họđiềukhiểnmọi thứnhưngkhôngsởhữumộtcáigìhết.Cònngườinghèovàngười trung lưu thì lại cố sởhữumọi thứ rồiđểchúnglạirơivàotaychínhquyềnhoặcnhữngngườithíchkiệntụngngườigiàu…Chúngtôithànhthậtkhuyênbạnnênsởhữumộtliênđoàncủariêngmìnhtrongsốtàisảncủabạnnhưlàmộtphầncủachiếnlượctàichínhtổngthể.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương6

Bài5:Ngườigiàutạoratiền

Trongmỗichúngtađềuẩnchứanhữngtiềmnăngtolớn,nhữngnăngkhiếubẩmsinh.Tuynhiên,điềukìmnénchúngtachínhlàsựthiếutựtin.Khirờitrường,hầuhếtchúngtađềubiếtrằngthếgiớithựcngoàicửatrườnghọcđòihỏinhữngđiềukhácngoàicácđiểmsố.Những từnhư“gangóc”,“can đảm”, "bạodạn", "khéo léo, , "táo bạo", "kiên quyết tài giỏi"mới lànhữngtừquantrọngtrongcâuchuyệntưởnglaicủachúngtachứkhôngphảilànhữngđiểmsố Nhữngtínhcáchtốtđẹpđóđềucótrongmỗiconngườichúngta,nhưng“yếuđuối",“bấttài”,và“hènkém”cũngcónữa.SaumộtnămlàmphicôngchoManneCorpsởViệtNam, tôi thựcsựhiểuđượccảhaikhíacạnhnàytrongconngườimình.Khôngcótínhcáchnàonổitrộihơntínhcáchnàocả.Tuynhiên,làmộtgiáoviên,tôinhậnrarằngchínhnỗisợhãivàtựnghingờquámức là sự tựdèmpha thiên tưcủachínhbản thânmình lớnnhất.Tôicảmthấythắtlongkhinhìnnhữngsinhviênbiếtcâutrảlờinhưnglạikhôngđủcanđảmđểnói ra.Thông thường trongcuộcsống thực,khôngphải sựthôngminhmàchínhlàsựtáobạosẽgiúpbạnvượtlên.Theokinhnghiệmcánhân tôi, năng lực tài chínhđòihỏi cảkiến thứckỹthuậtlẫnsựcanđảm.Nếunỗisợquálớnthìthiêntưsẽbịátđi.Tronglớphọc,tôiluônthúcđẩycácsinhviênhọccáchmạohiềm,đểthiêntưcủahọbiếnnỗisợthànhquyềnlựcvàtàihoa.Nỗisợsẽlàmviệcchomộtsốngườivàlàmkhiếpsợnhữngngườikhác.Tôithấyhầuhếtmọingườikhinóiđếntiềnbạcđềumuốnđượcantoàn.Tôiđãgặpphảinhữngcâuhỏinhư:Tạisaophảimạohiểm?Tạisao tôiphảiquan tâmđếnIQtàichínhcủamình?Tại

saophảihiểubiếtvềtàichính?Vàtôitrảlời:"Chỉđểcónhiềulựachọnhơn.”.Batrămnămtrước,đấtđailàcủacải.Vìvậycóđấtlàcóvàng.Ngàynaylàthờiđạithôngtin.Aicónhữngthôngtinđúnglúcnhấtngườiđósẽlàmgiàu.Vấnđềlàcácthôngtinbayvòngquanhthếgiớibằngtốcđộánhsáng.Loạicủacáimớinàykhôngbịngănchặnbởinhữngđườngbiêngiớinhưvớiđấtđaivànhàmáy.Nóthayđổinhanhhơnvàđộtngộthơn.Sốlượngcácnhàđa-triệuphúgiatăngmộtcáchđầyấntượng.Tuynhiên,cũngkhôngítngườibịrơilạiphíasau.Ngàynay,tôithấyrấtnhiềungườiphảiđấutranhvớicuộcsốngthườngthìhọ cố làmviệc chămchỉhơn,đởngiảnvì họ còngắnbóvớinhữngquanniệmcũ.Họmuốnmọithứđềutheolệthường,họphảnđốicácthayđổi.Tôibiết rằngcónhữngngườibịmấtviệchaymấtnhà,vàhọđổ thửamọi thứchocôngnghệ,chonềnkinh tếhaychoôngchủcủahọ.Đángbuồn làhọkhônghềnhậnrarằngchínhhọmớilàvấnđề.Nhữngsuynghĩlỗithờichínhlàtiêusảnlớnnhấtcủahọ.Đởngiảnvìhọkhôngnhậnthứcđượcrằngcáchsuynghĩhaycáchlàmviệccủahọchỉlàtàisảntrongngàyhômquamàthôi,màngàyhômquathìđãquarồi. Mộthôm,khi tôiđanghướngdẫnmộtnhómhọcviêncáchchơimột tròchơicótênlà“Vòngquaytiềnmặt,”thìmộtphụnữtìnhcờđếnlớphọcvàtham dự vào cuộc chơi. Người phụ nữ này vừamới ly dị, bị cháy túi vìnhữngthỏathuậnlyhônnênbàđangphảiđitìmmộtgiảipháp…Tròchơi“Vòngquaytiềnmặt"củatôiđượcthiếtkếđểgiúpmọingườihiểuđượctiềnbạclàmviệcnhưthếnào.Khichơitrònày,ngườitahọcđượcsựtưởngtácgiữabảnkêlợitứcvàbảncânđốithuchi,biếtđượctiềnmặt“sẽquay”nhưthếnàogiữahaibảnkênàyvàconđườngđiđếngiàucósẽlàcốgắnggiatăngvòngquaytiềnmặthàngthángtừcộttàisảnđếnmứcvượtquasốchiphíhàngtháng.Mộtkhiđãđạtđượcđiềunày,bạnsẽcóthểthoátkhỏivòngRatRace (cái vòng luẩnquẩnkiếm tiền, trảhóađởnvàmắcnợcủanhữngngườinghèo)đểđếnđườngFastTrack(sựtựdotàichínhcủanhững

ngườigiàuđúngnghĩa).Vớitrònày,mộtsốngườithích,mộtsốngườikhôngthích,cònmộtsốkháclạibỏqua.Ngayởvòngđầungườiphụnữđãnóiởtrênrúttrúngmộtlábàicóhìnhchiếcduthuyềntrênđó.Banđầubàrấtvuivẻ:"A,tôicómộtchiếcduthuyền”,Sauđó,khingườibạngiảithíchvềnhữngconsốđanglàmviệctrênbảnkêlợitức,bảncânđốithuchivàvòngquaytiềnmặthàngthángcủabàthìbàgiậtmìnhthấyrằngchiếcduthuyềnđangnuốtsốngmìnhVớibà,đóquảlàmộttròchơikinhkhủng. Trongnăm1984, tôibắtđầudạyhọcquacác tròchơi.Tôi luônkhuyếnkhíchnhữngsinhviêntrưởngthànhchúýxemtròchơiphảnánhlạinhữnggìhọbiếtvànhữnggìhọcầnhọc.Điềuquantrọngnhấtlàtròchơiphảnánhcáchcưxửcủamỗingười.Nólàmộthệthốngphảnhồilậptức.Thayvìcácgiáoviêndiễnthuyếtthìtròchơicungcấpbàidiễnthuyếtchotừngcánhânvàđượcviếtriêngchobạn.Cũngnhưmộttròchơi,thếgiớiluôncungcấpchochúngtanhữngphảnhồilậptức.Tacóthểhọcđượcrấtnhiềunếubiếttựđiềuchỉnh.Mộtngàytrướcđâykhônglâu,tôiphànnànvớivợtôirằng,hẳnchấttẩyquầnáođãlàmchocáiquầncủatôibịrútlại.Vợtôicườivàlấytaynhấnvàobụngtôichotôithấyrằngkhôngphảicáiquầnbịrútlạimàchínhtôiđãphìnhra. Trò chơi "Vòngquay tiềnmặt” được thiết kế để cung cấp phảnhồi chotừngngườichơi.Mụcđíchcủanólàđặtrachobạncáclựachọn.Nếubạnrútphải lábàihìnhchiếcdu thuyềnvànó làmbạnmangnợ,câuhỏisẽ là"Bâygiờbạncó thể làmgì?”.Lúcnàybạnsẽcóbaonhiêu lựachọnkhácnhau?Đóchínhlàmụcđíchcủatròchơi:dạychongườichơicáchsuynghĩvàtìmranhiềulựachọntàichínhkhácnhau…Tôiđãquansáthơnhàngngànngườichơitròchơinày.NhữngngườithoátkhỏivòngRatRacenhanhnhấtlànhữngngườihiểuđượccácconsốvàcómộtđầuóctàichínhsángtạo.Họnhậnbiếtđượcnhiềulựachọnkhácnhau.Nhữngngườimất thờigian lâunhất lànhữngngườikhôngquenthuộcvớicácconsốvàthườngkhônghiểuđượcquyềnlựccửasựđầutư.Thườngthì

nhữngngườigiàumớichínhlànhữngngườisángtạovàchịumạohiểmhơncả.Có những người chơi trò "Vòng quay tiềnmặt, kiếm được rất nhiều tiềntrong tròchơi,nhưnghọkhôngbiếtphải làmgìvớinócả.Hầuhếtnhữngngườinàyđềukhông thànhcôngvề tài chính trongcuộcđời thực.Dườngnhưnhữngngườikhácđangvượtquahọmặcdùhọcótiễntrongtay.Vàđócũng làmột sự thực trong cuộc sống. Lắmngười có rất nhiều tiền nhưngkhôngcótiếnbộgìvềtàichínhcả. Hạnchếcác lựachọncủamìnhcũnggiốngnhưcốbám lấynhữngquanniệmcũ.Mộtngườibạnthờitrunghọccủatôihiệnđanglàmbacôngviệcmộtlúc.Haimươinămtrước,anhtalàngườigiàunhấttrongsốcácbạnhọc.Khiđồnđiềnlàmđườngởđịaphươngbịđóngcửacôngtycủaanhtacũngsuysụptheo.Trongđầuanhtachỉcómộtlựachọnduynhất:làmviệctíchcựchơn.Vấnđềlàanhtakhôngthểtìmđượcmộtcôngviệctươngđươngvànhững thâmniên làmviệcnhưở công ty cũ.Kếtquả là anh ta códưkhảnăngchocôngviệchiệntạinhưngvẫnphảichấpnhậnmộtmứclươngthấphơn.Hiệnnayanhphảilàmmộtlúcbaviệcthìmớiđủsống. Tôiđã thấynhiềungườichơi trò“Vòngquay tiềnmặt”, thanphiền rằngnhữnglábàicơhộithíchhợpkhôngbaogiờđếntayhọcả.Vìvậymàhọchỉngồiyênđó.Tôibiếttrongcuộcsốngthựccónhữngngườinhưthế.Họngồichờmộtcơhội“thíchhợp”.Tôiđãthấynhiềungườicóđượclábàicơhộithíchhợpnhưnglạikhôngcótiền.SauđóhọcacẩmrằngđánglýrahọđãthoátkhỏivòngRatRacenếuhọcóđủ tiền.Vàhọcũngngồiyênđó.Tôibiếttrongcuộcsốngcũngcónhữngngườinhưthế.Họthấyđượccáccơhộinhưnghọkhôngcótiền.Vàtôithấynhiềungườirútđượclábàicơhộilớn,đọctolênnhưngkhônghềbiếtnólàmộtcơhộilớn.Họcótiền,cóthờigianchínmuồi,họnắmquânbàitrongtaynhưnghọkhôngthấycơhộiđangmỉmcườivớihọ.HọkhôngbiếtkếhoạchtàichínhcủahọcóthểgiúphọthoátkhỏivòngRatRacenhưthếnào.Vàtôibiết trongcuộcsốngcónhiềungườinhưthếhơncảnhững

ngườikiacộnglại.Hầuhếtmọingườiđềucónhữngcơhộivụtsángngaytrướcmắtnhưngkhôngthấyđượcnó.Phảimấtcảnămsauhọmớinhậnranó,lúcđóthìnhữngngườikhácđãgiàulênrồi.Nếucósựthôngminhtàichính,bạnsẽcónhiềulựachọnhơn.Nếubạnkhôngcómộtcơhộinàocả,bạncóthểlàmgìđểcảithiệntìnhhìnhtàichínhcủamình?Nếubạn có cơhộimàkhông có tiềnvàkhông thểmượnngânhàngđượcthìbạncóthểlàmgìđểtậndụngcơhộiđó?Nếucáclinhcảmcủabạnsailầmvàmọitínhtoánđềuthấtbại,bạnsẽlàmgìđểbiếnmộtxuthànhmộttriệuđôla?Đóchínhlàsựthôngminhtàichính.Thôngminhtàichínhlàkhảnăngbạncóthểnghĩrabaonhiêugiảipháptàichínhkhácnhauđểxoaysởmộtvấnđề.Thôngminhtàichínhlàchuyệnbạn có khả năng sáng tạo như thế nào trongkhi giải quyết các vấn đề tàichính.Hầuhếtmọingườichỉbiếtmộtgiảipháp:làmviệctíchcựctiếtkiệmvàvaymượn.Vậytạisaophảicốtăngsựthôngminhtàichính?Bởivìcónhưvậybạnmới có thể tạo ra vậnmay cho chínhmình,mới biết cách nắm lấy tất cảnhữnggìxảyravàlàmchonótốtđẹphơn.Rấtítngườinhậnbiếtđượcrằngvậnmaylàdoconngườitạora.Vàtiềnbạccũngvậy.Nếubạnmuốnđượcmaymắnvàkiếmđượcnhiềutiềnhơnmàkhôngphảilàmviệcquásức,khiấysự thôngminhtàichính làrấtquantrọng.Nếubạn thuộc típngườichờthời,bạnsẽphảichờrấtlâu,cũnggiốngnhưngồichờchođếnkhiđènxanhbậthếtsuốt5dặmthìmớichịubắtđầuchuyếnđivậy.KhiMikevàtôicònnhỏ,ngườichagiàuthườngbảochúngtôirằng:"Tiềnkhông có thực. Người nghèo và người trung lưu làm việc kiếm tiền, cònngười giàu làm ra tiền.Các con càngnghĩ tiềnbạc là có thực thì các concàngphảilàmviệcvấtvảhơnchochúng.Nếucácconhiểuđượcrằngtiềnbạckhôngcóthực,cácconsẽlàmgiàunhanhhơn.”“Vậytiềnbạcsẽlàgìnếuchúngkhôngcóthực?”Mikevàtôicùnghỏi.“Cácconnghĩchúnglàgìthìchúngsẽlàcáiđó.”Ngườichagiàutrảlời.

Tàisảnquyềnlựcnhấtmàtấtcảchúngtađềucóchínhlàbộóc.Nếuđượchuấnluyệntốt,nócóthểtạoranhữngcủacảikhổnglồtrongchốclát.Trongthờiđạithôngtin,tiềnbạcgiatăngtheocấpsốnhân.Mộtsốngườicóthểlànhgiàuđếnmứckhótintừhaibàntaytrắng,chỉvớinhữngýtưởngvàcácthỏathuận.Nếubạnhỏinhữngngườisốngbằngcáchbuônbánchứngkhoánhaycácdạngđầutưkhác,bạnsẽthấyrõđiềuđó.Thườngthìnhữngngườinàykiếmđượchàngtriệuđồngtrongchốclátkhôngnhờmộtcáigìcả.Khinóirằng“khôngnhờgìcả”,tôimuốnnóilàkhônghềcósựtraođổitiềnbạc.Điềuđóđượcthựchiệnquacácthỏathuận:mộttínhiệutaytạinơikinhdoanh,mộtđốmsángtrênmànhìnhcủamộtnhàbuônởLisbontruyềntớimànhìnhcủamộtngườiởToronto,mộtcúđiệnthoạichongườimôigiớiđểmuavàbánchúngngaysauđó.Tiềnkhôngđổichủ,chỉcónhữngthỏathuậnthayđổimàthôi.Tóm lại, trí thôngminh tài chính được tạo ra nhờ 4 kỹ năng chuyênmônsau.1.Sựhiểubiếttàichính.Khảnăngđọchiểuđượccácconsố2.Nhữngchiếnlượcđầutư.Ngànhkhoahọctiềnkiếmtiền.3. Thị trường. Cung và cầu. AlexanderGrahamBell đã cung cấp cho thịtrườngnhữngcáimànóđòihỏi.BillGatescũngvậy.4.Luậtpháp.Sựhiểubiếtvềnhữngđiềulệ,phéptắcvềkếtoán,liênđoàn,chínhquyềnvàquốcgia.Tôikhuyênbạnhãyluônchơichođúngluật.Chínhsựkếthợpcủabốnkỹnăngtrênlàđiềukiệncầnđểthànhcôngtrênđườngmưu cầu sự giàu có, dù bằng cáchmua bán những ngôi nhà nhỏ,nhữngcănhộlớn,côngty,cổphiếu,ngânphiếu,quỹchung,kimloạiquý,chươngtrìnhbóngchàyhaybấtcứcáigìtưởngtựvậy.Ởđâytôimuốnnóirằngvốnđầutưsẽđếnrồiđi,thịtrườnglênrồixuống,kinhtếpháttriểnrồisuysụp.Mỗingàytrongđời,thếgiớiluônluôntraochobạnnhữngcơhộitrongcuộcsống,nhưngthườngthìtakhôngnhìnrachúng.Nhưngchúngvẫnởđó.Vàthếgiớicàngthayđổi,côngnghệcàngthayđổithìsẽcàngcónhiềucơhộichophépbạnvàgiađìnhbảođảmtàichínhcho

nhữngthếhệsaunày.Nhưvậytạisaophảinghĩđếnchuyệnpháttriểntríthôngminhtàichínhcủabạn?Xinnhắclạirằng:chỉcóbạnmớicóthểtrảlờiđượccâuhỏiđó.Tôibiếtvìsaotôiphảitiếptụchọcvàpháttriển,bởivìthếgiớiđangthayđổi.Tôithíchđónchàonhữngthayđổinàyhơnlàcứphảibámlấyquákhứ.Tôibiếtsẽcónhữngvụbùngnổtrênthươngtrườngvànhữngvụsụpđổthịtrường.Tôimuốntiếptụcpháttriểntríthôngminhtàichínhcủamìnhvìmộtkhi thị trường thayđổi thì sẽcómột sốngườiphảiquỳ lụycôngviệccủamình.Trongkhiđó,nhữngngườikhácsẽnhậnquảđắngnàđờiđemchohọ-thỉnhthoảngtấtcảchúngtađềuănphảiquảđắngđó-vàbiếnchúngthànhhàngtriệuđôla.Đóchínhlàsựthôngminhtàichính.Riêngcánhânmình,tôisửdụnghaiphươngtiệnđểđạtđượcsựlớnmạnhvềtàichính:bấtđộngsảnvànhữngcổphiếunhỏ.Tôidùngbấtđộngsảnlàmnềntảng.Mỗingàytrôiqua,tàisảncủatôicungcấpvòngquaytiềnmặtvàđôilúcchúngbứtnhanhnângcaogiátrị.Nhữngcổphiếunhỏthìđượcdùngđểpháttriểnnhanh.Tôikhôngkhuyếnkhíchbạnlàmmọithứnhưtôiđãlàm.Vídụthìchỉlàvídụ.Nếunhưcơhộiquáphứctạpvàtôikhônghiểubiếtvềsựđầutưthìtôisẽkhông thựchiệnchúng.Nhữngbài toánđơngiảnvàmộtgiácquannhanhnhạylàtấtcảnhữnggìcầnthiếtđểpháttriểntàichính. Năm 1989, tôi thường chạy bộ quamột vùng ngoại ô khá dễ thưởng ởPortland,Oregon.ởđâycónhữngngôinhànhỏnhắnvàxinhxắnđếnmứctôigầnnhưnghĩmìnhsẽgặpđượccôbéquàngkhănđỏđangnhảychânsáođếnnhàbàngoại.Trênđườngchạy,tôinhìnthấynhữngtấmbảngnhàbán,ởkhắpnơi.Lúcấythịtrườnggỗđangrấtkhủngkhiếp,thịtrườngchứngkhoánvừasuysụpvàkinhtếbịđìnhtrệ.Trênmộtconđường,tôinhìnthấymộttấmbảng“nhàbán"cóvẻnhưđãtreolâulắmrồi,nórấtcũkỹ.Khichạyngangqua,tôighévàogặpôngchủnhà,trôngôngtađầyvẻưutư.Tôihỏi:"Ôngbánngôinhàgiábaonhiêu?”

Ôngchủmỉmcườiyếuớt:“Ôngcứragiáđi, tôi treobảngbánnhàcảnămnayrồi.Thậmchíkhôngaithèmngóđếnnónữa.”Tôinói:"Đểtôixemnào."Vànửatiếngsau,tôimuangôinhàrẻhơn20.000$sovớigiábanđầuôngtađềnghị.Đólàmộtngôinhànhỏxinhxắncóhaiphòngngủvànhữngđồtrangtrínhiềumàusắctrêncáccửasổ.Nósơnmàuxanhnhạtvớinhữngđườngviềnxám,đượcxâyvàonăm1930.Bên trong làmột lò sưởiđá còn tốt vàhaiphòngngủbéxíu.Nósẽlàmộtngôinhàchothuêhoànhảo.Tôitrảchongườichủ5.000$tiềnmặtđặttrướcchongôinhàgiá45.000$,màthựcsựnóđánggiáđến65.000$.Ngườichủvuivẻdờiđi,làmnhưthoátnợ vậy.Và người thuê nhà đầu tiên chuyển đến,một giáo sư đại học địaphương.Saukhitrảhếtmọithứnợnầnvàcácchiphíquảnlýtôibỏtúiđượckhoảng40$mỗicuốitháng.Cũngkháthúvịđấychứ.Mộtnămsau,thịtrườngbấtđộngsảnđìnhtrệởOregonbắtđầuhồiphục.Nhữngnhàđầu tưCalifornia lắmtiền từ thị trườngbấtđộngsảnvẫnđangphát triển của họ chuyển dần sang miền bắc đến vùng Oregon vàWashington. TôibánngôinhànhỏnàychomộtcặpvợchồngtrẻởCaliforniavớigiá95.000$.Sốvốncủa tôiđãđemđếngần40.000$ tiền lờinhờ luật thanhtoánthuếtrễhạn1031,vàtôitiếptụctìmchỗđầutưsốtiềnnày…Điểmchínhtrongvídụnàylàmộtsốtiềnnhỏcóthểpháttriểnthànhmộtsốtiềnlớnnhưthếnào.Mộtlầnnữa,đólàvấnđềhiểubiếtcácbảnkêtàichính, chiến lược đầu tư nhạy bén thị trường và luật pháp. Nếu người takhôngthànhthạonhữngchủđềnàythìhiểnnhiênlàhọsẽtuântheonhữnggiáolýchuẩnmực,hướngmọingườilàmsaochoantoàn…Nhữngthỏathuậnnóngsốtnhấtthườngkhôngđếnvớinhữngngườimớihọcviệc.Thườngthìnhữngvụbuônbántốtnhấtlàmchongườigiàungàycànggiàuhơnđềudànhriêngchonhữngngườiamhiểutròchơinày.Tôicàngtrởnên"sànhsỏi”thìtôisẽcàngcónhiềucơhộitrênđườngđời

củamình.Và trí thôngminh tài chínhcủabạncàngcao thìnó sẽcàngdễdàngmáchbảobạnlàmột thỏathuậnnhưvậycótốthaykhông.Chínhsựhiểubiếtcủabạnsẽchỉranhữngvụgiaodịchtệhạihoặclàmchomộtvụbuôn bán tồi tệ trở nên tốt đẹp hơn. Tôi càng học được nhiều - và có rấtnhiềuthứđểhọc-tôisẽcànglàmranhiềutiền,đơngiảnvìkhinămthángtrôiquathìtôisẽtíchlũyđượcnhiềukinhnghiệmcũngnhưsựkhônngoan.Tôicónhữngngườibạn luônmuốnđượcan toàn, làmviệcrất tíchcựcvềchuyênmôn, nhưng lại thất bại trongviệc tìmkiếm sự khônngoan về tàichính,mộtđiềucầnphảicóthờigianmớipháttriểnđược.Nhìnchung,triếtlýsốngcủatôilàhãygieohạtlêncộttàisảncủamình.Tôibắtđầugieotrồngbằngnhữnghạtgiốngnhỏ.Mộtsốhạtlớnlêncònmộtsốhạtthìkhông,nhưngtôichằngvìthếmàchùnbướcTrongliênminhbấtđộngsản,chúngtôicómộtsốtàisảntrịgiávàitriệuđôla.ĐólàREITcủachúngtôi,còngọi làbấtđộngsảnđầu tưủy thác(realestate investment trust).Điều tôimuốn làmrõởđây làphần lớn trongvàitriệuđôlanàyđềubắtđầutừnhữngsốđầutưnhỏtừ5.000$đến10.000$.Toànbộsốtiềnnàyđềuthuậnlợitrongviệcbắtkịpmộtthịtrườngpháttriểnnhanhchóng,tăngsốmiễnthuế,buônbántraođổivàilầntrongnhiềunăm.Chúngtôicũngsởhữumộtdanhmụcvốnđầutưchứngkhoán,baoquanhlàmột liênminhmàvợchồng tôigọi làquỹchungcánhân.Chúng tôicónhữngngườibạngiaodịchbuônbánvớinhữngnhàđầutưnhưchúngtôivàcómộtsốtiềnphụthêmmỗithángđểđầutưtiếptục.Chúngtôimuanhữngcông ty riêngvừamớicổphầnhóa trong thị trườngchứngkhoánMỹhayCanadađểđầucơ,chấpnhậnmạohiểmcao.Chúngtôiđãtừngmua100.000cổphầnvớigiámỗicổphầnlà25xutrướckhicổphầnhóamộtcôngty.Sáuthángsau,công tyđược lêndanhsáchvà100.000cổphầnnày trịgiámỗiphần2$.Nếucôngtyđượcquảnlýtốtcáigiásẽtiếptụctănglênvàmỗicổphầncóthểlêndện20$hayhơnnữa.Cónhữnglúc25.000$củachúngtôilênđến1triệuđôtrongvòngchưađầy1năm. Đâykhôngphải làmột tròmayrủinếubạnbiếtbạnđang làmgì,chứ

khôngphải chỉquăng tiềnvàovụgiaodịch rồingồinhàcầunguyện.Cầnphảisửdụngkiếnthứcchuyênmôn,sựkhônngoanvàlòngsaymêtrongtròchơinàyđểhạnchếrủiro.Dĩnhiêncónhiềurủirolàkhôngthểtránhđược,nhưngchínhtríthôngminhtàichínhsẽgiúpbạncảithiệntìnhhình.Đólàlýdođầutiênmàtôikhôngngừngkhuyếnkhíchmọingườiđầutưnhiềuhơnvàoviệcgiáodụckỹnăngtàichínhhơnlàvàocáccổphần,bấtđộngsảnhaynhữngthịtrườngkhác.Càngkhônkhéo,bạnsẽcàngcónhiềucơhộiđánhbạiđốithủ.Những cuộc chơi chứng khoán mà cá nhân tôi đầu tư vào đối với nhiềungườithườnglàquámạohiểmvàtôihoàntoànkhôngkhuyếnkhíchbạnlàmnhưvậy.Tôiđãchơitròchơinàytừnăm1979vàthườngđượctrảnhiềuhơnsốphầnmàđúngramìnhsẽđượchưởng.Nhưngcóthểbạnsẽbắtđầucuộcsốngcủabạn theomộtcáchkhác, saochobạncókhảnăngbiến25.000$thành1triệutrong1nămmàítphảimạohiểmnhất.Nhữngđiềutôiđãlàmchỉlànhữnggiọtnướcnhỏtrongbiểncả,nhưngvớimộtcánhântrungbìnhthìsốthunhậpkhôngtrảlãihơn100.000$mộtnămcũngđãlàkhátốtvàmuốnđạtđượccũngkhôngkhólắm.Tùythuộcvàothịtrườngvàđộnhanhnhạycủabạn,bạncóthểlàmđượcđiềuđótrongkhoángthờigiantừ5đến10năm.Nếubạngiữchomứcsốngcửamìnhởmứcphảichăngthì100.000$thunhậpbổsunglàrấtdễchịu,bấtkểbạncólàmviệchaykhông.Bạncóthểlàmviệcnếubạnthíchhaynghỉngơinếubạnmuốn,nhưngnênsửdụnghệthốngthuếvụcủachínhquyềntheoýmìnhhơnlàđểchốnglạimình.Nềntảngcủatôilànhữngbấtđóngsảnphátsinhthunhập.Tôithíchbấtđộngsảnvìchúngổnđịnhvàthayđổirấtchậm.Tôicốgiữchonóbềnvững.Vòngquaytiềnmặtkháổnđịnhvànếuquảnlýtốtthìtahoàntoàncócơhộitănggiátrịcủanólên.Vẻđẹpcủamộtnềntảngbấtđộngsảnbềnvữnglàđôikhinóchophépchúngtamạohiểmhơnmộtchútvớinhữngchứngkhoánđầucơ.Nếutôithuđượcnhiềulợinhuậntừthịtrườngchứngkhoán,tôisẽtrảthuếcholợinhuậnthuđượctừviệcbántàisản,sauđóđầutưphầncònlạivàobất

độngsảnđểcóthểmộtlầnnữalàmkiêncốhơnnềntảngtàisảncủamình.Mộtlờicuốicùngvềbấtđộngsản.Tôiđãdulịchkhắpnơitrênthếgiớivàtạimỗithànhphố,tôiđềunghengườitanóirằngbạnkhôngthểmuađượcbấtđộngsảnvớigiárẻ.Đókhôngphải làkinhnghiệmcủa tôi.NgaycảởNewYork,TokyohayBankok,vẫncónhữngcơhộitốtmàngườitakhôngchúýđến.Vìvậy,khitôinghengườitabảorằng:Anhkhônglàmđượcnhưvậy ở đây đâu, tôi sẽ nhắc nhở họ rằng thực ra câu nói đó chính là "Tôikhôngbiếtlàmsaođểlàmnhưvậyởđây”,Bạnchỉcóthểnhìnthấynhữngcơhộitốtbằngcáiđầucủabạnvàbằngsự nhạy cảmvề tài chánh đã được huấn luyện.Hầu hếtmọi người khônggiàulênđượcđơngiảnvìhọkhôngđượchuấnluyệnvềtàichínhđểnhậnranhữngcơhộingaytrướcmắt.Trongchươngcuốicùng,tôiđưara10bướcmàtôiđãđitrênconđườngtựdotàichínhcủamình.Nhưngphảinhớlàhãytìmthấyniềmvuitrongđó.Đâychỉlàmộttròchơi.Thỉnhthoảngbạnchiếnthắngvàđôilúcbạnphảihọchỏi.Nhưnghãyvuiđùavớinó.Hầuhếtmọingườikhôngbaogiừchiếnthắngvìhọsợphảithấtbại.Trongtrường,chúngtahọcrằngphạmlỗilàmộtđiềuxấu,vànếuphạmlỗichúngtasẽbịphạt.Tuynhiên,nếubạnnhìnlạiquátrìnhhọctậpcủaconngười,bạnsẽthấychúngtahọcbằngcáchphạmlỗi.Chúngtahọcđibằngcáchté.Nếuchúngtakhôngbaogiờténgãthìchúngtasẽkhôngbaogiờđiđược.Tậpchạyxeđạpcũngthế.Tôiđãbịvàivếtsẹotrênđầugốikhitậpxe,nhưngngàynaytôicóthểláimộtchiếcxeđạpmàkhôngcầnsuynghĩ.Vàlàm giàu cũng vậy thôi. Nhưng khôngmay, lý do chínhmà hầu hết mọingườikhônggiàu lênđược làvìhọsợmấtmát.Nhữngngườichiến thắngkhôngsợsựthấtbại.Nhưngchínhnhữngngườithấtbạilạisợđiềuđó.Thấtbạilàmẹthànhcông.Nhữngngườinétránhsựthấtbạicũngsẽkhônggặpđượcthànhcông.Tôixemtiềnbạccũngnhưmônquầnvợtvậy.Tôichơitíchcực,phạmlỗirồisửachữa,phạmlỗinhiềuhơn,sửachữanhiềuhơnvàngàycànggiỏihơn.Nếuthua,tôisẽđingangquacáilưới,bắttayđốithủ,mỉmcườivànói:

“ThứBảytớigặplạinhé…”.Từkinhnghiệmcủamình,tôichiađầutưralàmhaidạng:1.Dạngthứnhấtvàthôngthườngnhấtlàmuađầutưtrọngói.Nhàđầutưgọiđiệnchomộtđạilýbánlẻ,vídụnhưCôngtybấtđộngsản,nhàbuôncổphầnchứngkhoánhayngườilậpkếhoạchtàichínhđểmuamộtcáigìđó.Có thể làmộtquỹchung,mộtREIT,mộtcổphầnhaymộtngânphiếu.Đólàmộtcáchđầutưđơngiảnvànhanhgọn.Cũngđơngiảnnhưmộtngườimuahàngđiđếncửahàngmáytínhvàmuacảcáimáytínhnằmngaytrênkệvậy.2.Dạngthứhailàtạorađầutư.Nhữngnhàđầutưdạngnàythườngthuthậpcácthỏathuận,cũnggiốngnhưngườitamuatừnglinhkiệnmáytínhvềvàráplạivậy.Đólàmộtdạnglàmtheoyêucầu.Tôikhônghềbiếtgìvềchuyệnrápmáytínhcả,nhưngtôibiếtlàmthếnàođểráptừngmảnhcơhộilạivớinhau,hoặctôibiếtaicóthểlàmđiềuđó. Một nhà đầu tư theo dạng thứ hai có thể gọi làmột nhà đầu tư chuyênnghiệp.Cókhiphảimấthàngnămmớirápđượccácmảnhnàylại,vàcũngcó khi không thể nào gom chúng lại được. Người cha giàu luôn khuyếnkhíchtôitrởthànhmộtnhàđầutưdạngthứhai.Khiđóthìviệchọccáchrápcácmảnhnàylạilàrấtquantrọngvìđólàmộtchiếnthắngtolớn,vàđôilúc,nếubạnđingượcdòngnướcthìđócũngsẽlàmộtthấtbạikhổnglồ.Nếumuốntrởthànhmộtnhàđầutưchuyênnghiệp,bạncầnpháttriểnbakỹnăngchính.Nhữngkỹnăngnàybổsungthêmvàobốnkỹnăngyêucầuđểtrởthànhmộtngườicósựthôngminhtàichính.1.Làmthếnàođểtìmramộtcơhộilàmàngườikhácbỏlỡ?

Bằngđầuóc,bạncóthểnhìnthấynhữngthứmàngườikháckhôngnhìnđượcbằngmắtthường.Vídụ,mộtanhbạnmuamộtngôinhàcũkỹọpẹptrôngnhưmộtngôinhàmavậy.Mọingườitựhỏitạisaoanhtalạimuanó.Điềuanhthấyđượccònngườikháckhôngthấychínhlàvìngôinhàđikèm

với4lôđấtphụthêm.Saukhimuangôinhà,anhphásậpnóvàbán5lôđấtchomộtnhàxâydựnggấpbalầncáigiámàanhđãmuatrọngói.Anhkiếmđược75.000$chỉtrong2thánglàmviệc.Sốtiềnnàykhôngphảilànhiềunhưngchắcchắnlàvượtxamộtsốlươngítỏi,vàđiềunàyhoàntoànkhôngkhókhăngìvềmặtkỹthuật2.Làmcáchnàođượctăngtiền?Nhữngngườibìnhthườngchỉbiếtmộtcáchduynhấtlàđiđếnngânhàng,cònnhữngnhàđầutưchuyênnghiệpbiếtnhiềucáchtăngvốnmàkhôngcầnphảiđếnngânhàng.Đểbắtđầu,tôihọccáchmuanhàmàkhôngcầnngânhàng.Nhữngngôinhàkhôngtốnquánhiềutiền,nhưngkỹnăngtăngtiềnmàtôihọcđượcthìquảlàvôgiá.Tôirấtthườngnghemọingườinói:"Ngânhàngkhôngchotôimượntiền,hay"Tôikhôngđủ tiềnmua.”,Nếubạnmuốn làmmộtnhàđầu tưchuyênnghiệp,bạncầnphảihọccáchlàmnhữngđiềumàhầuhếtmọingườikhônglàmđược.Nóicáchkhácphầnlớnvìthiếutiềnnênkhônglàmănđược.Nếucóthểtránhđượcchướngngạinày,bạnsẽcóđượchàngtriệuđôla.Nhiềulầntôimuamộtcănhộ,mộtlốccổphầnhaycảmộttòanhàmàkhôngcầnđếnmộtxutrongngânhàng.Cólầntôimuamộttòanhàgiá1,2triệuđôla.Tôilàmtheokiểumàngườitagọilà“giữtiềnlại”,vớimộthợpđồngviếttaygiữangườimuavàngườibán.Tôigọiđặtcọc100.000$,nóchophéptôicó90ngàyđểtăngphầncònlạicủasốtiền.Tạisaotôilàmthế?Đơngiảnvìtôibiếtrằngngôinhàtrịgiáđến2triệuđôla.Tôikhôngtăngtiềnlên.Thayvàođó,ngườiđãnhờđặttrước100.000$sẽchotôi50.000$vìđãtìmđượcvụgiaodịch,anhtathếchỗtôicòntôirađi.Tổngthờigianlàmviệc:3ngày.Mộtlầnnữa,điềuchínhyếulàcáibạnmuốnchứkhôngphảicáibạnmua.Đầutưkhôngphảilàmuabán.Đólàsựhiểubiết.3.Làmsaotổchứcđượcnhữngngườithôngminh? Người thôngminh là người thuêmướnhay làmviệc chungvới nhữngngười thôngminh hơn anh ta. Khi bạn cần lời khuyên thì hãy chắc chắnrằng:bạnđãchọncốvấnchomìnhmộtcáchkhônngoan.

Cóquánhiềuđiềuphảihọc,nhưngphầnthưởngthìvôcùngtolớn.Nếubạnkhôngmuốnhọcnhữngkỹnăngnàythìhãylàmộtnhàđầutưdạngthứnhất.Chínhnhữngđiềubạnbiếtlàtàisảnlớnchất.Chínhnhữngđiềubạnkhôngbiếtlàrủirolớnnhất.Luônluôncónhữngrủiro,vìvậyhãyhọccáchxoaysởnhữngrủironàythayvìnétránhchúng.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương7

Bài6:Hãylàmviệcđểhọcđừnglàmviệcvìtiền

Năm1995,tôiđượcmộttờbáoSingaporephỏngvấn.Ngườinữphóngviêntrẻtuổiđếnrấtđúnggiờvàcuộcphỏngvấnbắtđầungaylậptức.Chúngtôingồitrongđạisảnhcủamộtkháchsạnsangtrọng,nhấmnhápcàphêvàthảoluậnvềmụcđíchchuyếnviếngthămSingaporecủatôi.TôicùngđứngtrênbụcdiễnthuyếtvớiZigZiglar.Ôngấynóivềnhữngđộngcơ,còntôinóivề"Nhữngbímậtcủangườigiàu.” Người nữ phóng viên nói:một ngày nào đó, tôi cũng sẽ là tác giả củanhữngcuốnsáchbánchạynhấtnhưanhvậy.Tôiđãđọcmộtsốbàibáocôviếtvàrấtlấylàmthúvị.Côcócáchviếtcứngcỏivàrõràng.Nhữngbàibáocôviếtrấtđượcđộcgiảyêuthích.Tôitrảlời:“Vănphongcủacôrấthay.Điềugìđãkhiếncôkhôngđạtđượcgiấcmơcủamìnhvậy?”.Côgái nói: “Cóvẻ nhưnhững tác phẩmcủa tôi khôngđếnđượcvớimọingười.Aicũngnóirằngnhữngtiểuthuyếtcủatôirấttuyệt,nhưngkhôngcógìxảyracả.Vìvậymàtôigiữnghềlàmbáo.ítnhấtthìcũngcócáiđểtrảhóađơn.Anhcókhuyêntôigìkhông".Tôihàohứngnói:“Cóđấy.ỞSingaporetôicómộtngườibạnquảnlýmộttrườnghọcdạycáchbuônbán.Anh tađiềuhànhkhóahuấn luyện thưởngmạichorấtnhiềucôngtyđứngđầuởSingapore.Tôinghĩnếucôthamdựmột lớphọc của anh ta, cô sẽđẩymạnh sựnghiệp của cô lênđượcnhiềuđấy."“Anhmuốnnóilàtôiphảiđếntrườngấyđểhọccáchbánsáchà?"Côgáihỏilạimộtcáchgaygắt.Tôigậtđầu.“Anhđùahả?”

Tôilắcđầu.Lúcnàytôicảmthấydội.Côgáicảmthấymìnhbịxúcphạmvàtôiướcsaomìnhchưahềnóigìcả.“TôicóbằngcửnhânVănchươngAnh.Tạisaotôiphảiđihọccáchlàmngườibánsáchchứ?Tôilàmộtnhàchuyênmôn.Tôi đến trườngvàđượchuấn luyệnmột nghềnghiệpđểkhôngphảilàmmộtngườibuônbán.Tôighétnhữngngườibánhàng.Tấtcảnhữnggìhọmuốnchỉlàtiềnthôi.”Côgáithudọngiấytờmộtcáchgiậndữ.Cuộcphỏngvấnchấmdứt.Trênchiếcbàncàphêlàmộttrongnhữngcuốnsáchbánchạynhấtmàtôiđãviết.Tôinhặtnólêncùngtờghichúcủacôgáitrongtậpgiấythấm.Tôichỉchocôthấydòngghichú:“Côthấygìkhông?”Côgáibốirốinhìnxuống:“Sao?”Tôi cố ý chỉ vào dòng ghi chú của cô. Trên tờ giấy cô viết: “RobertKiyosaki,tácgiảnhữngcuốnsáchbánchạynhất…”"Nóviếtrằngtôilà‘tácgiảcuốnsáchbánchạynhất’chứkhôngphảilà‘tácgiảcuốnsáchviếthaynhất’”.Ngaylậptứccôgáimởtomắt,vàlắngnghetôithậtchămchú.“Tôilàmộtngườiviếtvăntệ.Côlàmộtnhàvănlớn.Tôihọccáchbuônbán.Côcóbằngcửnhân.Gomhaithứđólạicôsẽlàtácgiảcuốnsáchviếthaynhất,và“tácgiảcuốnsáchbánchạynhất”.Tiagiậndữlóelêntrongmắtcôgái:“Tôisẽkhôngbaogiờhạmìnhđihọccáchbánhàngcả.Nhữngngườinhưanhchẳngviết láchgìhết.Tôi làmộtngườiviếtvănchuyênnghiệpcònanhlàmộtngườibuônbán”Vàcôgáivộivãbỏđi…Thếgiớiđầynhữngconngườitàinăng,thôngminh,đượcgiáodụctốtvàcó năng khiếu Chúng ta gặp họ mỗi ngày vì họ ở xung quanh chúng ta.Nhưngcómộtsựthậtđángbuồnlàchỉcómộttàinăngvĩđạithôithìkhôngđủ.Tôithườngrấtsửngsốttrướcsốtiềnlươngítỏimàrấtnhiềungườiđầytàinăngkiếmđược.Tôinghenóirằngchỉcókhôngđầy5%ngườiMỹkiếmđượchơn100.000$mộtnăm.Tôiđãgặpnhữngconngườixuấtchúng,học

caonhưngchikiếmđượcchưatới20.000$mộtnăm.Mộtcốvấnkinhdoanhchuyênngànhykhoamậudịchbảotôirằng:córấtnhiềubácsĩ,nhasĩvàysĩrấtvấtvảvềtàichính.Trướclúcđó,tôicứnghĩtrongkhihọtốtnghiệp,hẳn là tiềnbạcbắtđầuđổvào.Ngườicốvấnkinhdoanhnàyđãnói rằng:“Chỉmộttàinăngthôikhôngđicùngmộttàisảnlớn.”Trướcđâytôiđãnóirằngtríthôngminhtàichínhlàsựphốihợpcủakếtoán,đầutư,thịtrườngvàphápluật.Kếthợpđượcbốnkỹnăngchuyênmônnày,chuyệntiềnkiếmtiềnsẽdễdànghơnnhiều.Thếnhưng,khinóiđếntiềnbạc,kỹnăngduynhấtmàhầuhếtngườitabiếtchỉlàlàmviệcchămchỉ!Mộtvídụcổđiểncủaviệcphốihợpkỹnănglàchuyệnngườiphóngviêntrẻtuổitôiđãnóiởđầubài.Nếucôấycầnmẫnhọcthêmkỹnăngbuônbánvàtiếpthị,thunhậpcủacôsẽtăngvọtngay.Nếutôilàcôấy,tôisẽhọcthêmvàikhóaviếtbàiquảngcáocũngnhưbuônbán.Sauđó,thayvìlàmviệcchotờbáo,tôisẽtìmviệcởnhữngvănphòngquảngcáo.Ngaycảkhithunhậpcócắtgiảm, côấyvẫn sẽhọcđượccách truyềnđạt thông tinbằngnhững“đườngtắt"đượcdùngtrongnhữngmẩuquảngcáothànhcông.Côcũngnêndành thờigianđểnghiêncứunhữngmốiquanhệvớicôngchúng,mộtkỹnăngkháquantrọng.Côsẽhọccáchlàmrahàngtriệuđôlatừviệcquảngcáokhôngmất tiền.Vàvàobuổi tối haynhữngngày cuối tuần, cô có thểdànhđểviếtcuốntiểuthuyếtvĩđạicủamình.Khinóhoànthành,côsẽcóthểbándượccuốnsáchnhanhhơn.Vàsaumộtthờigianngắn,côcóthểtrởthành“tácgiảnhữngcuốnsáchbánchạynhất.”Lúctôichoramắtcuốnsách"Nếumuốngiàucóvàhạnhphúcthìđừngđếntrường?"mộtnhàxuấtbảnđềnghịtôinênđổitựasáchthành"Kinhtếgiáodục”.Tôibảohọrằng,vớicáitựanhưthế,tôisẽchỉbánđượchaicuốn:mộtchobạntôivàmộtchogiađìnhmình.Tôichọncáitựakhóchịu.Nếumuốngiàucóvàhạnhphúcthìđừngđếntrường?vìtôibiếtrằngnósẽthuhútcôngchúng.Vì vậymà tôi chọnmột cái tựa sẽ đưa tôi lên truyền thanh truyềnhình,đơngiảnlàtôisẵnsàngtranhluậnvớihọ.Nhiềungườinghĩtôigiốngmộtcáibánhtráicâychoruồibu,nhưngquyểnsáchthìvẫnbánchạy.

KhitôitốtnghiệpHọcviệnMậudịchHànghảiMỹvàonăm1969,ngườichahọcthứccaocủatôirấthạnhphúc.CôngtyStandardOilCaliforniathuêtôilàmthủysưchonhữngchiếctàuchởdầu.Tôilàphóthuyềntrưởngthứba,vàtiềnlươngcủatôithấphơnsovớicácđồngnghiệp,nhưngnhưvậylàtạmổnvớicôngviệcthựcsựđầutiênsaukhiratrường.lươngkhởiđiểmcủatôilà42.000$mộtnămkểcảthờigianlàmviệcngoàigiờ,vàtôichỉpháilàmviệctrongbảytháng.Tôicónămthángnghỉngơi.Nếumuốn,tôicóthểđếnViệtNamvớimộtcôngtyhànghải trựcthuộcvàsẽdễdàngtănggấpđôitiềnlươngthayvìđinghỉ5tháng.Tôicócảmộtsựnghiệptolớnphíatrước,nhưngsausáuthánglàmviệcvớicôngty,tôivẫnxinthôiviệcvàthamgiavàoMarineCorpsđểhọccáchláimáy bay.Người cha học thức cao rất giận dữ.Còn người cha giàu lạichúcmừngtôi,vìôngquanniệmrằng"Bạncầnbiếtmỗithứmộtchút.”Đólàlýdotạisaotrongnhiềunăm,tôilàmviệcởnhiềubộphậnkhácnhautrongcôngtycủangườichagiàu.Cólúctôilàmviệcởbộphậnkếtoán.Dùcólẽlàtôikhôngthểnàotrởthànhmộtkếtoánviêngiỏiđượcnhưngôngvẫnmuốntôiphảihọcbằngcáchthấmtừtừ.Ngườichagiàubiếtrằngtôisẽhọcđượcnhững“biệtngữ”vàcókhảnăngthấyđượccáigìquantrọngcòncáigìkhông.Tôicònlàmcôngviệccủamộtanhhầubànvàmộtcôngnhânxây dựng, cũng như bán hàng, đặt chỗ và tiếp thị. Người cha giàu đang“chuẩnbị”choMikevàtôi.Chínhvìvậymàôngkhăngkhăngbắtchúngtôiphảicómặttrongnhữngbuổihọpcủaôngvớicácnhânviênngânhàng,luậtsư,kếtoánvànhữngnhàmôigiớiôngmuốnchúngtôibiếtmỗithứmộtchútvềmọikhíacạnhtrongđếchếcủamình. KhitôixinnghỉcôngviệccólươngcaoởStandardOil,ngườichahọcthứccaođãcómộtcuộcnóichuyệnthẳngthắnvớitôiôngrấthoangmang,chẳnghiểunổitạisaotôiquyếtđịnhbỏmộtsựnghiệplươngcao,lợinhuậnlớn, thời gian nghỉ ngơi nhiều và nhiều cơ hội thăng tiến như thế… Tôikhôngthểgiảithíchchoônghiểuđượcdùđãrấtcốgắng.Kiểulogiccủatôikhôngphùhợpvớilogiccủaông.Mộtvấnđềlớnkhác,logiccủatôilàlogic

củangườichagiàu.Sựbảođảmcôngviệclàmọithứđốivớingườichahọcthứccao.Cònhọctậplàtấtcảđốivớingườichagiàu.Ngườichahọcthứccaonghĩrằngtôiđếntrườngđểhọctrởthànhmộtsĩquanhànghải.Ngườichagiàubiếtrằngtôiđếntrườngđểhọcvềthươngmạiquốctế.Làmộtsinhviên,tôihọctrôngnomhànghóa,láitàuchởhàng,tàuchởdầuvàtàuchởkháchsangvùngViễnĐôngvàNamTháiBìnhDương.NgườichagiàunhấnmạnhviệctôinênởlạiTháiBìnhDươngthayvìláitàusangchâuÂuvìôngbiếtrằngnhữngnướcđangnổilànhữngnướcchâuÁchứkhôngphảichâuÂu.Trongkhinhữngngườibạnhọccủatôiđangbậnthamgia vàoHộiHọc sinhSinhviên thì tôi học cáchkinhdoanh, họcvềnhững kiểu người và những nền văn hóa Nhật, Đài Loan, Thái Lan,Singapore, Hồng Kong, Việt Nam, Triều Tiên, Tahiti, Samoa vàPhilippines…Nhờnhữngviệchọcđó,tôiđãnhanhchóngtrưởngthành.NgườichahọcthứccaochỉkhônghiểutạisaotôiquyếtđịnhnghỉviệcđểgianhậpMarineCorps.Tôibảoôngrằngtôimuốnhọcláimáybay,nhưngthực sự là tôimuốnhọc cách đứngđầumột tổ chức.Người cha giàu giảithíchrằngđiềukhókhănnhấtkhiđiềuhànhmộtcôngtylàquảnlýnhânsự.Ôngđãcóbanămphụcvụtrongquânngũ,cònngườichacóhọccủatôithìđượcmiễnquândịch.Ngườichagiàuchotôibiếtgiátrịcủaviệchọccáchlãnhđạomọingườitrongnhữngtìnhhuốngnguyhiểm.Ôngnói:"Khảnănglãnhđạolàđiềukếtiếpmàconcầnphảihọc.Nếuconkhôngphảilàmộtnhàlãnhđạogiỏi,consẽbịbánsaulưng,trongkinhdoanhcũnggiốngnhưvậy”.Năm1973,tôitừViệtNamtrởvềvàxinthôiviệc,dùtôirấtthíchđượcbay.TôitìmviệcởXeroxCorps.Tôithamgiavàođâyvìmộtlýdoriêngmàkhôngphảivìlợinhuận.Tôilàmộtngườirụtrèvàýnghĩphảiđibánhànglàmộtvấnđềkinhkhủngnhấtthếgiới.TôivàolàmchoXeroxvìởđâycómộttrongnhữngchươngtrìnhhuấnluyệnbánhàngtốtnhấtnướcMỹ.Làmộtngườilaođộngtríóc,ôngnghĩrằngnhữngngườibánhàngthuộctầnglớpthấpkém.TôilàmviệcởXeroxtrong4nămchođếnkhivượtqua

đượcnỗisợhãikhiphảigõcửatừngnhàvàbịxuađuổi.Khiđãtrởthànhmộttrongnămngườibánhànggiỏinhất,tôilạixinthôiviệcvàchuyểnđi,đểlạisaulưngmộtsựnghiệplớnvớimộtcôngtytuyệtvời.Năm1977,tôithànhlậpcôngtyđầutiêncủamình.NgườichagiàuđãchuẩnbịchoMikevàtôitiếpquảncáccôngty.Vìvậylúcnàytôiphảihọccáchthiếtlậpvàkếthợpchúnglạivớinhau.Sảnphẩmđầutiêncủatôi,vínilôngdùngkhóadán,đượcsảnxuấtởViễnĐôngvàvậnchuyểnđếnmộtkhohàngở New York, gần nơi tôi đi học trước kia. Việc học chính thức đã hoànthành,vàbâygiờlàlúctôiphảikiểmtrakhảnăngứngdụngcủamình.Nếuthấtbại,tôisẽphásản.Ngườichagiàunghĩrằngtốtnhấtlàbịphásảntrướctuổi30.Lờikhuyêncủaônglà:“Consẽvẫncònthờigianđểđứnglên.”Vàođêmsinhnhậtthứ30củatôi,chuyếntàuđầutiênrờiTriềnTiênđểđếnNewYork…Ngàynaytôivẫncònkinhdoanhtrênphạmviquốctế.Vànhưngườichagiàu khuyến khích, tôi luôn tìm kiếmnhững đất nước đang nổi.Hiện naycông ty đầu tư của tôi đangđầu tư trênkhắp cácvùngNamMỹ, châuÁ,NorwayvàNga.Cómộtcâunóicổxưarằng:“Côngviệc(JOB)làviếttắtcủa‘Vượtquasự túngquẫn’ (JustOverBroke).”Vàkhôngmay làcâunóinàyđúngvớihàng triệu triệu người.Vì trường học không nghĩ rằng hiểu biết tài chínhcũng làmột sự hiểu biết đáng giá, nên hầu hết các công nhân phải "sốngtrongkhamkhổtrongcáivòngluẩnquẩnlàmviệcvàtrảhóađơn…" Tôicònbiếtmột lý thuyếtquảnlýkhácchorằng:"Côngnhânnàolàmviệcchămchỉsẽkhôngbịđuổi,vàngườichủsẽchỉtrảlươngđủđểchocáccôngnhânkhôngxinnghỉviệc”.Vànếubạnnhìnvàotỷ lệ tiềnlươngcủahầuhếtcáccôngty,bạnsẽthấyrằngcóphầnnàosựthậttrongcâunóinày.Kếtquảcuốicùnglàhầuhếtcáccôngnhânkhôngbaogiờtiếnxađược.Họlàmtheonhữnggìhọđượcdạydỗ:“Tìmmộtcôngviệcbảođảm”.Hầuhếtcáccôngnhânđềutậptrungvàolàmviệcđểlãnhlươngvàđượcthưởngnhữnglợinhuậnngắnhạnnhưngđemđếnnhữngbấthạnhdàihạn.

Thay vào đó, tôi khuyến khích những người trẻ tuổi hãy tìm việc vìnhữnggìhọđãhọchơnlànhữnggìhọsẽkiếmđược.Hãynhìnxuốngđườngđicủanhữngkỹnăngmàhọmuốnđạtđượctrướckhichọnmộtnghềnghiệpchuyênbiệtvàtrướckhibịbẫyvàovòng“RatRace”.MộtkhingườitađãbịbẫyvàoquátrìnhtrảhóađơnsuốtđờihọtrởnêngiốngnhưnhữngconchuộtđồngbénhỏchạyvòngquanhmộtcáibánhxekimloạiTrongbộphim“JerryMaguire”dongôisaođiệnảnhTomCruiseđóngvaichínhcórấtnhiềucâunóihay.Nhưngcómộtcâumàtôinghĩ làchânthựcnhất.CâunóiđónằmtrongcảnhTomđangrờicôngty.Anhvừabịsathảivàanhhỏitoàncôngty:“Aimuốnđivớitôi?”Vàtoàncảnhnhưđôngcứnglạitrongimlặng.Chỉcómộtphụnữlêntiếng:“Tôicũngmuốnđilắmnhưngtôisẽđượcthăngchứctrongbathángnữa.”Cólẽđâylàcâunóichânthựcnhấttrongsuốtbộphim.Đólàloạicâunóimàngười ta thườngdùngđểkhiếnmìnhluônphải làmviệcđể trảhóađơn.Tôi biết rằng người cha học thức cao củamình luônmongđợi đượctăng lươngvàomỗinăm,vàmỗinăm trôiquaôngđều thấtvọng.Vìvậy,ôngquay lại trườngđểhọc thêmnhữngkỹnăngmớiđểcó thểđược tănglương,nhưngmộtlầnnữaônglạibịthấtvọng…Khinóichuyệnvớinhữngngườitrưởngthànhmuốnkiếmđượcnhiềutiền,tôiluônkhuyếnkhíchhọthửtìmmộtcôngviệcthứhaicóthểdạychohọmộtkỹnăngmới.Thườngthìtôikhuyếnkhíchhọthamgiavàomộtcôngtyquảngcáomạnglưới,còngọilàtiếpthịnhiềumứcđộ,nếuhọmuốnhọckỹ năng buôn bán.Một số công ty như thế có những chương trình huấnluyệnxuấtsắcgiúpngười tavượtquanỗisợhãi thấtbạivàsợbị từchối,nhữnglýdochínhkhiếnconngườikhôngthànhcông.Nóichocùngthìhọctậpcòngiátrịhơncảtiềnbạc. Khiđưa ranhữngđềnghịnày, tôi thườngnghecâu trả lời:Như thế thậtphiềnphứchaylà"Tôichỉmuốnlàmnhữnggìtôithích.” Vớicâunói:“Nhưthếthậtphiềnphức”,tôihỏilại:“Vậybạnthíchlàm

việc suốtđờivàđóngchochínhquyền50%nhữnggìbạnkiếmđượchaysao?”Cònvới câu trả lời “Tôi chỉmuốn làmnhữnggì tôi thích”, tôi nói:"Tôi không thích đi đến phòng tập thể dục, nhưng tôi buộc phải đi vì tôimuốnđượckhỏemạnhvàsốnglâu."Khôngmaylànhữngngườilớntuổithườngrấtkhóhọcnhữngcáimới.Trừphimộtngườiđãquenvớinhữngbiếnđổi rồi,nếukhông rấtkhómàthayđổiđược.Nhưngvớinhữngngườicóthểđangdodựkhinóiđếnchuyệnhọcthêmmộtcáimới,tôithườngkhuyếnkhíchhọ:Cuộcsốngcũngnhưđiđếnphòngtậpthểdục.Vấtvảnhất làlúcquyếtđịnhđi.Khibạnvượtquarồi thìmọithứđềudễdàng.Rấtnhiềungàycứhễnghĩđếnchuyệnđitậpthểdụclàtôiphátsợ,nhưngkhitôiđãởđóvàbắtđầuvậnđộngthìnótrởthànhmộtthúvui.Saukhiluyệntập,tôiluônthấyvuivẻvìcóthểlàmđượcnhữnggìmìnhnói.Thayvàođó,nếubạnkhôngsẵnsànglàmviệcđểhọcthêmnhữngđiềumớivàkhăngkhăngmuốntraudồichuyênmôncaochỉtronglĩnhvựccủamình,hãychắcchắnrằngcôngtynơibạnđanglàmviệcđượctổchứcthànhcôngđoàn.Nhữngcôngđoànlaođộngluôndànhđểbảovệcácchuyêngia.Nếutôitiếptụcsựnghiệpláimáybay,hẳntôisẽtìmmộtcôngtycótổchứccôngđoànphi công lớnmạnh.Vì saovậy?Vì tôi sẽdânghiếnhoàn toàncuộcsốngcủamìnhđểhọcmộtkỹnăngchỉcógiátrịtrongmộtlĩnhvực.Nếutôibịđẩykhỏingànhnày,kỹnăngsốngcòncủatôisẽtrởnênvôgiátrị trong những ngành nghề khác.Một phi công lớn tuổi bị sa thải - với100.000giờbayvậntảihạngnặng,kiếmđược150.000$mộtnăm-sẽrấtkhó tìmđượccôngviệccómức lương tươngđương trongngànhgiáodụcchẳnghạn,vìnhữngkỹnăngmànhờchúng,mộtphicôngđược trả lươngtrong công nghiệp hàng không lại không quan trọng trong một hệ thốngkhác,vídụnhưtrườnghọc.Vìvậymàtheokinhnghiệmthì"Chuyênmôncao,côngđoànlớn.Đólàmộtviệcrấtnênlàm.Khitôihỏicácsinhviêntrongnhữnglớphọcmàtôi

đang dạy: "Bao nhiêu người trong các bạn có thể làm một cái bánhhamburgerngonhơnMcdonald,s?”hầunhưtấtcảcácsinhviênđềugiơtay.Sauđótôihỏi:“vậynếuhầuhếtcácbạnđềulàmđượcbánhngonhơnthìtạisaoMcdonald’slạikiếmđượcnhiềutiềnhơnbạn?”Câutrảlờiquáhiểnnhiên:Mcdonald’scómộthệthốngkinhdoanhxuấtsắc.Lýdokhiếnhầuhếtnhữngngườitàinăngphảichịucảnhnghèolàvìhọtập trungvàoviệc làmmộtcáibánhhamburgerngon,màbiếtquá ít hoặckhôngbiếtgìvềphươngthứckinhdoanhcả. Thếgiớiđầynhữngconngười tài năngnhưngnghèokhổ.Và rấtthường,họnghèophảiđấutranhtàichínhhaychỉcóthểkiếmđượcíthơnthựclựccủamìnhkhôngphảivìnhữnggìhọbiếtmàchínhvìnhữngđiềuhọkhôngbiết.Họtậptrungvàoviệchoànthiệncáckỹnăngđểlàmmộtchiếcbánh hamburger ngon hơn là kỹ năng bán và phân phối chiếc bánhhamburger đó. Có thểMcdonald’s không làm nên chiếc bánh ngon nhất,nhưnghọcóthểbánvàphânphốinhữngchiếcbánhtrungbìnhtốtnhất.Ngườichanghèomuốntôitrởnênchuyênmônhóa.Đólàquanđiểmcủaôngtrongviệclàmsaođểđượctrảlươngnhiềuhơn.Thậmchísaukhinhàcầm quyền Hawaii nói rằng ông sẽ không còn được làm việc cho chínhquyền nữa, người cha học thức cao vẫn tiếp tục khuyến khích tôi phảichuyênmônhóa.Sauđóôngđềcậpđếncôngđoàngiáoviên,việcvậnđộngđểbảovệhơnnữaquyềnlợicủanhữngngườichuyênnghiệpcókỹnăngvàhọcthứccao.Chúngtôi thườngtranhluậnvớinhau,nhưngtôibiếtôngsẽkhôngbaogiờđồngýrằngchínhsựchuyênmônhóaquámứcđãdẫnđếnyêucầucầnđượccôngđoànbảovệ.Ôngkhôngbaogiờhiểuđượcrằngbạncàngtrởnênchuyênmônhóathìbạnsẽcàngdễbịrơivàobẫyvàcàngbịphụthuộcvàochuyênngànhđónhiềuhơn. NgườichagiàukhuyênMikevà tôiphải chuẩnbị chochínhmình.Nhiềucôngtykinhdoanhcũnglàmnhưvậy.Họtìmnhữngsinhviêntrẻtuổisángdạtrongtrườngkinhtếvàbắtđầu“chuẩnbị”chonhữngngườinàyđểmộtngàynàođósẽtiếpquảncôngty.Vìvậynhữngnhânviêntrẻnàykhông

đượcchuyênnônhóatrongmộtphòngbannàocả,họđượcchuyểntừphòngnàysangphòngkhácđểhọcmọikhíacạnhtronghệthốngkinhdoanh.Ngườigiàuthường“chuẩnbị”choconcáicủahọhayconcủangườikhácnhưthế.Bằngcáchnày,đứatrẻsẽcóđượcmộtkiếnthứctổngquátvềviệckinhdoanhvàsựtươngquangiữacácphòngbankhácnhau. Đối với những thế hệ sinh ra trong chiến tranh thế giới thứ hai, việcchuyểntừcôngtynàysangcôngtykhácđượcxemlàmộtviệc"xấuxa!”.Ngàynay thìđó làmộtviệckhônngoan.Người tachuyển từcông tynàysangcôngtykhácmàkhôngtìmkiếmkhảnăngchuyênmônhóahơnvậytạisaokhôngtìmđểhọchơnlàđểkiếmtiền?Trongtươnglaigần,cóthểbạnsẽkiếmđượcíttiềnhơn,nhưngtrongtươnglaixa,bạnsẽđượctưởngthưởngquacáccổtứclớn.Nhữngkỹnăngquảnlýchínhcầnthiếtđểđạtđượcthànhcônglà:1.Quảnlývòngquaytiềnmặt.2.Quảnlýtoànhệthống(kểcảbảnthânbạnvàthờigiandànhchogiađình).3.Quảnlýnhânsư. Kỹnăngchuyênmônhóaquantrọngnhất làkỹnăngbánhàngvàhiểubiếtthitrường.Khảnăngbánhàng-haykhảnănggiaotiếpvớinhữngngườikhác:mộtkháchhàng,nhânviên,ôngchủ,vợhoặcchồnghayngaycảconcáimình-chínhlàkỹnăngcơbảnđemđếnsựthànhcôngcánhân.Nhữngkỹnănggiaotiếpnhưviết,nóivàđàmphánlànhữngđiềucốtyếucủamộtcuộcsốngthànhcông.Đólàmộtkỹnăngmàtôiliêntụcrènluyện,thamdựcáckhóahọchaymuanhữngcuộnbănggiáodụcđểmởrộngkiếnthức.Nhưtôiđãnói,ngườichahọcthứccaocànglàmviệcchămchỉ,tíchcựchơnthìôngcàngthànhthạohơn.Vàcàngchuyênmônhóahơnthìôngcàngmắcbẫynhiềuhơn.Dùtiềnlươngtănglênnhưngnhữnglựachọncủaôngbịgiớihạnlại.Ngaysaukhinghỉ làm việc cho chính quyền, ôngmới thấy rằng thực sự ông dễ bị tổnthươngvềmặtcôngviệcnhư thếnào.Cũnggiốngnhưmộtvậnđộngviênchuyênnghiệp thình lình bị chấn thươnghay quá lớn tuổi không thể chơi

đượcnữa.Cáivịtríđượctrảlươngcaomàhọtừngnắmgiữđãtrôiqua,vàbâygiờhọphảidùngđếnnhữngkhảnănghạnchếcủamình.Tôichorằngđólàlýdotạisaongườichacóhọcthứccaocủatôiphảidựaquánhiềuvàocôngđoànnhưvậy.NgườichagiàukhuyếnkhíchMikevàtôitìmhiểumỗithứmộtchút.Ôngkhuyếnkhíchchúngtôilàmviệcvớinhữngngườithôngminhhơnmình,vàtậphợpnhữngngườithôngminhnàylạithànhmộtnhóm.Ngàynayđiềuđógọilàsựhòahợpcủanhữngchuyênngànhnhànghề.Hiệnnaytôicóthểgặpđượcnhữngngườicựugiáoviênkiếmđượchàngtrămngànđôlamộtnăm.Họlàmranhiềunhưvậyvìhọcókỹnăngchuyênmôntronglĩnhvựccủamìnhcũngnhưnhiềukỹnăngkhác.Họcóthểdạyhọc và cũng có thể bán hànghay tiếp thị.Tôi biết không có kỹ năngnàoquantrọnghơnbánhàngvàtiếpthị.Haikỹnăngnàyrấtkhóhọcđốivớihầuhếtmọingườichủyếuvìhọsợbịtừchối.Bạncànggiaotiếptốt,điềuđìnhtốtvàtựchủđượcnỗisợbịtừchốithìcuộcsốngsẽcàngdễdàng.Việcchuyênmônhóavềmặtkỹthuậtcóđiểmmạnhvàđiểmyếuriêngcủa nó. Tôi có những người bạn thiên tài nhưng không thể giao tiếp vớingườikhácmộtcáchcóhiệuquảvàkếtquảlàsốtiềnhọkiếmđượcrấtítỏi.Tôikhuyênhọchỉcầndùngmộtnămđểhọcbánhàng thôi! thậmchínếukhôngkiếmđượcđồngnào,họvẫncóthểpháttriểntốtkhảnănggiaotiếp.Vàđiềuđóquảlàvôgiá.Bêncạnhviệclàmmộthọcviêngiỏi,mộtngườibánhàngđượcviệcvàmộtnhàtiếpthịtàiba,chúngtacòncầnphảilàmộtgiáoviêngiỏivàmộtsinhviêncừ.Đểgiàucóthựcsự,tacầnphảibiếtchovànhận. Trong những trường hợp phải đấu tranh về tài chính hay về nghềnghiệp,thườngngườitakhôngchomàcũngkhôngnhận.Tôibiếtcónhiềungườinghèochỉvìhọkhôngphảilàmộtsinhviêncừmàcũngchẳngphảilàmộtgiáoviêngiỏi.Cảhaingườichacủatôiđềulànhữngngườirộngrãi.Cảhaiđềutậpchotôi thóiquenchotrướckhinhận.Dạylàmộtcáchcho.Họchocàngnhiềuthìhọsẽnhậnđượccàngnhiều.Nhưngcómộtkhácbiệt

rõràngtrongcáchchotiền.Ngườichagiàuchođirấtnhiềutiền.Ôngchonhàthờ,chocáchộitừthiện,cáchọcviên.Ôngbiếtrằngđểđượcnhậntiềnthìbạnphảichotiền.Chotiềnlàmộtbímậtcủahầuhếtcácgiađìnhgiàucólớn.ĐólàlýdotaisaocónhữngtổchứcnhưRockefellerFoundationvàFordFoundation.Nhữngtổchứcnàyđượcthiết lậpđểnắmgiữcủacảivàgiatăngchúngcũngnhưchođimãimãi.Ngườichahọcthứccaocủatôiluônnóirằng:“Khitôicódưmộtsotiền,tôisẽchođihết.”Rắcrốiởchỗlàôngkhôngbaogiờcótiềndưcả.Vìvạyôngcố làmviệc tíchcựcđểkiếmđượcnhiều tiềnmàkhôngtập trungvàoquy luật quan trọng nhất của tiền bạc:Hãy cho đi và bạn sẽ được nhận”.Thayvìvậyôngtinrằng:"Cứnhậnđirồisauđósẽcho.”Tómlại,tôihọccảhaingườicha.Mộtphầntrongtôilàmộtnhàtưbảnnòngcốtyêuthíchtròchơitiềnkiếmtiền.Ởmộtkhíacạnhkhác,tôilàmộtgiáoviêncó tráchnhiệmxãhội,quan tâmsâusắcđếnkhoảng trốngngàycànglớngiữacáicóvàcáikhông.Riêngcánhântôichorằngchínhhệthốnggiáodụccổxưaphảichịu tráchnhiệmđầutiênvớikhoảngtrốngđanglớndầnnày.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương8

Vượtchướngngạivật

Có5lýdocốtyếugiảithíchtạisaonhiềungườihiểubiếtvềtàichínhnhưngvẫnkhôngthểpháttriểnđượcnhữngcộttàisảncóthểtạoramộtlượngvòngquaytiềnmặtlớn,nhữngcộttàisảncóthểchophéphọsốngcuộcsốngannhànthayvìphảilàmviệctoànthờigianđểtrảhóađơn.5lýdonàylà:1.Sựlosợ2.2.Sựhoàinghi.3.3.Sựlườibiếng.4.Nhữngthóiquenxấu.5.Tínhkiêungạo.

Lýdothứ1:Hãyvượtquanỗilobịmấttiền.Tôichưabaogiờgặpaithựcsưmuốnbịmấttiềncả.Vàsuốtđờitôicũngkhônggặpđượcngườigiàunàomàchưatừngbịmấttiền.NhưngtôiđãgặprấtnhiềungườinghèokhôngbaogiờđểmấtmộtxunàoĐóchínhlàđầutư.Nỗi lo bịmất tiền là rất thực tế.Mọi người đều lo, ngay cả những ngườigiàu.Nhưngnỗilođókhôngphảilàvấnđề.Vấnđềlàbanxửlýnổilođónhưthếnào,xửlýviệcmấtmátnhưthếnào,xửlýcácsailầmnhưthếnào…đómớichínhlàđiềulàmnênsựkhácbiệttrongcuộcsốngmỗingười.Điềunàyđúngvớimọithứchứkhôngchỉriêngtiềnbạc.Khácbiệtchủyếugiữangườigiàuvàngườinghèochínhlàcáchhọđiềukhiểnnỗisợđó.Cósợcũngkhôngsaocả.Nhắcđếntiềnbạcmàtỏranhátgancũngkhôngsao.Bạnvẫncóthểgiàuđược.Chúngtađềulànhữnganhhùngởmộtmặt

nàođóvàlànhữngkẻhènnhátởnhữngkhíacạnhkhác.Vợcủabạntôilàmộtytáởphòngcấpcứu.Mỗilầnnhìnthấymáulàcôlạilaovàohànhđộngngay,nhưngkhitôinóiđếnviệcđầutưthìcôấychạytrốnmất.Còntôi,mỗilầnnhìnthấymáu,tôikhônghềchạyđimàchỉlănrabấttỉnh.Ngườichagiàurấthiểunỗiámảnhvềtiềnbạc.Ôngnói:“Mộtsốngườirấtsợrắn.Mộtsốkhácrấtsợbịmấttiền.Cảhaiđềulànhữngkiểuámảnh.”Vìvậy, giải pháp củaôngvớinỗi ámảnhbịmất tiền là: "Nếuanhghétmạohiểmvàlolắng,hãybắtđầumọiviệcngaytừsớm.,”Đólàlýdotạisaocácngânhàngthườngkhuyếnkhíchbạnbiếnviệctiếtkiệmthànhmộtthóiquenngaykhi cònnhỏ.Nếubắtđầu lúccòn trẻ,bạn sẽ rấtdễ làmgiàu.Tôi sẽkhôngđisâuvàovấnđềnàynhưngcómộtkhácbiệtlớngiữanhữngngườibắtđầutiếtkiệmởtuổi20vàtuổi30.Mộtkhácbiệtchóngmặt.Ngườitanóirằngmộttrongnhữngđiềukỳdiệutrênthếgiớilànănglựccủatiềnlãikép.Ngườihàngxómcủatôilàmviệctaimộtcôngtymáytínhlớn.ôngđãlàmởđâysuốt25năm.Trong5nămnữa,ôngsẽrờicôngtyvới4triệuđôlanằmtrongkếhoạchvềhưucủaông.Chúngđượcđầutưgầnhếtvàoquỹcôngtráichungpháttriểnnhanh,màsauđóôngsẽbiếnchúngthànhcácdạngngânphiếuvàchứngkhoán.Khivềhưu,ôngchỉmới55 tuổivàông cóvòngquay tiềnmặt không trả lãi là hơn300.000$một năm,nhiềuhơncảtiềnlươngcủaông.Nhưvậytứclàcóthểlàmđượcđiềunày,dùbạnsợmấtmáthayghétphảimạo hiểm. Nhưng bạn phải bắt đầu từ sớm và dứt khoát phải cómột kếhoạchlươnghưu,vàcũngnênthuêmộtngườilậpkếhoạchtàichínhmàbạntintưởngđểhướngdẫnbạntrướckhiđầutưvàobấtcứcáigì.Nhưng nếu bạn không còn nhiều thời gian nữa hoặc nếu bạnmuốn đượcnghỉhưusớmthìsao?Bạncóthểđiềukhiểnnỗisợcủamìnhnhưthếnào?Ngườichanghèocủatôikhônglàmgìcả.Đơngiảnlàôngnétránhvấnđềnàyvàtừchốithảoluận.Ngượclại,ngườichagiàukhuyêntôihãysuynghĩnhưmộtngườiTexas.Ôngthườngnói:“ChathíchTexasvànhữngngườiTexas.ỞTexas,mọithứ

đềulớn.KhimộtngườiTexaschiếnthắng,đólàmộtchiếnthắnglớn.Vàkhihọthấtbại,thấtbạiđócũngthậtngoạnmục.”Tôihỏi:“Họthíchthấtbạià?” Ngườichagiàu trả lời:“Chacónói thếđâu.Khôngai thích thấtbạicả.Conhãychỉramộtngườithuatrậnvuivẻvàchasẽchoconthấythếnàolàmộtngười thua trận thựcsự.Đóchính làpháiđộcuangườiTexaskhiđốimặtvớisựmaohiểm,sựtưởngthưởngvàsựthấtbạimàchađangnóitới.Đólàcáchmàhọxửlýcuộcsống.Họsốngrấtphóngkhoáng.Khôngnhưhầuhếtnhữngngườiquanhđây,mỗikhinóiđếnchuyệntiềnbạclàlạigiốngnhư những con gián vậy. Gián rất sợ người ta chiếu ánh sáng lên ngườichúng.Cònnhữngngườinày rên rỉkhibịngườigiúpviệcởcửahàng tạpphẩmlừagạtmất25xu.”Ngườichagiàutiếptụcgiảithích:“Điềucha thíchnhất làpháiđộcủaconngườiTexas.Họ tựhàokhichiếnthắngvàhọkhoácláckhithuacuộc.Texascócâunói:‘Nếuanhsấpbịphásảnthìhãyphásảnsaochototát’.Họkhôngmuốnthừanhậnhọbịphásảnvìmộtngôinhà.Hầuhếtmọingườiquanhđâysợbịmấtđếnnỗihọkhôngcócáinhànàođểmấtcả.”Ngườichagiàu thườngbảoMikevà tôi rằng: lýdo lớnnhấtdẫnđếnviệckhôngthànhcôngtàichínhlàvìhầuhếtmọingườimuốnđượcantoàn.Ôngnói:“Ngườitasợthấtbạiđếnnỗihọthấtbạithật”FranTarkenton,mộtcựu tiềnvệxuất sắccủaNFL,nóiđiềunày theomộtcáchkhác:"Chiếnthắngnghĩalàkhôngsợthấtbại.” Trong cuộc sống, tôi thấy rằng chiến thắng thường đi sau sự thất bại.Trướckhicóthểchạyxeđạp,tôiđãbịngãrấtnhiềulần.Tôichưabaogiờgặpngườichơigônnàochưa từngbịmất tráibanh.Tôichưabaogiờgặpmộtngườiđangyêunàochưa từngđaukhổ.Và tôichưabaogiờgặpmộtngườigiàunàochưatừngbịmấttiền.Vìvậyvớihầuhếtmọingười,lýdohọkhôngthànhcôngvềtàichínhlàvìnỗiđaubịmấttiềncònlớnhơnrấtnhiềusovớiniềmvuiđượcgiàucó.ỞTexascómộtcâunóikhác:"Mọingườiđều

muốnlênthiênđườngnhưngkhôngaimuốnchết.”Hầuhếtmọingườiđềumơđượctrởnêngiàucó,nhưnglạirấtsợphảimấttiền.Vìvậymàhọkhôngbaogiờgiàulênđược.NgườichagiàuthườngkểchoMikevàtôinghenhữngchuyếnđiđếnTexascủaông:"Nếucácconthựcsựmuốnhọccáchxửlýcácrủiro,mấtmátvàthấtbại,hãyđếnSanAntoniovàthămAlamo.ỞAlamocómộtcâuchuyệnrấthayvềnhữngconngườicanđảmđãchọncáchchiếnđấuđểchống lạiquânthùtrànngập,dùbiếtrằngkhôngcómộthyvọngchiếnthắngnào.Họthàchếtchứkhôngchịuđầuhàng.Đólàmộtcâuchuyệnrấtcảmđộngvàđánghọctập,tuynhiên,nóvẫnlàmột thất bại quân sự bi thảm.Nhữngngười lính nọ đã đưamìnhvào chỗchết.Mộtthấtbại.Họmấtmát.VậyngườiTexasđónnhậnthấtbạinhưthếnào?Họvẫngàolên:“HãynhớlấyAlamo!”.Mikevàtôiđượcnghecâuchuyệnnàyrấtnhiềulần.Ngườichagiàuluônkểchochúngtôinghekhiôngsắpcómộtvụgiaodịchlớnvàôngcảmthấycăngthẳng.Saukhicầncùlàmviệcvàchodùthànhcônghaythấtbại,ôngvẫnkểlạicâuchuyệnnàyvớichúngtôi.Mỗilầnôngsợphạmsailầmhaysợbịmất tiềnôngnhắc lạicâuchuyệnđó.Nóchoôngsứcmạnhvànónhắcnhở ông rằng: trong vấn đề tài chính, ông luôn có thể chuyển bại thànhthắng.Ngườichagiàubiết rằng thấtbạichỉ làmchoôngmạnhmẽhơnvàkhônngoanhơn.Khôngphảiôngmuốnthấtbạimàôngbiếtrõônglàaivàông sẽxử lý thất bại như thếnào.Ông sẽ chấpnhậnnóvàbiếnnó thànhchiếnthắng.Điềuđóđãgiúpôngthànhcông,choôngsựcanđảmđểvượtqua giới hạnmà người khác phải lùi lại. “Chính vì vậymà cha rất thíchngườiTexas.Họchấpnhậnmộtthấtbạilớnvàbiếnnóthànhmộtđịađiểmdulịchcóthểđemđếnhàngtriệuđồng.”Nhưngngàynay,cólẽcâunóicóýnghĩanhấtvớitôilà:“NgườiTexaskhôngchônvùithấtbại.Họlấycảmhứngtừđó.Họchấpnhậnthấtbạivàbiếnchúngthànhnhữngtiếngthétxungtrận.Thấtbạitruyềncảmhứngchongười Texas chiến thắng. Nhưng đây không phải là một công thức dành

riêngchongườiTexas.Nólàcôngthứccủatấtcảnhữngngườichiếnthắng.”Khinóiviệctéxeđạplàmộtphầntronggiaiđoạntậpchạyxe,tôinhớlàcàngbịtéxenhiều,tôicàngquyếttâmhọcchạyxenhiềuhơnchứkhônghềnhụtchí.Tôicũngđãnóirằngtôichưabaogiờgặpmộtngườichơigônchưatừngbịmất tráibanh.Để trở thànhmộtngườichơigôngiỏi,việcmất tráibanhhaythuatrậnđấtchỉkhiếnchohọchơitốthơnluyệntậptíchcựchơn,họchỏinhiềuhơn.Đóchínhlàđiềulàmchohọgiỏihơn.Vớinhữngngườichiến thắng, thấtbại truyềncảmhứngchohọ.Vớinhữngngười thua trận,thấtbạiđánhgụchọ.JohnD.Rockefellerđãtừngnói:“Tôiluôncốgắngbiếntaihọathànhcáccơhội”vàtôirấtlấylàmthíchthúvớicâunóiđó.Thấtbạigâycảmhứngchongườichiếnthắngvàđánhgụcngườithuatrận.Bímậtlớnnhấtcuanhữngngườichiếnthắnglàthấtbạigâycảmhứngchosựchiếnthắng,vìvậymàhọkhôngsợthấtbại.FranTarkentonđãđừngnói:"Chiếnthắngnghĩalàkhôngsợthấtbại.”NhữngngườinhưFranTarkentonkhôngsợthấtbạivìhọbiếtmìnhlàai.Họghétphảithấtbại,vìvậyhọbiếtrằngsựthấtbạisẽchỉgâycảmhứngchohọtrởnêngiỏihơn.Cómộtkhácbiệtlớngiữaviệcsợmấtvàghétbịmất.Hầuhếtmọingườisợmấttiềnđếnnỗihọmấtthật.Họbịphásảnvìmộtcănnhà.Vềmặttàichính,họquáantoànvàquánhỏnhặt.Họmuanhữngngôinhà lớnvànhữngchiếcxe lớn,nhưngkhôngchịuđầutưlớn.Lýdochínhmàhơn90%dânchúngMỹphảivậtlộnvớivấnđềtàichínhlàvìhọkhôngmuốnbịthualỗ.Nhưnglốichơicủahọkhôngđemđếnchiếnthắng.Họtìmđếnnhữngngườilậpkếhoạchtàichính,kếtoánviênhayngườimuabánchứngkhoánvàmuamộtdanhmụcvốnđầutưcôngtyđãcânbằng.Hầuhếtđềucó tiềnmặt trongcác tàikhoản,ngânphiếu lợi tức thấp,quỹcôngtrái chungcó thểbuônbán trongmộtgiađìnhcông trái,vàmột sốchứngkhoáncánhân.Đólàmộtsốvốnđầutưlớnvớinhữngngườithíchđượcantoàn.Nhưngchơiantoànvà“cânđối”,danhmụcvốnđầutưnàykhôngphảilàcáchmànhữngnhàđầutưthànhcôngthườngchơi.

Nếubạncóít tiềnmàmuốnlàmgiàu,bạncầnphải“tậptrung”chứkhôngnên“cânđối”.Nếunhìnvàođiểmkhởiđầucủamộtnhânvật thànhcông,bạnsẽ thấyhọkhônghềcânbằng.Nhữngngườicốlàmchocânbằngđềukhôngđiđếnđâucả.Họdậmchântạichỗ.Đểtiếnlên,đầutiênbạnphảilàmchokhôngcânđối.Cứthửnhìncáchbướcđicủabạnmàxem.ThomasEdisonkhôngcânđối.Ôngrấttậptrung.BillGateskhôngcânđối.Ông ta tập trung. Donald Trump cũng tập trung. George Soros cũng tậptrung.GeorgePattonkhôngdànrộnghàngngũxetăng.ÔngtậptrungchúnglạivàđánhvàonhữngđiểmyếutronghàngngũĐức.NgườiPhápdànquântheophòngtuyếnMaginotvàbạnđãbiếtchuyệngìxảyravớihọrồiđấy.Nếubạnthựcsựkhaokhátđượcgiàucó,bạnphảicósựtậptrung.Hãyđặtnhiềuquảtrứngvàoít rổ thôi.Đừnglànnhưnhữnggìmàngườinghèovàngườitrunglưuthườnglàm:đặtthậtíttrứngvàonhiềurổ.Nếubạnghétbịmấtmát,hãychơiantoàn.Nếunhữngmấtmátlàmchobạnyếuđi,hãychơiantoàn.Hãyđicùngsựđầutưcânđối.Nếubạnđãquá30tuổivàrấtsợphảimạohiểmthìđừngthayđổi.Hãychơiantoànnhưnghãybắtđầuthậtsớm.Hãybắtđầutíchlũygiỏtrứngcủabạncàngsớmcàngtốtvìviệcđósẽrấtmấtthờigian.Nhưngnếubạnđangômgiấcmộngtựdo-thoátkhỏivòngRatRace-câuhỏiđầutiênbạnphảitựhỏimìnhlà:“Tôisẽphảnứnglạivớithấtbạinhưthếnào?”Nếuthấtbạitruyềncảmhứngchobạnchiếnthắng,thìcóthểbạnnênđitheochúng-nhưngchỉ"cóthể"thôi.Nếuthấtbạilàmchobạnyếuđihaykhiếnbạncáukỉnhvànóngnảy-nhưnhữngđứabéhưhỏnggọiluậtsưđếnđểsắpxếpviệckiệncáomỗilầncóchuyệnxảyra-thìhãychơichoantoàn.Hãygiữlấycôngviệchàngngàyhoặclàmuacôngtráihaycácdạngngânphiếu.Nhưnghãynhớrằngdùchúngcóan toànhơnthìvẫn luôncómộtchútmạohiểmtrongnhữngcôngcụnày.Tôi nói tất cả những điều này, nhắc đến những người Texas và FranTarkenton,vìchỉmuốnbạnnhớrằng:sắpxếpcộttàisảnlàmộtviệcrấtdễdàng.Nóthựcsựlàmộttròchơiđòihỏiítnăngkhiếu.Nókhôngcầnphải

họchỏinhiều,chỉcầnđiểm5làđủ.Nhưngdấnvốnchocộttàisảnlàmộttròchơiđòihỏirấtnhiềusựcanđảm,kiênnhẫnvàmộttháiđộhàohiệpkhithấtbại.Nhữngngười thua trận luônné tránh thấtbại.Nhưng thấtbại lạibiếnngườithuatrậnthànhngườichiếnthắng.HãynhớlấyAlamo.

Lýdothứ2

.Hãyvượtquasựhoàinghi.“Trờisắpsập!Trờisắpsập?”Hầuhếtchúngtađềubiếtcâuchuyệnvề“chúgàcon”,chạyquanhsângàvịtthôngbáomộtsựtậnsốsắpđến.Sâuthẳmtrongtâmhồncủamỗichúngtađềucómột“chúgàcon”,nhưvậy.Tấtcảchúngtađềulànhững“chúgàcon”,khinỗisợhãivàsựnghingờchephủsuynghĩcủachúngta.Tấtcảchúngtađềucónhữngmốinghingờ,đạiloạinhư:“Tôikhôngkhôn ngoan”. “Tôi không đủ khả năng.” “Có rất nhiêu người tài giỏi hơntôi.”Vànhữngmốinghingờnàylàmtêliệtchúngta.Hoặcchúngtaluôntựhỏi:“Điềugìsẽxảyranếunềnkinhtếbịkhủnghoảngngaysaukhitôibỏtiềnđầutư?”“Điềugìsẽxảyranếutôikhônglàmchủđượcvàkhôngthểlấytiềnlại?”“Điềugìsẽxảyranếumọithứkhôngtheokếhoạch?”…Hoặcchúngtacónhữngngườibạnhaynhữngngườitayêumếnluônnhắcnhởchúngtavềnhữngthiếusótcủachúngtabấtkểchúngtahỏihọchuyệngì.Họthườngnói:“Saoanhlạinghĩrằnganhcóthểlàmđượcđiềuđóchứ?”“Nếuđólàmộtýtưởnghaythìtạisaokhôngaichịulàm?”,“Điềuđó không bao giờ thực hiện được. Anh không biết anh đang nói gì cả”,Nhữnglờilẽđầynghihoặcnàythườngnhiệttìnhđếnmứcchúngtakhôngthểbắttayhànhđộngđượcnữa.Tronglòngchúngtacómộtcảmgiáckhủngkhiếp,đếnđộchúngtakhôngtiếnđượclênphíatrước.Vìvậymàtađứnglạivớinhữnggìan toànvàđểcơhộivuộtqua.Chúng tanhìnđời trôiđikhichúng ta ngồi imbất động vớimột khối u nhạt nhẽo trong cơ thể.Tất cảchúngtađềucảmthấyđiềunàyvàomộtlúcnàođótrongcuộcsống,mộtsốngườithườngxuyênhơnnhữngngườikhác

PeterLynchởquỹcôngtráidanhtiếngFidelityMagenannóirằngviệccảnhbáotrờisậpcũnggiốngnhưmộtthứ“tiếngồn”,màtấtcảchúngtađềunghethấy.“Tiếngồn”nàyđượctạoratrongđầuchúngtahoặcđếntừbênngoài,thườnglà từnhữngngườibạn,giađìnhđồngnghiệphoặccácphươngtiệntruyềnthông.Lynchnhắclạinhữngnăm1950,khimốiđedoạvềmộtcuộcchiếntranhhạtnhânphổbiếntrênbáochíđếnnỗingườitabấtđầuxâydựnghầmtrúẩnlánhphóngxạdựtrữthứcănvànước.Nếulúcấyhọđầutưtiềnbạcvàothịtrườngmộtcáchkhônngoanthayvìxâydựnghầmtrúẩn,cólẽngàynayhọđãtrởnênsungtúcvềtàichínhrồi.Hầuhếtmọingườiđềunghèovìcứhễnóiđếnchuyệnđầutưlàthếgiớinàylạiđầynhững"chúgàcon”chạyquanhvàlalên:“Trờisắpsập!Trờisắpsập?”Vàvìnhữngchúgàconnàyđềuhiệndiện trongmỗi chúng ta,nênphảirấtcanđảmmớikhôngđểchonhữnglờiđồnvềsựbấthạnhuámtácđộnglênmốihoàinghivànỗilosợcủabạn.Mộtvídụkhác,tôiđểmộtphầnnhỏcủacộttàisảntronggiấychứngnhậnthếchấpnợthayvìcấttrongtàikhoản.Vớisốtiềnnày,tôikiếmđượckhoảnlời16%mộtnăm,chắcchắnlànhiềuhơnconsố5%dongânhàngđưara.Tờchứngnhậnđượcbảođảmbằngbấtđộng sảnvà cóhiệu lực theo luậtpháp bang, còn tốt hơn hầu hết các ngân hàng. Cách thứcmua giúp chochúngantoàn.Chúngchỉkhôngcókhảnăngthanhtoánngaybằngtiềnmặtthôi.Vìvậymàtôixemchúngnhưnhữngtàikhoảntừ2đến7năm.Hầunhưmỗikhitôikểchongườikhácnghe,nhấtlànếuhọcấttiềntrongngânhàng,rằngtôigiữtiềnbằngcáchnày,họđềunóinhưvậylàmạohiểm.Họchotôibiếtnhữnglýdovìsaokhôngnênlàmthế.Khitôihỏihọlấythôngtintừđâu,họnóitừbạnbèhaytừmộttạpchíđầutưnàođó.Họkhôngbaogiờlàmđiềunày,vàhọchonhữngngườiđanglàmđiềuđóbiếtlýdo tại sao không nên làm. Lợi nhuận thấp nhấtmà tôimong đợi là 16%,nhưngnhữngngườiđầynghingờthìluônsẵnsàngchấpnhận5%.Sựhoàinghicócáigiáquáđắt. Quanniệmcủa tôi là chínhnhữnghoài nghivàyếm thếnày làmcho

người tanghèođi trongkhicả thếgiớiđangchờbạngiàulên.Chỉvìnghingờvàbámvíuvàosựantoànmàngườitacứnghèomãi.Nhưtôiđãnói,xétvềmặtkỹ thuật thì thoátkhỏivòngRatRace làmộtviệcrấtđơngiản,khôngcầnphảihọcthậtcaomớilàmđược.Nhưngchínhsựhoàinghiđãlàmlụnbạimọingười.Ngườichagiàunói:“Nhữngngườiyếmthếkhôngbaogiờchiếnthắng.Sựnghingờcùngvớinỗilosợchínhlàhainhântốtạonênmộtngườiyếmthế.Những người yếm thế thì hay phê bình, còn những người chiến thắng thìphântíchmọiviệc”.Người cha giàu giải thích rằng những lời chỉ trích làm cho người ta mùquáng,cònnhữnglờiphântíchlạigiúpconngườisángmắtra.Sựphântíchgiúpngườichiếnthắngnhậnranhữngcơhộimàngườikhácbỏqua,vàđâychính làchìakhóacủamọi thànhcông.Trong thị trườngchứngkhoán, tôithườngnghengườitanói:“Tôikhôngmuốnmấttiền.”À,vậythìđiềugìlàmchohọnghĩlàtôihaynhữngngườikhácthíchđượcmấttiềnchứ?Họkhônglàmratiềnvìhọđãchọnkhôngđểmấttiền.Thayvìphântíchsựviệc,họtừchốimộtphươngtiệnđầutưđầyquyềnlựckhác…Trong thị trường chứng khoán, tôi thường nghe người ta nói: “Tôi khôngmuốnmấttiền.”À,vậythìđiềugìlàmchohọnghĩlàtôihaynhữngngườikhácthíchđượcmấttiềnchứ?Họkhônglàmratiềnvìhọđãchọnkhôngđểmấttiền.Thayvìphântíchsựviệc,họtừchốimộtphươngtiệnđầutưđầyquyềnlựckhác…Tháng12năm1996,tôiđạpxeđidạovớimộtngườibạnngangquatrạmxăngcủangườihàngxóm.Anhtanhìnbảngbáovàthấygiádầutăng.(xinnóithêmlàanhbạntôiluônômmộtkhốiưutưlolắng,haycũngcóthểgọianhtalàmột“chúgàcon”.Vớianhta,bầutrờithườngxuyênsắpsập).Khivềnhà,anhtanóivớitôivềnhữngconsốthốngkêchothấygiádầusẽtiếptụctănglênnhưthếnàotrongnhữngnămtới.Nhữngthôngtinnàytôichưabaogiờnghenóiđến,dùrằngtôiđangsởhữumộtsốlớncổphầnquantrọngcủamộtcôngtydầuhiệntại.Vớinhữngthôngtinnày,ngaylậptứctôi

bắtđầutìmkiếmvàpháthiệnramộtcôngtydầumớitinhđangtìmkiếmcácmỏdầu.Ngườimôigiớicủatôirấthứngthúvớicôngtymớinày,vàtôimua15.000cổphầnvớigiámộtcổphầnlà65xu.Tháng2năm1997,cũnganhbạnnàycùngtôiđingangquatrạmxăngấy,vàrõ ràng làgiá tiềnmỗi lítdầuđã tăng lêngần15%.Một lầnnữa, “chúgàcon”lạilolắngvàphànnàn.Tôithìchỉmỉmcườivìtrongthánggiêngnăm19971côngtydầubénhỏcủatôiđãthànhcôngvàtrịgiá15.000cổphầnkiatănglênđến3$mộtphần.Vàgiádầusẽcòntănglênnữanếunhưnhữnggìanhbạntôinóilàsựthật.Thayvìphảiphântíchmọichuyện,những“chúgàcon”nàylạikhôngchịusuynghĩ.Nếuhầuhếtmọingườiđềuhiểuđược rằngmột lệnh"stop" làmviệcnhưthếnàotrongviệcđầutưthịtrườngchứngkhoán,hẳnsẽcónhiềungườiđầutưđểchiếnthắnghơnlànhữngngườiđầutưchỉđểchuốclấythấtbại.Lệnh“stop”đơngiảnlàmộtlệnhtrongmáytínhchophéptựđộngbáncáccổphầnkhigiábắtđầuhạ,giúpbạngiảmthiểuviệcbịthualỗvàtăngtốiđalợinhuận.Nólàmộtcôngcụcóíchchonhữngngườisợbimấtmát. Mỗi khi tôi thấy người ta tập trung quá nhiều vào chuyện “Tôi khôngmuốn”hơnlànhữnggìhọthựcsựmuốn,tôibiếtrằng“tiếngồn”trongđầuhọquálớn.Những“chúgàcon”đãchiếmlĩnhđầuóccủahọvàđanglaumlên: “Trời sắp sập”. Vì vậy mà họ né tránh những gì họ “không muốn”,nhưnghọphảitrảmộtcáigiáquálớn.Cóthểhọsẽkhôngbaogiờđạtđượcnhữnggìhọmuốn.NgườichagiàuhaykểchúngtôinghecâuchuyệnvềđạitáSandersvàôngthườngkếtluận:“HãylàmnhưđạitáSandersđãlàm.”Năm 66 tuổi Sanders làm ăn thất bại và phải sống bằng những tấm ngânphiếuphúc lợixãhội.Khônghềnản lòng,SandersbắtđầuđivòngquanhnướcMỹbáncôngthứclàmmóngàrán.Ngườitađãquaylưnglạivớiôngcả1009lầntrướckhicóaiđógậtđầu“Đượcđấy”.VàSanderslạitrởthànhmộttriệuphúởlứatuổimàhầuhếtmọingườiđềubỏcuộc.NgườichagiàunóivềHarlanSanders:“Ôngấylàmộtconngườicanđảmvàngoancường.”

Vìvậy,nếubạncảmthấynghingờvàengạitrướcmộtvụđầutưnàođó,hãylàmnhưđạitáSandersđãlàmvới“chúgàcon”củaông.Ôngránnólên.

Lýdothứ3.

Sựlườibiếng.Ngườibậnrộnthườnglànhữngngườilườibiếngnhất.Tađãnghenhiềunhữngcâuchuyệnvềmộtnhàkinhdoanhphảilàmviệcvấtvảđểkiếm tiềnvà chu cấpđầyđủ chovợ con.Ôngngồi lì trongvănphòngnhiễugiờliềnvàđemviệcởcôngtyvềnhàlàmcảnhữngngàycuốituần.Mộtngàykia,ông trởvềvàphảiđốimặtvớimộtngôinhà trống.Vợconôngđãbỏđi.Ôngbiếtgiữahaivợchồngđangcó rắc rối,nhưngôngvẫnthíchlàmviệchơnlàcủngcốlạimốiquanhệ,vìvậymàôngđểmặcvàtiếptụclaovàocôngviệc.Mấthếttinhthần,côngviệccủaôngtrượtdàivàcuốicùngthìôngmấtviệc. Ngàynay,tôithườnggặpnhiễungườirấtbậnbịuvớitàisảncủahọ.Vàcũngcónhữngngườirấtbậnbịulolắngchosứckhỏecủahọ.Đềucùngmộtlýdocả.Họbậnrộn,vàhọxemviệcbậnrộnlàmộtcáchđểnétránhcáigìđómàhọkhôngmuốnphảiđốimặt.Khôngaibiếtđiềuđó.Nhưng từsâuthầmtrongtâmhồn,họbiết.Thựcsự,nếubạnnhắcnhởhọthìhọthườngtrảlờibằngcáchnổigiậnhaycáukỉnh.Nếuhọkhôngbậnlàmviệchaybậnrộnvớinhữngđứatrẻ,họthườngbậnxemtruyềnhình,câucá,chơigônhayđimuasắm.Tuynhiên!sâutrongtâmhồn, họ biết rằng họ đang né tránhmột điều quan trọng.Đó là dạng lườibiếngthôngthườngnhất.Lườibiếngbằngcáchgiữchomìnhbậnbịu.Thếcáchđiềutrịbệnhlườibiếnglàgì?Câutrảlờilà:mộtchútthamlam.Nhiều người trong chúng ta thường xem sự tham lam hay thèmmuốn lànhữngđiềuxấu.Mẹ tôi thườngnói: “Người tham lam làngườixấu.”Tuynhiên, mỗi chúng ta đều ao ước có được những thứ đồ đẹp, đồmới haynhữngđồvậtngộnghĩnh.Đểkiềmchếnỗihammuốnnày, thường thìcácbậcphụhuynhtìmcáchngănchặnbằngcáchxemđólàmộttộilỗi.

Mẹthíchlachúngtôi:“Conchỉnghĩđếnbảnthânmìnhthôi.Conkhôngbiếtlàconcócácanhchịnữahaysao?"Cònchatôithìthíchnói:"Conmuốnchamuachoconcáigìvậy?Connghĩchamẹđúcratiềnhaysao?Contưởngtiềnmọctrêncâyhả?Conbiếtchúngtachẳnggiàucógìmà.”Khôngphảinhữnglờinóimàchínhsựsailầmtrongcơngiậndữđicùngnhữnglờinóiđómớilàmtôinhớmãi.Cónhữngcâunóisailầmtheokiểukhácnhư:“Chađãhysinhcảđờiđểmuanóchocon.Chamuanóchoconvìchưabaogiờchacóđượcnókhicònnhỏ.”Tôicómộtngườihàngxómkhôngkhágiảgì,nhưngcáigaracủaông lạichứađầyđồchơicủabọntrẻđếnđộchừngđậuxevàođóđược.Nhữngđứatrẻconôngcómọithứmàchúngđòihỏi.Lờinóicửamiệngcủaônglà:“Tôikhôngmuốnchúngphảinếmtrảicảmgiácthèmkhátnhưtôihồinhỏ.”Ôngkhôngcógìđểdànhdụmchoviệchọchànhcủachúnghaychotuổigiàcủamình,nhưngbọntrẻthìcómọithứđồchơimàngườitachếtạora.GầnđâyôngvừacómộttấmthẻtíndụngmớivàdẫnbọntrẻdiLasVegaschơi.Ôngnóibằngmộtgiọnghysinhtolớn:"Tôilàmmọiviệcchobọntrẻ."Ngườichagiàu thìngược lại,hiếmkhiôngchokhôngMikevà tôicáigì.Thayvàođó,ônghỏi:"Cácconsẽlàmthếnàođểmuađượcnó?”Kểcảhọcphí đại học chúng tôi cũng phải tự chi trả.Điều ôngmuốn chúng tôi họcchínhlàquátrìnhđểđạtđượcmụcđíchmìnhmongmuốn.Ngườichagiàucấmchúngtôinói:“Tôikhôngmuanổivậtđó.”Thayvìthế,ôngyêucầuconcáiphảinóirằng:“Làmthếnàođểmuađượcvậtđó?”Lýdoôngđưaralàcâunói“Tôikhôngmuanổi”khiếnđầuócbạnngưnglàmviệc.Còncâunói:“Làmthếnàođểmuađượcvậtđó?”sẽgiúpbạnmởtríócra,buộcbạnphảisuynghĩvàtìmkiếmcâutrảlời.Nhưngquan trọngnhất,ngườichagiàucảmthấycâunói“Tôikhôngmuanổi”làmộtlờinóidối.Ôngnói:"Tinhthầnconngườirấtmạnhmẽ.Nóbiếtrằngnócóthểlàmđượcmọiviệc."Khiđầuócbạnlườibiếngnóirằng:"Tôikhôngmuanổi,"tinhthầnnổigiận,cònđầuóclườibiếngcủabạnthìcốbào

chữacholờinóidốicủanó.Cáitinhthầnlalên:“Dậyđi,hãyđếnphòngtậpthểdụcđi!”Vàcáiđầulườibiếngthanvãn:"Nhưngtôimệt.Tôiđãphảilàmviệcmệtmỏisuốtngày rồi."Hoặc làcái tinh thầnsẽnói:“Tôimuốnphátbệnhvàmệtmỏivớicáinghèolắmrồi.Tahãyđilàmgiàuthôi.”Khiđócáiđầulườibiếngsẽnói:"Ngườigiàuthamlamlắm.Vảlạiviệcđóphiềnphứclắm.Nhưthếkhôngantoàn.Cóthểtôisẽlàmmấttiền.Tôilàmviệcnhưthếlàquáđủrồi.Tôicóquánhiềuchuyệnphảilàm.Hãyxemtốinaytôiphảilàmgìnày.Ôngchủmuốntôihoànthànhnóvàosángmaiđấy” Câunói"Tôikhôngmuanổi”cònmangđếnnỗibuồnchánnữa.Việckhôngtựloliệuđượcdẫnđếnsựnảnlòngvàthườnglàcảtìnhtrạngtrìtrệcùngtínhlãnhđạmnữa.Còncâunói“Làmthếnàođểmuađược?”mởracảmột triển vọng, sự hứng thú và niềmmơước.Vì vậymà người cha giàukhôngquáquantâmxemcácconôngmuốnmuacáigìmàlà“làmthếnàođểmuađượcnó”,ôngtinrằngcónhưthếmớitạoramộtđầuócmạnhmẽvàmộttinhthầnnăngđộng.Tôihiểuđượcrằngngàynaycóhàngtriệungườiđangmangmặccảmtộilỗivìlòngthamlamcủamình.Đólàmộtquyđịnhcũkỹhìnhthànhngaytừkhihọcònnhỏ,khihọhammuốncóđượcnhữngthứtốtđẹphơnKhitôiquyếtđịnhphảithoátkhỏivòngRatRace,mọichuyệnchỉđơngiảnlàmộtcâuhỏi:"Làmthếnàođểtôikhôngcầnphảilàmviệcđầutắtmặttốinữa?"Vàđầuóctôibắtđầuđưaranhữngcâutrảlờivàcácgiảipháp.Phầnkhókhănnhấtlàphảiđấutranhvớiquanniệmcủachamẹtôirằng“Đừngchỉnghĩvềbảnthânmìnhnhưthế.”Hay“Tạisaoconkhôngnghĩchonhữngngườikhác?”vànhữngcâutươngtựnhằmlàmchotôithấmnhuầncảmgiáctộilỗivềsựthamlamcủamình.Nhưvậy,làmcáchnàođểđánhbạiđượcsựlườibiếng?Câutrảlờilàmộtchútthamlam.Nếukhôngcómộtchútthamlam,bạnsẽkhôngkhaokhátcóđượcnhữngđiềutốthơnvàsẽkhôngthểtiếnbộđược.Thếgiớipháttriểnlànhờmỗingườitrongchúngtađềumuốncómộtcuộcsốngtốtđẹphơn.Cóđượcnhữngphátminhmớilàvìchúngtamuốncónhữngthứtốthơn.Chúng

tađến trườngvàhọchànhchămchỉvìchúng tamuốn làmmộtviệcgìđógiỏihơn.Vìvậy,bấtcứkhinàobạnthấymìnhđanglảngtránhmộtviệcmàbạnbiết lànênlàmthìđiềuduynhấtbạnphảitựhỏimìnhlà“Cáigìdànhchotôi?"Hãythamlammộtchút.Đólàphươngthuốctấtnhấtđểchữasựlườibiếng.Tuynhiên,quáthamlamcũngkhôngtốt.Nhưngtheotôi,câunóihaynhấtlàcủaEleanorRoosevelt:“Hãylàmnhữnggìmàtráitimbạncholàđúng-vìđằngnàothìbạncũngsẽbịphêbình.Nếulàmbạnsẽbịchửirủa,cònkhônglàmbạncũngsẽbịchửirủa.”Lýdothứ4. Thóiquen.Cuộcsốnglàtấmgươngphảnchiếucácthóiquenhơnlàsựgiáodụccủachúngta.Saukhixembộphim"Conan”dongôisaođiệnảnhArnoldSchwarzeneggerđóng,mộtanhbạncủatôiướcao:"GiánhưtôicóđượcmộtthânhìnhđẹpnhưSchwarzenegger”Hầuhếtcácchàngtraikhácđềugậtđầuđồngý.Mộtngườibạnkhácnói:"Tôinghenóilúctrướcanhtarấtnhỏbévàgầytrơxương.”“Đúngđấy,tôicũngnghenóithế…mộtngườikhácthêmvào:“Tôinghenóianhtaépmìnhtậpthểdụcởphòngtậphầunhưmỗingày.”“Dĩnhiênrồi,tôicálàanhtasẽphảilàmthế.”Mộtngườihayhoàinghitrongnhómnói:“Cònkhuya,tôicálàanhtasinhra đã thế rồi.Mà thôi đừng nói chuyệnArnold nữa, chúng ta đi uống biađi…”Trênđâylàmộtvídụvềviệccácthóiquenđiềukhiểncáchcưxửcủaconngười.Tôinhớcólầntôihỏingườichagiàuvềthóiquencủanhữngngườigiàu.Cũngnhưmọikhi,thayvìtrảlờithẳng,ôngmuốntôihọchỏiquacácvídụ.Ônghỏi:"Chaconthườngtrảhóađơnkhinào?”Tôinói:"Ngàyđầuthángạ!”Ônglạihỏi:"Thếôngấycócònlạigìkhông?”Tôinói:"Rấtítạ.”Ngườichagiàubảo:“Đólàlýdochínhkhiếnôngấyphảilàmviệcvấtvả.

Ôngấycónhữngthóiquenxấu.Chaconthườngtrảchongườikháctrước.Ôngấytrảlươngchobảnthânsaucùng,nhưngchỉnếunhưôngấycóchútgìcònlại.”Tôinói:"Thườngthìchaconkhôngcòngìcả.Nhưngôngấyphải trảhóađơnmàChamuốnnóilàkhôngnêntrảhóađơnhaysao?”Ngườichagiàunói:"Dĩnhiênlàkhông.Việctrảhóađơndúnglúclàrấtnênlàm,nhưngchaluôntrảlươngchomìnhtrước,ngaycảtrướckhitrảchochínhquyềnnữa.”Tôihỏi:"Nhưngđiềugìsẽxảyranếuchakhôngcóđủtiền?Khiđóchasẽlàmgì?"Ngườichagiànói:“Cũngthếthôi.Chasẽtrảchomìnhtrước.Ngaycảkhichađangtúngtiềncũngvậy.Cộttàisảncủachaquantrọnghơnnhiềusovớichínhquyền.”“Nhưng…ngườitakhôngtheođòinợchaà?”“Cóchứ,nếuchakhôngtrảtiền.Xemnào,chakhôngnóilàkhôngtrả.Chachỉnóilàchasẽtrảchomìnhtrước,ngaycảkhichađangtúngtiềnthôi”“Nhưng tại saocha làmđượcnhư thế?”“Động lực, conạ.Connghĩ ai sẽphànnànnhiềuhơnnếuconkhôngtrả-conhaynhữngngườichủnợ?”“Cácchủnợchắcchắnsẽlatohơnconrồi.Consẽkhôngnóigìnếunhưconkhôngtrảlươngđượcchomình.”“Conthấyđấy,saukhitrảlươngchomìnhxong,áplựctrảthuếvàtrảchocácchủnợlớnđếnnỗibuộcchaphảitìmkiếmnhữngdạngthunhậpkhácáplựctrảnợtrởthànhđộnglựccủacha.Chaphảilàmthêmcácviệckhác,mởnhữngcôngtykhác,buônbántrongthịtrườngchứngkhoán,làmbấtcứviệcgìmiễnlàđểchonhữngngườikiakhônglahétmình.Áplựcđóbuộcchaphảilàmviệctíchcựchơn,buộcchaphảisuynghĩvàtrênhết,nóbuộcchaphảikhônngoanhơnvàchủđộnghơnmỗikhinóiđếntiềnbạc.Nếuchatrảlươngchomìnhsau,hẳnchasẽkhôngbịáplựcnàocả,nhưngchasẽkhánhkiệt."“Nghĩalàchínhnỗisợchínhquyềnvànhữngngườimàchathiếunợđãthúc

đẩycha?”“Đúngđấyconạ.Conbiếtcâuchuyệnvềmộtngườiyếuđuốiđểchongườikhácđácátvàomặtmìnhchưa?” Tôigậtđầu. “Conđã thấymẩuquảngcáochocácbàihọccử tạvà rènluyệnthânthểtrongtruyệntranh.”“À,hầuhếtmọingườiđềuđểchonhữngkẻhaybắtnạtấyđácátvàomặt.Chaquyếtđịnhtậndụngsựsợhãinàyđểlàmchomìnhmạnhhơn,trongkhingườikháctrởnênyếuhơn.Buộcmìnhphảinghĩxemlàmthếnàođểkiếmthêmtiềncũnggiốngnhưđi tậpthểdụcvàlàmviệcvớinhữngcái tạvậy.Càngbắtcáccơbắp tinh thầncủamình luyện tập thìchacàngmạnhhơn.Bâygiờthìchakhôngengạigìnhữngngườithuthuếhaythutiềnhóađơnnữacả.”“Vìvậymànếuchatrảlươngchomìnhtrước,chasẽcàngmạnhhơn,cảvềtinhthầnvàvềtàichính,phảikhôngạ?” Ngườichagiàugậtđầu,tôinóitiếp:“Vànếuchatrảchomìnhsaucùng,hoặckhôngtrảgìcả,chasẽbịyếuđi.Khiđónhữngngườinhưchủcôngty,quảnlý,ngườithuthuế,thutiềnhóađơnvàcácchủđấtsẽxôđẩychasuốtđời.Chỉvìchakhôngcónhữngthóiquentốtvềtiềnbạc.”Ngườichagiàulạigậtđầu:"Cũngnhưanhchàngyếuớtbịđácátvàomặtvậy.”Lýdothứ5.Tínhkiêungạo.Sựkiêungạolàmộtcáitôiquálớncộngvớisựthiếuhiểubiết.Ngườichagiàuthườngbảotôi:“Nhữnggìchabiếtgiúpchakiếmtiền,nhữnggìchakhôngbiếtlàmchochamấttiền.Mỗilầnkiêungạochalạibịmất tiềnvìkhi tỏ rakiêungạo,cha thựcsự tin rằngnhữnggìmìnhkhôngbiếtlàkhônghềquantrọng.”Tôithấycónhiềungườidùngsựkiêungạonhưmộttấmbìnhphongđểcốchegiấu sự thiếuhiểubiết củamình.Điềunày thườngxảy rakhi tôi thảoluậncácvấnđềtàichínhvớinhữngkếtoánviênhaythậmchílànhữngnhàđầutưkhác.Họcốthổiphồngbảnthânhọquacuộcthảoluận.Vớitôithìrõrànglàhọ

khôngbiếtmìnhđangnóigìcả.Tôikhôngmuốnnói làhọnóidối,nhưngthậtsựlàhọkhôngnóithực. Nhiềungười trong thếgiới tài chínhvàđầu tưhoàn toànkhôngcókháiniệmgìvềnhữngđiềuhọđangnói.Hầuhếtmọingười trongngànhcôngnghiệptiềnbạcnàychỉphunranhữnglờiraohàngnhưnhữngngườibánxehơicũvậy.Khibạnbiếtrằngmìnhkhônghiểubiếtvềmộtlĩnhvựcnàođó,hãybắtđầutựgiáodụcchínhmìnhbằngcáchtìmmộtchuyêngiahaytìmđọcmộtcuốnsáchnóivềlĩnhvựcấy

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương9

Sựkhởiđầu

Để trả lời câu hỏi: "Tôi có thể bắt đầu như thế nào?” tôi thường đưa raphươngphápsuynghĩmàtôiđãtrảinghiệmquamộtthờigiandài.Thựcsựrấtdễtìmđượcnhữngvụgiaodịchlớn.Tôithềnhưthếđấy.Cũngnhưtậpchạyxeđạpvậythôi,saumộtchútlảođảobanđầuthìmọiviệccũnggiốngnhưănbánhvậy.Nhưngkhinóiđến tiềnbạc thìquyếtđịnhvượtquagiaiđoạnlảođảonàylàchuyệnriêngcủamỗingười.Đểtìmđượcmột“vụgiaodịchcảđời”trịgiáhàngtriệuđôla,chúngtaphảikêugọiđếnkhảnăngtàichínhbẩmsinhcủamình.Tôitinrằngmỗingườichúng tađềucómộtkhảnăng tàichính thiênbẩm.Vấnđề là thiên tưnàyhãycònyênngủvàđangchờđượcđánhthức.Nóngủyênvìnềnvănhóacủachúngtađãgiáodụcchúngtarằngsựyêuthíchtiềnbạclànguồngốccủamọitaihọa.Nókhuyếnkhíchchúngtahọcmộtnghềnghiệpđểcóthểlàmviệckiếmtiền,nhưngnókhôngdạychúngtaphảilàmthếnàođểtiềnbạc làmviệcchomình.Nóbảochúng tađừng lo lắngvềvấnđề tàichínhtrongtươnglai,vìcôngtyhaychínhquyềnsẽchămsócchochúngtakhitavềhưu.Tuynhiên,cuốicùngthìchínhconcáicủachúngta,cũngđượcgiáodụctronghệkhốngtrườnghọcynhưvậy,sẽphảitrangtrảinhữngđiềuđó.Nhữnggìđượctruyềnlại làhãylàmviệctíchcực,kiếmtiềnvàdùngtiền,khinàotúngbấnthìluôncóthểđimượn.Khôngmaylàđasốngườitatinvàonhữnggiáođiềutrên,đơngiảnvìtìmviệcvàkiếmtiềnluôndễdànghơnnhiều.Nếubạnkhôngnằmtrongsốđôngnày,tôixinđưara10bướcđểđánhthứckhảnăngtàichínhthiênbẩmcủabạn.Đâylà10bướcmàcánhântôiđãthựchiệnvàthấyrấthữuhiệu.Nếu

bạnmuốnlàmtheomộtvàiđiềutrongsốnàythìrấttốt.Nếukhôngthìhãydựavàokhảnăngtàichínhthiênbẩmcủamìnhđểpháttriểnmộtdanhsáchriêngcủabạn.KhiởPeruvớimộtngườiđãlàmcôngviệcđàovàngsuốt45năm,tôihỏiôngấyvìsaolạiquátựtintrongviệctìmvàngnhưvậy.Ôngtrảlời:“Vàngởmọinơi.Nhưnghầuhếtmọingườiđềukhôngđượchuấnluyệnđểnhìnthấynó.”Vàđóquảlàsựthật.Đốivớibấtđộngsản,tôicóthểđirangoàivàtrởvềvớibốnhaynămvụgiaodịchlớntrongmộtngày,trongkhimộtngườibìnhthườngsẽđivàkhôngtìmthấygìcả,chodùcảhaicùngđếnmộtvùngnhưnhau.Nguyênnhânlàvìhọđãkhôngdànhthờigianđểpháttriểnkhảnăngtàichínhthiênbẩmcủamình.10bướcđểpháttriểnkhảnăngtàichínhthiênbẩmcủabạn-đâylàquátrìnhpháttriểnmộtquyềnnăngmàChúađãbanchobạnvànósẽthựcsựlàmộtquyềnnăngchỉkhinàobạncóthểđiềukhiềnđượcnó.

1.TÔICẦNLÝDOHƠNLÀMỘTTHỰCTẾ: Sứcmạnhcủatinhthần.Nếubạnhỏimọingườixemhọcóthíchđượcgiàucóvàtựdotàichínhhaykhông,họsẽtrảlờilà"có”.Nhưngconđườngnàycóvẻquádàivàphảileoquánhiềuđồinúitrongkhichỉcầnlàmviệckiếmtiềnvàtraosốtiềncòndưchongườimôigiớisẽdễdànghơnrấtnhiều.CólầntôigặpmộtcôgáitrẻômmộngcómặttrongđộibơithiOlympiccủaMỹ.Trongthựctế,côgáiphảithứcdậylúc4giờsángmỗingàyđểtậpbơitrong3giờ trướckhi đến trường.Côkhôngđủ thời gianđể thamgia tiệctùngvớibạnbèvàonhững tối thứBảy.Nhưngcôvẫnphảihọcvàcốđạtđiểmcaonhưmọingườikhác.Khitôihỏiđiềugìđãthúcđẩycôđếnmứccósựhysinhsiêuphàmnhưvậy,cônóimộtcáchđơngiản:"Tôilàmđiềuđóchobảnthânmìnhvàchonhữngngườimàtôiyêumến.Chínhtìnhyêuđãgiúptôivượtquatrởngạivàhysinh.”Mộtlýdohaymộtmụcđíchlàsựkếthợpgiữacái“muốn”vàcái“không

muốn”.Khingườitahỏitôinguyênnhâncủaviệcmuốntrởnêngiàucólàgì, tôi thường trả lời: đó chính là sựkết hợpgiữanhữngcảmxúc sâu sắc"muốn"và“khôngmuốn”.Tôisẽliệtkêravàivídụ.Đầutiênlàcái“khôngmuốn”,vìnótạoracái“muốn”.Tôikhôngmuốnphảilàmviệcđầutắtmặttốisuốtđời.Tôikhôngthíchphảilàmmộtnhânviênsuốtđời.Tôikhôngthíchchatôiluônphảilàmviệcvấtvảsuốtđờivàbị lấyđiphầnlớnnhữnggìôngấylàmrachođếnchết.Ngườigiàuthìkhôngnhưthế.Họlàmviệctíchcựcvàtruyềnlạimọithứchoconcháumình.Bâygiờlàđếncáimuốn.Tôimuốnrảnhrỗiđidulịchvòngquanhthếgiớivàsốngtheoýthíchcủamình.Tôimuốncóthểlàmđượcnhưthếkhimìnhcòntrẻ.Đơngiảnlàtôimuốnđượctựdo.Tôimuốnquảnlýthờigianvàcuộcsốngcủachínhmình.Tôimuốntiềnbạcphảilàmviệcchotôi.Đó là những nguyên nhân sâu kín đã giúp tôi đứng dậy, bước đi tiếp saunhữngthuacuộcvàvấpngã.Thếcònnhữnghammuốncủabạnlàgì?Nếuchúngkhôngđủmạnhmẽ,thựctếkhókhăncủaconđườngtrướcmặtcóthểsẽkhiếnbạnnảnlòngđấy.

2.MỖINGÀYTÔIĐỀUCÓNHỮNGLỰACHỌNQuyềnlựccủasựchọnlựa.Đâylàlýdochínhkhiếnngườitamuốnsốngtrongmộtđấtnướctựdo.Chúngtamuốncóquyềnlựachọn.Lúcnhỏ,tôirấtthíchchơicờtỷphúvàkhiđãtrưởngthànhtôivẫnrấtthíchchơi trònày.Tôicòncómộtngườichagiàu,ngườiđãchỉcho tôi thấysựkhácbiệtgiữatàisảnvàtiêusản.Ngaytừlúccònnhỏ,tôiđãquyếtphảitrởnêngiàucó,vàtôibiếttấtcánhữnggìmìnhphảilàmlàhọccáchkiếmđượctàisản,nhữngtàisảnthựcsự.Ngườibạnthânnhấtcủatôi,Mike,đãcósẵnmộtcộttàisảntrongtaymình,nhưnganhvẫnchọnphảihọcđểgiữvàpháttriểnnó.Nhiềugiađìnhgiàucóđánhmấttàisảnởcácthếhệsau,đơngiảnvì những thếhệ sauđókhôngđượchuấn luyệnđể trở thànhnhữngngườiquảnlýtàisảntốt.

Với90%dânsố,giàucósẽđemđến“lắmrắcrối”.Vìvậymàhọnghĩranhữngcâunóinhư:“Tôikhôngquantâmđếntiềnbạc”,“Tôisẽkhôngbaogiờlàmgiầu”,“Tôikhôngphảilolắnggì,tôicòntrẻlắm”,“Khinàokiếmratiền, lúc đó tôi sẽ nghĩ đến chuyện tương lai” hay “Chồng, vợ tôimới là:ngườiloviệctàichính”.Vấnđềcủanhữngcâunóitrênlàchúngcướpđitừnhữngngườichọncáchsuynghĩnhưvậy2thứ:mộtlàthờigian,tàisảnquýnhấtcủabạn,vàhailàsựhọchỏi.Bạnkhôngcótiền,đókhôngphảilýdođểbàochữachoviệckhôngchịuhọc.Nhưngđólàcáimàhàngngàychúngtalựachọn,vàthựchiệnvớitoànbộthờigian,tiềnbạcvàcốnhétchúngvàođầumìnhcólàquyềnlựccủasựchọnlựa.Tấtcảchúngtađềuđượcchọnlựa.Tôiđãchọnđượcgiàucó,vàmỗingàytôiđềulựachọnnhưthế.HÃYĐẦUTƯVÀOVIỆCHỌCTRƯỚCTIÊN:Trênthựctế,cộttàisảnthựcsựduynhấtchínhlàtríóccủabạn,côngcụquyềnlựcnhấtmàbạncókhảnăngchiphối.Khitôinóivềquyềnlựccủasựlựachọn,mỗichúngtađềuđangchọnxemmìnhcầnphảinhớnhữnggìkhiđãđủlớn.BạncóthểxemMTVsuốtngày,đọcnhữngtạpchíchơigôn,họclàmđồgốmhayđếnmộtlớphọckếhoạchtàichính.Hầuhếtmọingườiđềuchỉbỏ tiền ramua sựđầu tưhơn làphảiđầu tưvàoviệchọccáchđầu tưtrước.Gầnđâymộtngườibạncủatôi,mộtphụnữgiàucó,mớibịmấttrộm.TêntrộmcuỗmmấtmộtchiếcTV,VCRvàkhôngđụngđếnmộtcuốnsáchnào.Tươngtựnhưvậy,90%dânsốmuamáytruyềnhìnhvàchỉcókhoảng10%muasáchdạykinhdoanhhayđầutưvềđểnghiềnngẫm.Tôirấtthíchđếnnhữnghộinghịchuyênđề.Năm1973,tôixemTVvàthấyquảngcáovềmộthộinghịchuyênđềkéodài3ngàyvềviệc làmthếnàođểmuabất động sảnmàkhôngphải trả tiềnmặt.Tôi bỏ ra 385$đểthamdựvàkhóahọcnàyđãđemlạichotôinhiềutriệuđôla.Nhưngquantrọnghơn,nóđãđemsinhkhíđếnchotôi.Tôikhôngphảilàmviệcgìtrongsuốtquãngđờicònlạinữachỉnhờmộtkhóahọcnày.Mỗinămtôithamdựítnhấtlà2khóanhưvậy.

Tôithíchnhữngcuốnbăngghiâmvìtôicóthểnhanhchóngquaylạitừđầu.TôiđãnghecuốnbăngcủaPeterLynch,cónhữngđiềuôngấynóimà tôihoàntoànkhôngđồngý.Thayvìtỏrakiêungạovàphêphánông,tôibấm1nút“rewind”vànghelạiđoạnbăng5phútcủaôngítnhấtlà20lầnhaynhiềuhơnnữa.Vàbấtthìnhlình,bằngcáchlàmchođầuócmìnhcởimởhơn, tôiđãhiểuđược tại saoôngấy lạinóinhư thế.Giốngnhưmộtphépthầnthôngvậy.Tôicảmthấydườngnhưmìnhvừamởđượcmộtcánhcửavàotưtưởngcủamộttrongnhữngnhàđầutưlớnnhấtthờiđại.Tôiđãcóthểhiểuthấumộtcáchsâusắcnguồntàinguyênhọcvấnvàkinhnghiệmkhổnglồcủaông.Kếtquảthựctếlàtôivẫngiữcáchsuynghĩcũcủamình,nhưnglạicóthêmcáchnhìncủaPetertrongcùngmộtvấnđềhaytìnhhuốngtươngtự.Tôicóhai cách nghĩ thay vì chỉ một. Có thêmmột cách phân tích vấn đề theokhuynhhướngkhácquảlàvôgiá.Ngàynaytôithườngtựhỏimình:“PeterLynch sẽ làmđiều này như thế nào?HayDonaldTrump,WarrenBuffett,GeorgeSoros,họsẽgiảiquyếtthếnào?"Cáchduynhấtcóthểthâmnhậpvàonănglựctinhthầnkhổnglồcủahọlà cần phải khiêm tốn chịu khó tìm đọc hay lắng nghe những gì họ nói.Những người kiêu ngạo hay phê phán thường là những người có lòng tựtrọngthấpvàluônsợmạohiểm.Bạnthấyđó,khihọcmộtđiềugìmới,bạncầnphảiphạmsai lầmthìmớicóthểhiểuthấuđượctấtcảnhữnggìmìnhđanghọc.Nếubạnđãđọcđếnđâythìcólẽsựkiêungạođốivớibạnkhôngthànhvấn đề nữa rồi.Những người kiêu ngạo hiếm khi chịu đọc sách haymuabăng.Tạisaophảimuachứ?Họlàtrungtâmcủavũtrụcơmà.Rấtnhiềungười“thôngminh”thườngtranhcãihaytỏraphòngthủkhicómộtýkiếnkhácmâuthuẫnvớicáchnghĩcủahọ.Trongtrườnghợpđó,cáigọilàsựthôngminh,kếthợpvớitínhkiêungạosẽthànhra"sựkhônghiểubiết."Chúng ta đều tin rằng những người có học vấn cao là những ngườikhônngoan,nhưngbảncânđối thuchicủahọ thường lạivẽnênmộtbức

tranh khác.Một người thực sự thôngminh luôn chào đón những ý tưởngmới,vìchúngcóthểbổsungvàokhốihòahợpnhữngýtưởngđượctíchlũy.Lắngnghequantrọnghơnnói.NếuđókhôngphảilàsựthậtthìhẳnChúađãkhôngbanchochúngtahaitaivàchỉcómộtmiệng.Rấtnhiềungườinghĩbằngmiệng,thayvìlắngngheđểtiếpthunhữngýtưởngvàtriểnvọngmới.Họtranhcãimàkhôngchịuđặtmộtcâuhỏinào.Tôikhôngcótinhthần“Làmgiàunhanh”nhưthườngthấyởhầuhếtnhữngngườichơixổsốhaycácconbạctrongsòngbạc.Cóthểtôicóvốnrồilạihếtvốn,nhưngtôiđược,mộtsựrènluyệnđángkể.Nếubạnmuốnláimáybay,tôikhuyênbạnhãyđihọctrướcđã.Tôiluônrấtsửngsốttrướcnhữngngườimuachứngkhoánhaybấtđộngsảnmàkhôngbaogiờđầutưvàotàisảnlớnnhất-bộóccủahọ.Chỉmuamộthaingôinhàkhôngthểbiếnbạnthànhmộtchuyêngiabấtđộngsảnđượcđâu.

3.CHỌNBẠNCHOCẨNTHẬN.Sứcmạnhcủasựgiaothiệp.Trênhết,tôikhôngchọnbạnvìtìnhhìnhtàichínhcủahọ.Tôicónhữngngườibạnthựcsựtrungthànhvớicáinghèocũngnhưnhữngngườibạncóthểkiếmđượchàngtriệuđồngmỗinăm.Vấnđề là tôihọchỏi từ tấtcảnhữngngườibạncủamìnhvàý thứcđượcrằngmìnhđangcốgắnghọchỏihọ.Ởđâycómộtkhácbiệtmàtôimuốnlàmrõ.Tôiđểýthấynhữngngườicótiềnthườngthíchnóivềchủđềtiềnbạc.Cònnhữngngườibạnmàtôibiếtlàđanggặpkhókhănvềtàichínhthìkhôngthíchnóiđếnchuyệntiềnbạc,kinhdoanhhayđầutư.Họnghĩrằngnhưthếlàkhiếmnhãhoặckhôngtrí thức.Tôihọchỏitừtấtcảmọingườivàtìmhiểunhữnggìmìnhkhôngnênlàm…Tôicóvàingườibạncóthểpháttriểnđượchơnmộttỷđôlachỉtrongmộtkhoảng thời gian nhắn.Ba người trong số họ cùng kể lạimột hiện tượnggiốngnhau:nhữngngườibạnnghèocủahọkhôngbaogiờđếnhỏixemlàmthếnàođểđượcnhưthế,màhọchỉđếnhỏixinmột tronghai thứhoặccảhai:1.mộtsốtiềnnợ,hoặc2.mộtcôngviệc.

CẢNHBÁO: Đừngnênnghe theo nhữngngười hay sợ hãi.Họ có thể rất đángmến,nhưngkhinóiđếnchuyệntiềnbạc,nhấtlàkhinóiđếnchuyệnđầutưthìhọgiốngnhữngchúgàconcứluônmiệngla“Trờisắpsập.”Lúcnàohọcũngcóthểchobạnbiếttạisaomộtcáigìđósẽkhôngcókếtquả.Vấnđềlàmọingười đều lắng nghe họ, nhưng những người chấp nhận các thông tin ảmđạmbấthạnhnàymộtcáchmùquángcũnglạilànhữngchúgàcon,nhưthếthôi NếubạnxemCNBC,mỏvàngcủacácthôngtinđầutư,bạnsẽthấyhọthường cómột danh sáchnhữngngười đượcgọi là các “chuyêngia”.Khimộtchuyêngianóithịtrườngsẽsụpđổngườikhácsẽnóilàthịtrườngsắpbùngnổ.Nếukhônngoan,bạnhãylắngnghecảhaingười.Hãygiữmộtđầuócphóngkhoángvìcảhaichuyêngiađềuđưaranhữngđiểmrấtcólý… Cónhiềungườibạnthâncốkhuyêntôinêntránhkhỏinhữngvụgiaodịch.Vàinămtrướcmộtngườibạnnóivớitôirằnganhtarấthàohứngvìcóđượcmộttờgiấychứngnhậngởitiềnvớilãisuất6%.Tôinóianhtalàtôikiếmđượcđến16%từchínhquyềnnhànước.Ngàyhômsau,anhtagởichotôimộtbàibáonóirằng,việcđầutưlàrấtnguyhiểm.Bâygiờhàngnămtôinhậnđược16%tiềnlãi,cònanhtavẫnchỉcó6%.Cóthểnóirằngmộttrongnhữngđiềukhónhấtkhixâydựngtàisảnlàphảichânthựcvớichínhmìnhvàphảisẵnsàngkhôngđichungđườngvớiđámđông.Bởivìtrongthịtrường,mộtđámđôngthườngđếntrễvàthườngdễbị“làmthịt”.Nếucómộtvụlàmănlớnđượcđăngngayởtrangđầucủamộttờbáothìtronghầuhếtcáctrườnghợplàbạnsẽđếntrễ.Hãytìmmộtvụgiaodịchmới.Nhưnhữngngườichơilướtsóngthườngnói:"Luônluôncónhữngcơnsóngkhác."Nhữngngườihấptấpbắtchokịpmộtcơnsóngtrễthườngchỉlànhữngngườiđidọndẹp.Cácnhàđầutưkhônngoankhôngcốđiềuchỉnhthịtrường.Nếubỏlỡmộtcơnsóng,họsẽ tìmđợtsóng tiếp theovàvàođúngvị tríkịp thờikhi

chúngđến.Điềunàyrấtkhóvớihầuhếtcácnhàđầutưvìphảimuamộtthứkhôngđượcưachuộngquảlàkinhkhủng.Nhữngnhàđầutưnhútnhátcũnggiốngnhưnhữngconcừuđi thànhđámđông.Hoặcchínhsựthamlamlôikéohọvàokhinhữngnhàđầutưkhônngoanđãgiànhphầnxongvàđimất.Nhữngnhàđầutưkhônngoanbỏvốnđầutưkhinócònchưaphổbiến.Họbiếtrằnghọkiếmđượclợinhuậnkhimuachứkhôngphảikhibán.Họkiênnhẫnchờđợi.Nhưtôiđãnói,họkhôngđiềuchỉnhthịtrường.Cũngnhưmộtngườilướtsóng,họphảivàovịtrísẵnsàngkhicơnsónglớnkếtiếpsắpđến.Tấtcảnhữngđiềunàyđềulà“thươngmạinộibộ”.Cónhữngdạngthươngmạinộibộkhônghợpphápvàcónhữngdạngthươngmạinộibộhợppháp.Nhưngdù làdạngnào thìchúngvẫn là thươngmạinộibộ.Khácbiệtduynhất là bạn đang ở cách xa "nội bộ đếnmức nào”.Tiền bạc được làm từthôngtin.Bạnmuốnnghenóivềmộtcuộcbùngnổsắptới,thamgiavàohaytáchratrướccuộcsuysụpkếtiếp?Tôikhôngnóirằnghãylàmđiềuđómộtcáchbấthợppháp,nhưngbạncànghaybiếtsớmthìbạnsẽcàngcónhiềucơhộitốtđểkiếmđượclợinhuậnvớimứcrủirotốithiểu.Đólànhữngđiềumàbạnbècóthểgiúpbạn.Vàđóchínhlàtríthôngminhtàichính.4. NẮM VỮNGMỘT CÔNG THỨC RỒI HÃY HỌCMỘT CÔNGTHỨCMỚI: Quyền lực của việc học hỏi nhanh chóng.Muốn làm ra bánhmì,mỗingười làmbánhmìphải theomộtcôngthức.Vớiviệckiếmtiềncũngvậy.Đólàlýdotạisaotiềncònđượcgọilà"bộtnhão"(dough).Hầuhếtchúngtađãnghecâunói:“Ănthếnàothìngườithếấy”.Tôicómộtcâu tương tự:"Học thếnào thìngười thếấy.”Nóicáchkhác,hãycẩnthậnvớinhữnggìbạnhọctậpvànghiêncứu,vìđầuócbạncókhảnăngtácđộngmạnhđếnnỗibạnsẽtrởthànhnhữnggìmàbạnđưavàotríócmình.Vídụ,nếubạnhọcnấuăn,bạnsẽcókhuynhhướngtrởthànhmộtđầubếp.Nếukhôngmuốnlàmđầubếpnữathìbạnphảiđihọcthêmmộtcáikhác,vídụnhưhọcngànhsưphạm.Saukhinghiêncứuvềviệcgiảngdạy,thườngthìbạnsẽtrởthànhmộtgiáoviên.Vàmọichuyệncứtrôiđinhưthế.Hãylựa

chọncẩnthậnnhữnggìmìnhmuốnhọc.Khinóivềtiềnbạc,phầnlớnmọingườilàmtheomộtcôngthứcchungmàhọhọcđượcởtrường.Đólàlàmviệcđểkiếmtiền.Mộtcôngthứcmàtôithấycóảnhhưởngrất lớn trên thếgiới làmỗingày,hàngtriệungười thứcdậy,đilàm,kiếmtiền,trảhóađơn,cânbằngthuchi,muaítcôngtráichungvàlạiđilàmtiếp.Đólàcôngthứchaymộtphươngphápcơbản. Nếubạnmệtmỏivớinhữnggìđanglàmhaynếubạnkhôngkiếmđủtiền,đơngiảnđólàlúccầnthayđổicôngthứckiếmtiềncủabạn.Khi26tuổi,tôiđếnmộtlớphọccuốituầncótêngọi“Làmthếnàođểmuanhữngbấtđộngsảnbitịchthuđểthếnợ”.Tôihọcđượcmộtcôngthức.Điềukếtiếplàphảiđượcrènluyệnđểcóthểápdụngnhữnggìmìnhđãhọcvàothựctế.Hầuhếtmọingườiđềukhựnglạitạiđiểmnày.Trong3năm,khilàmviệcvớiXerox,tôiđãdùngthờigianrảnhcủamìnhđểhọccáchnắmvữngnghệthuậtmuabấtđộngsảntịchthuthếnợ.Tôilàmravàitriệuđôlabằngcôngthứcnàynhưngvớingàynaythìnhưthếlàquáchậmchạpvàcóquánhiềungườiđangthựchiệnđiềuđó.Vìvậysaukhinắmvữngcôngthứcđó,tôitiếptụctìmkiếmcáccôngthứckhác.Trongnhiềulớphọc,dùtôikhônghềdùngđếnnhữngthôngtinmìnhđãhọctrựctiếpnhưngvẫnluôntìmkiếmnhữngthôngtinmới.Tôithamgianhữnglớphọcchỉdànhchonhữngnhàbuôngạocội,nhữnglớphọcchonhữngnhàbuônhàngtùychọncũngnhưnhữnglớphọcchotấtcảmọingườimuốnhọc.Tôitáchkhỏiliênminhcủamình,ởtrongmộtcănphòngđầynhữngconngườicóhọcvịtiếnsĩvậtlýnguyêntửvàkhoahọckhônggian.Tuynhiên, tôihọcđượcnhiều thứ làmchoviệcđầu tưchứngkhoánvàbấtđộngsảncủamìnhcóýnghĩahơnvàsinhlợinhiềuhơnnữa.Hầuhếtnhữngtrườngđạihọcmớithànhlậpvàđạihọccônglậpđềucólớp học về lập kế hoạch kế toán tài chính và đầu tư truyền thống. Đó lànhữngnơituyệtvờiđểbắtđầu.Vìvậy, tôi luôntìmkiếmmộtcôngthứcnhanhchónghơn.Đólà lýdotạisaodùcùngcómộtnềntảngkháthôngthườngnhưngtrongmộtngàytôivẫn

cóthểlàmranhiềutiềnhơnnhiềungườikháclàmviệcsuốtđời.Cònmộtkhíacạnhkháccầnlưuý.Thếgiớithayđổinhưvũbãongàynay không thèm xét đến phần nhiều những điều bạn biết, vì thường thìnhữngđiềubạnbiếtđềuđãcũmấtrồi.Cáichínhlàbạncóthểhọcnhanhđếnmứcnào.Kỹnăngnàyquảlàvôgiá.Nóvôgiávìnếucóthể,nósẽgiúpbạntìmranhữngcôngthức-phươngphápkiếmtiềnnhanhhơn.Làmviệcvấtvảđểkiếmtiềnchỉlàmộtcôngthứccũmàngườitađãnghĩravàothờithượngcổ.5.HÃYTRẢCHOMÌNHTRƯỚCSứcmạnhcủakỷluậtbảnthân.Nếubạnkhôngthểkiềmchếđượcchínhmìnhthìđừngcốlàmgiàu.Cóthểgianhậpquânđộihaymộttôngiáonàođóđểcóthểtựkiềmchếchínhmình.Thậtchẳngcóýnghĩagìkhiđầutư,kiếmtiềnrồilạiquăngnóquacửasổ.Chínhsựthiếukỷluậtbảnthânđãlàmchohầuhếtnhữngngườitrúngsốbịphásảnsaukhitrúnghàngtriệuđôla.ChínhsựthiếukỷluậtbảnthânđãlàmchonhữngngườiđượctănglươnglậptứcđirangoàivàmuamộtchiếcxehơihaylàmmộtchuyếndungoạnvàsauđóthìmắcnợThậtkhómànóibướcnàotrong10bướcnàylàquantrọngnhất.Nhưngtrênhết,đâycólẽlàbướckhóthựchiệnnhấtnếuđókhôngphảilàmộtphầnbảnchấtcủabạn.Tôidámnóirằng:chínhsựthiếukỷluậtcánhânlànhântốkhácbiệtsố1giữangườigiàu,ngườinghèovàngườitrunglưu.Nóimộtcáchđơngiản,nhữngngườicólòngtựtrọngvàtinhthầnchịuđựngthấpđốivớicácáplựctàichínhsẽkhôngbaogiờgiàulênđược.Nhưđãnói, tôihọcđượcmộtbàihọc từngườichagiàu là“thếgiớisẽxôđẩyconđi”.Thếgiớixôđẩynhữngngườithiếukhảnăngtựkiềmchếvàkỷluậtbảnthân,vàđẩyhọtrởthànhnạnnhâncủanhữngngườicókỷluậtriêngmình.Trong những lớp học kinh doanhmà tôi dạy, tôi thường nhắcmọi ngườikhôngnêntậptrungquánhiềuvàosảnphẩmhaydịchvụcủamìnhmàhãytập trungvàoviệcphát triểnkỹnăngquảnlý.Bakỹnăngquantrọngnhất

cầncóđểbắtđầuviệckinhdoanhriênglà:1.Quảnlývòngquaytiềnmặt.2.Quảnlýnhânsự.3.Quảnlýthờigiancánhân.Có thể nói rằng ba kỹ năng quản lý trên được áp dụng chomọi thứ chứkhôngchỉchocácdoanhnghiệp,đólàbavấnđềtrongcuộcsốngcủamỗicánhân,mỗi gia đình,mỗi công việc kinh doanh,mỗi tổ chức từ thiện,mỗithànhphốhaymỗiquốcgia.Mỗikỹnăngđềuđượcnângcaonhờkỷ luậtbản thân.Tôikhôngbaogiờxemnhẹcâunóicủangườichagiàu:“Hãytrảlươngchomìnhtrướcnhất.”Nhưtôiđãnói,sựhiểubiếttàichínhchophépngườitađọccácconsố,vàcácconsốkểchuyệnchohọnghe.Nhìnvàobảnkêthunhậpvàbảncânđốithuchicủaaiđó,tôicóthểthấyliệumộtngườihùnghồnnói“hãytrảchomìnhtrước"cóthựcsựlàmnhưnhữnggìhọthuyếtgiáohaykhông.Mộtbứctranhđánggiábằnghàngngànlờinói.Vìvậy,mộtlầnnữahãyso sánh bản kê tài chính của những người trả lương cho mình trước vớinhữngngườikhác.Cónhiềunămthángtrongđờitôi,vìmộtnguyênnhânnàođómàvòngquaytiềnmặtíthơnrấtnhiềusovớicáchóađơnnhưngtôivẫnluôntrảchomìnhtrước.Cácnhânviênkếtoáncủatôikinhhoảnglalên:“Cơquanthuếvụsẽtốnganhvàotù.”“Anhsẽkhôngđượcdùngloạithẻtíndụngnàynữađấy!”“Ngườitasẽcắtđiệnmất!”Tôivẫncứtrảchomìnhtrước. Vìsaovậy?Vìđólàsứcmạnhkỷluậtbảnthânvàsứcmạnhcủatinhthần,haynóimộtcáchbìnhdânhơn,đólàsựgangóc.Nhưngườichagiàuđãdạytôitrongthángđầutiênlàmviệcvớiôngấy,hầuhếtmọingườiđềuđểcho thếgiớixôđẩymìnhđi.Hãycanđảmđingượcdòngnướcvàbạnsẽgiàulên.Cóthểbạnkhôngyếuđâu,nhưngkhinóiđếntiềnbạcthìhầuhếtmọingườiđềutrởnênnhútnhát.Dùluôntrảhóađơnsaucùngnhưngtôiđủkhônngoantàichínhđểkhôngbịrơivàomộttìnhtrạngkhókhăn.Tôikhôngthíchchịunhữngmónnợtiêu

dùng.Thựcsựthìtôicórấtnhiềumóntiêusản,nhưngtôikhôngphảitrảtiềncho chúngmà người khác phải trả cho các tiêu sản của tôi. Đó là nhữngngười thuênhà.Vìvậy,quy luậtđầu tiênkhi trả lươngchomình trước làkhôngđểbịmắcnợ.Dùtrảhóađơnsaucùngnhưngtôiphảithuxếpsaochomìnhchỉphảitrảnhữnghóađơnnhỏkhôngquantrọngmàthôi.Thứhai,khithỉnhthoảngbịtúngtiền,tôivẫntrảchomìnhtrước.Tôiđểchocácchủnợlalànglên.Tôithíchhọtỏrakiênquyếtvớimình.Vìsaovậy?Vìchính nhữngngười này đã giúp tôi.Họbuộc tôi phải đi ra ngoài và kiếmnhiềutiềnhơn.Vìvậymàtôiluôntrảchomìnhtrước,cứđầutưtiềnbạcvàcứđểcácchủnợlaó.Nóichungthìdùsao,tôivẫnthườngtrảhọđúnghạnmà.Vợchồngtôicómộtuytíntuyệtvời.Chúngtôikhôngđểmìnhbịáplựcphảisửdụngsốtiềntiếtkiệmhaythanhtoáncáccổphầnđểtrảnhữngmónnợtiêudùng.Nhưthếlàkhôngthôngminhtàichính.Vậycâutrảlờilà:1.Đừngvướngvàonhữngmónnợquálớnmàbạnphảitrả.Hãychiphíítthôi.Hãyxâydựngtàisảntrướcrồihãymuamộtngôinhàlớnhaymộtchiếcxeđẹp.ĐểbịkẹtvàovòngRatRacelàmộtđiềukhôngthôngminhchútnào.2.Khibịtúngtiền,hãyđểcácáplựcđèxuốngbạnlàmnênchuyệnvàđừnglúnsâuvàoviệctiêuxàihayđầutưquámức.Hãydùngáplựcđểbuộcthiêntưtàichínhcủabạnphảinghĩranhữngcáchkiếmtiềnmớivàsauđóhãytrảhóađơnđiđã.Hẳnsauđóbạnsẽcóthểtăngkhảnăngkiếmtiềncũngnhưtríthôngminhtàichínhcủamìnhlên.Nhiềulầntôiđãbịkẹtvàotìnhtrạngkhókhăntàichínhvàphảitìmcáchtạoranhiềuthunhậphơn,trongkhivẫntrungthànhbảovệnhữngtàisảntrongcột tài sảncủamình.Nhânviênkế toáncủa tôi la làng lênvàbiếnđi tìmcáchtrangtrải,nhưngtôivẫnnhưmộtngườilínhanhdũngbảovệPháođàiTàisảncủamình.Ngườinghèocónhữngthóiquennghèo.Mộtthóiquenxấuphổbiếnlàtính“xàihoang”.Ngườigiàubiếtrằngchỉnêntiếtkiệmđểlàmranhiềutiềnhơnchứkhôngphảiđểtrảhóađơn.

Tôibiếtnhữngcâunàynghecóvẻthôbạo,nhưngnhưtôiđãnói,nếubạnkhôngcứngrắnvớichínhmìnhthìthếgiớisẽxôđẩybạnđi.Nếubạnkhông thíchphảichịuáp lực tàichính thìhãy tìmmộtcông thứccho riêngmình.Một công thức tốt là cắt giảm chi phí, cất tiền vào ngânhàng,trảthuếthunhập,muacôngtráibảođảmvàgiữmứcsốngtrungbình.Nhưngđiềunàylạitráivớiquyluật“trảchomìnhtrước”. Quy luậtnàykhôngkhuyếnkhíchbạn tựhysinhhaykiêngkhemtàichính.Sốngphảicóthụhưởng.Nếubạnkêugọithiêntưtàichínhcủamình,bạncóthểtậnhưởngnhữngniềmvuitrongcuộcsống,giàucóvàthanhtoánhết hóa đơnmà không phải hy sinh cuộc sống tươi đẹp củamình.Và đóchínhlàtríthôngminhtàichính.6.HÃYTRẢLƯƠNGHẬUHĨNHCHONHỮNGNGƯỜIMÔIGIỚI:Sứcmạnhcủanhữnglờikhuyêntốt.Tôithườngthấyngườitatreomộttấmbảngtrướcnhàghilà“Nhàbán”.HaytôithấytrênTVngàynay,nhiềungườitựnhậnlà“nhữngnhàmôigiớihạgiá.”Ngườichagiàudạychúngtôihãylàmtheođiềungượclạiôngtinvàoviệc trả công hậu hĩnh cho những nhà chuyênmôn, và tôi cũng làm theochínhsáchđó.Ngàynay,tôicónhữngluậtsư,kếtoán,nhữngnhàmôigiớibấtđộngsảnvànhữngngườimuabáncổphầnchứngkhoán tuyệtvời.Vìsaovậy?Vìnếunhữngngườinàycóchuyênmôngiỏithìsựphụcvụcủahọsẽđemtiềnđếnchobạn.Vàhọcànglàmranhiều tiền thì tôisẽcànglàmđượcnhiềutiền. Chúng tađang sống trong thờiđại thông tin.Thông tin là vôgiá.Mộtngườimôigiớichứngkhoáncóthểcungcấpthôngtinchobạnhaydànhthờigianđểhướngdẫnbạn.Cómộtsốnhàmôigiớichứngkhoánsẵnsànglàmviệcnàychotôi.Mộtsốngườiđãdạytôikhitôicórấtíthaykhôngcótiền,vàchođếnngàynaytôivẫncònlàmviệcvớihọ.Nhữnggìtôitrảchomộtngườimôigiớichứngkhoánlàquábénhỏsovớisốtiềnmàtôikiếmđượcnhờnhữngthôngtinhọcungcấp.Tôithíchnhữngngườimôigiớibấtđộngsảnhaymôigiớichứngkhoáncủa tôikiếmđược

nhiềutiền.Vìnhưvậythườngcónghĩalàtôilàmrarấtnhiềutiền. Mộtngườimôigiớigiỏisẽtiếtkiệmthờigiankiếmtiềnchotôi-vídụnhư khi tôi mua một miếng đất trống với giá 9.000 $ và bán đi với giá25.000$,nhờđómàtôicóthểmuađượcchiếcPorchnhanhhơn.Mộtngườimôigiớilàtaimắtthịtrườngcủabạn.Họởđómỗingàythếchotôi.Vàthayvìphảiđếnđóthìtôicóthểởnhàchơigôn.Cũng vậy, trong suy nghĩ của tôi, những người tự đi bán nhà không xemtrọngthờigiancủamình.Tạisaotôiphảitiếtkiệmvàiđồngtrongkhitôicóthểdùngthờigiannàyđểkiếmđượcnhiềutiềnhơnhoặcdànhthờigianđểởbênnhữngngườimìnhyêumến?Điềutôithấybuồncườinhấtlàrấtnhiềungườinghèohayngườitrunglưuluônchotiềnhuêhồngnhàhàngtừ15đến20%dùphụcvụcótệcáchmấyđinữa,nhưnghọlạiphànnànvìphảitrảchongườimôigiớitừ3đến7%.Họthíchchotiềnnhữngngườilàmtăngchiphícủahọ,nhưnglạihàkhắcvớinhữngngườigiúphọpháttriểntàisản.Nhưthếlàkhôngthôngminhtàichính.Khôngphảitấtcảcácnhàmôigiớiđềungangtàingangsức.Điềukhôngmaylàhầuhếtcácnhàmôigiớichỉlànhữngngườibánhàng.Cóthểnóirằngnhữngngườibuônbánbấtđộngsảnlànhữngngườitệhạinhất.Họbuônbánnhưngbảnthânhọsởhữurấtíthaykhônghềcómộtbấtđộngsảnnàocả.Cómộtkhácbiệtrấtlớngiữangườimôigiớinhàcửavàngườimôigiớiđầutư.Vàđiềuđólàcóthậtvớinhữngngườimôigiớichứngkhoán,ngânphiếu,quỹcôngtráivàbảohiểmthườngtựgọimìnhlànhàthiếtkếtàichính.Cũngnhưtrongtruyệncổtích,bạnphảihônrấtnhiềuconếchthìmớitìmramộthoàngtửthựcsự.Hãyghinhớcâunóicũkỹnày:“Đừngbaogiờhỏimộtngườibánsáchgiáokhoanếubạncầnmộtcuốnsáchgiáokhoa.”Khiphỏngvấnmộtnhàchuyênmônlàmviệclãnhlương,đầutiênlàtôiphảitìmhiểuxemhọcóbaonhiêutàisảnhaychứngkhoánvàhọphảitrảthuếbaonhiêuphầntrăm.Tôiápdụngđiềuđóchonhữngluậtsưthuếvụcũngnhưkếtoánviêncủamình.Tôicómộtkếtoánviêncókinhdoanhriêng.Côấylàmkếtoánchotôinhưngcôấykinhdoanhbấtđộngsản.Tôicũngtừng

cómộtkếtoánviênlàmộtnhânviênkếtoánkinhdoanhnhỏ,nhưnganhtakhôngcóbấtđộngsảnnàocả.Tôiđãthayanhtavìchúngtôikhôngcócùngngànhkinhdoanhyêuthích.Hãytìmmộtngườimôigiớimàbạnthựcsựyêuthích.Nhiềungườimôigiớisẽdànhthờigianđểhuấnluyệnbạn,vàcóthểhọsẽlàtàisảntốtnhấtbạncóđược.Hãyđốixửtốtvớihọvàhầuhếthọsẽtốtvớibạn.Nếutấtcảnhữnggìbạnnghĩđếnlàcắtgiảmhuêhồngcủahọthìtạisaohọphảiđếnvớibạnchứ?Như tôiđãnói trướcđây,một trongnhữngkỹnăngquản lýquan trọng làquản lý nhân sự. Nhiều người chỉ quản lý được những người kém thôngminhhơnhọvàcóítquyềnlựchơnhọ.Nhiềuviênquảnlýmãimãikhôngđượcthăngchứcvìhọchỉbiếtcáchlàmviệcvớinhữngngườidướiquyềnmàkhôngbiếtcáchlàmviệcvớicấptrên.Kỹnăngthựcsựlàquảnlývàtrảlươnghậuchonhữngngườigiỏihơnmìnhtrongmộtlĩnhvựckỹthuậtnàođó.Đólàlýdotạisaocáccôngtythườngcómộtbangiámđốc.Bạncũngnênnhưthế.Vàđóchínhlàsựthôngminhtàichính.7.HÃYLÀMMỘT“NGƯỜITẶNGQUÀDAĐỎ”:KhinhữngngườidatrắngđầutiênđếnđịnhcưởchâuMỹ,họrấtsửngsốtbởinhiềunétvănhóacủangườidađỏchâuMỹ.Vídụnếumộtngườidatrắngbịlạnh,ngườidađỏsẽđắpmềnchoanhta.Cứtưởngđólàmộtmónquànênkhingườidađỏđòilạicáimềnanhchàngdatrắngthườngrấtbựcmình.Ngườidađỏcũngrấtbựcmìnhkhinhậnrarằngngườidatrắngkhôngmuốntrảnó lại.Vìvậymàrađời thuậtngữ“Ngườidađỏ tặngquà.”,Chỉđơngiảnlàmộtsựhiểulầmvềvănhóathôi.Trongthếgiớicủanhữngcộttàisản,làmmột“ngườidađỏtặngquà”làmộtđiềurấtquantrọngđốivớitàisản.Câuhỏiđầutiêncủanhữngnhàđầutưsànhđiệulà:“Baolâuthìtôicóthểlấytiềnlại?”Họcũngmuốnbiếthọcóthểlấykhôngnhữnggì,đócũnglàmộtphầncôngviệc.ĐólàlýdotạisaonhữngkhoảnROI,haytiềnlờiđầutư(ReturnofandonInvestment),làrấtquantrọng.

Vídụ,tôitìmramộtsốlôđấttrongvùngđangbịtịchthuđểthếnợ.Ngânhàng đòi giá 60.000 $, tôi đặt giá 50.000 $ và họ chấp nhận, đơn giản vìtrongcuộcđấuthầu,tôiđưangaymộttờséc50.000$.Họbiếtrằngtôiđangnóichuyệnnghiêmchỉnh.Hầuhếtcácnhàđầu tưsẽnói:“Anh là trùm tưbảntiềnmặtà?”“Nhậnmộtgiấybáonợcóphảitốthơnkhông?”Câutrảlờichotrườnghợpnàylàkhông.Côngtyđầutưcủatôichothuênhànghỉmùađông,vớicáigiá2.500$mộtthángsuốt4thángmùađôngtrongnăm.Trongmùavãnkhách,ngồinhàđượcchothuêvớigiá1.000$mộttháng.Tôilấylạivốntrongkhoảng3năm.Giờthìtôisởhữutàisảnnày,nóđổtiềnchotôitừthángnàyquathángkhác. Vớichứngkhoáncũngvậy.Thườngthìngườimôigiớicủa tôisẽgọiđiệnvàkhuyêntôinênchuyểnmộtlượngtiềnđángkểvàonhữngcổphầncủamộtcôngtymàanhtacảmthấynósấpsửađimộtnướccờlàmtăngvọtgiá trị cổ phần, ví dụ như tuyên bốmột sản phẩmmới chẳng hạn.Tôi sẽchuyển tiềnvào trong thờigiankhoảngmột tuầnđếnmột tháng, trongkhigiátrịcổphầnđangtănglên.Sauđó,tôirútsốvốnbanđầuravàkhôngphảilolắnggìvềsựdaodộngcủathịtrườngnữa,vìsốvốnbanđầuđãquayvềvàsẵnsànglàmviệcvớinhữngtàisảnkhác.Vìvậymàtiềntiếptụcđivàorồiđira,vàtôisởhữumộttàisảnhoàntoàntựdovềmặtkỹthuật.Thựcsựlàrấtnhiềulầntôibịmấttiền.Nhưngtôichỉchơivớisốtiềnmàtôicóthểđểmất.Cóthểnóirằngtrungbình10lầnđầutưthìtôiđánhtrúngđíchhaihoặcbalần,nămhoặcsáulầnlàkhôngđượcgìcả,cònthìsẽthuamấthaihaybalần.Nhưngtôigiớihạnsốthualỗcủamìnhchỉtrongsốtiềntôicóvàolúcđó.Vớinhữngngườighétphảimạohiểm,họbỏtiềnvàongânhàng.Vànóichocùngthìtiếtkiệmvẫntốthơnkhônglàmgìcả.Nhưngcầnphảimấtthờigianrấtlâumớicóthếlấytiềnlạiđược,vàtronghầuhếttrườnghợp,bạnchẳngđượcnhậnkhôngthứgìcả.Trongmỗivụđầutưcủatôi,luônphảicómộtbềnổi,mộtcáigìđókhôngmất tiền.Một kho dự trữ nhỏ,mộtmảnhđất trống,một ngôi nhà,một cổ

phầnchứngkhoán,mộtcaoốcvănphòng.Vàđóphảilàmộtýtưởngítmạohiểmhaygiớihạnrủiro.Cónhữngcuốnsáchviếtriêngvềchủđềnàynêntôi không muốn nhắc đến ở đây. Ray Kroc, hay ông chủ của tập đoànMcdonaldsnổitiếng,bánhamburgerkhôngphảivìôngthíchănhamburgermàvìôngmuốncókhôngnhữngbấtđộngsảndướicácđặcquyềncủacôngty.VìvậynhữngnhàđầutưkhônngoanphảinhìnxahơnROI(tiềnlờiđầutư).Mộtkhiđãlấytiềnlại,bạnphảicóthêmnhữngtàisảnkhácmàkhôngphảimấttiền.Nhưthếmớilàthôngminhtàichính.8.TÀISẢNXAXỈPHẨMSứcmạnhcủaviệctậptrung.Concủabạntôicómộtthóiquenrấtxấulàhayđốtsạchđếnđồngcuốicùngtrongtúi.Mới16tuổinóđãmuốncóchiếcxehơicủariêngmìnhvớilýdo:“Tấtcảbạnbèconđềuđượcchamẹmuachoxehơi riêng.”Thằngbémuốn lấy số tiền tiết kiệmcủanóvàđổi hếtthànhtiềnmặt.Khiđóthìchanógọiđiệnchotôi.“Theoanh,tôicónênchonólàmthếkhông?Haytôinênlàmnhưnhữngbậcphụhuynhkháclàmuahẳnchiếcxechonó?”Tôitrảlời:“Điềuđósẽlàmgiảmáplựcchoanhtrongmộttươnglaigần,nhưnglàmnhưthế,anhsẽdạynóđiềugìtrongtươnglaixa?Anhthửdùngcáimongmuốncómộtchiếcxenàyvàkhuyếnkhíchconmìnhhọcđượccáigìđóxemsao?”Haithángsau,tôigặplạianhtavàhỏi.“Contraianhcóchiếcxemớichưa?”“Chưa.Nhưngtôiđãchonó3.000$đểmuaxe.Tôinóinóhãydùngsốtiềnnàythayvìdùngtiềntiếtkiệmhọcđạihọccủanó.”Tôinói:“À,anhthậtrộngrãiđấy!”“Khôngđâu.Tôichonósốtiềnnàyvớimộtđiềukiện.Tôiđãlàmtheolờikhuyêncủaanh,lợidụngkhaokhátmuốnmuaxecủanóđểnócóthểhọcđượccáigìđó.”“Thếđiềukiệngì?”“À,đầutiênchúngtôimởbộđồchơicủaanhra,tròchơi“Vòngquaytiền

mặt”ấymà.Chúngtôichơivàthảoluậnrấtlâuvềcáchsửdụngtiềnbạcsaochokhônngoan.Sauđó tôiđặtmuadàihạn tờbáoWallStreetJournalvàmộtsốsáchvềthịtrườngchứngkhoánchonó.”“Rồisaonữa?”“Tôibảo3.000$nàylàcủanó,nhưngnókhôngđượctrựctiếpdùngsốtiềnnàyđểmuaxe.Nócóthểdùngđếmuabánchứngkhoán,tìmmộtngườimôigiớichứngkhoánriêngvàkhinóđãlàmrađược6.000$từ3.000$nàythìnócó thểdùngphânnửađểmuaxevàphânnửađểdànhđếnkhivàođạihọc.”Tôihỏi:“Vàkếtquảthếnào?”“À,banđầunóbuônbánrấtmaymắn,nhưngvàingàysauthì thuahếtsốlời.Sauđónó lạicó tiền lãi.Đếnhômnay thìnóchỉcònkhoảng2.000$thôi,nhưngsốtiềnlãithìđangtănglên.Nóđãđọctấtcảnhữngcuốnsáchtôimuavànócònđếnthưviệnmượnthêmnhữngcuốnkhácnữa.NóđọcngấunghiếntờWallStreetJournal,tìmcáchướngdẫnvàđãbiếtxemCNBCthay vìMTV. Sắp tới chắc nó chỉ còn 1.000 $ thôi, nhưng số lợi tức vànhữnggìnóhọcđượcthìrấtnhiều.Nóbiếtlànếulàmmấttiền,nósẽphảiđibộ thêm 2 năm nữa. Nhưng dường như nó không còn quan tâm gì đếnchuyệnđócả.Thậmchínócòntỏrakhônghứngthúvớicáixehơivìnóđãtìmđượcmộttròchơikhácvuihơnnhiều!”Tôihỏi:“Thếnếunólàmmấthếttiềnthìsao?”“Đãphóng lao thìphải theo lao thôi.Chẳng thà tôiđểnómấtmọi thứ lúcnàycònhơnlàchờđếnkhinóbằngtuổichúngtarồimớibắtnóphảimạohiểm.Vảlại,3.000$nàylàsốtiềntốtnhấtmàtôiđầutưchoviệchọccủanó.Nhữnggìnóđãhọcsẽgiúpíchchonósuốtđời,vàcóvẻnhưnóđãbắtđầubiếtcoitrọngtiềnbạc.Tôinghĩnósẽkhôngcònđốtđếnđồngxucuốicùngtrongtúinữađâu.”Nhưtôiđãnóitrongphần“Trảchomìnhtrước”,nếumộtngườikhôngnắm được sức mạnh kỷ luật bản thân thì tốt nhất là đừng nên làm giàu.Trong thờigianđầu,quá trìnhphát triểnvòngquay tiềnmặt từcột tàisản

trênlýthuyếtlàrấtdễdàng,nhưngchínhsứcchịuđựngtinhthầnkhiđiềukhiểntiềnbạcmớilàchuyệnkhó.Trongthếgiớitiêudùngngàynay,nhữngquyếnrũbênngoàirấtdễđẩytiềncủachúngtaquacộttiêusản.Vìsựchịuđựngtinhthầnkémmàtiềnbạcchảyraởnơicósứckhángcựyếunhất.Đólànguyênnhâncủacáinghèovàviệcphảivậtlộnvớitàichính.Tôiđãđưaranhiềuvídụsốhọcvềsựthôngminhtàichính,nhưngtrongtrườnghợpnày,chínhkhảnăngchỉhuytiềnbạcmớilàmratiền.Nếuchúngtacho100ngườimỗingười10.000$vàođầunămthìtheotôi,đếncuốinămmọichuyệnsẽnhưsau:80ngườisẽkhôngcòngìcả.Sự thật thìnhiềungườisẽphảimangnhữngmónnợlớnvìhọtrảtiềnmặtchonhữngchiếcxehơi,tủlạnh,TV,VCRhaymộtkỳnghỉnàođó.16ngườisẽtăngđượcsố10.000$nàykhoảng5%đến10%.4ngườisẽcóthểtăngđến20.000$haylênđếnhàngtriệuđôla.Giốngnhưmọingườikhác,tôicũngthíchnhữngthứđồxaxỉphẩm.Khácbiệtởchỗlàmộtsốngườimuanhữngthứxaxỉphẩmnàybằngthẻtíndụng.Nólàmộtcáibẫy“đứngnúinàytrôngnúinọ.”VớirấtnhiềungườikhimuốnmuamộtchiếcPorsche,cáchdễnhấtlàgọiđiệnchongânhàngvaynợ.Còntôi,thayvìchọncáchtậptrungvàocộttiêusản,tôichọnsẽtậptrungvàocộttàisảncửamình.Nhưmộtthóiquen,tôibiếnnhữngmongmuốnđượctiêuxàithànhnguồncảmhứngthúcđẩythiêntưtàichínhcủamìnhtrongviệcđầutư.Ngàynay,chúngtathườngmượntiềnđểcóđượcnhữngthứtamuốnthayvìtập trung lo kiếm tiền.Cáchnàyquả là dễdànghơn trong thời gianngắnnhưnglạivấtvảhơntrongthờigiandài.Đólàmộtthóiquenxấumàchúngta,dùlàmộtcánhânhaymộtquốcgia,cũngthườngxuyênmắcphải. Bạnhuấnluyệnmìnhvànhữngngười thânlàmchủtiềnbạccàngsớmchừngnào thì càng tốt chừngnấy.Tiềnbạc làmộtquyền lựchùngmạnh.Khôngmaylàngườitathườngđểchosứcmạnhcủatiềnbạcchốnglạimình.Nếubạncómột trí thôngminh tài chínhkhôngcao,bạn sẽkhông thểgiữ

đượctiền.Nósẽkhônngoanhơnbạn.Mànếutiềnbạckhônngoanhơnbạnthìbạnsẽphảilàmviệcchonósuốtđời.Đểlàmchủtiềnbạc,bạncầnphảikhônngoanhơnnó.Khiđó tiềnsẽ làm theonhữnggìbạnyêucầu.Nósẽtuânlệnhbạn.Thayvìphảilàmmộtnôlệchođồngtiền,bạnsẽlàchủnhâncủanó.Đóchínhlàsựthôngminhtàichính.9.CẦNCÓNHỮNGANHHÙNG.Sứcmạnhcủachuyệnthầnthoại.Khicònnhỏ,tôirấtkhâmphụcWillieMay,HankAaron,YogiBerra.Họlànhữngngườianhhùng.Làmộtđứatrẻ,tôimuốnđượcnhưhọ.Tôimuốnbiếtmọithứvềhọvìtôimuốnđượcgiốngnhư họ.Khi còn làmột đứa trẻ 9 - 10 tuổi,mỗi lần đánh bóng hay chụpbóng, tôi không còn là tôi nữa. Tôi trở thànhYogi hayHank.Đó làmộttrongnhữngcáchhọccótácđộngmạnhnhấtmàkhilớnlênchúngtathườngđểmất.Chúngta làmmấtnhữngngườianhhùngcửamình.Chúng ta làmmấtsựngâythơcủamình. Hômnay, tôi nhìnbọn trẻ chơibóng chàyởgầnnhà.Trên sânbóng,chúng không còn là Johny bé bỏng nứa, chúng là Michael Jordan, SirCharleshayClyde.Bắtchướchaytranhđuavớinhữngngườihùngcủamìnhlàmộtcáchhọcthựcsựmạnhmẽ.VàđólàlýdotạisaokhimộtngườinhưO.J.Simpsonđánhmấtdanhdự,nhiềungườiđãlaókịchliệt.Cónhiềuthứcònhơncảmộtphiêntòaxửán.Đólàsựmấtđimộtanhhùng.Nhiềungườiđã lớn lênvớihọ,kính trọnghọvàmuốnđượcgiốngnhưhọ.Thếmàbấtthìnhlình,taphảigiũsạchmìnhrakhỏiconngườiấy.Khilớnhơn,tôicóthêmnhữnganhhùngkhác.TôicónhữngngườihùngchơigônnhưPeterJacobsen,FredCouplesvàTigerWoods.Tôibắtchướcnhữngcúđánhcủahọvàcốsứcđọctấtcảnhữnggìnóivềhọ.TôicũngcónhữngngườihùngnhưDonaldTrump,WarrenBuffett,PeterLynch,GeorgeSorosvàJimRogers.Lớnhơnchútnữa,tôibiếtvềcuộcsốngcủahọcũngnhưtôibiếtERAvàRBIcủanhữngngườihùngbóngchàycủatôivậy.TôilàmtheonhữnggìmàWarrenBuffettđầutưvàovàđọcmọithứnóivềquanđiểmcủaôngđốivớithịtrường.TôiđọcsáchcủaPeterLynchđểhiểuông

chọncáccổphầnnhưthếnào.VàtôiđọcsáchnóivềDonaldTrump,cốtìmhiểuxemôngthươnglượngvàdànxếpcácvụgiaodịchrasao. Cũngnhưkhitôicảmthấymìnhkhôngphảilàmìnhlúcsắpđánhbóng,khiđangnghiêncứuthịtrườnghayđangđiềuđìnhmộtvụgiaodịch,trongtiềmthức,tôiluônhànhđộngvớisựbạodạncủaTrump.Haykhiphântíchmộtkhuynhhướng,tôinhìnnónhưthểPeterLynchđangnhìnvậy.Khicónhữngngườihùng,chúngtacóthểrútrađượcmộtnguồnlựcghêgớmtừthiêntưcủachínhmình.Nhưngnhữngngườihùngcònlàmđượcnhiềuviệchơn làchỉ truyềncảmhứngchochúng ta.Họ làmchomọi thứ trởnêndễdàng.Chínhviệclàmchomọithứdễdànghơnđãthuyếtphụcchúngtamuốnlàmđượcnhưhọ.“Nếungườikháclàmđượcthìmìnhcũnglàmđược.”Khinóiđếnchuyệnđầutư,rấtnhiềungườicảmthấyviệcđóquákhókhăn.Thayvàođó,hãyđitìmmộtngườianhhùngcóthểlàmchomọichuyệncóvẻdễdànghơn.10.HÃYDẠYVÀBẠNSẼĐƯỢCHỌC

Sứcmạnh của việc cho đi. Cả hai người cha của tôi đều là giáo viên.Ngườichagiàuđãdạytôimộtbàihọcmàtôiđemtheosuốtđời,đólàsựcầnthiếtcủalòngtừthiệnhaysựchođi.Ngườichacóhọcthứccaochotôirấtnhiềuthờigianvàkiếnthức,nhưnggầnnhưkhôngbaogiờchotiền.Nhưtôiđãnói,ôngbảorằngôngsẽchonếuôngcótiềndư.Dĩnhiênlàrấthiếmkhicómộtsốdưnào.Ngườichagiàuchocảtiềnlẫnsựgiáodục.Ôngtintưởngchắcchắnvàoviệcchịu thuế thậpphân.Ông luônnói: "Nếubạnmuốncócáigìđó,bạnphảichođitrướcđã."Nếuchỉđượcghilạimộtýtưởngchobạn,tôisẽghilạicâunóiđó.Mỗikhibạncảmthấymìnhđang“nghèo”hayđang“cần”mộtcáigìđó, trướctiênhãychođicáimìnhmuốnvànósẽtrởlạigấpnhiềulần.Đóhoàntoànlàsựthật đối với tiền bạc, tình bạn, mình yêu hay chỉ một nụ cười. Tôi biết

thườngkhôngaimuốnlàmthếcả,nhưngvớitôiđiềuđóluônxảyra.Tôitinvàoquyluậtcóđicólạivàtôichođinhữnggìtôimuốn.Tôimuốncótiềnnêntôichotiền,vànóquaylạigấpnhiềulần.Tôimuốnbuônbánnêntôigiúpngườikhácbuônbánvàtôicóthểbánđượchàng.Tôimuốncócơhộigặpgỡnêntôigiúpngườikhácgiaotiếp,vànhưmộtphépthần, những cơhội gặpgỡ lại đếnvới tôi.Cómột câunói cổxưa: “Chúakhôngcầnphảinhận,nhưngconngườilạicầnphảicho.” Ngườichagiàuthườngnói:“Ngườinghèothamlamhơnngườigiàu.”Ông giải thích rằngmột người giàu thường cung cấp cái gì đómà nhữngngườikháccầncó.Suốtnhữngnămthángtrongđời,mỗikhi tôicảmthấytúngquẫn, thiếutiềnhaycầngiúpđỡ, tôichỉđơngiảnđirangoàihaysuynghĩxemmìnhmuốngìvàquyếtđịnhchonóđi.Vàkhitôichođi,nóluônluônquaylại.Điềunàynhắctôinhớlạicâuchuyệnvềmộtanhchàngngồitrongđêmlạnhgiávớimộtđốngcủitrêntay,anhtahétlênvớicáilòsưởiphệbụng:“Khinàomàychotaomộtítlửathìtaomớibỏcuivào.”Vàmỗikhinóiđếntiềnbạc, tìnhyêu,hạnhphúc,buônbánhaygiaodịch,mongbạnhãynhớrằng:đầutiênphảichođicáibạnmuốnvàrồinósẽquaylại.Thườngthìchỉcầnquátrìnhsuynghĩxemtôimuốngìvàlàmsaođểđemchongườikhácnhữnggìtôimuốncũngđủlàmphátsinhmộtdòngchảyhàophóng.Mỗikhicảmthấyngười takhôngcườivớimình, tôimỉmcườivớihọvànói:“Xinchào” và nhưmột phépmàu bỗng có nhiều ngườimỉm cười với tôi.Quảthựcthếgiớichỉlàmộttấmgươngđểsoilạichínhmình. Vìvậymàtôinói:“Hãydạymọingườivàbạnsẽđượchọc.”Tôithấyrằngmìnhcàngnhiệttìnhdạychonhữngngườimuốnhọcthìmìnhcànghọcđượcnhiềuhơn.Nếumuốnhọcvềtiềnbạc,hãydạyđiềuđóchongườikhác.Mộtdòngtưtưởngmớivànhữngđiềuđặcbiệttốtđẹphơnsẽđếnvớibạn.Cũngcóđôilúctôichođivàkhôngcógìquaylạihaynhữngthứnhậnđượclạikhôngphảithứtôimuốn.Nhưngsaukhixemxétvàtựvấnmìnhkỹhơn,tôithấyrằngtrongnhữngtrườnghợpnhưthế,thựcsựtôiđãchođểnhậnchứ

khôngphảilàchođểmàcho. Cha tôi dạy các giáo viên và ông trở thànhmột giáo viên đứng đầu.Ngườichagiàuluôndạynhữngngườitrẻtuổicáchkinhdoanhcủaông.Khinhìnlại,chínhsựrộngrãicùngnhữnggìhọbiếtđãlàmchohọkhônngoanhơn. Trong thế giới này có những quyền lực mạnh mẽ hơn chúng ta rấtnhiều.Bạncóthểtựmìnhđạtđượcchúng,nhưngvớisựgiúpđỡcủanhữngquyềnlựcnàythìmọiviệcsẽdễhơnnhiều.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàphảirộngrãivớinhữnggìmìnhcó,vàcácquyềnlựcsẽrộngrãilạivớibạn.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Chương10

Mộtsốviệcphảilàm

Vẫncònmuốnnhiềuhơn?ĐâylàmộtsốviệcphảilàmNhiềungườikhôngthoảmãnvới10bướctrêncủatôi.Họthâyschúngtriếtlýhơnlàhànhđộng.Tôinghĩrằnghiểuđượctriếtlýcũngquantrọngnhư hành động vậy.Có nhiều ngườimuốn làmmà không suy nghĩ và cónhữngngườichỉmuốnnghĩmàkhôngmuốnlàm.Vìvậyvớinhữngngười“muốnlàm”nhữnggìbắtđầu,tôixinchiasẻvớibạnmộtsốđiềutôiđãlàmdướidạngtómtắt:hãyngừnglàmnhữnggìbạnđanglàm.Nóicáchkhác,hãynghỉtaymộtchútvàsuynghĩcáigìtiếntriểncòncáigìkhôngtiếntriển.Mộtđịnhnghĩacủasựđiênrồlàlàmcùngmộtviệcnhưnglạimongcóđượcmộtkếtquảkhác. Hãyngưngnhữnggìkhôngtiếntriểnvàtìmxemcógìmớiđểlàmkhông.Hãytìmkiếmnhữngýtưởngmới.Đểcónhữngýtưởngđầutư,tôiđiđếnnhàsáchvàtìmnhữngcuốnsáchnóivềcácchủđềkhácnhau.Tôigọichúnglàcáccôngthức.Tôimuanhữngcuốnsách“làmthếnàođể…”nóivềnhữngcôngthứcmàtôikhôngbiếtgìvềchúngcả.Vínhưtronghiệusách,tôi tìm thấy cuốn “16giải phápphần trăm” của JoelMoskowitz.Tôimuacuốnsáchvàđemvềđọc.HÀNHĐỘNG! Ngàykếtiếp,tôilàmtheochínhxácnhữnggìcuốnsáchđãnói.Từngbướcmột.Tôitìmnhữngmốihờibấtđộngsảntrongvănphòngluậtsưvàngânhàng.Hầuhếtmọingườikhôngbắt tayvàohànhđộng,hoặchọmảinghe theonhữngđiềungườikhácbàn tánvềcông thứcmớimàhọnghiêncứu.Người hàng xóm của tôi cho tôi biết những lý do tại sao “giải pháp

16%”sẽkhôngtiếntriển.Tôikhôngngheanhtavìanhtachưabaogiờlàmđiềuđócả.Hãytìmmộtngườiđãtừnglàmnhữnggìbạnmuốnlàm.Rủhọđiăntrưa.Hỏihọnhữngmẹonhỏ,nhữngkỹxảotrongkinhdoanh.Vềtờchứngnhậnthuếbảođảm16%,tôiđãđếnsởthuếtrongtỉnhvàtìmmộtnhânviênlàmviệcởđó.Tôithấycôấycũngđangđầutưvàothuếbảođảm.Ngaylậptứctôimờicôđiăntrưa.Côấyvuivẻnóimọithứcôbiếtvàphảilàmđiềuđónhư thế nào. Sau bữa trưa, cô đã dành suôt buổi chiều để chỉ vẽ cho tôi.Ngàyhômsau,nhờsựgiúpđỡcủacômàtôitìmđượchaitàisảnlớnvàbắtđầutíchluỹđược16%lợinhuậnkểtừđó.Chỉmấtmộtngàyđểđọcsách,mộtngàyđểbắttayvàoviệc,1giờăntrưavà1ngàyđểkiếmđược2vụgiaodịchlớn.Hãyđếnlớphọc.Tôi tìmtrongthôngbáothôngtinvềnhữnglớphọcmớimàmìnhquantâm.Nhiềulớpkhôngphảimấttiềnhaychỉphảitốnmộtchiphínhỏ.Tôicũngthamgiavàtrảchiphíchonhữnghộinghịchuyênđềlớnvềnhữngđiềumìnhmuốnhọc.Tôigiàucóvàkhôngphảilàmviệcvấtvả,đơngiản lànhờnhữngkhoáhọcnày.Cónhiềungườibạnkhông thamgiahọc,họbảotôilãngphítiềnbạc,sonnghọvẫnphảinailưngralàmviệc.Hãyragiá.Khimuốncómộtmảnhbấtđộngsản,tôixemxétnhiềutàisảnvàviếtvàidòngragiá.Nếubạnkhôngbiếtmộtcáigiá“hợplý”làgìthìtôicũngkhôngbiết.Đólàcôngviệccủacácnhânviênbấtđộngsảnthựcsự.Họđưaracáigiá.Tôichỉphảilàmcàngítviệccàngtốt.Mộtngườibạnmuốntôichỉchocôấycáchmuanhà.Vàongàythứ7,côấyvàmộtnhânviêncùngtôiđixemxét6cănhộ.Bốncănrấttệhại,nhưnghaicăncònlạithìkhátốt.Tôibảocôấyhãyragiáchocả6căn,nhưngchỉđưaranửagiátiềnchủnhàđòihỏimàthôi.Côgáivàngườinhânviênsuýtnữalêncơnđautim.Họnghĩnhưthếthậtkiếmnhãvàxúcphạmngườibán,nhưngtôichorằngthựcsựlàanhchàngnhânviênkiakhôngmuốnphảilàmviệcvấtvảquá.Vìvậyhọkhông làmgìcảvà tiếp tụcđi tìmmộtvụgiaodịchkháctốthơn.

Khôngcóchuyệnragiágìhết,vàcôbạncủatôivẫncònđangtìmkiếmmộtvụgiaodịchđúngđắn,với1cáigiáhợplý.Nhưthếbạnsẽkhôngbiếtgiáhợplýlàbaonhiêuchođếnkhibênkiamuốngiaodịchvớibạn.Hầuhếtngườibánhàngđềuragiácao.Rấthiếmkhimộtngườibánhàngđòicáigiáthấphơngiátrịthựccủanó.Bàihọcrútratừcâuchuyệnnày:hãyragiá.Aikhôngphảilàmộtnhàđàutư thườngkhôngbiếtcáicảmgiáckhibánmột thứgìđónhưthếnào.Tôi có một mảnh bất động sản mà tôi muốn bán hàng tháng nay, và tôikhôngquan tâmđếnviệầocígiá thấpđếnmứcnào.Người tacó thể ragiábằng10conlợnvàtôicũngrấthàilòng.Khôngphảilàvìcáigiámàlàvìcóngười quan tâmđếnnó.Có thể tôi sẽ phảnđối nếu phải trao đổi vớimộtnôngtrạichănlợn.Nhưngtròchơinàyhoạtđộngnhưthếđó.Tròchơimuabánnàyrấtvuithú.Hãynhớđiềuđó.Nórấtvuithúvànóchỉlàmộttròchơithôi.Hãyragiávàsẽcóaiđótrảlời:“Đượcthôi”.Vàtôiluônchàogiávớimộtướckhoảngiảithoát.Trongbấtđộngsản,tôi dùngnhững từ ngữnhư “với sự đồngý của cộng sự kinh doanh”.Tôikhôngbaogiờnói rõcộngsựkinhdoanhcủa tôi làai.Hầuhếtmọingườikhôngbiết rằng cộng sựkhinhdoanhcủa tôi chính là conmèo trongnhà.Nếuhọchấpnhậncáigiámàmàtôilạikhôngmuốnvuhgiaodịchnàynữa,tôisẽgọiđiệnvềnhànóichuyệnvớiconmèocủamình.Tôinóinhữngđiềungớngẩnnhư thếđểbạn thấy rằng trò chơinàydễdàngvàđơngiảnđếnmức vớ vẩn.Rất nhiều người làm chomọi chuyện phức tạp lên và khiếnchúngtrởnênnghiêmtrọngquámức. Tìmmộtvụgiaodịchcólợi,mộtviệckinhdoanhđúngđắn,nhữngconngườithíchhợp,nhữngnhàđầutưtốthaybấtcứcáigìcũngđềunhưmộtcuộchẹn.Bạnphảitiếpcậnthịtrường,nóichuyệnvớinhiềungười,trảgiánhiều, thương lượng,phảnđốivà chấpnhận.Tôibiết cónhữngngười chỉngồinhàchờđiệnthaọireo,nhưngtrừohibạnlàCindyCrawfordhayTomCrúie,nếukhông tốtnhấtbạnnênđi rachợ,hoắcrasiêu thị.Tìmkiếmragiá,phảnđối, thương lượngrồichấpnhận toànbộquá trìnhdiễnbiếncủa

gầnnhưmọiviệctrênđời.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Biêndịch:ThiênKim

Phầnkết

Cảmơnbạnđãđọccuốnsáchnày.Tôihyvọngnósẽcungcấpchobạnmộtsốhiểubiếtvềviệcsửdụngsứcmạnhcủa tiềnbạcđể làmviệcchomình.Ngàynay,chúngtacầnthôngminhtàichínhhơnchỉđơngiảnlàđểtồntại.Ýtưởngchorằngphảicótiềnmớilàmratiềnđượclàsuynghĩcủanhữngngườiquángâythơvềtàichính.Điềuđókhôngcónghĩalàhọkhôngthôngminh.Đơngiảnlàhọchưahọcđượckhoahọckiếmtiền.Tiềnchỉlàmộtquanniệm.Nếumuốncónhiềutiềnhơn,bạnchỉcầnthayđổicáchsuynghĩcủamình.Tấtcảnhữngngườitaytrắnglàmnên,đềubắtđầurấtítỏibằngmộtýtưởngsauđóbiếnnóthànhmộtcáigìđóthậttolớn.Việcđầutưcũnggiốngnhưvậy.Chỉcầnmộtíttiềnđểbắtđầuvàlớnlên.Tôithấyrấtnhiễungườitheođuổimộtvụgiaodịchsuốtđờihoặccốgắngtíchlũythậtnhiềutiềnđểcóđượcmộtvụlàmănlớn.Nhưngvớitôi,điềuđóquảlàđiênkhùng.Tôirấtthườnggặpnhữngnhàđầutưngâythơbỏnhữngquảtrứnglớnnhấtvàomộtcáigiỏvànhanhchóngđểmấthết.Cóthểhọlànhữngnhânviêntốt,nhưnghọkhôngphảinhữngnhàđầutưgiỏi.Mộtvốnhọcvàsựtừngtrảivềtiềnbạclàrấtquantrọng.Hãybắtđầuthậtsớm.Hãymuanhữngcuốnsách.Hãyđếncáchộithảo.Hãyluyệntập.Hãybắtđầunhỏthôi.Tôiđãbiến5.000$tiềnmặtthành1triệuđôlatàisảncóthể tạo ra vòng quay tiền mặt hàng tháng là 5.000$ chỉ trong sáu năm.Nhưngtôibắtđầuhọctậptừkhimìnhcònlàmộtđứatrẻ.Tôikhuyếnkhíchbạnnênhọcvìchuyệnđókhôngkhókhăngì.Thựcsựđiềuđórấtdễ,mộtkhibạnđãhiểuđượcnó.Tôinghĩtôiđãnóirấtrõmọichuyệnvớibạntrongcuốnsáchnày.Chínhnhữnggìtrongđầubạnsẽquyếtđịnhnhữnggìtrongtaybạn.Tiềnchỉlàmộtquanniệm.Cómộtcuốnsáchrấthaytênlà“SuynghĩlàLàmGiàu.”Cáitựa

củanókhôngphảilà“LàmViệclàLàmGiàu.”Hãyhọccáchkhiếntiềnbạclàmviệcchobạnvàcuộcsốngcủabạnsẽtrởnêndễdànghơn,hạnhphúchơn.Ngàyhômnay,đừngcốchơichoantoànnữa,hãychơichothậtkhônngoan.HÃYTIẾPTỤCHỌCBạn đã học 6 bài học cơ bảnmàNgườiCha giàu dạy tôi về tiền bạc, tôimuốnbạnhãysuynghĩvàhiểubiếtsâuhơnvềnhữngbàihọcnày.HÃYHÀNHĐỘNG!TấtcảcácbạnđềuđượcôngTrờibantặng2mónquàquýgiá:tríócvàthờigian.Bạncóquyền làmmọiđiềumìnhmuốnvớicáhai thứnày.Vớimỗiđồngtiền trongtay,bạnvàchỉcóbạnmớicókhảnăngquyếtđịnhsốphậncủamình.Nếusửdụngnómộtcáchvôích,bạnđãlựachọncáinghèo.Nếudùngnóvàonhữngtiêusản,bạnchọn trở thànhmộtngười trung lưu.Hãyđầutưnóvàotríócvàhọccáchkiếmđượctàisản,bạnsẽtrởthànhmộtngườigiàucó,đạtđượcnhữngmụcđíchvàcómộttươnglaitươisáng.Sựlựachọnlàcủabạnvàchỉcủariêngbạn.Mỗingày,vớimỗiđồngtiền,bạnđangquyếtđịnhxemmìnhsẽtrởnêngiàunghèohaytrungbình.Hãychiasẻnhữngkiếnthứcnàyvớiconcáibạn,vàbạnsẽchuẩnbịchochúngbướcvàomộtthếgiớiđangthayđổiđừngngày.Khôngaicóthểlàmđiềuđóthaybạnđược.Bạnvàtươnglaicủacácconbạnsẽđượcquyếtđịnhbởinhữnglựachọncủangàyhômnaychứkhôngphảicủangàymai.Chúngtôimongrằngbạnsẽlàmgiàunhanhchóngvàhạnhphúchơnnhiềuvớimộtmónquàthầnthoạinày,đóchínhlàcuộcsống.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

TậpII-Đểđượcthoảimáivềtiềnbạc

BẠNTHUỘCNHÓMNGƯỜINÀO?NHÓMẤYCÓĐÚNGVỚIBẠNKHÔNG?Bạncótựdovềtiềnbạckhông?Khibạnđangphảivậtlộnvớitàichínhtrongcuộcđờimình,cuốnsáchnàyhoàntoàndànhchobạn.Nếubạnmuốnkiểmsoátnhữnggìbạnđanglàmhômnayhầucóthểthayđổisốphậntiềnbạclậnđậncủamình,cuốnsáchnàysẽgiúpchobạnvạchđượcmộtlốithoátchoriêngmình.

Trongxãhộicó4nhómngườilàmratiềnđượcthểhiệntrongbảngsau:L-nhómngườilàmcônglãnhlươngT–nhómngườilàmtưC–nhómchủdoanhnghiệp,côngtyĐ–nhómnhàđầutưMỗingườitrongchúngtaítnhấtcũngthuộcvềmộttrongbốnnhómngườiđó.Vịtrítồntạicủachúngtatrongbốnnhómngườiđósẽquyếtđịnhnguồnthunhậpđemlạichochúngta.Nhiềungườidựavàođồnglươnglãnhđượcmỗithángvàdođótrởthànhnhữngngườilàmcôngtrongxãhội,trongkhisốkháctựkinhdoanhlàmăntrongkhuônkhổcánhânhaygiađình.Nhữngngười làmcônghaynhữngngười làmtưnằmphíabêntráibảng.Phíabênphảibảnglànhữngcánhânkiếmtiềntừdoanhnghiệpkinhdoanhhaycáckhoảnđầutưcủamình.Hìnhvẽtrêntómtắtbốnnhómngườitrongxãhộilàmnêngiớikinhdoanhnày,họlànhữngaivànhữngyếutốnàohunđúcnêntínhcáchđặcthùcủacủamỗimộtnhómngười.Tứđồấygiúpchobạnthấyđượcmìnhđangthuộcnhómngườinào,mànhờđóbạncóthểtựvạchchomìnhmộthướnghành

động theonhữnggìbạnmongmuốn trong tương lai,mộtkhibạn tựchọnchomìnhmộtconđườngriêngbiệtcóthểđưabạnđếnsựtựdovềtàichính.Hẳnnhiên,sựtựdoấycóthểđạtđượctrongcảbốnnhómnhưngnhữngkỹnăngcủamộtcánhânthuộcnhómChayĐsẽgiúpbạnđạtđựơcmụcđíchnhanhchónghơn.MộtngườinhómLthànhđạtđềucókhảnăngtrởthànhmộtcánhânthànhcôngởnhómĐ.

BẠNMUỐNTRỞTHÀNHAIKHIBẠNTRƯỞNGTHÀNH?QuyểnsáchnàyvôhìnhchungtrởthànhphầnIItiếpnốivớiquyểnsáchđầucủa tôi, “DạyConLàmGiàu -NhữngBíMậtTrongThếGiớiNgườiGiàu”.Đốivớinhữngđộcgiảchưaxemqua“DạyConLàmGiàu”,quyểnsáchấyviếtvềnhữngbàihọckhácnhaudohaingườibốtruyềndạylạichotôivềchủđềtiềnbạcvàsựlựachọncáchsốngtrongđời.Mộtngườilàbốruột,cònngườikialàbốngườibạnthânnhấtcủatôi.Mộtngườicómộtnềnhọc vấn rất cao trong khi người kia chỉ học tới trung học.Một người thìnghèocònngườikiathìlạirấtgiàu. Cứmỗi khi người ta hỏi tôi, “Cháumuốn trở thành ao khi cháu trưởngthành?”Ngườibốnghèocóhọcthứccaocủatôiluônkhuyếnkhích,“Hãyđiđếntrườngránghọcchogiỏi,vàtìmmộtcôngviệcổnđịnhantoàn”.NgườibốnghèomongmuốntôihoặctrởthànhmộtnhânviênnhómLcómứclươngcao,hoặcmộtchuyêngialàmtưcómứcphícaonhưbácsỹ,luậtsưhaykếtoángia.Ngườibốnghèocủatôiluôntâmquantâmvềmộtđồnglươngđềuđặn,nhiềuphúclợivàđảmbảocôngviệc.ĐiềuđógiảithíchtạisaoNgười đã trở thànhmột công chức chính phủ cómức lương cao, trởthànhmộtnhânvậtlãnhđạođầungànhgiáodụccủatiểubangHawaii. Trongkhiđó,ngườibốgiàunhưngíthọcthứclạiđưaramộtlờikhuyênkháchẳn.Ngườikhuyếnkhíchthếnày,“”Hãyđiđếntrường,tốtnghiệpđạihọc,sauđótựkinhdoanhvàtrởthànhmộtnhàđầutưthànhcông.”Quyểnsáchnàysẽviếtmộtquátrìnhgiáodục,tâmlývàcảmxúcmàtôiđãtrảiquakhinghetheolờikhuyêncủangườibốgiàu.

Quyểnsáchnàyđượcviếtchonhữngaisẵnsàngmuốnthayđổivịtrícủamìnhhômnay,đặcbiệtchonhữngcánhânthuộcnhómngườiLhayTđangxemxétnhậphộivớinhữngngười thuộcnhómChayĐ.Quyểnsáchnàydànhchonhữngngườidámxéráotưtưởngbảođảmviệclàmmàhướngtớisựbảođảmvềtàichính.Conđườngđódĩnhiênsẽkhôngdễdàngchútnàonhưngphầnthưởngởcuốiconđườnghoàntoànxứngđáng.Conđườngấychínhlànhắmtớimộtsựgiảithoáttựdovềtàichính.Lúctôicòn12tuổi,ngườibốgiàuđãkểchotôinghemộtcâuchuyệngiảndịnhưngđãhướngdẫntôisuốt trênconđườnglàmgiàuvàđạtđếntựdovềtiềnbạc.Câuchuyệnđóphảnánhlốigiảithíchcủangườibốgiàuvềsựkhácnhaugiữaphíabên tráihìnhvẽ, tức lànhómngườiLhayT,vớiphíabênphảigồmnhómngườiChayĐ.

Câuchuyệnnhưthếnày:“Ngàyxưacómộtngôilàngnhỏbéđángyêu.Ngôilàngấylàmộtchỗởthật tuyệt vời nhưng tiếc thay lại gặpmột vấn đề nghiêm trọng. Khi trờikhôngmưa, làngchẳngcònmột týnướcnào.Nhằmgiảiquyếtvấnđềdứtđiểm,cácgiàlàngquyếtđịnhgọithầucungcấpnguồnnướchàngngàychodânlàng.Cóhainhânvậtđứngranhậnthầu,vàcácgiàlàngđềunhậnkýhợpđồngvớicảhai.Cácgiàlàngchorằngmộtsựcạnhtranhnhonhỏgiữahaibênvừacóthểlàmchogiácảgiảmxuống,lạivừađảmbảocóđủnướcdựtrữcholàng.Người thứ nhất trong hai cá nhân đó tên là Ed, lập tức lên chợmua haithùngthiếcmạkẽmvàngượcxuôitrởnướctừhồvàolàngcáchđókhoảngmộtdặmVớihaithùngnướcđó,anhtalàmviệctừsángsớmđếnchiềutốivànhanhchóngkiếmratiền.Edđổnướctrongthùngvàomộtbểchứanướcđúcbêôngtođùngtronglàng.Cứmỗibuổisáng,anhtalàngườithứcdậytrướcnhấtđểđảmbẩolượngnướcđủdùngchocảlàng.Côngviệcthậtcựcnhọcnhưnganhtacảmthấyrấthạnhphúckhilàmratiềnvàđãthắngmộttronghaihợpđồngduynhấtcủalàng.

NgườinhậnthầuthứhaitênlàBillbiếnmấtđimộtdạo.Cảlàngkhôngnhìnthấyanhtatrongnhiềutháng,vàđiềuđólàmchoEdrấtsungsướngvìkhôngcócạnhtranhnênkiếmđượcrấtnhiềutiền.ThayvìđimuahiathùngnướccạnhtranhvớiEd,Billphácthảomộtkếhoạchkinhdoanh,thànhlậpcôngty,tìmthêmbốnđốitácđầutư,thuêmộtgiám đốc quán xuyến công việc và trở về với một nhóm thợ xây sau sáuthángmấtbiệt.Trongvòngmộtnăm,nhómthợcủaBillhoàntấtcôngtrìnhlắpđặtmộtđườngốngdẫnnướcbằngi-nốctừhồvàothẳngtronglàng.Vàobuổikhaitrương,BilltrịnhtrọngtuyênbốnguồnnướccungcấpcủamìnhsạchhơncủaEd.Trướcđó,BillđãnghethấynhiềuphànnàncủadânlàngvềbụicặntrongnguồnnướcdoEdcungcấp.Billcòntuyênbốsẽcungcấpnướcliêntụccholàngsuốt24giờmỗingày,7ngàymộttuần.Trongkhiđó,Edchỉcungcấpnướcvàonhữngngàytrongtuầnmàthôibởivìanhtanghỉlàmvàocuốituần.Tiếptheo,Billtuyênbốsẽchỉlấygiábằng75%giácủaEdmànguồnnướclạisạchhơn,cóđềuđặnhơn.CảlànghoanhôBillvaùnùnxếphàngtrướcvòinướcđườngốngdoBillxâydựng. Đểcạnh tranh,Ed lập tứchạgiáxuốngcòn75%sovớigiá trướcđây,mua thêmhai thùngnướcvànắpđậy, rồibắtđầu tăngcông suất lênbốnthùngchomỗichuyếnđi.Nhằmcungcấpdịchvụtốthơn,anhtamướnthêmhaingườiconcủamìnhphụgiúplàmcađêmvàvàonhữngngàynghỉcuốituần.Khihaiđứaconlêntỉnhnhậphọc,anhtanóivớichúng,“Cácconhãynhanhchóngquayvềvìsựnghiệpkinhdoanhnàysẽthuộcvềcáccon.” Vìmộtlýdonàođó,haingườiconcủaEdsaukhitốtnghiệpđạihọckhôngchịutrởvềlàng.Anhtacuốicùngphảithuêmướnnhâncôngvàtừđóbắt đầu gặp rắc rối với vấn đề công đoàn lao động.Công đoàn đòi tănglương,chucấpthêmphúclợivàyêusáchmỗinhâncôngchỉxáchmỗilầnmộtthùngnướcmàthôi.Trongkhiđó,Billýthứcđượcrằngmộtkhingôilàngnàycầnnướcthìcáclàngkháccũngphảicónhucầuthiếtyếuđó.Thếlàanhtaphácthảolạikếhoạchkinhdoanhcủamình,đichuduxâydựnghệthốngcấpnướcnhanh

chóng,sốlượnglớn,chiphíthấpvàchấtlượngsạchchomọingôilàngtrênthếgiới.Anhtachỉkiếmcómỗimộtxuchomỗithùngnước,thếnhưnganhtalạicungcấphàngtỷthùngnướcmỗingày.Chodùanhtacólàmviệchaykhông,hàngtỷngườivẫntiêudùnghàngtỷthùngnước,vàmọisốtiềnkiếmđựơcđóđềuchảyvàotàikhoảnngânhàngcủaBill.Billđãphátkiếnmộtđườngốngkhôngchỉdẫnnướcchomọilàngmàcòndẫntiềnchảyvàotúicủamình.Billsốnghoàntoànhạnhphúcsauđó,trongkhiEdvẫnlàmviệccựcnhọcsuốtcảđờimàvẫnlậnđậnvềtiènbạc.Chấmhết.”

CâuchuyệnđóvềBillvàEdđãhướngdẫnchotôitrongsuốtnhiềunămliền,giúpchotôinhiềuquyếtđịnhquantrọngtrongđờimình.Tôithườngtựhỏi:“Tôisẽđixâymộtđườngốngdẫnnướchayđigánhnước?”“Tôisẽlaođộngmộtcáchcựcnhọchaymộtcáchkhônngoan?”Vàtrảlờichonhữngcâuhỏiđóđãđưatôiđếnsựtựdovềtàichính.Đóchínhlànhữnggìmàquyểnsáchnàysẽđềcậptới.ĐóchínhlàcáchlàmthếnàotrởthànhmộtngườinhómChayĐ.Quyểnsáchdànhchonhữngaiđãquámệtmỏivớicôngviệcgánhnướcvàsẵnsàngđixâychomìnhmộtđườngốngdẫntiềnchảyvàotúicủamìnhchứkhôngphảichảyrakhỏitúi.<Sửađổibởi:ChânTrờiTím--17.4.200819:33:52>

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Phụclụctập2

Phần1-Phầnđầuquyểnsáchsẽnóivềsựkhácnhaucănbảngiữabốnnhómngười,giảithíchlýdotạisaomộtsốngườirơivàomộttrongbốnnhómvàbịkẹtvàođómàkhônghay.Phầnnàysẽgiúpbạnxácđịnhvị trícủamìnhhômnayvàgợiýchobạnmộthứơngđitrongvòngnămnămtới.

Phần2-Phầnnhìquyểnsáchsẽđềcậpđếnnhữngchuyểnbiếnvềcátính.PHầnnàysẽtrìnhbàyvềconngườimàbạnnêntrởthànhhơnlànhữnggìbạnphảilàmhômnay.

Phần3-Phầncuốiquyểnsáchsẽđisâuchitiếtvề7bướcđitrìnhtựmàbạncóthểthựchànhtheonếunhưbạnmuốnhộinhậpvàonhómngườinằmphíabênphảitứđồ.TôisẽchiasẻvớibạnvềnhữngbímậtkỹnăngcủangườibốgiàuvốnrấtcầnthiếtđểtrởthànhmộtngườithànhđạtthuộcnhómChayĐ.Vớinhữngđiềuđó,tôihyvọngcóthểgiúpbạnchọnlựamộtconđườngđichomìnhhướngtớisựtựdovềtìachính.

Xuyênsuốtquyểnsách,tôiluônnhấnmạnhđếntầmquantrọngcủasựthôngminhvềtàichính.Nếubạnmuốnsốngvàhànhđộngởnhómbênphảicủatứđồ,tứclànhómngườiChayĐ,bạncầnphảithôngminhvànhạybénhơnlúcbạnchọnởlạibêntráicủatứđồnhưmộtngườithuộcnhómLhayT.

ĐểtrởthànhmộtngườithuộcnhómChayĐ,bạnphảikiểmsoátđược

hướngchảytiềnbạccủamình.Quyểnsáchnàyđượcviếtvớimụcđíchdànhchonhữngbạnsẵnsànglàmmộtcúđộtphátrongđờimình,dànhchonhữngaidámvượtxahơnsựbảođảmviệclàmhướngtớisựtựdovềtiềnbạc.

Chúngtađangởtronggiaiđoạnbanđầucủathờiđạicôngnghệthôngtin,một thờiđạisẽmanglạinhiềucơhội tiềnbạcvôgiáhơnbaogiờhết.ChínhnhữngcánhâncókỹnăngcủamộtngườithuộcnhómChayĐmớicókhảnưngnhậndạngvànắmbắtnhữngcơhộingànvàngđó.Đểthànhđạttrongthờiđạithôngtin,bạnphảihiểubiếthếtvềbốnnhómngườiđótrongxãhội.MộtđiềuđángtiếclàhệthốnggiáodụccủatavẫncònlệthuộcvàothờiđạiCôngNghiệp,vẫntrangbịchosinhviênnhữngkỹnăngchỉđểtrởthànhnhữngconngườithuộcnhómbêntráicủatứđồ.

Nếubạnmuốntìmkiếmmộtcâugiảiđápmớichomộthướngđicuộcđờitrongthờiđạithôngtin,quyểnsáchnàyhoàntoàndànhchobạn.Nósẽgiúpbạntrongsuốtcuộchànhtrìnhởkỷnguyênmớinày.Dĩnhiên,quyểnsáchnàykhôngphảilúcnàocũngcómọicâutrảlờithỏađáng,nhưngnósẽchiasẻvớibạnvềnhữngkinhnghiệmcánhânsâusắc,nhữngkhámpháđầyích lợi và thiết thực của chính tôimàbản thânđã trải qua cuộcphiêu lưuxuấtpháttừphíabênnhómLhayTvàvềtơíđíchnhómChayĐ.

Nếubạnđãthựcsựsẵnsàngbắtđầucuộchànhtrình,hoặcnếubạnđãđặtchântrênconđườngtìmđếntựdovềtàichính,tôixinchântrọngtặngbạnquyểnsáchnày.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương1

Tạisaoanhkhôngkiếmlấymộtcôngviệc?

Vàonăm1885,Kim-vợtôivàtôikhôngcònnhàđểở.Chúngtôiđềubịthấtnghiệpvàchẳngcònmộtđồngxunào trong tàikhoản tiếtkiệmcủamình.Thẻtíndụngđãbịxàihếtmức.ChúngtôiphảingủquađêmtrongmộtchiếcxeTôytasờnnâucũkỹ.Khiđếnngàycuốicủamộttuầnnọ,chúngtôibắtđầuthấmthíathựctếphũphàngtrướcmắtmình,luônbịdằnvặtbởinhữngcâuhỏichúngtôilàai,đanglàmgìvàcuộcđờicủachúngtôisẽtrôivềđâu.

Tìnhtrạngvôgiacưcủachúngtôikéodàithêmhaituần.Cuốicùngmộtngườibạnthôngcảmvớitìnhhìnhtàichínhthêthảmcủachúngtôiđãchochúngtôivềởtrongmộtcănphòngởtầnghầmdướinhàcô.Chúngtôiđãcưtrúởđótrongsuốtchínthángtrờiròngrã.

Chúngtôigiữkínchuyệncủamìnhvớimọingười.Vợtôivàtôicốgiữbềngoàitrongthậtbìnhthường.Chođếnkhibạnbèvàgiađìnhbiếtcảnhngộkhốnkhổcủachúngtôi,câuhỏiđầutiêncủahọluônlà:“Tạisaoanhkhôngkiếmlấymộtcôngviệc?”.Lúcđầuchúngtôicòncốgiảithích,nhưngriếtrồichúng tôi thấy không đủ khả năng lý gải nguyên nhân củamình vớimọingười. Đối vớimột người coi trong công ăn việc làm, thật khó lòng giảithíchchongườiấyhiểulýdotạisaomìnhkhôngmuốnkiếmviệclàm.

Dĩnhiên,chúngtôicũngphảilàmthêmmộtvàicôngviệctạpnhạpđâyđó,nhưngnhữngđồng tiềncỏnconđóchỉ cốtđể làm lonòngbao tửcủamình.Tôiphải thừanhậnrằngtrongnhữngthángnămđầyhoàinghiđó,ý

tưởngvềmộtviệclàmổnđịnh,antoànvớimộtđồnglươngkhấmkháthậthếtsứccámdỗvớichúngtôi.Nhưngbởivìsựđảmbảoviệclàmkhôngphảilànhữnggìchúngtôitìmkiếm,nênchúngtôiphảivậtlộnhàngngàytrênbờvựctiềnbạcgiannanđó.

Nămđó,năm1985lànămkhốnkhónhấttrongcuộcđờicủachúngtôi,vàdàidăngdẳngnhưcả thếkỷ.Ngườinàonói tiềnbạckhôngquan trọngchắc chắn người ấy chưa bao giờ nếmmùi không có tiền bạc trong mộtkhoảngthờigiandài.Kimvàtôicứtiếptụccãivãvàtrnhluận.Sợhãi,loâuvềmộttươnglaimùmịtvàcáiđóigặmnhấmcànglàmtăngthêmkịchtínhcảm xúc của con người, khiến chúng ta thươngf xuyên gây gổ với ngườithươngyêuchúngtanhiềunhất.Thếnhưng,tìnhyêumãnhliệtđãkếtnốihaichúngtôilạivớinhau,làmchochúngtôicànggắnchặtnhauhơnđểđươngđầutrướcnghịchcảnh.Chúngôithừabiếtchúngtôiđangđitheohướngnào,nhưngchỉcóđiềuchúng tôikhôngbiếtmìnhcó thểđiđếnđíchđượchaykhông.

Chúngtôibiếtrõmìnhlúcnàocũngcóthểxinđượcmộtviệclàmđảmbảovới mức lương hậu hĩ. Cả hai đứa chúng tôi đều tốt nghiệp dại học, cóchuyênmônvữngvàtháiđọlàmviệcrấtnghiêmtúc.Nhưngchúngtôikhngnhắmtớisựbảođảmviệclàmđó.Điềumàchúngtôinhắmtớichínhlàsựtựdovềtàichínhchobảnthânmình. Vàokhoảngnăm1989,chúngtôitrởthànhtriệuphú.Mặcdùchúngtôigiàucótrongconmắtcủanhiềungười,nhưngbảnthânchúngtôivẫnchưathỏamãnvìchưađạtđượcgiấcmơcủamình.Chúngtôivẫnchưađạtđượcsựtựdothựcsựvềtàichính.Mãiđếnnăm1994,giấcmơấymớitrònhiệnthực.Từđótrởđiđếncuốicuộcđời,chúngtôimớikhôngphảilàmcongchoai nữa.Ngoại trùmột thảm họa tài chính bất ngờ ụp xuống, cho đến naychúngtôihoàntoànđượcgiảiphóngvềmặttiềnbạc.Lúcấy,Kimtròn37tuổivàtôiđược47tuổi.

KHÔNGPHẢICÓTIỀNMỚILÀMRATIỀNSởdĩtôibắtđầuquyểnsáchnàyvềtìnhtrạngkhôngnhàcửavànghèotúngcủamìnhbởivìtôithườngnghemọingườinói,“Phảicótiềnmớilàmratiền.”Tôikhôngđồngývớiquanđiểmđó.Từtìnhtrạngvôgiacưvào1985chotới lúc trở nên giàu có vào nưm1989 và sua đó đạt được sự tự do về tàichínhvàonăm1995,quátrìnhấykhônghềbắtđầuvớitiềnbạc.Khichúngtôikhởisự,chúngtôilàmgìcótiềnmàcònbịmắcnợ.Cũngkhôngcầnphảicómộtnềnhọcvấnchínhquyđỗđạtmớilàmratiền.Tôitốtnghiệpđạihọc,nhưngtôidmánóithẳngrarằngsựtựdovềtiềnbạcmàtôiđạtđượcchẳngănmơrễmáđếnnhữnggìtôihọcđượcởđạihọc.Nhiềungườithànhcôngtrongđờithườngbỏngangđạihọc.NhữngnhânvậtnhưThomasEdison-ngườisánglậptậpđoànGeneralElectric;HenryFord-ngườichủtậpđoànhãngxeFord;BillGate–chađẻtậpđoànMicrosoft;MichealDell-ngườisánglậptậpđoangmáyvitínhDellComputers;RalphLauren - người sáng lập hãngmaymặc Polo. Bằng cấp đại học chỉ qunatrọngđốivớinhữngchuyênngànhcổdiểnchứkhôngíchlợigìđốivớiviệcnhữngnhânvậtđólàmcáchnàotởthànhtỷphú.Nhữngconngườiđóđãtựtạo ra ngành kinh doanh thành công riêng chomình, và chính là điềumàKimvàTôihằngkhaokhátđạtđến.

VẬYTHÌCÁIGÌMỚILÀMRATIỀN?Nhiềungườithườnghỏitôi,“Nếukhôngcầnphảicótiềnđểlàmratiền,và trườnghọckhôngdạy anh cáchđạt được sự tựdovề tài chính, thế thìnhữngđiềugìmớilàmratiền?”

Câutrảlờicủatôilà:Cầnphảicómộtgiấcmơkhátkhao,mộtýchíquyếtđịnhrứtkhoát,mộtkhảnănghọchỏinhanhnhạy,biếtsửdụngnhữngthiênphúcósẵntrongmình,vàbiếtphầnnàotrongkimtứđồtạorathunhậpcho

mình.

KIMTỨĐỒLÀGÌ?L-nhómngườilàmcônglãnhlươngT–nhómngườilàmtưC–nhómchủdoanhnghiệp,côngtyĐ–nhómnhàđầutư

VỊTRÍNÀOTRONGKIMTỨĐỒĐEMLẠITHUNHẬPCHOBẠN?

Kimtứđồthểhiện4cáchkhácnhautạoratiềnbạcchomọingười.Chẳnghạn,mộtngườilàmcôngkiếmtiềnnhờlàmthuêchomộtngườinàođóhaymộtcôngty.Nhữngngườilàmtưkiếmtiềnbằngcáchtựlàmviệcchochínhmình.Mộtdoanhnhânkiếmtiềntừcôngviệckinhdoanhcủamình,vàcácnhàđầutưkiếmtiềntừnhiềuhìnhthứcđầutưđadạngmànóikhácđichínhlàtừviệcsửdụngtiềnđểtạorathêmnhiềutiềnhơn.

Nhữngphươngcáchkiếmtiềnkhácnhauđóđòihỏinhữngkiểusuynghĩ,lốisống,kỹnăngchuyênnghiệp,đườnglốihậpthugiáodục,vànhữngcátínhtươngthích.Nhữnghạngngườikhácnhausẽbịlôikéovàonhữngkhukhácnhautrongtứđồ.

Trongkhitiềnbạclàđốitượngchung,nhữngcáchkiếmtiềnthìlạithiênhìnhvạntrạng.Giảnhưbạnbắtđầulưutâmđếnsựphânchiatrêntứđồ,cólẽ bạn sẽ tự hỏimình câu này, “Tôi kiếm được tiền chủ yếu từ phần nàotrongKimTứĐốấy?”

Mỗiphầncủatứđồđềukhácnhau.Đểkiếmđượctiềntừnhữngphầnkhácnhaucầnphảicónhữngkỹnăngvàcátínhkhácnhau,chodùmộtngườicóthểởcùnglúcnhữngphầnkhácnhauđó.

BẠNCÓTHỂKIẾMTIỀNTỪBỐNNHÓMTRÊNTỨĐỒHầuhếtchúngtađềucókhảnăngkiếmtiềntừcảbốnnhómtrêntừđồ.Nhómngườinàomàbạnhaytôithuộcvềđóvàchủyếukiếmthunhậptừđókhongphảiđượcquyếtđịnhbởinhữnggìchúngtađượchọcởtrường,màchínhlànhữnggìthuộcvềbảnthâncủachúngta–đólànhữngquandiểmvềgiátrị,nhữngưuđiểm,khuyếtđiểmvàsởthíchcánhân.Chínhnhữngsựkhácnhaugốcrễdóđãthuhúthaylàmchúngtadộingượcvớinhữngnhómđótrongtứđồ. Tuynhiên,chodùhcúngtacólàmmộtngànhnghềchuyênmônnàođinữa,chúngtavẫncóthểtồntạivàlmàviệctrongcảbốnnhóm.Chẳnghạn,mộtbácsỹcóthểchọnlựacáchkiếmtiềnnhưmộtngườilàmcông-thuộcnhómL,bằngcáchgianhậpvàođộingũbác sỹ trongmộtbệnhviện lớn,hoặc làmviệcchochínhphủ trongnhữngdựánchămsócy tếcôngđồnghay trở thànhbácsỹquâny,hoặc làmviệcchomộtcông tybảohiểmsứckhỏevànhânthọ.Vịbácsỹấycũngcóthểchọnlựacáchkiếmtiềnnhưmộtngườilàmtư-thuộcnhómT,mởmộtphòngmạchtư, thuêmướnmộtvàiytávàlôikéomộtsốbệnhnhânchoriêngmình. HoặcvịấycóthểquyếtđịnhtrởthànhmộtdoanhnhânthuộcnhómC,làmchủmọtbệnhviệntưvàthuêmướncácbácsỹkháclàmviệctrongbệnhviệnđócủamình.Vịbácsỹcóthểxemxétkhảnăngmướnmộtvịquảnlýđiềuhànhcôngtybệnhviệncủamình,vànhưvậytrongtrườnghợpđóvịbácsỹ làmchủmọtcôngviệckinhdoanhnhưngkhôngcầnphải làmviệctrongdó.Vịbác sỹcũngcó thểquyếtđịnh làmchủmộtngànhnghềkinhdoanhnàođóchảliênquangìđếnngànhy,nhưngvẫnthựchànhnghềycủamìnhởmộtnơinòađó.Trongtrườnghợpấy,vịbácsỹcóthểtạorathunhậpvừanhưngườithuộcnhómL,vừanhưngườithuộcnhómC.CònđốivớinhómĐ,vịbácsỹcóthểkiếmtiềnbằngcáchtrởthànhcổđônghùnvốnvàomộtchuyệnkinhdoanhcủangườikhác,haybằngnhữngcôngcụđầutưnhưthịtrườngchứngkhoán,thịtrườngtráiphiếu,thịtrường

bấtđộngsản.Những từ quan trọng nhất chính là những từ “Kiếm tiền từ”.Không phảingànhnghềchúngtađanglàmlàquantrọng,màchínhcáchchúngtakiếmtiềnmớiquantrọnghơnhết.

NHỮNGPHƯƠNGCÁCHKHÁCNHAUTẠORATHUNHẬPChínhnhữngsựkhácnhaugốcrễvềquanđiểmgiátrị,ưuđiểm,khuyếtđiểmvàsởthíchmớiảnhhưởngchúngtachọnlựaphươngcáchtạorathunhập từ nhóm nào.Nhiều người chỉ thích làm công trong khi khối ngườikháclạirấtghétchuyệnấy.Nhiềungườisaymêviệclàmchủmộtcôngtynhưnglạikhôngmuốnđiềuhànhnó,nhưngcũngbiếtbaonhiêungườivừathíchlàmchảucôngtynhưnglạikhôngmuốnđiềuhànhnó,nhưngcũngbiếtbaonhiêungườivừathíchlàmchủcôngtylạivừathíchtựquảnlýềuhànhcôngtycủamình.Nhiềungườirấtưathíchviẹcđầutư,trongkhitrongconmắtcủanhiềungườikhácchỉthấynguycơbịmấttiền.Hầuhếtchúngtađềuítnhiềucóhếtnhững tínhcáchđó.Đểcó thể thànhcông trongbốnnhómthườngđòihỏiphảicósựđịnhhướngthíchnghinhữnggiátrịgốcrễtươngứngtrongconngườita.

BẠNCÓTHỂGIÀUHOẶCNGHÈOỞCẢBỐNNHÓM. Một điều khôngkémquna trọng cần lưu ý là chúng ta có thể giàu haynghèoởcảbốnnhóm.Trongmỗinhóm,cónhiềungườicó thểkiếmđượchàngtriệuđônhưngcũngcóvôsốngườibịkhánhkiệt.Thuộcvềnhómnàyhaynhómkháckhôngnhấtthiếtđảmbảosẽthànhcôngvềtàichính.

KHÔNGPHẢIBỐNNHÓMĐỀUNHƯNHAU Hiểuđượcnhữngđặc thùcủabốnnhómtrong tứđồ,bạnsẽnhậnđịnhđượcnhómnàothíchhợpnhấtvớibạn.Chẳnghạn,mộttrongnhiềulýdokhiếntôichủyếuhànhđộngnhưnhómngừôChayĐlàdonhữnglợithếvềthuế.Đốivớinhữngngườilàmviệcở

phầnbêntrái tứđồ,córất ítkhảnănggiảmthuếhợppháp,khôngnhưđốivớiphầnbênphảicủatứđồ.KhilàmviệctạorathunhậpthuộcnhómngườiChayĐ,tôicóthểkiếmtiềnnhanhhơnvàbắtđồngtiềnđólàmviệcchotôilâuhơnmàkhôngphảitrảthuếquámức.NHỮNGCÁCHKẾMTIỀNKHÁCNHAUTứđồphânbiệtrõnhữngcáchkhácnhaumàconngườisửdụngđểtạoratiềnchomình.Cónhữngcáchtạoratiềnđầyýthứctráchnhiệmhơnlàphảilàmlụngvìnó.

HAI NGƯỜI BỐ KHÁC NHAU VÀ NHỮNG QUAN ĐIỂM KHÁCNHAUVỀTIỀNBẠC.Ngườibốcóhọcthứccaocủatôicóniềmtinsâusắcchorừngsựđammêtiềnbạclàtộilỗi.Việckiếmlợiquámứcchỉbiểuhiệnsựthamlam.Ngườiđã rất ngượngnghịukhi báo trí đăng tảimức lương củangười, chỉ bởi vìngườicảmthấyđãđượctrảlươngquámứctrongkhinhữnggiáoviênkháclàmviệcchongườiđanglãnhmộtđồnglươngítỏi.Bốtôilàmộtconngườitrunghậu,thựcthàvàcầnmẫn,lúcnàocũngbảovệhếtmìnhchoquanđiểmcủamìnhlàtiềnbạckhôngphảilàvấnđềquantrọngđốivớicuộcđờimình.Ngườibốcóhọcthứccaonhưngnghèocủatôiluônnói:“Takhôngquantâmđếntiềnbạc.”“Tasẽkhôngbaogiờgiàu.”“Takhôngđủsứcmuavậtấy.”“Đầutưlàrủiro.”“Tiềnbạcphảilàmọithứ.”TIỀNBẠCHỖTRỢCHOCUỘCSỐNG.Ngườibốgiàucủatôilạicóquanđiểmkháchẳn.Ngườichorằngthậtlàkhờdạikhiphảibỏcảcuộcđời làmviệcvì tiềnvàphảigiảvờcoi tiền làkhôngquantrọng.Ngườibốgiàutinrằngcuộcsốngquantrọnghơntiềnrấtnhiều,nhưngtiềnlạiquantrọngtrongviệchỗtrờcuộcsống.Ngườithườngnói,“Conchỉcóbấynhiêugiờtrongmộtngày,vậymàconlạilàmviệcthật

làcựcnhọc.Vậy lýgìphải làmviệccựcnhọcvì tiền?Hãyhọccáchđiềukhiểntiềnbạcvànhânsựlàmviệclạichocon,vàkhiấyconcóthếrảnhrỗilàmnhữngchuyệnquantrọngcủađờicon.”Đốivớingườibốgiàu,nhữnggìquantrọngsẽlà:1.Cónhiềuthờigianđểnuôiconmình2.Cótiềnlàmviệctừthiệnvàtàitrợnhữngcôngtrìnhcầnthiết3.Tạoracôngănviệclàmvàsựỏnđịnhvềtàichínhchocộngđồng4.Cóthờigianvàtiềnbạcchămsócsứckhỏechochínhbảnthânmình5.Cóthểdulịchvòngquanhthếgiớicùngvớingườithân“Nhữngchuyệnđóphảicầntiền”,ngườibốgiàubảo.“Đóchính là lýdo tạisao tiềnbạc trởnênquantrọngđốivới ta.Tiềnbạcquantrọngnhưngtakhôngmuốnbỏcảđờimìnhlàmviệcchonó.”

CHỌNLỰAVỊTRÍMộtnguyênnhântạisoahaivợchồngtôiluôntậptrungvàonhữngnhómCvàĐ,giữalúcchúngtôikhôngcónhàđểở,làbởivìtôiđãđượctiếpthukinhnghiệmvàdạydỗ rất nhiềuvềnhữngnhómngười ấy.Chínhnhờ sựhướngdẫncủangườibốgiàuđãgiúpchotôihiểurõcácưuthếvềtàichínhvàchuyênnghiệpkhácnhaugiữamỗinhóm.Đốivớitôi,nhữngnhómnằmbênphảitứđồ,tứclànhómCvàĐ,mớiđemlạinhữngcơhộitốtnhấtchosựthànhđạtvềtàichínhvàsựtựdovềtiềnbạc. Ởngưỡngcửa37tuổiđời,tôidãtừngtrảiquabiếtbaothànhcôngvàthất bạiở cảbốnnhóm,mànhờđóđãgiúp tôi thấy rõđượcphnànàovềnhữngtínhcáchcánhâncủabảnthânmình,nhữngsỉưthích,cáihayvàcíadở.Vàtôiđãbiétđựơcnhómnàotôisẽthnàhcôngkhihànhđộngtrongđó.CÁCBẬCCHAMẸLÀTHẦYGIÁONgaytừkhitôicongnhỏ,ngườibốgiàuđãthườngxuyênđềcậpđếnKimTứĐồ.Ngườiđãgiảithíchvớitôivềsựkhácnhaugiữamộtngườithànhđạtởphíabêntráivàbênphảcủatứđồ.Thếnhưnglúcđóvìquánhỏ,tôichưalĩnhhộihết nhữnggì ngườinói.Tôikhognhiểuđược sựkhácnhau trong

cáchsuynghĩ,lậpluậngiữamọtngườilàmcôngvàmộtngườilàmchủ.Đơngiản,tôichỉlolàmsaocóthểtồntạiđượctỏngtrườngvàlớp.Thếnhưng,tôiđãnghenhữnggìNgườinóivànhữngđiềuđóchẳngbaolâutrởnêncóýnghĩađốivớitôi.Cóhaingườibốnăngđộngvàthànhcôngởquanhtôiđãgiúpchotôicóthểđốichiếuvàhiểuđượcnhữnglờinóicủamỗingười.Chínhnhữnggìhaingườibốđang làmvàhànhđộngđãminhhọarõnétnhấtsựkhácnhaugiữaphíaL–TvàC–Đcủatứđồ.Lúcđầu,những sựkhácnhauđómờnhạt nhưngdầndần chúng trởnên rõnét đếnrànhrành. Chẳng hạn,một kinh nghiệm đau khổ nhất đối với tôi khi còn nhỏ làkhoảngthờigianmàngườibốnàyđãchơivớitôisovớingườibốkia.Khicảhaingườibốmỗi lúcmột thànhcôngvànổi tiếng, tôinhận thấy rõnétmộttronghaingườicàngcóítthờigianbêncạnhvợvàbốnđứaconnhỏcủamình.Ngườibố ruộtcủa tôi lúcnàocũngởngoàiđường,bận rộnvớicácbuổihọpliênmiên,hoặcvộivãchạyraphitrườngbắtkịpchuyếnbayđếnnhữngbuổihọpkhác.Ngườicàng thànhcôngchừngnào thì lạicàng ítăncơmtốivớigiađìnhchừngấy.Vàonhữngngàynghỉcuốituầnởnhà,NgườilạivùiđầuvàohàngđốnggiấytờcôngviệctrongvănphònglàmviệcnhỏbécủaNgười. Trongkhiđóngườibốgiàucàngcónhiều thờigian rảnhrỗihơnkhingười thành công hơn.Nột trong những lý do khiến tôi đã đựơc học thậtnhiềuvềtiềnbạc,tàichính,chuyệnkinhdoanhvàựđờichỉvìngườibốgiàumỗilúcmỗicónhiềuthờigianhưonnóichuyệnvớiconcủaNgườivàvớitôi.Mộtkinhnghiệmkháclàcảhaingườibốkhicàngthànhcôngcàngkiếmrađượcnhiềutiền,thếnhưngngườibốruộthọcthứccaocủatôilạicàngnúnsâuvàonợ.Vàvìthế,ngườicànglàmviệccậtlựchơnđểrồinhậnramìnhcàngbịđánhthuếthunhậpnhiềuhơn.ChủngânhàngvàkếtoáncủaNgườikhuyênngườiđimuamộtcănnhàtohơnđểgiảmthuế.Vàthếlàngườinghetheo,muamộtcănnhàtohơn,nhưngcũngvìthếngườicàngphảirasứclàm

việcđểcóđủ tiền trảcănnhàmới,vànhữngđiềuđócàng làmchongườimỗilúcmộtxavớitổấmcủamình.Ngườibốgiàulạikháchẳn.Ngườilàmrathậtnhiềutiền,nhưnglạitrảítthuếhơn.Ngườicũngcóchủngânhàngvàkếtoánriêngcủamình,nhưngngườikhôngnghetheolờitưvấnnhưngườibốruộthọcthứccủatôi.NGUYÊNNHÂNCHÍNH Thếnhưng,độngcơchínhthúcđẩytôivượtrào từphíabêntráisangphíabênphải của tứđồ lại lànhữnggìđãụpđổxuốngcuộcđờingườibốnghèocóhọc thứccaocủa tôi,giữa lúcngườiđangđứng trênđỉnhcaosựnghiệp. Vàođầunhữngnăm70, tôiđã tốtnghiệpxongđạihọcvàgianhậpmộtkhóađào tạophicông láimáybayởPensacola thuộc tiểubangFloridađểchuẩn bị tham chiến ởViệtNam.Người bố học thức của tôi lúc ấy đangnhiệmchứctổngThanhtrangànhgiáodụccủatiểubangHawaiivàlàmộtthànhviên trongBanTưVấnchoThốngĐốc tiểubang.Sau cuộcbầucửThốngđốc tiểu bang, vị thốngđốc được tái nhiệm - tức giận vì bố tôi đãthamgaivậnđộngtranhcửchođốithủcủamình–đãâmthầmchỉthịkhôngcho phép bố tôi được làm lại trong chính phủ của tiểu bang Hawaii. Vàngườiđãkhôngbaogiờkiếmđượcviệclàmnhưcũ.Ởtuổi54,bốtôiphỉachạyđixinviệclàm,còntôithìtrênđườngtòngquânđếnVietNam.Ởlứatuổingũtuầnấy,bốtôiđnàhđikiếmmộtviệclàmmới.Ngườilàmhếttừchỗnàyđếnchỗkhácvớichứcdanhnghethậtkêunhưnglươngthấp.ĐạiloạinhưchứcqunảlýđiềuhànhmộtcơquanphilợinhuậnXYZ,hoặcgiámđốcmộttổchứcABCcũngphilợinhuận.Bốtôilàmộtngườiđangôngcaoráo,thôngminhvànăngđộng,nhưngngườikhôngbaogiờcònđượcchàođóntrongthếgiớimàngườiđãlàmviệchơnnửacuộcđời,thếgiớicủanhữngcôngchứcchínhphủ.Ngườixoayralàmăn,bắtđầuvớimộtvàichuyệnkinhdoanhnhỏ.Cómộtdạongườilàmtưvấn,vàcònmuamộtthươngquyềnkinhdoanhnổitiếng,nhưngtấtcảđềuthấtbại.Khingườicànglớntuổi,bầunhiệthuyếttrongngườicànggiảm,và

sựdũngcảmdámbắtđầulạitừđầucũngsuyyếudần.Ýchícủangườimỗilúcmộtgiảmbớtđicứsaumỗimộtvụkinhdoanhthấtbại.Ngườiđãtừnglàngươif làmcôngthànhđạt trongnhómL,naycố tồn tại trongnhómTmàngườikhônghềcókinhnghiệmvàsựđammêcủachínhmình.Ngườiyêuthíchngànhgiáodụccôngcộngvôcùng,nhưngchẳngcócáchnàoquaytrởlạivớithếgiớiấy.Chínhquyềntiểubangđãngầmchỉđạocấmmọingànhgiáodụcđượcphéptuyểndụngngười,màtrênmộtkhíacạnhnàođótacóthểcoingườiđãbịliệtvào“Sổbìađen.” Nếukhôngcóbảohiểmxãhộivày tế,có lẽnhữngnămthángcuốiđờiNgườiđãbịnghèotúngkhốnkhổ.Ngườiquađờivớimộttâmtrạngcựckỳnảnchívàphẫnnộ,nhưnglươngtâmcủangườiđãhoàntoànanổnvàtrongsạch.Nhưvậyđiềugìđãkhiếntôicmatâmchịuđựngnhữngnămthángđentốiấycàonăm1985?Đóchínhlàkýứckhủngkhiếpgiàyvòvềmộtngườibốcóhọc thứcphải ngồiởnhà chờ từng tiếngđiện thoại reo, và cố thành côngtrongthếgiớikinhdoanhmàthếgiớiđóngườichẳngbiếtmộtchútgì. Chínhđiềuđóvàchínhkýứcêmđềmkhichứngkiếnngườibốgiàumỗilúcmộthạnhphúcvàthànhcôngkhingườicànglớntuổiđãđemlạichotôimọtkhaokhátđầycảmhứng.Thayvì lụnbạiở tuổi54,ngườibốgiàuđãthànhcôngngoàisứctưởngtượng.Trướcđónhiềunămngườiđãgiàurồi,nhưngđếnlúcđóngườilạicànggiàuhơngấpngànlần.NgườithườngxuyênxuấthiệntrênmặtbáonhưmộtdaonhnhânđãmuađứtvùngWaikikivàMaui.Nhữngnămthángmiệtmàixâydựngkinhdoanhvàđầutưcóphươngphápđãgặtháichongườinhữngmùabộithu,vàlàmchongườitrởthànhmộttrongnhữngtỷphúgiàunhấtởquầnđảoHawaii.

SỰKHÁCNHAUNHỎBÉCÓTHỂDẪNĐẾNSỰKHÁCNHAUTOLỚNVìNgườibốgiàuđãgiảithíchcặnkẽKimtứđồchotôi,nêntôicóthể

thấyrấtrõnhữngsựkhácnhaunhỏbémỗilúcmộtlớntheothờigianlàmviệccủamộtconngười.Nhờcótứđồ,tôicóthểtậptrungvàoviệcchọnlựanhómngườimàtôimuốngianhập,hơnlàlựachọnnhữnggìmàtôimuốnlàm.Trongnhữngnămthángthêthảmnhấtcủađờimình,chínhsựhiểubiếtsâu sắc và nhữngkinh nghiệm rút ra từ cuộc đời của hai người bố có tácđộngmạnhmẽ,đãgiúpchotôichịuđựngvàvượtqua.

NHỮNGCÂUCHUYỆNKHÔNGCHỈDỪNGLẠIỞKIMTỨĐỒKimtứđồchẳngquachỉlànhữngnétgạchvàmộtvàikýtựtrongđó.LCTĐ

Nếubạnquansátbêndướibềmặtcủahìnhvẽđơngiảnấy,bạnsẽnhìnthấyđượcnhữngthếgiớihoàntoànkhácnhaucũngnhưnhữngphươngdiệnkhácnhaunhìnvềthếgiới.Khimộtngườinhìnxãhộibằngcặpmắtcủacảnhómbêntráilẫnnhómbênphảitứđồ,tôicóthểthúthậtlàthếgiớisẽrấtkhác nhau tùy theo vị trí người ấy đang đứng và tồn tại trong xã hội.Vànhữngsựkhácnhauấychínhlàđềtàichủyếucủaquyểnsáchnày.Saukhiđọcquyểnsáchnày,sẽcóbạnmuốnthayđổingaycáchkiếmtiềncủamình, nhưng cũng có bạn hoàn toàn hạnh phúc tiếp tục thế đứng củamìnhtrongxãhội.Bạncóthểchọnhànhđộngcùnglúctrongnhiềunhóm,thậmchíởcảbốnnhóm.Tấtcảchúngtađềurấtkhácnhau,vàmộtnhómnàykhôngchắcquantrọnghơnnhómkhác.Trênmỗingôilàng,thịtứ,thànhphốhaymỗiquốcgia trên thếgiới,vẫn rấtcầncómọingườihoạtđộngởbốnnhómnhằmđảmbảosựổnđịnhvềtàichínhtrongcộngđồng. Hơn thế nữa, khi chúng ta già đi và tích lũy nhiều kinhnghiệmkhácnhau, sở thíchcủachúng ta se thayđổi.Chẳnghạn, tôinhận thấycónhiềuthanhniên thiếunữ saukhi ra trường thườnghài lòngkhikiếmđượcmột

việclàm.Thếnhưngsaunhiềunăm,nhiềungườitrongsốấysẽkhôngcònhứngthúleotừngbậcthangchứcvịtrongcongsở,hoặchếtđammêvớilĩnhvưckinhdoanhmàmìnhđanghoạtđộng.Nhữngthayđổivềtuổitácvàkinhnghiệm thường khiếnmột người đi tìm những cái đíchmới để phát triển,đượctháchthức,kiếmnhiềutiềnhơnvànhiềuhạnhphúccánhânhơn.Tôihyvọngvớiquyểnsáchnàysẽcóthểđemlạichobạnmộtvàiđộtphátrongtưduyvàýtưởngđểđạtđượcnhữngmụcđíchđó.Nóitómlại,quyểnsáchnàykhôngviếtvềchuyệnvôgiacư,màlàchuyệntìm kiếmmột ngôi nhà trú ẩn,một ngôi nhà trongmột nhóm hay cả bốnnhómngườicủaxãhội.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương2

Nhữngconngườikhácnhautạolênnhómkhácnhau

“Khôngthểdạychomộtconchógiànhữngtròchơimớiđược”,ngườibốcóhọcthứccaocủatôihaynóicâuấy.TôiđãtừngngồitròchuyệnvớiNgườinhiềulần,cốgắnggiảithíchchoNgườihiểuKimtứđồmàtôihyvọngcóthểnhờđógiúpchoNgườilóelênnhữnghướngđimớitrongvấnđềtiềnbạc.Khigầnđếntuổi60,Ngườimớinhậnranhiềugiấcmơnhiềugiấcmơcủamìnhsẽkhôngbaogiờthựchiệnđược.“Tađãthửnhưngnókhôngthànhcôngconạ,”Ngườinóithế.

Bố tôimuốnámchỉ đếnnhữngnỗ lực củamình cố thành công trongnhómTnhưmộtchuyênviêntưvấnlàmtư,vàtrongnhómCkhingườiđãđemhếttoànbộsốtiềndànhdụmđượcđểlàmvốnkinhdoanhmộtthươngquyềnhãngkemnổitiếng,nhưngrồiđãbịthấtbạihoàntoàn.Vốnthôngminhngườihiểuđượcvềmặtlýthuyếtlàcầnphảicónhữngkỹnưngkhácnhauchomỗinhómkhácnhau.Ngườibiếtcóthểhọcchúngrấtmaunếunhưngườimuốn.ThếnhưngvẫncóđiềugìđókiềmhãmNgườilại.Mộtbữanọsaukhiăntrưaxong,tôitròchuyệnvớingườibốgiàuvềbốruộtcủatôi.“Bốconvàtakhônggiốngnhautừgốcrễconạ”,ngườibốgiàunói.“Trongkhichúngtacùnglàconngườicócảmgiácsợhãi,loâu,niềmtin,ưuđiểmvàkhuyết điểm, cách chúng ta phảnứngvàxử lý nhữngđiềuđó lại khácnhauvôcùng.”

“Bốcóthểchoconbiếtsựkhácnhaukhông?”tôihỏi.“Khôngthểnóihết trongmộtbữaăntrưađâu”,ngườibốgiàunói.“Nhưngcáchchúngtaphảnứngtrướcnhữngsựkhácnhauđóchínhlànguyênnhânkhiếnchúngtacứbámlạivớinhómnàyhaynhómkhác.KhibốconcốgắngđitừnhómLsangnhómC,ôngcóthểhiểuđượcquátrìnhấyvềmặtlýtrí,nhưng lạikhông thể thựchiệnđượcvềmặt cảm tính.Khi sựviệcbắtđầutrụctrặcvàôngbịlỗ,ôngkhôngbiếtcáchlàmthếnàogiảiquyếtvấnđềvàthếlàbốconlạiquayvềvớinhómngườimàôngcảmthấythoảimáinhất.”“TrởlạinhómLvàthỉnhthoảngnhómT”,tôinói. Ngườibốgiàugậtđầu.“Khinỗisợbịmấttiềnvàthấtbại trởnênquámứcđếncàoxétronglòng,nỗisợmàcảtavàbốconđềucó,bốncónliềnchọngiảiphápbảođảmtrongkhitachọngiảipháptựdo”.“Vàđóchínhlàsựkhácnhaucănbản”,tôivừanóivừavẫytaychobồibàntìnhtiền.“Mặcdùchúngtađềulàconngười”,ngườibốgiàulặplại,“Khiđụngđếntiềnbạcvànhữngcảmxúcdínhđếntiềnbạc,tấtcảchúngtađềuphảnứngkhác nhau. Và chính cách chúng ta phản ứng trước những cảm xúc ấythườngquyếtđịnhcáchchúngtachọnlựacáchkiếmtiền.”“Nhữngconngườikhácnhauthuộcnhữngnhómkhácnhau”,tôinói.“Đúngvậy”,ngườibốtiếptụcnóikhichúngtôiđứngdậyvàbướcracửa.“Nếuconmuốnthànhcôngtrongbấtkỳnhómnào,concầnphảibiếtnhiềuthứkhácchứkhôngchỉ lànhữngkỹnăngcầncó.Concũngcầnphảibiếtnhữngsựkhácnhaugốcrễđãkhiếnchomọingườiđóngchốtởnhữngnhómkhácnhau.Nắmđượcđiềuđó,cuộcđờisẽtrởnêndễdànghơnvớiconrấtnhiều.”Tôibắttayngườibốgiàuvànóilờitừbiệtkhingườitùytùngláichiếcxecủangườilạigần.“Ồbốà,cònmộtđiềucuốicùng”,tôinóivộivã.“Bốconcóthayđổiđượckhông?”“Dĩ nhiên là được”, người bố giàu nói. “Ai cũng có thể thay đổi được.

Nhưng thay đổi nhómngườimình theo không giống như chuyện đổi việchay đổi nghề đâu. Thay đổi nhóm người thường làmột sự thay đổi cáchmạngvềconngườicủacon,cáchsuynghĩvàcáchnhìnvềxãhội,thếgiới.Sựthayđổiđócóthểdễdàngvớisốngườinàyhơnvớisốngườikhácchỉvìcónhiềungườithíchsựthayđổi,trongkhicũngcókhốingườikhácrấtbảothủ. Đôie nhóm thường là một kinh nghiệm đổi đời. Sự thay đổi ấy thậtmãnh liệtvà triệtđểynhư sự thayđổi thoát lốt củaconnhộng thànhconbướm.Khôngnhữngbảnthânconthayđổimàbạnbèconcũngsẽthayđổi.Trongkhiconvẫngiaohảotốtvớinhữngngườibạncũ,nhưngsựthayđổicủaconsẽảnhhưởngđếnsựgiaohảođó,giốngnhưnhữngconbướmthậtkhólòngsinhhoạtgiốngnhưnhữngconnhộng.Dođó,sựthayđổiấylàmộtcuộccáchmạngthựcsự,vàkhôngcónhiềungườidámđươngđầuvàchấpnhậnsựthayđổiấyđâu”.ĐÂULÀSỰKHÁCNHAU?LàmsaotôicóthểnhậnrangườinàothuộcnhómL,T,C,Đmàkhôngbiếtnhiềuvềhọ?Mộttrongnhiềucáchlàlắngnghenhữnggìhọnói.Ngườibốgiàuthườngnói,“Nếutalắngnghemộtngườinàođónói,tađangbắtđầudòhiểuvàcảmnhậnlinhhồncủangườiấy”.

CÂUNÓICỦANGƯỜINHÓMLNgườithuộcnhómL,tứclàngườilàmcông,thườnghaynói,“Tôiđangtìmmộtcôngviệcổnđịnh,bảođảmcómứclươngcaovànhiềuphúclợi”.CÂUNÓICỦANGƯỜINHÓMTNgườinhómT,gồmnhữngngườilàmtưhaynói:“Mứcgiácủatôilà35đômộtgiờ”“Mứchaohồngbìnhthườngcủatôilà6%giábán”“Dườngnhưtôichẳngbaogiờkiếmđượcmộtngườisiêngnăngvàlàmgiỏi”“Tôiđãlàmhơn20tiếngchodựánnày”CÂUNÓICỦANGƯỜINHÓMC NgườinhómCtứclàchủcôngtythườngnói,“Tôiđangtìmmộtgiám

đốcđiềuhànhmớichocôngtymình.”CÂUNÓICỦANGƯỜINHÓMĐNgườinhómĐ,gồmnhữngnhàđầutư,haynói,“Mứclờicủatôitínhtrêntỷlệlợinhuậnrònghaygộp”CÔNGCỤLỜINÓIMộtkhingườibốgiàubiếtđượcngườiđượcphỏngvấnvềmặtbảnchấtthuộcnhómnào,tốithiểulúcấyNgườicũngbiếtđượcngườiấymuốngì,cóthểrađiềukiệngìvớianhta,vànóivớianhtabằngcáchnào.Ngườiluônnói,“Ngônngữlàmộtcôngcụđángsợ” Người thườngxuyênnhắcnhởchúng tôiđiềunày.“Nếuconmuốn trởthànhmộtngườilãnhđạo,concầnphảilàmộtbậcthầyvềngônngữ”Nhưvậy,mộttrongnhữngkỹnăngcầnthiếtđểtrởthànhmộtngườinhómCthànhđạtphảilàmộtngườibiếtlàmchủlờinói,sửdụnglờinóiđúngchỗtùy theo từng đối tượng khác nhau.Người đã dạy chúng tôi trước hết tậplắngnghecẩnthậnnhữnggìmộtngườinói,vàtiếpsauđólàbiếtcáchnhữnglời nói nào nên dùng, trongngữ cảnhnàodùng chúngđể tạo hiệu quả ấntượngnhấtđốivớingườinghe.Ngườibốgiàugiảithích,“Mộtlờinóicóthểlàmhứngkhởiýchícủamộtngười,nhưngcũngcóthểlàmngườikhácsợhãinétránh”.Chẳnghạnnhưtừ“rủiro”cóthểlàmmộtnhàđầutưrấtphấnkhởitrongkhicóthểkhiếnchomộtngườilàmcônglãnhlươnghoảnghốtvàsợđếncovòi. Đểtrở thànhnhữngnhàlãnhđạotàiba,ngườibốgiàuđãnhấnmạnhtrướchếtchúngtôiphảilànhữngngườibiếtlắngnghe,bởivìnếukhôngbạnsẽchẳngthểnàocảmnhậnđượccảmxúcvalinhhồncủangườiđốithoại.Vànếubạnkhông cảmnhậnvà thấuhiểuđược conngười củahọ, bạn sẽkhôngbaogiờbiếtđượcmìnhđangnóichuyệnvớihạngngườinào.NHỮNGSỰKHÁCNHAUGỐCRỄNguyênnhânkhiếnchongườibốgiàunói,“Hãylắngnghelờihọnóivàcảmnhậnlinhhồnhọ”,làbởivìtiềmẩnphíabênbêndướinhữnglờinóiấychínhlànhữngbảnchấtkhácnhautừgốcrễcủamỗicánhân.

THỜIGIANVÀTIỀNBẠCCẢUNGƯỜIKHÁCPhầnlớnchúngtađềunghevềnhữngbímậtlàmgiàutrởthànhtỷphúnhưthếnày:1.Thờigiancủangườikhác.2.Tiềnbạccủangườikhác Hai điều này có thể thấy ngayở phía bênphải của tứ đồ, trongkhi đónhữngngườilàmviệcởphíabêntráitứđồlạilànhữngngườimàthờigianvàtiềnbạccủahọbịnhómkiasửdụng.Nguyênnhânchủyếuđãkhiếnhiavợchồngtôibỏthờigianđểrasứcxâydựngmộthệ thốngkinhdoanhkiểunhómChơn làkiểunhómT,làbởivìchúngtôiđãđãnhậnraíchlợivềlâudàitrongviệcsửdụng“thờigiancủangườikhác”.MộttrongnhữngyếuđiểmcủamộtngườithuộcnhómTlàsựthànhcôngcủangướiấyphảiđổi lấybằngcáigiá làmviệccựcnhọc.Nóicáchkhác,càngthànhcôngchừngnàongườiấylạicàngphảilàmviệcnhiềugiờhưon,cầnmẫnhơn.KhithiếtkếmôhìnhkinhdoanhkiểunhómC,sựthànhcôngchứngtỏsựmởrộngvàkhuếchtrươngcủahệthống,dẫnđếnviệcsẽthuêmướnnhiềunhâncông.Nóicáchkhác,bạnsẽlàmviệcíthơnmàvẫnkiếmđượcnhiềuhơnvàcónhiềuthờigianrảnhrỗihơn.Phầncònlạicủaquyểnsáchnàysẽđisâuvàonhữngkỹnăngcũngnhưcáchsuynghĩcầncócủamộtngườithuộcphíabênphảitứđò.Kinhnghiệmbảnthâncủatôichothấyđểcóthểthànhcôngtrongnhómbênphải,cầnphảicómộtlốisuynghĩvànhữngthủthuậtkinhdoanhkhácnhau.Nếubạncóđủkhảnăngsẵnsàngthayđổicáchsuynghĩcủamình,tôitinchắcbạnsẽthấyconđườngđiđếnsựtựdovàbảođmảvềtiềnbạckhádễdàng.Dĩnhiênsẽcóbạnthấyconđườngđóchônggaivàkhóđivôcùng,nhưngsởdĩnhưvậylàvìbạnđãquákẹtdínhvàomộtnhóm,quábảothủvớilốisuynghĩlâunaycủamình. Ởmộtmứctốithiểunàođó,bạnsẽthấyđượctạisaocómộtvàingườilàmviệc ít, nhưng lại kiếmnhiều tiền, trả thuế ít và đượcbảođảmvề tài

chinhhơnnhữngngườikhác.Đóchỉlàvấnđềhiểubiếtnhómnàocầnphảinhắmtớivàkhinàothựchiệncuộchànhchínhđóchochínhbảnthânmình.KIMCHỈNAMCỦASỰTỰDOKimtứđồkhôngphảilàmộtnhómquytắchaybíquyếtgìcả.Nóchỉlàkimchỉ namhướngdẫn chonhững aimuốn sửdụngnó.Tứđồđãdẫndắt vợchồngtôisuốtcuộchànhtrìnhtừlúcvậtlộnvớitiềnbạcmỗingàychođếnkhi đạt đến sự bảo đảm về tài chính và cuối cùng là sự tự do hoàn toàn.Chúngtôikhôngmuốnmỗingàyphảithứcdậyvàlàmviệcvì tiềnsuốtcảđờimình.SỰKHÁCNHAUGIỮANGƯỜIGIÀUVÀNHỮNGNGƯỜIKHÁCCáchđâyvàinăm,tôiđọcđượcmộtbàibáotiếtlộđốivớihầuhếtnhữngngườigiàu,hết70%thunhậpcủahọkiếmđượctừcáckhoảnđầutư(nhómĐ)vàphầncònlạikhôngquá30%thunhậpphátsinh từ lương(nhómL).Nếunhữngngườiấycólànhữngngườilàmcongđichăngnữa,họcũnglànhânviêntrongchínhtậpđoàncủahọ.Trongkhiđóđốivớiđasốngườinghèovàtầnlớptrunglưu,tốithiểuhết80%thunhậpcủahọcótừlương,thuộcnhómLvàT,vàíthơn20%thunhậpphátsinhtừcáckhoảnđầutư,thuộcnhómĐ.SỰKHÁCNHAUGIỮAVIỆCCÓTIỀNVÀSỰGIÀUCÓTrongchương1,tôiđãviếtrằnghaivợchồngtôithànhtriệuphúvàonăm1989,nhưngmãiđếnnăm1994chúng tôimớiđạtđến tựdohoàn toànvềtiềnbạc.Cósựkhácnhaugiữaviệccótiềnvàsựgiàucó.Vàokhoảngnăm1989,chuyệnlàmăncủachúngtôiđãđemlạichochúngtôirấtnhiềutiền.Chúngtôicànglúccangkiếmđượcnhiềuhơnmàkhôngcầnphảilàmnhiềugiờ hơn, bởi vì hệ thống kinh doanh cứ liên tục phát triểnmà không cầnchúngtôiphảibỏsứcranhiều.Chúngtôiđãđạtđựơcđiềumàhầuhếtmọingườicoiđólàsựthànhcôngvềtiềnbạc.Chúngtôivẫncầnphảibỏnhiềutiềnthuđượctừchuyệnkinhdoanhcủamìnhvàođầutưcáctàisảnhữưhình.Côngviệckinhdoanhcủachúgntôithanh công rực rỡ, nhưng chính lúc đó, chúng tôi cần phải tập trung phát

triểncáctàisảncủamìnhđếnmứcmànguồnthunhậpmagnlạitừnhữngtàisảnđầutưấyvượtxachiphísinhhoạthằngngàycủachúngtôi.Trongthựctế,chuyệnkinhdoanhcủachúngtôicũngđượccoinhưmộttàisảnbởivìnómanglạithunhậpmàkhôngcầnđếnnhiềucôngsứcchúngtôibỏvào.Trênquanđiểmcánhâncủachúngtôivềsựgiàucó,chúngtôiluônđảmbảomìnhphảicónhữngtàisảnđầutưnhưđịaốchaychứngkhoánmanglạithunhậpnhiềuhơnchiphísinhhoạtcủamình,vànhưthếchúngtôimớicóthểtựchomìnhlàgiàucó.Mộtkhinguồnthunhậptừcộttàisảntrởnên lớnhơnnguồn thunhậpkiếmđược từ cột tài sản trởnên lớnhơnnguồn thu nhập kiếm được từ chuyện kinh doanh, chúng tôi liền sangnhượngviệclàmănđóchođốitác.Từlúcấy,chúngtôimớithựcsựgiàucó.ĐỊNHNGHĨASỰGIÀUCÓ Sự giàu có được định nghĩa như là: “Số ngày bạn có thể sinh hoạtmàkhôngcầnđòihỏisựlàmviệccủabạn(haycủangườinhàbạn)trongkhibạnvẫncóthểduytrìmứcsốngnhưbìnhthường”.Chẳnghạn,nếuchiphísinhhoạthàngthángcủabạnlà1000đô,vànếubạncómộtkhoảntiếtkiệm3000đô,sựgiàucócủabạnxấpxỉcỡ3thánghay90ngàysinhhoạt.Sựgiàucóđượcđobằngthờigianchứkhôngphảibằngtiềnbạc.Vàokhoảngnăm1994,sựgiàucócủavợchồngtôilàvôhạn(trừphicónhữngbiếnđộngkinhtếkhủnghoảngnặngnề)bởivìthunhậpchúngtôiđãvượtquáxamứcphísinhhoạtcủachúngtôi. Saucùng,khôngphảibaonhiêutiềnbạnlàmramớiquantrọng.màchủyếubaonhiêutiềnbạngiữđượcvàsốtiềnđósẽsinhlờithêmchobạntrongbaolâu.Hàngngày,tôiđềugặprấtnhiềungườikiếmđượckhốitiền,nhưnggầnnhưhọkiếmđượcđềuchảyquacộtchiphí.Mỗilầnhọkiếmđượcthêmmộtíttiền,họđimuasắm.Họthườngmuangôinhàlớnhơnhoặcmuasắm.Họthườngmuangôinhàlớnhơnhoặcmuaxemới,mànhữngngườiđóchỉlàmchohọmắcnợlâuvàlàmviệccựchơn,đểrồihọchẳngcònnhiềutiềnđầutưvàocộttàisảncủamình.Họsàitiền

đếnchóngmặt,chằngkhácnàomắctậtnhuậntràngtàichánh.XÀITIỀNHẾTGAKhiđềcậpđếnxehơi,chúngrahayngheđếnchuyện“chạyhếtga”.Dĩnhiênởtốcđộ“chạyhếtga”đóvẫnphảiđảmbảoxekhôngbịxìkhóihaycháymáy.Đốivới chuyện tiềnbạc cũngvậy.Cónhiềungườibấtkểgiàuhaynghèocũngxài tiềnởmức“hếtga”.Kiếmđượcbaonhiêutiền,họđềuxài thẳngtay.Vấnđềnằmởchỗkhimộtchiếcxecứchạyhếtganhưvậy,chắcchắntuổithọcủamáyxesẽbịgiảmđirấtnhiều.Điềuđócũngtươngtựvớicáchxàitiềnhếtga.Nhiềungườibạncủatôilàbácsĩchobiết,vấnđềxãhộingàynaylàcàngcónhiềungườibịáplựccăngthẳngdolàmviệcnhiềumàkhôngbaogiờcóđủtiền.Mộtngườibạnbảonguyênnhânlớnnhấtthườnggâyrarốiloạnvềsứckhoẻlàtriệuchứng“ungthưtúitiền”.TIỀNLÀMRATIỀNBất kể bao nhiêu thu nhập kiếm được, bạn cũng nên dànhmột tí bỏ vàonhómĐ.NhómĐđặc biệt luôn làm theo phương châm tiền kiếm ra tiền,hoặcquanđiểmbắtđồngtiềnlàmchomìnhsaochobạnkhôngphảilàmviệccựchơnnữa.Thếnhưngđiềuquantrọngởchỗlàrấtcónhiềucáchđầutưkhácnhau.CÁCHÌNHTHỨCĐẦUTƯKHÁCNHAUMọingườithườngđầutưvàochuyệnhọccủamình.Hệthốnggiáodụctruyềnthốngrấtquantrọngbởivìbạncàngcóhọcthức,càngdễkiếmtiền.Bạncóthểmất4nămđạihọc,nhưngbùlạilươngbạncóthểtăngtừ24.000đolênđến50.000đômỗinăm.Nếumộtngười trungbìnhcó thể làmviệctíchcựctrongsuốt40năm,việcbỏ4nămđạihọchaysauđạihọclàmmộtcáchđầu tư tuyệtvời.Làmviệccầncùvà trung thành làmộtcáchđầu tưkhác,chẳnghạnnhưtrườnghợpmộtnhânviênlàmviệclâunămtrongmộtcông tyhaymộtchínhphủ.Thếnhưngbù lạingườiđó sẽnhậnđượcmộtkhoảntiềnvềhưukếchsùtheohợpđồng.Hìnhthứcđầutưấyrấtphổbiến

trong thờiđạicôngnghiệp,nhưnghoàn tàon lỗi thời trong thờiđạiThôngtin.Nhiềungườikhácđầutưbằngcáchsinhconnhiềuvàcómộtđạigiađình,vàbùlạicóthểnhờcậyconmìnhlúcvềgià.Cáchđầutưấymộtthờithôngdụng,thếnhưngdođiềukiệnkinhtếmỗilúcmộtkhókhănởthờiđạimới,nhiềugiađìnhđãcoiviệcnuôichamẹlàmộtgánhnặngbắtbuộc.NhữngkếhoạchvềhưucủachínhphủnhưBảohiểmxãhộivàBảohiểmytếởcácnước(trongđócóViệtNam),mànhữngkhoảnbảohiểmnàyđượctrảbằngcáchcắtgiảmlương,cũnglàmộtcáchđầutưnhưnglạiđượcápđặtbởluậtpháp.Tuynhiêndonhữngbiếnđộnglớnvềnhânkhẩuvàgiácảsinhhoạt,hìnhthứcđầutưnàykhôngchắcchắnbảođảmquyềnlợiđượchưởngcủanhữngngườilaođộngmàchínhphủđãcamkết.Cũng có những hình thức đầu tư về hưu độc lập khác, chẳng hạn như kếhoạchvềhưucánhân.Thôngthướngchínhphủsẽdặccáchmiễngiảmthuếcho cả người lao động và người sử dụng lao động nếu tham gia nhữngchươngtrìnhnày.THUNHẬPTỪNHÀĐẦUTƯMặcdùtấtcảnhữnghìnhthứcđầutưtrênđềuđượccoilàđầutư,nhómĐthướng tập trungvàonhữngkhoảnđầu tưđem lại thunhập liên tục trongsuốt thời gian làm việc của họ. Tiêu chuẩn để trở thànhmột người thuộcnhómĐcũnglàgiốngnhưtấtcảnhữngnhómkhác,đólàbạncóthểkiếmđượctiềntừchínhnhómĐhaykhông.Nóicáchkhác,tiềnbạccólàmchobạnthunhậpchobạnhaykhông.Thửxemxétmộtngườinọmuamộtcănnhàđểđầutưbằngcáchchothuê.Nếutiềnthuênhàthuđượcnhiềuhơnchiphíbỏrađểduytrìcănnhà,nguồnthunhậpđóxuấtpháttừnhómĐ.Điềuđócũngtươngtựnhưnhữngngườicóthunhậptừtiềntiếtkiệm,haylãicổphiếu.NhưvậytiêuchuẩncủanhómĐ làbaonhiêm tiềnbạnkiếmđược từnhómnàymàkhôngphải làmviệctrongnhómđó.QUỸVỀHƯUCỦATÔICÓPHẢILÀMỘTHÌNHTHỨCĐẦUTƯ

KHÔNG?Bỏtiềnvàoquỹvềhưulàmộtcáchđầutưcũnglàmmộtviệclàmkháhay.Hầuhếtchúngtađềuhyvọngtrởthànhmộtnhàđầutưkhichúngtavềhưu,thếnhưngvớimụcđíchcủaquyểnsáchnày,nhómĐkhôngphảinhưvậymàlànhữngngườikiếmđượctiềntừnhữngkhoảnđầutưngaytrongnhữngnămchúngtacònlàmviệc.Thựctếlàkhôngphảiaicũngbỏtiềnvàoquỹhưutrícủamình.Hầunhưđasốmọingườikhibỏtiềnvàoquỹhưutríđềuhyvọngmộtkhivềhưu,sốtiềntrongquỹtrởlênnhiềuhơnsovớihọbỏvàotrongnhữngnămqua.Hoàn toàn có sự khác biệt giữa người tiết kiệm tiền kiểu đó, với nhữngngười,bằngcáchđâùutưđãchủđộngđiềukhiểnđồngtiềnlàmviệcvàtạothêmthunhậpchomình.

THẾ NHỮNG NGƯỜI MÔI GIỚI CỔ PHIẾU CÓ PHẢI LÀ NHÀĐẦUTƯKHÔNG?Nhiềungườilàmnghềtưvấntrongthếgiớiđầutư,theođịnhnghĩakhôngphảilànhữngngườithựcsựtạorathunhậpchomìnhtừnhómĐ.Chẳnghạn,phầnlớncácnhàmôigiớicổphiếu,địaốc,tưvấntàichính,chủngânhàngvàchuyênviênkếtoán,vềmặtbảnchấtmàxétthìnhữngngườithuộc nhóm L hay T. Nghĩa là thu nhập của họ kiếm được từ công việcchuyênmôncủahọ,chứkhôngphảitàisảncủahọlàmchủ. Tôicónhiềungườibạnsốngbằngnghềmuabáncổphiếu.Họmuacổphiếuởgiáthấpvàhyvọngbánlạiởgiácao.Nhưvậy,thựcsựhọchỉsốngbằngnghề“mubán”,chẳngkhácgìmộtngườichủ tiệmbán lẻ,muahànghoágiásỉbánravớigiábánlẻ.Họvẫnphảibỏcôngsứccủachínhhọđểkiếm ra tiền. Chính vì vậy, những người thuộc nhóm T nhiều hơn ngườithuộcnhómĐ.Thếtấtcảmọingườicóthểtrởthànhnhàđầutưkhông?Dĩnhiênlàcóthể,nhưngđiềuquantrọnglàphảibiếtsựkhácnhaugiữamộtngườikiếmthunhậptừhoahồng,haytưvấntínhtheogiờhoặctrảlương,haymuathấp

bángiácao,vớimộtngườikiếmđượcnhiều tiềnhay tìmranhữngcơhộiđầutưbéobở.Cómộtcáchtìmramộtnhàtưvấngiỏi.Đólà,hãyhỏihọbaonhiêu%thunhậpcủahọkiếmđượctừhoahồng,phítưvấnsovớikhoảnthunhậpkiếmđượctừkhoảnđầutưhaynhữngcôngviệckinhdoanhdohọlàmchủ. Tôiđượcnhiềungườibạn làchuyênviênkế toán tiết lộmàkhôngviphạmbímậtthôngtinkháchhàng,nhiềungườitưvấnđầutưchuyênnghiệphầunhưcórất ít thunhậpkiếmđượctừkhoảnđầutư.Nóicáchkhác,“họkhôngthựchànhnhữngbàimàhọbàychongướikhác”.

NHỮNGƯUĐIỂMCỦATHUNHẬPKIẾMĐƯỢCTỪNHÓMĐ.NhưvậysựkhácnhauchủyếuphânbiệtnhómĐlànhữngngườinàytậpchungvàoviệcđiềukhiểnđồngtiềntạorathêmtiền.Nếuhọthựcsựgiỏivềviệcđó,họcóthểkhiếnđồngtiềnlàmviệcchochínhhọvàgiađìnhhọsuốthàngtrămnăm.Ngoàiưuđiểmrõràngnhấtlàbiếtcáchđiểukhiểnđồngtiềnmàkhôngphảimỗi sáng thức dậy đi làm, còn có nhiều ưu điểmkhác về thuếmà nhữngngườilàmcôngkhôngcóđược.Mộttrongnhữngnguyênnhânlàmchongườigiàucànggiàulàđôikhihọcóthểkiếmđượchàngtrămtriệuđômàkhôngphảitrảmộtđồngthuếnàomộtcáchhợppháp.Đólàbởivìhọtạora tiềntừ“cột tàisản”,chứkhôngphảicột“thunhập”.Nghĩalàhọkiếmtiềnnhưmộtnhàđầutư,chứkhôngphảingườilàmcông.Đốivớinhữngngườilàmviệc,nhữngngườinàykhôngnhữngbịđánhthuếcaohơnmàhọsẽchẳngbaogiờthấyđượckhoảnthunhậpmàthuếđãlấyđithừlươngcủahọ.

TẠISAOKHÔNGCÓNHIỀUNGƯỜIHƠNTRỞTHÀNHNHÀĐẦUTƯ?NhữngngườinhómĐlànhữngngườilàmviệcít.Thếthìtạisaokhông

cónhiềungườihơn trở thànhnhàđầu tư?Lýdogiải thíchmộtcâuhỏiđóchínhlànguyênnhântạisaokhôngcónhiềungườidámtựkinhdoanhchochínhmình.Chỉcóthểtómtắttrongmộttừ:“rủiro”.Nhiềungườikhôngthíchđưatiềnhọgiànhdụmmàhọlàmlụngcựckhổđểrồikhôngbaogiờthấysốtiềnquaytrởlạivớichínhmình.Nhiềungườirấtsợbịmấttiền,chẳngthàhọchọnkhôngđầutư,khôngđươngđầuvớirủirochodùhọcóthểkiếmđượcnhiềutiềnđichăngnữa.MộttàitửđiệnảnhHolywoodđãtừngtuyênbố:“Tôikhôngquantâmđếnmứclờicủanhàđầutư.Điềutôilolắngnhấtlàsốtiềnđầutưcólấylạiđượchaykhông?”.Chính những nỗi lo sự bịmất tiền vô hình chung đã phân biệt thành bốnnhómngười:1.Nhữngngườikhôngdámrủirovàkhônglàmgìhết,chỉchọnlốichơiantoànvàbỏtiềnvàotàikhoảncủangânhàng.2.Những người giao chuyện đầu tư cho người khác quản lý, như chuyênviêntưvấnhaynhàquảnlýquỹtươnghỗ.3.Nhữngngườithíchđenđỏ.4.Nhữngnhàđầutưthựcthụ. Cónhữngsựkhácnhaugiữangườithíchđỏđenvớimộtngườiđầutưthựcthụ.Đốivớingườiđỏđen,đầutưlàmộttròchơicơhội,trongkhiđóđốivớingườiđầutư,đólàmộttròchơiđầutưtrítuệvàđòihỏinhiềuthủthuật.Cònđốivớingườigiaochuyệnđầutưchongườikhácquảnlý,đầutưchỉ làmột tròchớikhông thíchhọchỏimột tínào.Đốivớihọ,điềuquantrọngchủyếulàphảikiếmđượcmộtchuyênviêntưvấntàichínhthậtgiỏi.Trongcácchươngkếtiếpquyểnsáchnàysẽtrìnhbàyvớibạnvềbảycấpbậcđầutưkhácnhaugiúpchobạnhiểurõhơnvềvấnđềnày.

RỦIROCÓTHỂGIẢMĐƯỢCĐẾNMỨCTỐITHIỂU Mộttinmừngđốivớichuyệnđầutưlàrủirocóthểgiảmđếnmứctốithiểu, thậm chí có thể triệt tiêu hoàn toàn, và bạn có thể chuyển được rất

nhiềulờihơnsốvốnbỏranếunhưbạnrànhrẽquytắccủacuộcchơiđó.Nếubạnnghemộtngườinàođónóicâunày,bạncóthểbiếtngayngườiđólàmộtngườiđầu tư thực thụ: “Bao lâu tôi có thể lấy lạivốn,vàmức thunhậpđemlạichotôithunhậpsaunàysẽlàbaonhiêusaukhitôiđãlấylạiđượcvốnđầutưnhưbanđầu?”.Ngườiđầutưthựcthụmuốnbiếttrongbaolâuhọcóthểlấylạivốnđầutưbanđầu,trongkhinhữngngườiđầutưvàoquỹhưutríphảiđợinhiềunămmớicóthểbiếtđượcsẽlấylạitiềnhaykhông.Đóchínhlàsựkhácnhaulớnnhất giữa một người đầu tư chuyên nghiệp với một người để giành tiềnchuẩnbịchocuộcsốngvềhưucủamình.Chínhnỗisợhãibịmấttiềnđãkhiếnchohầuhếtmọingườiđitìmkiếmsựđảmbảovàổnđịnh.Thếnhưng,nhómĐkhôngphảinguyhiểmnhưnhiềungườinghĩ.NhómĐcũngnhưbanhómkia,nhưngchỉkhácởchínhnhữngkỹnăngvàngườilốisuynghĩ.NhữngkỹnăngcủanhómĐvẫncóthểhọcđượcnếunhưbạnchụikhóbỏthờigianchụihọchỏi.SỰ KHÁC NHAU GIỮA KẾ HOẠCH VỀ HƯU CỦA THỜI ĐẠICÔNGNGHIỆPTRƯỚCĐÂYVỚIKẾHOẠCHVỀHƯUCỦATHỜIĐẠICÔNGNGHỆTHÔNGTINHIỆNNAY.Khitôicònnhỏ,ngườibốgiàuthườngkhuyếnkhíchtôidámchấpnhậnrủirovớitiềnbạcvàhọchỏicáchđầutư.Ngườihaynói,“Nếuconmuốngiàu,conphảihọccách trở thànhmộtnhàđầu tư.Hãyhọccách trở thànhmộtnhàđầutưchuyênnghiệp”.Khivềgià,tôiđãkểlạingườibốhọcthứccủatôinhữnggìmàngườibốkiađềnghịhọccáchđâutưvàkiểmsoátrủiro.Bốruộttôitrảlời,“Takhôngcầnphảihọccáchđầutưconạ.Tađangthamgiachươngtrìnhbảohiểmcủachínhphủvàcómộtkếhoạchđầuvềhưucủacôngđoàngiáodụcmànhữngnguồnbảohiểmxãhộiđóđềuđượcđảmbảo.Vậyđâucó lýdogì ta cầnphảichơitròchơirủirovớitiềncủamình?”BốruộttôirấttintưởngvàokếhoạchvềhưunhưthếcủathờiđạiCôngnghiệp, như chương trình bảo hiểm xã hội của chính phủ cho người lao

động.ChonênkhitôigianhậpvàohảiquânMỹ,Ngườirấtsungsướng.ThayvìlolắngchođứaconcóthểbỏmạngởViệtNam,Ngườichỉnói,“Chỉcầnrángtrụtrognquânđội20năm,consẽđượcđảmbảophúclợiytếvàhưutrísuốtđời”.Mặcdùvẫncònđangđượcápdụng,nhữngkếhoạchhưutrínhưthếđãtrởlênlỗithờivàlạchậu.Quanđiểmchorằngcôngtyphảichụitráchnhiệmvềtàichínhchocuộcsốngcủabạnsaukhivềhưuvàchínhphủsẽchămlochonhữngnhucầucủabạnởtuổivềhưuthôngquachươngtrìnhbảohiểmxãhội,làmộtquanniệmcũvàkhôngcòncógiátrịtrongthờiđạimớinày.MỌINGƯỜICẦNTRỞTHÀNHNHỮNGNHÀĐẦUTƯKhichúngtathayđổitừkếhoạchhưutríphúclợibảođảmmàtôigọilàkếhoạchthờiCôngnghiệp,kếhoạchhưutríđónggópbảođảmmàtôigọilàkếhoạchthờithôngtin,hậuquảlàgiờđâybạnphảitựlochămsóctớimìnhchotuổivềhưucủabạn.Điềukhôngmaylàrấtítngườinhậnthấysựthayđổiđó.KẾHOẠCHHƯUTRÍỞTHỜIĐẠICÔNGNGHIỆP Trongthờiđạicôngnghiệp,mộtkếhoạchhưutríphúclợibảođảmquyđịnhcôngtysẽđảmbảochobạn,ngườilaođộng,mộtkhoảntiềnnhấtđịnh(thường được trả hàng tháng)một khi bạn còn sống.Mọi người đều cảmthấyantoànbởivìnhữngkếhoạchđóđảmbảochobạnmộtnguồnthunhậpổnđịnh.

KẾHOẠCHHƯUTRÍỞTHỜIĐẠITHÔNGTINMộtvàinhânvậtnàođóthayđổỉluậtpháp,vàcáccôngtygiờđâykhôngcònchụi tráchnhiệmđảmbảo tàichánhchobạnkhibạnđến tuổivềhưu.Thay vào đó, các công ty áp dụng hình thức hưu trí đóng góp bảo đảm“Đónggópbảođảm”làmộtthuậtngữchỉchoviệcbạncóthểhưởngđượcnhữngkhoảntiềnmàbạnvàcôngtyđãđónggópvềquỹhưutrítrongsuốtthờigianbạn làmviệc.Nói cáchkhác,nguồn thunhậpkhibạnvềhưu sẽ

đượcquyếtđịnhchủyếutừnhữngkhoảnđãđónggópvàquỹhưutrítrướcđây.Nếubạnvàcôngtykhôngđónggópgìhết,bạnsẽkhôngđượckhoảntiềnvềhưu.Mộttinmừnglàtrongthờiđạithôngtintuổithọcủaconngườiđãtănglênđángkể.Thếnhưng,tuổithọcủabạncóthểsẽlâuhơnnguồnthunhậphưutrí của bạn, và nếu quỹ hưu trí này còn không được bảo đảm an toàn donhữngbiếnđộngvàrủirocủathịtrườngtàichính.

KIỂUĐẦUTƯCỦANHỮNGNGƯỜIKHÔNGPHẢILÀNHÀĐẦUTƯ Hiệnnay,thị trườngchứngkhoànluônlàđầutưcâuchuyệncủacảthểgiới.Sởdĩnhư thế làvìcónhiềuđã làmsôinổi thị trường,màmột trongnhữngyếutốđóchínhlàlựclượngnhữngngườikhôngchuyênđangcốtrởthànhnhữngnhàđầutưtrênthịtrường.Conđườngtàichánhcủahọcóthểđượcvẽnhưthếnày. Hầu hết những người này, vốn là những người thuộc nhóm L hay T,thườngcóbảnchấtkhuynhhướngthiênvềsựổnđịnh.Điềuđógiảithíchtạisaohọđitìmkiếmnhữngcôngviệcantoàn,nhữngnghềnghiệpổnđịnh,haybắtđầunhữngviệc làmănnhỏmàhọ có thểkiểmsoát được.Do sựbiếnđộngtrongkếhoạchhưutrí,họbuộcphảilấnsangnhómĐmàởnơiđóhọhyvọngcóthểtìmthấyđược“Antoàn”chonhữngnămthángvềhưusắptớicủamình.ĐiềubấthạnhlànhómĐkhôngphảilànhómnhắmtớisựantoàn,màchínhnơiđườngđầutưvàchấpnhậnrủiro.Trướchiệntượng“Dicưồạt”củanhữngngườitừphíabêntráitứđồđếntìmsựantoàn,trênthịtrườngchứngkhoánxuấthiệnnhiềukiểuđầutưmàbạnthườngnghenhưthếnày.

1.“Đadạnghoá”-Nhữngngườiđitìmnhữngsựantoànrấthaydùngnhómtừnày.Tạisaovậy?Vì đó làmột kiểu chiến lược đầu tư nhằmmụcđích “Khôngbịmất

tiền”.Vìđókhôngphảilàchiếnlượcđểthắng,chonênnhữngngườinhómĐthànhcônghaynhữngngườigiàukhônghềđadạnghoámàhọlỗlựctậpchungbằnghếtmọicốgắngcủamình.WarrenBuffet,một trongnhữngnhàđầu tưxuấtchúngcủa thếgiớiđẫnónhưthếnàyvềkiểu‘đạdạnghoá’:“Chiếnlượcmàchùngtôiápdụngkhôngtheotrườngpháiđadạnghoágiáođìều.Nhiềunguờiphêbìnhchiếnlượcđócónhiềurủirohơnnhữngchiếnlượcthôngthường.Chúngtôikhôngđồngývớilờiphêbìnhđó.Chúngtôitinrằngmọichínhsáchđầutưdanhmụctậpchungcólựachọncókhảnănggiảmmứcrủirorấtnhiềunếuchínhsáchđócóthểkhiếnchongườiđầutưđặtvấnđềhếtsứcnghiêmtúcnhưvớichuyệnlàmăn,màđồngthờivẫnlàmchongườiđầutưcảmthấyyêntâmđốivớinhữngkhíacạnhkinhtếcủadanhmụctrướckhianhtaquyếtđịnhmuanó”.Nóicáchkhác,WarrenBuffetchorằngkiểuđầutưnhắmvàomộtdanhmụctậpchunglàmộtchiếnlượctốthơnkiểuđadạnghoátheoýcủaông,thayvìgiản trải, sự tập trung sẽkhiếnbạn suynghĩvàhànhđộngmộtcáchkhônngoanhơn,cẩnthậnhơn.Bàibáocáocủaôngcònđềcậptớimộtngườiđầutưtrungbìnhthườngưatránhsựbiếnđộngvìhọthườngđồngnhấtsựbiếnđộngvớirủiro,thayvàođó,WarrenBuffetđãviết,“Trongthựctế,nhữngngườiđầutưchuyênnghiệplại thíchcóbiếnđộng”.Đốivớihaivợchồngtôi,để thoátkhỏisựnghèonànvàđạtđếnsự tựdohoàn toànvề tiềnbạc,chúng tôiđãkhôngđadạnghoámà tậpchungvàomộtsố ítkhoảnđầu tưcủamình.2“Cổphiếubluechip”- Những người đầu tư theo kiểu chơi an toàn thường haymua những cổphiếubluechip.Tạisaovậy?Bởivìtrongđầuhọluônchorằngnhữngloạicổphiềunàyan toànhơn.Trongkhinhữngcông tyđóan toàn, thị trườngchứngkhoánlạikhôngantoàntínào.3.“Quỹhỗtương”-Nhữngngườicó ítkiến thứcvềđầu tư thườngcảmthấyan toànhơnkhiđầutưsốtiềngiànhgiụmcủahọvàocácquỹhỗtương,bởivìhọnghĩnhững

nhàquản lýcácquỹnàycóchiến lượcđầu tưgiỏihơnhọ.Đốivớinhữngngườikhôngcóýđịnh trở thànhnhữngnhàđầu tư chuyênnghiệp,đây làmộtcáchrấtkhônngoan.Thếnhưngvấnđềởchỗlàcácquỹhỗtươngnàychưachắclàítrủirohơn.Trongthựctế,nếuxảyramộtcuộckhủnghoảngtrênthị trườngchứngkhoàn,chúngtavẫncóthể thấymộtcuộcbiếnđộngmà tôi tuyên đoán đó là “Một cuộc khủng hoảng của thị trường quỹ hỗtương”,màảnhhưởngtaihoạcủanósẽchẳngkémkhủngkhiếpnhưcuộckhủnghoảngđốivớicácthịtrườngtàichínhkhácđãtừngxảyratronglịchsử,chẳnghạnnhưcuộckhủnghoảngthịtrườngmuabánhoatulipvàonăm1610,cuộckhủnghoảngSouthSeasBubblevàonăm1620,vàcuộckhủnghoảngthịtrườngtráiphiếuvàonăm1990. Ngàyhômnay, thị trườngđầyắphàng triệungười,vềmộtbảnchất lànhữngngườiđitìmkiếmsựantoàn,nhưngdoáplựccủanhữngbiếnđộngkinhtếđãkhiếnhọtừphíabêntráicủakimtứđồphải“vượtrào”đisangphíabênphảimàởđókhônghềchophépsựtồntạicủanhữngýtưởngvềsựan toàn, đảm bảo. Chính điều đómới làm cho tôi cảm thấy lo lắng nhất.Nhiềungườivẫnchorằngcácchươngtrìnhhưutrímàhọđangthamgialàantoàn,nhưngthựctếlạikhônghềantoàntínào.Mộtkhixảyramộtcuộcsụpđổhaykhủnghoảnglớn,nhữngkếhoạchhưutríđócủahọsẽtanthànhmây khói. Những kế hoạch hưu trí đó của họ không an toàn như nhữngchươngtrìnhhưutrícủanhữngthếhệtrước.NHỮNGBƯỚCNGOẶTTHAYĐỔILỚNVỀKINHTẾĐANGTỚIGẦNĐãxuấthiệnnhữngdấuhiệuchothấycómộtbướcngoặtthayđổilớnvềmặtkinhtếđangtớigần.Bướcngoặtđóthườngđánhdấusựkết thúcthờiđạicũvàmởrộngmộtkỷnguyênmới.Ởcuốithờiđại,luôncónhữngngườitiếnbộtiênphong,nhưngcũngcóngườikháctiếnbộtiênphong,nhưngvẫncónhiềungườikhácvẫnbámkhưkhưvàonhữngquanniệmcủathờiđạicũ.Tôierằngnhữngngườiconvẫntrôngmongsựbảođảmtàichínhcủamìnhvào tráchnhiệmcủamộtđạicông tyhaychínhphủ,họsẽ thấtvọng trong

nhữngnăm tớiđây.Nhữngý tưởngđó thuộcvề thờiđại côngnghiệpchứkhôngphảithờiđạithôngtin.Khôngaicóthểtiênđoánvàotươnglai.Tôiđăngkýbáovềnhiềucôngtydịchvụtintứcđầutư.Côngtynàocũngđưaralờiướcđoànkhônggiốngnhau.Côngtynàychorằngtươnglaigầnđấtsángsủa,trongkhimộtcôngtykhác thì tiênđoánmộtcuộckhủnghoảng thị trườngvàsuy thoái toàncầuđangsắpxảyra.Đểcóthểkháchquan,tôiphảilắngnghetừcảhaiphíabởivì cảhaiquanđiểm tráingượcđóđềucócơ sở lý luật chặt chẽvà thuyếtphục.Vấnđềcầnlắmbắtkhôngphảilàkiểuchơicoibói,cốđoánnhữnggìsẽxảyđếntrongtươnglaimàtôicầnphảithôngtinkịpthờiởcảhainhómCvàĐvàchuẩnbịtinhthầnđốiphóvớibấtkỳnhữnggìcóthểxảyra.Mộtngườinếuđượcchuẩnbịđầyđủvẫncókhảnăngpháttriểntốtchodùnềnkinhtếđitheohướngnàođichăngnữa. Nếulịchsửcóthểđượccoilàmộttrongnhữngcôngcụphântích,mộtngười thợtới75tuổisẽ trảiquamột lầnkhủnghoàngvàhai lầnsuythoáikinhtế.Dĩnhiên,bốmẹcủatôiđềuđãtrảiquatrongthờiđạicủahọ,nhưngthếhệdânMỹtronggiaiđoạncuộcchiếnViệtNamvẫnchưahềtrảiquamộtcuộckhủnghoảnglớnvềkinhtếnàonhưvậycả.Vàcácchuyêngiakinhtếchorằngcứtrungbìnhmỗi60nămsẽxảyramộtcuộcđạikhủnghoảng.Ngàynay,tấtcảchúngtacầnphảiquantâmđếnnhữngvấnđềkhác,chứkhôngphảỉlàsựbảođảmviệclàm.Tôichorằngđiềumàchúngtacầnquantâmchínhlàsựbảođảmvềtàichínhlâudàichochínhmình,vàkhônggiaokhoántráchnhiệmchocôngtyhaychínhphủ.Thờiđạiđãthựcsựthayđổikhicáccôngtyđồngloạtcôngbốhọsẽkhôngcònchụitráchnhiệmđốivớicuộcsốngcủabạnkhibạnvềhưu.Mộtkhicáccôngtyđềuchuyểnsangkếhoạchhưutríđónggópbảođảmhọđãđưarathôngđiệplàtừnaytrởđibạnphảitựlochochuyệnvềhưucủamình.Ngàyhômnay,tấtcảchúngtacầnphảitrởthànhnhữngnhàđầutưkhônngoanhơn,vàcầnphảicẩnthậnhơnvớinhữngbiếnđộnglênxuốngđếnchóngmặtcủathịtrườngtàichính.Tôithànhthựcđềnghịvớicácbạnchẳngthàchúngtabỏthờigianhọchỏicách

đầutưhơnlàgiaotiềncủamìnhchongườikhácđầutưgiùmbạn.Nếubạnchỉgiaotiềnchoquỹhỗtươnghaymộtchuyênviêntưvấn,bạncóthểphảiđợiđến65tuổimớibiếtđượcnhữngngườiấycólàmtốtcôngviệcbạngiaophóhaykhông.Nếunhưhọbết bát, bạn séphải làmviệc lại cho tới cuốicuộcđờimình.Hàngtriệungườisẽlâmvàotrườnghợpđóbởivìkhiấyđãquámuộnchohọtựđầutưhayhọchỏicáchđầutư.HÃYHỌCCÁCHQUIẢNLÝRỦIROLuôncócáchđầutưítrủironhưngvẫnsinhlờicao.Tấtcảnhữnggìbạncần làm là học cách làm sao có thể thực hiện được. Điều đó không khó.Trongthựctế,cáchhọchỏiấychẳngkhácgìvớicáchtậpchạyxeđạp.Bnđầu,bạncóthểvấpngã,télêntéxuống,nhưngdầndầnsauđóbạnsẽkhôngbịngã,vàviệcđầutưsẽtrởthànhmộtbảnnăngtựnhiênthứhaigiốngnhưviệccưỡixeđạp.VấnđềlớnnhấtđốivớinhữngngườithuộcnhómbêntráicủaKmtứđồlàkhảnăngchấpnhậnrủiro.SởdĩphầnlớnmọingườiđềutrởthànhnhómLhayTlàvìhọởnhữngnhómđóhọcóthểtránhđượcnhữngrủirovềtiềnbạc.Thayvìnétránhrủiro,tôiđềnghịcácbạnhãynênhọccáchkiểmsoátđầutưvềtàichính.HÃYCHẤPNHẬNRỦIRO Nhữngngườichấpnhận rủi ro lànhữngngười làm thayđổi thếgiới.Hiếmcó ai trở lêngiàu cómàkhôngbiết chấpnhận rủi ro.Cóquánhiềungườivẫndựavàochínhphủné tránhnhữngrủi rovề tiềnbạc trongcuộcđời.Nhưchúngtađãbiết,khithờiđạiThôngtinbắtđầucũnglàlúcchấmdứtviệctồntạinhữngbộmáychínhphủcồngkềnhđơngiảnlàvìchínhphủcàng lớn chừng nào thì chi phí ngân sách nhà nước sẽ tiêu hao chừngđấy.Điềukhôngmaylàhàngtriệungườitrênthếgiớivẫncòndựavàonhữngýtưởngvàophúclợihayansinhxãhộisẽbịrớtlạiphíasauvềmặttiềnbạc.Thôngđiệpcủathờiđạithôngtinlàtấtcảchúngtaphảitựlựcgánhsinhchochínhmình,phảitrưởngthànhtrongmọivấnđềtiềnbạccánhâncủamình.

Quanđiểm“Hãyrẳnghọcvà tìmmộtcôngviệcan toàn” làmộtquanđiểmsinhratừthờiđạicôngnghiệp.Chúngtakhôngcònsốngtrongthờiđạiđónữa.Thờiđạiđangthayđổi.Thếnhưgnvấnđềlànhữngquanđiểmcủaconngườilạikhôngthayđổihọvẫnnghĩhọcóquyềnđượchưởngmộtđiềugìđó.HọvẫnchorằngnhómĐkhôngcóliênquangìđếnhọcả.Họcứnghĩchínhphủ,đạicôngty,côngđoànlaođộng,quỹhỗtươnghaygiađìnhhọsẽchămsócchohọmộtkhihọkhôngcònkhảnănglàmviệcnữa.Tôirấthyvọnglànhữngsuynghĩđócủahọsẽđúng.Vànhữngngườinhưthếkhôngphảiđọctiếpquyểnsáchnày.Chínhvìquantâmđếnnhữngngườinhậnthứcđượcnhucầutrởthànhnhữngnhàđầutưđãthôithúctôiviếtlênquyểnsáchnày.Quyểnsáchviếtchonhữngaimuốn“vượtrào”từphíabêntráisangphíabênphảicủaKimtứđồnhưngkhôngbiếtbắtđầubằngcáchnào.Bấtcứaicũngcóthểđihếtcuộchànhtrình“xérào”ấynếucónhữngkỹnăngthíchhợpvàmộtýchíquyếtđịnhdứtkhoát.Nếubạnđãtìmthấyconđườngđiđếntựdochochínhbạn,tôixinthậtlòngchúcmừngbạn,vàmongbạnhãychia sẻkinhnghiệmcủamìnhvớinhữngngười khác, vàhướngdẫnhọnếuhọ cần sựgiúpđỡ củabạn.Hãyhướngdẫnnhữngngườiấy,nhưnghãyđểhọtựkiếmlấymộtconđườngchochínhmìnhbởivìcórấtnhiềuconđườngdẫnđếnsựgiảithoáttựdovềtàichính.Dùchobạncóquyếtđịnhnhưthếnàođichăngnữa,mongbạnhãynhớ chomột điều này là sự tự do về tài chính có thể đạt đượcmiễn phí,nhưngcáigiáđạtđượckhôngphảirẻ.Đốivớitôicáigiámàtôiphảitrảhoàntoànxứngđángvớisựtựdomàtôiđạtđược.Mộtbíquyếtlớnnhưthếnày:Khôngcầnphảicótiềnhaymộtnềnhọcthứccaomớicóthểđạtđượcsựtựdovềtàichính.Màconđườngđiđếnsựtựdođócũngkhôngnhấtthiếtcónhiềurủirođâu.Thayvàođó,cáigiácủasựtựdovềtiềnbạcchínhlàđượctự do bằng những giấcmơ, khao khát cháy bỏng, vàmột khả năng thắngđượcnhữngnỗi thất vọng sẽ xảy đến với chúng ta trong cuộc hành trình.

Bạncósẵnsàngchấpnhậntrảcáigiáđókhông?Mộtngườibốcủatôiđãgiảmchấpnhậntrảcáigiáđó,trongkhingườikiakhônggiámnhưnglạitrảmộtcáigiákháchẳnhoàntoàn.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương3

Tạisaomọingườichọnsựantoànhơnlàsựtựdo?

TÌMKIẾMSỰTỰDOTôibiếtnhiềungườitìmkiếmsựtựdovàhạnhphúc.VấnđềlàhầuhếtmọingườikhôngđượcđàotạođểhoạtđộnghaytồntạitrongnhómCvàĐ.Vì thiếusựtrangbịnày,vìđãđượccáchdạyđậpkhuânvềbảođảmcôngviệcvàvìsựmắcnợ,phầnlớnmọingườiđãhạnchếcuộctìmkiếmsựtựdovềtàichínhtronggiớihạnphầnbêntráiTứđồ.KhôngmaylàsựđảmbảohaysựtựdovềtàichínhítkhinàođạtđượctrongnhómLvàT,màsựbảođảmvàtựdothựcsựấychỉđượctìmthấyphầnbêntráitứđồ.

TÌMKIẾMTỰDOTRONGVÒNGLUẨNQUẨNCỦACÔNGĂNVIỆCLÀM

Mộtđiềuíchlợicủakimtứđồlàcóthểquansátlốisốngcủamộtngười.Nhiềungườibỏcảđờimìnhđikiếmsựổnđịnhhaytựdo,nhưngrútcuộcchỉquẩnquanhgiữacôngănviệclàm.Dướiđâylàmộtvídụminhhoạ:Tôicómộtngườibạnquentừthờiđihọc.Cứmỗinăm,tôilạinghetinvềanhấylúcnàocũngphấnkhởivìtìmđượccôngviệctuyệtvời.Anhtangâyngấtkhixinđượcmộtviệclàmvớimộtcôngtymơướccủaanhta.Anhyêuquýcôngtyvìđãlàmcôngviệcmìnhthích.Anhyêucôngviệccủamìnhvìanhđượcmộtchứcvụcao,cólươngbổnghậuhĩ,làmvớicácđồngnghiệpgiỏi, hưởng phúc lợi dồi dào và có cơ hội thăng tiến đều đặn.Nhưng rồikhoảng40nămrưỡisau,tôilạinghetinvềanh,nhưnglầnnàylàhoàntoànthấtvọng.Theoanh, công ty anhgiờđây làmăn thật tệhạivàbất lương,

khôngđốixửtốtvớinhânviêncấpdưới.Anhkhôngưachủcủamìnhvìanhkhông được đề bạt thăng tiến, công ty không trả anh xứng đáng.Rồi sáuthángtrôiqua,anhlạicảmthấyhạnhphúcvàhồisinhvìtìmđượcmộtcôngtytuyệtvờikhác.Mọiviệccứlặpđilặplạinhưthế.Lốisốngcủaanhlàmộtsựluẩncuổntrongcôngănviệclà.Hiệntại,anhsốngkháthoảimáivìanhtalàmộtngườikhônngoanvànhanhnhẹn.Nhưngchẳngbaolâu,nămthángsẽbắtkịpvớituổiđờianh,vànhữngngườitrẻkhácsẽdầndầnthaythếanhnhữngvịtrícôngviệcmàanhđãlàmqua.Anhcóvàingànđôlatrongtàikhoảntiếtkiệmnhưngchẳngcógìchuẩnbịochotuổivềhưucủamình.Anhởtrongmộtcănnhàmàanhchưalàmchủthựcsự,mỗingàyphảitrangtrảichiphínuôiconvàvẫnchưatrảdứtsốnợhọcđạihọc.Đứaconnhỏnhấtcủaanhtađược8tuổivàhiệnsốngvớingườivợtrướccủaanh,cònanhthìđangnuôinấngmộtđứaconkhác18tuổi.Anhnóivớitôi,“Tôikhôngcầnphảilolắng.Tôicòntrẻvàcónhiềuthờigiantrướcmắt.” Giờđây, tôiđang tựhỏi làkhôngbíêtanhcó thểnóinhư thếđượcnữakhông.Theotôi,anhcầnphảinghiêmtúcnghĩngayđếnviệcséràosangnhómChoặcĐ.Anhcầnphảilàmviệcvớimộtcáchsốngmới,mộtquátrìnhhọchỏimới.Trừphisốanhđỏ trúngsốđộcđắchaycướimộtngườivợgiàu,nếunhưlốisốngcũanhphảilàmviệcsuốtđời.

HÃYLOLÀMVIỆCCỦAMÌNH

KhinhómLtrởthànhnhómTmộthướngđiphổbiếnmànhiềungườihaytheolàtừnhómLchuyểnsangnhómT.Tronggiaiđoạnkhủnghoảngvàsathải nhân công, nhiều người tìm ra thông điệp chung rời bỏ vị trí trongnhữngcôngtylớnvàbắtđầusựnghiệpkinhdoanhchochínhmình.Lúcnàycó một trào lưu kinh doanh phổ biến là “kinh doanh tại nhà”. Rất nhiềungườiquyếtđịnhdứtkhoát“làmviệcchochínhmình”,“tựkinhdoanh”và

“tựmìnhlàmchủ”.Trongtấtcảnhữngsựlựachọnấy,tôicảmthấyđángtiếccholốisốngnàynhiềunhất.Theotôi,trởthànhmộtngườinhómTcóthểgạtháiđượcnhiềuthànhcôngnhưnglạiphảiđổinhiềurủi ro.TôinghĩnhómTlàmộtnhómkhósốngnhất.Mứcđộ thấtbại rấtcao.Vànếunhưbạnchọn lốisốngđó,thànhcôngtồitệhơnkhibạnthấtbạirấtcao.Đólàbởivìkhibạnthànhđạt,bạnsẽphảilàmviệccựhơnsovớinhữngngườilàmviệcnhómkhác,vàbạnphảilàmviệctrongmộtthờigiandài,nếubạnmuốntiếptụcduytrìsựthànhcôngấy.LýdokhiếnnhữngngườinhómTlàmviệccựclàvì“vànấucơmvầưrửachén”.Họphảiđảmnhiệmvàquánxuyếnnhiềucôngviệcmànhữngngườiquảnlývànhânviêntrongmộtcôngtylớnthườnglàm.NgườinhómTphảilobắtđiệnthoại,xửlýkháchhàng,thuêmướnnhâncông,…Chonênbảnthântôithườnghayphảnứngkhinghemộtngườinàođótuyênbốsẽtựkinhdoanhchomình.Tôithànhtâmchúcngườiđónhiềumaymắn, thế nhưng toi rất lo ngại cho người đó.Toi chứng kiến nhiều ngườiđemsốtiềndànhdụmcủamình,hayvaymượncủabạnbèrakinhdoanh.Chỉtrognvòng3nămsaukhilàmviệcvấtvảviệckinhdoanhthấtbại.Vàthayvìkiếmđược tiềncho tuổivềhưu,họphảigánhbaonhiêunợchồngchất.TheomộtconsốthốngkêtrêntoànnướcMỹ,cứtrungbìnhtrong10hộcáthểkinhdoanh,hết9hộphásảnsaunăm5.Vànhữnghộkinhdoanhcònlạisau5nămkếtiếpbịphásản.Nóicáchkhác99%hộcáthểnàyphásảnsau10năm.Tôinghĩphầnlớnnguyênnhâncủasựthấtbạilàdothiếukinhnghiệmthựctếlàmănvàthiếuvốn.Mộttrongnhữngnguyênnhânmàcáchộbịphásảntrong 10 năm sau không phải do hết vốnmà do hết sinh lực kinh doanh.Nhữnggiờ làmviệccăng thẳngvàcựcnhọcgặmnhấmdấnmònnăng lựccủahọ.NhiềungườinhómTbịvắtkiệtsức.Đólàlýdonhiềuchuyênviêncótrìnhđộthườnghaythayđổichỗlàm,hoặctựkhởisựchomìnhmộtcông

việckinhdoanhchomình,vàthêthảmhơnlàchếtsớm.Cólẽđiềuđólýgiảitạisaotuổithọcủagiáosưvàbácsĩthườngthấphơn58tuổitrongkhituổithọtrungbìnhcủangườithườngkháclà70.Đốivớinhữngngườisốngsót,dườngnhưhọchỉquenthuộcvớilốisốngmònmỏicủaviệcsángdậyđilàmvàlàmviệccầncùsuốtđời.Vàđócólẽlàtấtcảnhữnggìhọbiết.NhiềungườinhómTtrongthờiđiểmkinhdoanhcaotroànhườnglạichongườikháccónhiềusinh lựcvà tiềnbạchơn, trướckhihọvắtkiệt sứcvìlàmviệcquátải.Họnghĩxảhơimộtthờigian,đidulịchrồisauđótrởvềxâydựngcôngviệckinhdoanhkhác.Họcứlàmnhưthếvàtạoracơsởkinhdoanhchochínhmình,họyêuquýquytrìnhấy.Thếnhưng,họphảibiếtlúcnàohọrútngay.

LờikhuyêntệnhấtchoconcủabạnNếubạnsinhtrướcthậpniên30,lờikhuyênđihọcvàlấyđiểmcaolàmộtlờikhuyêntốt.Nhưngsauđóthìlờikhuyênđókhôngcònhợpthìnữa.

Tạisaovậy?Câutrảlờinằmởhaichiphílớnnhấtcủabạn:1.Thuế2.NợĐối với những người có thu nhập từ nhómL, họ thường không tận dụngđượccơhộigiảmthuế.HiệnnayởMỹ,khibạnlàmmộtcôngnhânthìcónghĩalàbạnđanghợptác50/50vớichínhphủ.Nghĩalàmtrướcsaugìchínhphủcũngsẽlấyđihếtmộtnửathunhậpbạnkiếmđược,vànhữngkhoảnthunhậpđóđãbịlấytrướckhibạnlĩnhlương.Khibạnchorằngchínhphủđangtạocơhộigiảmthuếnhưngcũngđẩybạnsâuhơnvàonợ,conđườngđiđếnsựthoảimáivềtàichínhtrởlênhoàntoànxavờivớihầuhếtngườithuộcnhómLvànhómT.Tôithườngnghechuyênviêntưvấntàichínhtưvấnkháchhàngcủahọtăngthêmthunhậptừnhóm

Lbằngcáchmuamộtcănnhàmớiđểcóthểlợidụngnhữngkhoảnlãixuấtvaytừthuế.Trongkhivớinhữngngườithuộcnhómbêntráitứđồ,điềuđócólý,cònbênphảithìchẳnghợplýtínào.

Aitrảthuếnhiềunhất?Ngườigiàukhôngbịđánhthuếnhiều.Tạisaovậy?Đơngiảnngườigiàukhôngkiếmtiềnnhưngườilàmcông.NhữngnhàtỷphúbiếtrấtrõràngrằngcáchtránhthuếhợpphátnhấtlàkiếmthunhậptừnhómChayĐ.NếukiếmtiềntừnhómL,cáchgiảmthuếduynhấtđốivớimọingườilàmuamột căn nhà to hơn, nhưng điều đó khiến họmắc nợ nhiều.Đối vớinhữngngườithuộcnhómLcủatứđồ,giảiphápđóchẳngkhônngoantínàovềmặttàichính.Giảiphápấyđốivớihọchẳngkhácnàokiểu“anhchotôimộtđồng,tôisẽđưachoanh50xu”.

LÀMTHẾNÀOĐẠTĐẾNSỰTỰDOThuếvànợlàlàhaitrongnhữngsốlýdokhiếnphầnlớnmọingườikhôngbaogiờcảmthấyyêntâmvềtiềnbạckhôngbaogiờđạtđếnsựtựdothựcsựvềtiềnbạc.Conđườngđiđếnsựantoàncũngnhưsựgiảithíchvềtàichínhchỉđượctìmthấyphíabêntráicủatứđồ.Bạncầnphảivượtqualốimòncủasuynghĩvềsựổnđịnhviệclàm.Đãđếnlúcchúngtacầnphảibiếtsựkhácnhaugiữaổnđịnhvàsựtựdovềtàichính.

ĐÂULÀSỰKHÁCNHAUĐâulàsựkhácgiaugiữa:1.Ổnđịnhviệclàm;2.Ổnđịnhtàichính;và3.TựdotàichínhNhưbạnđãbiết,ngườibốhọcthứccủatôicốbàmvàolốisuynghĩổnđịnhviệclàmphầnlớngiốngnhưngườikhácđồngthếhệvớingười.Ngườicho rằngổnđịnhviệc làmcũnggiốngnhưổnđịnh tài chínhvàNgười cứ

sống theo quanđiểmđó cho tới khi ngườimất việc không thể tìm ramộtcôngviệckhác.Trongkhiđó,ngườibốgiàukhôngbaogiờđềcậpđếnkháiniệmổnđịnhhaysựtựdovềviệclàm,màchỉbiếtsựtựdovềtàichính.Chìakhóacủaviệctìmkiếmcôngviệcổnđịnhhaysựtựdonàobạnmuốn,cóthểđượctìmthấytrongnhữnglốisốngkhácnhaudướiđâyđượcthểhiệntừkimtứđồ.Nhữngngườisốngtheolốisốngnàythườnglàmviệcrấtgiỏi.Họbỏnhiềunămtrongtrườngrồinhiềunămlàmviệcđểlấykinhnghiệm.VấnđềlàởchỗhọbiếtrấtítvềnhómChayĐchodùhọcókếhoạchlâudài.Họthườngcảmthấybấtổnvềtiềnbạcbởivìhọchỉđượcgiáodụcvềviệclàmhoặcsựantoàntrongnghềnghiệpchuyênmôn.ĐỨNGHAICHÂNBAOGIỜCŨNGVỮNGHƠN1CHÂNĐểcóthểổnđịnhhơnvềtàichính,tôiđềnghịlàmviệctạinhómLhayT,mộtcánhânnênhọchỏithêmvềnhữngnhómChayĐ.Mộtkhicósựtựtinkiếmtiềnbêncảhaibêncủa tứđồ, tựnhiênngười ta thấysựổnđịnhhơnchop dù hiện tại họ kiếm được ít tiền.Hiểu biết là sứcmạnh…và tất cảnhữnggìhọcầnlàmlàđợichờthờicơvậndụngkiếnthứcđó,vàthếlàhọsẽkiếmđượctiền. Đó là lýdo tại saomàTạohoáđã tặngchochúng tađôichân.Giảdụchúngtachỉcómộtchân,chắcchắnconngườisẽthườnxuyêncảmthấybấtổnvàloạngchoạng.Cóhiểubiếtởcảhaipháitứđồ,mộtbêntráivàmộtbênphải,chúngtasẽcókhuynhhướngcảmthấyantoànhơn.Nhữngngườichỉbiếtcómộtcôngviệchaynghềnghiệpchuyênmôncủamình,nhữngngườiấyđangđứngtrênmộtchân.Cứmỗilầnnềnkinhtếcóbiếnđộng,cuộcsốnghọsẽchaođảohơnvàsovớinhữngngườibiếtđứngbằnghaichân. Thayvìbỏtiềnvàoquỹhưutrívàmongchờlãi,vòngchukỳtrênchothấymọingườisẽcảmthấytựtinvềkiếnthứchiểubiếtcủamìnhtrongtưthếvừalàmcôngvừalàmnhàđầutư.Ngaykhichúngtangồitrênghếnhàtrườngđểlàmviệcchođời,tôihỏitạisaochúngtakhôngtranhthủcơhộihọccáchtrởthànhnhàđầutưchuyênnghiệpnhỉ.

Hướng đi này đã được đề cập trong “Nhà triệu phú hàng xóm” củaThomas Stanley. Đó làmột quyển sách tuyệt vời.Một nhà triệu phúMỹtrung bình thường làmmột nhà làm tư, sống tiết kiệm và đầu tư lâu dài.Hướngđinàycũngphảnánhconđườngtàichínhtrongđờimộtconngười.Conđườngđó,conđường“xérào”từnhómTsangnhómCcũngchínhlàconđườngmànhiềunhàkinhdoanhtàigiỏiđãqua,chẳnghạnBillGates.Conđườngđókhôngphải làconđườngdễnhất,nhưng theo tôiđó làconđườngngắnnhất.

HAITỐTHƠNMỘT

Nhưvậycóhiểubiếtvềcácnhómkhác,đặcbiệtmộtnhómbênphảivàmột nhóm bên trái, sẽ có ích lợi nhiều hơn thay vì chỉ biết về nhóm củamình.Trongchương2,tôicónêumộtthựctếlàmộtngườigiàutrungbìnhgiàucóthunhậphết70phấntrămtừphíabênphảivà30%từphíabêntrái.Tôinhậnthấychodùbaonhiêutiềnkiếmđược,mộtngườisẽcảmthấyổnđịnhhơnnếuhọhoạtđộngtrêncùnglúccảhaiphía.SựổnđịnhvềtàichínhchẳngqualàmộtthếđứngvữngvàngởcảhaipháiKimtứđồ.

NHỮNGNHÂNVIÊNCỨUHOÀTRIỆUPHÚTôicóhaingườibạnlàđiểnhìnhthànhđạtởcảhaiphíakimtứdồ.Họkhôngnhữngcóviệc làmđảmbảovớinhiềuphúc lợi,màđồng thờikiếmđượcmộtgiatàiđángkểtừphíabênphảicủakimtứđồ.Cảhaiđềulànhânviêncứuhoảlàmviệcchochínhquyềnthànhphố.Họcómộtmứclươngkháổn,nhièuphúclợivàchỉlàmviệchaingàymộttuần.Trongbangàycònlạihọlànhàđầutưthựcthụ.Vàcuốituầnhọnghỉcùnggiađình.Mộtngườimuanhữngngôinhàcũ,sửachữalạivàchothuê.Khitôiviếtcuốnnày thì anh ta là chủcủa45cănnhà,kiếmmỗi tháng10.000đô sauthuếvàsaukhi trangtrảimọichiphíduytrì,quảnlývàbảohiểm.Lươngcứuhoảcủaanhtakhoảng3.500đómỗithángnhưvậytốngthunhậpmỗi

tháng13.000USD.Điềuđókhôngphảilàquátệđốivớinhânviênnhànướccó4con.Ngườikhácbỏthờigianphântíchtìmhiểucôngtyvàmuacáccổphiếuvàcácquyềnmuabáncổphần.Danhmụcđềutưcủaanhtahiệnnaylà1triệuđô.Giảsửanhtakiếm10%,mỗinămthìthunhâpkhoảng300.000đôchođếnkhixảyrakhủnghoảng.Cảhaingườicủatôiđềucóthunhậpthụđộngđểcóthểvềhưusớmởtuổi40sau20nămđầutưliêntục.Thếnhưngcảhaiđềuyêuthíchcôngviệccủachínhmình và muốn về hưu đúng tuổi để trọn vẹn kiếm phúc lợi từ địaphương.Khỏicầnnóicuộcsốngcủahọkhivềhưusẽhoàntoàntựdovìhọđãgặtháithànhcôngởcảhaiphía.

BẢN THÂN TIỀN BẠC KHÔNG ĐEM LẠI SỰ ỔN ĐỊNH VÀ ANTOÀN Tôicũngđãgặpnhiềungườicóhàngtriệuđô trong tàikhoảnhưutrínhưngvẫnkhôngtìmthấysựantoàn.Tạisaovậy?Bởivìsốtiềnđượctạoratừcôngviệchaychuyệnkinhdoanhcủahọ.Họđềucótiềntrongtàikhoảnhưutrínhưnghọlạibiếtrấtítvềđầutư.Nếusốtiềnđótựnhiênbiếnmấtvàtuổilaođộngcủahọlạikhôngcòn,họcóthểlàmgìđây?Trongnhữnggiaiđoạnkhủnghoảngkinhtế,luôncónhữngluồngchuyểngiaolớnvềcủacải.Chodùhọkhôngcónhiềutiền,điềuquantrọnglàcầnđầutưchodùkiếnthứchiểubiếtcủamình,chođếnkhicóbiếnđộnglớnxảyra,bạncóthểchuẩnbịđốiphóchúngdễdàng.Đừngbaogiờmấtcảnhgiácvàsợhãi.Nhưtôiđãđềcập,khôngaicóthểđoántrướcđiềugìxảyra,chonênhãychuẩnbịchomìnhnhữnghiểubiếtđểđươngđầuvớibiếnđộngđó.Bạnnênhọchỏingaytừbâygiờ.

4.ĐâylàconđườngđiđếnsựtựdovềtiềnbạcĐâychínhlàconđườngmàngườibốgiàuluônkhuyếnkhíchtôiđitheo.

Đólàconđườngđiđếnsựtựdovềtàichính,sựtựdothựcsựbởivìtrongnhómC,ngườikhácsẽlàmviệcchobạntrongkhiởnhómĐ,tiềnbạclàmviệcchobạn.Bạnhoàntoàntựdovớicôngviệc,cóthểchọnlàmviệctheoýcủamình.Hiểubiếtcủabạnvềhainhómnàyđãmanglạichobạnsựtựdohoàntoàntrongviệcbỏcôngsứccủamìnhchocôngviệc.Nếubạnquansátnhàtỷphú,bạnsẽthấyhọđangđitrênconđườngnàynhưsơđồtrên.VòngchukỳgiữanhómCvàĐchínhlàcấutrúcthunhậpcủaBillGates,RupertMurdoch,RossPerot.Tuynhiêntôicũngmuốnlưuýbạnmộtđiều.NhómC#Đ.Tôiđãchứngkiến nhiều người nhómC rất thành công sang nhượng công ty củamìnhhàngtriệuđô.NhữngngườinàycókhuynhhướngchorằngsốtiềnkhổnglồhọkiếmđượcđãchứngminhchochỉsốthôngminhIQcủahọ,chonênhọhuyênhhoangđổhếttiềnvàonhómĐđểrồiphásản.Cuộcchơicũngnhưluậtchơiđềurấtkhácnhauởmỗinhóm.Vàđóchínhlàlýdotạisaotôihoàntoànđềcaosựhọchỏilêntrênbảnngãcủamình.Vàcũnggiốngnhưtrườnghợptìmkiếmsựổnđịnhvềtàichính,cóthểđứngởhainhómsẽmanglạinhiềuổnđịnhhơntrênconđườngđiđếnsựtựdovềtàichính.

CHỌNLỰAĐƯỜNGĐIĐólànhữnglốikiếmtiềnkhácnhaumàbạncóthểlựachọn.Điềukhôngmaylàhầuhếtmọingườiđềuchọnconđườngtìmkiếmsựổnđịnhviệclàm.Khinềnkinhtếbắtđầutraođảo,họlạicàngbámnhiềuhơnvàosựđảmbảoviệclàmđầytuyệtvọng.Cuốicùng,cảcuộcđờihọbịkẹtmãiởđó.Ởmộtmứctốithiểu,tôiđềnghịchúngtanênhọchỏivềsựổnđịnhvềtàichính,màtừđósẽđemlạichochúngtasựtựtinkhôngnhữngchocôngviệcmàcảkhảnăngkiếmđượctiềncủachínhmìnhtrướcbấtcứmọithăngtrầm.Họsẽkiếmđượctiềnkhinhữngkẻđầutưtaymơhoảngsợvàbántháomọithứmàlẽrakhiấy,nhữngtayđónêntậndụngcơhộimuavào.Điềuđógiảithíchtạisaotôikhôngcảmthấysợhãikhicóbiếnđộngkinhtếxảyra,bởivì

sựbiếnđộngcũngđồngnghĩavớisựsangtaycủacảitrongxãhộitừnhómngườinàysangnhómkhác.

NGƯỜICHỦKHÔNGLÀMCHOBẠNGIÀUCÓNhữngbiếnđộngkinhtếđangxảyratrênthếgiớinguyêndomộtphầntừviệc sangnhượnghaymuađứtgiữacáccông ty.Mớiđâykhông lâu,mộtngườibạnsangnhượngcôngtycủamình.Ngườibạncủatôikiếmđược15triệuđôbỏvàotàikhoảnngânhàng,trongkhicácnhânviêncủaanhphảiđikiếmviệckhác. Bữatiệcchiatayđầynướcmắtcứngấmngầmchựctràonhữngđợtsóngphẫnnộvàoángiận.Mặcdùanhtatrảlươngcácnhânviêcnlươngcao,hầuhếtcácnhânviênchẳngkhấmkhágìhơnsovớingàyđầuhọvàolàmviệcchocông ty.Nhiềungườicayđắngpháthiệnôngchủcủamìnhđã trở lêngiàucó trongsuốtnhữngnămthánghọ làmviệcquầnquật, lãnh lươngvàtrangtrảichiphísinhhoạthàngngày. Thựctếngườichủkhôngcóbổnphậnlàmchobạngiàu,màchỉcóbổnphậnlàmsaochomỗithángbạnlãnhlươngtheohợpđồng.Nếubạnmuốngiàuđólàcôngviệccủabạn.Vàcôngviệclàmgiàuđólẽralênbắtđầutừlúc bạn lãnh lương. Nếu bạn không biết quản lý tiền bạc, cho dù có baonhiêutiềntrênthếgiớinàycũngkhônglàmchobạngiàuđược.Cònngượclại,nếubạnbiếtsàitiềnkhônngoanvàhọchỏicáchlàmgiàuởnhómChayĐ,bạnđangđitrênconđườngtựmìnhlàmgiàuvànhấtlàđạtđếnsựtựdovềtàichính.Ngườibốgiàuthườngnóivớitôivàconcáicủamình:“Sựkhácnhauduynhấtgiữangườigiàuvàngườinghèolàhọlàmgìtronglúcrảnhrỗi.” Tôiđồngýnhậnxétđó.Tôinhậnthấycónhiềungườimỗilúcmộtbậnrộn,vàthờigianrảnhtrởlênquýnhưvàng.Thếnhưng,tôiđềnghịnếubạnlúcnàocũngbậnrộn,hãycốbậnrộnởhaibêntứđồ.Nếubanhthựchiệnđiềuđó,bạnsẽcónhiềucơhộitìmđượcnhiềuthờigianrảnhhơnvàsựtựdovềtiềnbạc.Khiởcôngsở,bạnhãylàmviệcchămchỉ.Làmơnđọctạp

chí “WallStreet” trong lúc làm việc. Chủ của họ sẽ tôn trọng bạn hơn vàđánhgiábạncaohơn.Nhữnggìbạnlàmgiàusaunhữnggiờlàmviệccùngđồnglươngcủamìnhtronglúcrảnhrồimớithựcsựquyếtđịnhtươnglaicủabạn.Nếubạncứlolàmviệcquầnquậtbêntráitứđồ,bạnsẽlàmviệcsuốtđời.Cònnếubạnlàmviệcbêntráithìbạnsẽđạtđếnsựtựdo.

CONĐƯỜNGTÔIĐỀNGHỊNhiềungườithuộcbêntráitứđồthườnghỏitôi,“Theoôngtôinênđihọctheo đường nào?”Tôi đề nghị con đườngmà bố giàu đã chỉ cho tôi, conđườngPerot,Billvànhữngnhàtỉphúkhácđãtheo.Đôikhitôinhậnthấythếnày,“Tôimuốntrởthànhnhàđầutưhơn”.Khiđótôitrảlời,“Vậythìbạncứ‘xérào’thẳngđếnnhómĐnếunhưbạncónhiềutiềnvànhiềuthờigianrảnh.Cònkhông,conđườngmàtôiđềnghịvớibạnsẽantoànhơnrấtnhiều”Hầuhếtmọingườiđềukhôngcónhiềutiềnvànhiềuthờigian,chonênhọđãphảnứnglại,“Vậythìlýdonàomàôngnghĩtôinên‘xérào’tớinhómCtrước?”

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương4

Bakiểuhệthốngkinhdoanh

Trênconđường‘xérào’vàonhómC,hãyluônghinhớmụcđíchcủabạnlàlàmchủmộthệthốngvàmướnngườivậnhànhhệthốngđóchobạn.Bạncóthểtựmìnhlậpmộthệthốngriênghoặctìmmuamộthệthốngcósẵn.Hãycoihệ thốngđónhưmộtcâycầunốimànhờđóbạncó thểvượtquamộtcáchantoàntừphíabêntráisangbênphảitứđồ.Câycầuđósẽgiúpbạnđiđếnbờtựdovềtàichính.

Có3kiểuhệthốngkinhdoanhhiệnđangđượcápdụngphổbiếnhiệnnaylà:1-Nhữngtạpđoànthuộcmôhìnhcôngtytruyềnthống–đâylànơibạntạomộthệthốngchomình.2-Hãymualạiđặcquyềnkinhdoanh–đâylànơibạnmuamộthệthốngcósẵn3-Tiếpthịmạnglưới–đâylànơibạnmuađểhoànhậpthànhmộtphầncủahệthốngcósẵn.Mỗikiểuhệthốngđềucóưuđiểmvàkhuyếtđiểmriêngnhưngcảbađềudẫnđếnmộtmụcđích.Nếuđượcvậnhànhđúngcách,mỗihệthốngsẽtạochobạnmộtnguồnthunhậpổnđịnhmàkhôngđòihỏichủnhâncủanóphảibỏsứcravậnhànhmộthệthốngđượcthiếtlậpvàđivàohoạtđộng.Vấnđềnằmởchỗthiếtlậpđượchệthốngvàđưanóvàoquỹvậnhành. Vàonăm1985,khimọinghườihỏi: “Tại saoanhchị lâmvào tìnhcảnhkhôngnhà?”,haivợchồngchúngtôichỉtrảlời,“Chúngtôiđangxâydựngchomìnhmộthệthốngkinhdoanh”.

Hệthốngkinhdoanhđócủachúngtôilàmộtsựphatrộngiữakiểuquảnlýcôngtytheomôhìnhtruyềnthốngvớikiểumualạiđặcquyềnkinhdoanh.Nhưđã trìnhbày,nhómCđòihỏiphảicónhiềuhiểubiếtvàkinhnghiệmtrongviệcquảnlýhệthốngconngười.Quyếtđịnhxâynênmộthệthốngriêngchomìnhđòihỏimấtrấtnhiềucôngsức.Tôiđã từng thửnghiệmcách làmnàyvàkếtquảcông tydo tôithànhlậpđãthấtbại.Mặcdùtrongnhữngnămđầucôngtyđãpháttriểnrấttốt,nhưngđếnnămthứnămcôngtybấtngờlâmvàotìnhtrạngphảituyênbốphásản.Khichúngtôithànhcông,chúngtôiđãkhôngchuẩnbịkịpchomộthệthốngđầyđủ.Hệthốngđãbắtđầutanvỡchodùchúngtôicólàmviệccựđihơnnữa.Chúngtôicócảmgiácmìnhđangởtrêncontàulộnglẫybị thủngđáyvàchúng tôikhông thểnào tìmđượcchỗnứt, chúng tôivẫnkhôngthểtátnướcrakịpđểpháthiệnchỗnứtđó.Nhưngchodùchúngtôicópháthiệnđược,chúngtôivẫnkhôngchắcmìnhcóthểbítđượcchỗthủngđó.

CONCÓTHỂMẤTTỪ2-3DOANHNGHIỆPLúccònđihọc,ngườibốgiàuđãkểchotôivàconcủangườilàngườiđãtừnglàmmấtmộtdoanhnghiệplúctuổi20.“Đólàmộtsựkiệnđauđớnnhấtcũngđánggiánhấttrongđờita”,ngườikể.“Tacàngchánghétkỷniệmđóbaonhiêu,talạicànghọcthêmđượcnhiềubấynhiêulàmcáchnàosửachữathấtbạiđóđểcóthểthắnglợilớnsaunày”.Khibiếttôiđangrấptâmmởchomìnhmộtdoanhnghiệpriêng,ngườibốgiàuđãnói.“Concóthểmấttừhaiđếnbadoanhnghiệptrướckhiconcóthểlậpramộtdoanhnghiệpthựcsựthànhcôngvàtồntạilâudài”.NgườiđãhuấnluyệnMike,concủangườiđểcóthểthừahưởngcơnghiệpcủangười.Trongkhiđó,bốruộtcủatộichỉlàmộtcôngchứcnhànướcvàngười chẳng cómột cơ ngơi nào giao lại cho tôi. Tôi phải lập nghiệp từchínhđôitaycủamình.

THẤTBẠILÀMỘTTHÀNHCÔNG“Thấtbạilàmẹthànhcông”ngườibốgiàuluônnhắc.“Cácconchỉcóthểhọcđượcnhiềunhấtvềchínhbảnthânmìnhkhicácconbịthấtbại.Dođó,cácconđừngbaogiờsợbịthấtbại.Thấtbạichỉlàmộtphầntrongquátrìnhthànhcông.Cácconkhôngthểnàothànhcôngmàkhôngbaogiờbịthấtbại.Nhữngngườithấtbạichínhlànhữngngườichưanếmmùithấtbạibaogiờ”.Lờinóiđócủangườicólẽlàmộtcảnhbáotrướcđốivớitôi,bởivìchođếnnăm1984, tôiđã làmmấtdoanhnghiệp thứbacủamình.Khi tôigặpKim-vợtôi,tôiđãtừngkiếmđượchàngtriệuđôđểrồihoàntoàntaytrắngvàlàmlạimọithứtừđầu.Tôibiếtchắcchắnlànàngđãkhôngcướitôivìtiềnbởivì lúc ấy tôikhôngcònmộtđồngxudính túi.Khi tôi tâmsựvớiKimlàtôisẽlậplạimộtdoanhnghiệplầnthứtưnàngđãkhôngbỏrơitôi.“Emsẽsátcánhbênanhcùngxâydựngnó”,vànàngđãgiữđúnglờihẹnnhữnggìđốivớitôi.Cũngvớimộtngườibạnkhác,chúngtôiđãlậplênmộthệthốngkinhdoanhcó11chinhánhkhắpthếgiới,cứtạoratiềnchochúngtôibấtkểchúngtôicóbỏsứcra làmviệchaykhông.Conđừngđiđếnsựthànhcôngấytừtaytrắngđãtướcbaomồhôi,nướcmắtvàsươngmáucủachúng tôi.Khichúng tôi thànhcông,cảhaingườibốđềurấtvuimừngvàthànhthậtchúcmừngtôi,mặcdùcảhaiđãbịmấttiềnkhiđầutưvàonhữngcông ty thửnghiệmbanđầucủa tôi lúc tôicòn tập tễnhbướcđi trong thếgiớicủanhómC.

CHƯỚNGNGẠIKHÓNHẤTMike,cònngườibốgiàu,thườngnóivớitôi,“Mìnhsẽkhôngbaogiờbiếtđượclàmìnhcóthểthựchiệnđượcnhữnggìmàbạnvàbốcủamìnhđãlàmvớimìnhhaykhông.Mìnhđượcgiao chomột hệ thống, vànhữnggìmìnhlàmchỉlàhọccáchvậnhànhhệthốngđómàthôi”.Tôichắcchắnlàanhcóthểtạorachomìnhmộthệthốngthànhcôngvìanhđãtiếpthuhếtnhữnggìmàbốanhdạy.Thếnhưngtôihoàntoànhiểuýanhmuốnanhchỉđiềugì.Khixâydựngmộtdoanhnghiệptừtaytrắngphần

khónhất nằmởhai chướngngại:Hệ thống, vànhữngngười xâydựnghệthốngđó.Nếucảhệthốnglẫnnhânsựkhôngchặtchẽ,khảnăngthấtbạisẽrấtcao.Đôikhi,thậtkhómàbiếtphầnđềphátsinhtừđâu-từnguồnnhânsựhaytừhệthống,đãgâyrasựthấtbạiđó.

TRƯỚCTHỜICÓHÌNHTHỨCFRANCHISEKhingườibốgiàubắtđầudạytôivàcáchtrởthànhmộtngườinhómC,thờiấychỉcómộtkiểukinhdoanh.Đólàkiểulàmănlớncủamộtđạicôngtygânnhưđộcquyềntrongmộttỉnhlẻ.ChỗchúngtôiởHawaiicómộtnhàmáy sản xuất đường nhưng lại gần như khống chế hếtmọi thứ, bao gồmnhững chuyệnkinhdoanh lớnkhác.Thời ấy, hoặc là làmăn lớnvới hìnhthứcđạicôngtyhoặclàtheokiểugiađìnhchứrấtítcónhữnghìnhthứclàmănkhácnằmtrongkhoảnggiữa.Đểcóthểđạtđếnbậcthanglãnhđạotrongnhữngđạicôngtylớnấychắcchắnkhôngphảilànhữngmụctiêucủanhữngngườibốcủatôi.Nhữngcộngđồngtiểusốtrêncánhđồngvàkhôngbaogiờđượcphépđứngvàohàngngũquảnlýcủacôngtycả.Chonênngườibốgiàuđãhọcmọithứbằngcáchthửnghiệmvàsửasai. Khi tôi bắt đầu vào trung học, chúng tôi đã nghe đồn về khái niệm“franchise”nhưnghìnhthứckinhdoanhkiểuấykhôngxuấthiệnởthịchấnbéxúichỗchúngtôiở.ChúngtôikhôngbiếtgìcảvềtiệmbánhmìkẹpthịtMacDonaldhaygàránKFC.Khitôihọchỏivớingườibốgiàu,nhữngkháiniệmấyhoàntoànlạđốivớichúngtôi.Vàrồichúngtôicứliêntiếpnghetindồnvềnhữnghìnhthứckinhdoanhkiểuấy,nàođó“Bấthợppháp”,nàolà“Chòlừagạtbịpbợm”,“nguyhiểm”.Tấtnhiên,mộtkhinhữnglờiđồnấyđếntaingườibốgiàu,ngườiđãmuavémáybayđếnCaliforniađểkiểmtratinđồnhơnlàchỉnghetheomộtcáchmùquáng.Khitrởvề,ngườichỉnóivới chúng tôi. “Franchises sẽ là một cuộc cách mạng của tương lai,” vàngườiđãmualạiđặcquyềnkinhdoanhcủacảhai thươnghiệuấy.Khixãhọibắtđầudấylêntràolưu“franchise”vàhìnhthứcấybátđầutrởlênphổ

biến,cũng là lúcngười trở thành triệuphúngườibán lạinhữngđặcquyềnkinhdoanh chonhữngngười khácmuốn lắm lấy cơ hội làm ăn riêng chomình.Tôinhớcólầnđãhỏingườimualạimộtđặcquyềnkinhdoanhđóchoriêngtôingườicảnngay:“Takhôngbánchocon.Conđãhọcđượctừtarấtnhiều cáchxâydựng riêng chomìnhmột hệ thốngkinhdoanh.Conđừngnhườnglạiởđóhìnhthứcfranchisechỉdànhchonhữngaikhôngmuốntựmình tạorahaykhôngbiếtcách tạoramộthệ thốngchoriêngmình.Hơnnữa,conlàmgìcó250.000đôđểmualạiđặcquyềnđó”.Ngàynay,thậtkhómàtưởngtượngkhôngcóthànhphốhiệnđạinàotrênthế giới lại không có bánhmì kẹp thịtMcDonald, gà ránKFC, hay bánhpizzaHutởmỗigócphố.Thếnhưngcáchđâykhông lâu thôi, nhữngcủahàngkinhdoanhkiểuấyliệucótồntạivàtôivẫncònnhớmãicáithời“tiềnsử”ấytrongsuốtcuộcđờicủamình.

LÀMSAOHỌCĐỂTRỞTHÀNHMỘTNHÀDOANHNGHIỆPTôiđãhọctrởthànhmộtnhàdoanhnghiệpbằngcáchphụviệcchongườibốgiàu.Cảconcủangườilẫntôiđềulànhữngngườilàmcônglãnhlươnghọccáchtrởthànhchủdoanhnghiệp.Đócũnglàconđườngmànhiềungườiđãđiqua,conđường“vừalàmvừahọc”.Vàđócũngchínhlàcáchmànhiềugiađìnhgiàuđãvậndụngđểgiáodụcvàtruyềnđạtkinhnghiệmquabaothếhệ.Vấnđềởchỗ,khôngphảiaicũngcómaymắnđềuđượchọchỏinhữngkinhnghiệm“sauhậu trường”ấy trong thếgiới củanhómC.Hầuhết các“chươngtrìnhđạotạoquảnlý”trongcáccôngtylớnchỉdừnglạiởmụcđíchcủachươngtrình–đólàcôngtychỉđàotạobạntrởthànhnhàquảnlýmàthôi.RấtítcôngtygiámđàotạochonhânviênmìnhtrởthànhnhữngngườithuộcnhómCđứngnghĩa. Thôngthường,mọingườihaybịkẹtlạiởnhómTtrongcuộchánhtrìnhđếnthếgiớinhómC.Sởdĩnhưvậychủyếulàmọingườikhôngpháttriển

đượcmộthệthốngvữngmạnh,chonênhọđànhchụichấmdứtcuộchànhtrình bằng cách trở thànhmột phần hoà nhập với hệ thống.Những ngườinhómCchínhlànhữngngười thiết lậpđượchệ thốngvậnhànhmàkhôngcầncósựcanthiệphaybỏsứccủahọvào.CóbacáchbạncóthểrútngắnconđườngđiđếnthếgiớicủanhómC.1.Tìmmộtngườiđỡđầu.Ngườibốgiàulàngườiđỡđầucủatôi.ngườiđỡđầulàngườiđãlàmquanhữnggìbạnmuốnlàm…vàđãthànhcông.Đừngtìmngườicốvấn.Ngườicốvấnchỉlàkẻbiếtbảobạnlàthênàotrongkhibảnthânngườiấycóthểchưatừnglàmquabaogiờ.HầuhếtnhữngngườicốvấnđềuthuộcnhómT.thếgiớilúcnàocũngđầyắpnhữngngườinhómTthíchcốvấnchobạnlàmthếnàotrởthànhngườinhómChayL.Ngườibốgiàucủatôilàngườiđỡđầunhưngkhôngphảilàngườicốvấn.Mộttrongnhữngbíquyếtlớnnhấtcủangườilà:“Hãy thận trọngvới người tư vấnmà con nghe được.Trongkhi con phảiluônrộngmởđầuócđểsẵnsàngtiếpthucáimới,hãydèchừngxemtrướchếtlờikhuyênđóđếntừnhómnào.”Ngườibốgiàuđãdạytôivềnhữnghệthốngvàlàmthếnàolãnhđạomọingười,chứkhôngphảiquảnlýmọingười.Cácnhàquảnlýthườngnhìncấpdưới như hàng thứ yếu kém.Trong khi đó các nhà lãnh đạo phải chỉ đạonhữngngườikháckhônngoanhơnmình.Nếubạnmuốntìmđọcnhữngquyểnsáchtuyệtvờivềnhữngbàihọctuyệtvời về những bài học cơ bản để tự lập chomìnhmột hệ thống cho riêngmình, hãy tìm đọc quyển “Huyền thoại E” của Michael Gerber. Đối vớinhữngaimuốnhọccáchlậpchomìnhmộthệthống,quyểnsáchđóthậthay.MộtlốihọctruyềnthốngvềnhữnghệthốnglàlấybằngMBA(Caohọcvềquảntrịkinhdoanh)củamộttrườngnổitiếngvànhanhchóngleothangcấpbậcconđườngsựnghiệpvớitậpđoànlớn.BằngMBAtrởlênquantrọngvìbạnsẽhọcđượcnhữngcơbảnvềkếtoán,cũngnhưnhữngconsốliênquanđếntàichínhvàhệthốngkinhdoanhtrongdoanhnghiệpbạn.Tuynhiên,chỉ

cóbằngMBAkhôngnhất thiết bạn có thể trở lên sành sỏi trongviệcvậnhành tất cả các hệ thống, vốn cũng tạo thànhmột guồngmáy kinh doanhhoànhảo.Đểcóthểhọcđượcmọihệthốngcầnthiếtcóđượctrongmộtcôngty,bạnphảimất từ10đến15nămlàmviệcvàhọchếtcáckhíacạnhngócngáchtrongchuyệnkinhdoanh.Sauđó,bạncóthểchuẩnbịtừchứcvàthànhlậpdoanh nghiệp chomình. Làm việc chomột đại công ty thành công cũnggiốngnhưviệchọchỏivớingườiđỡđầucủabạn.Chodùbạncóngườiđỡđầuhoặcchodùcó tích luũynhiềukinhnghiệm,phươngphápnàyđềuđòihỏibạnphảibỏranhiềucôngsức.Tạoramộthệthốngriêngchomìnhđòihỏicónhiềuthửnghiệmsai-sửa,chiphívềmặtpháplýbanđầuvàcáccôgnviệcthủtụcgiấytờkhác.Tấtcảnhữngchuyệnnàysẽphátsinhđồngthờikhibạnđangpháttriểnvàtranhthủnguồnnhânlựclàmviệcchobạn.2.Đặcquyềnkinhdoanh(franchises).Mộtcáchkháchọcvềhệthốnglàmualạimộtđặcquyềnkinhdoanh.Khibạnmualạiđặcquyềnkinhdoanh,bạncũngđangmualấymộthệthốngkinhdoanh“đãthửnghiệmvàchứngminhthànhcông”.Cónhiềuđặcquyềnkinhdoanhhoànhảo.Khimualạimộthệ thốngbằngđặcquyềnkinhdoanh, thayvì thử tạochomìnhmộthệthống,bạncóthểtậptrungvàoviệcpháttriểnnguồnnhânlựcchomình.Mualạihệthốngđãgiúpchobạngiảmbớtmộtgánhnặngkhibạnchỉđangtậptễnhhọccáchtrởthànhmộtdoanhnghiệp.Lýdotạisaonhiềungânhàngchovaytiềnmuađặcquyềnkinhdoanhlànhữngdoanhnghiệpmuađặcquyềnkinhdoanhlànhữngdoanhnghiệpnhỏmớiđượcthànhlậplàvìcácngânhàngbiếtđượctầmquantrọngcáchệthốngkinhdoanhhiệuquảsẽlàmgiảmrủirochovaycácngânhàng.Thếnhưngtôixinlưuýởđâyđốivớiaimualạiđặcquyềnkinhdoanh.CácbạnhãylàmơnđừngvướngvàokiểungườinhómT,tứclà“muốntựmìnhlàmmọi việc”.Nếu bạnmua lại đặc quyền kinh doanh bạn hãy trở thànhngườinhómL.Hãy làmchínhxácnhữnggìngườibánđặcquyềnyêucầu

bạn. Không có gì tệ hơn là xảy ra hiện tượng kiện tụng tranh chấp giữangườibánvàngườimualạiđặcquyền.NgườibốcóhọcthứccaocủatôiđãthấtbạikhiNgườimualạiđặcquyềnkinhdoanhmộthiệukemnổitiếngvàđắttiền.Mặcdùhệthốnghoànhảo,nhưngviệckinhdoanhđóvẫnthấtbạiêchề.Theotôi,chuyệnkinhdoanhđóthấtbạilànhữngngườihùnvốnvớingườichỉlànhữngngườikiểunhómLhayTkhôngbiếtgìkhiviệckinhdoanhtrởlênbếtbát,vàđãkhôngyêucầusựhỗtrợcủacôngtymẹ.Kếtquả,cácđốitáctranhchấpvớinhauvềviệckinhdoanhcứthếmàtồitệhơn.Họđãquênmộtđiềucơbảnlàmộtngườichủdoanhnghiệpthựcsựkhôngchỉlàmchủmộthệthống,màcònlệthuộcrấtnhiềuvàokhảnăngvậnhànhhệthốngđó.

CÁCNGÂNHÀNGSẼKHÔNGCHOAIVAYTIỀNNẾUKHÔNGCÓHỆTHỐNG.Nếungânhàngđãkhôngchonhữngdoanhnghiệpnhỏkhôngcóhệthốngvay tiền, thì tạisaobạn lạiphảiđầu tưvàohọ?Gầnnhưmỗingàyđềucómỗi người tìm đến tôi với những kế hoạch kinh doanh của họ, hy vọngchúngtôicóthểbỏtiềnđầutưvàonhữngýtưởngkinhdoanhhaydựánlàmăncuảhọ.Hầunhưtôiđãbácbỏđiềucủahọlànguyênnhânduynhất.Nhữngngườiđến tìm tôi đầu tư đều không phân biệt được sự khác nhau giữamột sảnphẩmvàmộthệ thống.Tôicónhữngngườibạn(vốn làcasĩ)đếnmời tôiđầutưvàođĩanhạcmớicủahọcònnhữngngườikhácmuốnnhờtôithànhlậpmộttổchứcphilợinhuậnmớiđểcảithiệnthếgiới.Mặcdùtôicóthểrấtthíchdựánđó,sảnphẩmđóhayconngườiđó,tôiđềuchốitừhọbởivìhọhầunhưkhôngcókinhnghiệmvìtrongvịêctạoravàvậnhànhmộthệthốngkinhdoanh.Việcanhháthaykhôngcónghĩalàanhhiểuđượchệthốngtiếpthị,hayhệthống về tài chính kế toán, hệ thống bán hàng, hệ thống thuêmướn nhâncôngvàđuổiviệc,hệthốngluậtpháp,vànhữnghệthốngkhácđãcùngtạo

ramộtdoanhnghiệpkinhdoanhcóthểsốngcòntồntạivàvươnlêntrongthànhcông.Trongthếgiớikinhdoanh.Đểmộtdoanhnghiệpcóthểtồntạivàpháttriểnlâudài,100%cáchệthốngtrongdoanhnghiệpđóphảihoạtđộngvàrõràng.Lấyvídụ:Mộtchiếcphicơlàmộthệthốngcủanhữnghệthống.Nếuchiếcphicơcấtcánhvàgiảdụhệthốngxăngkhônghoạtđộngchắcchắnsẽgiúpmáybayngay điều đó cũng xảy tương tự đối với một doanh nghiệp. Không phảinhữnghệthốngbạnbiếtsẽlàđầumốiphátsinhcácvấnđề,màchínhnhữnghệthốngbạnkhôngbiếtđếnmớilànguycơlàmchobạnbịthấtbạitantành.Cơthểconngườilàmộthệthốngcủamọihệthống.Hầuhếtchúngtađềucóngườithâncủamìnhquađờidomộttrongnhữnghệthốngcơthểkhônghoạtđộng,chẳnghạnnhưhệthốngtuầnhoànđãgâybệnhlâylanchotấtcảnhữnghệthốngkháctrongcơthể.Đólàlýdotạisaoxâydựngmộthệthốngkinhdoanhđượcthửnghiệmvàthành côngkhôngphải là điều dễ dàng tí nào.Chính nhữnghệ thốngbạnquênbẵngđihaykhôngchúýtớimờilànguồngốcgâyranhữngthảmkịchvàvỡlợ.ĐócũnglàlýdotạisaotôiítkhiđầutưvàomộtngườinhómLhayTcómộtsảnphẩmmớihaymộtýtưởngkinhdoanhmới.Nhữngnhàđầutưchuyênnghiệpcókhuynhhướngđầutưvàonhữnghệthốngđãđượcchínhmình trong thế giới kinh doanh, được vận hành bởi những người có kinhnghiệmgiàdặn.Cho nên, nếu như ngân hàng chỉ cho vay những hệ thống đã được thửnghiệmthànhcôngvàquantâmđếnngườinàosẽđượcbổnhiệmvàovịtrívậnhànhhệthốngđó,thếthìbạncũngnênlàmynhưvậy–nếubạnmuốntrởthànhmộtnhàđầutưkhônngoan.3.Tiếpthịhệthống.Cònđượcgọilàtiếpthịđacấphoặccáchệthốngphânphốitrựctiếp.Cũngnhưđốivớicácđặcquyềnkinhdoanh,banđầuxãhộicốgạttiếpthịrangoàihệthốngphápluật,vàtôibiếtcónhữngquốcgiađãthànhcôngtrongchuyệnđóhaynghiêmcấmkhắtkhehìnhthứckinhdoanhđó.Bấtkỳmộthệthốnghaymộtýtưởngmớinảysinhtrongthờikỳđócũng

đềubịcholà“kỳquặcvàđángnghingờ”.Lúcđầu,tôicũngchotiếpthịhệthốnglàmộttròlừagạt.Nhưngsaunhiềunăm,khitôiđãnghiêncứunhữnghệ thống khác nhau phát sinh qua tiếp thị hệ thống và chứng kiến nhiềungườibạncủamìnhtrởlênthànhcôngtrongkiểukinhdoanhnàytôiđãthayđổiquanđiểmcủamình.Saukhitôibỏthànhkiếncủamìnhvàbắtđầubỏcôngtìmhiểuvềtíêpthịhệthống,tôinhậnthấyrằngđãcónhiềungườixâydựngchomìnhnhữnghệthốngkinhdoanhtiếpthịhệthốngmộtcáchlươngthiệnvàcầnmẫnkhigặpđượchọ,tôicóthểthấytácđộngcủanhữnghệthốngkinhdoanhnàylênđờisống và tương lai tài chính của rất nhiều người khác. Chỉ cần bỏ ramộtkhoảnphígianhậpvừphải(thườngkhoảng200đôlaMỹ),mọingườicóthểmuavàomộthệthốngsẵncóvàcóthểbắttayxâyngaychomìnhmộtcôngviệc kinh doanh nhờ vào những bước tiến khổng lồ trong công nghệmáytínhcáctổchứcnàyhoàntoànđượctựđộnghóa,vàcáccôngviệcnhứcđầunhưthủtụcgiấytờ,xửlýđơnhàng,phânphối,kếtoánvànhữngcôngviệcphátsinhkháchầunhưtoànbộđềuđượcquảnlýbởicáchệthốngchươngtrìnhphầnmềmtiếpthịhệthống.Nhữngnhàphânphốicóthểdồnhếtsứccủamìnhvàoviệcxâydựngkinhdoanhthôngquaviệcchiasẻcơhộilàmănđượctựđộnghoánày,thayvìphảilolắngnhứcđầuvềnhữngthủtụcbanđầutronggiaiđoạnsơkhaicủamộtdoanhnghiệpnhỏ.Một trongnhữngngườibạn thâncủa tôiđã từngkiếmđượchàng tỷđô từđầutưbấtđộngsảntừnăm1997,vừamớikýhợpđồnglàmộtnhàphânphốitiếp thịhệ thốngvàbắtđầu lậpnghiệpkinhdoanhchomình.Tôi rấtngạcnhiênkhithấyanhcầnmẫnchămchútchocôngviệckinhdoanhtiếpthịhệthốngcủamìnhbởivìrõrànganhkhôngcầntiềnkhitôihỏianhlýdo,anhđãgiảithíchnhưvầy:“Tôiđãđihọcđểtrởthànhmộtkếtoánviênchuyênnghiệp,sauđótôilấyđượcbằngMBAvàtàichính.Khimọingườihỏitôicáchlàmgiàu,tôiđãkểlạivàchiasẻvớihọkinhnghiệmvềnhữnggiaodịchđịaốchàngtriệuđôvàmứcthunhập“thụđộng”hàngtrămngànđôtôikiếmđượcmỗinămtừđầu

tưbấtđộngsảncủamình.Vàtôinhậnthấythườngthìmọingườithốichírútluivàngậmngùngbỏđi.Cảanhvà tôiđềubiếtrằngcơhộiđầutưđịaốchàngtriệuđônhưthếhoàntoànnằmngoàitầmtaycủahọ,bởivìngoàiviệckhôngcókiếnthứckinhnghiệm,họcũngkhôngcónhiềuvốnđểđầutư.Chonêntôiđãbắtđầutìmkiếmmộtconđườngmàtôicóthểgiúphọđạtđượcnhữngthunhậpthụđộngnhưtôiđãkiếmđượctừviệckinhdoanhđịaốccủamình,màkhôngcầnphảiquaylạihọchết6nămvàbỏthêm12nămđầutưtrênlĩnhvựcđịaốc.Tôitinrằngtiếpthịhệthốngcóthểgiúpmọingườicócơhộikiếmđược thunhập thụđộng trongkhihọvẫncó thểhọccách trởthànhnhữngnhàđầu tưchuyênnghiệp.Đó là lýdo tại sao tôiđãđềnghịhìnhthứctiếpthịhẹthốngvớihọchodùhọcóíttiềnđichăngnữahọvẫncóthểđầutư“sốvốntạoratừmồhôicôngsứccủamình”trongvòng5nămvàcóthểkiếmđượcmộtmứcthunhậpthụđộngcầnthiếtchonhữngmốiđầutưthựcsự.Khipháttriểncôngviệclàmăncủamình,họlạicòncóthờigianrảnhrỗiđểhọchỏithêmcũngnhưkiếmđượcnhiềuvốnhơnđểcóthểcùngtôinhắmvàonhữngmốiđầutưlớn”.Ngườibạn của tôi đãgianhậpvàomột công ty tiếp thị hệ thống làmnhàphânphốisaukhiđãnghiêncứunhiềucôngtykhácnhau,vàbắtđầuthiếtlậpquanhệ làmăn theokiểu tiếp thịhệ thốngvớinhữngngườimuốnhùnvốn đầu tư với anh sau này.Hiện tại, anh ta đang ăn lên làm ra trong hệthốngkinhdoanhtiếpthịhệthốngcũngnhưchuyệnđầutưcủamình.Anhbảotôi,“Banđầutôilàmđiềunàyvìmuốngiúpmọingườikiếmratiềnđểđầu tư, vậymàgiờ đây tôi lại càng trở lên giàu có từ chuyệnkinh doanhhoàntoànmớimẻnày”.Cứmỗithánganhmởrahailớphọcvàothứbảy.Tronglớphọcđầu,anhdạymọingườivàcáchệthốngkinhdoanhvànguồnnhânlực,hoặccáchtrởthànhmộtnhàdoanhnghiệpthànhđạt.Vàobuổihọcthứhai,anhdạyhọvềkiến thức tài chính và sự thôngminh về tiền bạc.Anh dạy học trở thànhnhữngnhàđầutưcóhiểubiết.Cáclớphọcủaanhcứmỗilúcmộtđông.Conđườnganhđềnghịhoàntoàngiốngnưconđườngmàtôiđãđềnghịvới

cácbạntrướcđây.

MỘTFRANCHISECÁNHÂNVàđóchínhlàlýdotạisaongàynaytôiluốnkhuyếnkhíchmọingườihãyxemxétđếnhìnhthứctiếpthịhệthống.Nhiềuđặcquyềnkinhdoanhnổitiếngđòihỏitrongtúibạnphảicótừmộttriệuđôtrởlên.Tiếpthịhệthốngchẳngkhácnàomộtđặcquyềnkinhdoanhcánhân,vàbạnchỉtốnkhoảng200đôđểmuanó. Tôibiếthìnhthứckinhdoanhtiếpthịhệthốngđòihỏinhiềucôngsức.Nhưngsựthànhcôngởbấtcứnhómnàocũngđòihỏisựlàmviệccậtlực.Vềmặtcánhân,tôichưakiếmđượcđồngthunhậpnàonhưmộtnhàphânphối tiếp thị hệ thống. Tôi đã nghiên cứu nhiều công ty tiếp thị hệ thốngkhác nhau, cũngnhưnhững chính sách thăng thưởngvà giảmgiá của họ.Trongquátrìnhtìmhiểu.Thựcsựtôicógianhậpvàomộtcôngtynhưngchỉcótưcáchmộtngườitiêudùngchỉvìcácsảnphẩmcủahọquátốt.Tuynhiên,nếutôicóthểđềnghịbạntìmkiếmmộttổchứctuyệtvờinàođócóthểgiúpbạnhộinhậpvàophầnbênphảicủatứđồ,chìakhóakhôngphảinằmởchỗsảnphẩmmànằmởphầnkinhnghiệm,kiếnthứcmàtổchứcấycóthểđemlạichobạn.Cónhữngtổchứctiếpthịhệthốngchỉquantâmđếnviệclàmthểnàobạncóthểraobánhệthốngcủahọchonhữngngườibạnquen.Nhưngcũngcónhữngtổchứcchỉquantâmđếnviệchuấnluyệnbạnvàgiúpbạnthànhcông.Từviệcnghiêncứutìmhiểuvềhìnhthứctiếpthịhệthốngnày,tôiđãtìmthấyravấnđềquantrọngmàbạncóthểhọchỏiđượctừcácchươngtrìnhcủahọ,màhaivấnđềấy rấtquan trọngvàcần thiếtđể trở thànhmộtnhàdoanhnghiệpnhómCthànhcông.1.Đểthànhcông,bạncầnphảihọccáchchiếnthắngvàlàmchủnỗisợbịtừchối,vàđừnglolắngnhữnggìngườikhácnóivềbạn.Rấtnhiềulầntôiđãgặpnhữngngườicamchụibỏcuộcchỉvìnhữnglờiphêbìnhvềhọtừbạnbèkhihọlàmmộtđiềugìđóhơikháclạ.Tôibiếtđiềuđãtừngnhưvậy,trong

mộtthịtrấnnhỏ,mọingườiđềubiếtnhữnggìmộtngườikhácđangdựđịnhlàm.Mộtaiđókhông thíchnhữnggìbạn làmcó thị trấn sẽkháonhauvềchuyệnđóvà chuyện làmcủabạn sẽ trở thànhđề tài khiềm luận củamọingười.Mộttrongnhữngcâuchâmngônhaynhấtmàtôithườngtựlặpđilặplạivớichínhmìnhlà:“Nhữnggìanhnghĩvềtôikhôngphảilàchuyệncủatôi.Điềuquantrọngnhấtlàtôinghĩgìvềchínhbảnthânmình”.Một trongnhiều lýdokhiếnngườibốgiàukhuyếnkhích tôi làmviệcchohãng Xerox trong 4 năm trời không phải là vì Người thíchmấy cái máyphoto,màvìngườimuốntôicóthểlàmchủđượcsựmắccỡhổthẹnkhibịtừchối.2.Họccáchlãnhđạomọingười.Làmviệcvớinhữngkiểungườikhácnhaulàmột vấn đề khó khăn nhất trong kinh doanh.Những người thành côngtrognbấtkỳchuyệnkinhdoanhnào tôigặp thường lànhữngngười cókỹnăng lãnh đạo tuyệt vời. Kỹ năng làm việc chung và gây hứng thú trongquanhệcôngtácvớingườikháclàmộtkỹnăngvôgiá.Kỹnăngđócóthểđượchọchỏivàrènluyện.Như tôi đã nói, con đường “xé rào” từ phía bên trái sangbênphải khôngquan trọngở nhữnggì bạn làmđược,màquan trọngở chỗbạnmuốn trởthànhloạingườinào.Hãyhọccáchứngxửkhibịtừchối,làmthếnàokhôngbịnhữnggìngườikhácnghĩvềbạn sẽ ảnhhưởngđếnbạn.Hãyhọccáchlãnhđạovàbạnsẽtìmthấytráilànhquảngọt.Chonên,tôisẽtánthànhtổchứctiếpthịhệthốngnàocamkếttrướcnhấtviệctruirènbạnnhưmộtconngườihơnlàmộtkẻbánhàng.Tôisẽtìmkiếmnhữngtổchứcnàomà:a)Cókỷlụcthànhtíchchứngnhận,mộthệthốngphânphốivàmộthệthốngphânphốivàmộtchếđộthăngthưởngthànhcôngtrongnhiềunăm.b)Cócơhộikinhdoanhmàbạncó thể thànhcông,biết tin tưởngvàdámchiasẻcơhộiấymộtcáchtựtinvớimọingười.c)Cócácchươngtrìnhđàotạodàihạn,thườngxuyêntrongviệcpháttriểnbạnnhưmột conngười. Sự tự tin là yếu tố quan trọng sống còn củamột

ngườiđứngtrongthếgiớibênphảicủatứđồ.d)Cómộtchươngtrìnhđỡđầu,hỗtrợvữngmạnh.bạncómuốnhọchỏitừnhữngnhàlãnhđạochứkhôngphảinhữngnhàcốvấn,hãyhọcnhữngkẻtrởthànhnhàlãnhđạoởphíabênphảitứđồvàmongmuốnbạnthànhcôngnhưhọ.e)Cónhữngconngườibạnkínhtrọngvàbạnthíchđượclàmviệcvớihọ.Nếumột tổchứcđápứngđược5yêucầu trên, lúcđóhãynghiêncứuđếnsảnphẩmcủahọ.Córấtnhiềungườichỉnhìnvàosảnphẩmmàkhôngchụixemxéthệthốngkinhdoanhvàcơcấutổchứcđằngsausảnphẩmđó.Trongmộtvàitổchứctôibiết,họthườngnêumộtkhẩuhiệuthếnày,“Sảnphẩmsẽtựbánđược.Thậtdễdàng”.Nếubạnmuốntrởthànhmộtkẻbánhàng,mộtngườinhómT,thếthìsảnphẩmcủahọtrởlênqunatrọng.Nhưngnếubạnhoàn thiện để trở thành một nhà doanh nghiệp dài hạn, thế thì chính hệthống, kiến thức thu thập suốt đời và bản chất con người sẽ trở lên quantrọngnhất. Mộtngườibạnđồngnghiệp rất amhiểuvềnghànhcôngnghiệpnàyđãnhắcnhởtôivềgiátrịcủathờigianvốnlàtàisảnquýnhấtcủađờingười.Trongmộtcôngtytiếpthịhệthống,thànhcôngthựcsựkhibạnbỏthờigianvà công sức củamình trong thời gian ngắn hạnh và thu nhập “thụ động”đángkểtrongdàihạn.Mộtkhibạnđượcxâydựngmộttổchứcvữngmạnhtrongtaymình,bạncóthểthôilàmviệcmànguồnthunhậpvẫnchảyvàotúitừnhữngcôngsứcxâydựngbanđầu.Tuynhiên,chìakhoáquantrọngnhấtcủasựthànhcôngvớimộtcôngtytiếpthịhệthốngphảilàcamkếtlâudàicủachínhbạncũngnhưcủatổchứcđó,làhướngtớimụctiêutrởthànhmộtnhàlãnhđạokinhdoanhnhưbạnmuốn.

HỆTHỐNGLÀCHIẾCCẦUDẪNĐẾNTỰDOTôikhôngmuốnnhắclạchuyệnkhôngcónhàđểở.Tuynhiên,đốivớihaivợchồngtôi,kinhnghiệmđờisốngthậtlàvôgiá.Ngàynay,sựtựdovàbảođảmkhôngphảiđượctìmthấyởnhữnggìchúngtađangcó,màchính

nhữnggìchúngtabiếttạorabằngsựtựtincủachínhmình.Từđó,chúngtôiđãtừngtạoramộtcôngtyđịaốc,mộtcôngtydầu,mộtcôngtykhaithácmỏ,vàhaidoanhnghiệptronglĩnhvựcđàotạo.Chonên,quátrìnhhọchỏicáchtạoramộthệthốngthànhcônghoàntoànlợiíchthiếtthựcvớichúngtôi.Thếnhưngtôikhôngmuốnđềnghịquátrìnhđóvớibấtcứai,trừphihọthựcsựmuốnconđườngđó.Chotớithờiđiểmcáchđâyvàinăm,cơhộichongườithànhcôngnhómCchỉcóthểđốivớinhữngaigandạhoặcgiàucósẵn.Haivợchồngtôicólẽcó lágankhá lớnbởivìchúng tôichẳnggiàucógìcả.Lýdokhiếnnhiềungườiởlạipháibênphảitứđồlàvìhọcảmthấyrủiroquálớnkhipháttriểnmộthệthốngchochínhmình.Đốivớihọ,sẽkhônngoanhơnkhikiếmmộtcôngviệcổnđịnhantoàn.Ngàynay,chủyếudonhữngbướcpháttriểnvượtbậccủakhoahọccôngnghệ,nhữngconđườngtrởthànhdoanhnghiệpthànhđạtgiảmđinhiềuvàcơhộilàmchủhệthốngkinhdoanhchoriêngmìnhđềumởchửatấtcảmọingười.Đặcquyềnkinhdoanhvà tiếp thịhệ thốngđã làmgiảmđimộtphầngánhnặngtrênconđườngpháttriểnmộthệthốngchoriêngbạn.Bạnmualạiđặcquyềnkinhdoanhtừmộthệthốngthànhcông,vànhiệmvụvủabạnbâygiờchỉlàpháttriểnnguồnnhânlựcchochínhbạn.Hãycoihệthốngnàynhưnhữngchiếccầu.NhữngchiếccầuđósẽvạchchobạnmộtconđườngantoànđiđếnthếgiớibênphảiKimtứđồ.Đólànhữngchiếccầudẫnbạnđếnsựtựdotàichính.Trongchươngkếtiếp,tôisẽbànđếnnhómĐ.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương5

Bảycấpbậcđầutư

Cómộtlầnngườibốgiàubảotôi,“Conchotabiếtsựkhácnhaugiữangườichơicángựavàngườichơichứngkhoán?”Tôitrảlời,“Conkhôngbiết”.Ngườinói,“Chẳngkhácnhaunhiềuconà.Đừngbaogiờtrởthànhngườichỉbiếtmuachứngkhoán.Việcmàconcầnnhắmtớilàkhilớnlênlàngườitạorachứngkhoánmàcácnhàmôigiớisẽbánvàngườikhácmua.”Trongmộtkhoảng thờigian rất lâu, tôi đãkhôngbiết được lời ngườinói.Mãichotớikhitôibắtđầudạymônđầutưchomọingười,tôimớithựcsựhiểuđượcsựkhácnhaugiữacácnhàđầutư.KhiviếtchươngnàytôicámơnJohnBurley.Ôngđượccoilàmộttrognnhữngngườicóđầuóckhônngoannhấttrongthếgiớiđầutưbấtđộngsản.Khianhngoài30anhđãmua130cănnhàmàkhôngcầntớimộtđồngnàocủamình.Đến32tuổianhhoàntoàntựdovềtàichínhkhôngbaogiờphảilàmviệcđểkiếmtiền.Giốngnhưtôianhđãtruyềnđạtlạikinhnghiệmcảumìnhbằngcáchđidạychonhữngngườikhác.Kiếnthứchiểubiếtcủaanhkhôngchỉgóigọntronglĩnhvựcđịaốc.Anhlậpnghiệpbằngnghềkếhoạchtàichính,chonênanhhiểubiếtsâuvềthếgiớitàichínhvàthuế.Thếnhưnganhcómộtkhảnăngđộcnhấtvônhịlàgiảithíchmọiviệcrấtrõràng.Anhtacótàidiễndịchnhữngthứphứctạpthànhnhữngthứđpngiảndễhiểu.Khidiễnđạtanhchiađầutưthành6bậcdựatrênmứcđộkinhnghiệmđầutưcủahọcũngnhưsựkhácnhauvềtínhchấtcánhân.Tôiđãpháttriểncáchxếpbậcnàycủaanhchitiếthơnvàtăngthêmmộtbậcthứbảychocácloạiđầutưnày.

CÁCHHỌCLỰACHỌNỞcuốiphầntrìnhbàymỗicấpbậc,tôisẽchứamộtkhoảngtrốngmàbạncóthểđiềntênnhữngngườibạnbiết–theonhậnxétcủabạn–phùhợpvàocấpbậcnàyhaykhông.Vàklhibạnnhậnramộtcấpbậcđầutưnàođóđúngvớiconcủabạn,bạncóthểđiềntênmìnhvàođó.Nhưtôiđãtrìnhbày,đâychỉlàmộtcáchhọclựachọnnhằmmụcđíchnângcaohiểubiếtcủabạnvềcáccấpbậcđầutưkhácnhau.Điềuđókhôngnhằmhạncấphayphêphánnhữngngườibạncủabạn.Đềtàitiềnbạcrấtdễnhạycảmvàbiếnđộngnhưđềtàichínhtrịtôngiáohaytìnhdục.Vàđócũngchínhlàlýdotạisaotôiđềnghịcácbạnhãygiữkínriêngtưnhữngsuynghĩcánhân củamình.Khoảng cuốiởmỗi phần trìnhbày chỉ nhằmmụcđíchtăngthêmsựhiểubiếtcủabạn-nếubhưbạnchọndùngnó.Tôithườngdùngdanhsáchcấpbậcnàykhibắtđầucáclớphọcvềđầutư.Phương tiện ấy sẽ làmchoviệc tíêp thumauchónghơnvàđãgiúpnhiềungườihọctrởnênýthứcrõrànghơnvềcấobậchọđangởcấpbậcđầutưhọmuốnnhắmtới.Quanhiềunăm,đượcsựchophépcủaJonh,tôiđãđiềuchỉnhlạinộidungcủamỗicấpbậcsaochophùhợpvớikinhnghiệmthựctếmàtôiđãtrảiqua.Mongcácbạnhãyđọckỹ7cấpbậcđầutưnày.

BẢYCẤPBẬCĐẦUTƯBẬC0:NHỮNGNGƯỜIKHÔNGCÓGÌĐỂĐẦUTƯNhữngngườinàykhôngcótiềnđểđầutư.Hoặclàhọtiêuhếtmọithứkiếmđược,hoặclàhọchinhiềuhơnthu.Cónhiềungười‘giàu’rơivàocấpbậcnàyvìhọ tiêusàiquámứchọkiếmđược.Điềukhôngmay là50%nhữngngườilớnđêurơivàocấpbậczeronày.Bạncóbiếtbíêtaithuộccấpbậc0?(tuỳchọn).

BẬC1:NGƯỜIĐIVAY

Nhữgnngườimnàythườngiảiquyếtvấnđềtiềnbạcbằngcáchđivaymượn.Thườngthườnghọđầutưbằngsốtiềnhọvayđược.Quanđiểmvềkếhoạchtàichínhcủahọlàvayquýttrảcam.Cuộcsốngtiềnbạccủahọchẳngkhácnàođàđiểuvùiđầuvàocát,cứhyvọngvàcầunguyệnmọithứsẽsuônsẻ.Họcóthểcóvàitàisảnđó,nhưngthựctếmứcnợcủahọlạiquánhiều.hầunhưhọkhôngýthứcgìvềtiềnbạcvàthóiquentiêusàicủamình.Bấtcứthứgiátrịnàohọlàmchủcũngđềucóbóngdángnợtrongđó.Họdùngthẻtíndụngmộtcáchbốcđồng,rồidồnkhoảnnợtíndụngvàokhoảnnợnhàdàihạn,“rửasạch”thẻtíndụngvàbắtđầudùngtiếp.Nếutrịgiácănnhàhọởtănglên,họliềnđivaydùngkhoảngiátrịcănnhàtănglênđólàmthếchấp,hoặcmuamộtcănnhàlớnhơn,đắttiềnhơn.Họtinlàtrịgiábấtđộngsảnchỉcómộtchiềuđilên.Những từ,nhữngcâukhuyếnmãinhư“trảgóphàng thángchấp,dễdàng”luônhấpdẫnhọ.Họthườngmuanhữngđồchơisụtgiánhưduthuyền,hồbơi,đidulịchhayo-tovớicâukhuyếnmãiđótrongđầu.Họliệtkêđồchơisụtgiánàythànhtàisảncủahọ,quaylạingânhàngđểvaymượntíêpvàkhibịngânhàngtừchối,họcứthắcmắckhônghiểutạisao.Muasắmlàmộtcáchvậnđộngưathíchcủahọ.Họmuanhữngthứkhôngcầnvàvẫnbiệnhộchomìnhbằngnhữngcâunhư:“Ồ,cứviệcmuađi.Mìnhđángđượchưởngcơmà”,haynhư“Nếumìnhkhôngmuabâygiờ,sẽchẳngbao giờmua được nó với giá hời như thế ”, “Hàng đang giảmgiá”, “Tôimuốnbọntrẻcónhữngthứmàtrướcđâytôikhôngđượchưởng”. Họ cứ nghĩ kéo dài nợ ramôt thời gian dài làmột hành động khônngoan, luôntựđùavớimìnhrằnghọsẽ làmviệcnhiềutiềnhơntrảhếtnợvàomộtngàyđẹptrờinàođó.Họtiêusàihếtnhữnggìhọkiếmđược.Nhữngngườinàythườngđượccoinhưlàngườitiêudùng.Cácchủtiệmvàđạilýbánxerấtyêumếnnhữnghạngngườinày.Nếuhọcótiền,họsẽtiêusàingay.Nếuhọkhôngcótiền,họcũngđivaymượnđểtiêusài.Khiđượchỏivấnđềcủahọlàgì,họđềunóihọkhôngkiếmđủtiền.Họnghĩ

tiềnbạcgiảiquyếthếtmọikhókhăn.Nhưngchodùhọkiếmđượcbaonhiêutiềnđichăngnữa,họchỉcàngngậpsâuhơnvàonợ.Hầuhếtnhữngngườinàykhôngnhậnrarằngsốtìênmàhọđangtiêusàihômnayvốntừnglàgiấcmơaoướccủahọ,thậmchílàcảmộtgiatàimàhọthườngmongcótrongngàyhômqua.Thếnhưngđếnngàyhômnay,khihọđã thựcsựđạtđượcmứcthunhậphọmơước,sốtiềnấyvẫnkhôngđủvớihọ.Họkhôngchụinhậnthấyrằngvấnđềkhúcmắckhôngnhấtthiếtlàsốtiềnkiếmđược (hay thiếu tiền)màchính là thóiquen tiêu sài củahọ.Mộtvàingườicuốicùng thật sự tin rằng tìnhhuốngkhókhăncủamìnhhoàn toàntuyệtvọngvàcamchụibỏcuộc.Chonênhọcứtựchônvùimìnhsâuhơnvàbuông theo lốisốngnhư trước.Thóiquenđimượn tiền,muasắm, tiêusàihoàntoànmấtsựkiểmsoátcủachínhhọ.Cũnggiốngnhưmộtdânnhậuchèchénkiếmgìănsaukhitỉnhrượuvàmệtmỏi,nhữngngườinàytiêusàikhihọphiềnmuộnvàbịứcchế.Họcứtiêutiền,chánnảnphiềnmuộn,vàtiêusàitiếp.Họthườngtranhluậnvớingườithâncủahọvềtiềnbạc,nhấtlàtựbiệnhộkhihọcầnmuathứnàyhaythứkia.Họhoàntoànsốngtrongmộtsựchốibỏtàichính,cứảotưởngmộtngàynàođócáchkhókhăntiềnbạccủahọsẽtựnhiênbiếnmất,hayhọcứgiảvờchorằnghọsẽluônkiếmđủtiềntiêusàinhữngthứhọmongmuốn. Hạngngườiđầutưởcấpbậcnàytrôngcóvẻgiàucó.Họcóthểcónhữngcănnhà lớn, lànhữngchiếcxebóng loángđắt tiền.Thếnhưngnếubạncócơhộikiểmtra,bạnsẽthấyhọđềumuanhữngthứấybằngnợ.Họcóthểkiếmđượcnhiềutiền,nhưnghọkhôngcáchxamấysựphásảnnếucómộttainạnnghềnghiệpxảyra. Trongmộtlớphọccủatôitừnglàchủdoanhgnhiệptrướcđây.Anhtakhánổitiếngtronggiới“kiếmlớnsàilớn”.Anhtacómộtdãycủahàngvàngbạc tồn tại trongnhiềunăm.Rồi thìmột lần,nềnkinh tếbịxuốngdốc thêthảm và anh tamất hết các của tiệm củamình. Thế nhưng các khoản nợkhôngmấtđi.Chỉkhôngđầysáu tháng,cáckhoảnnợnày làmanh taphá

sản.Anhtađếnthamdựlớphọccủatôiđểtìmkiếmmộtgiảiphápmới,mộthướng đi mới, vậy mà anh ta vẫn khăng khăng không chụi chấp nhận ýtưởnglàhaivợchồnganhtalànhàđầutưbậc1.AnhtaxuấtthântừnhómC,hyvọngcóthểlàmgiàutrongnhómĐ.Anhtacứchorằngmộtkhianhtađãtừnglàmộtnhàdoanhgnhiệpthànhcông,anhtacóthểvậndụngcôngthứccủamìnhđểđạtđếnsựtựdotàichínhbằngcáchđầutưcủaanhta.Đólàmộtbảnngãrấtphổbiếnởmộtsốnhàdoanhnghiệphaychorằngmìnhcóthểtựđộgntrởthànhnhữngnhàđầutưthànhcông.Cácquytắckinhdoanhkhôngphảilúcnàocũnggiốngnhưcácquytắcđầutư.Nếunhữngngườiđầutưkiểunàykhônggiámtựthayđổimình,tươnglaitàichínhcủahọsẽ rấtảmđạm trừphihọcócướiđượcmộtaiđógiàucóvàchụiđựngđượcthóiquentiêutiềnnhưnướccủahọbạncóbiếtaithuộccấpbậcnàykhông?(tuỳchọn)

BẬC2:NGƯỜITIẾTKIỆMNhữngngườinàythườngđểdànhmộtkhoảntiền“nhỏ”đềuđặn.Họbỏtiềnvàonhữngcôngcụthấprủiro,thấplãisuấtnhưkhoảntiếtkiệm,tàikhoảnđịnhkỳ.Nếuhọcó tàikhoảnhưu trícánhân,họsẽđầu tưvàomộtngânhànghaymộttàikhoảntiềnmặttrongmộtquỹhỗtương.Nhữngngườinàythườngtiếtkiệmđểtiêudùnghơnlàđểđầutư(chẳnghạnhọtiếtkiệmđểmuamộttivimới,chiếcxamới,…).Họrấttrungthànhvàoviệctrảtiềnmặt.Họrấtsợhaytíndụng.Thayvàođó,họthíchsựantoàncủatiềntrongngânhàng.Ngaycảkhichứngminhvớihọtrongbốicảnhkinhtếngàynay,tàikhoảntiếtkiệmchỉđemlạilãisuấtâm(saukhitrừlãixuấttiếtkiệmcủangânhàngvớimứclạmphátvàmứcthuếthunhập),họvẫnkhôngdámchấpnhậnrủiro.HọkhôngbiếtrằngđồngđôlaMỹmất90%trịgiatừnăm1950,vàtiếptụcmấtgiảởmứchàngnămnhiềuhơnmứclãixuấtmàngânhàngtrảchohọ.Nhữngngườinàythườngmuanhữngkếhoạchbảohiểmnhânthọbởivì

họyêuthíchcảmgiáccủasựantoànvàổnđịnh.Nhữngngườithuộcnhómnàythườngphíphạmthờigianvốnlàtàisảnquýnhấtcủahọ,cổdànhdụm.Họbỏhànggiờcắtmẫuphiếukhuyếnmãitrêntờbáo,cònởtrongsiêuthịthìcảmtrởngườikhácđểcốtranhthủtiếtkiệmvàiđồngmuasắm.Thayvìchỉcốđểdànhtứngđồngtiền,lẽrahọdùngthờigianhọcáchđầutư.Nếuhọ bỏ ra 10.000đo la vào quỹ JohnTempleton vào năm1954vàquênbẵngnóđi,đếnnăm1994họcó2.4triệuđôtrongtay.Hoặcgiảsửhọbỏ10.000đôvàoquỹQuantumcủaGeorgeSorosvàonăm1969,đếnnăm1994họkiếmđược22.1triệuđô.Thayvìthế,chínhnhucầuđòihỏivềsựantoàn tận sâu trong lònghọphát sinh từnỗi sợđãkhiếnhọ tiếtkiệm trongnhữngkhoảnđầutưcómứclờiítỏi,nhưtàikhoảntiếtkiệmcủangânhàng.Bạnthườngnghenói,“Tiếtkiệm1xulàtiếtkiệmđược1xu”,haynhư,“Tôiđangtiếtkiệmchomấyđứanhỏ”.Sựthựclạilàthườngchínhsựbấtổnđiềukhiểnchiphốihọvàcuộcđờihọ.Mặtkhác,họ lại thường thayđổixoànhxoạchbảnthânhọcũngnhưnhữngđốitượngmàhọmuốnđểdànhtiềncho.Hầunhưhọhoàntoànđốilậpvớikiểuđầutưbậc1.Tiếtkiệmlàmộtýtưởngtiếtkiệmtốttrongthờiđạinôngnghiệp.Nhưngmộtkhichúng tabướcvào thờiđạiCôngNghiệp, tiếtkiệmkhôngphải làmột lựachọnkhônngoan.Việcchỉbiếtdành tiền thâmhchí trở lên tệhạikhođôMỹkhôngcònđượcbảochứngbằngvàng,vàkhichúngtagặpphảithờikỳlạmphátkhiếnchochínhphủintiềnnhưđiên.Ngườitíêtkiệmtrongthờiđiểmnàylàkẻthuacuộc.Dĩnhiên,khixảyragiaiđoạngiảmphát,họcóthểthắngcuộc…nhưngchỉkhinàođồngtiềnvẫnđượcincòngiátrịmộtthứgìđó.Tiếtkiệmlàmộtthóiquentốt.Bạnnêncómộtnguồntiềnmặtbằngtổngchiphísinhhoạtchotừsáuđến1năm.Thếnhưngsaukhi tiếtkiệmđượckhoản tiềnđó,hãy lênnhớnhữngcónhữngcôngcụđầu tư tốthơnvàantoànhơnnhiềusovớitàikhoảntiếtkiệmtrongngânhàng.bạnbỏtiềntiếtkiệmvàongânhàngmức5%trongkhiđóngườikhácđược15%đócóphải

làcáchđầutưkhôngvậybạn?Thếnhưng,nếubạnkhôngchịuhọccáchđầutưvàthườngxuyênâulovềcácrủirotáichánh,thếthì tiếtkiệmlàmộtchọnlựatốthơnđầutư.Bạnsẽkhôngphải longhĩnhiềunếunhưbạnchỉgiữ tiền trongngânhàngvàcácchủngânhàngsẽyêuthichbạnlắm.Màtạisaolaikhôngyêuthichbạn?Bạnhãynhìnxem,cứmuôimôtđồngbạnbỏtàikhoảntiếtkiệm,ngânhàngchovaytừ10dến20đồngởmứclãisuất“chắcđẹp’’đến19%,trongkhichỉtrảchobạnkhôngquá5%mộtnăm.Tạisaotấtcảchúngtalạikhôngtrởthànhngânhàngnhỉ?Bâc3:NHƯNGNGƯỜIĐẦUTƯ“MALANH’’Có3hạngđầutưkhácnhautrongnhómnày.Nhómđầutưnàycóýthứcrõvềnhucầuđầutư.Họcóthểthamgiavàocácchươngtrìnhhưutríởcôngtynơihọlàmviệcquỹhưutrítưkhác.Họthỉnhthoảngcũngcónhữngkhoảnđầutưbênngoàivớicácquỹhỗtương,thịtrườngchứngkhoán,thịtrườngtráiphiếu,v.vNhìnchung,họlànhữngngưuơithôngminhcónềnhọcvấnvữngvàng.Họchiếmhaiphần3dânsốnướcMỹ,vàđượccácnhàxãhộihọcxếp thành“giai cấp trung lưu”.Tuynhiên,khiđềcậpđếnchuyệnđầu tư,họ thườngkhông được giáo dục về lĩnh vực đó, hoặc không có sự “tinh vi chuyênnghiệp”củagiớiđầutư.họítkhiđọcbáocáotàichánhhàngnămhaybảncáobạchcủacôngtylàlàmsaohọđọcđượcnhỉ?Họkhôngdạycáchđọchiểubáocảotàichính.Họthiếukiếnthưcvềtaichính.Cóthểhọcónhiềubằngcấpcao,cóthểlàbácsĩhaythậmchílàkếtoánviên,nhưngrấtítngườitrongsốhọđượcđàotạochínhthốngvềnhữngthắngthuatrongthếgiớiđầutư.Ởbậcnàycó3hạngđầutưkhácnhau.Họthườnglàmnhữngngườithôngminh,cóhọthứccao,kiếmđượcnhiềutiềnvàchịuđầutư.Thếnhưngvẫncósựkhácnhaurõrệt.Bậc 3-A. Những người thuộc bậc đầu tư này tạo thànhmột nhóm gọi là“khôngmuốnbị làmphiền’’.Nhữngngườinày tự thuyếtphụcmình làhọ

khônghiểugìvề tiềnbạcvà sẽkhôngbaogiờmuốnhiểu.Họ thườngnóinhữngcâuđạiloạinhư:“Tôikhônggiỏitínhtoánlắmvớimấyconsố’’.“Tôisẽchẳngbaogiờhiểuđượcthếnàolàđầutư”.“Tôiquábậnrộn“.“Saomàlắmcôngviệcgiấytờđếnthế“.“Vấnđềđóquáphứctạpđốivớitôi“.“Đầutưlàruiro”.“Tôithíchđểcácnhàchuyênnghiệpquyếtđịnhtiềnbạcgiùmtôi”.“Chuyệnấysaomàphiềnphứcđếnthế“.‘Chồng(vợ)tôilochuyệnđầutưcủagiađìnhtôi“.Nhữngngườinàychỉbiếtbỏtiềnvàokếhoạchhưutrí,cònkhôngthìgiaohếtchomộtchuyênviênkếhoạch tàichánh luônkhuyênhọnên“đadạnghoá”.Họgạttươnglaitiềnbạcrakhỏiđầumình,chỉbiếtmỗingàyđilàmcậtlựcmàvẫntựnóivớimình:“Ítnhiềugìthìtacũngcómộtchươngtrìnhhưutrí“.Khihọvềhưu,họsẽbiếtnhữngkhoảnđầutưhưutrícủahọđãhoạtđộngnhưthếnàongaymà.Bạncóbiếtaithuộccấpbạc3–Akhông?(tuỳtrọn)Bậc 3 –B.Nhóm thứ hai này được gọi là nhóm của những kẻ “đa nghi”.Nhữngngừơinàybiếthếtmọilýtạisaomôtjkhoảnđầutưsẽbịthấtbại.Cónhữngngườinàybêncạnhbạnthậtlànguyhiểm.Họnghecóvẻthôngminh,lýluậnchặtchẽ,lờinóicủahọlạicótrọnglượngvơibạnvịtrícôngviệchọđanggiữ.Họthànhcôngtrênlĩnhvựcchuyênmôncủahọ,nhưngthựctếhọchỉlànhữngtênhènnhátnấpsaucáivỏtríthứccủamình.Nhữngngườiđócóthểbảochobạnbiếtchínhxáclàmthếnàovàtạisaomàmỗichuyệnđấutưcủabạnsẽbịngườitalừagạt.Khibạnđếnhỏiýkiếncủahọvềloạicổphiếuhaymộtcôngcụđầutưnàođó,bạnsẽravềvớitâmtrạnghếtsứchoangmangvasợhãi.Nhữngngườinàythườngnóinhữngcâuđạiloạinhư,ồ,trướcđâytôiđãtừngbịnhưvậy.Bọnấyđừnghònglườnggạt

tôimộtlầnnàonữa”.Họ thường khoe khoang những thứ như: “Đại lý môi gói của tôi ở hãngMellLynchhayDeanwitter..”Dùngnhữngtênnổidanhnhưthếchẳngquahọchỉmuốnchedấunỗibấtổnsâukíntronglònghọ.Nhưngmàkìlạthay,nhữngngười“đanghi”nhưthếlạilànhữngngườihayhùatheođámđôngnhưnhữngcocừungoanngoãn.Ởsởlàm,họtranhthủđọc những trang tài chánh hay tạp c hí wall street. Rồi sau đó họ kể lạinhữnggìhọđọcđượcchongườikháctronggiờgiảilao.Ngônngữcủahọtoànnhữngtiếnglóng,nhữngthuậtngữcủagiớiđầutư.Họbànvềnhữngmốiđầutưlớnnhưngkhôngbaogiờthamgia.Họtìmnhữngcổphiếuđượcđăngtrêntrangnhất,vànếunhưbàibìnhluậntốt,họsẽđimuanhữngcổphiếuđó,nhưngđiềuđóthườnglàquátrễ.Nhữngnhàđầutưkhônngoanthưcsựđãmuachúngtừlâutrướckhigiớinhàbáođưatinvềchúng.Nhữngngười‘đanghi’lạikhônghềbiềtđiềuđó.Khigặptinxấu,họphêphánvànóinhữngcâunhư,“Tôibiếtmà”.Họnghĩhọlàngườichơi,nhưngthựcsựhọlàkẻbìnhluậnđứngngoàilề.Họrấtmuốnthamgiatròchơi,nhưngtậnsâutronglònghọlạibịámảnhnỗisợbịthua,bịmấttiền.Sựbảođảmlầnlượtcảsựthúvịvàkíchđộngcủatròchơiđó.Cácnhàphântâmhọcchobiếtsựđanghilàtổnghợpgiữanỗisợvàsựngudốt,từđódẫnđếnsựkêucăng.Nhữngngườinhưthếthườngnhảyvàothịtrườngkháchễkhicósựbiếnđộnglớnchờđợiđámđônghaycóchứngcứrõràngvàquyếtđịnhđầutưcủahọlàđúngvìhọchờđợigiấuhiệuthôngtinđó,họnhàyvàothịtrườngtrễ,muaởgiácaovàbángiáthấp.Khithịtrườngsuysụp.Họgántừ“bịlừađảo”choviệcmuacaobánthấpđó.Nhữngđiềumàhọsợxảyracứxảyravớihọhếtlầnnàytớilầnkhác.Họmuacaovàbánthấpbởivìhọquá“malanh”chonênhọtrởlênquácẩnthận.Họkhônngoanđónhưnghọsợbịrủirovàsailầm,chonênhọcốhọchỏinhiềuhơnđểkhônngoanhơn.Mộtkhihọcàngbiếtnhiều,họchỉcàngthấynhiềurủirohơn,vàlạikhiếnhọmiệtmàitìmhiểunhiềuhơn.Sựcần

thậnđếnmứcđanghitháiquákhiếnhọcứlầnnàynữamãivàlàmchohọchậmhơnsovớimọingười.Họnhảyvàothịtrườngkhilòngthamthắngthếnỗisợtronglònghọ. Tuynhiên,khíacạnhxấunhấtcủangườinày là tiêmnhiễmngườixungquanhvớinỗisợkhủngkhiếpcủahọđượctredấubằngsựchithức.Khiđềcậpđếnđầutư,họcóthểbảochobạnbiếttạisaomọichuyệnkhôngsuônsẻnhưnghọ lạikhông thểbảobạn làmsaochomọichuyện trơnchu.Nhữngngườinàythườngcómặtởkhắpmọinơi,từtrongcáchọcviện,chínhphủchođếntôngiáo,hệthốngthôngtinđạichúng.Họưanghechuyệnkhủnghoảngtàichínhhayvụbêbốiđểhọcóthể“truyềnbá”đi.Thếnhưng,họhầunhưrấthiếmcónhữngđiềugìtốtđểkểvềthànhcôngtàichính.Ngườiđanghirấtdễkhámpháranhữnggìsailầmđóchínhlàcáchhọtựbảovệmìnhkhôngbịlộtẩysựthiếuhiểubiếtcủamình. NhữngngườiđầutưnàyđượcgọilàCynics.TừnaycónguồngốcxuấtpháttừmộttrườngphảithuộcHylapcổđại.Thờiấy,trườngpháinàybịxãhộikhinhbỉvìsựkêucăngvàtháiđộdèbỉumỉamaicủahọđốivớithànhcônghaycôngtrạngcủangườikhác.Khiđáđộngđếntiềnbạccórấtnhiềungườithuộcloạinàymànhữngngườiđócóhọvấncaovàthôngminh.Hãycậnthậntrướcnhữngngườinàyvàđừngbaogiờchophéphọsoibóiđếncácgiấcmơtàichínhcủabạn.Dĩnhiên,trongthếgiớitiềnbạckhôngthiếuhạngngười lừa đảo,mánhmung bịp bợm, nhưng thử hỏi có ngành nàomà lạikhôngcónhữngcâuấykhông?.Bạn có thể làm giàu nhanhmà không cần nhiều tiềnmà không phải chụinhiềurủiro.Điềuđóhoàntoàncóthểnhưngchỉkhinàobạnsẵnsàngchophépconngườibạngiám tin tưởngvàokhảnănghiện thựcđó.Một trongnhữngviệcbạn làmlàđểchođầuóccủabạncởimởvàphóngkhoángvàhãyđềphòngtrướchạngngườiđanghihaynhữngkẻbịpbợm.Cảhailoạingườiđórấtnguyhiểmvềtiềnbạc.

Bạncóbiếtaithuộccấpbậc3-B?

Bậc3-C:Nhómthứbatrongbậcđầutưnàylànhữngngười“cờbạc”.Trongkhinhữngkẻ“đanghi”quácẩnthận,nhómnàylạikhácẩuthả.Họnhìnvàothịtrườngchứngkhoán,haybấtcứthịtrườngđầutưnào,giốngnhưcáchhọnhìnvàothịtrườngsòngbạcởLasVegas.Đóchỉlàmaymắn.Họnémconxúcxắcvàocầunguyện.Nhómnàykhôngcómộtquytắchaymộtquyluậtđầutưnàocả.Họmuốnhànhđộngnhưnhững“taychơilớn”,chonênhọcứnguỵtrangnhưnhữngđạicalắmtiềnchotớikhihọthắnghaythuahếtcơhộithuathườngxảyrarấtnhiều.Họtìmkiếmnhững“bímật”đầutưhaythứphépthuậtmêtín“chiếcchénthánh”.Họluôntìmcáchđầu tưmớimẻvàhồihộp.Thayvìcầnphảicósựcầnmẫndàihạnđểhọchỏivàhiểubiết,họchỉquantâmđếnnhững“mánhkhoé”haynhữngngõtắt. Họnhảyvàomuabánhánghoá,nhữngcổphiếu lầnđầubán racôngchúng, gas vàđầu tư, gia súc, haybất cứ thứ công cụđầu tưnàomà conngườicó.Họthíchdùngkỹthuậtđầutư“phứctạp’nhưbiênđộgiaodịch,quyềnmuabáncổphần...họnhảyvàochơimàkhôngbiếtailàngườichơivàailàngườiđặtraluậtchơi.Nhữngngườinàylàngườiđầutưtệhạinhấttrênhànhtinh.Họluôncốđánhnhanh thắngnhanhvàbiến.Khiđượchỏi tìnhhìnhđầu tưnhư thếnàohọluônmiệngnói“chỉhuềvốn”hay“lờiđượcmộttítẹo”thựctếlàhọchỉmấttiền,vàmấtnhiềutiền.Loạingườiđầutưnàymấtđến90%cơhộihọkhôngbaogiờbànvềchuyệnthuacuộccủahọcả.Họchỉnhớđến“cúthắngngoạnmục” cách đây 6 nămhọ tự chomình là khôn ngoan và không chụi thừanhậnhọchỉmaymắnmàthôi.Họnghĩtấtcảnhữnggìhọcầnlàmlàchỉcầnthắng“mộtcúlớn”thôilàhọsẽsốngthoảimáivàgiàucó.Xãhộigọikẻnàylà những “tay cờ bạc hết thuốc chữa”. Thực tế sâu xa là khi đề cập đếnchuyệnđầutưtiềnbạc,họchỉlànhữngkẻlườibiếng.Bạncóbiếtaithuộccấpbậc3-C?

Bậc4:NHỮNGNGƯỜIĐẦUTƯDÀIHƠINhữngnhàđầu tưnàyý thức rõvềsựcần thiếtđầu tưhọchủđộng trong

quyếtđịnhđầutưcủamình.Họcómộtkếhoạchđầutưdàihạnđượcvạchsẵnđểcóthểgiúphọđượcmụctiêutàichínhcủamình.Họthườngtìmtòivàhọchỏitrướckhibắttayvàothựchiệnmuamộtkhoảnđầutưnàođó.Họtậndụngcáchđầu tưđịnhkỳ,vàkhicó thểhọbiếtđầu tưmộtcáchkhônngoanvềmặtthuế.Quantrọngnhấtlàbiếttìmkiếmtưvấntừnhữngnhàkếhoạchtàichínhlãoluyện. Xinbạnđừngnghĩnhữngngườiđầutưloạinàylànhữngngườiđầutưlớnvànổitiếng.Đếnđượctrìnhđộđócònxalắm.Nhữngngườinàykhôngđầutưvàođịaốckinhdoanh,hànghoáhaybấtkỳcôngcụđầutưnàokhác.Màthayvàođó,họđitheoconđườngđầutưdàihơibảothủđượcnhnữngnhàđầu tư c huyênnghiệpnổi tiếngđềnghị nhưPeterLynchhaywarrenBuffet.Nếubạn chưa làmột người đầu tưdài hạn, bạnhãy tựmìnhđếnđó càngnhanhcàngtốt.Điềuđòcóýnghĩalàgì?Cónghĩalàbạnhãyngồixụốngvạchramộtkếhoạch.Hãykiểmsoátnhữngthóiquentiêusàicủabạn.Hãygiảmmứcnợxuốngđếnmứctôithiểu.Hãysinhhoạtbằngnhữnggìbạncóvàsauđómớitănglênnhữngphươngtiệnsinhhoạtchỉkhinàobạncóthunhậpdưgiả.Hãytìmhiểuxembạncầnđầutưbaonhiêumỗi tháng, trongvòngbao lâuởmộtmức lãi thực tếđểđạtđựơcmục tiêucủabạn.Nhữngmụctiêunhư:Bạnmuốnnghỉlàmvàolúcmấytuổi?Bạnsẽcầnbaonhiêutiềnsinhsốngtrongmộttháng?Chỉcầnmộtkếhoạchtàichínhdàihạnnhưthếsẽlàmgiảmsốnợtiêudùngcủabạn, trongkhicóthểdànhramộtkhoảntiềnnhỏ(trêncơsởđịnhkỳ)vàomộtquỹhỗtươnghàngđầu.Làmnhưthếsẽtạongaychobạncócơhộivềhưumộtcáchgiàucó,nếubạnbắtđầuđủsớmvàbiếttheodõinhữnggìbạnđanglàm.•Ở cấp bậc này, hãy giữmọi thứ đơn giản.Đừng cómơmộng và tượngnhiều quá. Hãy quên đi những cách đầu tư phức tạp. Chỉ tập chung vàonhữngchưngkhoánmạnhvànhữngkhoảnđầu tưquyhỗ tương.Nếubạnchưabiếtgìcả,hãyhọccáchmuanhũngkhoảnđầu tưquỹhỗ tương.Nếu

banchưabiếtgỉcả,họccáchmuanhữngkhoảnđầutưđóngkíncủaquỹhỗtương.Đừngcốkhônhơnthịtrường.hãydùngnhữngcôngcụbảohiểmmộtcáchthôngminhchomụcđíchbảovệchứkhôngphảitíchluỹcủacải.Cóthểsửdụngmộtquỹhỗtươngnhưquỹchỉsố500Vanguardlàmtiêuchuẩn,vìtrongquákhứquỹnàydãlàmtốthơnhaiphầnbacácquĩhỗtươngkhác.Trongkhoảngthờigian10năm,loạiquĩnàycóthểđemlạichobạnmứclãivượt xa90%mức lãimà cácnhàquản lý quỹhỗ tương “chuyênnghiệp’’kháccộnglại.Nhưnghãyluônnhớrằngkhôngbaogiờcómộtkhoảnđầutưnàoantoàn100%cả.Cácquỹchỉsốcóchỗsailầmchếtngườicốhữucủachúng.•Hãyđừngđợinhữngmối“làmănlớn”nữa.Hãynhảyvàocuộcchơivàbắtđầucuộcchơivàbắtđầubằngnhữngtrònhỏ(nhưcănnhànhỏđầutiênmàtôibắtđầuđầutưchỉbằngmộtvàiđôla)lúcđầu,bạnđừnglolắngđúnghaysaimàchỉbắtđầuchơithôi.Bạnsẽhọcdượcnhiềuhơnmộtkhibạnbỏtiềnra,nhưngnhớlàchỉbỏchútítthôiđểchơinhé.Tiềnbạccócáchlàmtăngsựthôngminhtàichínhcủabạnnhanhchóng.Sợhãivàdodựsẽlàmbạnthốilui.Bạncóthểthamgianhữngtròchơilớnhơnbấtcứlúcnàobạnmuốn,nhưngbạnsẽkhôngbaogiờlấylạithờigianvàkiếnthứcbịmấtkhibạnchỉngồiđóchờđợi làmnhữngđiềuđúnghaynhữngmốilớn.Nênnhớ,nhữngmốilàmănnhỏsẽdẫnđếnnhữngmốilàmănlớn,nhưngvớiđiềukiệnduynhấtlàbạnphảibắtđầuchơi.Hãybắtđầutrongngàyhômnaymàđừngchờđợinữahãycắtbớtviệctiêusàibằngthẻtíndụng,bỏbớtnhững‘đồchơi’đắttiềngiảmgiá,vàhãygọichomộtquỹhỗtươngnổitiếng.Bạnhãyngồixuốngvớinhữngngườithâncủamìnhvạchramộtkếhoạch,gọimộtnhàkếhoạchtàichínhhayđiđếnthưviệnvà tựđọcvềkếhoạchtàichính, tựmìnhđểdànhtiền(chẳnghạnmỗi thángđểdành50$)bạncàngchờđợichừngnàobạnsẽcànglãngphímộttrongnhữgntàisảnquýgiácủabạn–đóchinhlàthờigiancủamình.Mộtđiểmthuvịcầnchúý.Bậc4chínhlàđiểmxuấtphátcủanhàtriệuphú

Mỹ.Quyểnsách“Nhàtriệuphúhàngxóm”đãmôtảmộtnhàtriệuphúbìnhthường làmột người lái chiếc Ford hiệu Taurus, làm chủmột công ty vàsốngchitúcbằngnhữnggìmìnhtạođược.Họhọchỏi,tìmtòivềđầutư,cómộtkếhoạchđầutưdàihạn.Họchẳnglàmđiềugìkỳthú,chụinhiềurủirohaykhiêugợigìcảkhiđầutư.Họthựcsựlànhữngngườibảothủ,vàchínhthóiquentiềnbạcbiếtcânđốicủahọđãlàmchohọgiàucóvàthànhcôngtrongsuốtmộtkhoảngthờigiandài.Đối với nhữngngười không thích tự do,muốn tập trung vào nghề nghiệpchuyênmônhaycôngviệccủamìnhthayvìbỏnhiềuthờigianhọchỏicáchđầutư,bậc4làbậcbắtbuộcđốivớihọnếunhưhọmuốnsốngmộtcuộcđờigiàucóvàtrùphú.Đốivớinhữngcánhânnày,điềuquantrọnghơnhếtlàhọphải tìm kiếm tư vấn từ những chuyên gia kế hoạch về tài chính.Nhữgnngườinàycóthểgiúpbạnvạchramộtchiếnlượcđầutưvàgiúpconđườngbạnđiđúnghướngtheocấutrúcđầutưdàihạn.Bậcđầutưnàyđòihỏisựkiênnhẫnvàbiếttậndụngthờigian.Nếubạnbiếtđầutưsớmvàđềuđặn,bạncóthểtrởlêngiàucó.Nếubạnbắtđầutrễ,chẳnghạnởtuổi45,kiểuđầutưbậcnàysẽchẳnggiúpíchgìchobạn,nhấtlàtrongkhoảngthờigiantừmứcnàychođến2010.Bạncóbiếtaithuộccấpbậc4không?(tuỳchọn)

BẬC5:NHỮNGNHÀĐẦUTƯCHUYÊNNGHIỆPNhững nhà đầu tư này có “đủ sức” tìmkiếmnhững chiến lược đầu tư cónhiềurủirohơnhaychủđộnghơntạisaovậy?Bởivìhọcóthóiquentiềnbạcrấttốt,mộtnềntảngtiềnbạcvữngchắcvàhiểubiếtvềđầutư.Trờchơiđốivớihọchẳngmớimẻgìhọtậpchungchứkhôngthườgnđadạnghóa.Họcómộtkỷlụcdàivề trận thằngmàhọđạtđượcđềuđặn,vàhọcóđủtrậnthuađểcóthểtìmthấykinhnghiệm,nhữngbàihọcđánggiárútratừsailầmđó. Nhữngngườiđầu tưnày thườngmua“sỉ” cáckhoảnđầu tưhơn làmua“lẻ”.Họđặtnhữngmốiđầutưcủachínhhọlạivớinhauđểtựsửdụng.Hoặc

họchuyênnghiệptớimứcđủđểthamgiamốiđầutưmànhữngngườibạnbậc6củahọcầnvốn.Nhữngyếutốnàoquyếtđịnhsựchuyênnghiệpcủanhữngnhàđầutưnày?Họcómột nền tảng tài chínhvới nguồn thunhậpkinhdoanhhayvềhưuđángkểtừnghềnghiệpcủamìnhhaycónhữngkhoảnđầutưbảothủnhưngvứngchắc.Nhữngngườinàykiểmsoátđượctỉlệvốn/nợcủamình,nghĩalàhọcónhiềuthunhậphơnsovớimứcchiphísinhhoạthàngngày.Họcómộthiểubiếtcặnkẽvềthếgiớiđầutưvàtựmìnhchủđộngtìmkiếmnhữnghiểubiết,nhữngthôngtinmới.Họcẩnthận,nhưngkhôngđanghi,và luônmởrộngđầuóccủamình.Trongmốiđầucơ,họchụirủirothấphơn20%sốvốnhọbỏvào.Họthường bắt đầu nhỏ, bỏ ramột ít tiền, để có thể hiểu biết về cách làm ăntronggiớiđầutưchodùđólàcổphiếuhaymualạimộtdoanhnghiệpkinhdoanhmộthùnhạpđầutưđịaốchaymualạitàisảnbịtịchthuđấugiáthếnợ,vv….Nếuhọmất20%sốvốnnày,điềuđóchẳngảnhhưởnggìđếnhọ.Họcóthấtbạiđónhưmộtbàihọkinhnghiệm,rồiquaylạicuộcchơiđểhọchỏi tiếp,coi thấtbạichỉ làmộtphầnquá trìnhcủa thànhcông.Mặcdùhọkhôngthíchbịmấttiền,họkhônghềsợbịmất.Thấtbạichỉcàngkhiếnhọtiếntớitrướcđểhọchỏi,hơnlàđểmìnhchímđắmtrongcảmxúcthucuộcvàtìmluậtsưđểkiệntụng.Nếumọingườitrởlênchuyênnghiệp,họcóthểtựtạoranhữngmốiđầutưcómứclãixuấttừ25%đếnvôhạn.Nhữngnhàđầutưđượcgọilàchuyênnghiệplàbởivìhọcódưtiền,cómộtđộingũcốvấnchuyênnghiệpmàhọtựtaylựachọn,vàmộtkỷlụcchứngminhnhữngthànhcôngcủahọ.Nhưđãđềcâptrướcđây,cacnhàđầutưởcấpbậcnàythươngsắpđặtnhữngmốiđầutưcủachínhhọlạivớinhau.Cũnggiốngnhưcónhiềungườimuanguyênbộmáyvitínhtừgianhàngbánlẻcónhữngngườikhácđimuacácbộphậnrờivàsauđótựlắprápthànhmộtmáyvitínhchonhucầusửdụngcảumình.Cácnhàđầutưbậc5cóthểnắprápcáckhoảnđầutưkhácthànhmộtmốiđầutưlớnynhưvậy.

Nhữngnhàđầutưnàybiếtrõrằngchínhnhữngthờiđiểmkhinềnkinhtếđixuốnglàlúcthịtrườngđangtraochohọnhữngcơhộithànhcôngngànvàng.Họnhảyvào thị trườngkhingườikhácnhảy ra.Họ thườngbiếtkhinàonênnhảyra.Ởcấpbậcnày,mộtchiếnlượcthoátracònquantrọnghơnchiếnlượcnhảyvào.Họrấtrõrangvềnhữngnguyêntắchaynhữngquyluậtcủachínhhọvềđầutư.Công cụ đầu tư lựa chọn của họ có thể là địa ốc, trái phiếu giảmgiá,doanh nghiệp kinh doanh các doanh nghiệp bị phá sản hay những đợt cốphiếumớipháthành.Trongkhihọchấpnhận rủi ronhiềuhơnmộtngườibìnhthường,họrấtghétchuyệncờbạc.Họcómộtkếhoạchvànhữngmụctiêucụthể.Họkhôngngừnghọchỏimỗingày.Họđọcbáo,tạpchí,đăngkývớinhữngđặcsanđầu tưvà thamdựnhữngbuổi thảo luậnvềđầu tư.Họhiểurõtìênbạcvàbiếtcáchbắttiềnbạclàmviệcchomình.Họtậpchungchínhvàoviệclàmtăngtàisảncủahọhơnlàđầutưbởivìhọcóthểkiếmthemthunhập.Họtáiđầutưnhữngkhoảnlờikiếmđượcđểxâydựngvàmởrộngtàisảncủahọ.Họbiếtrõrằngviệcxâydựngmộtcơsởtàisảnvữngchắcđemlạilợinhuậnhaylãixuấtcaomàkhôngbịđánhthuếnặngsẽchínhlàconđườngdẫnhọđếnsựgiàucódàilâutrongcuộcđờicủahọ.Họthườngxuyêndạynhữnghiểubiếtnàychoconhọvàđểlạitàisảncủahọchonhiềuthếhệtheosaudướihìnhthứccôngty,tậpđoàn,tổhợpuỷtháchayđốitác.Bảnthanthanhọhầunhưkhôngsởhữunhiềuthứnàocả.Chẳngcó nhiều tài sản đứng dưới tên họ vìmục đích giảm thuế và bảo vệ khỏinhữngngườikiểuRobinHoodcứtinvàochuyệnlấycủagiàuchiachongườinghèo.Nhưngmặcdùhọkhôngsởhữuthứgì,họkiểmsoáttấtcảmọithứquacáctậpđoàn.Họkiểmsoátnhữngthựcthểcótưcáchphápnhânsởhữutàisảncủahọ.Họcómộthộiđồnggiámđốccủachínhhọđểcóthểgiúphọtrongviệcquảnlýnhữngtàisảnnày.Họlắngnghenhữnglời tưvấnvàhọchỏi.Hộiđốngkhôngchínhthứcnàybaogồmmộtđộingũchuyêngiangânhang,kếtoánviên,luậtsưvànhàmuagiới.Họbỏkhánhiềutiềnchocốvấntàichính

vữngchắckhôngchỉlàmtăngtàisảncủahọmàcònbảovệsốtàisảnnàyđốivớigiađình,bạnbè,tranhtụngvàchínhphủ.Ngaycảkhihọđãtừgiãcõiđời,họvẫncònkiểmsoátđượctàisảncủahọ.Nhữngngườinàythườngđượcgọilà“nhữngngườiquảnlýtiềnbạc”.Ngaycảkhichết,họvẫntiếptụcchiphốisốphậnđồngtiềnmàhọđãtạora.Bạncóbiếtaithuộccấpbậc5không?(tuỳchọn).

BẬC6:NHỮNGNHÀĐẦUTƯTHỰCSỰ Rấtítngườitrênthếgiớinàyđạtđượctrìnhđộđầutưtuyệtvờinày.ỞMỹ,cứvàitrămngườimớicómộtngườilànhàđầutưthựcsự.ngườinàykhôngchỉlànhàđầutưthuộcnhómĐmàcònlàdoanhnhântàigiỏithuộcnhómC, bởi vì người này có thể vừa tạo ramột chuyện kinh doanh kinhdoanhlạivừatạoracơhộiđầutưcùnglúc.Mụcđíchcủanhàđầutưthựcsựlàtạoranhiềutiềnhơnbằngcáchtổnghợphàihoànguồnvốn,tàinăngvàthờigiancủanhữngngườikhác.Họ thường lànhữngkẻ làm‘layđộngvàthúcđẩy’xãhội,làmchonướcMỹvànhiềuquốcgiatolớnkháctrởthànhtrung tâm quyền lực tài chính đồ sộ. Đó là những người thuộc dòng họKennedy,giađìnhRockefeller,Ford,..Chínhnhữngnhàđầutưthựcsựnàyđãđàotạoracôngănviệclàm,chuyệnkinhdoanhvàhànghóagiúpchomộtquốcgiapháttriểnthịnhvượng.Nhữngnhàđầutưbậc5thườngtạoranhữngkhoảnđầutưchoriênghọsửdụngđồngvốncủamình.Trongkhiđó,nhữngnhàđầutưthựcsựtạoranhữngkhoảnđầutưkhôngnhữngchochínhhọmàchonhữngngườikhácsửdụngtàinăngvànguồnvốncủamọingười.Nhữngnhàđầutưthựcsựkhôngcầncótiềnmớitạoratiền,chỉbởivìhọbiếtcáchsửdụngtiềnvàthờigiancủa người khác. Những nhà đầu tư bậc 6 tạo ra khoản đầu tư cho nhiềungườikhácmualại.Họlàmchonhiềungườikháccũnggiàulên,tạoracôngănviệclàm,vàlàmchomọithứcóthểhoạtđộngđược.Tronggiaiđoạnnềnkinh tếphát triển,chuyệnđầu tưvà làmăncủahọ rất suônsẻ.Tronggiaiđoạnnềnkinh tế bị khủnghoảngvàđi xuống, nhàđầu tư thực sựnày lại

cànggiàuhơn.Họbiếtrằngnhữngbiếnđộngkinhtếmởranhiềucơhộimớichohọ.Họlànhữngngườithamgiasớmnhấtvàomộtdựán,mộtsảnphẩm,mộtcôngtyhaymộtquốcgia,cảhangnhiềunămkhiđámđôngnhậnravàthamgia.Khibạnđọctrênbáovềmộtquốcgiađanggặpkhókhănhaylâmvàochiếntranhbạncóthểchắcchắnlàmộtnhàđầutưthựcsựnàođóchẳngbaolâuhọsẽcómặtởđó.Mộtnhàđầutưthựcsựsẽđiđếnnơimàhầuhếtmọi người đêu tránh né, “Đừng đi đến nó.Quốc gia đó, hay chuyện kinhdoanhđó,đanggặprốiloạnrủironhiềulắm”.Nhữngnhàđầuthưthựcthụthườngnghĩđếnnhữnglãixuấttừ100%đếnvôhạn.Đólàvìhọbiếtcáchquảnlýrủirovàlàmratiềnmàkhôngcầntiền.Họcóthểlàmđượcđiềuđóvìhọbiếttiềnbạckhôngphảilàmộtthứđồvậthữuhình,màchỉlàmộtýtưởngđượctạoratrongđầuhọ.Nhữngngườinàycũngcó lỗisợnhưnhiềungườikhác,nhưnghọbiến lỗisợ thànhkíchthíchthúcđẩyhọtiếntới.Họbiếnlỗisợthànhkiếnthứcmới,tàisảnmới.Tròchơitrongcuộcđòicủahọchínhlàtròchơitiềntạoratiền.họyêuthíchtròchơitiềnbạcđóhơnbbấtcứtròchơinàokhác.Đóchínhlàtròchơilàmlêncuộcsốngcủahọ.Chodùcóthẳnghaythua,bạncũngđềunghehọnói“Tôiyêuthíchtròchơinày”.Vàđóchínhlànhữnggìtạonênmộtnhàđầuthưthựcsự. Cũnggiốngnhưnhữngnhàđầutưbậc5nhữngnhàđầutưthựcsựlànhữngngười“quảnlýtiềnbạc”xuấtsắckhinghiêncứuconngườinày,bạnthườngthấyhọrấtrộngrãivớibạnbègiađình,nhàthờtôngiáo.Hãynhìnnhữngngườilậprahọcviệnnổitiếngtrêntoànthếgiới.Rockefllerđãgiúpdựng lênđạihọcChicago,J.P.MorganđãảnhhưởngđếnĐạihọcHarvardkhôngchỉbằngtiềnbạc.Nhữngnhàđầutưthựcsựkhácđãđểlại têntuổicủamình như những người sáng lập những trường đại học nổi tiểng nhưVandẻbilt,Duka,Stanjord.Họ lànhữngngười thuyền trưởngvĩđạikhôngnhữngtrongngànhcôngnghiêpmàcảtronggiáodục.Ngàynày,NgàijohnTempletonvẫncòncốnghiếnrộngrãichotôngiáo,vàGểogsốhiếntặnghangtriệuđôchonhữngtổchứctôngiáomàôngta

tin vào . Và cũng đừng quên tổ chức Ford, tổ chức Getty, cũng như tedTuruerđãtừngchucấphàngtỷđôchotổchứcliênhiệpQuốc.Chonên,tráingượcvớingữnggìmànhiềukẻđanghihọc thứcmỉamaihaynhữngchỉtríchtừcáctrườnghọc,chínhphủ,nhàthờvàhệthốngthôngtinđạichúnghaytuyêntruyền,nhữngnhàđầutưthựcsựđãcốnghiếnchoxãhộinhiềucách khác nhau không chỉ nnhư là những người huy trong ngành côngnghiệp,màcontạoracôngănviệclàmvàtạorarấtnhiềutiền.Đểcómộtthếgiớitốtđẹphơn,chúngtacầncónhiềuhơnnhữngnhàđầutưthựcsự,chứkhôngphải ít hơnmànhiều kẻ đa nghi thường thuyết phục chúng ta.Thựctếlạicónhiềukẻđanghihơnnhữngnhadầutưthựcsự.Kẻđanghi,thườngồnàovàlàmchohangtriệungườisợsệt,bấtan,chỉbiếtdikiếmsựổnđịnh,đảmbảohơnlàsựtựdo.Bạncóbiếtaithuộccấpbậc6không?

TRƯỚCKHIĐỌCTIẾPĐếnđây,quyểnsáchdãhoàntấtphầngiảithíchkintừKimtứđồ.ChươngnàychủyếugiảithíchnhómĐtrêntứđồ.trướckhicácbạnđọctiếp,dưóiđâylàmộtsốcâuhỏidànhchobạn

1.Bạnlàngườiđầutưthuộcbậcnào?Nếubạnthựctìnhmuốnlàmgiàunhanhchóng,hãyđọcđiđọclạibảycấpbậcđầutưđó.Cứmỗilầntôiđọcquanhữngcấpbậc,tôilạipháthiệnthêmmộtphầnvềconngườimìnhđượcphảnánhtrongbảycấpbậcđó.Tôikhôngchỉnhậnthấynhữngưuđiểmcủamình,màcòn,nhưZigZiglarnói,“nhữngthínhcáchyếuđiểm”đãkiềmhãmtôilại.Conđườngđidếnsựgiàucótiềnbạclớnlaochínhlàcủngcốsứcmạnhconngườibạnvàkhắcphụcnhữngyếukémcủamình.Đểthựchiệnđượcđiềuđó,trướchếtbạnhãynhậndiệnchúnghơnlàgiảvờconngườibạnkhôngcónhữngyếukémđó.Tátcảchúngtađiềumuốnnghĩtốtvềmình.Tôimơướctrởthànhnhàđầutư bậc 6 trong suốt cuộc đời củamình. Tôi biết đây chính lá điềumà tôi

mongmuốntrởthànhtừlúcngườibốgiàugiảithíchsựgiốngnhaugiữamộtkẻchơichứngkhoánvớimộtkẻcángựa.Nhữngsaukhitìmhiêunhữngcấpbậckhácnhautrongdanhsáchnày,tôicóthểpháthiệnnhữngtínhcáchyếuđiểmđãkềmgiữconngườitôilại.Mặcdùngàyhômnaytôiđanghoạtđộngnhưmộtnhàđầutưbậc6,tôivẫntiếptụcđọcđiđọclạibảycấpbậcnàyvàkhôngngừngtraođổihoànthiệnmình.Tôitìmthấynhữngtínhcáchyếukémcủamìnhtừbậc3-Cthườngngócđầudậytrongnhữnglúcbịáplực.Têncởbạccótrongtôiláđiềutốt,nhưngnócũngcókhíacạnhxấu.Dođó,nhờcósựhướngdấncủavợtôivàbạnbè,côngthêmviệctìmtòinghiêncứu,tôibătđầunhậnrangaynhữngyếukémcủamìnhvàchuyểnhoáchúng thànhnhữngsứcmạnhcánhân.Tínhhiệuquảtrongconngườitôinhưnhàđầutưbậc6đượccảithiệnngaylậptức.Cònđâylàmộtcâuhỏikhác.

2.Bạnmuốn trở thànhngườiđầu tưởcấpbậcnàongaybâygiờhaytrongtươnglai?Nếubạntrảlờichocâu2gíôngnhưcâu1,thếthìđóchínhlàcấpbậcbạnmuốnđạt tới.Nếubạncảmthấyhạnhphúcởvị tríhiệntạisovớiviệctrởthànhmộtnhàđầu tư, thế thìbạncũngchẳngcầnnênđọc tiếpđể làmgì.Chẳnghạn,nếuhiệntạibạnđanglàmộtnhàđầutưvữngvàngởbậc4vàkhôngcóýmúôntrởthànhnhàđầutưbậc5haybậc6,thếthìbạnđừngđọctiếpquyểnsáchnữa.Mộttrongnhữngniềmvuilớnnhấtcủacuộcđờichínhlà sự hạnhphúc bằng lòngvới hiện tại.Và tôi xin thành thực chúcmừngbạn!

CÁNHCÁOBấtcứaicómụctiêutrởthànhnhàđầutưbậc5haybậc6điềuphảipháttriểnnhữngkỹnăngcủamìnhTRƯỚCHẾTởbậc4.Bậc4khôngthểnàobỏquađượctrênconđườngmàbạnmuốnnhắntớibậc5haybậc6.Nhữngaicốgắngtrởthànhnhàđầutưbậc5haybậc6màkhôngcónhữngkỹnăng

cầnthiếtcủanhàđầutưbậc4chỉlàmộtngườiđầutưbậc3,tứclàmộtkẻcờbạckhônghơnkhôngkém!Nếubạnvẫnmuốnvàcầnbiếtnhiềuhơnvềtàichính,vẫncốtheođuổimục tiêu của sự tựdo tải chính, xinmời bạnđọc tiếpquyển sách.Nhữngchương còn lại sẽ chủ yếu tập trung vào những tính cách củamột ngườithuộcnhómCvàĐ.Quanhữngchươngnày,bạnsẽhọccách“độtphá“từphíabêntráicủatứđồsangphíabênphảimộtcáchdễdàngvàítrủiro.Sựdichuyểntừbêntráisangbênphảisẽtiếptụctậptrungvàonhữngtàisảnvôhìnhcủabạndungđểtạoranhữngtàisảnhữuhìnhởphầnbênphảicủatứđồ.Trướckhitiếptục,tôixinhỏibạnmộtcâucuốicùng:Từlúckhôngcónhàcửachođếnkhitrởthànhtriệuplhústrongthờigiankhôngquá10năm,bạnnghĩhaivợchồngtôicầnphảinămtrongcấpbậcđầutưnào?bạnsẽtìmthấycâutrảlờitrongchươngkế,màởđótôisẽchiasẻvớibạnnhữngkinhnghiệmhọchỏiđượctừchuyếnphiêulưucủabảnthântôi trênconđườngnhằmtớisựtựdovềtàichính

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:TạNguyễnTấnTrương

Chương6

Conkhôngthểlấytiềnbằngmắtconđược

Vào cuối năm 1974, tôi mua một căn hộ trung cư nhỏ bé ở vùng venWaikiki.Đólàmộttrongnhữngbấtđộngsảnđầutiêncủatôi.Giácănnhàkhoảng56000đô.Cănnhàgồmhaiphòngngủ,mộtphòng tắm trongmộtchungcưhạngtrungbình.Cănhộđemchothuêthậtlàhoànhảo,vàtôibiếtchắcsẽcóngườithêucănhộđóngay.Tôiláixeđếnvănphònglàmviệccủangườibốgiàu,tronglòngkhấpkhởikểchoNgườinghevềmốiđầutưđó.Ngườinhìnsoquasấptàiliệu,vàkhôngđầymộtphútsauNgườingẩngđầulênvàhỏitôi:“Mỗithángconsẽmấtbaonhiêutiền?”“Khoảng100đômỗitháng”,tôitrảlời.“Đừng có ngu ngốc”, người bố giàu nói. “Ta chưa đọc kỹ những con sốnhưngtừxấptàiliệuđótacóthểchắcchắnlàconsẽmấtmỗithángnhiềuhơnsốtiềnđó.Hơnnữa,tạisaoconlạiđầutưvàomộtthứmàconbiếtconsẽmấtbaonhiêutiền?”“Ồ,cănhộtrôngthậtdễthương,vàconnghĩđólàmộtcơhộitốt.Chỉcầnsơnphếtmộttýxíulàcănhộsẽtrôngynhưmới”,tôinói.“Nhưngđiềuđókhônggiảithíchtạisaoconphảimấttiền”,ngườibốgiàunhếchmép.“Bốà,taymôigiớiđịaốcbảoconđừnglolắngvềviệcmấttiềnmỗithángbâygiờ.Hắnbảo trongmộtvàinămnữa,giácănhộsẽ tănggấpđôi.Hơnnữa,chínhphủhiệntạichophépconđượctrừnhữngkhoảnmấttiềnđóvàothunhậpcánhân.Nếuconkhôngchộplấycơhộiđó,conesẽcóngườikháclấymất”.

Ngườibốgiàuđứngdậyvàđóngcửaphònglại.KhiNgườilàmthế,tôibiếttôisẽbịgiũatơitảcũngnhưsẽđượcdạymộtbàihọcquantrọng.TôiđãtrảiquanhữngkiểudạynhưthếnàycủaNgười.“Thếthìconsẽmấtbaonhiêutiềnmỗitháng?”Ngườibốgiàuhỏilại.“Khoảng100đômỗitháng”,tôinóivớivẻbồnchồn.NgườibốgiàulắcđầukhiNgườicoiquaxấptàiliệu.Bàihọcsẽbắtđầungaythôi.Hômđó,tôiđãđượcdạyvềtiềnbạcvàđầutưnhiềuhơnnhữngthứtôiđãhọcđượctrongsuốt27nămqua.Ngườibốgiàuhàilòngkhitôiđãgiámbắttayhànhđộngvàđầutưvàomộtmảnhđịaốc,thếnhưnghànhđộngđócủatôilạiphạmquánhiềulỗilầmcóthểkhiếntôilụibạisaunày.Tuynhiên,nhữngbàihọchômđóvềmộtmốilàmănđãgiúpchotôikiếmđượchàngtriệuđôtrongnhưngnămsaunày.

CONCẦNNHÌNĐỒNGTIỀNBẰNGĐẦUÓCCỦACON“Đókhôngphảilànhữnggìmắtconthấyđược”,ngườibốgiàunói.“Mộtmảnhđịaốcchỉ làmộtmảnhđịaốc,cũnggiốngnhưtờgiấychứngkhoáncủamộtcôngtycũngchỉlàmộttờgiấychứngkhoán.Concóthểthấynhữngthứđồ.Nhưngnhữnggìconkhôngthấymớilàquantrọng.Đóchínhlàmốilàmăn,làsựthoảthuậntàichính,làthịtrường,sựquảnlý,cácyếutốrủiro,luồngtiềnmặt,cơcấucủamộtcôngty,cácđạoluậtvềthuếvàhàngngànthứkhácsẽquyếtđịnhmộtcơhộiđầutưtốthaykhông”.SauđóNgườitiếptụcxénhỏmốigiaokèocủatôibằnghàngloạtcâuhỏitớitấp.“Tạisaoconlạichịutrảmứclãisuấtcaođếnnhưvậy?Concóhìnhdungmức lờicủacon làbaonhiêuhaykhông?Cơhộiđầu tưđóphùhợpnhưthếnàovớichiếnlượcđầutưdàihạncủacon?Consẽtậndụngnhữngyếutốdưthừanào?Mứcvốntốiđacủaconlàbaonhiêu?Concókiểmtracáckỷlụccủacănnhàtừsởtàichínhhaykhông/Làmthếnàođểconướctínhchiphísửachữa?Concóbiếtlàchínhquyềnthànhphốvừamớithôngbáokếhoạchquyhoạchtrongkhuvựcđóvàthayđổihướnggiaothônghaykhông?Sẽcómộtdựánthôngđườngngaytrướcchungcưđó,chonêndân

cưvùngđóđangdi chuyển sangnơi có thể tránh tiếngồn trong suốt thờigianthicông.Concóbiếtđiềuđókhông?Tabiếtlàhiệntạithịtrườngđangtrênđàtăngtrưởng,nhưngconcóbiếtlànhữngyếutốnàoảnhhưởngđếnsựtăngtrưởngđóhaykhông?Dosựhồiphụcnềnkinhtếhaylàdolòngtham?Connghĩđàtăngtrưởngđósẽkéodàitrongbaolâu?Vàchuyệngìxảyranếunhưconkhôngchomướnđược?”

HẾTTẬP2-MỜICÁCBẠNĐÓNĐỌCTẬP3Cámơn sự góp sức củaEmgái :NgôMinhSôngGiao vàAnhTrầnĐạiNhơnvàbạnn.trangđãcùngTímhòanthànhtập2nàyhen...

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:NguyễnTấnChương

TẬPIII-Lờimởđầu

DẠYCONLÀMGIÀU

LỜIKHUYÊNĐẦUTƯCỦANGƯỜIBỐGIÀU

Cáchđâynhiềunămtôihỏingườibốgiàu,‘Bốsẽkhuyêngìvớimộtngườiđầutưtrungbình?’Ngườiđáp,‘Đừngtrungbình.’

QUYTẮCTIỀNBẠC90/10Hầuhếtchúngtađềubiếtquyluật80/20.Tứclà,80%thànhcôngcủachúngtađượctạoratừ20%nhữngcốgắngcủamình.QuytắcnàydomộtnhàkinhtếhọcngườiÝsánglậpvàonăm1897–ôngVilfredoPareto,vàđượcgọilàQuytắcvềsựcốgắngtốithiểu.Ngườibốgiàuđồngývớiquytắcđóvềsựthànhcôngđạtđượctrênmọilĩnhvực,ngoạitrừlĩnhvựctiềnbạc.Khiđềcậpđếntiềnbạc,ngườitinvàoquy tắc90/10.Ngườinhậnxétchỉcó10%dânsốchiếmđến90%số tiền.Ngườichỉratrongthếgiớiđiệnảnh,10%cácdiễnviênkiếmđượctới90%tìênbạc.Thựctếđócũngxảyratrongmôitrườngthểthao,thếgiớinghệsỹ,thếgiớicácnhàđầutư-Điềuđógiảithíchtạisaomàngườikhuyên,‘Đừngtrung bình’.Một bài báomới đây đăng trên tạp tríWall Stress đã chứngchứngminhđiềunhậnxétcủaNgười.Bàibáođóchothấy90%cổphiếuởMỹchỉdo10%dânsốMỹsởhữu.

Quyểnsáchnàysẽgiải thíchcách làm thếnàocácnhàđầu tưchiếm10%dânsốlạisởhữuđến90%củacảixãhộivàlàmthếnàobạncóthểđạtđượcđiềuđó.

BẠNSẼHỌCĐƯỢCGÌTỪQUYỂNSÁCHNÀY.

ỦybangiaodịchchứngkhoánMỹ(SEC)địnhnghĩamộtnhàđầutưđủđiềukiệnnhưsau:1.Ngườicóthunhậphàngnămtừ2000.000đôtrởlên;hoặc2.Ngườiấyvàvợchồngngườiấycótổngthunhậphàngnămtừ300.000đôtrởlên;hoặc3.Ngườiấycótàisảngiátrịthựctừ1triệuđôtrởlênSECđãđưaracácquyđịnhđòihỏinhằmbảovệmộtnhàđầutưtrungbìnhtrướcnhữngkhoảnđầu tưcónhiềurủi rovà tệhạinhất tronggiớiđầu tư.Vấnđềnàylạiphátsinhởchỗnhữngđòihỏinàycũngđồngthờingăncảnmộtnhàđầutưtrungbìnhkhôngcócơhộitiếpcậnnhữngkhoảnđầutưhờinhấttrênthếgiới.Vàđóchínhlàlýdotạisaomàngườibốgiàuđãđưaralờikhuyênchomộtnhàđầutưbìnhthường,‘Đừngtrungbình’.

KHỞISỰTỪTAYTRẮNG.Quyểnsáchnàybắtđầuvớithờiđiểmcộtmốcvàonăm1973–lúcđótôitừViệtNamtrởvề.Điềuđó,cũngcónghĩalàtrongvòngmộtnămtới,tôisẽthấtnghiệp,khôngcótiềnvàkhôngcótàisảngìcả.Dođó,quyểnsáchnàybắtđầutừđiểmcộtmốc–cộtmốcmànhiềungườibạnsẽđồngcảmkhilậplênsựnghiệpchochínhmìnhtừđôibàntaytrắng.

Viếtlênquyểnsáchnàythậtlàmộtthửtháchđốivớitôi.Tôiđãviếtđiviếtlại tới4 lầnquyểnsáchnày.Khi tôiviếtxongbản thảođầu tiên,chínhcôSharonLechter-đồngtácgiả,đãnhắctôinhớlạinguyêntắc90/10vềtiềnbạc.Cốấynói: ‘tôi tin rằngkhôngquá3%dânsốcómức tối thiểuđủđểnhậnlànhàđầutưchuyênnghiệp.Đốivớiriêngbảnthântôi,cộtmốckhởiđầulànăm1973khimàtrongtaytôikhônghềcómộtcủacảinào.Nhữnggìtôicólúcấychỉlànhữnglờikhuyêncủangườibốgiàuvàmộtgiấcmơlàm

giàu,mộtướcnguyệntrởthànhmộtnhàđầutưđủđiềukiệnđểcóthểthamgiavàonhữngcuộcchơilớntrongthếgiớingườigiàu-nhữngcuộcchơimàmọingườichưatừngngheđến,chưatừngđượcđềcậpđếnnhữngtrangbáotàichính,thậmchíchưatừngđượccácnhàmôigiớiđầutưgiớithiệu‘bánlẻ’racôngchúng.

Nhưvậy,dùchobạncónhiềutiềnhaykhôngđểđầutưđinữa,.chodùbạnhiểubiếtnhưthếnàovềđầutư,quyểnsáchnàycũngsẽcóíchchobạn.Nộidungcuốnsáchnàysẽ trìnhbày thậtđơngiảnvềmộtđề tàiphức tạp.Vànhấtlàquyểnsáchnàynhằmđếnnhữngngườithíchthútrởthànhmộtnhàđầutưhiểubiếtchodùhọcóbaonhiêutiềntrongtayđichăngnữa.

Vàbấtcứaiđọc“Dạyconlàmgiàu”đềubiết,nhữnggìmàtôivàSharonyêucầubạnlàmộtýchímongmuốnhọchỏivàtháiđộtiếpthucởimở.

LÀMTHẾNÀOĐỂĐỪNGTRUNGBÌNHKhiđềcậpđếnchứngkhoán,quyluật90/10vềtiềnbạcvẫngiữnguyêngiátrị.

Vềmặtcánhân,tôirấtquantâmđếnthựctếnàybởivìngàycàngcónhiềuhộgiađìnhdựavàocáckhoảnđầutưlàmnguốnthinhậpchủyếuchotươnglai.Vấnđềởchỗ,trongkhicàngnhiềungườitrởthànhnhàđầutưthìcórấtítngườihiểubiếtvềđầutư.Chuyệngìsẽxảyrađốivớinhữngngườinày.

Ýđịnhcủatôikhiviếtquyểnsáchnàylàđểgiúpcácbạntìmranhữnggiảiđápchonhữngcâuhỏiđạiloạinhưthế.Vàgiảnhưcácbạnkhôngthoảmãnvớigiảiđápấy,quyểnsáchvẫncóthểtiếpthêmnguốnhứngkhởiđểgiúpbạnđàosâuthêmvàkhámpháranhữngphươngcáchcóthểápdụngtrongđờibạn.Cáchđâyhơn40năm,điềuquantrọngnhấtlàngườibốgiàuđãđểlạichotôichínhlàsựkhơidậytínhhiếukỳtrongtôivềđềtàiđầutư.Tôi

nhậnthấyngườibốgiàuđãcómộtsứcmạnhmàbốtôikhônghềcó,vàtôicũngmuốnchínhmìnhchiếmhữuđượcsứcmạnhkỳdiệuđó.

Tôinhậnrarằngkhôngphảiđồngtiềnđãlàmchongườibốgiàutrởthànhmộtnhàđầutưgiàucócáchsuynghĩvàlogichoàntoànđốilậpvớibốtôi.Tôinhậnrarằngngườibốgiàucócáchsuynghĩhoàntoànđốilậpvớibốtôi.Tôinhậnramìnhphảihiểuchođượckiểusuynghĩcủangườibốgiàunếunhưtôimuốncóđượctrongtaynhữngsứcmạnhmàngườiđangcó.

Tôitòmò.Vàchínhsựtòmòcũngnhưnốikhátkhaomuốnlàmchủsứcmạnhcủangườibốgiàu,cònđượcgọilàkiếnthứcvàkhảnăngđãmởrachotôimộtchântrờimớitrênconđườnghọchỏivàtìmkiếm.

CÂUTRẢLỜICỦANGƯỜIBỐGIÀUCuốicũng,tôicũngthuhếtlòngcanđảmcủamộtđứanhỏ12tuổihỏingườibốgiàu,‘Bốlàmthểnàomàmuađược10mẫuđấtđắttiềnđótrongkhibốconkhôngthểnàomuanổi?’ngườichoàngtayquavaitôi,chậmchạpbướctớivàgiảithíchchotôinghenhữngđiềucơbảnvềtiềnbạcvànhàđầutư.“Tacũngkhôngmuanổinóconà,màchínhsựnghiệpkinhdoanhcủatađãmuanógiùmta.”

Cáchđâyvàinăm,tôidạymộtlớphọcđầutưdài3ngàytạiSydney,Úc.Hếtmộtngàyrưỡiđầu,tôitậptrungthảoluậnvềnhữngthủthuậtvàchiếnlượcxâydựngkinhdoanh.Mộtthànhviêntronglớphếtchụinổiđãchấtvấntôi,“Tôibỏtiềnđếnđâycốtđểhọccáchđầutư.Saoônglạiphíqúanhiềuthờigianvềviệckinhdoanhđếnthế?”

Tôitrảlời,“Cóhailýdo.Lýdothứnhấtlàvĩtrướcsaugìchúngtađềuđầutưvàoviệckinhdoanh.Nếuanhđầutưvàocổphiếu,tứclàanhđangđầutưvàoviệckinhdoanhcủamộtdoanhnghiệp.Nếuanhtamuamộtmiếngđất

đểđầutưchothuê,miếngđịaốcđóchínhlàmộtviệckinhdoanhcủamộtdoanhnghiệp.Nếuanhtamuamộtmiếngđấtđểđầutưchothuê,miếngđịaốcđó chính làmột việckinhdoanh.Nếu anh tamua trái phiếu, anh cũngđangđầutưvàokinhdoanh.Dođóđểtrởthànhmộnhàđầutưgiỏi, trướchếtanhphảicầngiỏivềkinhdoanh.Lýdothứhailàvìcáchđầutưtốtnhấtchínhlàsửdụngviệcđầutưchomình.Cáchnhàđầutưdởnhấtlàcáchđầutưchomộtcánhânđơnđộc.Mộtnhàđầu tư trungbìnhbiết rất ítvềkinhdoanhvàthườngđầutưđơnlẻ.Chínhvìthếtôiđãbỏranhiềuthờigiannóivềđềtàinàytrongkhoáhọcđầutưcácbạnạ”.Vàcũngthế,quyểnsáchnàysẽđềcậpđếncácđềtàixâydựngkinhdoanhcũngnhưcáchphântíchmộtdoanhnghiệp.Phầncònlạisẽđầutưthôngquaviệckinhdoanhcũngnhưcáchphân tíchmộtdoanhnghiệp.Cáchđây40năm,ngườibốgiàuđãnói,“Takhôngmuanổimiếngđấtđó,màchínhsựnghiệpkinhdoanhcủatađãmuanó”.Nóicáchkhác,quytắccủangườibốgiàuchính là“Lấyviệckinhdoanhmuađầu tưchochínhmình”.Hầuhếtmọingườiđềukhônggiàu làvìhọchỉbiếtđầu tưcánhânvới tưcáchcánhânriênglẻ,chứkhôngphảivớitưcáchchủdoanhnghiệp.Quaquyểnsáchnày,bạnsẽthấytạisao10%dânsốchiếm90%tiềnbạc.Từđóquyểnsáchsẽchỉcáchlàmthếnàobạncóthểthựchiệnđượcgiốngnhưthế.

Ngaysauđó,vịthamdựđóđãvỡlẽratạisaotôidànhnhiềuthờigianvềkinhdoanh.Cuốikhoáhọc,cả lớpbắtđầunhậnra rằngnhữngnhà tỷphútrên thếgiới khôngmuacáckhoảnđầu tưmà tựmình tạo ra chúng.Hiệntượngnhiềuthanhniênchưaquá30tuổiđãtrởthànhtỷphúkhôngphảilàdonhữngthanhniênấyđimuacáckhoảnđầutư,màchínhhọđãtạoracơhộiđầutưchohàngtriệungườikhácđầutưvào.

Gầnnhưmỗi ngày tôi đều nghe có người nói, “Tôi cómột ý tưởng sảnphẩmmới có thể làm rahàng triệuđô.”Đáng tiếc thay,hầunhưnhữngý

tưởng sáng tạođókhôngbaogiờ thànhnhững tài sảnđồ sộ cả.Phânnửaquyển sách này sẽ tập trung làm thế nào các nhà tỷ phú đã biến những ýtưởngcủamìnhthànhnhữngkhoảnđầutưgiáhàngtriệu,hàngtỷđômờigọicácnhàđầutưkhác.Dođó,nếubạntừngchorằngsuynghĩcóthểgiúpchomìnhgiàucó,thậmchícóthểđưabạnthànhhộiviêncủacâulạcbộnhữngngườigiàu90/10đó,tôixintặngbạnnửaquyểnsáchnày.

MUA,GIỮVÀCẦUNGUYỆNTrongnhiềunăm,ngườibốgiàuđãchỉchotôithấyđầutưcóýnghĩakhácnhauđốivớinhữnghạngngườikhácnhau.Ngàynaytôithườngnghemọingườinóicâunhư:- “Tôi vừamớimua 500 cỏ phiếu của công tyXYZvới giá 5 đômột cổphiếu.Sauđó,giácổphiếutănglên15đôvàtôibánra,kiếmđưcợ5.000đôtrongvòngkhôngđầymộttuần.”- “Vợchồng tôimua lạinhữngcănnhàcũ, sửa lạivà sauđóbánđikiếmđượclời.”-“Tôimuabánhợpđồnghànghoábántrướcgiaosau.”-“Tôicóhơn1triệuđôlatrongtàikhoảnhưutrí.”-“Chẳngcógìantoànhơnbỏtiềnvàongânhàng.”-“Tôicómộtdanhmụcđầutưđadạnghóa.”-“Tôiđầutưcóquanđiểmdàihạn.”

Trongkhinhữngcâunóitrênphảnánhnhữngloạisảnphẩmvànhữngkiểuđầutưkhácnhau,ngườibốgiàuđãkhôngđầutưnhưvậy.Màthayvàođó,Ngườinói,“Hầuhếtmọingườikhôngphải lànhàđầu tưmàchỉ làkẻtích luỹ cơ hội hoặc cờ bạc. Hầu hếtmọi người đềumang cùngmột hộichứng“mua-giữ-vàcầunguyệnchogiátăng.”Họsốngchậpchờntronghyvọngthịtrườngsẽđilênvàsợhãikhithịtrườngđixuốnghoặcsụpđổ.Mộtnhàđầutưchínhnghĩađềukiếmđượctiềnbấtkểthịtrườngđilênhayđixuống,bấtkểhọthằnghaythua,vàhọđềuchơicả‘ngắn’lẫn‘dài’.Người

đầutưtrungbìnhkhôngbiếtlàmthế,càcũngchínhvìthếmàhầuhếtnhữngnhàđầutưtrungbìnhđóđềuthuộcvềnhóm90%chỉkiếmđược10%tiềnbạc.”

KHÔNGPHẢILÀMUA,GIỮVÀCẦUNGUYỆNĐầutưđốivớingườibốgiàukhôngphảilàviệcmua,giữvàcầunguyệnđơnthuần.Quyểnsáchnàysẽđềcậpđếnđềtàisau:1.10kỹnăngkiểmsoátcủanhàđầutư:Nhiềungườichorằngđầutưlàrủiro,ngườibốgiàulạinói,“Đầutưkhôngrủiro,màkhôngkiểmsoátđượcnómớichínhlàmộtrủiro.”10kỹnăngkiểmsoátđượctrìnhbàytrongquyểnsáchnàysẽgiúpcácbạncóthểgiảmmứcrủirovàtănglợinhuận.

2.Kế hoạch của người bố giàu gồm4 giai đoạn đã hướng dẫn tôi từ chỗkhôngcómộtđồngtiềntrongtúiđếnchỗđầutưvớilượngtiềnmặtdưdả.Giaiđoạnđầutiênchuẩnbịtinhthầnđểtrởthànhmộtnhàđầutư.Đốivớimọi người, đây là giai đoạn nghe có vẻ đơn giản nhưng lại hết sức quantrọngtrongviệcđầutưmộtcáchtựtin.

3.Các luật thuếkhácnhau ápdụng cho cácnhàđầu tưkhácnhau.TrongquyểnDạyConLàmGiàutập2,tôiđãpháchoạchândungbốnnhómngườitrongthếgiớitiềnbạc.Đólà:L:Nhómngườilàmcông;T:Nhómngườilàmtư;C:Nhómngườilàmchủdoanhnghiệp;Đ:Nhómđầutư.Nóicáchkhác, lýdo thứhaicủa thực tế90/10 làchỉcónhómngười10%biếtcáchđầu tư từbốnnhómkhácnhauđểcó thể tậndụngcácưuđãivềthuếkhácnhau.Trongkhiđó,mộtnhàđầutưtrungbìnhthôngthườngchỉbiếtđầutưvàomộtnhóm.

4.Tạisaolàmthếnàomộtnhàđầutưthựcsựvẫncóthểkiếmtiềnbấtkểthịtrườnglênxuốnghaysụpđổ.

5.Sựkhácnhaugiữacácnhàđầutưchứngkhoántheotrườngpháinềntảngvàtrườngpháikỹthuật.

6.Trongtập2, tôiđãphântíchsáucấpbậcđầutư.Quyểnsáchnàysẽbắtđầu từ hai bậc đầu tư cuối cùng và chia chi tiết hai bậc này ra thành cácnhóm:NhàđầutưđủđiềukiệnNhàđầutưchuyênmônNhàđầutưlãoluyệnNhàđầutưnộibộNhàđầutưthựcsự\Khiđọchếtquyểnsáchnày,bạnsẽbiếtđượcnhữngkỹnăngvàkiếnthứccầnđốivớimỗinhómđầutưkhácnhau.

7.Nhiềungườinói,“Khikiếmđượctiền,tôisẽkhôngcòngặpkhókhănvềtiềnbạcnữa.”Thếnhưnghọkhôngnhậnthấyrằngcóquánhiềutiềncũngtệhạinhưkhôngcótiền.Trongquyểnsáchnày,bạnsẽnhậnbiếtsựkhácnhaugiữahaivấnđềkhókhănvềtiềnback:khôngcótiềnhoặccóquánhiềutiền.

Một trong nhiều nguyên nhân khiến cho rất nhiều người vẫn trở lên túngquẫnsaukhichiếmđượcnhiềutiềnlàbởivìhọkhôngbiếtcáchgiảiquyếtvấnđềnhiềutiền.Quyểnsáchnàykhôngchỉchobạncáchkiếmtiềnmàchỉbạncáchkiếmtiềnmàcảcáchgiữchúng.Nhưngườibốgiàucủatôiđãtừngnói,“Cónghĩalýgìkhiconkiếmđượcnhiềutiềnrồiđểmấthết?”

Mộtngườibạnmôugiớitừngtâmsựvớitôi,“Ngườiđầutrungbìnhkhôngkiếmratiềntrênthịtrường.Khôngnhấtthiếthọbọlỗ,màchỉlàhọkhông

kiếmđượcnhiềutiềnmàthôi.Tớchứngkiếnkhốingườikiếmlờitrongnămnaynhưngnămsaulạimấthết.”

8.Làmthếnàođểkiếmđượcnhiềutiềnhơnmộtnhàđầutưđủđiềukiện.Ngườibốgiàunói,“Tìênchỉlàmộtýtưởngconạ.Làmsaoconcóthểgiàuđượcnếuconcứchorằng200.00USDlàmộtsốtiềnlớn?Nếuconmuốntrởthànhmộtnhàđầutưgiàucó,conphảinhìnthấysốtiền200.000đôđóchỉlàmộthộtmuốibỏbiển”Vàđiềuđógiảithíchtạisaophần1củaquyểnsáchnàyhếtsứcquantrọng.

ĐIỀUGÌLÀMMỘTNHÀĐẦUTƯTHUỘCNHÓM90/10KHÁCHBIỆT?Mộttrongnhữngkhíacạnhchủchốtnhấtcủaquyểnsáchnàychínhlàsựkhácnhaucơbảnvềcáchsuynghĩgiữamộtnhàđầutư90/10vàmộtngườiđầutưtrungbình.ngườibốgiàuthướngnói,“Nếuconmuốngiàu,hãytìmhiểu xem những gì mà người khác làm và hãy làm ngược lại.” Khi đọcquyểnsách,bạnsẽthấygiữanhómngườigiàu90/10vànhữngngườikháckhôngcósựkhácbiệtvềcácphươngtiệnđầutư,màchỉkhácbiệtởlốisuynghĩvàlậpluận.Tôixinđưaravàivídụ:

1.Hầuhếtnhữngngườiđầu tư thướngnói, “Đừngchấpnhận rủi ro”Nhàđầutưgiàucómuốnchấpnhậnrủiro.2.Hầuhếtnhữngngườiđầutưthường“đadạnghoá”,trongkhinhàđầutưgiàucólạitậptrung.3.Ngườiđầu tư trungbìnhcốgiảmnợcàngnhiềucàng tốt, trongkhinhàđầutưgiàucóbiêttăngnợcólợichomình.4.Người đầu tư trung bình cố giảmnợ càng nhiều càng tốt, trong khi đóngườiđầutưgiàubiếtcáchtăngchiphílàmchomìnhgiàuhơn.5.Ngườiđầutưtrungbìnhcóviệclàm.Nhàđầutưgiàucótạoraviệclàm.6.Ngườiđầutưtrungbìnhlàmviệccựcnhọc.Nhàđầutưlàmviệcíthơnmà

vẫncónhiềutiền.

MẶTBÊNKIACỦAĐỐNGTIỀNNhưvậy,điềuquantrọngkhiđọcquyểnsáchnàylàbạncốgắngnhậnbiếtnhững suy nghĩ của mình khi nào hoàn toàn mâu thuẫn và đối chọi vớinhữngtưtưởnghướngdẫncủangườibốgiàu.Ngườinói,“Mộttrongnhữnglýdokhiếnchoítngười trở lêngiàucó làvìmọingười thườngbịkẹtvàomộtlốimònsuynghĩ.Họchorằngchỉcómộtcáchsuynghĩhaylàmmộtđiềugìđótheomộtcáchthôngthướngnàođó.Trongkhingườiđầutưtrungbìnhsuynghĩ,“Hãychơiantoànvàđừngchấpnhậnrủiro,”nhàđầutưgiàucóphải suynghĩ làm thếnàocải thiệnnhữngkỹnăngcủamìnhđểcó thểchấpnhậnnhiều rủi ro hơn.Đó chính là cách suynghĩ “ở cảhaimặt củađồng tiền.”Nhàđầu tưgiàucó thườngsuynghĩ linhhoạtvàsáng tạohơnngườiđầutưtrungbìnhrấtnhiều.Chẳnghạn,trongkhicảhaiđềunghĩvềvấnđềantoàn,nhàđầutưgiàucócũngđồngthờinghĩcáchlàmthếnàocóthểgiámchấpnhậnnhiềurủirohơn.Đốivớinợ,nhàđầutưgiàulạinghĩcảcáchtăngnợ.Khingườiđầutưtrungbìnhluônsốngtrongnỗisợthịtrườngbịkhủnghoảng,nhàđầutưgiàucólạitrờđợicókhủnghoảng.Nhữngđiềuđónghecóvẻvôlýđốivớimộtngườiđầutưtrungbình,nhưngchínhnhữngkiểusuynghĩnghe‘vôlý’lạilàmgiàuchonhàđầutưgiàucó.”

Khibạnđọcquyểnsáchnày,hãyluônýthứcsựđốilậpkhácnhautrongsuynghĩlậpluậngiữangườiđầutưtrungbìnhvànhàđầutưgiàucó.Nhưngườibốgiàuđãnói,“Nhàđầutưgiàucóluônýthứcrõvềhaimặtcủamỗiđồng tiền.Trongkhiđó,ngườiđầu tư trungbìnhchỉchămlonhìncómộtmặtcủađồngtiềnmàngườiđầutưtrungbìnhkhôngthấyđãkiềmhãmhọkhôngbaogiờgiàulênđược, trongkhinhờnómàngườikia lạicànggiàuhơn.”Phầnthứhaicủaquyểnsáchnàysẽđềcậpđến‘mặtbênkiacủađồngtiền.’

BẠN CÓ MUỐN VƯỢT HƠN CẤP BẬC ĐẦU TƯ TRUNG BÌNHKHÔNG?Quyểnsáchnàykhôngchỉnóivềđầutư,nhữngmáchnước,haynhữngbíquyếtlàmgiàu.Mộttrongnhữngmụcđíchcủachúngtôilàtạoracơhộichobạncóđượcmộtcáchnhìnkhácvềđầutư.Bốnmươinămtrướcđây,tôiđãnhậnthấysựkhácnhaugiữangườibốgiàuvàngườibốgiàucònsâusắchơncảsốtiềnmàmỗingườibốcóđểđầutư.Sựkhácnhauđóchínhlàsựkhaokhátmãnhliệtvượtxahơncấpbậcđầutưtrungbình.Nếubạncóniềmkhátkhaođammêđó,vậyxinmờibạnđọctiếpquyểnsáchnày.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:NguyễnTấnChương

Chương1

Connênđầutưvàođâu?

Vàonăm1973,tôitừViệtNamtrởvềnhà.Saukhiổnđịnhchỗởtạicăncứkhôngquân,tôigọiđiệnchoMikevàhẹngặpăntrưatạinhàanhvớibốcủaanh,màtôigọilàngườibốgiàu.KhichiếcxelimousinecủaMikeđếnđóntôitạikhucăncứxámxịt,tôiliềnnhậnrangaycóbiếtbaonhiêuthayđổiđãxảyragiữahaiđứachúngtôikểtừngàytốtnghiệptrunghọcnăm1965.“Chúcmừngcậuđãtrởvề”,Mikenóikhitôibướcvàophòngkháchtrongcănnhàlộnglẫybằngđáhoacương.Anhcườirạngrỡ,trongtayẵmđứatrẻbảythángtuổi,nói:“Tôithậtmìnhđãtrởvềnguyênvẹn.”“Mìnhcũngvậy,”tôiđãtrảlờikhinhìnrabờbiểnTháiBìnhDươngxanhthẳmvớibãicáttrắngmịntrướcnhà.Ngôinhàthậttuyệtvời.ĐólàmộtbiệtthựmộttầngvớinétkiếntrúchàihoàgiữaphongcáchHawaiihiệnđạivàcổxưa.Trongnhà trải toàn thảmBaTưcùngvớinhữngchậucâyxanh tươi,mượtmà.NgôinhàhìnhchữU,vớimộthồbơi to lớn lọt thỏmởgiữavàhướngraphíabiểnlộnggió.

“Conmìnhnè,nótênJames,”Mikenói“Ồ,”tôigiậtmình.Cólẽtôiđãháhốcmồmkhibịcuốnhútvàovẻtránglệcủangôinhà.“Concậutrôngkháuraphết,”tôimáymóctrảlời,nhìnngắmđứabésơsinh.Vàkhitôiđứngđómỉmcười,đứabéđangtrốmắtnhìnlạitôi,đấuóc tôivẫnbịquaycuốngbởinhững thayđổi to tát trong támnămqua.Tôisốngtrongmộcăncứquânsựcũkỹvànghiêmkhắc,chiaphòngvớibathànhviênkhácbêbếtvàcẩuthả,cònMikethìsốngtrongmộtngôinhàtrịgiáhàngtriệuđôvớimộttổấmthậttuyệtvời.

Saukhidùngcơmchưa,ngườibốgiàu lên tiếng:“Nhưcon thấyđó,Mikeđã làmxuấtsắcviệcđầu tưcáckhoản lờikiếmđược từkinhdoanh.Tronghainămqua,nóđãkiếmđượcsốtiềnlớnhơnsốtiềnmàtakiếmđượctrong20nămqua.Kiếmđượcmộttriệuđôđầutiênbaogiờcũnglàviệckhókhănnhất.”“Thếcôngviệckinhdoanhtốtđẹpchứ?”tôihỏi,khíchlệcảhaingườichiasẻnhữngkinhnghiệmlàmthếnàomàtàisảntăngvọtđếnthế.“Côngviệckinhdoanhthậttuyệtvời,”ngườibốgiàunói.“NhữngchiếcmáybayBoeing747đớimớikhôngngừng rướcdukháchđikhắpnơi trên thếgiới đến Hawaii, làm cho việc kinh doanh cứ phát triển liên tục. Nhưngthànhcôngthựcsựcủachúngtalạichủyếuđếntừđầutư.VàMikeđangquảnlýcáckhoảnđềutưđó.”“Chúcmừngcậu,”tôinói.“Cậuthậtlàcừ.”“Cámơncậu,”Mikenói.“Nhưngkhônghoàntoàndomìnhcảđâu,màđóchínhlànhờcôngsứcđầutưcủabốmìnhđấy.Mìnhchỉthựchànhchínhxáctheonhữnggìmàbốđãdạychotụimìnhvềkinhdoanhvàđầutưtrongnhữngnămthángtrướcđây.”“Bâygiờcậuđãgặtháithànhquảrồicòngì,”tôinói.“Mìnhkhôngthểnàongờcậusốngởđâytrongkhugiàunhấtcủathànhphố.Cậucònnhớtụimìnhlàngườilànhữngđứatrẻnghèovừaômnhữngtấmlướtsóngởngoàibiểnkhông?”

Mikecười.“Nhớchứ.Tớcònnhớmấylãonhàgiàukeokiệtkhôngchobọnnhóctụimìnhlướtsóngtrongkhubờbiểncủahọ.Bâygiờthìđếnlượtmìnhlạiynhưvậy.Cóaingờtụimìnhlạitrởlên…”Mikeđộtngộtkhinhậnramìnhlỡlời.Anhnhậnrarằngtrongkhianhđangởđây,tôivẫnsốngbênkiaquầnđảotrongnhữngcăncứbuồntẻxámxịt.“Mìnhxinlỗi,”anhnói.“Mình…khôngcóý…”“Cógìmàxinlỗi,”tôinhănnhócười.“Tớrấtmừngchocậu.tớmừngkhi

nhìnthấycậugiàucóvàthànhcôngđếnnhưthế.Cậurấtxứngđángbởivìcậuđãtốnnhiềuthờigianhọccáchđiềuhànhkinhdoanh.Cònmìnhsẽrờiquânđội trongvàinămnữanhaysaukhihếthạnquânngũ.”CảmthấycósựcăngthẳnggiữaMikevàtôi,ngườibốgiàuvộinóichenvào.“Nóđãlàmcôngviệcđótốthơnta.TarấttựhàovềMikevàvợnó.Cònbâygiờ,chiếntranhđãkếtthúcvàcontrởvề.ĐãđếnlượtconrồiđóRobert.”

CONCÓTHÊĐẦUTƯVỚIBỐVÀMIKEĐƯỢCKHÔNG?“Conmuốnđầu tưvớibốvàMike,” tôinônnóngđáp.“Trong thờigianởViệtNam,concóthểgiànhđược30nghìnđôvàconmuốndùngsốtiềnnàyđầutưthayvìtiêuhết.ConcóthểđầutưvớibốvàMikeđượckhông?”“Ta sẽ giới thiệu với conmột nhàmôi giới giỏi,” người bố giàu nói. “Tachắcchắnôngtasẽtưvấnhữuíchchocon,thậmchíôngtasẽchoconmộthaimáchnướccóhời.”“Không,không,”tôinói.“Conmuốnđầutưvàonhữngthứmàbốđangđầutưcơ.Thôimàbố.Bốbiếtconthânvớicảhaingườitừbiếtbaolâurồi.Conkhôngmuốngặptaymôigiớiđóđâu.”CănphòngyênlặngkhitôiđợibốvàMiketrảlời.Cuốicùngtôilêntiếng,“Connóiđiềugìsaià?”“Không đâu,”Mike nói. “Tớ và bố đang đầu tư vàomột án rất hấp dẫn,nhưngtớnghĩ tốtnhấtcậunênlạcvớingườimôigiớicủachúngtavàbắtđầyvớianhta.”Sựyênlặngbaotrùmcảcănphòng,chỉcònlạitiếngláchtáchchéndĩakhingườigiúpviệcdọnbànăn.VợcủaMikexinlỗimọingườivàẵmđứabélênphòngngủ,nhườnglạicănphòngchobangườichúngtôi.“Conkhônghiểu,” tôinói.“Trongnhữngnămthángtrướcđâyconđã làmviệckinhdoanhcùnghaingười.Conđãlàmviệcvàđổilấyhầunhưkhônggìcả.Convàođạihọctheoýcủabố.Giờđây,khiconbắtđầulớntuổivàchỉcònmộtvàiđồngđểđầutư,bốlạingạingùngkhiconmuốnđầutưvớibố.

Conthựcsựkhônghiểu.Tạisaolạithếhảbố?Tạisaolạilạnhlùngđếnthế?Chẳng lẽbốmuốngạt con rangoài à?Chẳngnhẽbố lạikhôngmuốncongiàunhưMikevàbố?”“Khôngphảibốvàtớlạnhlùngvớicậu,”Mikenói.“Vàcũngkhôngphảibốvàtớmuốngạtcậurangoàihaykhôngmuốncậugiàucó.Chỉcóđiềumọithứbâygiờđãkhác.’Ngườibốimnặnggậtđầu“Tarấtmuốnconđầutưvớichúngta,”cuốicùngônglêntiếng.“Nhưnglàmnhưthếsẽviphạmphápluật.”“Viphạmphápluậtà?”Tôithốtlênkhôngtinnổi.“Thếcảhaingườiđanglàmgìbấthợpphápà?’“Khôngphải,”ngườibốgiàumỏmcườikhúckhích.“Takhôngbaogiờlàmmộtđiềugìđótráiphápluậtcả.Cónhiềucáchlàmgiàuhợpphápdễdànghơnlàmạohiểmđitùvìphạmluậtconà.”“Vàcũngbởivìbọnmìnhkhôngmuốnphạmluật,chonêntớmớinóilànếuchocậuđầutưthìbọnmìnhsẽviphạmluậtpháp,”Mikenói.“ĐốivớiMikevàta,đầutưvàonhữngdựánđósẽkhôngphạmluật.Nhưngđốivớiconthìbấthợppháp,”ngườibốgiàucốtómgọnvấnđề.“Tạisao?”tôihỏi.“Bởivìcậukhônggiàu,”Mikenhẹnhàngnói.“Nhữngdựánđầutưđóchỉgiànhchongườigiàumàthôi.”CâunóicủaMikenhưcondaođâmxuyênquangười tôi.Làbạn thâncủaanhnêntôithừabiếtanhphảikhókhănlắmvớinóinhữnglờinhưthếđốivới tôi.Nhữngcâunóicủaanhcàngnhẹnhàngbằngnào thìcànglàmtổnthương trái tim tôi từng ấy. Tôi bắt đầu có khoảng cách giữa tôi và anh.Trongkhibốcủatôivàbốcủaanhlậpnghiệptừhaibàntay trắng,nhưnganhvàngườibốgiàutrởlêngiàucókhôngngừng.Còntôivàbốtôivẫnbịkẹtphíabênkiacủavòngđời.TôivàMikemớicó25tuổi,nhưngMikeđãđitrướctôiđến25nămtàichính.Ngườibốruộtcủatôiđãbịthấtnghiệpvàphảilàmlạitừđầutừtuổi52,còntôithìthậmchíchưalàmđượcviệcgìcả.

“Concósaokhông?”ngườibốgiàuâncầnhỏi.“Conkhôngsaođâubố,” tôi trả lờivàcốchegiấunỗiđausâuthẳmtronglòngxuấtpháttừmặccảmtộinghiệpchogiađìnhcủachúngtôi.Convừamớisuynghĩvàđangdòtìmlinhhồncủamìnhbốạ,”tôicốgắngmởmộtnụcườigượnggạo.“NhưvậylàconkhôngthểđầutưvớibốvàMikebởivìvonkhônggiàu,”tôicuốicùnglêntiếngvàsaukhiđãđốidiệntrởlạithựctếtrướcmắt.“Vànếunhưconđầutưvàonhữngdựánmàbốđangđầutư,điềuđósẽviphạmphápluật?”Mike và người bố gật đầu. “Trongmột số trường hợp nhất định nào đó,”Mikethêmvào.“Thếaidựnglênđạoluậtđó,’tôihỏi.“Chínhphủliênbang,”Mikenói“LàSECđấy,”ngườibốtrảlời“SECà?SEClàgìvậy?”tôihỏi.“LàtênviếttắtcủaUỷbanGiaodịchchứngkhoán,”ôngtrảlời.“Uỷbanđórađờitừnhữngnăm30theochỉthịcủaJosephKenedy,chacốcủatổngthốngJohnKenedy.”“Tạisaophảilậpranó?”tôihỏiÔngcườivànói:“Nóthànhlậpđểbảovệcôngchúngtrướcnhữngtênmôigiới,chủkinhdoanhvàngườiđầutưbấtlươngconạ.”“Vậytạisaobốcười?Đólàmộtviệctốtđánglàmchứ.’“Đúng vậy, đó là một hành động rất tích cực,” ống nói nhưng vẫn khúckhích.“Trướckhixảyracuộckhủnghoảngkinhtế1929,vôsốkhoảnđầutưtồi tệ, rủi rođượcbán ra côngchúng.Lườnggạt, thông tingiảnhannhảntrênthếgiới.Dođó,SECđượcthànhlậpđểngănchặnhiệntrạngtiêucựcnày.Đólàmộtcơquanvừacóchứcnănglậpphápvàhànhpháp,vừacómộtvai trò rất quan trọng.NếuSEC, khủng hoảng và hỗn loạn sẽ xảy ra liênmiênconạ.”“Vậytạisaobốlạicười?”tôitiếptụchỏi

“Bởivìngoàichứcnăngbảovệcôgnchúngtrướcnhữngkhoảnđầutưtồitệ,nó cònngăn công chúngkhỏi cơhội tiếp cậnvới nhữngkhoảnđầu tư tốtnhất,”ôngnghiêmtúcnói.“Nếunhưvậythìcôngchúngsẽđầutưvàođâu?”“Vàonhữngkhoảnđầutư‘sạchsẽ’,nhữngkhoảnđầutưtuântheocácquyđịnhhướngdẫncủaSEC.”“Thếthìcógìsaiđâunào?”“Khôngcógìsaicả.Tachorằngđâylàmộtýtưởnghay.Chúngtaphảicóluậtlệvàphảituântheolậulệ.SECchụitráchnhiệmtoànbộnhữngchuyệnđó.”“Thếtạisaobốlạicười?Conbiếtbốquárõmàbố.Conbiếtkhibốcười,bốđangngầmámchỉmộtđiềugìđó.”“Tađãbảoconrồimà,”ôngnói.“TacườivìSECvừabảovệcôngchúngtrướcnhữngkhoảnđầutưtồitệ,vừangăncảnhọtiếpcậnnhữngkhoảnđầutưtốtnhất.”“Vàđócóphảichănglàmộttrongnhữngnguyênnhânkhiếnchongườigiàucànggiàuhơn?”tôidèdặthỏi.“Đúngvậy,’ôngnói.“Tacườivìtathấyđượcsựtrớtrêucủavấnđềđó.Mọingườiđầutưđềumuốnlàmgiàu.Nhưngvìhọkhônggiàunênkhôngcócơhộitiếpcậnnhữngkhoảnđầutưlàmchongườigiàu.Chỉkhinàocongiàucó,conmớicóthểđầutưvàonhữngkhoảnđócủathếgiớingườigiàu.Vàdođó,ngườigiàumỗilúcmộtgiàuthêm.Theota,đóchínhlàsựtrớtrêucủacuộcđời.”“Nhưng tạisao lạinhư thếđượccơchứ?” tôihỏi.“Chẳng lẽđiềuđóngăncảnngườinghèogiớitrunglưuvớingườigiàuà?”“Khôngnhấtthiếtnhưvậyđâucậuà,”Mikechenvào.“Tớnghĩđiềuđóthựcsựchỉnhằmbảovềngườinghèovàgiớitrunglưuvớichínhhọmàthôi.”“Tạisaocậulạinghĩnhưvậy?”tôihỏi.

Ngườibốgiàunói:“Bởivìcónhiềukhoảnđầu tư tồi tệhơnnhữngkhoản

đầutưtốt.Mọikhoảnđầutưdùtốthayxấuđềutrônggiốngnhau.Cầnphảicónhiềukinhnghiệmvàhiểubiếtmớicóthểnhìnrakhoảnđềutưtốthayxấu.Để có thể đạt được trình độ đầu tư lão luyện, con phảit có khả năngnhậnbiếtsắcbénđâulàkhoảnđầutưgiúpconlàmgiàuvàkhoảnnàosẽđẩyconđếnchỗnguyhiẻm.Đơngianlàhầuhếtmọingườiđềukhôngcókiếnthứcvàkinhnghiệm.NàyMike,conhãymangrađâyhồsơmớinhấtmàchúngtađangxemxét.”

Mikevàophònglàmviệccủamìnhvàmangramộtxấphồsơđầyắpnhữnghìnhvẽ,bảngbiểuvàbảnđồ.“Đâylàmộtdựánđầutưmàmìnhđangxemxétbỏvốnvào,”Mikevừanóivừangồixuống.“Đócòngọilàmộtchứngkhoánchưađăngký,cókhiđượcgọilàhìnhthứcgọivốnđầutư.”ĐầuóctôitrởlêntêliệtkhiMikechotôixemquacáctàiliệuchichíttoànchữ,hìnhvẽvàbảngbiểutínhtoánmứcđộrủirovàlợinhuậnđầutư.TôithừngườirakhiMikegiảithíchvớitôinhữnggìanhtasuynghĩvàchođâylàcơhộiđầutưtuyệtvời.Nhậnthấytôibịquaycuốngtrongmớthôngtinquátảivàđầynhữngthuậtngữlạlẫm,ngườibốgiàucắtnganglờiMikevànóivớitôi.“ĐólànhữnggìanhtamuốnRobertthấy.”Ôngchỉvàomộtđoạnvănnhỏintrênbìatrướcxấphồsơvàđọclênthànhtiếng.“Miễnápdụngluậtchứngkhoánvàonăm1933.”“Tamuốnconnắmđượcchuyệnnày,”ôngnói.Tôinhoàingười tới trướcđểcó thểđọcđược rõhơnnhữngdòngchữ li titrongđoạnvănmàNgườichỉchotôi.Nhữngdòngchữthếnày:“Hình thứcđầu tưnàychỉdànhchocácnhàđầu tưđủđiềukiện.Mộtnhàđầutưđủđiềukiệnnếungườiđó:•Cótàisảnthựcgiátrịtừmộttriệuđôtrởlênhoặc•Cónguồnthunhậpmỗinămtừ200.000đôtrởlêntrongnhữngnămliêntiếpvừaqua(hoặc300.000đônếucóchồnghayvợ),vàcónguồnthunhập

trongnămhiệntạitươngđương.”Tôingãngườivàoghếvànói:“Điềuđógiảithíchtạisaobốbảoconkhôngthểđầutưcùngbố.Dựánđầutưnàychỉdànhchongườigiàu.”“Hoặcngườicóthunhậpcao,”Mikenói.“Khôngchỉnhữngđiềukiệnđókhắtkhethôiđâu,màkhoảnđầutưyêucầutốithiểulà35.000đô.Đólàmộtcổphầnđầutưđòihỏichodựánnày.”“35.000đô!”tôiháhốcmiệng.“Thậtlàquánhiềutiềnvàquánhiềurủiro.Cậubảođólàsốtiềntốithiểumàmộtnhàđầutưcầncókiamà?Ngườibốgiàugậtđầu.“Thếchínhphủtrảlươngchoconlàbaonhiêu?”“Conđượctrảmứclương12.000đolàmộtnăm,cộngthêmtrợcấpbayvàtácchiến.Thếnhưnghiệntạiconchưabiếtmứclươngcủaconlàbaonhiêukhiđóngquân tạiHawaiinày.Concó thểhưởng trợcấpsinhhoạt,nhưngchắcchắnkhôngnhiềuđâu,vàcũngchẳngthấmgìvớimứcsinhhoạtthựctếtạiHawaii.”“Nhưvậykhoản tiếtkiệm3.000đôcủacon làmộtcốgắng rấtđángkhenđấy,’ngườibốgiàuvừanóivừavậnđộngtôi.“Conđãđểgiànhđượcgần25%thunhậpcủaconrồicòngì.”“Thếthìconlênlàmgìđây?”tôihỏi.“Concóthểđưa3.000đônàychobốđểnhậpvàovốnđầutưvàsauđóchũngtasẽchialợinhuậnmộtkhiđầutưthànhcông?”“Chúng ta có thể làm như vậy,” người nói. “Thế nhưng chúng ta khôngmuốnđềnghịconcáchđóvàsẽkhôngbaogiờdùngcáchnàyvớiconcả.”“Tạisao?Tạisaolạikhôngđốivớicon?”tôigặnghỏi.“Conđãđượctrangbịmộtnềntảngkiếnthứckhávữngvềtàichính.Vàconcóthểvượtxamứccủanhàđầutưđủđiềukiện,trởthànhmộtnhàđầutưđủđiềukiện,trởthànhmộtnhàđầutưlãoluyệnnếuconmuốn.Khiđó,consẽgiàucóvượtxagấpngànlầnnhữnggiấcmơlớnnhấtcảucon.”“Thếnhữngnhàđầu tưđủđiềukiệnvànhữngnhàđầu tư lão luyệncógìkhác nhau hả bố?” tôi hỏi và cảm thấtmột ngọn lửa hy vọng nhen nhúmtronglòngtôi.

“Câu hỏi đúng lắm,”Mikemỉm cười và nhận ra bạnmình đã thoát khỏinhữngmặccảmtựti.“Mộtnhàđầutưđủđiềukiệntheođịnhnghĩalàmộtngườicóđủđiềukiệnvề tiền bạc.Nhà đầu tư này còn được gọi là nhà đầu tư chuyên nghiệp,”ngườibốgiàugiảithích.“Nhưngchỉcótiềnbạckhôngthôikhônglàmchocontrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyện.”“Khácnhauthếnàohảbố?”tôigặnghỏi.“ConcóxembáohômquađưatinvềmộtngôisaođiệnảnhHollywoodvừamớibịlỗhàngtriệudôlatrongmộtvụđầutưbêbốikhông?’ônghỏi.Tôigậtđầunói:“Concóđọc.Anhtakhôngthualỗhàngtriệuđô,màphảitrảthuếchonhữngkhoảnthunhậpkhôngthuếtrướcđâytừvụđầutưđó.”“Đó làmột ví dụ về nhà đầu tư đủ điều kiện đó con à,’ ông tiếp tục giảithích.“Khôngnhất thiếtcónhiều tiềnmới trở thànhnhàđầu tư lão luyện.Chúngtathườngnghecóbaonhiêubácsỹ,lậutsư,casĩthualỗtrongkhoảnđầu tư đâu đâu. Những người đó có nhiều tiền nhưng không có sự lãoluyện”.Họ không biết đầu tư vào đâu là an toànmà vẫn có lãi cao.Mọikhoảnđầutưcủahọđềugiốngnhưnhau.Họkhôngbiếtvụđầutưnàoxấuhaytốt.Nhữngngườinhưthếtốthơnlànênmuakhoảnđầutư‘sạchsẽ’,cònkhôngthìmướnmộtvịquảnlýtàichínhchuyênnghiệpmàhọtintưởngđểđầutưgiùmhọ.”“Thếđịnhnghĩamộtnhàđầutưlãoluyệnlàthếnào?”tôihỏi“Mộtnhàđầutưlãoluyệngồm3K,”ôngtrảlời.“3Kà?3Klàgì?”

Ôngrútramộtxấphồsơvàviếtnhữngchữnày.1.Kiếnthức2.Kinhnghiệm3.Khoảntiềnđầutưdồidào.“Đóchínhlà3K,”ôngnói.“Đạtđược3thứđó,consẽtrởthànhnhàđầutưlãoluyện.”

Tôinhìnvàodòngchữcủaôngvừanói:“Nhưvậyvịdiễnviênđóthừtiềnnhưnglạikhôngcókiếnthứcvàkinhnghiệm.”Ông gật đầu: “Và cũng có nhiều người có kiến thức nhưng lại thiếu kinhnghiệmthựctếnênlạikhôngcókhoảntiềndưthừađểđầutư.”“Nhữngngườiđóhaynói“Tôibiếtmà”khicậugiảithíchmộtđiềugìđóvớihọ, thế nhưng họ lại không thực hiện những gì họ biết,”Mike thêm vào.“Mộtvịgiámđốcngânhànghaynói“Tôibiếtrồi”vớimìnhvàbố,nhưngmộtlýdonàođóôngtalạikhônglàmđượcnhữnggìôngtabiết.”“Vàđiềuđógiảithíchtạisaoôngtakhôngcónhiềutiềndư,”tôinói.NgườibốgiàuvàMikeđềugậtđầu.Cuộcđốithoạitạmdừngvàcănphòngchìmvàosựyênlặng.“Consuynghĩgìthế?”ngườibốgiàuhỏi.“Conđangsuynghĩconsẽthànhaikhiđãtrưởngthành,”tôitrảlời.“Cậumuốntrởthànhaithế?”Mikehỏi.“Mìnhđangnghĩmìnhsẽtrởthànhnhàđầutưlãoluyện,”tôitrảlời.“Chodùcấpbậcđóđượcđịnhnghĩanhưthếnàođinữa.”“Rấtkhônngoan,”ngườibốgiàulêntiếng.“Conđãcómộtbướckhởiđầukhá tốt,đóchính lànền tảngkiến thức tàichínhcủacon.Giờđâychỉcầntíchluỹkinhnghiệm.”“Làmthếnàođểbiếtmìnhcócảhaihảbố?”tôihỏi“Khimàconcónhiềutiềndưtrongtay,”ôngmỉmcười.Khiấy,cảbachúngtôiđềunânglynướccủamìnhlên,cụngnhauvànói:“Vìnhữngkhoảntiềndư.”Ngườibốgiàutiếptục:“vàvìtươnglaimộtnhàđầutưlãoluyện.”“Vìtươnglaimộtnhàđầutưlãoluyệnvàvìnhữngkhoảntiềndư,”tôilặnglẽlặpđilặplạinhữngcâuhỏiđótrongđầutôi.Giờđâytôitựquyếtđịnhcuộcđờimình.Ýtưởnghọchỏiđểtrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyệnthậthấpdẫnđốivớitôi.Tôicóthểtiếptụchọchỏitừngườibốgiàuvìtôiđãcónhữngkinhnghiệmcầnthiết.Lầnnày,ngườibốgiàusẽhướngdẫntôinhưnhữngngườilớnvớinhau.

HAIMƯƠINĂMSAUVàonăm1993,tàisảnđồsộcủangườibốgiàuđượcchiachoconcáivàcháuchắtcủaông.Trongvònghàngtrămnămtới,nhữngngườithừakếtài sản của Người sẽ không phải no lắng về tiền bạc.Mike đã tiếp nhậnnhữngtàisảnkinhdoanhchínhyếuđãxuấtsắcpháttriển,mởrộngvươngquốctàichínhcủangườibốgiàu-mộtvươngquốcmàNgườiđãlậplêntừhaibàntaytrắng.Tôiđãchứngkiếnvươngquốcđótừngàyđầuthànhlậpchođếnkhinópháttriểnmạnhtrongsuốtcuộcđờitôi.Tôiđãphảimất20nămmớiđạtđượcnhữnggìmàtôinghĩlàphảimấtkhoảng10năm.“Mộttriệuđolađầutiênkiếmđượcbaogiờcũngkhókhănnhất.”Nhưng khi hồi tưởng lại, tôi nhận thấy kiếm được một triệu đó đầu tiênkhôngkhó,màkhókhănởchỗgiữđượcsốtiềnvàbắtnólàmviệclạichobạn.Tôi có thểvềhưunăm1994ở tuổi47,hoàn toàn tựdovề tài chính.Nhưngvềhưusớmvớitôikhôngthíchbằngđầutưnhưmộttaylãoluyện.CóthểcùngthamgiađầutưvớiMikevàngườibốgiàulàmụcđíchcủatôi.CáingàyMikevàngườibốgiàubảotôilàkhôngđủđiềukiệnđầutưnăm1973,làmộtngàyquantrọngcủacuộcđờitôi,vàcũnglàmộtngàytôiđặtramụctiêutrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyệnchomình.Dướiđâylàkhoảnđầutưđượccoinhưgiànhchonhàđầutưđủđiềukiệnvàlãoluyện1.Gọivốnđầutư2.Cácgóiđầutưđịaốcvàhợptáccótráchnhiệmhữuhạn.3.Chứngkhoánniênyếtracôngchúnglầnđầu(IPO-mặcdùhìnhthứcnàymọinhàđầutưđềucóthểmuanhưngkhôngphảiđễtiếpcậnvớikhoảnnày)4.Gọivốntrướckhiniênyếtracôngchúnglầnđầu.5.Sátnhậpdoanhnghiệp;mualạidoanhgnhiệp.6.Chovayvốnđểđầutưkinhdaonh7.Cácquỹbảohiểmtàichính.Đốivớinhàđầutưtrungbình,cáchìnhthứcđầutưtrênmangquánhiều

tínhrủiro.Rủiroởđáykhôngphảilàdobảnchấtcủacáckhoảnđầutưđó,màdongườiđầutưtrungbìnhkhôngcókiếnthức,kinhnghiệmhaykhoảntiềndưđểcóthểhiểurõcơchếhoạtđộngcủahìnhthứcđầutưnày.Hiệntại,tôihoàn toànủnghộSECtrongviệcbảovệhạnchếnhàđầu tưkhôngđủđiềukiệnđốivớinhữnghìnhthứcđầutưấy,bởivìchínhtôiđãphạmnhiềulỗilầmvàtínhtoánsaitrongconđườnghọchỏicủamình.Ngàynay,tôiđangđầutưvàonhữngkhoảnđầutưấynhưmộtnhàđầutưlãoluyện.Vànhữngngườiđầutưtrênthếgiớiđầutưtiềncủahọvàochínhnhữnghìnhthứcđầutưđó.Mặcdùđôikhitôibịlỗ,nhưnglợinhuậnkiếmđượctừnhữngkhoảnđầutưthànhcôngkhácdưsứctrangtrảikhoảnlỗấy.Tôiđạtđượcmứclợinhuận35%làchuyệnbìnhthường,nhưngítkhiđạtđượcmứclợinhuận1.000%.Tôitậptrungđầutưvàonhữngkhoảnđóbởivìchúngrấtsôiđộngvànhiềutháchthức.Đókhôngphảilàchuyệnđơnthuầnmua100cổphiếunàybánđi100cổphiếukhác.Cũngkhôngphảilàchuyệnquantâmđếnmứccaothấpcủatỷsốp/e.Quyểnsáchnàykhôngnóivềcáckhoảnđầutư.Quyểnsáchnàynóivềbảnthânnhàđầutư.CONĐƯỜNGQuyểnsáchnàykhôngbànvềcáckhoảnđầu tư,màchủyếunóivềngườiđầu tưvàconđướng trở thànhmộtnhàđầu tư lão luyện.Quyển sáchnàygiúpbạnkhámphábản thânmìnhđểđưa ra conđườngđạtđến3K:Kiếnthức–Kinhnghiệm-Khoảnđầutưdồidào.QuyểnIđềcậpđếnconđườnghọchỏicủatôikhicònnhỏ.QuyểnIIbànbạcđếntíchluỹkinhnghiệmcủatôikhiđãtrưởngthànhtừ1973đến1994.Quyển sách này được viết trên cơ sở những bài học tôi thu thập được từnhữngthựctếsốngđộng,vàchuyểnthànhnhữngbàihọctíchluỹđóthành3Kđểcóthểtrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyện.Vàonăm1973,toànbộvốnliếngcủatôichỉcó3.000đôlađểđầutưkhônghềcómọtchútkiếnthứchaykinhnghiệmthựctếnào.Đếnnăm1994,tôiđã

trởthànhmộtnhàđầutưlãoluyện.Cáchđâyhơn20năm,gnườibốgiàuđãnói:“Cũngnhưcórấtnhiềukiểunhàkhácnhaudànhchongườigiàu, ngườinghèovàngười trung lưu, cáckhoảnđầu tưcũngvậy.Nếuconmuốnđầu tưvàonhữngkhoảnmàngườigiàuđầu tư,conkhôngphảichỉgiàumà thôi.Concầnphải trở thànhmộtnhàđầutưlãoluyện,chứkhôngchỉmộtngườigiàubỏtiềnđầutư.”5GIAIĐOẠNTRỞTHÀNHMỘTNHÀĐẦUTƯLÃOLUYỆNNgườibốgiàuđãchiachươngtrìnhpháttriểncủatôithành5giaiđoạnriêngbiệtmàtôisẽthểhiệnquacácbàihọcởcácchươngtrongquyểnsáchnày.Nămgiaiđoạnđólà:1.Bạncósẵnsángtrởthànhnhàđầutưchưa?2.Bạnmuốntrởthànhnhàđầutưloạinào?3.Làmthếnàoxâydựngchomìnhcôngviệckinhdoanhvữngmạnh?4.Ailànhàđầutưlãoluyện?,và5.TrảlạiQuyểnsáchnàyđượcviếtdướihìnhthứchướngdẫn,chứkhôngđưaramộtcâutrảlờicụthể.Mụcđíchcủaquyểnsáchnàynhằmgiúpchobạnhiểunhữngcâuhỏinàocầnhiểu.Ngườibốgiàunói:“Conkhôngthểdạychoaiđótrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyện.Nhưngmộtngườicóthểhọchỏiđểtrởthànhnhàđầutưlãoluyện.Điềuđócũnggiốngnhưviệctậpxeđạpvậy.Takhôngthểdạyconxeđạp,nhưngconvẫncóthểhọccáchđạpxe.Tậpxeđạpđòihỏiphảichụinhiềurủiro,phảidámthử,sửadầnvàcóhướngdẫnrõràng.Đầutưcũngnhưthế.Nếuconkhôngmuốnchấpnhậnrủiro,consẽnóilàconkhôngmuốnhọc,làmthếnàotacóthểdạyconđược.”Nếubạnmuốntìmsáchvềmáchnướcđầutư,cáchlàmgiàuchụpgiựthaymộtbíquyếtđầutưnàođócủangườigiàu,thếthìquyểnsáchnàykhônggiànhchobạn.Quyểnsáchnàyđềcậpđếnquátrìnhhọchỏihơnlàđầutưđơnthuần.Đốitượngcủaquyểnsáchlànhữngngườimuốnhọchỏivềđầutư,nhữngngườitựtìmkiếmchomìnhmộtconđườnglàmgầuriêngriêngiềnhơnlàđitìmmộtconđườnglàmgiàubàngphảng,trơntru.

Nếumụcđíchcủabạnlàsựhọchởivàtìmkiếm,bạnsẽnhậnthấynămgiaiđoạncủangườibốgiầuchínglànămgiaiđoạnmànhữngnhàđầutưtỷphútrênthếgiớiđãtrảiqua.BillGateschađẻtậpđoànMicrosoft,WarrenBuffetlànhàđầutưgiàunhấtcủaMỹ;ThomasEdison-ngườisánglậptậpđoànGeneralElectric,tấtcảhọđềuđiquanhữnggiaiđộanpháttriểnnày.Cũngchínhnhữnggiaiđoạnđócácnhàtriệuphú,tỷphútrẻtuổicủanghànhcôngnghiệpInternethay“chấmcom”hiệnđang trảiquangay trong lứa tuổi20hoặc30.Sựkhácnhauduynhấtgiữahaithếhệđólàtrongthờiđạithôngtinkhácthànhniênđóqua5giaiđoạnấynhanhhơn.Vàcólẽbạncũngcóthểlàmđượcchuyệnđó.BẠNCÓDÁMLÀMMỘTPHẦNCỦACUỘCCÁCHMẠNGHAYKHÔNG?Nhữnggiađìnhthậtsựgiàucóđãrađờitrongthờiđạicôngnghiệp.Điềuđócũngđangxảyratrongthờiđạithôngtinngàynay.Hiệntại,tôinhậnthấycómộthiệntượngtươngphảnlàxãhộichúngtacàngcónhiềuthanhniêntrởthànhtriệuphúhaytỷphútrongđộtuổi20,30và40,trongkhivẫncónhữngngười40tuổihayhơnsốngchậtvậttrêntừngđồnglương ít ỏi củamình.Nguyênnhân củakhoảng cáchnày chính là sựgiaocảmgiữa thời đại côngnghiệpvà thời đại thông tin.Người ta thườngnóirằngkhithờicơthíchhợpđến,mộtýtưởngcóthểđạtđượcmộtsứcmạnhquyềnlựcvôsong.Vàcũngchẳngcógìhạihơnkhimộtngườinàođóvẫnkhưkhưbámgiữnhữngtưtưởngsuynghĩđãlỗithời.

Đốivớibạn,quyểnsáchnàycóthểlàmộtcáchnhìnvềnhữngtưtưởngcũvàtìmkiếmnhữngtưtưởngmớimẻđốivớisựgiàucó.Quyểnsáchcũngcóthểlàmộtmô–típđểđổiđờibạn.Sựđổiđờiđócóthểlàmộtbướcchuyểnbiến triệt để và quyết liệt giống như sự lột xác xã hội như thời đại côngnghiệpnhườngvịtrílịchsửchothờiđạithôngtin.Quyểnsáchcũngcóthểlàtầmgươngsoichiếulạichínhbạnđểbạncóthểtựtìmramộthướngđitàichínhmớichocuộcđờimình.Quyểnsáchsẽgiúpbạntậpcáchsuynghĩnhư

mộtnhàkinhdoanhvàmộtnhàđầutưhơnlàmộtngườilàmcônghoặcmộtngườilàmtư.

Tôiđãmấtrấtnhiềunămđểđiquanhữnggiaiđoạnđó,vàhiệntôivẫncòntrongcuộchànhtrìnhấy.Saukhiđọcquyểnsáchnày,bạncóthểxemxétviệcđiqua5giaiđoạnnày,hoặcbạncóthểcholàconđườngpháttriểnđókhôngphùhợpvớimình.Tuynhiên,nếubạnchọnđiqua5giaiđoạn,cuộchành trình sẽnhanhhaychậmhoàn toàn tuỳ thuộcvàobạn.Hãy lênnhớquyểnsáchnàykhôngdạychobạncáchlàmgiàunhanh.Sựchọnlựacólênđiquaquátrìnhpháttriểntínhcáchcánhânvàhiểubiếtcủamìnhhaykhông,bạncóthểquyếtđịnhngaysaukhiđọchếtphần1củaquyểnsách-phầnchuẩnbịtưtưởngvàtinhthầntrướckhibạnđặtđôichânbébỏngcủamìnhlêncuộchànhtrìnhkỳdiệuđó.

BẠNCÓSẴNSÀNGTRỞTHÀNHNHÀĐẦUTƯCHƯA?Ngườibốgiàuthườngnói:“Tiềnsẽlàbấtcứthứgìconmuốn.”Ýcủaônglàtiềnxuấtbản từchính tư tưởngvàsuynghĩcủamình.Nếumộtngườihaynói:“Kiếmtiềnkhôngdễtínàocả”thếthìngườiđócóthểsẽkiếmtiềnkhókhăn thật.Nếungườikhácnói: “Ồ tôi sẽkhôngbaogiờgiàuđược”,hoặc“Làmgiàu thậtkhó”,Nhữngđiềuđócó thể trở thànhsốphận thựcsựcủangườiđó.Cònnếumộtngườinói:“Cáchduynhấtlàmgiàulàlàmviệccựcnhọc”,ngườiđócóthểlàmviệcquầnquậtthật.Nếumộtngườinói:“Nếutôicónhiềutiền,tôisẽbỏvàongânhàngbởivìtôikhôngbiếtlàmgìvớinócả”,cóthểđiềuấysẽxảyraynhưvậy.Bạnsẽngạcnhiênkhithấycóbiếtbaonhiêungườitrênthếgiớihiệnđangsuynghĩvàhànhđộngynhưthế.Ngườibốgiàutừngcảngcáotôiviệcchuẩnbịtinhthầntrởthànhmộtnhàđầutưlãoluyệncũnggiốngnhưquátrìnhchuẩnbị tâmlýtrongcuộcchinhphụcđỉnh núi Everest hay xuống tóc đi tu.Ông so sánh hài hước như thế, thếnhưngôngmuốntôilưuýkhônglêncoinhẹtýnàovềchuẩnbịtưtưởngđểlàmgiàu.Ôngnóivới tôi: “Sựbắtđầucủaconynhư ta.Conkhởi sựmà

trongtaykhôngcómộtđồngnàocả.Nhữnggìconcảchỉlàniềmtinmãnhliệtvàmộtướcmơlàmgiàukhátkhaobỏngcháy.Mặcdùcóbiếtbaongườimơướcđiềuđó,nhưngítaicóthểbiếnnóthànhhiệnthực.Hãytậptrungsuynghĩvàchuẩnbịtâmlýcủamìnhbởivìconsẽhọccáchđầutưmàrấtítngườiđượcchophépđầutư.Consẽnhìnthấythếgiớiđầutưtừbêntrongnóchứkhôngphảitừbênngoài.Cóbiếtbaoconđườngđờidễdànghơnvànhữngcáchđầutưnhẹnhànghơnchoconchọnlựa.Chonên,hãysuynghĩthậtkỹvàhãysẵnsàngnếuconbiếtchọnnólàconđườngcủachinhcuộcđờicon.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:NguyễnTấnChương

Chương2

Vunđắpnềnmóngtàisản

Vàonăm25tuổi,tôiđãvỡlẽranhữngđiềumàhồicònnhỏtôikhônghiểuhếtnhữnggìngườibốgiàuđãdạycho tôi.Tôiđãnhận ra trongsuốt thờigiandàiđó,ôngđãlochămbẵmvunđắpnềnmóngtàisảncủamình.Ôngbắtđầulậpnghiệptừkhuphốnghèocủathànhphố,sốngđạmbạc,lokinhdoanh,muađịaốcvàtậpchungthựchiệntheokếhoạchcủamình.Giờđây,tôimớihiểurõkếhoạchcủangườibốgiàulàtrởthànhđạiphú.LúcMikevàtôilêncấpba,ôngđãpháttriểnhệthốngtàisảncủamìnhranhữngkhuvựclâncậncủaHawaii,mualạicáccôngtylàmănyếukémvàtíchluỹđịaốc.Khichúngtôivàođạihọc,ôngtrởthànhmộttrongnhữngnhàđầutưcótầmcỡởHono–LuluvàcáckhuvựckhácnhauởWaikiki.Giờđây,ôngvàgiađìnhđangtậnhưởngnhữngtráilànhquảngọtcủabaocôngsứclaođộngcủamình.Thayvìsốngtrongkhunghèonhấtởvùngngoạiôthànhphố,ôngđãdọn vào khu dân cư giàu nhất ởHonoLulu bề ngoài, gia đình ông trôngchẳngcóvẻgìgiàucósovớicácnhàhàngxómkhác.Thếnhưng,tôithừabiếtMikevàbốcủaanhrấtgiàubởitôiđãđượcôngchoxemcácbảnbáocáo tàichínhđãđượckiểmtoánmàkhôngphảingườinàocũngđượcôngchoxem.

Trongkhiđó,bốruộtcủatôivừamớithấtnghiệp.LúcôngởđỉnhcaocủasựnghiệpcũngchínhlàlúcôngcũngbịguồngmáychínhtrịởtiểubangHawaiinghiềnnát.Bốtôiđãmấthếtmọithứmàôngđãlàmviệccậtlựcmớiđạtđượcchỉvìôngđãgiúpvậnđộngtranhcửchođốithủcủaxếpông.Ôngkhôngcómộtnềntảngtàisảnnào.Mặcdùôngđã52tuổitrongkhitôichỉ

25tuổi,nhưngchúngtôilạicócùngmộtđiểmxuấtphátvềtàichính.Cảhaichúng tôiđềukhôngcó tiền.Chúng tôiđềucóbằngđạihọc.Có thểkiếmđượcmộtcôngviệcổnđịnh,nhưngchúngtôikhônghềcómộttítàisảnthựcnàotrongtay.Đêmhômấy,nằmtrằntrọclặnglẽtrongdoanhtrại, tôibiếttôi đang cómột cơhội hiếmcó trong tayđể chọnhướngđi cho cuộcđờimình.Sởdĩtôichođólàhiếmbởivìrấtítcócơhộichứngkiến,sosánhhaicuộcđờikhácnhaucủahaingườibố,vàtừđóchọnchomìnhmộthướngđiđúng.Sựchọnlựađóđốivớitôithậtkhôngdễvàkhôngnênkhinhthườngmộttínào.

NHỮNGKHOẢNĐẦUTƯCỦANGƯỜIGIÀUMặcdùđêmđóvôsốýtưởngquaycuồngtrongđầutôi,nhưngchỉcómộtýtưởngđã làmphấnkhích tôihơnhẳn làcónhữngkhoảnđầu tưgiànhchongườigiàunhưnhữngkhoảnđầutưgiànhchomộtngườikhác.Khitôicònnhỏvàlàmviệcchongườibốgiàu,ôngchỉluônđềcậpđếnviệcxxaydựngkinhdoanh.Giờđâykhiôngđãtrởlêngiàucó,tấtcảnhữnggìôngquantâmlànhữngkhoảnđầu tưgiànhchongườigiàu.Saubữaăn trưa,ôngđãgiảithíchvớitôi:“Lýdoduynhấtkhiếntaxâydựngkinhdoanhlàvìviệckinhdoanhcóthểgiúptamuatàisảnvàtacóthểthamgiavàonhữngkhoảnđầutưcủangườigiàu.Khôngcókinhdoanh,tasẽkhôngthểnàođủsứcđầutưvàonhữngkhoảncủangườigiàuconạ.”

Ngườibốgiàusauđónhấnmạnhđếnsựkhácnhaugiữamộtngườilàmcôngvàmộtchủdoanhnghiệpđimuađầutư.Ôngnói:“Đasốcáckhoảnđầutưgiànhchongười làmcôngđều rấtmắc.Thếnhưngđốivớicôngviệckinhdoanh, tađềucó thểmuanhữngkhoảnđầu tưđó.”Tôikhônghiểu rõ lắmcâunóicủaông,nhưngtôitinsựkhácnhaulàrấtquantrọng.Giờđây,tôitrởlênhếtsứctòmòvànônnóngmuốnbiếtđượcsựkhácnhauđó.Đêmấy,tôicứmongchờtrờimausángđểcóthểgọiđiệnlạichongườibốgiàu.Vàtôiđãmangnhững từ“cơhộiđầu tưgiànhchongườigiàu”êmáiđóvào

giấcmơcủamình.

NHỮNGBÀIHỌCTIẾPTỤCKhitôigọichoôngsánghômsau,ôngđãsẵnsàngdạytôitiếpôngđãgầngiaohếtviệckinhdoanhchoMikevàvềhưusớmthayvìchơigôncảngàyôngmuốnlàmmộtthứgìkháccóýnghĩahơn.ChúngtôihẹnnhauăntrưaởmộtnhàhàngdọcbờbiểnWaikiki.Thờitiếthômđóthậttuyệtvời,nhữngánhnắngấmáptrànxuốngbờbiếnxanhdụidàng,êmả.Tôimặcquânphụckhiđếngặpôngvìngaysaubuổihẹnđótôiphảibaytrởvềcăncứngoàibiểnkhơi.Ngườibốgiàugậtđầubảotôingồivàhỏi:“Thếsaukhihếthạnquânngũnămtớicondựđịnhsẽlàmgì?”

“Bangườibạnphicôngcủaconđãtìmđượcviệcvớicáchãnghàngkhôngmặcdùtìnhhìnhkinhtếhiệnnayrấtkhókhănnhưnghọcóthểtìmđượcchoconmộtviệclàmnhờnhữngmốiquanhệcủahọ.”“Thếconđangsuynghĩsẽlàmviệcchomộthãnghàngkhôngà?”ônghỏi.

Tôichầmchậpgậtđầu.“Ồ,”đólànhữnggìconđanglàm,vàđangsuynghĩ.Mức lươngkhá tốtcòncáckhoảnphúc lợi thìkhôngchêđược.Hơnnữa,lịchtrìnhbaycủaconkhákín,”tôinói.“Saucuộcchiếnđó,conđãtrởthànhmộtphicôngkhágiỏi.Nếuconcócơhộibaythêmmộtnămnữavớimộthãnghàngkhôngnhỏconcóthểđảmnhiệmnhữngchuyếnphicơvậntảihạngnặng.”“Thếđólànhữnggìconsẽlàmư?”ônghỏi.“Khôngđâubố,”tôitrảlời.“KhôngbaogiờkểtừkhitừsaubữacơmtrưahômquatạicănnhàmớiMike,vànhấtlàsaunhữngchuyệnđãxảyvớibốcủacon.Đêmhômquaconđãtrằntrọckhôngngủđược,vàconcứsuynghĩmãivềnhữngđiềubốnóivềđầutưconbiếtnếuconcómộtcôngviệcổnđịnhvớimộthànghàngkhôngnàođó,convẫncóthểtrởthànhmộtnhàđầu

tưđủđiềukiện.Nhưngconcũngnhậnrarằngcảđờiconsẽkhôngbaogiờđixahơnlúcđó.”Ngườibốgiàulặnglẽgậtđầu.“Thếnhữnggìtanóiđãgõtrúngtimcon,”ôngkhẽnói.“Đúngnhưvậybốà,”tôitrảlời.“Conđãhồitưởnglạinhữngbàihọcmàbốđãdạychoconhồinhỏ.Bâygiờconđãlớn,vànhữngbàihọcđócóýnghĩathậtmớimẻvớicon.”“Thếconnhớđượcnhữnggì?”ônghỏi.“Connhớbốđãcắtlương10xumộtgiờcủacon,vàbắtconlàmviệckhôngcông,”tôitrảlời.“Connhớbàihọcđóchínhlàkhônglênxavàosựnghiệpngậpđốivớitiềnbạc.”Nườibốgiàumỉmcườivànói:“Bàihọcđóthậtkhôngdễdàngchútnào.”“Đúngvậyđóbố.”tôitrảlời.“Nhưngbàihọcđócũngthậttuyệtvời.Bốruộtcủaconđãnổigiậnvớibốđấy.Nhưnggiờđây,bốconlạiđangsốngkhônglương.Sựkhácnhauduynhấtlàbốconđã52tuổitrongkhihồiấyconchỉmời9 tuỏi.Saubữahômqua,conđã tự thềvớimìnhkhôngbaogiờsốngmộtcuộcđờichỉbiếtbámvàosựổnđịnhcôngviệcchỉvìconcầnmộtđốnglươngđểsinhsống.Cũngvìthế,concũngsẽkhôngchắcviệcởhãnghàngkhôngđâu.Vàvì thếconmonggặpbốhômnay.Conmuốnônlạicácbàihọccủabố,làmthếnàobắtđồngtiềnlàmviệcchomìnhmàconkhônglàmviệcsuốtđờivìtiền.Nhưnglầnnày,conhọcvớibốnhưmộtngườilớncơ.Bốhãylàmchobàihọckhóhơnvàchitiếthơn.”“Concònnhớbàihọcđầutiêncủatalàgìkhông?”“Ngườigiàukhônglàmviệcvìtiền,”tôiđáp.“Nhưngngườigiàubiếtcáchbắtđồngtiềnlàmviệcchohọ”

Mộtnụcườirạngrỡtrênkhuânmặtông.Ôngbiếttôiđãlắngnghevànhớlờiôngdạy.“Tốtlắm,”ôngđáp.“Đóchínhlànềntảngđểtrởthànhnhàđầu tư.Tấtcảnhữngnhàđầu tưđềuphảihọccáchbắtđồng tiền làmviệcchomình.”

“Đó chính là điều conmuốn học, bố à,” tôi đáp. “Conmuốn học hỏi vàmuốntruyềnlạichobốconnhữngkinhnghiệmcủabố.Tìnhhìnhcủabốconhiệngiờrấttệvàlàmlạimọithứởtuổi52.”“Tabiết,tabiếtconạ.”Ngườiđáp

Vàobuổiđẹptrờđó,nhữngbàihọcđầutưcủatôiđãbắtđầu.Nhữngbàihọcnốitiếpnhauthànhnămgiaiđoạn,vàởmỗigiaiđoạntôilạicànghiểubiếthơnvềquátrìnhtưduycủangườibốgiàucũngnhưkếhoạchđầutưcủaông.Nhữngbàihọcđãbắtđầutừviệcchuẩnbịsẵnsàngvềmặttinhthầnvàkhảnăngkiểmsoátbảnthân,bởivìchikhiấyđầutưmớithựcsựhiệuquả.Đầutưlàquátrìnhbắtđầuvàkếtthúcvớiviệckiểmsoátcủabảnthânmình.

Đêmđó,tôiđãbắtđâtchuẩnbịchomìnhvềmặttinhthầnkhichọnlựagiữasựổnđịnhlàmănlâudài–nhưtheolốisốngcủangườibốnghèocủatôi,vàsựvunđắpnềnmóngtàisảnchomình–theolốisốngcủangườibốgiàu.Đólàsựlựachọnsẽtrởlêngiàu,nghèohaytrunglưu.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:NguyễnTấnChương

Chương3

Bàihọcđầutưsố1(Sựlựachọn)

Nhữngbàihọcđầutưcủangườibốgiàubắtđầu.“Khinóiđếntiềnbạcvàđầutư,mọingườicóbanguyênnhânhaylựachọncơbảnlà:1.Antoàn2.Thoảimái3.Giàucó

Ôngtiếptụcgiảithích:“Cảbasựlựachọnđóđềuquantrọng.Sựkhácnhautrongcuộcsốngcủamỗingườichủyếulàdosựlựachọnnàoưutiêntrước.”Ônggiảỉthíchrằnghầuhếtmọingườikhiđầutưtiềnbạccủamìnhđềutheothứtựđó.Nóicáchkhác,khihọquyếtđịnhvềtiềnbạc,antoànlàđiềuquantrọngnhất,rồimớiđếnsựthoảimáitiếpsauđólàgiàucó.Chínhvìvậy,hầuhết mọi người an toàn lên thứ tự ưu tiên nhất. Một khi họ có một nghềnghiệpổnđịnhvàvữngchắc,họmớitậptrungđếnsựthoảimái.Chọnlựacuốicùngđốivớiphầnlớnngườigiàucó”

Ngườibốgiàuđãnói:“Aiaicũngmơướccóđượcgiàucó,nhưngđókhôngphảilàsựlựachọnhàngđầucủahọ.Cũngchínhvìlựachọnthứtựưutiênđómàchỉcó3ngườitrong100ngườiMỹlàgiàu.Nếusựgiàucóphávỡsựthoảimái hay gây cảmgiác không an toàn, phần lớnmọi người sẽ khôngnghĩ đến việc làm giàu nữa. Điều đó cũng giải thích tại sao nhiều ngườichuyênđitìmkiếmsựđầutưchụpgiựt.Ngườinàođặtsựantoànthoảimáilênhàngđầuthườngcốtìmcáchlàmgiàunhanh,dễdàng,khôngcórủirovàtiệnlợi.Rấtítngườitrởlênđầutưgiàucónhờkhoảnđầutưmaymắn,

nhưngnhữngngườinàythườngmấthếttiềnmàthôi.”

GIÀUCÓHOẶCHẠNHPHÚC

Tôithườngnghenhiềungườinói.“Tôithàhạnhphúchơnlàgiàucó.”Riêngtôi,tôikhôngbaogiờhiểunổicâunóiđócảvìtôiđãtrảiqualúcgiàunghèotrongcuộcsống.Trongcảhaitìnhhuốngđó,tôiđềucónhữnglúchạnhphúcvà khônghạnhphúc.Tôi khônghiểu nổimọi người lại cho rằng phải lựachọngiữahạnhphúcvàgiàucó.

Khitôisuynghĩvềbàihọcnày,tôichiêmnghiệmrarằngthựcsựđiềumànhữngngườiấymuốnnóichínhlàgiàucó.”Đólàvìmộtkhinhữngngườiấykhôngcócảmgiácantoànvàthoảimái,họsẽkhôngcóhạnhphúc.Riếngtôi,tôithàchấpnhậnbấpbênhrồisauđótrởlêngiàucó.Tôiđãtừngnghèo,từnggiàu,cóhạnhphúcvàkhôngcóhạnhphúc.Thếnhưng,tôicóthểchắcchắnmộtđiềuvớibạnrằngkhitôinghèovàkhônghạnphúc,sựbấthạnhđócàngtệhơnkhitôigiàucóvàkhônghạnhphúc.

Tôi cũng không thể hiểu nổi câu nói: “Tiền bạc không làm cho tôi hạnhphúc.”Mặcdùcâunóiấycóthểđúngởmộtkhíacạnhnàođó,nhưngtôivẫnluôncảmthấykhôngthoảimáikhitrongtúitôikhôngcótiền.Vàonăm1973,tôiđãxếpthứtựcáclựachọn:1.Giàucó2.Thoảimái3.Antoàn

Trênkhíacạnhtiềnbạcvàđầutư,cảbalựachọnnàyđềuquantrọng.XếpthứtựchúnglàmộtquyếtđịnhrấtcánhânmàbạnphảilàmtrướckhibắtđầuđầutưvàocơhộinàođóNgườibốnghèocủatôiđãchọn:“antoàn’làmụctiêutrênhết

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:NguyễnTấnChương

Chương4

Tạisaođầutưthườngrốirắm?

Mộtngàynọ,tôiđangngồiđợiôngbốgiàutrongphònglàmviệctrongkhiôngđangbậnđiệnthoại.Ôngnóinhữngcâuthật lạ tai,đại loạinhư:“Thếanhchơidàingàyhômnayà?”,“Nếulãisuấtđặcbiệtthìhạmứcchênhlệchrasao?”,“Đượcrồi,đượcrồi.Bâygiờthìtôihiểutạisaoanhlạiđimuahợpđồngquyềnmuabánhaichiềuđểgiữđượcnhưmứccũ?”,“Anhtínhchơingắncổphiếuđóà?Tạisaolạikhôngdùnghợpđồngquyềnmuacổphiếu?”.Khiôngbuôngđiệnthoại,tôiliềnnói:”Conchẳnghiểunhữnggìbốnóitrênđiệnthoạicả.Đầutưthậtlàrốirắmkhóhiểu”.Ôngmỉmcười:“Nhữnggìtanóikhôngphảithựcsựlàđầutưconạ”.Ngườibốgiàu lạimỉmcườivànói:“Trướchết,nhữngngườikhác thườngquanniệmvềđầutưrấtkhácnhau.Chínhđiềuđólàmchođầutưcóvẻrốirắmkhóhiểuđócon.Thếnhưngnhữnggìmàhầuhếtmọingườigọilàđầutưđềuchẳngphải làđầu tư.Tấtcảmọingườiđềuđềcậpđếnnhữngkhíacạnhkhácnhau,nhưnghọlạitưởngrằngmìnhđềuđangnóivềcùngmộtđềtài”.“Gìvậybố?”,tôithắcmắckhônghiểuđược,“Tấtcảmọingườiđềucùngđềcập đến những khía cạnh khác nhau, nhưng họ lại tưởng rằngmình đangcùngđềcậpvềmộtđềtài?Conkhônghiểu”.Ngườibốgiàuphálêntiếngcườithậtto.Vàbàihọcbắtđầu.“ĐẦU TƯ CÓ Ý NGHĨA KHÁC NHAU ĐỐI VỚI NHỮNG NGƯỜIKHÁCNHAU”Khingườibốgiàubắtđầubàihọcngàyhômđó,ôngđãlặpđilặplạicâunóiấy.

Dướiđâylàtómtắtnhữnggìtôiđãrútratừbàihọcquantrọngđó.NHỮNG NGƯỜI KHÁC NHAU ĐẦU TƯ VÀO NHỮNG THỨ KHÁCNHAU

•Mộtsốngườiđầutưbằngchínhsáchconthậtnhiều.Cómộtđạigiađìnhchínhlàmộtphươngcáchđảmbảocuộcsốngcủahọ,saunàykhivềgiàhọđượccácconcáicủamìnhchămsóc.•Mộtngườiđầutưvàonềnhọcvấntốt,cómộtcôngviệcổnđịnhvànhiềuphúclợi.Bảnthânhọvànhữngkỹnăngcóđượctrởthànhtàisảncủachínhhọ.•Mộtngườiđầutưvàonhữngtàisảnbênngoài.Khoảng45%dânsốnướcMỹđềucócổphiếuởcáccôngty.Tỷlệnàycànglúccàngtăngkhimọingườinhậnrasựantoànổnđịnhtrongcôngviệccũngnhưkhảnănglàmviệcsuốtcuộcđời.•Cócổphiếu,tráiphiếu,quỹhỗtương,bấtđộngsản,bảohiểm,hànghóa,tiềntiếtkiệm,đồsưutập,kimloạiquýhiếm,quỹbảođảm,v.v...•Mỗimộtnhómtrênlạiđượcphânloạithànhnhiềunhómnhỏ,chẳnghạn:

Cổphiếucóthểđượcchiathànhnhữngnhómnhỏsau:1.Cổphiếuthôngthường2.Cổphiếuưuđãi3.Cổphiếucóbảohành4.Cổphiếucáccôngtynhỏ5.Cổphiếucáctậpđoàn6.Cổphiếuchuyểnđổi7.Cổphiếukỹthuật8.Cổphiếungành9.VânvânvàvânvânBấtđộngsảncóthểđượcchiathànhnhữngnhómnhỏsau:1.Nhàở

2.Vănphòngchothuê3.Trungtâmthươngmại4.Chungcư5.Nhàkho6.Bếnbãi7.Đấtsảnxuất8.Đấtsảnxuấtgầnđườnglộ9.VânvânvàvânvânQuỹhỗtươngcóthểchiathànhnhữngnhómnhỏsau:1.Quỹchỉsố2.Quỹtăngtrưởngnăngđộng3.Quỹkhuvực4.Quỹthunhập5.Quỹđóng6.Quỹcânbằng7.Quỹtráiphiếunhànước8.VânvânvàvânvânBảohiểmcóthểđượcchiathànhnhữngnhómnhỏsau:1.Bảohiểmnhânthọtrọnđời,địnhkỳhaybiếnđổi.2.Bảohiểmtoànbộ,haytoànbộbiếnđổi.3.Bảohiểmhỗnhợp(vừatrọnđờivừatheođịnhkỳtrongcùngmộtchínhsách).4.Bảohiểmtửvongngườiđầu,ngườithứhaihoặcngườicuốicùng.5.Bảohiểmsửdụngđểtrợvốnhợpđồngmuabán.6.Bảo hiểm sử dụng cho tăng trưởng quản trị và các khoản thưởng kháctrongchitrảngay.7.Bảohiểmsửdụngđểchitrảcáckhoảnphúclợihưutríkhôngđiềukiện.8.Bảohiểmsửdụngcáckhoảnphúclợihưutríkhôngđiềukiện.9.Vânvânvàvânvân•Cónhiềusảnphẩmđầutưkhácnhaudùngchomụcđíchkhácnhau.Đólà

lýdođềtàiđầutưthườngrốirắmkhóhiểu.

CÓNHIỀUCÔNGCỤĐẦUTƯKHÁCNHAU

Ngườibốgiàthườngdùngtừ“kiểu”đểámchỉchonhữngkỹthuật,phươngpháphoặccôngthứcmuabán,traođổihaygiữcácsảnphẩmđầutư.-Mua,giữvàcầunguyện(chơidài).-Muarồibán(traođổi).-Bánrồimua(chơingắn).-Quyềnmuavàquyềnbán.-Giữtrungbìnhchiphốiđồngđô.-Môigiới(traođổikhôngkiếmlời).-Tiếtkiệm.Nhiềungườiđầutưđượcphânloạitheokiểuđầutưvàhìnhthứcđầutưcủahọ.-Tôilàngườimuabánchứngkhoán.-Tôiđầucơvàođịaốc.-Tôisưutầmcácđồngtiềnquýhiếm.-TôimuabáncácquyềnhợpđồngFuturehànghoá.-Tôilàngườimuabánhàngngày.-Tôitintưởngvàotiềngửingânhàng.Đóchínhlàvídụvềcácloạiđầutưkhácnhau,sảnphẩmđầutưchuyênbiệtvàcáckiểuđầutưkhácnhaucủahọ.Tấtcảnhữngđiềuđócànglàmtăngsựrốirắmcủađầutư,bởivìnúpdướithuậtngữ“đầutư”nhữngngườiấychỉthựcsựlà:-Nhữngkẻcờbạc-Nhữngtayđầucơtíchtrữ-Nhữngngườimuabán-Nhữngngườitiếtkiệm-Nhữngkẻmơmộng

-Nhữngkẻthấtbại

CHẲNGCÓAILÀKẺSÀNHSỎIMỌITHỨ

“Đầu tưcóýnghĩakhácnhauđốivớinhữngngườikhácnhau”,ngườibốgiàunói.“Khôngcóaisànhsỏivềmọithứbởivìcórấtnhiềusảnphẩmđầutưvàkiểuđầutưkhácnhau”.

MỌINGƯỜIĐỀUCÓMỘTKHUYNHHƯỚNGRIÊNGCỦAMÌNH

Mộtngườithườngchơichứngkhoánsẽnói,“Cổphiếulàhìnhthứcđầutưtuyệtvờinhất”.Mộtngườiđammêđịaốcsẽnói,“Bấtđộngsảnchínhlànềntảngcủamọisựgiàucó”.Cònmộtngườikhôngưavàngsẽphátbiểu:“Vànglàmộtthứhànghoáđãquálỗithời”.

Vànếunhưbạnthêmvàođócáckiểuđầutưkhácnhau,chắcchắnbạnsẽbịrốingay.Mộtsốngườichorằng:“Hãyđadạnghoá.Đừngbỏhếtmọiquảtrứngbạncó trongmộtcái tổ”.ThếnhưngnhữngngườikhácnhưWarrenBuffet–nhàđầutưvĩđạinhấtcủanướcMỹchẳnghạn,lạinói:“Đừngđadạnghoá.Hãybỏhếtquảtrứngbạncóvàotrongmộtcáitổvàtheodõinócẩnthận”.

Tấtcảnhữngkhuynhhướngrấtcánhâncủanhữngngườiđượcgọilàchuyêngiađầutư,cànglàmchođầutưtrởthànhmộtđềtàirắcrốivàhếtsứckhóhiểu.CÙNG MỘT THỊ TRƯỜNG NHƯNG CÓ NHIỀU HƯỚNG KHÁCNHAU

Mỗingườicómộtcáinhìn,cáchđánhgiákhácnhauvềhướngchuyểnđộngcủathịtrườngvàtươnglainềnkinhtếthếgiới,điềunàycànglàmchoviệc

đâutưthêmrốirắm.Nếubạnthườngxemcácchuyênmụctàichínhtrểntivi,bạnsẽthấymộtvịchuyêngianàođóhùnghổphátbiểu:“Thịtrườngđãquánhiềurồi.Trongvòngsáutuầntới,chúngtasẽsụpđổ”Thếnhưngchỉmườiphútsaumộtvịchuyêngiakháclạixuấthiệntrênmànhìnhvàtrấnan:“Thịtrườngsẽcònđilênnữa.Sẽkhôngcókhủnghoảngxảyra”.

NHẬPCUỘCTRỄ

Mộtngườibạngầnđâyđãhỏitôi:“Cứmỗilầntôinghethấymộtcổphiếuhấpdẫnnàođó,khitôinhảyvàomualàgiáthịtrườnglạisụp.Điềuđóchẳngkhácnàotôiđimuaởgiácaovàngàyhômsau,cổphiếuđượcgiaolàhấpdẫnđólạibắtđầutụtgiá.Tạisaotôicứluônbịnhậpcuộctrễvậyanh?”.

Mộtthanphiềnkhácmàtôithườngnghelà:“Cổphiếuấygiảmgiánêntôibánđi.Thếmàquangàyhômsau,nóleolêntrởlại.Tạisaovậy?”.Tôi gọi đó là hiện tượng “nhập cuộc trễ” hoặc hiện tượng “bán quásớm”.Vấnđềvớiđầutưthườngởchỗmộtkhicổphiếuhaymộtquỹđầutưnàođóđượcđánhgiá,xếphạngsốmộttrênthịtrườngtrongvònghainămquathườnglàcổphiếuđó,hayquỹđóđãđượccácnhàđầutưthựcsựkiếmlờirồi.Nhữngngườiấyđãbiếtnhảyvàocuộcchơingaytừđầuvàbiếtnhảyrakhiởmứcgiácaonhất.Đốivớitôi,chẳngcógìđángsợhơnkhinghemộtngườinàođóhuênhhoang:“Tôimuacổphiếuởmứcgiá2đôvàhiệnđanglà35đo.”Nhữngcâuchuyệnnhưthế,haynhữngmáchnướcnhưthếchẳnglàmchotôiđượclợilộcgìcảmàchỉlàmtôikinhkhiếp.Đóchínhlàlýdotạisaomàngàynaymỗikhitôinghecâuchuyệnkiếmtiềnhaylàmgiàunhanhchóngnhưthếtrênthịtrườngtôichỉlặnglẽbỏđimàkhôngcầnphảinghethêmgìcả.Đốivớitôi,nhữngđiềuđókhôngphảilàđầutưthựcsự.ĐÂYCHÍNHLÀLÝDOTẠISAOĐẦUTƯLẠITRỞNÊNRỐIRẮMPHỨCTẠPNgườibốgiàuthườngnói:“Đầutưsởdĩtrởnênrốirắm,phứctạpbởivìnó

làmộtđềtàirộnglớn.Nếuconnhìnquanhconsẽthấymọingườiđầutưvàonhững thứ khác nhau. hãy nhìn những thiết bị điện trong nhà con xem.Chúngchínhlànhữngsảnphẩmcủanhữngcôngtymàngườikhácbỏtiềnvàođầu tư.Nguồnđiệnmàconđangsàichính là từmộtcông tyđiện lựccungcấpmàngườitađầutưvào.Mộtkhiconhiểuđượcđiềuđóconsẽnhìnracùngmộtbứctranhđốivớichiếcxecủacon,bìnhga,vỏxe,dâythắtantoàn,câygạtnước,bộđềmáy,đườngxá,cácgiảiphâncáchtrênđường,lonnướcngọt,đồđạcnội thất, trungtâmthươngmại,caoốcvănphòng,ngânhàng,kháchsạn,v.v...Tấtcảnhữngthứđósởdĩxuấthiệnvàtồntạidomộtngườinàođóđãđầutưsảnxuấtrachúng,làmchosảnphẩmhànghóaxãhộiphongphúvàđờisốngconngườingàymộtvănminh.Đómớichínhlàđầutưthựcsựđấyconạ”.Vàngườibốgiàuđãkếtthúcbàihọccủamìnhvềđầutưvớicâunóithếnày,“Đốivớihầuhếtmọingườiđầutưlàmộtvấnđềphứctạpvàrốirắmchỉbởivìnhữnggìmàmọingườigọilàđầutưkhôngphảilàđầutưthựcsự”.Trongnhữngchươngtiếp theongườibốgiàđãhướngdẫn tôigiảmbớtsựphứctạpkhóhiểucủađầutưvàchỉchotôithấyđầutưthựcsựlàgì.MỜIĐÓNĐỌCTẬP4

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

TẬPIV-

LờiGiớiThiệu

Ngàynay,trongthờiđạicôngnghệthôngtin,giáodụcđóngvaitròhếtsưcquan trọng .Nguyên tắc của những thời trước đi học, ra trường kiếm việclàm,đeobámsựổnđịnhlâudàicủacôngviệc,dànhdụmtiềngửitiếtkiệmvàhivọngvềhưuđượcxãhộichămlođãlỗithời.Cáithời“Gừngcànggiàcàngcay“đãquarồi.Thờiđạinàyđòihỏichúngtaphảikhôngngừnghọchỏiđểnângcaokiếnthứcvàtrìnhđộ.Chúngtaphảichịutráchnhiệmtrướccuộcsốngcủamìnhvìngàynaychúngtacórấtnhiềusựlựachọn.Nhữnggìtađãhọcđượclàquantrọng,nhưngkhôngquantrọngbằngtốcđộchúngtahọchỏi, thayđổivàthíchnghivớilượngthôngtinmới.Chúngtađãthấynhiềutấmgươngcủanhữngngườitrẻtrênthếgiớibiếtlắmbắtcơhộivàđãthành công trong thời kỳ có nhiều thay đổi. Họ đã trở thành tỉ phú (BillGates ), hayở tưổiU45 làmgiámđốc củaTậpđoàn lớn nhưAOL,TimeWarrnerNềnkinhtếngàynayđangcầnnhữngngườitrẻcókhảnăngđộtphábằngsựlinhhoạt, sáng tạohơn lànhữngconngười chỉhọc theokhuônmẫu.Nhưvậy, liệuviệcgiáodụcở trườngkhông thôi có cung cấpđủnhữnggì cầnthiếtđểchúngtabướcvàođờithànhcôngtrongcuộcsốngvàthíchnghivớisựthayđổihaykhông?Liệutrườnghọccótrangbịđủkiếnthứcvềtàichínhđểchúngtacóthểlàmgiàu?Vàchúngtahãynhớrằngchodùchúngtacórâtnhiềutiềnnhưngthiếukiếnthứcđểlàmgiàuđược;rằngngânhàngkhôngđòi hỏi học bạmà họmuốn xem bản báo cáo tài chính của chúng ta.Họmuốnbiếtthànhtíchvềtàichínhcủachúngtachứkhôngcầnbiếtchúngtahọcgiỏinhưthếnào.Dovậy,việcbốmẹtruyềnđạtchochúngtathànhcông

vàgiàucó.

Quyểnsáchnàysẽcungcấpnhữngkiếnthứcvàbíquếtquíbáuđểchúngtatự tinbướcvào thếgiới thực thếgiớichúng taphảiđốiđầukhi ra trường,quyểnsáchnàyđăcbiệtdànhchonhữngai:-Muốncókhởiđầuthậnlợivềtàichínhtrongcuộcsốngđểlàmgiàu,-Muốnpháthiệnvàpháthuytàinăngcủamình,và-Muốntrởthànhngườihọcsuốtđời.

“TIỀNBẠCLÀLÝTƯỞNG”

Khitôicònbé,ngườibốgiàuthườngnói:“Tiềnbạclàýtưởng.Tiềnbạccóthểlàbấtkỳthứgìconmuốn.Nếuconnói,‘Consẽchẳngbaogiờgiàu,’thìhẳnlàconkhôngtrảnổi.”

Ngườibốthôngtháicủatôilạinóinhiềuvềgiáodục.Cóphảimỗiđứatrẻsinhrađềugiàucóvàgiỏigiangkhông?Mộtsốngườinghĩlàcóthểnhưvậyvàcũngcómộtsốngườinghĩlàkhôngthể.Ýkiếncủabạnrasao?

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương1

Mọiđứatrẻsinhrađềuthôngminhvàgiàucó

Cảhaingườibốcủatôilànhữngngườithầycóảnhhưởngrấtlớnđếntôi.Cảhaiđềutinrằngtấtcảmọiđứatrẻsinhradãcósẵnthôngminhvàgiàucó.Họlànhữngngườithầyvĩđạivìhọtinvàosựbộclộtàinăngcủađứatrẻ.

Từeducation(giáodục)xuấtpháttừtiếngLatineducare,cónghĩalà“làmbộclộra”.Khôngmaylànhiềungườitrongchúngtakýứcvềgiáogiụcchỉlànhữngnămhọcdài,khổsởvớinhữngkỳthi,nhữngbàikiểmtra,đểnhồinhétmột đống kiến thức vào đầu, và rồi quên béngmất những gì đã họcđược.Haingườibồcủatôithườngnóirấtít,chờtôihỏikhimuốntìmhiểuđiềugìmớitrảlời.Hoặchọhỏitôi,đểxemtôibiếtđếnđâu,thayvìchỉnóichotôibiếtnhữnggìhọbiết.

Mẹtôicũnglàmộtngườithầylớnvàtấmgươngsángchotôi.Ngườithầycủatôivềlòngyêuthương,lòngtốtvàsựquantâmđếnngườikhác.chẳngmaymẹtôimấtsớmlúcmớibốnmươitámtưổi.Mẹđauốmliênmiên,vậtlộnvớimộttráitimđauyếutừcơnsốtthấpkhớphồibé.Chínhsựâncần,yêu thươngngười khácbất chấpđaubệnh củamẹđãdạy tôimột bài họcsống động. Rất nhiều lần tôi bị tổn thương và muốn trả miếng lại ngườikhác,thìtôilạinghĩvềmẹvànhớraphảitốtbụng…thayvìgiậndữ.Vàđốivớitôi,đólàbàihọcquantrọngmàtôicầnnhớhằngngày.

NHỮNGBÀIHỌCTỪBỐVÀMẸ

Cócảbốvàmẹlàmthầynhưthếlàrấtmaymắnđốivớitôi.Tôitoconvànặnghơnhầuhếtnhữngđứatrẻcùnglứakhác.Mẹtôiluônlongạitôiỷthếbựconđibắtlạtbạnbè,nênmẹđãéptôipháttriểnthànhdạngmàngàynayngườitahaygọilàthỏđế.Mẹmuốntôitốtbụngvànhânáinhưngười,nêntôiđãtheothế.Nămcuốilớpmột,tôiđemhọcbạvềnhà,trongđóthầygiáoghi:“Robertcầnmạnhmẽhơn.Tấtcảnhữngemtraikháchaytrêuchọcemmặcdùemtoconhơncácemđónhiều!”

Khimẹtôixemhọcbạ,bàkhôngcóýkiếngì.Bốtôiđilàmvềvàđọcnó,ngườinổiđiên.“Nhữngđứakháctrêuchọcconlàsao?Tạisaoconđểchochúngtrêuchọc?Conlàthỏđếhả?”Ngườilamắngvàđểýđếnnhữngnhậnxétvềhànhvicủatôichứkhôngmấyđểýđếnđiểmsố.Khitôigiảithíchvớibốlàtôichỉnghetheolờidạycủamẹ,bốquaysangmẹvànói:“Họccáchđốiphóvớichuyệnbịứchiếplàquantrọngđốivớitấtcảtrẻcon,nếukhôngkhilớnlênchúngsẽhaybịứchiếp.Tốtbụngcũnglàmộtcáchđốiphóvớinhữngđứahaybắtnạt,nhưngnhưvậylàphảntácdụngvớilòngtốtkhôngđượctrântrọng.”Quaysangtôi,bốhỏi:“Cònconcảmthấythếnàokhibịbạntrêuchọc?”

Rànrụanướcmắt,tôitrảlời:“Concảmthấykhiếpsợ.Concảmthấybơvơ,hoảng loạn.Conkhôngmuốnđến trường.Conmuốnchống trả,nhưngconcũngmuốnlàmộtđứatrẻngoannhưbốmẹmuốnvậy.Conghétbịgọilà“thằngmập”và“thằngkhờ”haybịtrêuchọc.Conghétnhấtlàđứngchịutrận.Concảmthấymìnhlà thỏđế.Thậmchímấybạngáicòncườiconvìconchỉbiếtđứngkhóc.Conbiết concó thểđánh lại tụinó.Tụinóchỉ làmấyđứahaykiếmchuyệnvớingườikhác,vàtụinóthíchkiếnchuyệnvớiconvìconlàđứatoconnhấttronglớp.Mọingườinóiđừngđánhchúngvìconlớnhơn,nhưngconghétđứngchịutrận.Conướcgìmìnhcóthểlàmgìđó.Tụinóbiếtconsẽkhônglàmgìhếtnêntụinómớichêuchọccontrước

mặtnhữngđứakháchoài.Conmuốnthộpcổvàđấmtụinó.”

“Đượcrồi,đừngđánhchúng.Nhưngbằngbấtcứcáchgìcó thểđược,conphảichochúngbiếtrằngconsẽkhôngchịuđểbịchọcghẹonữa.Conđanghọcmộtbàihọcrấtquantrọngvềlòngtựtrọngvàhọccáchđứnglênvìlẽphải.Đừngđánhchúng.Hãynghĩracáchchochúngbiếtlàconsẽkhôngđểbịbắtnạtnữa.”

Tôingừngkhóc.Tôi cảm thấykháhơnnhiềuvà lấy lạiđươcphầnnàodũngcảmvàtựtin.Bâygiờtôiđãsãnsàngquaytrởlạitrườnghọc.

Hômsau,bốmẹtôibịmờivàotrườngvìtôiđãấnhaitên‘đạibàng’xuốngvũng bùn sau khi đã kiên nhẫn yêu cầu chúng thôi trêu chọc tôi, nhưngchúngvẫncứtiếpdiễn.

Từđótrởđi,nămhọccủatôidễchịuhơnnhiều.Tôiđãcómộtchúttưtin,tôiđãcóđượcsựnểtrọngtronglớp,vàcôbạnxinhnhấtlớptrởthànhbạngáicủatôi.Nhưngthúvịnhấtlàhai‘đạibàng’cuốicùngcũngtrởthànhbạncủatôi.Tôiđãhọcđượccáchsốnghoàmìnhbằngsựmạnhmẽthayvìsợhãidaidẳng.

Mấytuầnsau,tôiđãhọcthêmđượcmộtsốbàihọcđánggiátrongcuộcsốngtừcảbốvàmẹtôi.Tôihọcđượcrằngtrongcuộcsốngkhôngcócâutrảlờiđúnghoặcsai.Tôihọcđượcrằngtrongcuộcsống,chúngtacósựchọnlựa,vàmỗichọnlựacómộthệquả.Nếuchúngtakhôngthíchchọnlựanàyvàhệquảcủanóthìchúngtacóthểtìmkiếmmộtchọnlựakhácvớimộthệquảdễchịuhơn.Từvụvũngbùn,tôiđãnghiệmratầmquantrọngcủacảtốtbụng,nhânáitừmẹ,vàmạnhmẽ,chuẩnbịchốngtrảtừbố.Tôiđãhọcđượcrằngquánhiềucáinàyhoặccáikhác,hoặcchỉcáinàymàkhôngphảicáikháccóthểlàmratựhạnchếmình.Giốngnhưquánhiềunướccóthểlàm

chếtmộtcáicâyđangkhôhéo,conngườichúngtacókhuynhhướngđiquáxavềmộthướngnàyhoặchướngkhác.Tốihômchúng tôi từphònghiệutrưởngvềnhà,bốtôinói:“Rấtnhiềungườisốngtrongmộtthếgiớitrắngđenhoặcđúngsai.Rấtnhiềungườisẽkhuyêncon,‘đừngbaogiờđánhtrả’,vàcũngcónhữngngườikhácnói,‘đánhtrảđi’.Nhưngconcầnnhớcáichínhđểthànhcôngtrongđờilà:Nếuconphảiđánhtrả,conphảibiếtchínhxácđánhkhókhănthếnào.Đểbiếtđiềuđóđòihỏiphảithôngminhhơnnhiềusovớiviệcnói,‘đừngđánhtrả’,hay‘đánhtrảđi.’”

Bốtôithườngnói:“Thôngminhthựcsựlàbiếtcáigìtườngtậnvàthoảđánghơn làchỉđơngiảnbiếtcáigì làđúnghoặcsai.”Làmộtđứa trẻsáutuổi,tôiđãhọcđượctừmẹrằngtôicầnphảitốtbụngvàhoànhã…nhưngtôicũnghọcđượcrằngkhônglênquátốtbụngvàhoànhã.Từbốtôi,tôihọcsựmạnhmẽ, nhưng tôi cũng nghiệm ra rằng tôi cần phải thôngminh, sửdụngđúngsứcmạnhcủamình.Tôiđãthườngnóirằngđốngtiềncóhaimặt.Tôichưabaogiờthấyđồngtiềnmộtmặt.Nhưngtấtcảchúngtathườnghayquênđiềuđó.Chúngtathườngnghĩmặtchúngtađangđứngtrênđólàmặtduynhấthoặclàmặtphải.Khiđó,chúngtacóthểthôngthái,chúngtacóthểbiếtsựthậtcủachúngta,nhưngchúngtacũngcóthểgiớihạnsựthôngminhcủamình.

Có lầnmột thầy giáo của tôi nói: “Thượng đế cho chúng ta chân phải vàchântrái.Thượngđếkhôngchochúngtachânphảivàchânsai.Conngườitiến lênbằngcáchbướcchânphải trướcrồiđếnchân trái.Ngườinàonghĩrằnghọluônluônphảicũnggiốngnhưnguờichỉcóchânphải.Họnghĩhọđangtiếnlên,nhưngthôngthườnghọđangbịlẩnquẩntrongvòngtròn.”

ChúngtađangởtrongmộtthờiđạiCôngnghệthôngtinvàcácbạntrẻcó thể “thạo thời” hơn bốmẹmình, nhưng chúng ta có thể học để thôngminhhơnbằngchínhthôngtinvàcảmxúccủachúngta.Chúngtacầnphải

họctừcảbốvàmẹmình,bởivìmớithôngtinnhiềuhơn,chúngtacầnphảithôngminhhơnmớisửlýhếtđược.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương2

Conbạnlàmộtthiêntài

BỐTÔIĐÃTINRẰNGMỌIĐỨATRẺ SINHRAĐỀUCÓTIỀMNĂNGTôiluôntinrằngbốtôilàmộthọcsinhrấtcótài.Ngườilàmộtngườimêđọcsách,mộtcâyviếtvĩđại,mộtnhàhùngbiệnxuấtchúng,vàlàmộtngườithầy lớn. Thời đi học Người luôn đứng đầu và nằm trong ban cán sựlớp.Người tốtnghiệp thủkhoaĐạihọcHawaii,vàsauđóđã trở thànhmộthiệutrưởngtrẻnhấttronglịchsửcủaHawaii.NgườiđượcmờilànghiêncứusinhởcáctrườngĐạihọcStanford,ChicagovàTâyBắc.vàocuốithậpniên80,Ngườiđượccácđồngnghiệpbầulàmộttronghainhàgiáodụchàngđầutronglịchsửgiáogiụccộngđồng150nămquacủaHawaiivàđượccấpbằngtiến sĩ danh dự.Măc dù tôi gọiNgười là bố nghèo bởi vì người luôn coithườngtiềnbạclàmra,nhưngtôirấthãnhdiệnvìngười.Ngườithườngnói:“Takhôngquantâmđếntiềnbạc.Tasẽkhôngbaogiờgiàu.”vànhữnglờiđótrởthànhnhữnglờitiênchiđúngnhưýngười.

SaukhiđọccuốnDạyConLàmGiàutập1,nhiềungườiđãnói:“Takhôngquantâmđếntiềnbạc.Tasẽkhôngbaogiờgiàu.”VànhữnglờiđótrởthànhnhữnglờitiêntriđúngnhưýNgười.SaukhiđọccuốnDạyConLàmGiàutâp1,nhiềungườiđãnói:“Giánhưtôiđọcđươcsáchnàyhaimươinămtrước.”Rồimộtsốngườihỏi:“Tạisaoôngkhôngviếtnósớmhơn?”.Câutrảlờicủatôilà:“Bởivìtôiđợichobốtôimất tôimớiviết.”Tôibiếtquểnsáchsẽ làmNgườiđaulòngnếuNgườiđọcthấykhicònsống…nhưngtrongthâmtâmmình,tôinghĩNgườiủnghộ

nhữngbàihọcmàtấtcảchúngtacóthểhọctừcuộcđờicủaNgười.

IQLÀGÌ?

KhibạnnóiaiđócóIQrấtcao,thìcónghĩalàgì?IQcủabạnthểhiệnđiềugì?CóphảicóIQcaosẻđảmbảorằngbạnsẽthànhcông?CóphảinếubạncóIQcaothìhẳnlàbạnsẽgiàucó?

Khitôihọclớpbốn,côgiáothôngbáovớicảlớp:“Cácem,chúngtatựhàovìcómộtthiêntàitronglớp.Bạnấylàmộtcậubéđầytàinăng,vàbạnấycóIQrấtcao.”Rồicôtiếptụcthôiđóchínhlàmộttrongnhữngbạnthânnhấtcủatôi,Andrew,làmộttrongnhữnghọcxinhthôngminhnhấtmàcôtừngdạy.Chúng tôihaygọiAndrew làAndyKiến,vì cậunhỏconvàđeocặpkínhdàycộpnênbộdạnggiốngnhưmộtconkiến.Bâygiờchúngtôiđãgọinólà“AndyKiếnTríTuệ”ChẳnghiểuIQcónghĩalàgì,tôigiơtaylênvàhỏicô:“Thưacô,IQlàgìạ?”Côgiáolắpbắpmộtchútvàtrảlời:“IQlàchỉsốthôngminh.”“Dạ,nhưthếnghĩalàgìạ?”Mộtlầnnữacôlạilăpbắp,vớimộtchútkiênnhẫn.“Tôiđãbảovớiemnếuemkhôngbiếtđịnhnghĩađiềugìthìemnêntìmhiểutrongtừđiển.Giờemhãykiếmquyểntừđiểnvàtựtralấy.”“Dạ,” tôinherăngcười trả lờikhinhậnracôcũngkhôngbiếtđịnhnghĩa.Nếucôbiết,côhẳnđãtựhàonóichocảlớpnghe.Chúngtôibiếtlàkhicôkhôngbiếtđiềugìđó,côthườngkhôngbaogiờthừanhậnđiềuđóngoạitrừviệcbảotựchúngtôitìmhiểu.

Cuốicùngsaukhitratừ“chỉsốthôngminh”trongtừđiển,tôiđọctođịnhnghĩalên.Tôiđọc:“Chỉsốthôngminh-mộtthươngsốcủasựsosánhmứcthôngminh thực tếvàmức thôngminh theo lứa tuổi,đượcxácđịnhbằng

cáchlấytuổitrítuệcủangườiđó,theokếtquảcủamộtbàikiểmtraIQ,chiachotuổisinhhọctăngtrưởnghàngnăm(Tuổiđời)củangườiđónhâncho100.”Khi đọc xong định nghĩa,tôi ngước lên và nói: “Em vẫn chưa hiểuđược.”

Nản lòng,côgiáocaogiọngnói:“Emkhônghiểuvìkhôngmuốnhiểu.Nếuemkhônghiểuthìemcầnnghiêncứuthêm.”“Nhưngcôlàngườinóinóquantrọng,”tôiphảncông.“Nếucônghĩnócóquantrọng,thìítracóthểnóichochúngemnghenólàgìvàtaisaonóquantrọng.”

Lucđó,AndyKiếnđứnglênvànói:“tôisẽgiảithíchnóchocảlớp.”Nórakhỏibànvàtiếnlênbảng.Rồinóviếtlênbảng:“Ngườitanóitôilàmộtthiêntàibởivìtôi10tuổinhưngcóđiểmkiểmtraIQrấtcao,ngangbằngvớimứcthôngminhcủamộtngười18tuổi.”Cả lớpngồi immột lúcđể tiêuhoá thông tinmàAndyvừađưa lênbảng.“Nóicáchkhác,nếubạnkhôngtăngcườnghọchỏithìkhibạngiàđiIQcủabạnsẽbịgiảm,”tôinói.“Đólàcáchtôicóthểgiảithích,”Andynói.“Tôicóthểlàmộtthiêntàingàyhômnay,thếnhưngnếutôikhôngnângsựhiểubiếtcủamình,IQcủatôisẽgiảmdầnmỗinăm,đónhữnggìphươngtrìnhnàychothấy.”“Bạnsẽlàmộtthiêntàingàyhômnaynhưnglàmộtthằngđầnngàymai,”tôilẩmbẩmvàcườito.“Rấtbuồncười.nhưngđúngvậy.Tuyvậytớvẫnkhônglolắngvềviệccậucóthểđánhbạiđượctớ.”“Tớsẽtrảđũasaugiờhọc.TớsẽgặpcậuởsânbóngchàyrồichúngtasẽxemaicóIQcaohơn.”Tôicườivàcảlớpcũngcườitheo.AndyKiếnlàmộttrongnhữngngườibạnthâncủatôi.Tấtcảchúngtôiđềubiếtrằngnóthôngminh,vàchúngtôibiếtnókhôngphảilàmộtvậnđộngviênxuấtsắc.Dùnókhôngđểđánhbóngvàbắtbóng,nhưngnóvẫnlàmộtphầnquantrọngcủa

chúngtôi.xetchocùng,cảđámđềutánthànhtruyệnđó.

IQTÀICHÍNHLÀGÌ?

VậythìlàmcáchnàođođượcIQtàichínhcủamộtngười?cóphảichúngtađochúngbằnggiátrịchiphiếu,thunhập,loạixehaycănnhàcủachúngta?Mấynămtrước,tôihỏingườibốgiàuxemIQtàichínhlàgì.Ngườinhanhchóngtrảlời:“Chỉsốthôngminhtàichínhkhôngphảiđoquasốtiềnconkiếmđược,màquasốtiềncongiữđượcvàviệcnógiúpíchchoconnhưthếnào.”

VềsaungườibổsungthêmđịnhnghĩavềIQtàichính.Cólần,Ngườinói:“IQtàichínhcủacontăngvìkhicànggiàthìtiềnbạccàngđemlạichoconsựtựdohơn,hạnhphúchơn,mạnhmẽhơn,vànhiềulựachọnhơntrongcuộcsống.”Ngườitiếptụcgiảithíchrằngnhiềungườikiếmđượcnhiềutiềnkhihọcótuổi,nhưngđiềuđóchỉlàmchohọcàngíttựdohơn,nghĩalàcónhiềuhoáđơnnặngđôhơncầnthanhtoán.Nhưvậyngườiđóphảilàmviệccậtlựchơnđểthanhtoánchúng.Theongười,nhưthếkhôngphảilàngườicóđầu óc kinh tế. Người đã thấy nhiều người làm ra được hàng đống tiền,nhưngtiềnđólạichẳnglàmchohọhạnhphúchơn.Ngườinói:“Tạisaophảilàmviệcchođồngtiềnvàchịubấthạnh?Nếuconphảilàmviệcvìđồngtiền,thìhãytìmcáchlàmviệcthoảimáivàhạnhphúc.Đómớilàđầuóckinhtế.”

Vềsứckhoẻ,Ngườinói:“Cónhiềungườilàmviệccậtlựcvìtiềnvàbándầnbánmònsứckhoẻcủamình.Tạisaophảilàmthế?Đókhôngphảilàcáchlàmgiàu.Họnghĩđếnviệclàmlụngcựckhổđểkiếmtiềnhơnlàlàmthếnàođểcónhữngniềmvuitrongcuộcsống.”Vềsựlựachọn,Ngườinóithếnày:“Bốbiếtkhuvựchạngnhấttrênmáybaycũngcấpcánhcùnglúcvớikhuvựchạngthường.Điềuđókhôngthànhvấnđề.Vấnđềởchỗconchọnvébayhạngnhấthayvébayhạngthường?

Hầuhếtnhữngngườidùngvéhạngthườngkhôngcósựlựachọn.Cótiềnlàcóquyền,bởivìcàngnhiềutiềncàngcónhiềuchọnlựa.”

Những bài học về hạnh phúc được người càng nhấnmạnh khi về già.Càngvềcuốiđời,cóđượcnhiềutiềnhơnmongước,ngườibắtđầulặpđilặplại:“Tiềnbạckhônglàmchoconhạnhphúc.Đừngbaogiờnghĩconsẽhạnhphúckhicontrởnêngiàucó.Nếuconkhônghạnhphúckhiđanglàmgiàu,thì hẳn là khi giàu hay nghèo, cũng hãy đảm bảo là con đang được hạnhphúc.”

Ngườibốgiàuthíchđượctựdothoảimáilàmviệcvàtựdochọnngườilàm việc chung.Người thích tự domua bất cứ thứ gìmìnhmuốn.Ngườithíchcósứckhỏe,hạnhphúcvànhữngsựlựachọn.Ngườithíchcókhảnăngtàichínhđểlàmtừthiệntheoýnguyện.Vàthayvìthanvãnvềnhữngnhàchính trị và cảm thấy bất lực không thay đổi được hệ thống thì người lạikhiến những nhà chính trị tìm đến để xin lời khuyên (và hy vọng vào sựđóng góp của người cho chiến dịch vần động).Người thích có quyền lựcthôngquanhữngngườiđó.Nhưngđiềungườitâmđắcnhấtlàthờigianrảnhrỗimàtiềnbạcđãđemlạichongười.Ngườithíchgiànhthờigiannhìnngắmnhữngđứaconlớnlênvàtheođuổinhữngdựánmàngườithích,dùnócóđemlạilợinhuậnhaykhông.ChonênngườibốgiàucủatôiđoIQtàichínhcủamìnhbằngthờigianhơnlàbằngtiềnbạc.Nhữngnămcuốiđờilànhữngnămthángvuithúnhấtbởivìngườigiànhphầnlớnthờigianđểchitiềnthayvìcốgằnggiữchúng.Cóvẻnhưngườicónhiềuniềmvuikhichitiềnranhưmộtmạnhthườngquânhaynhưmộtnhàđầutư.Ngườisốngmộtcuộcsốnggiàucó,hạnhphúcvàrộnglượng.Quantrọngnhấtlàngườiđãcómộtcuộcsốnghoàntoàntựdo,vàđólàcáchngườiđoIQtàichínhcủamình.

SỰTHÔNGMINHLÀGÌ?

Bốruộtcủatôi,mộtnhàlãnhđạotrongnghànhgiáodụcvàlàmột thầygiáocótài,cuốicùngđãtrởthànhgiasưriêngchoAndyKiến.Andythôngminhvàhọclớpcaohơntôithayvìhọclớpnăm.Bốmẹcậuấyđãbịnhiềuáp lực phải để cậu nhảy nhiều lớp,trong khi họ muốn cậu vẫn học đúngtuổi.Vì bố ruột tôi cũng làmột thiên tài,một người đã tốt nghiệp chươngtrìnhbốnnămđạihọcchỉtronghainăm,nênngườiđãhiểurằngAndyđangtrảiquađiềugìvàđãtôntrọngnguyệnvọngcủabốmẹcậu.NgườiđồngývớibốmẹAndylàcậunênhoànthiệnthểchấtvàtìnhcảmhơnlàlêntrườnghọchaycaođẳnghọcvớinhữngxinhviêngấpđôi tuổi.Chonên, saukhihọcchươngtrìnhtiểuhọcvớinhữngđứatrẻbìnhthường,Andysẽđếnbốtôi,mộtthanhtragiáodụcvàdànhbuổitrưađểhọcvớingười.Vàtôiđếnchỗngười bố giàu và bắt đầu chương trình để học nâng cao kiện thức về tàichínhcủamình.

Thậtlạ,nhữngngườibốbỏthờigianrađểdạyconcủangườikhác.Trongcuộcsốngnhiềubậcchamẹưutiênthờigiờcủamìnhđểdạythểthao,nghệthuật,âmnhạc,khiêuvũ,nghềthủcông,kỹnăngkinhdoanh,vànhiềuthứnữachongườikhác.Tấtcảnhữngngườilớnđềulàngườithầytheocáchnàyhaycáchkhác…Làngườilớn,trúngtalànhữngngườithầyquaviệclàmcủachúngtahơnlàqualờinói.KhicôgiáocủachúngtôithôngbáovớicảlớpAndylàmộtthiêntàiIQcao,cónghĩalàcôcũngnóivớichúngtôinhữngtròcònlạikhôngphảilàthiêntài.Tôivềnhàhỏibốđịnhnghĩacủangườivềsựthôngminh. Câu trả lời của người thật đơn giản. Người chỉ nói thế này:“thôngminhlàkhảnăngvượttrộiđểphânbiệtmọichuyệntốthơn”

Nhưbiếttôikhônghiểunênngườigiảithíchthêm.Ngườihỏi:“concóbiếttừthểthaonghĩalàgìkhông?”“Chắcchắnconbiết.Conkhoáithểthao”“Tốt.Cógìkhácnhaugiữađábóng,golFvàlướtvánkhông?”“Dĩnhiênlàcóạ.Cósựkhácnhaurấtlớngiữacácmônthểthaonày.”

“Tốt.Nhũng sự khác nhau này được gọi là những sự phân biệt. “Ý bố lànhữngsựphânbiệttươngtựkhácbiệt?”Bốtôigậtđầu.“Chonênconcóthểkểracàngnhiềusựkhácbiệtgiữasựvậtgìđóthìconcàngthôngminhà?”tôitiếptụchỏi.“Đúng rồi,”bố tôi trả lời. “congiỏi thể thaohơnAndy…nhưngAndyhọcgiỏihơncon.NghĩalàAndyhọctốtnhấtbằngcáchđọcvàconhoctốtnhấtbằngcáchlàm.VìthếAndythấythoảimáikhihọctronglớpcònconthấythoảimáikhihọcởsânvậnđộng.Andysẽhọclịchsửvàkhoahọcnhanhchóngvàconsẽtiếpthunhanhmônbóngchàyvàbóngđá.”

Tôiđứnglặngđimộtlúc.Bốtôiđểtôiđứngđómộthồi.Cuốicùngtôitỉnhchílạivànói:“chonênconhọcbằngcáchchơicònAndyhọcbằngcáchđọcsách.”Mộtlầnnữabốtôigậtđầu.Tôitiếplời:“khicôgiáoconnóirằngAndylàmộtthiêntài,cónghĩalàcậutagiỏihơncon trongviệchọcbằngcáchđọc,còncongiỏihơn trongviệchọcbằngcáchlàm.”“Ừ,”bốtôitánthành.“Vậyconcầnphải tìmnhữnggì cầnhọc thíchhợpnhấtvới cáchhọc củacon.”

Bốtôigậtđầuđồngý.“Convẫncầnphảihọcbằngcáchđọc,nhưngcóvẻnhưconsẽhọcnhanhhơnbằngcáchlàm.Trênnhiềuphươngdiện,Andygặpvấnđềlàcậucóthểđọcchứkhôngthểlàm,cậutacóthểthấythựctếcuộcsốnglàmộtnơikhóthíchnghihơncon.Cậuvẫngiỏikhicònởtrongmôitrườngkhoahọcvàgiáodục.Vàđó là lýdocậuchậtvậtkhiởngoài sânbóngchàyhoặckhinóitruyệnvớinhữngđứatrẻkhác.Bốnghĩthậttuyệtkhiconvàcácbạnrủcậucùngvàođộibóng.Consẽdạychocậunhữngthứmàtrongsáchgiáokhoakhôngbaogiờdạy…nhữngmônhọcvànhữngkĩnăng

cựckỳquantrọngđểthànhcôngtrongcuộcđời.”

“Andylàmộtngườibạntốt.Nhưngnóthíchđọcsáchhơnchơibóngchày.Cònconthíchchơibóngchàyhơnđọcsách.Nóthôngminhhơnkhiởtronglớp, nhưng không có nghĩa là nó thôngminh hơn con. IQ cao của nó cónghĩalànócótàihọcbằngmắt.Concấnphảitìmcáchphânbiệtnhanhhơnđểconcóthểhọcnhanhhơn…theocáchtốtnhấtđốivớicon”.

NHÂNLÊNBẰNGCÁCHCHIABA

Ngườibốhọcthứccủatôinói:“Cũngnhưmộttếbàosinhsảnbằngcáchchiađôi…tríthôngminhcũngvậy.Khichúngtachiamộtchủđềralàm2,chúngtađãlàmtăngsựthôngminhcủamìnhlên.Nếusauđóchúngtalạichia, thì ta cóbốn,và chí thôngminhcủachúng tađãđượcnhân lênbốnlần…nhânlênbằngcáchchiara.‘Đógọilàcáchhọclượngtử’chứkhôngphải‘cáchhọctuyếntính’.”

Tôigậtđầu,nhưhiểuratôinói:“Khiconchơibòngchàylầnđầu,conkhôngbiếtgìnhiều.Nhưngconmauchóngpháthiện ra sựkhácnhaugiữađánhbóng,chạyvềchỗ.Cóphảiđólàđiềubốmuốnnóitríthôngminhcủacontănglênbằngcáchđưaranhữngphânbiệttốthơn?”“Đúng vậy. Không phải con tự thấymình tiến bộ khi con học nhiều hơnsao?”

“Rấtđúng.Andyhọcrấtgiỏinhưngcậutakhôngthểchạmvàobóng.”“Andycó thểbiếtsựkhácnhaugiữachặnbóngvàchạyvềchỗ,nhưngnókhôngthểthựchiệnđượccúnàocả.”“Vàđólàvấnđềvớiviệcđánhgiámộtngườichỉthườngquaviệchọctậpxuấtsắccủangườiđó.Thôngthườngngườihọcxuấtsắckhôngthànhcônglắmtrongcuộcsốngthựctế.”

“Tạisaovậyạ?”tôihỏi.“Đólàmộtcâuhỏihaymàbốkhôngcócâu trả lời.Bốnghĩbởivìnhữngnhàsưphạmchủyếuchútrọngvàonhữngkỹnăngtrítuệchứkhôngphảikỹnăng thực hành.Bố cũng nghĩ là những nhà sư phạmphạt người ta vì sựphạmlỗi,vànếuconsựbịphạmlỗi,consẽkhônglàmđượcgìcả.Chúngtađangởtronghệthốnggiáodụcchútrọngquánhiềuvàosựcầnthiếtcủaviệcphảilàmđúngvàsợbịsai.Chínhsáchđóđãngăncảnngườitahànhđộng.Tấtcảnhữnggìchúng tahọcđược là thôngquahànhđộng.Ở trườngđầynhữngngườicóthểnóivớicontấtcảnhữnggìconcóthểbiếtvềbóngchày,nhưnghọkhôngthểchơibóngchàyđược.”

CÓBAONHIÊUDẠNGTÀINĂNGKHÁCNHAU?

Đầuthậpniên80,trongquyểnsáchFrameòMind(Khungtrítuệ),HowardGardnerđãxácđịnhbảydạngtàinăngkhácnhautronglĩnhvực.

1.Họctập:Đólàkhảnăngđọcviếtbẩmsinhcủamộtngười,làmộtnănglựcquantrọngbởivìnólàmộttrongnhữngcáchcơbảnnhấtđểconngườithuthậpvàchiasẻthôngtin.Nhàbáo,nhàvăn,luậtsư,giáoviênthườngđượctrờibanchodạngtàinăngnày.2.Tínhtoán:Làdạngtàinăngliênquanđếndữliệusố.Mộtnhàtoánhọchiểnnhiênđượctrờibantặngchodạngtàinăngnày.Mộtkỹsưđượcđàotạochínhquycóthểcầnphảigiỏiởcảhaidạngtàinăngnày.3.Khônggian:Đâylàdạngtàinăngthườnggặpởnhữngngườicóđầuócsángtạo,nhưnghệsĩ,nhàthiếtkế.Mộtkiếntrúcsưgiỏiphảicóbadạngtàinăng trênbởivìnghềnghiệpcủahọđòihỏicả từngữ,consố,và thiếtkếsángtạo.4.Thểlực:Đâylàdạngtàinăngthườnggặpởnhiềuvậnđộngviênvàvũsư.Nhiềungườituykhônghọcgiỏiởtrườngnhưngcótàinày.Nhiềulúcngườicótàinàybịhútvềhướngkinhdoanhđịaốchaymáymóc.Họcólẽthích

cácsưởngmộchaycáclớphọcnấuăn.Nóicáchkhác,họlànhữngthiêntàikhimắtthấy,taychạmvàlàmmọithứ.Mộtngườithiếtkếcóthểcầncócảbốndạngtàinăngtrên.5.Nộitâm:Dạngtàinăngnàythườngđượcgọilà“Thôngminhtrongcảmxúc”(haythôngminhtâmhồn).Đólànhữnggìchúngtatựnóivớibảnthân,nhưkhichúngtasợhaygiậndữ.Thôngthường,ngườitakhôngthànhcôngởmộtsốmặtnàođókhôngphảivìthiếukiếnthứcmàbởivìhọsợthấtbại.Vídụ,tôibiếtnhiềungườithôngminhsángláng,họcthườngđạtđiểmcaonhưnglạikémthànhcôngtrongcuộcsống,lýdolàhọsợphạmsailầmhaythấtbại.Tôihoàntoànchắcchắnrằnghầuhếtchúngtađềuđãtrảinghiệmsứcmạnhcủacảmxúcvượtxa lý trí,đặcbiệtkhi chúng ta sợhãimất cảý tríhoặcchúngtanóiđiềugìđómàchúngtakhôngnênnói.Tôi đồng ý rằng sự thôngminh cảm xúc làmột tài năng quan trọng nhấttrongtấtcảcácdạngtàinăngtôinóivậylàvínộitâmlàsựkiểmsoátcủachúngtađốivớinhữnggìchúngtanóivớibảnthân.Đólà tôinóichuyệnvớichínhtôivàbạnnóichuyệnvớichínhbạn.6.Giaotế:Đâylàdạngtàinăngtìmthấyởnhữngngườicótàiănnói.Chẳnghạnnhưnhữngnhàgiaotế,cácngôisaocanhạc,nhàthuyếtgiáo,nhàchínhtrị,nghệsĩ,ngườitiếpthịbánhàngvànhữngngườidẫnchươngtrình.7.Môi trường:Đây là dạng tài năng giúp gắn kết con người vớimọi thứxungquanhhọ.Dạngnày thườngcóởnhữngnhànông lớn,cácnhàhuấnluyệnthú,cácnhàđịahảidươnghọcvànhữngngườiquảnlýcôngviên.Nếuchianhỏcácdạngtàinăngcơbảntrênbằngcáchphânbiệtrõhơn,tacóthểcóđếnhơnbamươidạngtàinăng.

NGƯỜITHẤTBẠITRONGHỌCTẬP

Ngườinàohọckhônggiỏiở trường, ngay cảkhi họ rất chămchỉ, thìthường không có tài học tập.Những người này không thể học bằng cách

ngồiìmộtchỗ,nghegiảng,hoặcđọcsách.Họchắcchắnlàcónăngkhiếutronglĩnhvựckhác.

Bốruộttôirõràngcótàihọctập,đólàlýdongườicókỹnăngđọc,viếtrấttốtvàcóIQcao.Ngườicũnglàmộtnhàgiaotếtàinăng.Cònngườibốgiàulạicótàitínhtoán.Vàngườicònlàmộtdiễngiảrấtgiỏivà rất có tài giao tiếp.Người có hàng trăm nhân viên thích làm việc chongười.Ngườicũngkhôngengạinóivềrủiro,điềuđócónghĩalàtàinăngnội tâm của người cũng rấtmạnh.Nói cách khác, người có khả năng tậpchungrấtcaovàocácchitiếtgắnliềnvớikhảnăngthấpnhậnrủirotrongđầutư;vàngườicókhảnăngxâydựngcáccôngtymàngười ta thíchvàolàm.

Ngườibốruộtcủatôituyrấtcótài,nhưngnỗisợbịthulỗtiềnbạcchínhlà một điểm yếu của người. Khi người cố gắng bắt đầu sự nghiệp kinhdoanh, sauđóbị thua lỗ,ngườiđau lòngvàquay trởvềđi làmcông.Mộtđiềumàngườichủdoanhnghiệpphảicó,đặcbiệtkhibắttayxâydựngmộtdoanhnghiệpmàkhôngcótiềnlàtàinăngtrongnộitâm.

Ngườibịténgãvàbiếtđứnglênđượcgọilàngườivữngvàng,ngoancườnghay quả quyết.Người giảm làm những điềumà người khác thấy kinh hãiđượcgọi là có khí phách haydũng cảm.Một người phạm sai lầm, nhưnggiám chấp nhận sai lầm đó và xin lỗi, được gọi là người khiêm tốn…đócũnglàdạngtàinăngkhác.

TẠI SAO CÓ NHỮNG NGƯỜI THÀNH CÔNG HƠN NGƯỜIKHÁC?

Vàocuốithậpniên1930mộtnghiêncứutrênnhữngngườithànhđạtcủaviệnCarnegiechothấy, trìnhđộchuyênmônkỹthuậtchiếmđến15%

trongthànhcôngcủamộtngười.Nóicáchkhác,mộtsốtiếnsỹthànhcônghơnnhữngngườikháckhôngnhấtthiếtvìhọhọctrườngnàohayhọcthôngminhđếnđâu.Tấtcảchúngtađềubiếtngườihọcgiỏiởtrườngvàrấtthôngminh,chưahẳnđãthànhcôngtrongcuộcsống.Khibạnnhìnvào7dạngtàinăngkhácnhau,bạncóthấycónhiềulýdokhácnhauđểmộtngườithànhcông.Nóicáchkhác,bạncóthểphânbiệtrõnềntảngcủasựthôngminh.

Mộtnghiêncứukhácđượctiếnhànhtrên3000ôngchủquaphỏngvấntrảlờicâuhỏi:“Haikỹnănghàngđầumàbạntìmkiếmkhituyểnnhânviênlàgì?”.Sáukỹnăngđượcđềcậpnhiềunhấtlà:Tháiđộtốt;kỹnănggiaotíêptốt; kinh nghiệm làm việc; những ý kiến của cơ quan cũ; những kỹ năngđượchuấnluyệnrasao;tổngthờigianđếntrường.Mộtlầnnữa,tháiđọvàkỹnănggiaotiếplạiđượcxếpcaohơnnănglựcvềchuyênmôntrongviệcxácđịnhmộtviệclàmthànhcông.

PHÁTHIỆNRANĂNGKHIẾUCỦABẠNVÀTRỞTHÀNHMỘTNGƯỜICÓTÀI.

Bố tôibiết rằngviệcngồiyên trongphòng,nghegiảng,đọcsáchvàđọcnhữngmônmàkhôngvậnđộngcơthểkhôngphảilàcáchhọctốtnhấtcủatôi.Ngườitathườngnói:“Takhôngtinbấtkỳđứaconnàocủatasẽhọcgiỏiởtrường”.Ngườibiếtlàtấtcảtrẻconkhônghọccùngmộtkiểu.Mộtngườichịcủatôilàhoạsỹtàiba,sắcsảovềmàusắcvàbốcục.Bâygiờchịấylàmviệcnhưmộthoạsỹthươngmại.Ngườichịkháccủatôilàmộtnữtusĩvàrấtyêuthiênnhiên.Anhtrai tôi làmộthọcgiảgiỏi.Anhthíchlàmvàhọcvớihaibàntaymình.Đưaanhmộtcáitua-vítlàanhmuốn.chữachữamọithứ.Anhcũnglàmộtnhàgiaotiếptàiba,đólàlýdoanhlàmviệctạingânhàngMáu.Anhthíchtrấnannhữngngườibồnchồnlolắngvàđềnghĩcủahọhiếnmáuđểcứungườikhác.Còntôitôisẽnóirằngnộitâmcủatôirấttốtđiềuđóchophéptôivượtquanỗisựhãivàhànhđộng. Đólà lýdotôi

thíchlàmmộtngườiphụtráchhãngbuônvàmộtnhàđầutư.Tôiđãhọccáchthốngtrịnỗisợvàchuyểnchúngthànhsựhàohứng.Bố tôi thôngminhđủđểkhuyếnkhíchconmìnhnhậnrađượcnăngkhiếucủatavàchọncáchhọcchoriêngchúng.Khingườipháthiệnralàtôithựcsựquan tâmđến tiềnbạc,chủnghĩa tưbảnvàkinh tếhọcnhữngmônmàngườikhôngưa,ngườikhuyếnkhíchtôitìmnhữngthầygiáocóthểdạytôinhữngmàngườikhôngưa,ngườikhuyếnkhíchtôitìmnhưngthầygiáocóthểdạytôinhưngmônđó.Vảdólàlýdoởtuổinênchín,tôibắtđầuhọchỏitừ người bố giàu.Mặc dù người bố ruột của tôi tôn trọng người bố giàu,nhưnghọkhôngđồngquanđiểmvớinhau trongnhiềuvấnđề.Bốruột tôibiếtràngnếumộtđứatrẻthíchthúmộtmônhọcnào,thìđứatrẻđócócơhộitốthơnđểpháthiện ra tàinăngbẩmsinhcủanó.Ngườichophép tôihọcnhữngmôntôiưathíchmặcdùngườikhôngđặcbiệtthíchmônđó.Vàkhitôikhôngđạtđiểmcaoởtrường,ngườikhôngbuồn,mặcdùNgườilàmộtlãnhđạotrongngànhgiáodục.

Ngườibiếtrằngmặcdùtrườnghọclàquantrọng,nhưngđókhôngphải lànơitàinăngcủatôiđươcnhậnra.ngườibiếtnếutrẻconhọcvàlàmnhữnggìchúngưathíchthìchúngsẽnhậnranhữngtàinăngcủachúngvàsẽ thànhcông.Ngườibiếtvànóichúngtôithôngminh,mặcdùchúngtôithườngbịđiểmthấpởtrường.làmộtnhàgiáocóuytín,Ngườibiếtrằnggiáodụcthựcsự là làmbộc lộ lăngkhiếucủa trẻ ra,chứkhôngphảinhồinhét thông tinvào.

BẢOVỆNĂNGKHIẾUCỦACONBẠN.

Bốtôirấtnghiêmtúctrongviêcbảovệnăngkhiếucủatấtcảnhữngđứacon.Ngườibiếtrằngtrườnghọcchỉpháthiệnrađượcnăngkhiếugiaotiếp.Ngườiquantâmđếntôibởivì tôi làmộtđứatrẻhiếuđộngvàghétnhữngmônhọctừtư,chánngắt.Ngườibiết tôicókhẳnăngtậptrungngắnvàsẽ

gặprắcrốikhiđihọc.Vìnhữnglýdođó,ngườikhuyếnkhíchtôichơithểthaovàhọchỏiởngườibốgiàu.Ngườimuốntôivẫnrấtnăngđộngvàhọcmộtmônmàtôirấthứngthúđểđảmbảosựtựtincủatôi,điềunaycóliênquanmậtthiếtđếnviệcgiữchonăngkhiếucủatôinguyênvẹn.Ngườiđãápdụngnhưvậyvớianhchịemtôi.

Khixemtruyềnhìnhnếuchúngtacảmthấychán,chúngtachỉviệcnhấnnútvàxemchươngtrìnhkháchứngthúhơnbuồnthay,concáichúngtalạikhôngcóđượccơhộiđóởtrườnghọc.

RÙAVÀTHỎ

BốtôithíchcâuchuyệnngụngônRùavàThỏ.Ngườithườngnóivớicongái:“Cónhữngbạnhọcởtrườngthôngminh,nhanhnhẹnhơncácconởmôtvàimặt nàođó.Nhưngkhông cónghĩa là họdẫnđầu trước các con.Hãyluônnhớcâuchuyệnrùavàthỏ.Nếucácconhọchànhtheotiếnđộcủamìnhvàcứhọcmãithìconsẽvượtquamặtnhữngkẻhọcnhanhnhưngrồingưnglại.Đơngiảnbởivìmộtđứatrẻcóđiểmcaoởtrườngkhôngcónghĩalàđứatrẻcócuộcsống.nênnhớ,nềngiáodụcthậtsựsẽbắtđầukhiconratrường.”đólàcáchkhuyếnkhíchcủabốtôiđểconcáitrởthànhngườihọcsuốtđờinhưngười.

IQCỦABẠNCÓTHỂGIẢM.

Tôi nghiệm ra rằng cuộc sống làmột bài học phải học khôngngừng.Cũnggiốngnhưmộtconthỏnằmngủ,nhiềungườisẽnằmngủsaukhiratrường.Trongcuộcsốngthayđổiđếnchóngmặtngàynay,tháiđộnhưvậyphảitrảgiárấtđắt.HẵykiểmtralạicôngthứcxácđịnhIQ:TuổitrítuệIQ=x100

tuổiđờiBằng cách tính đó, IQ của bạn sẽ giảmvì tuổi đời của bạnmỗi nămmỗităng.Đólàlýdocâuchuyệnvềrùavàthỏcủabốtôiluônđúng.Khibạnhọpmặtbạnbè thời trunghọc,bạn luôncó thểnhậnranhữngcon thỏngủgậttrênđường.Rấtnhiều lầnhọđã lànhữngsinhviênđượcbầu là“Tàinăngtrẻ”…nhưngbâygiờhọđãkhôngcòndượcnhưvậynữa.họquênsựgiáodụcngoàiđờidiễnrasaukhiratrường.

PHÁTHIỆNRANĂNGKHIẾUCỦACONBẠN

“Conbạnlàmộtthiêntài”.tôinghĩlàvậyvàtôihyvọngbạncũngnghĩthế.Thựcra,có lẽconbạncónhiềunăngkhiếukhácnhau.Vấnđềởchỗ,nềngiáodụchiệntạicủachúngtachỉpháthiệnramộtdạngnăngkhiếuthôi.nếunăngkhiếucủaconbạnkhôngphảilànăngkhiếudogiáodụcpháthiện,conbạncóthểcảmthấyngudốtởtrườngthayvìthấymìnhthôngminh.tệhạinhấtlànăngkhiếuđócóthểbị lờđihoạccóthểbịcảntrởpháthuytrongnềngiáodục.Tôibiếtcónhiềuđứatrẻbịlàmchocảmthấykémthôngminhbởivìchúngbịsosánhvớinhữngđứatrẻkhác.Thayvìpháthiệnra từngnăngkhiếu riêng củamỗi đứa trẻ thì chúng ta lại ápdụngmột tiêu chuẩnchungvềIQchomọiđứatrẻ.Trẻconđihọcvớicảmgiácmìnhkhôngthôngminh.điềunaysẽgâybấtlợilớntrongcuộcsống.điềuquantrọngcácbậcbốmẹcầnlàmlàxácđịnhnăngkhiếubẩmsinhcủaconmìnhngaynhữngnămthángđầuđời,khuyếnkhíchpháttriểnnhữngnăngkhiếuđo,vàbảovệchúngkhỏi“năngkhiếucàobằng”củanềngiáodục.Nhưbốcủatôi từngnói với các con .“nềngiáo dục của chúng ta được thiết kế để dạy trẻ connhưngbuồnthaynókhôngđượcthiếtkếđểdạytấtcảmọiđứatrẻ.”

Khingười tahỏi tôicónghĩ tấtcảmọi trẻconđều thôngminhkhông, tôiđáp:“Tôichưatừngthấyđứatrẻnàomàkhôngháohứctòmòhọchỏi.tôichưatừngthấyđứatrẻnàophảiđượcbảohọcđihọcnói.Tôichưatừngthấy

đứatrẻnàoténgãtrongkhihọcđimàlạikhôngmuốnđứngnênlạivànóitrongkhimặtúpsuốngsàn,‘Conlạithấtbạinữarồi.Connghĩlàconkhôngbaogiờhọcđiđược.’Tôichỉthấynhữngđứatrẻtélêntéxuốngnhưngcuốicùngvẫnđứnglênvàbắtđầuđiđuợc,rồisauđócònchạynữa.Trẻconlànhữngxinhlinhbébỏngcókhảnănghọchỏirấtcao.Tuynhiên,tôicũngđãgặpnộtsốđứatrẻrấtngántrườnghọchoặctứcgiậnkhiratrường,hoặcratrườngvớicẳmgiácthấtbại,hoặcratrườngvớilờithềkhôngbaogiờđihọcnữa.”

Hiểnnhiên,đốivớinhữngđứa trẻnày,chuyệngìđóđãxảyravớisựyêuthíchhọchỏitựnhiêncủachúngtừkhisinhrachođếnkhihọcsong.ngườibốhọcthứccủatôiđãnói:“Mộtcôngviệcquantrọngnhấtcủacácbậcchamẹlàpháthiệnvàpháthuynăngkhiếucủaconmìnhvàgiữlòngđammêhọchỏicủanósốngmãi,dặcbiệtnếuđứatrẻđókhôngthíchtrườnghọc.”Nếubốtôiđãkhônglàmvậy,cólẽtôiđãratrườngtrướckhitốtnghiệptừlâu rồi.Người đãgiữ chongọn lửahọc tập của tôi cháymãi, và luôn tìmcáchkhuyếnkhíchtôipháttriểnnăngkhiếucủamình.Tôiđãởlạitrường,mặcdùtôighéttrườnghọc!

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương3

Choconsứcmạnhtrướckhichocontiền

Mộtngàynọ,đứabạncùnglớp–Richiemờitôiđếnnghỉcuốituầntạinhànghỉởbãibiểncủagiađìnhnó.Tôicảmđộnglắm,Richielàmộtnhữngđứagiàu nhất lớp, và ai cũngmuốn kết bạn với nó.Và tôi lạimaymắn nhậnđượclờimờiđếnnhànghỉbờbiểncủanó,trênmảnhđấtriêngcáchnhàtôikhoảng45km.

MẹgiúptôichuẩnbịhànhlývàcảmơnbốmẹcủaRichiecóduthuyềnriêngvàrấtnhiềuđồchơihiệnđại.Chúngtôichơitừsángđếntối.LúcbốmẹRichieđưatôivềnhàlại,datôiđãrámnắng,lòngphấnkhởivàđầycảmkích.

Mấyhômsau,ởđâutôicũngcứhuyênthuyênvềnhữngngàycuốituầnđó.Tôikểvềnhữngtròchơi,nhữngmónđồchơi,chiếcduthuyền,nhữngmónănngon,vàngôinhà tuyệtđẹpvenbiển.Đếnngày thứ tưcảnhà tôingánđếntậncổkhinghenhữngchuyệnđó.Tốithứnăm,tôihỏibốmẹxemchúngtôicóthểmuamộtngôinhàngoàibãibiểngầnnhàcủaRichiekhông.chỉcóthếmàbốtôinổidậnlôiđình“Bốnngàynay,tấtcảnhữnggìcảnhàngheđượclàmấyngàynghỉcuốituầncủaconởnhànghỉngoàibãibiểncủanhàRichie.Tamệtmỏivìnghebacáithứđórồi.bâygiờconmuốnchúngtamuamộtngôinhàbãibiển.Connghĩbộtainratiềnhả?tachỉcókhảnăngthanhtoánhếthoáđơnvàgiữchocảnhàcòncơmđểmàăn.Tacònglưnglàmlụngsuốtngàychocảnhàcóđủcơmănáomặcvàthanhtoánhếthoáđơntínhtiềnhàngtháng.NếuconmuốnsốngnhưRichiethìsaokhôngqua

ởbênđóluânđi?”

Khuyađó,mẹrónrénvàophòngtôi.Trêntaymẹlàmộttrồngphongbì.Ghéngồixuốnggiườngtôi,bànói:“bốconđangcăngthẳngvềtàichính.”

Tôinằmđó trongbóngđêm,rối tungvinhữngcảmgiác lẫn lộnvàngướcnhìnmẹ. làđứabémớichín tuổi, tôiđãbuồn,sốc,giận,và thấtvọng.Tôikhôngcóýchọcgiậnbố.Tôibiếtchúngtôiđangtronggiaiđoạnkhókhănvềkinhtế.Tôichỉmuốnchiasẻmộtchútvớicảnhàvềliềmhạnhphúccủatôivàvềbứctranhcủamộtcuộcsốngtốtđẹp…mộtcuộcsốngmàtiềnbạccóthểđemlại…mộtcuộcsốngmàcólẽchúngtôicũngkhaokhátđạtđược.Mẹbắtđầuchotôixemnhữnghoáđơn,rấtnhiềuconsốđượcđánhdấuđỏ.“Chúng tađã rútquá số tiềngửi trongngânhàng,nhữnghoáđơnnàychưathanhtoánvàcònmộtsốhoáđơnđãtrễhạnhaitháng.”“Tạisao:”Tôihỏi,gầnnhưnàinỉmộtsựgiảithíchnàođó.“Chúngtaxàiquánhiều,nhưngbốconlạikhôngkiếmranhiềutiềnđếnthế.Vàmẹcủabố,bànộicon,lạiđềnghịchúngtagửitiềnđểgiúpđỡhọ.bốconvừanhậnđượcthư hômnay, và bố con rất lo lắng vì chúng ta cũng đang gặp khó khăn.ChúngtakhôngthểtrảnổinhữngthứmabốmẹRichiecóthểtrả.”“Nhưngtạisao?”

“Mẹkhôngbiết tại sao.Mẹchỉbiết chúng takhông thể trảnổinhững thứnhư họ. Chúng ta không giàu như họ. Bây giờ thì nhắm mắt và ngủ đicon.Ngàymai con phải đi học rồi, và con cần phải học thật giỏi nếu conmuốn thànhcông trongcuộcsống.Nếuconcóhọcvấncao thìconcó thểgiàunhưbốmẹRichie.”“Nhưngbốcóhọcvấncao,mẹcũngcóhọcvấncao,”tôicãilại.“vậytạisaochúngtakhônggiàu?tấtcảnhữnggìchúngtacólàmộtđốnghoáđơnchưatrảnổi.conkhônghiểunổi.”“Đừngbậntâm,conyêu.Đừnglonghĩvềtiềnbạc.Bốmẹsẽgiảiquyếtvấn

đềtiềnbạc.Sángmaiconphảiđihọc,nênconcầnphảingongiấctốinay.”LúcbấygiờtôichíntuổivàgặpđứabạnhọcnhưRichie,tôibiếtđólàsựkhácbiệtlớngiũagiađìnhtôivànhiềugiađìnhcủacáccbạnhọc.Trongdạyconlàmgiàutập1,thậtmaylàtôiđượchọcởtrườngtiểuhọccủanhữngđứatrẻgiàuthayvìtrườngtiểuhọccủanhữngđứatrẻnghèohaytrunglưu.Cónhữngđứabạnconnhàgiàutrongkhigiađìnhmìnhnợngậpđầu,vàởvàođộtuổinhạycảmđó,nhậnthứcnàytrởthànhmộtbướcngoặctrongđờitôi.

CÓPHẢICẦNCÓTIỀNMỚILÀMRATIỀNKHÔNG?

Một trongnhữngcâuhỏi thưòngxuyênnhấtmà tôinhânđược là :“cóphảicầncótiềnmớilàmratiềnkhông?”Câutrảlờicủatôilà:“Không,khôngphảivậy.Tiềnbạcđếntừýtưởngcủabạnbởivìtiềnbạcchỉlàýtưởng.”Mộtcâuhỏikháclà:“Tôiđầutưthếnàonếutôikhôngcótiền?Làmsaotôicóthểđầutưkhithậmchítôikhôngthểtrảnổinhữnghoáđơncủamình?”

Tôibiếtrằngvớinhiềungườicâutrảlờicủatôilàkhôngthoảmãn,trongkhihọđangtìmkiếmnhữngcâutrảlòivềcáchnhanhchóngkiémmộtvàiđồngbạcđểhọcóthểđầutưvàtiếnlêntrongđời.tôimuốnngườitabiếtrằnghọcó quyền lực và khả năng để có tiền như ýmuốn…nếu họmuốn và sứcmạnhđókhôngcótrongtiềnbạc,khôngcóởbênngoàiconngườihọ.sứcmạnhđócó trongý tưởngcủahọ…sứcmạnhcủaý tưởng.đángmừng làchuyệnđókhôngcầndùngđến tiềnbạc…nóchỉcầnsựsẵn lòngthayđổimộtvàiýtưởng,vàbạncóthểđạtđượcsứcmạnhvàtiềnbạc,thayvìđểchotiềnbạckhốngchếbạn.

Ngườibốgiàucủatôithươngnói:“ngườitanghèovìhọcónhữngýtưởng nghèo. hầu hết những người nghèo có ý tưởng về tiền bạc và cuộcsống tưbốmẹcủahọ.vìchúng takhôngđượcdạydỗgicảvề tiềnbạcở

trườnghọc,nênýtưởngvềtiềnbạcđượcchuyềntưbốmẹsangconcái,quanhiềuthếhệ.”

MặcdùlúcđótôikhônghiểutạisaonhàRichiegiàuhơnnhàtôi,nhưngmấynămsauthìtôihiểura.nhảRichiebiếtcáchbắttiềnlàmviêcchohọ,vàhọchuyềnlạikiếnthứcđóchoconcái.Richievẫnđangrấtgiàuvàsẽcòngiàunữa.Ngàynay,bấtcứkhinàochúngtôigặplạinhauchúngtôivẫnlànhữngngườibạnthânthiếtnhất,vàđãhơnbốnmươinămkểtừkhichúngtôikếtbạnvơinhau.Thường5nămchúngtôimớigặpnhaumộtlần,thếmàcứnhưlàmớigặpnhauhômquavậy.Bâygiờtôiđãhiểutạisaonhàcậuấygiàuhơnnhàtôi;tôithấycậuchuyềnđạtlạikiếnthứcđóchoconmình.Nhưngkhôngnhữngchuyềnlạicách“kiếmtiền”,cậucònchuyềnđạtlạisứcmạnhvềtiềnbạc.vàđólàsứcmạnhvềtiênbạc…chứkhôngchỉtiền,khiếnngườitagiàucó.sứcmạnhvềtiềnbạc–đólàđiềumàtôimuốnquyểnsáchnàychuyềnđạtlạichobạnđểbạncóthểchuyềnđạtlaichoconcháu.

NGUỜIGIÀUKHÔNGCẦNTIỀN.

Mặcdùngườibốgiàuchonhữngđứaconkháccủangườimộtkhoảntiền,nhưngngườikhôngchoMiKeđồngnàocả,vàngườikhôngtrảtiềnkhôngchochúngtôikhichúngtôilàmviệcchongười.Ngườinói:“chomộtđứatrẻtiền, đó là conđã dạy nó làmviệc chođồng tiền thayvì học cách làm rađồngtiền.”

Bâygiờtôikhôngnóilàbạnnênbắtconminhlàmviệckhôngcông.Vàtôicũngkhôngnóilàđừngchobọntrẻtiền.tôisẽkhôngngớngẩnđếnđộbảobạnnóivớiconcủabạnnhữnggì,vìrằngmỗiđứatrẻmỗikhácvàmỗinhàmỗicảnh.Điềutôiđangnóilàtiềnbạcđêntùýtưởng.Cómộtcâunóirấtquenthuộclà:“Mộtcuộchànhtrìnhhàngngàndặmbắtđầubằngmộtbướcchânđơngiản.”mộtcâunóichínhxáchơnsẽlà:“Mộtcuộchànhtrìnhhàng

ngàndặmbătđầubằngýtưởngtạonêncuộchànhtrình.”Đốivớitiềnbạc,nhiềungườibắtđầucuộchànhtrìnhtrongđờihọbằngnhữngýtưởngnghèonànhoặcnhưngýtưởnghạnchếhọsaunàytrongcuộcđời.

KHINÀOBẠNDẠYCONVỀTIÊNBẠC?

Tôithườngđượchỏi:“Ởđộtưổinàothìtôinênbắtđầudạyconvềtiềnbạc?”Câutrả lờicủa tôi là:“khiconbạnbắtđầuquantâmđếntiền.”Tôicómộtngườibạncóđứacon5tuổi.Giảdụtôicómộttờ5đôlahoặcmộttờ20đôlavàhỏithằngbé:“conmuốncáinào?”thìthằngbésẽchọncáinào?Ngườitôihỏi luôn trả lời không chút ngập ngừng: “tờ 20 đôla.”Tôi đáp lại: “Chínhxác,thậmchímộtđứatrẻ5tuổicũnghiểusựkhácbiệtgiữamộttờ5đôlavà20đôla.”

Ngườibốgiảulấy10centmỗigiờchoviệcdạytôicáchlàmgiàu.Ngườiđãkhônglàmđiềuđóchỉđểdạy tôichuyệntiềnnong.Tôiyêucầuđượchọclàmgiàu, tôikhôngchỉmuốnhọcvềtiềnnong.Nếuđứatrẻkhôngthậtsựmuốnhọclàmgiàu,thìhiểnnhiênbàihọcnênkhácđi.mộttrongnhữnglýdomàngườibốgiàuchonhữngđứaconkháctiềntiêulàvìnhữngđứatrẻconđókhôngquantâmđếnchuyệnlàmgiàu,nênngườiđãdạyhọnhữngbàihọckhácvề tiền.Mặcdùnhữngbài họckhácnhau, người vẫndạyhọ cóđượcsứcmạnhvềtiềnbạcthayvìphícảđờichạytheonhucầuvềtiềnbạc.Ngườiđãnói:“Concàngnhuềitiềnbaonhiêuthìconcàngítsứcmạnhbấynhiêu.”

GIỮACHÍNTUỔIVÀMƯỜILĂMTUỔI

Nhiềunhàtâmlýgiáodụcđãnóivớitôirằnglứatuổitừ9đến15tuổirất quan trọng trong sựphát triển củamộtđứa trẻ.Tôikhôngphải làmột

chuyêngiavềsựphát triểncủa trẻemchonênhãyxemnhững lờicủa tôinhưnhữnghướngdẫnchungchungchớđừngxemđónhưmộtkinhnghệmchuyênmôn.Mộtchuyêngiatừngtiếpsúcđãnóirằngởkhoảng9tuổi,trẻconthườngphávỡmộtsốđiềumàbốmẹápđặtvàtựtìmchomìnhmộtconđườngriêng.Tôibiếtrằngđiềuđóđúngvớitôibởivìnămnên9,tôibắtđầulàmviệcvớingườibốgiàu.Tôimuốnthoátkhỏithếgiớithựctạicủabốmẹtôi,nênthếtôicầnmộtcátínhmới.

Mộtchuyêngiakhácđãnóirằngởđộtuổinày,trẻconpháttriểnnhữnggìmàchúnggọilà“phươngphápđểthànhcông”.Đóchínhlàýtưởngcủamộtđứatrẻvềcáchmàsẽtồntạitốtnhấtvàthànhcông.Nóicáchkhác,nếumộtđứatrẻnghĩrằngnóhọcgiỏiởtrườngvàtốtnghiệpdanhdựnếumộtđứatrẻkhônghọcgiỏiởtrườnghoặckhôngthíchtrườnghọc,đứatrẻcóthểtìmmộtphươngphápkhác.

Chuyêngianàycũngnêumộtsốđiểmđángchúývềphươngphápđểthànhcông, rằngmâu thuẫngiữabốmẹvà con cái bắt đầukhiphươngphápđểthànhcôngcủamỗiđứatrẻkhônggiốngvớicủabốmẹ.Vànhữngvấnđềgiađìnhnảysinhkhicácbậcbốmẹbắtđầuápđặtphươngphápcủahọlêncontrẻmà không tôn trọng phương pháp của con. Bốmẹ trước tiên cần phảinắngnghekỹlưỡngphươngphápđểthànhcôngcủaconmình.

Chuyêngianàycũng rằngnhiềungười lớngặp rắc rối lúcvềgiàkhihọnhậnrarằngnhữngphươngphápmàhọđặtrachobontrẻkhôngthànhcôngđối với họ nữa.Nhiều người lớn sau đó đã thay đổi công việc hoặc nghềnghiệp.mộtsốkhácthìtiếptụccốgắnglàmchophươngphápcửamìnhcóhiệu lục trở lại. cònnhưngngườikhác thấtvọng,nghĩ làmìnhđã thấtbạitrong cuộc đời, thay vì nhận ra phương pháp để thành công củaminh đãkhông còn phù hợp nữa. Nói cách khác, người ta thường hạnh phúc nếuphươngphápcủamìnhthànhcông.Ngườitathườngthấybâthạnhvớicuộc

sốngnếucảmthấymệtmỏivìphươngphápcủamình,hoặcphươngphápđókhôngcònphùhợpnữa,hoặcphươngphápcủamìnhkhôngđạtđược.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương4

Nếuconmuốngiàuthìconphảilàmbàitậpởnhà

CảbốmẹtôivàbốmẹMikeđềukhôngngừngnhắcnhởchúngtôilàmbàitậpởnhà.Mộtlầnnữa,sựkhácbiệtởchỗhọkhôngđòihỏiphảilàmcùngloạibàitập.“Conlàmbàitậpởnhàchưa?”mẹtôihỏi.T“Consẽlàmngaykhichơixongtrònày.”“Conchơiđủrồiđấy!Giờthìnghỉđivàcầmsáchvởxem.Nếuconkhôngđạtđiểmcaothìconsẽkhôngvàođạihọcđược,rồihọlàmsaokiếmđượcviệclàmtốtnổi?”“Dạ,dạ.Consẽnghỉchơinhưngmàđểconmuathêmmộtkháchsạnnữa.“Nghelờimẹvàngưngchơingayđi.Bốbiếtconthíchchơinhưngđếnlúcconphảihọcrồi.”Đólàgiọngcủabốtôi,nghecóvẻkhôngvui.Tôibiết tôiphảidừngngaythayvìnănnỉ.Điềunàykhiếntôimấtmấyngôinhàxanhbebé,vàtàisảnkhiến tôi tíchgópkhi chơi.Tôi sắp sửa thao tác đúngđượcmột dãyphố.Nhưngtôibiếtbốtôinóiđúng.Tôisẽcómộttiếtkiểmtravàongàymaimàtôichưahọcgìcả.Đólàcáithờitôihoàntoànbịcờtỉphúmêhoặc.Tôichơitròđótừnămtámtuổicjpđếnnămmườibốntuổi,khitôibắtđầuchơibóngchođộicủatrườngtrunghọc.Mặcdùkhôngcòngchơicờtỉphúnhưtrướcnữa,nhưngkhôngbaogiờtôibịmấtlòngđammêvàonó,vàmộtkhitôiđãđủlớn,tôibắtđầuchơitròđóngoàiđờithật.

XÂYNHỮNGTOÀNHÀTỪNGƯỜIBỐGIÀUCỦATÔI

Saukhicónhậnthứcmạnhmẽvàđúngđắn,mộttrongnhữngtoànhàquantrọngnhấtđểđiđếnsựgiàucólàbàitậpởnhà.Cónhiềubuổithứbảy,thayvìrongchơicùngbạnbèhaychơimônthểthaonàođóthìtôingồilạivănphòngcủangườibốgiàu,họcngócngáchcủaviệcđiềuhànhcôngviệckinhdoanhvànhữngkỹnăngcầnthiếtđểtrởthànhmộtnhàđầutư.

Mộthôm,ngườibốgiàuhỏiMikevàtôi:“Cácconcóbiếttạisaotasẽluôngiàuhơnnhữngngườilàmviệcchotakhông?”Mikengồiphỗngngườiramộtlúc,ràsoáttrongđầuđểtìmcâutrảlờixácđángnhất.Cuốicùng,tôiđánhbạotrìnhbàycâutrảlờimàtôinghĩlàhiểnnhiên.“Bởivìbốlàmranhiềutiềnhơnhọ”,tôinói“Ừ,Mikenói,gậtđầutánthành.”Bốlàmchủcôngty,vàbốquyếtđịnhtrảlươngchobốbaonhiêuvàhọbaonhiêu.”Ngườibốgiàulắclưngườitrênghế,mỉmcười.“Đượcđúnglàtaquyếtđịnhtrảlươngchomỗingườibaonhiêu.Nhưngsựthậtlàtađượctrảlươngthấphơnnhânviêncủata.”CảMikevàtôinhìnngườibốgiàusửngsốt.“Nếubốlàmchủcôngviệckinhdoanhnày,htìsaolạicónhânviênnàođượctrảlươnghơnbốđược?”Mikehỏi.

Ngườiđáp:“Bởivìkhiconmớikhởinghiệp,tiềnmặtluôneohẹp,vàngườichủthườnglàngườicuốicùngđượclãnhlương.”“Ýbốlànhânviênluônlàngườiđượclãnhlươngtrướctiên?”Mikehỏi.Ngườibốgiàugậtđầu.“Đúngnhưvậy.Vàkhôngchỉhọlãnhlươngtrướctiênmàhọcònlãnhlươngtrướcta.”“Nhưngtạisaolạinhưvậy?”tôihỏi.“Tạisaolạilàmchủmộtdoanhnghiệpnếubốlãnhlươngsaucùngvàbếtbátnhất?”“Bởivìđólànhữnggìmộtchủdoanhnghiệpthườngcầnphảilàmtrướctiên

nếuanhtamuốnxâydựngmộtdoanhnghiệpthànhcông.”“Điềuđóthậtlàvôlý,”tôiđáp.“Bốhãychoconbiếttạisaobốlàmnhưvậyđi?”“Bởivìnhữngnhânviênlàmviệcvìtiền,vàtalàmviệcđểxâydựngmộttàisản.”“Chonênkhidoanhnghiệpnàypháttriểnhơn.Lươngcủabốtănglên?”“Cóthểđúnghoặckhông.Tanóiđiềunàybởivìtamuốncácconbiếtđượcsựkhácbiệtgiữatiềnvàtàisản.Tacóthểhoặckhôngtựtrảlươngchomìnhcaohơnvềsau,vàtakhônglàmlụngcựckhổvìtiềnlương.Talàmviệcđểxâydựng cột tài sản tăngvềmặt giá trị.Có lẽ ngàynàođó ta bán doanhnghiệpnày lấyhàng triệuđô la,hoặcmộtngàynàođó tasẽ thuêmộtchủtịchđiềuhànhnóchota,vàtaxâydựngdoanhnghiệpkhác.”

“Vậylàđốivớibố,xâydựngmộtdoanhnghiệplàxâydựngcộttàisản.Vàtàisảnđốivớibốquantrọnghơnlàtiềnbạc,”tôinói,cốhếtsứchiểuđượcsựckhácbiệttàisảnvàtiềnbạc.“Đúngrồi.Vàđólàlýdothứhaitalãnhlươngíthơnlàvìtađãcónhữngnguồnthunhậpkhác.”“Ýbốlàbốcótiềntừnhữngtàisảnkhác?”Mộtlẫnnữangườibốgiàulạigậtđầu,“Vàđólàlýdotaluônhỏicácconcâuhỏi đầu tiên, tại sao ta luôngiàuhơnnhânviên ta, bất chấpnhững aikiếmtiềnnhiềunhấttừlương?Tađangcốhếtsứcdạycácconmộtbàihọcquantrọng.”“Bốhọcgìvậy?”“Bàihọclà,conkhônglàmgiàuởchỗlàm.Conlàmgiàuởnhà”“Conkhônghiểu,”tôithan.“Ýbốlàgì,bốlàmgiàuởnhàsao?”“Ừ,ởchỗlàmconkiếmtiền.Vàởnhàconquyếtđịnhconsẽlàmgìvớisốtiềncủacon.Conlàmgìvớisốtiềncủaconsaukhiconkiếmranósẽlàmcongiàuhaynghèo.”“Nógiốngnhưbàitậpconlàmởnhà,”Mikenói.

“Ừ,đúngnhưthế!Đólàtừtamuốngọi.Tagọiviệclàmgiàulàlàmbàitậpởnhà”“Nhưngbốconđemmộtđốngbàitậpởnhà,”tôinóinhắnnhủnhưthế.“Mànhàconcógiàuđâu?”“Ừ,bốconđemcôngviệcvềnhà,nhưngôngthựcsựkhônglàmbàitậpởnhàcủaông.Cũnggiốngnhưmẹconlàmviệcnhà…đókhôngphảilàdạngbàitậpmàtamuốnnói.”“Haylàmviệcvườn,”tôigậtđầu.“Ừcósựkhácnhauviệclàmvườn,nhữngbàitậpconđemvềnhàlàm,vàcôngviệcbốđemvềnhàlàm.”Rồingườibốgiàunóichotôiđiềutôikhôngbaogiờquên:“Sựckhácnhaucơbảngiữangườigiàu,nghèovàtrunglưulàhọlàmgìtronglúcrảnh.”“Thờigianrảnhcủahọ,”tôinóivớigiọnghồnghi.“Ýbốlàgì”NgườimỉmcườivớiMikevàtôimộtlúc,rồihỏi:“Cácconbiếtcôngviệckinhdoanhkháchsạnnàytừđâu?Cácconnghĩrằngdoanhnghiệpnàytừtrêntrờirơixuốngkhông?”“Không,”Mikenói:“Bốmẹbắtđầudoanhnghiệpnàytừbànănnhàta.Đólànơi tất cảmọidoanhnghiệpcủabốbắtđầukinhdoanhmấynăm trướcđúngkhông?”Mikegậtđầu:“Dạconnhớ.Đólàngàythángkhókhăncủagiađìnhnhàta.Chúngtacóquáíttiền.”“Vàhiệnnaychúngtađãcóbaonhiêucửahàngrồi?”“Chúngtacónăm.”“Vàcóbaonhiêukháchsạn?”“Bảyạ!”Khi ngồi nghe, tôi bắt đầu hiểumột chút về những sự phân biệtmớimẻ.“Chonênlýdokhiếnbốkiếmtiềníthơntừkháchsạnnàylàbốcóthunhậptừdoanhnghiệpkhác?”“Đólàmộtphầncủacâutrảlời.Phầncònlạitrongbàncờtỷphú.Cácconhiểubiếtrằngcờtỷphúlàbàitậptốtnhấtmàconphảilàm.”

“Cờtỉphúư?”tôimỉmcườihỏi.Tôicóthểvẫnnghethấygiọngmẹtôibảotôidẹpbàncờđiđểlàmbàitậpởnhà.“Ýbốlàsao,cờtỷphúlàbàitậpởnhàư?”“Đểtachoconthấy,”ngườibốgiàuvừanóivừamởtròchơiđượcưathíchnhấttrênthếgiới.“Điềugìxảyrakhiconđiđượcmộtvòng?”“Conkiếmđược200$,”tôiđáp.“Nên mỗi khi con đi được một vòng, cũng giống như con tích góp tiềnlương.Đúngkhông?”“Dạ.Conđoánvậy,”Mikenói.“Vàđểthắngcuộc,cácconphảilàmgì?”ngườibốgiàuhỏi.“Conphảimuabánbấtđộngsản,”tôinói.“Đúngvậy.Vàmuabấtđộngsảnlàbàitậpởnhàcủacon.Đólàđiềukhiếncongiàulênchứkhôngphảitiềnlương.”Mikevàtôingồiimmộtlúclâu.Cuốicùngtôiđánhbạohỏimộtcâu:“Cóphảibốđangnóitiềnlươngcaokhônglàmchobốgiàu?”“Đúngrồi.Tiềnlươngkhônglàmchobạngiàu.Chínhviệcconlàmvớitiềnlươngmớilàmchocongiàu,nghèohaytrunglưu.”“Conkhônghiểu,” tôinói:“Bốcon luônnói rằngnếubốđược tăng lươngcaohơn,thìnhàconsẽgiàu.”“Vàđólàđiềumàmọingườiđềunghĩ.Nhưngthựctếngườitacàngkiếmđượcnhiềutiềnthìhọcànglúnsâuvàonợnần.Chonênhọlàmviệccậtlựchơn.”“Tạisaothếạ?”Tôihỏi.“Chínhvìnhữnggìcon làmởnhà, làm trong thờigian rảnh.Hầuhếtmọingườicómộtkếhoạchnghèonànhoặcmộtcôngthứcnghèonànđốivớitiềnbạccủahọsaukhihọkiếmđược.”“Vậythìtaphảitìmcôngthứchaynhấtđểlàmgiàuđượctìmthấyngaytrênbàncởtỷphú,”ngườibốgiàunói,chỉvàobàncờ.“Côngthứcnàocơ?”tôihỏi.“Đượclàmsaoconchơithắng?”

“Conmuamộtvàihectabấtđộngsản, rồiconbắtđầuđặtnhữngngôinhàlênđó,”Miketrảlời.“Baonhiêungôinhà?”“Bốnạ,”tôinói.“Bốnngôinhàmàuxanh.”“Tốt!vàsaukhiconđãcóbốnngôinhàxanh,conlàmgìnữa?”“Conđổibốnngôinhàxanhlấymộtkháchsạnmàuđỏ,”tôinói.“Vàđólàmộttrongnhữngcôngthứcđểgiàuto.Ngaytạiđây,trênbàncờtỷphú, con cómột trongnhữngcông thức làmgiàu trên thếgiới.Đó làmộtcông thứcmànhiềungười làm theođểgiàuhơncảgiấcmơhoangđườngnhấtcủahọ.”“Bốđangđùavớicon,” tôinóivớimộtchúthồnghi.“Khôngthểđơngiảnnhưthếđược.”“Đơn giản như vậy đó,” người bố giàu xác nhận. “Ta đã kiếm tiền trongnhiềunămtừcôngviệckinhdoanhcủatavàchỉmuabấtđộngsản.Rồiviệctalàmlàsốnghẳnbằngthunhậptừbấtđộngsảnvàtiếptụcxâydựngdoanhnghiệp.Tacàngkiếmđượcnhiềutiềntừdoanhnghiệpthìtacàngđầutưvàobấtđộngsản.Đólàcôngthứclàmgiàuchonhiềungười.”“Vậynếunóđơngiảnnhưvậy,tạisaongườitakhôngđầutưbắtchướcđi?”Mikehỏi.“Bởivìhọkhônglàmbàitậpởnhàcủahọ,”ngườibốgiàuđáp.“Không,” người bố giàu nói. “Nhưng nó là công thức rất hay giúp nhiềungườilàmgiàuhàngthếkỷnay.Nóđúngvớivuachúa,vàngàynaynóvẫnđúng.Chỉcóđiềukhácbiệt làconkhôngcầnlàquýtộcmớilàmchỉđượcbấtđộngsản.”“Chonênbốđãchơicờtỉphúngoàiđờithực?Mikehỏi.Ngườibốgiàugậtđầu.“Nhiềunămtrước,khitacònlàmộtcậubéchơicờtỉphú,taquyếtđịnhrằngkếhoạchlàmgiàucủatalàxâydựngdoanhnghiệpvàrồilấydoanhnghiệpmuabấtđộngsản.Vàđólàtấtcảnhữnggìngườitalàm.Thậmchíkhichúngtacórấtíttiền,tavẫnmuađượcbấtđộngsản.”“Cónhấtthiếtlàmuabấtđộngsảnkhông?”tôihỏi.

“Không.Nhưngkhiconlớnlênvàbắtđầuhiểusứcmạnhcủacáctậpđoànvàluậtthuế,consẽkhônghiểutạisaobấtđộngsảnlàmộttrongnhữngmónhờinhất.”“Bốcòncóthểđầutưvàođâunữa?”Mikehỏi.“Nhiềungườithíchcổphiếuvàtráiphiếu.”“Bốcótráiphiếukhông?”tôihỏi.“Dĩnhiênlàcórồi.Nhưngvẫncónhiềubấtđộngsảnhơn.”“Tạisao?”tôihỏi.“Tạivìngânhàngcủatasẽchotavaytiềnđểmuabấtđộngsảnnhưnglạinhănnhó”khókhănkhichotavayđểmuacổphiếu.Chonêntacóthểnhântiềncủamìnhlêntốthơnbằngbấtđộngsản,vàluậtthuếưuáichobấtđộngsảnhơn.Nhưngchúngtađanggúlạiđiểmmấuchốt.,,“Điểmmấuchốtlàgìạ’’tôihỏi.“Điểmmấuchốtlà,conlàmgiàulàởnhàchúkhôngphảiởchỗlàm.Tathựcsựmuốncácconhiểuđiềuđó.Takhôngquantâmcácconmuabấtđộngsảnhaycổphiếu,tráiphiếuhayxâydựngmộtdoanhnghiệp.Tachỉquantâmlàcác conhiểu được hầuhếtmọi người không làmgiàuở chỗ làm.Họ làmgiàuởnhàbằngcáchlàmbàitậpởnhàcủahọ”.“Conđãhiểurồi”tôinói.“Vậykhibốxongviệcởkháchsạntạiđâythìbốđiđâutiếp”“Rấtvuivìconđãhỏi”ngườibốgiàunói.“Đithôi.Hãyraxevàchờtalấyxenhétasẽchoconthấynơitađếnsaukhixongcôngviệc”Mấyphútsau,chúngtôiđếnmộtvùngđấtrộngvớingôinhàxâycạnhnhau.“Đâylà20mẫuanh(khoảng8hects)bấtđộngsảncơbảncủata”.“Bấtđộngsảncơbản?”Tôibộpchộphỏi.Cólẽtôimới20tuổi,nhưngtôinhìnlàbiếtmộtkhuchothuêgiáthấp.“Chỗnàythậtkinhkhủng.”“Được, để ta giải thích cho con nghe.Hãy nghĩ những ngôi nhà này nhưnhữngngôinhàmàuxanhtrongnhàtỉphú.Cácconthấychưa.”Mikevàtôichầmchậmgậtđầucốhếtsứcmườngtượngra.Nhữngngôinhàkhông gọn gàng sạch sẽ như những ngôi nhà trong bàn cờ. “Vậy những

kháchsạnmàuđỏđâu”.Chúngtôigầnnhưđồngthanhhỏi.Rồisẽcó.Nhưngnókhôngphảilàmộtkháchsạnmàuđỏ.Mấynămnữathịtrấnnhỏbécủatasẽpháttriểntheohướngnày.Thànhphốđãthôngbáokếhoạchxâydựngmộtsânbayởđầukiaởmảnhđấtnày.Cholênnhữngngôinhàvàmảnhđấtnàysẽnằmgiữathịtrấnvàsânbay.Conhiểurarồi.Rồikhithờiđiểmđếntasẽphátấtcảngôinhàchothuênàyravàchuyểnmảnhđấtnày thànhkhucôngnghiệpnhẹ.Và rồi ta sẽkiểmsoátmộttrongmảnhđấtgiátrịcủathịtrấnnày.“Rồibốsẽlàmgì”.Tasẽtheocôngthứcgiốngnhưvậy.Tasẽmuathêmnhữngngôinhàmàuxanhvàkhithờiđiểmđếnchuyểnchúngthànhkháchsạnmàuđỏhoặcmộtkhucôngnghiệpnhẹhoặcmộtkhudâncưhoặcbấtcứthứgìmàthànhphốcầnvàolúcđó.Takhôngphải làngười thôngthái lắm,nhưngtabiếtcáchtheođuổimộtkếhoạchthànhcông.Talàmviệcvấtvả,vàlàmbàitậpởnhàcủamình.”

KhiMikevà tôimườihai tuổi,ngườibốgiàubắtđầu trở thànhmột trongnhữngngườigiàunhấtHawaii.Khôngtẩuđượcmảnhđấtcôngnghiệpđó,Ngườibốgiàucòntậuđượccảmộtmảnhđấtởbãibiển,bằngcáchápdụngcôngthứcgiốngnhưvậy.Ởtuổi34,ngườiđãchuyểntiếngtămmộtdoanhnhânkhôngtiếngtămthànhmộtdoanhnhângiàucó,đầyquyềnlực.

Trongcuốntập1,bàihọclàmgiàucủangườibốgiàulàkhônglàmviệcvìtiền,thayvàođóngườibốgiàubắtđồngtiềnlàmviệcvìmình.TôicũngđãbiếtvềRayKroc,ngườisánglậptậpđoànMacDonald’s,ngườiđãphátbiểu:“Tôikhôngở trongngànhkinhdoanhhamburger.Côngviệccủa tôi làbấtđộngsản.“Nhưmộtthằngnhócnhỏtuổi,tôisẽluônnhớtácđộngcủaviệcsosánhbàihọcvềbàncờtỷphúvớibàihọctrongcuộcđờithựcđếnngườibốgiàuvànhiềungườikhác.Sựgiàucócủahọthựcsựđạtđượctừnhữnggìngườibốgiàugọilà“làmbàitậpởnhàcủahọ”.Đốivớitôi,ýtưởnggiàucó

đạtđượcởnhàchứkhôngphảiởchỗlàmlàmộtbàihọctừngườibốgiàu.Bốruộttôiđãđemvềnhàhàngđốngcôngviệccủacơquan,nhưngngườiđãlàmrấtítbàitậpởnhà.

KhitôitừViệtNamvềnăm1973,tôilậptứcđăngkýmộtkhoáhọcđầutưbấtđộngsảnmàtôithấyquảngcáotrênTivi.Họcphí385đôla.Khoáhọcđólàmchovợchồngtôithànhtỷphú,vàthunhậptừbấtđộngsảnmàchúngtađãmuabằngcáchsửdụngcôngthứcmàkhoáhọcđódạyđãđemlạichochúngtôisựtựdo.

Vợchồngtôikhôngcầnphảilàmviệcnữavìcóthunhậpcốđịnhtừviệcđầutưvàobấtđộngsản.Chonênkhoáhọc385đôlađóđãtrảlạichotôinhữngthứcònquantrọnghơntiềnbạc.Thôngtinthuđượctừkhóahọcđóđãđemlạichovợchồngtôinhữngthứcònquantrọnghơnlàcôngviệcanphậnthủthường.Nóđãđemlạichochúngtasựđảmbảovàtựdovềtàichính.Chúngtôi làm việc vất vả tại chỗ làm và chúng tôi cũng làm bào tập ở nhà củamình.Như người bố giàu đã nói khi chơi cờ tỷ phú vớiMike và tôi: “Các conkhônggiàulênởchỗlàm,cácconlàmgiàulênởnhà.”

TRÒCHƠIĐÒIHỎINHIỀUHƠNMỘTNĂNGKHIẾU

Bốruột tôicũnghiểulà tôicầnmộtsựkhíchlệ,mộtphấnthưởngkhihọcxong.Ngườibốthôngtháiđểbiếtrằngbảotôi“Hãyđếntrườnglấyđiểmcaođể có thể làmviệc làmổnđịnh” khôngphải là động lực thúc đẩy tôi yêuthíchtrườnghọc.ngườibiếtlàtôicầnhọcnhữnggìtôimuốnhọc,họctheocáchtốtnhấtđốivớimình,vàtôicầncómộtphầnthưởngkhuyếnkhíchchoviệc học củamình.Mặc dùNgười không thích chơi cờ tỉ phú hàng tiếngđồnghồvớingườibốgiàu,nhưngNgườivẫnthôngtháiđủđểbiếtrằngtôiđangchơivìnhữnglợiíchtôicóthểđạtđượctừtròchơiđó.Ngườibiếttôi

cóthểnhìnthấytươnglaimình.ĐólàlýdoNgườinói:“Hãyđếntrườngvànhìnthếgiới,nhưngnếuconđậuvàomộttrườngdạyhọcchoconvềcảthếgiới,consẽthíchviệchọccủamình.”

Bốkhôngnhậnrarằngýtưởngnàysẽbámchặtvàođầutôi.Đốivớingười,duhànhvòngquanhthếgiớiđểbiếtchơicờtỷphúkhôngcóýnghĩagìcả.Nhưngđếnkhingườithấytôithắpsángýtưởngvòngquanhthếgiớiđểhọc,Ngườibắtđầukhuyếnkhíchtôi.Ngườitìmrađiềugìđóthuhúttôi.Ngườibắt đầu đem nhiều sách về đi biển và du hành vòng quanh thế giới… vàNgườisửdụngnhữnggìtôicóthểthấyhoặcđangbắtđầuthấyquacờtỷphúnhưmộtsựkhíchlệtôihọctiếpvàchămchỉhơn.Ngàynaytôiđiquanhthếgiớichơicờtỷphúbằngtiềnthật.Mặcdùkỹnăngđọcviếtcủatôikhôngtốtlắm,nhưngtôiđãđọcvàviếtkháhơnvìngườibốthầygiáocủatôiđủthôngtháitìmramônhọctôithíchthayvìbuộctôihọcmôntôikhôngưa.

PHƯƠNGPHÁPĐỂTHÀNHCÔNG

Mộttrongnhữngđiềuquantrọngnhấttôiđãhọctừcờtỉphúlàphươngphápđểthànhcông.Tôibiếtmìnhphảimuabốncănnhàmàuxanhrồichuyểnnóthànhmộtkháchsạnmàuđỏ,nhưngtôiđãkhôngbiếtphảilàmnhưthếnào.Nóicáchkhác,ởđọtuổichínvàmườilămtuổi,tôiđãhọcđượcrằngmìnhkhôngcónăngkhiếuhọc tậpnhưAndyKiếnbạn tôi.Khi tôi tìm ra côngthức trênbàncờ, rồi tiến lênvà thựcsựnhìn thấy,chạmvàovàcảmnhậnđượcnhữngngôinhàmàuxanhcủangườibốgiàu,tôiđãpháthiệnranhữngphươngphápđểthànhcôngchomình.Tôibiếtphươngphápngờibốnghèolàhọchànhchămchỉ,làmviệccầnmẫnđểcócôngviệcổnđịnhvàngồicảngàytrongphònglàmviệc–khôngphảilàmộtphươngphápgiànhchotôi.Vậycũngmay.Nhưng tôiđãnói,mỗiđồngxuđềucóhaimặt.Mặt rủiởchỗ15tuổi,nhữnglờidoạdẫmnhư“Nếuconkhôngchămchỉhọchànhthìconsẽkhôngthànhcôngdược,”đãcóảnhhưởngmộtchútvàthúcđẩytôi

họcmônmàtôikhôngmuốnhọc.

Khitôinhìnvàođiểmkiểmtrathấpnhấtcủabọntrẻngàynay,tôitinrằngvìkhôngaichohọcsinhlýdohàohứngđểhọchànhchămchỉmàchỉdừngởviệcépbuộcchúnghọc.Tôinghĩnhiềubạntrẻsẽquantâmhơnđếnviệchọcnếuhọđượcchơicờtỉphúngaytừnămlớpmột.Nếumộtđứatrẻmuốntrởthànhtỉphú,bạnvẫncóthểcungcấpchochúngcùngmộtchươngtrìnhhọcnhưkhi tôicònlàmộtđứatrẻ.Đứatrẻcólẽ thựcsựsẵnlònghọchỏiđiềuđó,bởivìphầnthưởngcuốicùnglàsựhàohứngvàbõcônghọchỏi.

Bằngcáchchơicờtirphú,tôiđãtìmraphươngphápthànhcôngcủamình.Tôicóthểthấytươnglaicủatôivàocuốicùngcuộcchơi.Mộtkhitôibiếtmìnhcóthểlàmđược,tôirấtmuốnthànhmộttỉphú.Đốivớitôiđiềuđóthậthàohứngvàtôisẵnsànghọcđểđạtđượcđiềuđó.Tôikhôngcótưtưởngtìmmộtcôngviệcđảmbảohaymộtcôngtyhoặcchínhphủlochođờitôi.Vàotuổi15,tôibiếtmìnhchắcchắnsẽgiàu.Tôikhôngchỉnghĩvậy,tôibiếtlànhưvậy.Khitôibiếtđiềuđótưtưởngcủatôiđượcnângcao.

Ngườibốnhàgiáocủatôicóthểthấyrằngtôiđãhọctốtnhấtbằngcáchlàmthayvìnghevàđọc.ngườikhuyếnkhíchướcmơduhànhvòngquanh thếgiớicủatôivàkếthợpnhữngướcmơđóvớicờtỉphú.Ngườikhôngquantâmđếnđiểmsốcủatôicóvàođượcmộtngôitrườngthanhthế.Ngườichỉquan tâmđếnviệc tôiở lại trường, lấybằngđạihọcvàquan trọng làhọctiếp.

DẠYDỖNHỮNGĐỨATRẺGIÀUCÓVÀTHÔNGMINH

Vàođầunăm2000,mộttrongnhữngcôngtyhàngđầumạnglướiMarketingđãmờitôiđếnnóichuyệnvớingườimàhọgọilà“thếhệtiếpnối”vềđầutư.Tôikhôngbiếthọlànhữngngườithếnàovàchỉđượcbiếtrằnghọlànhững

ngườitrẻcóbốmẹthànhcôngtrongtiếpthịkinhdoanh.Khitôihỏitạisaohọcầnhọcvềđầutư,câutrảlờilà:“Bởivìhầuhếtcácbạntrẻsẽđượcthừakếcôngviệckinhdoanhhàngtriệudola,vàcókhihàngtỉđô.Chúngtôiđãvàđangdạyhọnhữngkỹnăngkinhdoanh,vàhiệnnaychúngtôicầnôngdạyhọnhữngkỹnăngđầutư.”Vớicâutrảlờiđó, tôibiết tạisaotôiđượcmờinóichuyệnvớihọ.Tôicóhaingàyởmộtkhunghỉmátđểnóichuyệnvới73bạntrẻ, tuổi15đến35,vềtầmquantròncủađầutư.Thậtdễchụivìkhôngcócâuhỏiđạiloạinhư:“Tôiđàođâuratiềnđầutư?”ngườibốgiàucủatôitừngnói:“Chỉcóhaidạngvềvấnđềtiềnbạc.Mộtlàkhôngđủtiền,vàhailàquádưtiền.”Vànhữngbạntrẻnàygặpphảivấnđềthứhai.Vào ngày thứ hai, tôi đã để ý thấy những bạn trẻ này quá khác biệt. Họkhônggiốngnhưbạntrẻkháctôitừnggặptrướcđây.Nhữngbạntrẻtuổiđôimươinàycũngcóthểtổchứcbuổinóichuyệnvềtiềnbạc,kinhdoanh,vàđầutưnhưnhữngngườitrưởngthànhnóichuyệnvớinhauchứkhôngphảinhưnhữngbạntrẻnóichuyệnvớingườilớn.Tôiđủgiàđểsinhrahọ,vàtôithườngcảmthấynhưthểlàmìnhđangnóichuyệnvớingườinganghàngquamộtbànhọplớn.Rồitôinhậnthấycácbạntrẻnàyđượclớnlêntrongmôitrườngkinhdoanh,nhiềungờitrongđóđangquảnlýlưulượngtiềnmặtkhálớnnhữngmụcđầutưcònlớnhơncảtôi.Tôicảmthấyđúngvànhỏbé,vìsựgiàucóhọđangsởhữuchứkhôngphảivìsựkiêukỳcủahọ.Họkhôngchỉthoảimáivớingười lớnmàhọcòn thoảimáinóichuyệnvớingười lớnvềtiềnbạcvàkinhdoanh.Tôiđãtừnggặpmộtsốbạntrẻtrướcđây,mộtsốchỉcó14tuổi,đứngtrước40.000ngườivàđọcdiễnvănrungđộngcảphòng.

Khitôitrởvềsânbay,tôinhậnthấyrằngngườibạnthânnhấtcủatôi,Mikecũngđãđượctruyềnđạtnhiềukinhnghiệmnhưvậy.Tôinhậnrarằnganhđãhọcchămchỉhơnởtrườngđạihọcvìphầnthưởngcuốikhoáhọcởtrườnglàmộtcôngviệckinhdoanhhàngtriệuđô.Tôinhậnrarằngtôicũngcómaymắncóđượcmộtngườibố,đãlàmviệcởnhàvàcóthờigiờdạydỗcontrai

củaNgườivàtôinhữngkỹnăngsốngcóthểápdụngtrongthựctế.

Khitôibảongườitacânnhắcđếnviệckinhdoanhtạinhà-bấtkỳviệcgì,từmộtmạnglướitiếpthịchođếnmộtchuỗicửahàngđếnviệcgìtacóthểtựkhởinghiệpđược–tôicóýnóiđếnnhữngbạntrẻtrênngọnnúiđó.

Trong lịch sử rấtnhiềungười trên thếgiớigiàucóbằngcáchkhởinghiệpngaytạinhà.HenryForce,MichaelDell,…

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương5

Conbạnsẽcầnbaonhiêuphươngphápđểthànhcông?

Nhìnlạicuộcđờicủangườibốgiàuvàngườibốnghèo,tôinhậnraaithànhcônghơnaiđơngiảnvìngườiđócónhiềuphươngphápđểthànhcônghơn.

Bạncủatôi–Adrrian–đãlàmviệcnhiềunămchotậpđoànlớnvàvàođầunăm1990 cô đã nghỉ việc.Với sự cầu tiến vàmuốn tựmìnhkinh doanh,Adrianđãmualạiquyềnkinhdoanhmộtđạilýdulịchbằngtiềnđểdànhvàtiềnnghỉviệctừcôngtycũ.Khicôđiềuhànhđạilýcủamình,cáccôngtyhàngkhôngbắtđầucắtgiảmtiềnhoahồngtrênmỗivémàđạilýbánđược.Tiềnhoahồngtrướckialà800$,naychỉcòn100$,thậmchícólúc50$.Côđangđốimặtvớiviệcđóngcửađạilý,vàlầnnàycôhếtsạchtiềntiếtkiệmvàkhôngnhậnđượcxunàotiềnnghỉviệctừđạilýcủamình.Côđangraobánđạilýdulịchcủamình,nhưnggiácảcủanóđãsụtthêthảmvìhoahồnggiảm.

TôitinrằngmộttrongnhữngđạilýkhiếnchoAdriantúngthiếulúcvềgiàlàcô không đủ phương pháp để thành công chuẩn bị sẵn cho cuộc đời .Andriankhôngphảilàngườiduynhấttôibiếtđangphảichậtvậtbởivìcôthiếuphươngphápđểthànhcông.Cónhiềungườihọcgiỏinhưngratrườngkhôngtìmphươngphápđểthànhcông.

CONBẠNCẦN3PHƯƠNGPHÁPTÓITHIỂUĐỂTHÀNHCÔNG

Có3phươngphápcơbảnmàmộtđứatrẻcầnphảihọcđểthànhcôngtrong

việcvàtàichínhtrênđườngđời:MộtphươngpháptronghọctậpMộtphươngpháptrongcôngviệcMộtphươngpháptrongtàichíng

PHÁTHUYMỘTPHƯƠNGPHÁPĐỂTHÀNHCÔNGTRONGHỌCTẬP

Giaiđoạntừlúcmớisinhrađến15tuổirấtquantrọng;đólàthờigiantrẻcontìmkiếmvàpháthuymộtphươngphápđểthànhcôngtronghọctậpcủamình.Nếumộtđứa trẻ thích thúhọchànhcókếtquả tốt thìđứa trẻđósẽpháphuyđượcphươngpháphọcgiỏi.Nếutrẻchậtvậttrongnhữngnămđầuđờithìchúngsẽtựtinmặccảmvớibạnbècùngtranglứavànhữngnămcắpsách tới trường làmộtcựchình.Đứa trẻcócảmthấymình“nguxuẩn”vàthấy không thể sống nổi trong hệ thống giáo dục. Chúng bắt đầu bị gánnhữngbiệtdanhtệhạinhư“Chậmpháttriển”thayvìđượcgọibằngnhữngtừmỹmiềunhư“tàinăng”,“sángláng”hay“cónăngkhiếu”.Làmộtngườilớntôighétchonhữngbiệtdanhxấu.Bạncónghĩnhữngđứatrẻ11,12tuổithíchnhữngbiệtdanhnhưvậy?

Hệthốngđánhgiákếtquảhọctậplàmộtlýdonữađểtrẻthấyítantoànvềmặtgiáodục.Trênđồthìcủahệthống,nếucó10đứatrẻthìcó2đứatrẻlênđườngcong,2đứađáyđườngcong,6đứaởgiữa.Thôngthường,trongcáccuộckiểmtranănglựchọctập, tôi thườngđánhgiá là thuộc2%ởtrênvềtiềm năng nhưng 2% thuộc ở dưới điểm số. Người bố nhà giáo của tôithường đánh giá: “Học sinh đúng làmột hệ thống loại trừ hơn làmột hệthốnggiáodục.”Vớitưcáchlàmộtngườibố,ôngcótráchnhiệmgiữchotôiđượcantoànvềtinhthầncảmxúc,vàgiúptôitránhkhỏihệthốngloạitrừ.

SỰTHAYĐỔINĂMCHÍNTUỔI

Triếtlýgiáodụccủanhàgiáodụchàngđầu–RudolfSteiner–đãkếthợpchặtchẽtrongcáctrườnghọcWaldorf,đượcđánhgiálàmộttrongnhữnghệthốngtrườnghọcpháttriểnnhanhnhấtthếgiớihiệnnay.Steinerthườngnóivàviếtvề“sựthayđổinămchíntuổi”.Sựkhámphácủaônglàkhoảngđộ9tuổi,trẻembắtđầutáchkhỏitínhcáchcủabốmẹvàtựhìnhthànhtínhcáchcủamình.Steinerđãkhámphárarằngđâythườnglàmộtgiaiđoạntrẻconcảmthấycôđộc.Đứatrẻbắtđầutìmkiếm“cáitôi”củanótrongcái“chúngtôi,chúngta”củagiađình.Tronggiaiđoạnnày,đứatrẻcầnhọcnhữngkỹnăngsốngthựctế.Vìlýdonày,nhữngđứatrẻhọctậpởhệthốngWanldorfvàođộtuổinàysẽdạytrồngvườn,xâynhàchòi,bánhmìnướng,vànhữngthứgiốngnhưvậy.Khôngphảilàchúnghọcnghềchotươnglaimàchúnghọckỹnăngnàyđảmbảochocánhânrằngchúngcóthểtồntạiđược.Đứatrẻcầnbiếtrằngchúngcóthểtồntạitronggiaiđoạnnàyđểkiếmđặcđiểmriêngcủamình.Nếuchúngkhôngpháttriểnđượcmộtcảmgiácantoànnàotronggiaiđoạnnày thìhậuquảcó thểảnhhưởnglêncácđườnghướngvàlựachọnchotươnglaicủachúng.Hiểnnhiên,mỗiđứatrẻphảnứnglạisựkhủnghoảngtínhcáchnàykhácnhau,vàđólàlýdotạisaonhữngquansátvàcảmnhậncẩnthậncủacácbậcphụhuynhlạicầnđếnvậy.Mộtthầygiáovới30họcsinhkhôngthểnhậnrađượtừnglựachọnvànhucầukhácnhaucủacáchọcsinhmìnhởđộtuổinày.

Người bố học thức của tôi không tán thành công trình nghiên cứu củaRodolf,nhưngôngcôngnhậngiaiđoạnphát triểnnày trongcuộcđờiđứatrẻ.KhiNgườiấyđểýthấyrằngtôikhônghọcgiỏiởtrường,vàtôibịAndyKiếnảnhhưởngđếnthếnàokhitôithôngbáorằngAndylàthiêntàicòntôikhông,ngườibằtđầuquansátvàhướngdẫntôimộtcáchtườngtậnhơn.Đólà lýdoNgườikhuyếnkhích tôi chơi thể thaonhiềuhơn.Ngườibiết rằngAndyhọcbằngcachđọcvàtôicũngcóthểtrởthànhcôngtronghọctậptheo

cáchriêngtôi.Ngườimuốntôitìmracáchđểgiữđượcsựtựtintrongtrườnghọc,nagycảkhiquathểthaohơnlàquacácmônlýthuyết.

Giađìnhtôicũnggặpvấnđềvềtiềnbạcvàothờiđiểmtôi9-10tuổi.TôiđoánlàngườibốhọcthứcđãnhậnrarằngsựthiếukhảnăngkiếmtiềncủaNgườiđãảnhhưởngđếntôinhưthếnào.Ngườibiếtrằngtôithườngthấymẹngồikhóctrướchoáđơncầntrả.TôinghĩNgườibiếtrằngtôicó lẽsẽ tìmkiếmthấymộtphongcáchkháchẳnNgười,vàtôiđãlàmvậy.Tôiđãbắtđầuhọcvớingườibốgiàubăn9 tuổi.Nhìn lại, tôi tự tìmracâu trả lờicó thểgiúpgiađìnhtronggiaiđoạnkhókhănvềtàichínhnày.Rõrànglàtôiđangtìmkiếmmộttínhcáchkhônggiốngbốmẹtôi.

PHƯƠNGPHÁPCỦAADRIANNGƯỢCVỚIPHƯƠNGPHÁPCỦATÔI

Bởivì trướcđâyAdrianhọc tập tốtở trườngnên tôikhuyêncô trởvềtrườngđểhọcmộtlĩnhvựcmới.PhươngpháphọctậpcủatôikhácvớicủaAdrian.Đólàphươngpháptôiđãhọclúc9tuổi–tìmmộtchuyêngiagiỏivàhọcbằngcáchlàm.Ngàynaytôivẫntìmnhữngchuyêngiagiỏiđểhọchỏi.Tôitìmnhữngchuyêngiagiỏiđãlàmnhữngviệctôimuốnlàm,hoặcnghehọnóivềnhữnggìhọđã làm .Tôicũngđọc ,nhưngđó làcáchsaucùng.Thayvìtrởvềtrườngđểhọckinhdoanh,tôitựxâydựngcôngtychomình,bởivì tôihọcbằngcáchlàmhơnlàhọcbằngcáchngồi tronglớp .Tôitìmkímmộtchuyêngiagiỏi,hànhđộng,sailầm,vàtìmsáchhoặcbăngnóivềnhữngsailầmtôimắcphảiđểhọchỏitừnhữngsailầm.Vídụ,khibắtđầuchiếndịchtiếpthị-mộttrongnhữngcôngviệccủatôi-bịthấtbại,tôivàomộtphònghọclớnvàtìmcáchđểcócâutrảlờimớimẻ.Ngàynay,làmộtnhàtiếpthịkhágiỏi…nhưntôisẽkhôngđượcnhưvậynếutôichỉngồitronglớp,đọcsáchvànghegiảngtừnhữngngườithầykhôngcócôngtynàođểlàmchủcả.

Mỗiđứatrẻsẽcómôtphươngphápđộcđáoriêngđểthànhcôngtronghọctập.Việccủabốmẹlàquansátvàhỗtrợđêchúngchọnđượcphươngpháphọctậptốtnhất.Nếuđúatrẻhọckhônggiỏiơetrường,hãygầngũivớitrẻhơnđểhỗtrợnótìmcáchtốtnhấtđểhọcgiỏi.

Nếuconbạnhọcgiỏivàthichưđihọc,thìbạnthậthạnhphúc.Hãyđểchúngvượttrộihơnvàtậnhưởngđiềuđó.Nếuchúngkhôngthíchtrườnghọc ,hãy làmchochúngbiết rằngchúngvẫncòncó tàinăng ,vàkhuyếnkhíchchúng tìmracáchhọc trongmộthệ thốngchỉcầncómột tàinăng .Nếuchúngcóthểlàmđược,chúngsẽđạtđượcnhữngkỹnăngđểcóthểtồntạitrongthếgiớithực,mộtthếgiớiđòihỏinhiềutàinăngkhácnhauđểtồntại.Đólànhữnggìmàbốtôimuốntôilàm.Ngườikhuyếnkhíchtôitìmraphươngcáchhọctậpchomình,mặcdùthựctếtôighétnhữnggìtôihọc.Đólàmộtsựrènluyệnchuẩnbịchocuộcsốngthựctếsaunày.

SỰTỰNHẬNTHỨCBỊĂNMÒN

Tôinóirằngnợnầnvàmấtcảmgiácantoànvềtàichínhcóthểlàmănmònsựtựnhậnthứcvềtàichínhcủamộtngười.Nóicáchkhác,nếubạncóquánhiềuthấtbạivềtàichínhhoặccảmthấysalầytrongviệccầnsựantoàntrongcôngviệcvàtrangtrảimọithứ,thìsựtựnhậnthứcvềtàichínhcủabạncó thể bị đông đặc.Đối với chuyện học hành cũng vạy, nếy chúng ta nóirằngđứa trẻkhông thôngminhnhưnhữngđứa trẻkhác thì chúngcócảmgiácghétchuyệnhọc.Nếukhôngcósựủnghộcủabốtôi,tôicóthểđãnghỉhọctừlâuchỉvìkhôngaimuốncảmgiácnguđần.Tôibiếtmìnhkhôngdốt.Tôibiếtmìnhchỉchánngánnhữngmônđanghọcởtrườngthôi.Tuynhiên,nhữngđiểmsốtồitệởtrườngcủatôivẫnbắtđầuănmònsựtựnhậnthứcvềhọchànhcủa tôi.Chínhngườibố thông tháicủa tôigiúp tôiquakhỏigiaiđoạnkhókhăntrongcuộcđời.

Dùchoconbạncóhọcgiỏihaykhông,hãyquansátvàkhuyếnkhíchchúngtìmraphươngpháphọctập,bởivìmộtkhichúngratrườngvàbướcvàđời,sựgiáodụccủachúngmờithựcsựbắtđầu.

NHỮNGMỐI QUAN TÂM CỦA NGƯỜI BỐ THÔNG THÁI CỦATÔI

Mộtvàinămtrước,ngườibốnhàgiáocủatôicốthửthayđổihệthống.Người biết rằng những đứa trẻ khác nhau thì có năng khiếu khác nhau.Người cũng nhận ra rằng hệ thống là một dạng “một cỡ cho tất cả mọingười”,hệthốngnàychỉthíchhợpvớikhoảng30%trẻvàđúnglàđángsợđốivớinhữngđứatrẻcònlại.Ngườithườngnói:“Lýdohệthốnggiáodụckhôngthayđổilàvìnókhôngthiếtkếđểthayđổi.Nólàmộthệthốngđượcthiếtkếđểtồntạivĩnhcửu.”

Hầunhưaicũngbiếtcácthầycôđangcốhếtsứcđểdạybọntrẻ.Vấnđềlàởchỗ,mộthệthốngnhưđềcậpởtrênchỉsẽlàmchậmchúngtathayvìthayđổithúcđẩychúng.ĐốivớitôiđólàhệthốngcứngnhắcĐólàmộtcôngtyduynhấtmàtôibiếtkhôngcungcấpnổichokháchhàng.Thayvìnóichúngtacómộthệthốngđángchánthìhọnói:“Concáibạnchậmquá”hoặc“Cácgiáoviêncósựyếukémtrongviệcgiảngdạy.”Nhưtôiđãnói,đólàđơnvịduynhấtđổlỗichokháchhàngnhữngsailầmcủachínhmình.

Trướcđâyngườibốruộttôinhậnrarằngđólàmộthệthốngcónhữngrạnnứtkinhkhủngbêntrong.Ngườirấtbựckhipháthiệnrahệthốnggiáodụcđượchầuhếtcácnướcnói tiếnganhápdụng làmộthệ thốnggiáodụccónguồngốchàngtrămnướcởPhổ.Ngườirấtbựckhipháthiệnrahệthốngkhôngphảilàdạytrẻemhọcmàlàtạorangườilínhvàngườilàmthue.Mộthômngườinóivớitôi:“Lýdochúngtacótừ‘nhàtrẻ’trongmộthệthống

giáodụclàvìhệthốngcủachúngtacónguồngốchàngtrămnămtrướctừPhổ,từ‘nhàtrẻ’làtheotiếngPhổ.Nóimộtcáchkhác,mộtnhàtrẻđểchínhquyềngiáodục,hoặc‘truyềnbá’.Đólàmộthệthốngđượcthiếtkếđểlấyđitráchnhiệmgiáodụckhỏibốmẹvàduỵ trẻemcáchphụcvụ tốtnhấtchonhucầuvàmongmuốncủachínhquyền.”

TỪSAMURAIĐẾNBÁCSĨĐẾNTHẦYGIÁO

Bênnộitôicótruyềnthốngchiếnđấu,nhiềungườithuộcsamuraitrongthờiđại phong kiến Nhật. Nhưng sau giao thương với phương Tây đượcCommodorePerrymởra,hệ thốngcủachếđộphongkiếnbắtđầu tàn lụi.Giađìnhbênnộitôibắtđầubỏconđườngsamuraivàtrởthànhnhữngbácsĩykhoa.Ôngnộitôiđượcđịnhsẵnđểtrởthànhmộtthầythuốc,nhưngôngđãbỏđếnHawaii,ôngđãphávỡdâychuyền.Mặcdùôngnộitôikhôngphảilàmộtbácsĩ,nhưngbốtôivẫnmongđượcvàotrườngy,nhưngôngcũnglạiphávỡdâychuyềnđó.

KhitôihỏibốtôitạisaongườikhônglàmbácsĩNgườitrảlời:“Lúcbốtôicònhọctrunghọc,bốtôibắtđầuhỏi tạisaonhiềubạnđộtnhiênnghỉhọcgiữachừng.Hômtrướcbạnbốcònđó,hômsauđãthấykhôngcòntronglớp.Bốbắtđầutìmhiểuvềbangiámhiệu.Bốsớmpháthiệnrarằngđồnđiềnmíađườngvàtrồngthơm(dứa)yêucầucáctrườnghọcđánhrớtítnhấtlà20%trẻdicưtừchâuÁ.Đólàcáchđảmbảolàhọcómộtđộingũcôngnhânthủcôngthấthọcổnđịnh.Máubốsôilênkhinhậnrađiềuđó,vàbốquyếtđịnhbướcvàolĩnhvựcgiáodụcthayvìvàoytế.Bốmuốnđảmbảorằngtấtcảmọiđứatrẻđềucócơhộiđượcgiáodụcnhưnhau.Vàbốsẵnsàngđấutranhvìđiềuđó.”

Bốtôiđãđấutranhcảđờiđểthayđổihệthốngvàcuốicùngnỗlựccủaôngbịđánhbại.Gầncuốiđời,ôngđượccôngnhậnlàmộttronghainhàsưphạm

hàngđầutronglịchsử150nămcủanềngiáodụcởHawaii.MặcdùNgườiđược những người trong hệ thống công nhận vì lòng can đảm, nhưng hệthốngnhìnchungvẫncongnhưcũ.Nhưtôiđãnói,đólàhệthốngđượcthiếtkếchosựtồntạihơnlàsựthayđổi.Điềuđókhôngcónghĩalàhệthốngđãkhông làm việc tốt cho nhiều người. Nó là một công việc xuất sắc chokhoảng30%sốngườilàmviệctốt tronghệthống.Vấnđềởchỗ,hệthốnghiệnnayđãđượcđàotạotừhàngtrămnămtrongthờiđạinôngnghiệp,thờiđạitrướccảxehơimàbay,…Đólàhệthốngmạnhhơncảkhủnglongvàdainhưcásấu.Đólà lýdobốtôikhóchụihướngdẫncáchhọcởnhà,Ngườithườngnóivớicáccon:“Điểmcaokhôngquantrọngbằngviệcpháthiệnranăngkhiếucủacáccon.”Nóicáchkhác,mọiđứatrẻđềukhácnhau.Tuỳbốmẹcóchụikhóquansátnhữngcáchgiúpconhọhọctốthaykhônghỗtrợcontrongviệcpháttriểnphươngphápđểthànhcôngtronghọctập.

Bấtcứkhinàotôithấynhữngđứatrẻlàtôithấyngaynhữngthiêntàinhỏtuổihàohứnghọchỏi.Mấynămsau,cókhitôilạithấynhữngđứatrẻthầnđồngđóđangchánhọcvà tựhỏi tại saochúngbịépbuộcnhữngđiềumàchúng cảm thấy không thích hợp.Nhiều học sinh cảm thấy bọ sỉ nhục vìchúngxếploạidựatrêncùngmônmàchúngkhônghềưathíchvàrồibịgáncho là thông minh hay không thông minh. Một anh bạn trẻ nói với tôi:“Chẳngphải làcháu thôngminh.Chỉvìcháukhôngquan tâm thôi.Trướchếthãynóichocháubiếttạisaocháukhôngnênquantâmđếnnhữngmônhọcđóvàcháucóthểsửdụngkiếnthứcđónhưthếnàorồi,rồicháusẽhọctốtmônđó.”

Vấnđềnàyquantrọnghơncảchuyệnđiểmcaođiểmthấp.Ngườibốthôngtháicủatôidĩnhiênđãnhậnralàđiểmsốcóthểảnhhưởngđếntươnglaicủamộthọcsinhmộtcáchtíchcựchaytiêucực,nhưngNgườicũngkhôngquantâmđếnsựảnhhưởngcủađiểmkémcóthểcótrênsựtựnhậnthứcvàtựtincủamộthọcsinh.Ngườithườngnói:“Nhiềuđứatrẻbướcvàotrường

với sựhàohứnghọchỏinhưngchẳngbao lâukhi ra trườngchỉhọcđượcviệcchánghéthọchành.”LờikhuyêncủaNgườilà:“Nếumộtvịbốmẹcóconghétphảiđihọc,việcquantrọngnhấtlàđảmbảochoconmìnhduynhấtduytrìsựyêuthíchhọchỏibẩmsinh.Hãypháthiệnranăngkhiếubêntrongconbạn,hãypháthiệnranhữnggìmàconquantâmmuốnhọc,vàgiữlạicho chúng luônhàohứng trong chuyệnhọc, ngy cảkhôngphải tronghọctập” Thựctế làngàynaytrẻhọcnhiềuhơnchúngta trướckia.Nếukhôngvậy,chúngsẽbịrớtlạitrong2phươngphápđểthànhcôngkếtiếp,sẽđượcđề cập trong chương tiếp theo. Đó là lý do mà theo tôi, việc phát triểnphươngphápđểthànhcôngtronghọctậpcủaconbạnởnhàquantrọnghơnnhiềusovớiđiểmsốchúngnhậnđượcởtrường.Nhưcảhaingườibốđãnói:“Việcgiáodụcthựcsựcủabạnbắtđầukhibạnratrườngvàbướcvàođời.”

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThuNhi

Chương6

Conbạntrởnênvôdụngkhitới30tuổi?

Khitôicònnhỏ,bốmẹtôiđãđưarahướngđitươnglaicủatôilàđihọc,tốtnghiệpra trường, tìmmộtviệc làmvà trở thànhmộtngười làmthuê trungthành,cốhếtsứcđể thăngtiếndần trongcôngtyvà làmởđókhi tớinghỉhưu. Sau khi nghỉ hưu tôi sẽ nhận được chiếc đồng hồ vàng và chơi golftrongmộthộinhữngngườinghỉhưunàođấy,vàthườngláixeravềtrognánhhoànghôn.

“GỪNGCÀNGGIÀCÀNGCAY!”

Ý tưởng cómột công việc làm trọn đời là ý tưởng của thời đại côngnghiệp.Từnăm1989,khibứctườngBerlinsụpđổvàWWWxuấthiệnvàphổbiếnkhắpnơitrênthếgiớicùngluậtlệthuêmướnđãthayđổi.Theođó,luật“gừngcànggiàcàngcay”(đốivớiviệckinhdoanh)–đúngvớithờiđạicôngnghiệp;naytrongthơìđạithôngtin,điềuđóđãđảolộn.

Chínhvìvậymànhucầuvềphươngphápđểthànhcôngtronghọctậpcủađứatrẻrađời,nhằmgiúpnóthayđổinhữnggìđangdiễnra.Phươngphápđểthànhcôngtronghọctậpphảiđượcthựchiệntốtvàpháttriểncùngnhịpvớinhữngthayđổicủaphươngphápđểthànhcôngtrongnghềnghiệpcủađứatrẻ.Nóicáchkhác,rấtnhiềukhảnăngconcáibạnsẽlạchậukhibướcvào tuổi 30; và chúng cần phải họcmột phương phápmới để thành côngtrongcôngviệc,hầuđápứngthayđổithịtrườnglaođộng.Hay,nếuconbạnnghĩvềmộtnghềnghiệpsuốtđời,khôngchụihọchỏivàchuẩnbị tốtcho

những thay đổi nhanh chóng thì cứmỗi năm trôi qua con bạn sẽ càng cónguycơbịrớtlạisau.

ĐIỂMSỐCAOKHÔNGCÓÝNGHĨANHIỀULẮM

Tươnglaikhôngthuộcvềđứatrẻratrườngvớiđiểmsốcao,màrơivàobàntaycủatrẻcóphươngpháphọctậptốtnhấtvànhữngýtưởngthiênvềkhoahọcmớinhất.Quantrọnghơnlàviệchọcnhưthếnàođểcóđiềmcao,đứatrẻcầnhọccáchhọc;họccáchthayđổi;vàhọccáchthíchnghinhanhhơn.Tạisaovậy?Đólàvìrấtnhiềutrongsốnhữngkỹnăngcácôngchủvàcácdoanhnghiệpcầnnhânviêncóđểtrảlươngcaochohọtrongtươnglailạithườngkhôngđượchọcởtrườngngàynay.Hãycứnhìnvàobầukhôngkhíkinhdoanhngàynay,ngườiđượcđòihỏinhiềunhấtlàngườiamhiểuvềmạngWeb-mộtlĩnhvựckhôngđượcdạytạitrường.Ngườiítđượcđòihỏihơnlànhữngngườithuộcvềthếhệcủatôi,ngườimuôốcólươngcaonhưnglạinằmngoàirìathờiđạiCôngnghệthôngtin.

SỰKHANHIẾMNHÂNCÔNG

Nóivềnhữngngườitrởlênthừathãitrongtìnhhìnhkhanhiếmnhâncôngthìquảlàlạ.Nhữngngườibạnvôtưcủatôinóirằng:“Ừm,ngộnhỡtôigiàđivàcóhạnchếvềkỹnăngvitínhthìsao?Córấtnhiềucôngviệcmà,vàtôicóthểragiábấtcứđâutôimuốnlàm.”Sởdĩcósựkhanhiếmnhâncôngđơngiảnlàvìnềnkinhtếchúngtađangbùngnổ.Hàng tỉđôlađổvàocông tycónguycơsẽkhôngcònhoạtđộngkinhdoanhtrongvòngvàinămnữa.Khinhiềucôngtyèouộtvềkỹthuậtbắtđầungưnghoạtđộngvìhếttiền,thìthịtrườngsẽmộtlầnnữalạibịngậplụtbởivôsốcôngnhân.Vàkhinhữngcôngtyđóngcửathìkéonhữngngànhkinhdoanhkhácđóngcửatheo.

BAONHÊUTUỔITHÌQUÁGIÀ.

TrongchuyếnđiAutraliagầnđây,bạntôi,KellyRichietraochotôimộtbảnfototờWestAutralia,mộttờbàođịaphương.“Anhđọcđi,”Kellybảo,“Bàibàonàytómtắtđiềumàbaonămrồianhcốnóivớimọingườiđểbiếtxem‘baonhiêutuổilàquágià’.Nóxácđịnhtuổihiệntạicủamỗingườigắnvới nghềnghiệp củahọ.”Trangbáo sốngày08-4-2000 chạy tít lớnBẠNĐANGVƯỢTQUANÓ?Bàibáocònkèmtheonhữngtấmhìnhchụpmộtngườithiếtkếđồhoạtrẻ,mộtvậnđộngviênthểdụcdụngcụ,mộtluậtsưvàmộtngườimẫuthời trang.Dướihìnhcủatừngngườiđềucócâuchúthíchbằngchữinhoa,đậmnhưsau:1.Nhàthiếtkếđồhoạ:sửdụngtrongvòng30năm.2.Vậnđộngviênthểdụcdụngcụ:sửdụngtrongvòng14năm.3.Luậtsư:sửdụngtrongvong35năm.4.Ngườimẫu:sửdụngtrongvòng25năm.Nói rõhơn, trongnhữngngànhnghềkể trênkhibạnngấpnghé tớinhữngtuổiđótứclàbạnđãquágiàrồi.Bàibáomởđầubằngcâuchuyệnvềmộtngườimẫukhôgncònlàsiêumẫulàmra2000đolamộttuầnnữa.Ởtuổi28côthấtnghiệp.Bàibáogiảithíchkỹhơn:Nhiềunghềcógắnnhữngsợidâybáođộngnghềnghiệpcăngmặtđất -ởnhữngcộtmốc20,25,30hay40.Chodùnhữngsợidâynàyđượccăngởđâuthìcũngphảicáchtuổinghỉhưurấtxa.Điềuđócóthểlàdocơthể:nhansắccủangườimẫutàntạ,nhữngvòngđokhôngcònchuẩnxácnhưtrướcnữa.Có thể làdo trí nữanhà toánhọcngàycànghay tính toán sai; nhữngnhàquảngcáođạitàikhôngcònýtưởngđángđồngtiềnbátgạonữa.Cóthểliênquanđếnsứcchụiđựng:nhữngchủngânhàngcànhữngluậtsưkiệtquệ,lydị,kiệtsức(haycảba)vàolúc40tuổi.Điềuđókhôngcónghĩalàbạnkhôngbaogiờlàmviệcnữa,nhưngcơhộiđểtiếnđếnđỉnhcaođãtrôiqua.Bạnsẽlàmộtkẻvềđíchsau.

Bàibáotiếp:

Cài thờimàbạnkhởinghiệp lúc20 tuổi, làmviệccầnmẫn trongnhiềunămvàtừtừnhíchlênđịavịcaohơnchođếnkhiđápđếngần55hay60đãqualâurồi.Sựthậtngàynaylànếubạnkhônglàmđượcđiềuđótrước40tuổi thìbạnsẽkhôngbaogiờ làmđượcnữa.Vàtrongmộtsốngànhnghề,bạn sẽ biết được lúc 20 hay 25 tuổi mình có cần bắt đầu nghĩ đến khởinghiệp trongbụi rậmbằngngànhkinhdoanhmáyxéncỏhaykhông.Cácthànhphồlớnđầynhữngnhàthiếtkếgiàđangvẽvờivớvẩn,đangnhàonặnvàicáibìnhgốm,haythậmchíđangđiềuhànhmộttiệmbánhởđịaphương.BàDirachiger–giámđốcphụtráchviệclàmcủaĐạihọcMelbourne–nóirằngkhuynhhướngsựnghiệpngàynay–lênđếnđỉnhđiểmở40vàbắtđầutuộtdốctạiđó,cónghĩalàngườitacầnlàmviệcvớitâmtríhướngtớimộtcôngviệckhácvàdànhthờigianđểđàotạolạihoặcđểđàotạolạihoặcđểtiếpthuphụcvụcôngviệcmới.Bàbóimộtsốngànhnghề,kểcảnghềthiếtkếđồhoạđượccoilàtrẻvàhàngđầu,cầnphảiloạitrừnhữngngườitrên40.Thếđiềugìxảyrachonhữngngườilaođộnggiàấy?Bàibáoviết:Trongnhữngngànhbấpbênh,vàcónhịpthayđổinhanhnhưthế,mỗingườilính thường cókhuynhhướng làmộtMelissa - trẻ đầy thamvọng, và sẵnsànglàm12giờmộtngày.

Những người ưu tú nhất trong số những lao động lớn tuổi thường luânchuyểnbêntrongbộmáyquảnlý.Nhưngnhữngngườicònlạicầmchắcsẽbị đẩy ra ngoài. Tháng 9 vừa qua, một công ty máy tính ra tuyển ngườichuyênxử lýsựcốchương trình.Đươngnhiên,mọibộhồsơvòngphỏngvấnđềuđượctôvẽmộtcáchđẹpđẽbằngtấtcảnhữngtiêuchuẩncầnphảicóchotừngchitiếtmộtcủanhữngkỹnăngmáytính.

Vàdĩnhiên,tấtcảcácứngviênđềucókhảnănglàmcôngviệcđó,nếuđượcchocơhội.Vậythì,nhữngngườiphỏngvấnlàmnhưthếnàođể“phânbiệt

vàngthau”?Rất đơngiản. “Chúng toi chỉ việcnhìnvàongày thángnăm sinh củamộtứngcửviênvàchiahọrathànhviêntrên35vàdưới35,”nhữngngườitrongcuộc tiết lộ. “Và chúng tôi vứt ‘nhữngngười trên35’ vào chồnghồ sơbịloại”Cáchlàmđórõrànglàkhôngthuyếtphụclắm,nhưngvềmặtnàođóđãdựatheothuyếtđơngiảncủaDawin”Nhữngngườithíchhợpthìtồntại,vàthấtbạichonhữngngườigià.

LÀM VIỆC CẬT LỰC VỚI CÔNG VIỆC KHÔNG LỐI THOÁT(KHÔNGHƯỚNGTIẾNTHÂN)

KellyRichieđưa tôibàibáoBẠNĐANGVƯỢTQUANÓ?bởivìnhiềunăm liền tôi thườngnóivớinhữnghọc trò củamình: “Hầuhếtmọingườilàmtheolờikhuyêncủabốmẹhọ-‘đihọclấyđiểmcaovàtìmviệc’.Đólàmộtýnghĩlạchậu,mộtýnghĩthờiđạicôngnghiệp.Vấnđềlànhữngngườilàmtheolờikhuyênđórốtcuộcbịkẹttrongmộtcôngviệckhônglốithoát.Cóthểhọđượcđiểmcao,cócôngănviệclàmổnđịnh,kiếmđượcrấtnhiềutiền,nhưngvấnđềlà,côngviệckhôngđicũngvớimộtcáithang.”

Cónhữngngườivẫnđanglàmviệc,cóthunhậpkhá,nhưngtríóccàthểxáchọmệtmỏirãrời,khôngítngườiđãkiệtquệ…vàkhônghềcóthangđểtrèora hay leo lên đỉnh. Ở đâu đó trên đường đi, họ đụng vào sợi dây nghềnghiệphồinàokhônghay.Trongkhihọvẫncócôngănviệclàmhoặcvẫncòncódoanhnghiệpthìđộtnhiêncáithangtrênđỉnhbỗngbiếnmất.Tôicónhiềubạnbèhọcgiỏitrongtrường,saukhiratrườngvàđạtđếnmộtmứcđộthànhcôngnàođóởtuổidưới40,nhưngrồisựnhiệmmàutrongcôngviệcchựnglạivàphíađồibênkiađãhiệnra.Trongnhữngtrườnghợpnày,tôitinlàphươngphápđểthànhcôngtrongnghềnghiệpđãkhôngcòntácdụng,bởivìphươngphápđể thànhcông tronghọc tậpcũngđãngừng rồi.Nói cáchkhác,bạnbè tôivẫncònđangsửdụngcùngmộtphươngphápđểhọc tập

thànhcông,vàphươngphápđóđangngừngtoảphépmàutrongcôngviệc.GIÀUCÓỞTUỔI40VÀKHÁNHKIỆTỞTUỔI47

Tôicómộtngườibạnhọcởlớprấtgiỏithờitrunghọc.Sauđóanhvàohọcmộttrườngđạihọcdanhgiá.Anhgianhậpcâulạcbộgolfcủachamình,cướimộtcôvợ-chacôcũngsinhhoạtởcùngcâulạcbộ-cócon,vàgiờconcáianhhọcởngôitrườngtưngàyxưaanhhọc.Sauvàinămlàmviệc,tíchluỹchútkinhnghiệmvàchơigolfvớinhữngngười thànhđạt, anhcó tên trongnhữnggiaodịchnhàđất rất lớn.Gươngmặt tươi cười của anh đã xuất hiện trên trang bìa tạp trí kinh doanh địaphươngcàanhđượcca tụng làmột trongnhữngnhàkinhdoanhhàngđầucủathếhệanh.Khiđến40tuổi,anhđãanvịcuộcđời.Vàocuốithậpniên1980,thịtrườngnhàđấtHawaiibỗngxấuđikhiNhậtrúttiềnđầutưcủahọrakhỏibangnày,vàanhmấtgầnhếtgiatàicủamình.Anhvàvợchiatayvìanhngoạitình,vàbâygiờanhphảicưumanghaigiađình.Anhtángiabạisản,ởtuổi47vớinhữnghoáđơnkhổnglồcầnphảitrả.

Tôigặpanhcáchđâyvàitháng.Anhđãbướcquatuổi50,đãhồiphcụphầnlớnnhữngmấtmátvàthậmchícòncómộtngườibạnđờimới.Nhưngdẫuanhkhẳngđịnhrằngmọisựvẫnổnvàanhđanglàmtốt,tôivẫnthấylửatắt.Cócáigìđóđãthayđổibêntrong,anhthậmchícònlàmviệcquyếtliệthơnđểduytrìhìnhảnhnhữngnămquákhứcủamình.Hìnhnhưanhcócẻbồnchồnvàyếmthếhơn.

Một lần trongbữaăn tối,ngườibạnđờicủaanhnóivớichúng tôivềviệckinhdoanhinternetmớimàcôvừakhởisự.Côrấthàohứng,doanhnghiệpcủacôđangphátđạtvànhậnđượchợpđồngtừkhắpnơitrênthếgiới.Độtnhiênanhbạn tôi sửngcồ lên,hìnhnhưanhđãuốngquánhiềuvàáp lựcnhiềuvàáplựcbêntrongđangrạnnứtcáivỏbọcbênngoàilạnhlùngcủaanh.Rõ ràng, bực bội với sự thành côngmớimẻ của cô, hay với sự kém

thànhđạt củamình, anh caogiọng: “Cô làm saomà làm tốt được?Côđãkhônghọcđạihọc.Vàcôkhôngquenbiếtnhữngngườidanhtiếngnhưtôi.”

KhiKimvềnhàkhuyahômđó,cônóivềsựmấtbìnhtĩnhđộtngộtcủaanh:“Xem ra anh ấyđangcố làmchophươngphápđể thànhcôngxưa cũ củamìnhhoạtđộngvàhìnhnhưnóchẳnghiệunghiệmgìcả.”

TôigặtđầuvànghiệmtớiđiềumànhàbáoWestAustraliagọilà“chạmtớisợidâybáođộngnghềnghiệp”.Tôinghĩđếnngườithanhniênphòngnhânsựđốnglýlịchralàmnhữngứngviêntrên35tuổivànhữngngườidưới35.TôinghĩvềAdrian,ngườibạnbịgiảmbiênchếđãmuamộtđạilýdulịchvàgiờđanghọc trường luật, chờ ra trườngở tuổi57.TôinghĩđếnNgườibốthôngthái,ngườitinvàosứcmạnhcủanềntảnggiáodụctốt,dùsựgiáodụctốtrốtcuộccũngkhôngcứuđượcngười.Cuốicùng,thoátkhỏinhữngýnghĩriêng tư, tôi nói với Kim: “Có vẻ như những ý tưởng kinh doanh cũ đốinghịchvớinhữngýtưởngmới.“Anhđoánchắclànhữngýtưởngkinhdoanhcủacôấymớihơncủaanhấy?”Kimhỏi.Tôigậtđầu.“Chúngtahãybỏđitừkinhdoanh.Nhưvậylàcôấycónhữngýtưởngmớicònanhấyvẫnvậnhànhtrênnhữngýtưởngmàanhtraudồiởtrườngphổthông.Họchỉhơnnhauvàituổinhưngnhữngýtưởngcủacôấymới…tuykhôngđộcđáonhưngvớicôchúngmới,tươitắnvàphấnkhích,vìvậycôcũngkhôngđộcđáovàanhđãgiữchúngsuốt40nămqua!”

“Đúngvậy.Nhữngýtưởng,đặcbiệtlàphươngphápđểthànhcôngcủahọđã trở lên lạchậu,” tôiđáp.“Anhấy thứcdậyvàđi làm,nhưng thayvì làmộtngườitiếnbộvàsángtạovớinhữngýtưởngmới, thìanhbâygiờvớinhữngýtưởngcũtrongkhichỉmới50tuổi.Vấnđềlàanhấyđãgiàvàđãlạchậutừcáchđâymườinămmàkhônghềhaybiết.Anhvẫntiếptụcvớinhữngphươngphápcũvàkhôngsẵnsàngthayđổiphươngphápcủamình.

Ngàynayanhtấtbậtngượcxuôikhắpthànhphốvớibảnlýlịchtrongtayvàđautranhcôngănviệclàmvớingườicònrấttrẻ.”

“Vậy,lờikhuyên‘hãyhọcđivàlấyđiểmcao’làlờikhuyêntốtkhoanhcònnhỏ,”Kimnói,“nhưnglạilàlờikhuyênxấukhianhtrưởngthành.”“Vấn đề là anh ấy bịmắc bẫy ở trong ngay chính phương pháp để thànhcôngcủamìnhmàkhônghềhaybiết,”tôinóinhỏnhẹ.“Anhấykhôngnhậnrarằnglờikhuyêntốttrongquákhứlàlờikhuyênxấuhiệntại,vàvìtươnglaicủaanhthậtuám.”“Anhvẫngiữphươngphápcũ,”Kimđáplại.“Vàcòntiếptụcdùngnónữa…Nócàngíthiệuquảthìanhấycàngbấtan,vàanhlạicàngkhuyếnkhíchnhữngngườikháclàmtheolờikhuyêncủaanh–theophươngphápcủaanh-mặcdù,đốivớianhnóchẳngcótácdụnggìcả.”“Tôinghĩanhkẹtởhainơi.Thứnhất,anhấybịkẹtởchỗphươngphápđểthànhcôngcủamìnhkhôngcótácdụngnênchánnảnvàmệtmỏi…nhưnganhvẫntiếptục.Thứhai,anhấybịkẹttrongquákhứ,lúcanhấythànhcôngnhất.Vàvì phươngpháp củamình có hiệu quả cao, nên anh ấymuốn táikhẳng định với chínhmình rằng ngày nay anh đangmuốn làm điều đúngđắn.”“Vìvậyanhnóichotấtcảmọingườilàmđiềuanhđãlàm.Thậmchínóđãhếthiệunghiệm.”“Anhấychưanhậnranóđãhếttácdụng.khibạnratrường,khôngaitraochobạntấmbảnđồchỉđườngtớithànhcông.Mộtkhidấuvếtbiếnmất,đasốchúngtalạicốcônglầnmòtìmđườngquakhirừngrậm,hyvọngsẽtìmlại được dấu vết. Có người tìm lại được, có người không.Khi không tìmđượcdấuvếtmớibạnthườngngồinghĩvềlốicũ.Đólàcuộcsốngthực.”

NHỮNGÝTƯỞNGDÁNHCHOCÁCBẬCBỐMẸ

Cáchđâymộtvàinăm,tôixemmộtchươngtrìnhtruyềnhình,trongđócácbà mẹ mang con cái tới sở làm để khoe chúng làm được gì. Người dẫnchương trìnhxoáyvào tình tiếtđóvànói:“Đây làmộtý tưởnghoàn toànmới-mẹdạycongáihãylàngườilàmthuêtốttrongtươnglai.”Tôithốtlên:“Ôi!Mộtýtưởngcũmèm!”Khinóichuyệnvớinhững thanhniênngàynay, tôi thườnghỏihọxemhọđangtheophươngphápđểthànhcôngcủaao-củahọhaucủabốmẹ?Vàothờicủatôi,ởthậpniên1960,cácôngbốbàmẹdạyconrằng:“Hãyhọcđi,đạtđiểmcaovàtìmviệclàmổnđịnh.”Tôirấtsợđiềunày.SởdĩhọdạyconmìnhnhưthếvìnhiềungườitrongsốhọlớnlêntrongthờikỳĐạikhủnghoảng, một thời kỳ công ăn việc làm rất hiếm hoi. Do vậy, nỗi sợ thấtnghiệp,sợkhôngcóiđủtiềnluônámảnhhọmộtcáchsâusắc.Ngàynaybạnnhìnquanhsẽ thấykhắpnơiđềucóbảng“Thôngbáotuyểndụng”.Nhữngôngchủráoriết tìmbấtcứaibiếtđọcbiếtviết,vuivẻ,biếtmỉmcườivàcóthểhuấnluyệnđược.Mặcdùnhữngkỹnăngkỹthuậtkháquantrọngnhưngnhiềuđónggópkháccòncóýnghĩađốivớicácôngchủhơn.Mặcdùcóhànghàsasốcôngănviệclàm,nhưngtôivẫnnghenhữngngườitrẻlạpđilặplạivớiconhọcũngvớivẻhãihùng,nhữnglờibốmẹhọđãnóivớihọ:“hãyđihọc,đạtđiểmcaovàtìmviệclàm.”

Khi tôingheaiđónói:“Nhưngchúng tacầnphảicócôngănviệc làmổnđịnh”, tôi nói: “hãy từ từ nào, bình tĩnh lại hít thở và nhìn quanh.Có rấtnhiềucôngviệcđangchờbạn.Thờikỳkhủnghoảngđãqua,Internetngàynaycàngphát triểnmạnh.Hãythôi trútxuốngnhữnglờikhuyêncũkỹlạchạu.Ngàynay,nếubạnmuốncóviệclàmantoàn,ổnđịnhbạncóthểtìmđược.Vậy,hãyngừngmộtchútvàsuynghĩ.”Có người bình tĩnh, có người không. Đa số những người tôi gặp đều sợkhôngcóviệclàm,khôngcótiềnđónggóptiềnnhà,mộtsốngườikhôngthểnghĩsángsuốtđượcvìnhữngnỗisợdobốmẹtruyềnlại.Một trongnhữngđiềuquan trọngnhấtbốmẹcó thể làmlàngừng lại, suy

nghĩđếntươnglai,hơnlàđưaranhữnglờikhuyêndựavàokinhnghiệmcũ.

TÔICẦNPHẢINGỪNGLÀMĐIỀUTÔIGIỎI

Khitôinghỉhưuvàonăm1974lúcđótôi47tuổi,câuhỏi“Mìnhsẽlàmgìtrongquãngđờicònlại?”đènặngtâmtrítôi.Thayvìnghỉngơimộtnăm,tôiquyếtđịnhlàmđiềuđượcgọilà“đầutưlại”bảnthân.Tứclàtôicầnthayđổiphươngphápđểthànhcôngtronghọctậpvàtrongcôngviệccủamình.Nếutôi không làm, tôi sẽ giốngmột võ sĩ già trở lại đấu trường saumột nămvắngbóng.Bằngcáchđầutưlạibảnthân,tôikhônglàmđiềugiỏivàthíchlàm.Điềuđócónghĩalàtôiphảidừngdạykinhdoanhvàđầutư.Đểđầutưlạimình,tôicầnphảihọcnhữngđiềumới,cầnthiếtchobảnthânđểthayđổicáchlàmcũcủamình.Đểlàmđượcđiềuđó,tôitạoramộttròchơiđểdạynhữnggì tôi đã học cách viết,mộtmôn tôi từng rớt hai lầnở trườngphổthông.Ngàynaytôiđượcbiếtđếnnhưmộtnhàvănhơnbấtcứngànhnghềnàokháctôitừnglàm.Nếukhôngcóphươngphápđểthànhcôngtronghọctập,côngviệcvà trong tàichính, tôiđãkhôngdámmạohiểmchuyểnđôitcuộcđờimình.Mànếutôikhôngchuyểnhướngtôisẽthànhvôdụngởtuổi47,sẽgặmnhấmquãngđờicònlạibằnglỳứcvềnhữngngàyhuyhoàngđãxa.

CÔNG ĂN VIỆCH LÀMÔNT ĐỊNH GÓP PHẦN NHƯ THẾ NÀOCHOCUỘCSỐNGGIAĐÌNH?

Bốmẹngàynaycầnnhìnxatrôngrộnghơntrongviệchọcvàtìmcôngănviệclàmcủaconcái,vìchúngthôngminhhơn.Chúngđãthấyđượcảnhhưởngcủacôngănviệclàmổnđịnhđốivớicuộcsốnggiađình,vàchúngthấybốmẹchúngcócôngviệclàmnhưngkhôngcócuộcsống.Đókhôngphảilàtươnglaimàconcáimuốn.Đểtrởthànhbốmẹthànhcôngvớimốiquanhệtốtđẹpvớiconcáimình,cácbậcbốmẹphảinhìnvàoquảcầupha

lê,nhưngkhôngphảicủahọmàlàcủaconcáo.Phảichiasẻtầmnhìnvàotươnglai,hơnlàbắtépconcáotheoquanđiểmvềtươnglaicủamình.

Tôiđãthấynhiềutranhluậngiữabốmẹvàconcáivềphươngphápđểthànhcông.Vídụ,bốmẹnói:“Conphảiđihọc”,concái lạibảo:“Conmuốnrakhỏitrường”.Đểcómốiquanhệthànhcông,bômẹphảithấyvàhiểuđượctầmnhìncủaconcái,bởivì rõràngnềngiáodụckhông tốtkhôngphải làmộtphầncủatầmnhìnđó.Ởthờiđiểmnày,tôikhôngkhuyênbốmẹcứđểmặckệconcáimuốnlàmgìthìlàm.Điềutôimuốnnhấnmạnhlà:bốmẹcầnnhìnxahơnlàcấpghépphươngphápđểthànhcôngđãcótácdụngmỹmãnvớimìnhvàođầuconcái.Tôibiếtkhôngdễ,nhưngtôinghĩnhưthếvẫntốthơnlàxungđột.

Khibốmẹnhìnthấyđiềuconcáinghĩ,vàhướngđicủachúngthìviệcthôngtingiữabốmẹvàconcáitốthơnvàbốmẹsẽchỉdẫnchochúng.Thậtlàvôích khi bố mẹ nghiêm khắc bảo “Bốmẹ khôngmuốn con làm như thế”,nhưngbọntrẻcứsẽlàmhoặcđãlàmnhưthếrồi.Chiasẻquanđiểmvàlàmgiảmthiểusựvachạmtrongphươngphápđểthànhcônggiữabốmẹvàconcáiđóngvaitròquantrọngtrongsựhướngdẫndàihạn.

Mộtkhiđãcó thông tin liên lạc, tôinghĩbốmẹnênchiasẻvớiconcáiởđiểmchúngthíchlàmnhiềunghềtrongcuộcsốnghơnlàmộtnghềsuốtđời.Mộtkhinắmbắtđượcýtưởngấy,concáisẽđềcaoviệchọcsuốtđờihơn.Khiđó,nó sẽhiểuđược tại saocầnphảiphát triểnphươngphápđể thànhcôngtronghọctậpđểthànhcôngtronghọctập,vàtạisaotớitrườnglàquantrọng.Tôinghĩđiềunàykhôngquantrọngvì tôikhôngnghĩbấtcứbốmẹnài lạimuốn con cáimình bị kẹt trongmột công việc không lối thoát, và“gừngcànggìcàngcay.”Sosánhnhữngýtưởng

ThờiđạicôngnghiệpThờiđạicôngnghệthôngtinViệclàmổnđịnh,theobằngcấpCôngviệctựdo,côngtyảoTrảlươngtheothâmniênTrảlươngtheokếtquảlàmviệcMộtcôngviệcCónhiềunghềLàmviệcchotớituổinghỉhưuNghỉhưusớmChạytheochiếckimđồnghồLàmviệckhicócảmhứngTrườnghọcNhữngcuộcthảoluậnBằngcấpTàinăngnộilựcthậtsựKiếnthứccũNhữngýtưởngmớiKếhoạchnghỉhưucủacôngtyBảnlýlịchhồsơtựquảnlýKếhoạchnghỉhưunhànướcKhôngcầnđiềunàyKếhoạchchămsócsứckhoẻcủachínhphủKhôngcầnLàmviệcởcôngtyLàmviệctạinhàTómlại,bạnvàconbạnseccónhiềusựlựachọnhơnbốmẹbạn.Nhữngsựlựachọncủa thờiđạicôngnghệ thông tin.Điềumấuchốt là,ngàynaycónhiềusựlựachọnhn,vàconcáibạnbiếtđiềuđó.Tháchthứcởđâylàphảiủnghộtrườnghọc,vàbốmẹchuẩnbịchoconcáicónhữngkỹnănghọctậpđểchúngcócàngnhiềusựlựachọncàngtốt.Tôinghĩ,chẳngcóbốmẹnàolạimuốnconmìnhdừngchânởngayhiệubángiàyvìnóđã làm theo lờikhuyên“Đihọcthậttốtđểcócôngănviệclàmổnđịnh:.Ngaàynyaconcáocầnđượcgiáodụctốthơnthế.

MỘTLỜINHẮNNHỦCUỐICÙNG

Trongmột lớp học dành cho người lớn, khi tôi nói với họ rằng chính lờikhuyên“đihọcthậttốtđểcócôngănviệclàmổnđịnh”đãsậpbẫy,thìnhiềucánhtaygiơlênvàyêucầugiảithíchrõhơn.Nhiềungườiđãhiểurõđólàlờikhuyêntốtchođứatrẻ,nhưnglàxấuđốivờingườilớn…nhưnghọvẫnmuốnbiếtnhiềuhơn.Mộthọcviênhỏi:“Bằngcáchnàomàcócôngănviệclàmlạikhiếntasậpbẫy?”

“Mộtcâuhỏihay,”tôinói.“Khôngphảicôngănviệclàmkhiếntasậpbẫy,màchínhlờinhấnmạnhđikèmvớilờituyênbố‘đihọcđểcócôngănviệclàm’đãbẫybạn”Lờinhắnđikèm?Mộthọcviênhỏi.“Lờinhấnmạnhđólàg씓Lờinhấnmạnhđó:“Hãycẩnthậnvàđừngcóphạmlỗiđó”

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

TẬPV-

Giớithiệu

VìsaoDavidgặpGoliath

DavidvàGoliath làmột trongnhữngcâuchuyệnmàngườichagiàu thíchnhất.TôinghĩrằngôngtựxemmìnhlàDavid,mộtngườibắtđầutừconsốkhông, sau đó dám đứng lên chống lại gã khổng lồ. Người cha giàu nói:“DavidsởdĩcóthểđánhbạiđượcGoliathvìDavidđãbiếtcáchsửdụngđònbẩy.MộtchàngtraitrẻvàmộtkhẩusúngcaosuđơngiảnmạnhhơnnhiềusovớimộtgãkhổnglồlàGoliath.Đólàsứcmạnhcủađònbẩy”.Nhữngcuốnsáchtrướccủa tôiđềcậpvềsứcmạnhcủavòngquaytiềnmặt.Ngườichagiàu thườngnói:”Vòngquay tiềnmặt là từngữquan trọngnhất trong thếgiới tiềnbạc.Từngữquantrọngthứhai làđònbẩy”.Ôngcũngnói:”Đònbẩy cũng là lý do vì sao một số người trở nên giàu, một số còn lại thìkhông”.Vàngườichagiàutiếptụcgiảithíchrằngđònbẩylàsứcmạnh,màđònbẩycóthểlàmviệcchobạnhoặccóthểchốnglạibạn.Vìđònbẩylàsứcmạnh,mộtsốngườidùngnó,mộtsốthìlạmdụngnó,mộtsốthìsợnó.Ôngnói tiếp: “Lýdo ít hơn5%ngườiMỹ làngườigiàuvì chỉ có5%biết sửdụngsứcmạnhđònbẩy.Nhiềungườimuốngiàucó,đãthấtbạitrongviệclàmgiàuvìhọđãlạmdụng.Vàhầuhếtmọingườikhônggiàucóđượcvìhọsợsứcmạnhcủađònbẩy.”

Córấtnhiềudạngđònbẩy

Đòn bẩy có rất nhiều dạng.Một trong những dạng được tín nhiệm đó là

mượntiền.Ngàynaychúngtacócáinhìnkhôngtốtvềnhữngngườimượntiền.Hàngtriệungườigặprắcrốivềtàichínhvìsửdụngsứcmạnhcủanợđểchốnglạihọ.Vìhậuquảcủaviệclạmdụngđònbẩynợ,nhiềungườiđãsợdạngđònbẩynày,vànóirằng:“Cắtgiảmthẻtíndụng,trảhếttiềnvayvàđừngbaogiờnợ”.Ngườichagiàucủatôithườngcườivànói:“Cắtgiảmthẻtíndụngkhônglàmcongiàu.Cắtgiảmthẻtíndụngchỉ làmconkhốnkhổthêm”.Tuynhiên,ngườichagiàuđồngýrằngnếubạnđãlạmdụngđònbẩynợ,bạnnêncắtgiảmthẻtíndụng,trảhếtcáckhoảnvay,thoátkhỏinợnần.Ôngnói: “Đưa thẻ tín dụng chomột người giốngnhưđưakhẩu súng chongườisayrượu.Aigầnmộtngườisayrượuđềunguyhiểm,ngaycảngườisayấy”.Thayvìdạychúngtôisợsứcmạnhcủađònbẩynợ,ngườichagiàuđãdạytôivàcontraiônglàmthếnàođểsửdụngsứcmạnhcủanợvàomụcđíchcủamình.Chínhvìvậymàôngthườngnói:“Cónợtốtvànợxấu.Nợtốtlàmcongiàuvànợxấulàmconnghèo”.Hầuhếtmọingườiđềumangnợxấu,mộtsốngườikhácthìsợnợvàtựhàokhihếtnợ…ngaycảkhitrảhếtnợ tốt. Trong cuốn sách này, quý vị sẽ khám phá làm thế nàomà vợ tôi,Kim,vàtôivềhưusớmvàvềhưugiàuvìchúngtôilúnsâutrongnợ,lúnsâuvớinhữngnợtốt,nhưngmónnợđãlàmtôigiàuvàtựdotàichính.Nóicáchkhác,chúngtôiđãsửdụngsứcmạnhcủađònbẩy,chúngtôiđãkhônglạmdụngnợhaysợchúng.Thayvìnhưthế,chúngtôi tôntrọngsứcmạnhcủađònbẩyvàsựdụngnómộtcáchkhônngoanvàthậntrọng.

Mọingườicóthểgiàuhaykhông?

Trong hàng trăm cuộc phỏng vấn sau khi cuốn “Rich dad poor dad” pháthành,tôiđãđượcđặtcâuhỏi:”Ôngnghĩmọingườiđềucóthểgiàua`?”Tôi trả lời:“Vâng.Tôinghĩmọingượiđềucótiềmnăngđểtrởnêngiàu.”Sauđó,tôiđượchỏi:“Nếumọingườiđềucótiềmnăngđểgiàucó,tạisaumộtsốítchúngtalạithậtsựgiàu?”.Tôithườngtrảlời:“Tôikhôngđủthờigianđểtrảlờicâuhỏiđó”Nếuhọcứkhăngkhăng,tôinói:”Hầuhếtcâutrả

lờinằmtrongcuốnsáchđầutiêntrongRichdadseries.”Nếungườiphỏngvấnvẫncốchấp,họcóthểhỏi:”Khinàoôngsẽchochúngtôitoànbộcâutrảlời?”Tôitrảlời:”Tôikhôngbiếtaicóthểcótoànbộcâutrảlời”.

Mặc dù tôi không có toàn bộ câu trả lời, nhưng tôi rất hạnh phúc vì cuốicùngtôiđãmangchođọcgiảcuốnsáchnày,cuốnsáchthứ5trongRichdadseries. Cuốn sách này sẽ giải thích rõ ràng vì sao tôi tin rằngmọi ngườichúngtađềcótiềmnăngđểgiàucó…xinnhắclàmọingườichúngta,chứkhôngphải làmột trong sốchúng ta.Tôi cũng sẽgiải thíchvì saovợ tôi,Kim,vàtôicóthểvềhưusớmvàvềhưugiàu,mặcdùchúngtôibắtđầutừconsốkhông.Vàtôicũngsẽgiảithíchtạisaomộtsốngườithìgiàucònmộtsốkhácthìnghèomặcdùchúngtaaicũngcótiềmnăngtiềmtàng.Tấtcảđềuvìđònbẩy.Các tậpsách trướccủa tôinóivềsứcmạnhcủavòngquay tiềnmặt.Cuốnsáchnàyhoàntoànvềđònbẩy.Vìsaophảicảmộtcuốn?Lýdo làvìđònbẩylàmộtmộtchủđềrộnglớn,nóbaogồmmọithứtrongcuộcsống.Cuốnsáchsẽtậptrungvàobadạngđònbẩy.Baogồm:

Phần1:Sứcmạnhđònbẩycủatríóc

Đâylàphầnquan trọngnhấtcủacuốnsách.Trongphầnnày,bạnsẽkhámphávìsaotiềnkhônglàmbạngiàu.Đồngthời,bạncũngkhámpháđònbẩymạnhnhấttrênthếgiới,làtríóc,cókhảnănglàmbạngiàuhaynghèo.Cũngnhưmộtngườicóthểsửdụng,lạmdụnghaykhiếpsợđònbẩynợ,điềunàycũngtươngtựkhiđềcậpđếnbộóccủabạn,mộtcôngcụđầyquyềnlực.

Lờinóilàđònbẩy

Bạnsẽkhámphásứcmạnhcủalờinói.Ngườichagiàuluônluônnói:”Lời

nóilàđònbẩy.Lờinóilàcôngcụđầyquyềnlực…côngcụcủabộnão.Cũngnhưconcóthểdùngnợđểtrởnêngiàuhaynghèo,lờinóicũngcóthểđượcsửdụngđểlàmcongiàuhaynghèo”.Trongphầnnày,bạnsẽthấysứcmạnhcủalờinóivàlàmthếnàongườigiàudùnglờinóigiàuvàngườinghèodùnglờinóinghèo.Ngườichagiàuthườngnói:“Bộóccủaconcóthểlàtàisảnmạnhnhấtcủacóthểlàtiêusảnmạnhnhất.Nếucondùnglờinóiđúng,consẽ trởnênrấtgiàu.Nếucondùngnhững lờinóisai,bộócconsẽ làmconnghèo”.Trongphầnnàybạnsẽkhámphálờinóigiàuvàlờinóinghèo…lờinóinhanhvà lờinóichậm.Bạnsẽbiếtvìsaongườichagiàunói:”Khôngphảicótiềnmớilàmratiền”.Ôngnói:”Làmgiàubắtđầubằnglờinóicủaconmàlờinóithìmiềnphí”.TrongRichdadpoordad,bạncóthểnhớrằngngườichagiàucấmtôivàcontraiôngnói:“Tôikhôngmuanổinó”.Ngườichagiàudạyrằng:“Sựkhácnhaugiữangườigiàuvàngườinghèolàngườinghèothườnghaynói“Tôikhôngmuanổinó”nhiềuhơnngườigiàu.Đólàđiểmkhácnhaucơbản”.Tạisaođầutưkhôngrủiro

Trongcuốnsáchnàybạnsẽbiếtvìsaonhữngngườithườngnói“Đầutưlàrủiro”lànhữngngườithấtbạitrongthịtrườngđầutư.Mộtlầnnữalàvìlờinói.Bạnsẽkhámphárằngnhữnggìbạntinlàthậtsẽlàlàthựctếcủabạn.Đồngthờibạncũngsẽkhámphávìsaonhữngngườinghĩrằngđầutưlàrủirothườngđầutưvàonhữngcuộcđầutưrủironhất.Đểđầutưantoànhơn,lợinhuậncao,mọingườiphảibắtđầubằngcáchthayđổilờinói.

Nhưđãnóitrướcđây,sứcmạnhcủađònbẩycóthểđượcsửdụng,làmdụnghaykhiếpsợ.Trongphầnnày,bạnsẽhiểulàmthếnàosửdụngđònbẩycủatríócđểchiếucốtìnhhìnhtàichínhcủabạn,hơnlàchốnglạibạn.Ngườichagiàuthườngnói:”Hầuhếtmọingườidùngcôngcụquyềnlựcmạnhnhấtlàtríócđểlàmhọnghèo.Đókhôngphảilàsửdụng,đólàlạmdụng.Bấtcứkhi nào connói “Tôi khôngmuanổi nó”, “Tôi không làmđượcviệcđó”,

“Đầutư làrủiro”hay“Tôisẽkhôngbaogiờgiàunổi”,conđangsửdụngđònbẩyđầyquyềnlựcmàconcóđểhạicon”.

Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầnsửdụngtríóccủabạntrongsựhợptác,khôngphảiđểchốnglạibạn.Nếubạnkhônglàmđượcđiềuđó,haiphần sau của cuốn sáchnàykhôngkhả thi chobạn, chodù chúng thật dễlàm.Nếubạnlàmchủđượcdạngđònbẩymạnhnhất,haiphầnsausẽrấtdễvìchúngrấtđơngiản.

Phần2:Sứcmạnhđònbẩycủakếhoạch

Trongcuốnsách,Richdad’sguidetoinvesting,tôiđãviết“Đầutưlàmộtkếhoạch.”Đểvềhưusớm, tôivàvợđãcómộtkếhoạch…mộtkếhoạchbắtđầuvớiconsốkhông,vìchúngtôikhôngcógì.Mặcdùchúngtôiđãbắtđầutừ số không, chúng tôi đặtmục tiêu xấp xỉ $85.000 - $120.000 thu nhậptrongmộtnăm,phụthuộcvàothịtrường,màkhôngphảilàmviệc.Thunhậpcủachúngtôichỉđơnthuầntừcácvụđầutư.Mặcdùđókhôngphảilàmộtsốtiềnlớn,nhưngchúngtôiđãđượctựdotàichínhvìchiphíhàngnămcủachúngtôiíthơn$50.000.

Chúngtôivềhưusớmđểlàmgiàu

Mộttrongnhữngthuậnlợicủaviệcvềhưusớmlàchúngtacóthờigianrảnhrỗiđể làmgiàu.TạpchíForbesđịnhnghĩagiàu là thunhậpmộtnămtừ1triệuđôtrởlên.Nóicáchkhác,theotạpchíForbes,chúngtôichưagiàukhichúngtôivềhưu.Biếtđượcđiềuđó,mộttrongnhữnglýdođểvềhưusớmlàchúngtôicóthờigianđểlàmgiàu.Saukhivềhưu,kếhoạchcủachúngtôilàdànhthờigianđểđầutưvàxâydựngcáccôngty.Ngàynay,khôngnhữngchúngtôinắmgiữnhữngbấtđộngsảngiátrị,chúngtôicòncómộtcôngtyấn bản,một công ty khai thácmỏ,một công ty công nghệ thông tin,một

côngtydầukhí,cũngnhưđầutưvàothịtrườngchứngkhoán.Thunhậpcủachúngtôihàngnămlênhàngtriệuđôvàtiếptụctăngnhanhchóng,ngaycảkhithịtrươngchứngkhoánsụpđổ.Tấtcảđềuđitheokếhoạch.

Cũng trong cuốn,Rich dad’s guide to investing, tôi nói rằng hầu hếtmọingườicókếhoạchđểtrởnênnghèo.Vìvậymànhiềungườinói:“Khitôivềhưu,thunhậpcủatôisẽthấpxuống”.Nóicáchkhác,họđangnói:“Tôicókếhoạchlàmviệccựcnhọcsuốtđờivàtôisẽtrởnênnghèohơnkhivềhưu.”Đó làmộtkếhoạchchấpnhậnđược trong thờiđạiCôngnghiệp,nhưng làmộtkếhoạchnghèotrongthờiđạiThôngtin.

Hàngtriệucôngnhânhiệnnayđangtínhtoántrongkếhoạchvềhưu,như:401k, IRA, Superannuation (ở Australia), RRSP (ở Canada). Những kếhoạchvềhưunàytôigọilàKêhoạchvềhưuthờiđạiThôngtin.TôigọinhưthếvìtrongthờiđạiThôngtin,côngnhângánhtráchnhiệmchosựnghỉhưu.TrongthờiđạiCôngnghiệp,côngtyhaychínhphủsẽgánhtráchnhiệmvấnđềtàichínhcủabạnkhibạnhếtlàmviệc.Cómộtđiềulàmtôisốclàhàngtriệungườilàmviệccựcnhọcđặttoànbộtươnglaitàichínhcủamìnhvàothịtrườngchứngkhoán.Điềugìsẽxảyranếucóchuyệnchẳngmay,mộtkhihọđã60 tuổi?Bạn sẽnóivớihọ “Đixinviệc làmvàbắt đầu tiết kiệm”?Điềuđóđã làmtôi lo lắngvàvìsao tôiviếtsáchvàdạyhọc.Tôi tin rằngchúngtacầnđượcgiáodụcvàchuẩnbịtốthơnchothờiđạiThôngtin,thờiđạimàchúngtacầnbiếtnhiềuvềtiềnbạc.Thờiđạimàchúngtagánhtráchnhiệmtàichínhbằngchínhmìnhchứkhôngphảichínhphủhaycôngtymộtkhichúngtanghỉlàmviệc.

Hãynhìnvàoconsố.Vàonăm2010,75triệutrẻemthờikìbùngnổdânsốđầutiênsẽbắtđầunghỉhưu.Saunhiềunăm,giảsử1trongsố7triệungườinàybắtđầulấychỉ$1000từkếhoạchvềhưucủachínhphủvà$1000từthịtrườngtàichínhmỗitháng.Tínhsơsơ,75tỷđômỗithángtừchươngtrình

của chính phủ và 75 tỷ đô từ thị trường tài chính. 75 tỷ đômỗi tháng từchínhphủvàthịtrườngtàichínhlàmộttácđộnglớn.Chínhphủsẽlàmgì?Tăngthuế?Thịtrườngtàichínhsẽlàmgìkhi75tỷđirathayvìđivào?Hayaiđókhuyênbạn“Muavàgiữđó,đầutưdàihạn”?Tôikhôngcóviênngọcphalêvàcũngkhônggiảvờđoántrướctươnglai.Nhưngtôicóthểnóirằng150tỷđôchảyrangoàitừhaitổchứclớnthayvìchảyvàosẽdẫnđếnvàigợnsóngchonềnkinhtế.

Nhữngkếhoạchlạchậutừnềnkinhtếlạchậusẽdẫnđếnhàngtriệungườigặpthửtháchgaygovềtàichínhmộtkhihọhếtkhảnănglàmviệc.HàngtriệungườiMỹkhôngcókếhoạchvềhưucủacôngtyhaykếhoạchcủacánhânhọ.Họsẽlàmgì?Làmviệccựcnhọcsuốtđờilàmộtkếhoạchnghèo.Bấtchấpđâylàkếhoạchnghèo,hàngtriệungườitheokếhoạchnày,ngaycảmộtsốngườilàmrấtnhiềutiềnhiệnnay.Họlàmviệcchămchỉhômnaymàchẳngđểđượcgìchongàymai.Tôinghenhiềungườinói“Tôikhôngcầnnhiềutiềnkhitôinghỉhưu.Tôisẽtrảhếttiềnmuanhàvàsẽcắtgiảmchiphí”.Điềuđóđúngnhưngchíphíytếcủa bạn sẽ tăng lên nhiều. Ngày nay thuốc men, chi phí sức khoẻ, nhakhoa…đãrấtđắtđốivớingười laođộng.Điềugìsẽxảyrakhingànhy tếphảiđốimặtvớihàngtriệungườivềhưucầnđượcchămsócsứckhoẻkhôngđủtiềntrả?

CóthểvìvậymàAlanGreenspan,chủtịchCụcDựTrữLiênBang,gầnđâycóphátbiểutrênTV,“Chúngtacầnphảibắtđầugiáodụctựdotàichínhởtrườnghọc”.Chúngtacầngiáodụccontrẻphảitựlovềtàichính,hơnlàdạychúngmongđợichínhphủhaycôngtymàchúngđanglàmviệcse lochochúngsaukhichúngnghỉhưu.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàvềhưugiàu,bạncầnmộtkếhoạchtốthơnnhữngngườikhác.Phần2tậptrungvềsứcmạnhđònbẩycủaviệccómộtkếhoạchlàmthếnàođểvềhưusớmvàgiàu.

Phần3:Sứcmạnhđònbẩycủahànhđộ

Cómộtcâuchuyệnvềbaconchimđậutrênhàngrào.Câuhỏilà,“Nếuhaiconquyếtđịnhbayđi,hỏicònlạimấycon?”.Câutrảlờilà:“Baconbayđihết”.Bàihọcởđâylà,bạnquyếtđịnhlàmmộtđiềugìkhôngcónghĩalàbạnsẽlàmnhữnggìbạnđãquyếtđịnh.Sởdĩ5%ngườiMỹgiàucólàvì95%dânsốMỹcóthểmuốngiàunhưngchỉ5%đưavàohànhđộng.

Trongcuốnsáchtrước,tôiviếtrằnghệthốngtrườnghọcphạthọcsinhkhichúngmắclỗi.Nhưng,nếubạnnhìnlạichúngtađãhọcnhưthếnào,chúngtahọctừlỗilầm.Hầuhếtchúngtahọcláixeđạpbằngcáchténgãmộtvàilần.Chúng tahocđiđứngcũng thế.Rồichúng tađến trườngđểđượcdạyrằng chúng ta không được té. Chúng ta được dạy rằng những người té lànhữngngườingudốt.Chúng tađượcdạy rằngngười thôngminh làngườiđậutrênhàngràonhưbachúchimvàhọcthuộclòngcâutrảlời.

Nếubạnnhìnvàotiểusửnhữngngườigiàunhấtthếgiớihiệnnay,nhưBillGates,nhà sáng lậpMicrosoft,MichaelDell,nhà sáng lậpDellComputer,TedTurner, nhà sáng lậpCNN,HenryFord, nhà sáng lậpFordMotor, vàThomasEdison,nhàsánglậpGeneralElectric,họđềubỏhọcnửachừng.

Tôikhôngnóitrườnghọckhôngtốt.TrongthờiđạiThôngtin,trườnghọcvàgiáodụcquan tronghơnbaogiờhết.Tôinói rằngđôikhiđể thànhcông,chúng tacầnphảihọckhông làmnhữngđiềumàchúng tađãđượcdạy làphảilàm.Nếubạnmuốnthànhcônghơn,đơngiảnlànhìnbọntrẻhọcnhưthếnàovàbắtchướcchúng.Mộtđiềutôiđãđượchọclàlàmthếnàođểvượtquanỗisợcủaviệcphạmlỗi,củaviệcthấtbại,củaviệcngạingùng.Hầuhếtmấyđứatrẻđềubiếtlàmthếnàođểlàmđiềuđómọtcáchtựnhiên,sauđóchúngtalạidạychúngkhônglàmđiềuđóởtrường.Nếutôikhôngđượchọc

phạmlỗinhưthếnào,thấtbạinhưthếnàovàvượtquasựngạingùngnhưthếnào,tôiđãkhôngvềhưusớmvàgiàunhưbâygiờ.

Bađiềudễdàngmàmọingườicóthểlàmđểgiàucó

Tôiluônluônnóirằngnhữngđiềubạncầnlàmđểtrởnêngiàucóthậtđơngiảnvàdễdàng.Hầuhếtmọingườiđềulàmđược.TôirấthạnhphúcđượcchiasẻcuốnsáchnàyvìPhần1và2chuẩnbịchobạnđểlàmnhữngđiềuđơngiảnbạncầnphảilàm,nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu.Trongphần3tôisẽđivàonhữngđiềuđơngiảnvàdễdàngmàmọingườicóthểlàmđểgiàucó.Tôisẽđivàobaloạitàisảnchínhgiúpbạngiàucóvàchophépbạnvềhưusớm.

Baloạiđólà:1.Bấtđộngsản2.Tàisảndướidạnggiấytờ3.Côngty

Trongphần3,bạnsẽkhámphárađiềubạncầnlàmđểbắtđầuthuđượcbaloạitàisảncựckỳquantrọngnày.LýdotôivàKimvềhưusớmvàgiàuvìchúngtôidànhthờigianđểthuthậpcáctàisảnnàychứkhônglàmviệcvìtiền.

Nếubạnđọchếtcuốnsách,bạncóthểlàmtheonhữngbướcđơngiảnđểbắtđầuthuthập3loạitàisảnquantrọng,tàisảnmà5%dânsốcóđược.Tôixinhứavớibạnrằngbạncóthểlàmcácbước,nhưngbạnphảiđọchết2phầnđầucủacuốnsách.Nếukhông,bạnkhôngthểlàmtheocácbướcấy,ngaycảkhinóthậtdễdàng.Cũngnhưngườichagiàuđãnóivớitôinhiềunămtrước“Làm giàu bắt đầu với ý tưởng đúng đắn, lời nói đúng vàmột kế hoạchđúng.Saukhiconcónó,cácbướchànhđộngthậtdễ”.

VậyvìsaoDavidgặpGoliath?Câutrảlờicủangườichagiàu:”DavidgặpGoliathvìDavidcóthểgặpconngườiphithườngngựtrịtronganhta”.Ôngcòn thêm: “Trongmỗi chúng ta đều cómộtDavid vàmộtGoliath.NhiềungườikhôngthànhcôngtrongcuộcsốngvìhọbỏchạymỗikhigặpGoliath.NếukhôngcóGoliath,Davidsẽkhôngbaogiờtrởthànhngườiphithường.”Ngườichagiàudùngcâuchuyệnnàyđểtruyềncảmhứngchotôivàcontraiôngtrởthànhnhữnggãkhổnglồvềtàichính.Nóicáchkhác,thayvìgiếtđigã khổng lồ, người cha giàu đã khuyên chúng tôi trở thành những ngườikhổnglồ.

Cuốnsáchnàynóivềtựdotàichính.Kimvàtôiđãđượctựdobằngcáchthu thập hoặc xây dựng tài sản…những tài sản làm việc cực nhọc vì vậychúngtôikhôngphảilàmviệc.Mộtkhichúngtađãtựdo,chúngtachỉđơngiảntiếptụcxâydựnglợitứccủabaloạitàisản,baogồmdoanhnghiệp,cổphiếuvàbấtđộngsản.Chúngtôivềhưusớmvàtrởnêngiàuhơnbằngcáchsửdụngđònbẩy,chúngtôiđãcóthểxâydựngnhữngloạitàisảnnày.Ngàynay,nhữngtàisảnấysảnsinhchochúngtôi thậtnhiềuthunhậptrongkhichúngtôilàmviệcthậtít.Nếubạnmuốnlàmynhưvây,cuốnsáchnàydànhchobạn.Cuốnsáchnàyđượcviết rađểgiúpbạn tìmconđường tựdo tàichínhcủachínhbạn…tựdotừnhữngcôngviệccựcnhọccủacuộcsống.

Tómlại,Davidtrởnênphithườngbằngcáchsửdụngsứcmạnhcủacácloạiđòn bẩy. Bạn có thể làm giống như thế. Cuốn sách này sẽ khơi dậy conngườiphithườngtrongbạn.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương1

Làmthếnàođểvềhưusớmvàgiàu

Phần1:SứcmạnhđònbẩycủatríócSứcmạnhđònbẩymạnhnhấtđólàtríóccủachúngta.Vấnđềcủaloạiđònbẩynàylànócóthểlàmviệctheoýcủabạnhoặccũngcóthểchốnglạibạn.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,điềuđầutiênbạncầnlàmlàsửdụngsứcmạnhcủatríócbạnđểlàmbạngiàu.Khinóiđếntiềnbạc,nhiềungườidùngsứcmạnhcủatríóchọđểlàmhọnghèothêm.

Nhưngườichagiàunói:”Sựkhácnhaulớnnhấtgiữangườigiàuvàngườinghèo là người nghèo thườnghaynói “Tôi khôngmuanổi nó”nhiềuhơnngườigiàu”.Trongphầnnàybạnsẽthấysựkhácnhaugiữalờinóigiàuvàlờinóinghèo,lờinóinhanhvàlờinóichậm.Bạnsẽbiếtlàmthếnàođểthayđổitươnglaitàichínhbằngcáchthayđổilờinóibạnsửdụngvàcáchbạnsuynghĩ.Nếubạnthayđổilờinóicủabạnvàsuynghĩtheocáchngườigiàu,vềhưusớmvàgiàusẽtrởnêndễdàng.

Chương1:Làmthếnàođểvềhưusớmvàgiàu

Tiếp theocâuchuyện làm thếnàovợ tôi,Kim,ngườibạn tốtnhấtcủa tôi,Lary,và tôibắtđầucuộchành trình từchỗphásảnchođếngiàucóvàvềhưutrongvòng10năm.Tôikểcâuchuyệnnàyđểkhuyếnkhíchnhữngaiđang trongnợnầnhoặccầnchút tự tinđểbắtđầucuộchành trìnhvềhưusớm.KhiKimvàtôibắtđầu,chúngtôigầnhếttiền,khôngcònchúttựtinvàlúnsâutrongnợ.Chúngtôicótoànnợ.Điềukhácbiệtlànhữnggìchúngtôi

làmvớinhữngmónnợnày.CuộchànhtrìnhbắtđầuTháng12năm1984,Kim,bạn tôi, Larry Clark và tôi đang trượt tuyết ở Vancouver, British Columbia.Tuyếtrấtdàyvàtrượttuyếtrấtthúvịmặcdầurấtlạnh.Buổitối,bachúngtôingồigầnnhau trongcabingiữanhữngcây thôngcao.Ngồigiữađống lửamỗiđêm,chúngtôithảoluậnkếhoạchcủachúngtôitrongtươnglai.Chúngtôicónhữnghyvọngrấtcaonhưnglạirấtíttiềmlực.Kimvàtôiđangtrongnhững đồng đôla cuối cùng và Larry đang trong quá trình xây dựngmộtcôngtykhác.Nhữngcuộcthảoluậncủachúngtôikết thúcrấtkhuya,mỗiđêm.Chúngtôithảoluậnvềnhữngcuốnsáchmàchúngtôiđãđọcvànhữngcuốnphimđãxem.Chúngtôiđãnghecáccuốnbăngcátsétgiáodụcđemtheovàthảoluậnnhữngbàihọcấy.

Vàongàyđầunăm,chúngtôiđềramụctiêuchonămmới.Nhưngnămnay,mụctiêucủachúngtôikháctrước.Larrymuốnlàmnhiềuhơnthayvìđềramục tiêu chonăm tới.Anh tamuốnđề ramục tiêu thayđổi cuộcđời củachúngtôi.Anhấynói:“Tạisaochúngtakhôngviếtmộtkếhoạchđểtấtcảchúngtađượctựdotàichính”.

Tôilắngnghenhữnglờianhtanói,nhưngđiềuđókhôngthíchhợpvớitìnhtrạngcủatôilúcđó.Tôiđãmơmộngvềđiềuđóvàbiếtmộtngàynàođótôisẽlàmđược.Nhưngýtưởngtựdotàichínhluônluônlàýtưởngcủatươnglai,khôngphảihômnay…”Tựdotàichínhư?”Tôinói.Larrynói:”Chúng tađãnóivềnónhiều lần rồi.Nhưng tôinghĩđây là lúckhông phải nói, không phảimơmộng, hãy bắt đầu tiến hành đi.Hãy viếtxuống.Mộtkhi taviếtxuống,chúng tabiếtphải làmgì.Mộtkhichúng taviếtxuống,chúngtasẽhỗtrợlẫnnhautrongcuộchànhtrình”.

Gầnhếttiền,Kimvàtôiđãnhìnnhauvànói:“Đólàýkiếnhaynhưngtôi

nghĩtôinêntậptrungvàoviệclàmsaođểtồntạivàonămtới”.TôivừamớithấtbạidoanhnghiệptúinylonVelcro.Saukhiphásảnvàonăm1979,tôiđãmất5nămđểxâydựnglạinóvàsauđólạibỏnó.Tôibỏlàvìdoanhnghiệpđãthayđổimộtcáchtrầmtrọng.ChúngtôiđãkhôngcònsảnxuấtởMỹ.Đểcạnhtranhvớicácđốithủkhác,chúngtôididờinhàmáysangTrungQuốc,ĐàiLoanvàHànQuốc.Tôibỏdoanhnghiệplàvìtôikhôngthểtiếptụcsửdụngýtưởngbóclộtcôngnhânđểlàmgiàuchomình.Doanhnghiệpđãbỏtiềnvào túi tôinhưng tâmhồn tôibị tổn thương.Tôi cũngđãmấtmột sốngườibạnlàcộngsựcủatôi.Tôiđãrađivớimộtphầnchiaítỏi.Tôikhôngthể tiếp tục làm việc trongmột công tymà tâm hồn tôi bị cô lập và vớinhữngcộngsựmàtôikhôngthểnóichuyệnđược.Tôikhôngtựhàovềviệctôirađi,nhưngtôibiếtđâylàlúcđểrađi.Tôiđãởđó8nămvàhọcđượcthậtnhiều.Tôiđãhọc làmsaođểxâydựngmộtdoanhnghiệp, làmsaođểhuỷbỏmộtdoanhnghiệpvàlàmsaođểxâydựnglạinó.Mặcdùtôiđãrađivớimộtsốíttiền,nhưngtôiđãđivớinhữngbàihọcvàkinhnghiệmvôgiá.

“Cốlên”,Larrynói,”Cácbạnnhútnhátrồi.Thayvìđặtmụctiêutrongmộtnăm,hãyđặtmụctiêulớntrongnhiềunăm.Hãyđiđếntựdo”.“Nhưngchúngtôikhôngcónhiềutiền.Bạnbiếtchúngtôiđãbắtđầumộtlầnnữa.Tấtcảnhữngđiềuchúngtôimuốnlàmlàtồntạitrong6thángtớihay1nămtới.Làmsaochúngtôinghĩvềtựdotàichínhkhitrongđầutôibâygiờchỉnghĩvề tồn tại”.Một lầnnữa tôibịsốcvàyếuđuốinhư thế.Sự tư tintrongtôiđãxuốngrấtthấp.Larrytiếp:“Tôikhôngnóilàvềhưutrongnămtới.Tôinóilàlênkếhoạchvềhưubâygiờđi.Hãyviếtxuốngmụctiêu,nghĩramộtkếhoạchvàsauđótậptrungvàoýtưởngđó.Hầuhếtmọingườikhôngnghĩvềviệcvềhưuchođếnkhiquátrễ…hoặchọlênkếhoạchvềhưukhi65tuổi.Tôikhôngmuốnnhưthế.Tôimuốnsống.Tôimuốngiàu.Tôimuốndulịchkhắpthếgiớikhicòntrẻđểthíchthúnó”

Vàtôingồiđó lắngngheLarryvàbất thình lình, tôinhớ lại lờicủangườichagiàu: “Thử thách lớnnhất của con là sự thiếu tự tinvà sự lườibiếng.Chínhhaiđiềunàyđãđịnhnghĩavàgiớihạnconlàai.Nếuconmuốnthayđổiconthìconphảivượtquasựthiếutựtinvàsựlườibiếng.Haiđiềunàykiềmhãmconlàngườinhỏbévàphủnhậncuộcsốngmàconmuốn.Chẳngcóaicảnđườngconngoạitrừconlòngtincủacon.Khôngthayđổithìdễdàng.Hầuhếtmọingườichọncáchgiữnguyêncuộcsốnghiệntạisuốtđời.Nếuconvượtquađượcsựthiếutự tinvà lườibiếng,consẽ tìmthấycáchcửađiđếntựdo”.

Ngườichagiàuđãnóivới tôiđiềunày trướckhi tôi rờiHawaiđểbắtđầucuộchànhtrình.ÔngbiếttôirờiHawaivìđiềutốt.Ôngbiếttôirờigiađìnhvàmộtnơi tôicảmthấyrấtấmcúng.Ôngbiết tôimạohiểmđểđivàothếgiớimàkhôngcóchútbảođảman toànnào.Bâygiờchỉ sau1 tháng saubuổinói chuyệnvớingười chagiàu, ngồi trênđỉnhnúi tuyết này, tôi cảmthấyyếuđuối,bịtổnthương,khôngantoànvàlắngnghengườibạnthânnóinhữngđiềutươngtự.Tôibiếtđâylàlúcđểtrưởngthànhhoặctừbỏvàtrởvềnhà.Đó là lúcđể lựachọn.Tôicó thểđểsự tự tinvà lườibiếng trong tôichiếnthắnghoặctiếptụcđitớivàthayđổisựnhậnthức.Đólàlúcđểđitớihoặcđilùi.

TôitrởlạinóichuyệnvớiLarryvềtựdotàichínhvànhậnraanhtakhôngthậtsựnóivề tựdo.Vào lúcđó, tôinhận thấyvượtquasự thiếu tự tinvàlườibiếng làđiềuquan trọngnhất tôicó thể làm.Nếu tôikhôngvượtquađược,cuộcđờitôisẽđilùilại”.“OK.Hãylàmđiềuđó.Hãylênkếhoạchtựdotàichính”Đólàngàyđầunăm1985.Vàonăm1994,Kimvàtôiđãtựdo.Larrytiếptụcxây dựng doanh nghiệp, đó là một trong những doanh nghiệp phát triểnnhanhnhất trongnăm1996.Larrynghỉhưunăm1998khi46 tuổisaukhibáncôngtyvànghỉxảhơimộtnăm.

Làmthếnàotôithựchiệnđiềuđó?Mỗikhitôikểcâuchuyênnày,tôithườngđượchỏi:“Làmthếnàoôngthựchiệnđiềuđó?”.Tôitrảlời:“Khôngphảitôilàmnhưthếnào,màtạisaotôilàm.Nếukhôngcócáitạisao,cáinhưthếnàotrởnênbấtkhảthi“.Tôicóthểgiảithíchlàmthếnàotôi,KimvàLarryđượcnhưvây,nhưngtôiđãkhông.Làmsaonàochúngtôilàmđượckhôngquantrọng.Nếucần,tôichỉnóiđơngiảnrằngtrongkhoảngthờigian1985đến1994,Kim,Larryvàtôitậptrungvàobaconđườngcủangườichagiàuđãdạyđểđiđếngiàucó,là:1.Pháttriểnkỹnăngvềdoanhnghiệp2.Pháttriểnkỹnăngquảnlýtiềnbạc3.PháttriểnkỹnăngđầutưCó rấtnhiềucuốnsáchviếtvềcácchủđềnày,nhưng tôinghĩquan trọnghơnlàtạisaotôiđãlàmđiềuđó,làbởivìtôimuốntháchthứcsựthiếutựtin,lườibiếngvàquákhứcủatôi.TranhluậnvớibảnthânĐêmấy,trênđỉnhnúi,lắngngheLarry,tôibảnthântôitranhluậnvớianhấy.Mỗikhianhấynói:”Hãyđặtmụctiêu,viếtxuốngmộtkếhoạch”.Tôinghetrongtôimuốnnhữngđiềunhư:1.”Nhưngtôikhôngcótiền”2.“Tôikhônglàmnổi”3.“Tôinghĩvềnósangnăm,khitôivàKimổnđịnh”4.“Larrykhônghiểutìnhcảnhcủatôi”5.“Tôicầnnhiềuthờigian”

Vìsaotôiquyếtđịnhvềhưusớm

Cóbaonhiêungườitrongsốcácbạncódịpnóivớibảnthânmình“Tôimệtmỏilắmrồi?”Vâng,vàongàynămmớiđó,ngồiquanhđốnglửavớiKimvà

Larry,tôiđãmệtmỏivàđãquyếtđịnhlàphảithayđổi.Đókhôngphảilàsựthayđổivềmặttríóc,màmộtsựthayđổisâutậntrongtôi.Đólàlúcchosựthayđổilớnvàtôibiếttôicóthểthayđổivìtôikhámphávìsaotôimuốnđiềuấy:1.Tôiđãgặprắcrốiquánhiềuvềtàichính.Tôiđãđôilầngiàucóvớicôngtyvínylon,nhưngsaukhiphásản,tôigặprắcrốilầnnữa.Tôivẫnchưagiàucóvàđâylàlúcđểtrởnêngiàu.2.Tôiquámệtkhiởmứctrungbình.Mặcdùkhiởtrường,thầygiáothườngnói:“Robertlàhọcsinhsángsủanhưngkhôngchúývàochínhmình.Suychocùng,cậuấychỉlàhọcsinhtrungbình“3.Khitôilêntám,tôivềnhàvànhìnthấymẹtôingồikhóctrênbànăn.Bàkhócvì chúng tôi cònmộtnúihoáđơnchưa trả.Cha tôiđã làm tất cảđểkiếmtiền,nhưnglàmộtgiáoviên,ôngkhôngthànhcôngvềtàichính.Ôngthườngnói:”Đừnglo,tôisẽgánh”.Nhưngôngđãkhông.Cáchmàchatôiđãgánhlàôngquaylạitrường,làmviệcnhiềuhơn,vàchờtiềnlươnghàngnămtănglên.Tronglúcđó,hoáđơncứchấtđóngvàmẹtôicảmthấycôđơnnhiềuhơnvìkhôngai lonổi.Chatôikhôngthíchthảoluânvề tiềnbạcvànếucóchỉlàsựnổigiận.4.Mộtlýdonữalàvợtôi,Kim.Tôiđãgặpngườibạnđờituyệtvờivàcôấycùngtôicuộchànhtrìnhtàichínhnày.Tôiđãviếtnhữngđiềunàyvàomảnhgiấyvàcấtởmộtnơibímật.Nhữngaiđãđọccuốnsáchthứ2củatôi,Richdad’sCashflowQuadrant,cóthểnhớrằngmọiviệccòntệhơnkhichúngtôirờiđỉnhnúiấy.TôibắtđầucuốnsáchbằngcâuchuyệnKimvàtôiđãsốngtrongxehơitrong3tuầnkhihếtsạchtiền.Mọichuyệnkhôngtốthơnvìchúngtôiquyếtđịnhvềhưugiàu,đólàlýdotạisaochúngtôitiếptục.

Nhiềunămtrướctôiđãhọcmộtđiều:đammêlàsựkếthợpcủayêuvàghét.Nếukhôngcósựđammê,thậtkhómàhoànthànhbấtcứviệcgì.Ngườichagiàuthườngnói:“Nếuconmuốncáigì,hãyđammênó.Sựđammêmang

lạisựsốngchocon.Nếuconmuốnthứgìconkhôngcó,hãykhámphávìsaoconyêucáiconmuốncóvàvìsaoconghétcáiconkhôngmuốnkhôngcó.Khiconkếthợphaiýtưởngđó,consẽtìmthấynănglượngđểlấyđượcbấtcứthứgìconmuốn”.Tôi đề nghị bạn hãy viếtmột danh sách những điều yêu và ghét vào chỗtrốngdướiđây.Cóthểbạnsẽsốngmộtcuộcđờivớinhiềusựđammêhơn.Hãyngồixuốngvàkhámpháđiềubạnyêuvàghét.Hãyviết xuống.Viếtxuốngmơước,mụctiêuvàkếhoạchcủabạnđểđượctựdotàichính,vềhưusớm,càng sớmcàng tốt.Mộtkhiđãđượcviếtxuống,bạncó thểđưachomộtngười bạnxemđể có thểhỗ trợbạn thành công.Hãynhìnvàomảnhgiấyvớinhữngmơước,mụctiêuvàkếhoạchmộtcáchthườngxuyên,luônnóivềnó,tìmkiếmsựhỗtrợvàsẵnsàngkhôngngừnghọchỏi,mọichuyệnsẽbắtđầudiễnra.

Một lời chú thích, Tôi nghe nhiều người nói: “Tiền khôngmang lại hạnhphúc”.Câunóiấyphầnnàođúng.Nhưngtiềncóthểmuađượcthờigianđểtôilàmnhữngđiềutôiyêuthíchvàtrảtiềnchongườikháclàmnhữngđiềutôikhôngthích.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương2

Tạisaophảivềhưucàngsớmcàngtốt?

Saugần10nămlàmviệccựcnhọcvàrắcrối,tôiđãtựdotàichínhvàonăm47tuổi.Nămđó,1994,mộtngườibạnđãgọichotôivànói:“Hãyxảhơiítnhấtmộtnămsaukhibáncácdoanhnghiệp”

“Mộtnămà?”Tôitrảlời.”Tôiđịnhnghỉxảhơicảđờicònlạicủatôi”“Khôngđâu?”Nyhlnói.Nyhllàmộtthànhviêncủamộtnhómđãxâydựngmộtvàicôngtylớn,trongsốđócóMTVvàCMTvàonhữngnăm1980.Saukhixâydựngvàbánđivàicôngty,anhnghỉhưunăm41tuổi.Chúngtôilàmbạnvàanhđangdạytôibàihọcvềnghỉhưu.“Trongvòng3tháng,bạnsẽchánvàbạnsẽbắtđầuxâydựngmộtcôngtykhác”,anhnói.“Điềukhónhấtđốivớibạn làchẳngcóviệcgì làm.Vìvậy tôikhuyênbạnhãyđềramụctiêumới,chờtrongmộtnămtrướckhibắtđầumộtcôngtymới.”

Tôicườivàcốgắngcamđoanvớianhrằngtôikhôngcóýđịnhbắtđầumộtcôngtymới.Tôinói:“Tôinghỉhưurồi.Tôikhôngphảitrởlạilàmviệc.Lầnsaubạngặptôi,bạnsẽkhôngnhậnratôidâu.Tôikhôngmặcáokhoáchayđểtócngắnnữa.Tôisẽtrôngnhưtênlangthangtrênbãibiển”

Nyhlnghetôinói,nhưnganhnhấnmạnhchotôi.Anhmuốntôinghevàhiểunhữnggìanhmuốnnói.Saubuổinóichuyệndàianhbắtđầunóithậntrọng:“Rất ítngườicócơhộinhưcậu.Mấyaiđược tựdo tàichínhvàchẳngcóviệcgìlàm.Khôngnhiềungườinghỉhưugiữađời.Hầuhếtmọingườikhôngthểngừnglàmviệc,chodùhọrấtmuốn…chodùhọghétcôngviệccủahọ”.

Nyhltiếptụcgiảithíchrằnghầuhếtcácnhàdoanhnghiệpđềubáncôngtycủahọvàxâydựnglạicôngtykhácngaysauđó.Anhnói:“Trướcđây,tôiđãtừngxâydựngmộtcôngty,bánnóvàngaylậptứcxâydựngmộtcôngtykhác.Tôiđãxâyvàbánbacôngtyvàolúctôi35tuổi.Tôicórấtnhiềutiềnnhưngkhôngthểngừnglàmviệc.Tôikhôngbiếtngừnglạilàthếnào.Nếukhônglàmviệctôicảmthấymìnhvôdụngvàlãngphíthờigian,vìvậytôilàmviệcchămchỉhơn.Sựchămchỉấyđãcướpđithờigiancủatôivớigiađình.Rồimộtngàytôiquyếtđịnhlàmmộtđiềugìđókhácbiệt.Saukhibánđicông tycuốicùngvàbỏhàng triệuđô trongngânhàng, tôinghỉxảhơimộtnăm.Dànhtrọnmộtnămchogiađìnhlàmộtquyếtđịnhtốtnhấtcủatôitừtrướcđếnnay.Khôngmấyaicóđượcniềmvuikhicómộtnămngồivànghĩvềbảnthânmình”

Điềukhónhấtmàtôiphảilàm

Nyhlnóiđúng.Điềukhónhấtkhivềhưulàchẳngcógìlàm.Saunhiềunăm,tôiđã thứcdậyvàobuổisángmàchẳngcógìhốihảđể làm.Vào tháng9năm1994,tôiđãhoànthànhviệcbánđicácdoanhnghiệp.Tôibỏtiềntrongngânhàngvàmuavàicănhộ,khohàng,tôichínhthứcnghỉhưu.Lúcđótôi47vàvợ37.Tôiđãhoàntoàntựdotàichính,phầnđờicònlạitôichỉmuốnhưởngthụ.ĐúngnhưNyhlnói,tôithứcdậysớm,nhậnrahômnaychẳngcókếhoạchgì.Tôichẳnggọiđiệnchoaivàcũngkhôngaigọichotôi.Tôicôđơnmộtmìnhchẳngbiếtđiđâu.Tôicảmthấyvôdụngvàlãngphí.Nyhlnóiđúng,khôngcógìlàmlàchuyệnkhónhấtđốivớitôi.SauđótôivàKimđãđidulịchởFiji,đólàmộtnơituyệtvời.Nơiđótôiđãsuynghĩthậtnhiềuvềbản thânmình.Tôiđãcó thờigiannghĩvềgiađình,nhữngngườibạncũ,nhữngngườibạngáicũvànhữngcộngsựtrướcđây.Tôinghĩvềlựachọncủatôivàtựhỏiđiềugìsẽxảyranếutôicómộtlựachọnkhác…chẳnghạnnhư:Điềugìsẽxảyranếutôicướicôbạngáithờiđihọc?Điềugìxảyranếu

tôikhônglàmphicôngtrongcuộcchiếntranhVietnam?Điềugìsẽxảyranếutôilẩntránhcuộcchiếnđónhưphầnlớncácbạntôiđãlàm?ĐiềugìxảyranếutôihọclấybằngThạcsĩthayvìthànhlậpcôngtytúinylonVelcro?Vàquan trọnghơn, tôi đãhọcđượcgì và tôi trở thànhngười thếnào saunhữngthànhcôngvàthấtbại?

Đúnglàbạnkhôngthểthayđổiquákhứ…nhưngbạncóthểthayđổiquanđiểmcủabạnvềquákhứ.Thờigianđóđãchotôicơhộidừnglạivànhìnlạicuộcđời.Cónhiềuđiềutôiđãlàmmàtôikhôngtựhàochútnàovàtôikhôngmuốnlàmlạilầnnữa.Cónhiềulỗilầmmàtôiướcaotôiđãkhôngphạmphải.Cónhữngngườibạntốtmàtôiđãlàmhọđaulòng.Trongnămấy,tôikhámpháranhữngsựkiệntrongđờitôiquantrọngnhưthếnào.Khiđó, tôicũngđã liên lạc lạivớinhữngngườibạncũ,giađìnhvàchínhbảnthântôivàcảmơnhọđãlàmộtphầncủacuộcđờitôi.Ngồimộtmìnhtrênđỉnhnúi,tôiđãcóthờigiannóilời“cảmơn”vớiquákhứcủatôivàchuẩnbịchotươnglai.

Ngàynay,khinóitrướccôngchúngvềkhoảngthờigiannày,tôithườngnói:“Điềutuyệtvờinhấtcủaviệcvềhưusớmvànghỉngơimộtnămlàbạncócơhộiđểbắtđầucuộcđờimộtlầnnữa”.

Mườitámthángsaukhibáncácdoanhnghiệpvànghỉhưu,cuốicùngtôiláixe rakhỏinhữngngọnnúiphíanamArizona.Tôikhôngbiết tiếp theophảilàmgì…tôichỉbiếttôimuốnlàmđiềugìđókhácbiệt.TrongmáyvitínhcủatôiđãcóbảnthảocủaRichdadpoordadvàtrongcặptôiđãcóbảnpháchoạcủa tròchơiCashflow101.Nửađờicòn lạicủa tôibắtđầu.Lúcnàytôiđãgiàdặnhơn,khônngoanhơn,thôngminhhơn,ítlolắnghơnvàđángtincậyhơn.Rờikhỏingọnnúivớinửacuộcđờimớibắtđầu.Tôikhôngcònđitheotiếnggọicủacuộcđờinữa,khôngcòntheonhữngmongướccủachame,thầycô,

bạnbèhaythờithơấu.Cuộcđờitôibắtđầuvàđâylàlúctôidànhcuộcđờichotráchnhiệmcủatôi.Vàlýdochínhtôikhuyênmọingườihãyvềhưucàngsớmcàngtốt.Điềuđósẽchobạnmộtcơhộiđểbắtđầucuộcđờimới.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương3

Làmthếnàotôivềhưusớm

Mùaxuânnăm1999,tôicómộtbuổinóichuyệnvớikhoảng250quanchứcngânhàngởLosAngeles.Tôilàngườinóiđầutiênvàobuổisáng,tôiđãbaytừPhoenix(nơitôisống)từđêmhômtrước.Saubữađiểmtâm,tôingồitrongphòngkháchsạnvànghĩtrongđầuchủđềvềnhữnggìphảinóivớimấyôngquanchứcngânhàngnày.Bìnhthườngtôinóivề:bảnkêtàichính,sựhiểubiếtvềtàichínhvàsựkhácnhaugiữatàisảnvàtiêusản…nhưngdườngnhưkhông thích hợp với những người này. Họ không phải những quan chứcngânhàngbình thường, họ là nhữngnhà chovay.Tôi nghĩ họhiểu rõvềnhữngkiếnthứctàichínhcơbảnmàtôithườngnói,hayítnhấttôicũnghivọngnhưvậy.

Buổinóichuyệncủatôitheokếhoạchlà9:30,bâygiờđãlà8:00.Tôimuốncómộtýtưởngmớichonhữngngườinày.Ngồitrênbàn,tôiliếcnhìntờbáomàkháchsạnđãcungcấo.Trêntrangnhấtlàmộttấmhìnhcủamộtcặpvợchồngngồitrênchiếcxeđánhgôncủahọvàmộtdòngnhanđề:”Chúngtôiquyếtđịnhnghỉhưusớm”.

Tờbáogiải thíchkếhoạchnghỉ hưu410k của cặpvợ chồngnàyđãhoànthành10nămtrước.Nhờthịtrườngchứngkhoánbùngphátnênhọnghỉhưusớmhơn6nămsovớikếhoạch.Khiđóngườichồng59tuổivàngườivợ56tuổi.Tờbáotríchdẫnlờinóicủahọ”Quỹchungcủachúngtôiđãhoạtđộngkhátốtvàmộtngàykiachúngtôinhậnrachúngtôilàtriệuphú.Thayvìlàmviệcthêm6năm,chúngtôinghĩlại,bánnhàcửavàmuacănnhỏhơnởkhu

nghỉhưu,trảthêmtiềntừlợinhuậnbáncănnhàvàotiềnthếchấp,cắtgiảmchiphívàhômnaychúngtôichơigônmỗingày”

Tôiđãtìmthấychủđềchobuổinóichuyện.Đọcxongbàibáo,tôitắmrửa,thayđồvàchờnhữngnhàchovay.Đúng9:30,tôiđượcgiớithiệuvàlênsânkhấu.Tôichiếulớnbàibáolên,bắtđầubuổinóichuyệnbằngcáchchỉvàobứcanhcủađôivợchồngvàlặplạinhanđề:”Chúngtôiquyếtđịnhvềhưusớm”.Tôichỉratuổicủađôivợchồngvàđôidongchúthíchtrongbàibáo.Đặttờbáoxuốngtôinói:”Vợtôi ,Kim,vàtôivềhưuthậtsớm.Vàonăm1994, tôi 47 tuổi và vợ tôi 37 tuổi. Tôi nhìn quanh phòng và nhận thấynhữngngườikhácnhauvềđộtuổiđangbịthuhút.Saumộthồiimlặng,tôitiếp: “Tôi hỏi các bạn nhé…Làm thế nàomà tôi về hưu trước ông ta 12năm…vàvợtôisớmhơn19năm?Điềugìtạorasựkhácbiệt?”

Sựimlặngvẫntiếptục.Tôiđãbắtđầumộtcáchtệhại.Tôibiếtcònquásớmvàtôibiếttôiđãyêucầuthínhgiảphảisuynghĩthayvìlắngnghe.Tôibiếttôicóthểkiêucăngvàtựphụ,sosánhsựnghỉhưusớmhơnđôivợchồngtrong tờ báo.Nhưng tôimuốnđể lại dấu ấn chonhữngngười này và quámuộnđểquayđầulại.Tôicảmthấymìnhnhưngườihềđangnóicâuchuyệnvuimàkhángiảchẳngaicười.Tiếptục,tôihỏi:“Baonhiêungườitrongsốbạncókếhoạchvềhưusớm?”

Một lần nữa không ai trả lời.Không ai giơ tay.Khôngkhí nặngnề trongphòngtănglên.Tôinhưchếtđứngtrênsânkhấu.Tôibiếttôiđãlàmđiềugìđóquánhanh.Nhìnxuốngđámđông,tôithấyhầuhếtmọingườiđềutrẻhơntôi.Mộtsốbằngtuổitôithìkhôngấntượnglắmkhitôinóivềnghỉhưusớm.Tôihỏitiếp:“Baonhiêungườitrongsốcácbạndưới45tuổi?”.

Bấtthìnhlìnhcótrảlời.Nhữngcánhtaychậmchạpgiơlênkhắpcănphòng.Tôiướckhoảng60%sốngườiđãgiơtayđểradấurằnghọchưađến45tuổi.

Thayđổicáchnóichuyện,tôihỏiđámđông:”Baonhiêutrongsốbạnmuốnvềhưutrongkhoảngthờigian40-50tuổivàtựdotàichínhtrongkhoảngđờicònlại?”

Bâygiờnhữngcánhtaygiơlênhăngháihơn.Tôibắtđầugiaothiệptốthơnvànhững thínhgiả bằng tuổi tôi hoặc lớnhơnbắt đầu lúng túng, họnhìnnhữngngười trẻ tuổinganghàng.Nhậnthấysựkhônghài lòngcủanhữngngườinày,tôicầnphảinóiđiềugìđóđểhọkhôngghét.

Nhìnsangnhữngngườinàytôicườivànói:“Tôixincảmơncácnhânviênngânhàngchovaytrêntoànthếgiớivìhọgiúptôihoànthànhviệcvềhưusớm, chứkhôngphải nhữngnhàmôi giới bất động sản hay chứngkhoán,cũngkhôngphảicácnhàcốvấntàichínhhaykếtoánviên.Chínhlàcácbạn,nhữngngười chovay trên thếgiới, nhữngngười làmchogiấcmơvềhưusớmhơnbốtôi20nămthànhhiệnthực”Nhìnquanhcănphòng,tôithấysựbựcbộiđangbắtđầutiêutanvàtôicóthểtiếptụcbuổinóichuyện.Tôihỏitiếp:“Vậylàmthếnàotôicóthểvềhưusớmhơncặpvợchồngtrongtờbáovàlàmthếnàocácnhàchovaynhưcácbạnđãgiúptôi?”

Mộtlầnnữalàsựimlặng.Tôibắtđầunhậnrarằnghọkhôngbiếtđãgiúptôinhư thế nào.Mặc dầu vẫn là sự im lặng nhưng lần này họ dường như đãđượcđánhthức.Quýêtđịnhkhônghỏinữavìsẽkhiếnhọdodự.Tôiquaysangviếthaichữthậtlớn:

Nợ&Tiềnquỹ

Trởlạivớikhángiả,tôichỉvàochữNợvànói:“Tôicóthểvềhưusớmhơnvì tôi dùng nợ để hỗ trợ cho việc về hưu. Còn đôi vợ chồng này, nhữngngườivớichươngtrình401k,dungtiềnquỹcủahọđểhỗtrợhọvềhưu.Vìvậyhọmấtthờigianlâuhơntôi”.

Dừnglạimộtlúc,tôimuốnđểhọhiểusâumộttí.Thếrồimộtngườigiơtayvàhỏi:“Ýônglànhữngngườitrongtờbáonàydùngtiềncủahọđểvềvềhưucònôngthìdùngtiềncủachúngtôiđểvềhưu”“Đúngthế”,tôinói.“Tôidùngtiềncủacácbạnvàlúnsâutrongnợ,cònhọthìcốgắngthoátnợ”“Vìvậymàhọmấtthờigianlâuhơnà”,mộtngườikhácnói.“Mườihainămlâuhơnông.Họmấtthờigianlâuhơnvìhọdùngtiềncủahọ,tiềnquỹcủachínhhọđểvềhưu”.Mườitámnămcủamộtđờingười

Tôicười,gậtđầuvànói:“Đốivớitôi,vềhưuởcáituổi47đãchotôithêm18nămkhi so sánhvới ai đóvềhưuở tuổi 65.Và18năm là giá trị biếtchừngnào…18nămcủatuổitrẻ?Đốivớivợtôithìcôấycóthêm28nămđểđược hưởng tuổi trẻ.Có bao nhiêu bạn ở đâymuốn về hưu sớmđể đượchưởngtuổitrẻ,sứcsốngvàtựdo…tựdođểlàmbấtcứchuyệngìbạnmuốnđểkiếmtoànbộsốtiềnbạncần?”

Nhiềucánhtaygiơlênkhắpcănphòng.Bâygiờcóthêmnhiềunụcườikèmtheonhữngcánhtayấy.Đúngnhưmongđợi,cóvàingườingồikhoanhtaytrước ngực và gác chân lên đầu gối. Buổi nói chuyện của tôi dường nhưkhôngđượchàilòngbởinhữngngườinày.Nhữngngườihoàinghithìluônhoài nghi.Dường như tôi không đụng chạm đến họ và ít nhất tôi đã cứunguyđượcphầnmởđầutệhạivàmộtsốngườiđãđứngvềphíatôi.

Một người đàn ông dãy ghế trước giơ tay và hỏi: “Ông không phiền giảithíchchútxíulàmthếnàoôngsửdụngnợvàhọsửdụngtiềnquỹ”.“Đượcthôi”,tôinóivàhạnhphúckhicócơhộiđểgiảithíchxahơn.Cầmtờbáovàchỉvàotấmhìnhtôinói:“Nhữngngườinàyvềhưutrướckếhoạch6năm,nếu65làcáimốcđểvềhưu,lànhờthịtrườngchứngkhoánlàmviệc

tốt.Chonên,ôngtalàmtốtvìđãđầutưtiềncủaôngvàothịtrường.Liệusẽtốthơnchoôngấynếuôngmượntiềncủangânhàngcácbạnvàđầutưtiềncủacácbạnvàothịtrườngtươngtựnhưthế?”

Mộtchútlolắnghiệnlêntrêncácgươngmặt.Điềutôivừanóiđãlàmhọbốirối.Mộtchàng trai trẻvớivẻkhóhiểuđã lên tiếng:“Nhưng tôisẽkhôngchoôngấymượntiềnđểđầutưchứngkhoán?”“Tạisao?”,tôihỏi.“Bởivìnórấtrủiro”,anhtatrảlời.Gậtđầu,tôinói:”Bởivìrủironênnhữngngườivềhưunàyđãphảidùngtiềncủahọ..tiềnquỹcủahọ.Kếhoạchhưucủahọ,401k,đãlàmviệctốtvàloạicổphiếuhọchọncũngvậy.Họlàmtốtvì thị trườnglàmviệc tốt.Thịtrườnglàmviệctốtvìhàngtriệungườilàmtốt,hàngtriệungườiấycũngnhưhọ thôi, cùng làmnhữngđiềunhưnhauvàomột thờiđiểm…vìvậyhọvềhưusớm.Nhưnghọmấtthờigianlâuhơnvìhọdùngtiềncủachínhhọ.Thúvịởchỗ,họđầutưvàongànhcủacácbạn,màhọkhôngđượcchomượntiềnvìnhântốrủiro.Ngânhàngcủacácbạnkhôngchomượntiềnđểsuyxétvềthịtrườngchứngkhoán,đúngkhông?”Hầuhếtmọingườitrongphònggậtđầu.“Vậyýônglàhọmaymắna`?”,mộtngườikháchỏi“Vâng,họđãởđúngnơiđúnglúccủachukìthịtrường”,tôinói.“Nếuchiềuhướngđingượclại,họđãkhôngthểvềhưusớmrồi”“Vậyôngdùngtiềncủachúngtôiđểđầutưvàocáigì?”“Bấtđộngsản”,tôinói.“Cácbạncònchomượntiềnvàoviệcgìnữa?Cácbạn lànhữngngười chovay,khôngphải à?Cácbạnkhôngphải lànhữngnhàđầutư,phảikhông?”Mộtngườitrẻgậtđầuvànóinhỏ:“Chúngtalànhữngnhânviênngânhàngcho vay và chúng ta chomượn tiền vào bất động sản, không phải chứngkhoán,khôngphảikhếước,cũngkhôngphảivàocácquỹchung”.“Nhưngkhôngphảithịtrườngchứngkhoántănggiánhiềuhơnbấtđộngsản

trong10nămgầnđâysao?”,mộtphụnữtrẻnói.“Quỹ401kcủatôiđãthựchiệntốthơnnhiềusovớicácvụđầutưbấtđộngsảnmàtôitừngthấy”.“Điềuđócóthểđúng”, tôinói.“Nhưngquỹ401ktănggiátrịvì thị trườngtrênđàđi lênvà tăng lợinhuận.Vậychínhsáchcủabạn làđầu tưvào thịtrườngđanglênvàcóthểtănglợinhuậnà?”“Khôngphảilàmộtchínhsách”,côấytrảlời.“Tôicũngvậy”,tôitrảlời.“Tôikhôngchỉđầutưvìtănglợinhuận.Giátrịcủacácbấtđộngsảncủa tôikhôngcầnphải tănggiá trị thì tôimớicó thểlàm ra tiền…mặc dùmột số đã tăng giá rất nhanh trong cùng thời kỳ vàkhôngcócáinàogiảmgiánhưcổphiếuhaycácquỹchung”.“Vậynếuôngđầutưđểtănglợinhuận,thìôngđầutưvìcáigì?”,côấyhỏi.“Tôiđầutưvìvòngquaytiềnmặt”,tôinóinhỏ.“Quỹ401kđãbỏvôtúicácbạnbaonhiêutiềnmỗithángđểcácbạntiêuxài?”“Chẳngcógì”,côấynói.“Mụcđíchcủakếhoạchvềhưulàcósựgiảmthuếvàsốtiềnđóvàotàikhoảncủachúngtôi.Nókhôngcómụcđíchtạovòngquaytiềnmặtchochúngtôi.”“Bạncósởhữubấtđộngsảnnàođểtạovòngquaytiềnmặthàngthángcộngvớisựgiảmthuế”,tôihỏi.“Không”, cô ấy nói. “Những gì tôi có là kế hoạch đầu tư vào các quỹchung”.“Vàbạnlànhânviênngânhàngchovayphảikhông?”,tôihỏivớigiọngtrêuchọc.Côấytiếp:“Ôngmượntiềncủachúngtôiđểmuabấtđộngsản.Mỗithángmỗibấtđộngsảnđóđemlạivòngquaytiềnmặtchoông.Ôngvàvợôngcóthểvềhưuvìôngcóvòngquaytiềnmặttrongkhichúngtôithìhyvọngcósự tăng giá của các quỹ chung và hy vọng về hưu sau đó…hy vọng thịtrườngkhôngkhủnghoảngkhiđếnlúcvềhưu.Nóicáchkhác,tôigiúpôngvềhưusớmnhưngtôikhônggiúpchúngtôi?”“Đócóthểlàmộtđiềutôimuốnnhắmtới”,tôitrảlời.”Vàđólàlýdovìsaotôiởđâycảmơncácbạnvàngànhnghềcủacácbạnvìđãđónggópvàoquỹ

hưucủachúngtôi.Cácbạnđãđónggóphàngtriệuđôvìvậytôiđãcóthểnghỉhưusớm.Tôihyvọngcácbạncũngsuynghĩvàlàmnhưchochínhcácbạn”.Buổinóichuyệnkếtthúcvàmặcdùhọlànhữngquanchứcngânhàngchovay,tôicóthểnghenhữnglờinhưthếnàytrongđámđông:

1.“Nhữnggìôngấynóiquárủiro”2.“Tôisẽkhôngbaogiờchoôngtamượntiềnnữa”3.“Ôngấykhôngbiếtôngđangnóicáigì”4.“Bạnkhôngthểlàmnhưvậyhômnay.Thịtrườngđãkhácrồi”5.“Ôngtachỉmaymắn.Cứchờthịtrườngkhủnghoảngrồiôngtasẽquỳgốinănnỉchúngta”6.“Bấtđộngsảnquánhiềurồi,sẽsớmkhủnghoảng”7.“Biếtbaonhiêungườinhưôngtaphásảnvớibấtđộngsản”8.“Nếunợnhiềuquá,tôisẽkhôngchoôngtamượntiềnnữa”.9.“Nếuôngtavềhưurồi,cònđếnđâylàmgìnữa”

Bàihọccủangườichanghèo

Người cha nghèo của tôi thường khuyên “Đến trường, đạt điểm cao, tìmcôngviệcổnđịnh,làmviệcchămchỉvàtiếtkiệmtiền”.Ôngcòntríchdẫnnhững câu danh ngôn như ”Đừng là người mượn tiền hay là người chomượn”.hoặc“Mộtxutiếtkiệmđượclàmộtxukiếmđược”hoặc“Nếubạnkhôngmuanổinóthìđừngmuanó,luôntrảbằngtiềnmặt”.Cuộcđờingườichanghèocủatôisẽrấttốtđẹpnếuônglàmtheonhữnglờikhuyêncủachínhông,cũngnhưnhiềungười,ôngnóinhữngđiềurấtđúngnhưngônglàmkhôngđúng.Thayvìvậyôngmượntiềnđểmuanhà,muaxe.Ôngkhôngbaogiờđầutưvìôngluônnói“Đầutưrấtrủiro”.Thayvìvậyôngcốgắngtiếtkiệmtiền…nhưngmỗilầnkhẩncấp,ônglạilấytiềntừsốtiềnấy.Ôngmượntiềnvìnhững thứ làmôngnghèovàông từchốimượn

tiềnđểcónhữngthứlàmônggiàu.Đâylànhữngđiềukhácnhautinhtếđãgâyranhiềuđiềukhácbiếttrongđờiông.Bởivìnhữnglốisuynghĩvàcáchquảnlýtiềnbạnsuốtđờinàycủaôngmàôngkhôngthểvềhưuởtuổi65.Điềunàycũnggiải thíchvì saoôngphải làmviệcchođếnngàyôngbệnhung thư và không làm được nữa. Ông đã làm việc cực nhọc suốt đời vànhữngthángcuốiđờiông,ôngchiếnđấuvìcuộcđờivàcănbệnhungthư.Ôngrấttốt,làmviêcchămchỉ,dànhhếtđờiđểlàmviệc,tránhcảnhnợnầnvàcốgắngtiếtkiệm.Vànhữngbàihọcvềcuộcđờivàtiềnbạcấyđãđượcôngcốgắngtruyềnlạichotôi.

BàihọccủangườichagiàuNgười cha giàu của tôi, người bạn thân nhất của cha ruột tôi, đã dạy tôinhữngbàihọckháchẳnvềcáchsuynghĩvềtiềnbạc.Ôngthườnghỏivànóinhữngđiềunhư:

1.”Mấtbaolâuthìcontiếtkiệmđược1triệuđô?”.Sauđóônglạihỏi:“Mấtbaolâuthìconmượnđược1triệuđô?”2.“Aisẽgiàuhơnsaumộtđoạnđườngdài?Mộtngười làmcảđờiđể tiếtkiệm1triệuđô?Haymộtngườibiếtcáchmượn1triệuđôởlãisuất10%vàbiếtcáchđầutưnóđểnhận25%tiềnlờimỗinăm?”3.“Nhữngngườinhưthếnàothìngânhàngchomượntiền?Mộtngườilàmviệccựcnhọcvì tiềnhaymộtngườibiếtcáchmượntiềnvàbắtsố tiềnđólàmviệcmộtcáchantoànvàkhônngoan?”4.“Conphảilàngườinhưthếnàovàconcầnphảibiếtnhữnggìđểvàongânhàngvànói“Tôimuốnmượn1triệuđô”.Sauđóngânhàngtrảlời“Tôicósẵngiấytờchoôngkýtrongvòng20phút””5.“Tạisaochínhphủđánh thuế tiền tiếtkiệmcủaconmàlạibớt thuếkhiconđangnợ”.6.“Aisẽthôngminhhơnvềmặttàichínhvàđượcgiáodụcvềtiềnbạc?Mộtngười cómột triệu đô trong khoản tiết kiệm haymột người đang nợmột

triệuđô”7.“Aisẽthôngminhhơnvớitiềnbạc?Mộtngườilàmviệcvìtiềnhaymộtngườibắttiềnlàmviệcvìmình”8.“Nếuconcómộtlựachọn,consẽchọnđếntrườngvàhọccáchlàmviệcvìtiềnhayđếntrườngvàhọccáchbắttiềnlàmviệcvìmình?”9.“Tạisaongânhàngvuivẻchoconmượntiềnđểsuyxétvềbấtđộngsản,nhưng sẽ do dự khi cho con mượn tiền để suy xét về thị trường chứngkhoán?”10. “Tại sao những người làm việc cực nhọc nhất thì trả thuế nhiều hơnnhữngngườilàmviệcítvàmượnnhiều?”Khinóiđếnviệcđilàm,tiềnbạc,tiếtkiệmvànợ,haingườichacủatôiđãcónhữngquanđiểmkhácnhaurõràng.

Nhưng điểm khác nhau lớn nhất là câu nói của người cha giàu: “Ngườinghèovàngười trung lưumấtnhiều thờigianđể làmgiàuvìhọdùng tiềncủachínhhọ.Nếuconmuốn làmgiàu,concầnbiếtcáchsửdụng tiềncủangườikhác…chứkhôngphảicủacon.”

Cảnhbáo:Cuốnsáchnàykhôngphảivềmượn tiềnvà lúnsâu trongnợ…mặcdùtôisẽthảoluậnvềcáchsửdụngnợnhưmộtcôngcụđểvềhưusớmvàgiàu.Nhưđãnóiởphầngiớithiệu,đònbẩylàsứcmạnh…màsứcmạnhcó thểđượcsửdụng, lạmdụngvàkhiếpsợ.Chúngtanêncoinợnhưmộtkhẩusúngnạpđạn, thậtcẩnthận.Nợ,nhưkhẩusúngnạpđạn,cóthểgiúpbạnnhưngcũngcóthểgiếtbạn…bấtchấplàaiđangcầmnó.

Tôinhấnmạnhđiềunàyvìtrêntrangwebcủatôi ,mộtthanhniêntrẻviếtrằnganhđãxin thôiviệc,mangravài thẻ tíndụngvà lúnsâu trongnợđểmuabấtđộngsản.Anhnói:“TôitheolờikhuyêncủaRobertvàlúnsâutrongnợvớinhữngnợtốt”.

Trướctiên, tôichưabaogiờkhuyênaidùngthẻtíndụngđểmuabấtđộngsản, tôi không khuyến khích quá trình này, thật nguy hiểm. Tôi khôngkhuyếnkhíchvìtôibiếtnhiềungườiđãdùngthẻtíndụngđểmuabấtđộngsảnvàđãphá sản.Điều tôi khuyên làhãyhọc cách sửdụngnợmột cáchkhônngoan.

Trongkhitôibắtđầuchươngnàybằngnóilênsựkhácnhaugiữanợvàtiềnquỹ,cuốnsáchnàykhôngchỉnóivềnợ.Cuốnsáchnàycònnóivềmộtchủđềquantrọnghơnchonhữngaimuốnvềhưusớmvàgiàu.Từngữquantrọngthứhai

Trongphầngiới thiệu tôi đãviết về câunói củangười chagiàu: “Từngữquantrọngnhấttrongthếgiớitiềnbạclàvòngquaytiềnmặt.Từngữquantrọngthứhailàđònbẩy”.Khinóivớicácquanchứcngânhàngvềviệcdùngtiềncủahọđểvềhưusớm,tôithựcsựđangnóidùngtiềncủahọnhưmộtsứcmạnhđònbẩy.

Cũngtrongphầngiớithiệu,tôiviếtrằngcâuchuyệnmàngườichagiàuthíchnhấtvềđònbẩy làDavidvàGoliath.Ôngmuốn thườngkể chochúng tôimỗi khi chúng tôi muốn nghe. Ông còn nói: “Hãy nhớ, David đánh bạiGoliathvìDavidhiểucôngthứccủasứcmạnhđònbẩy”.“Connghĩanhấydùngsúngcaosu”,tôinói.

“Đúng”,ôngtrảlời.“Nằmtrongtay,mộtkhẩusúngcaosulàmộtdạngcủađònbẩy.Mộtkhihiểuđượcsứcmạnhcủađònbẩy,consẽthấynóởmọinơi.Nếuconmuốngiàu,conphảihọccáchkhaithácsứcmạnhđó.”Ngườichagiàugõvàođầutôi“Ngaycảkhiconlànhữngngườinhỏbétrênthếgiới,concóthểchiếnthắngnhữngngườitolớnnếuconhiểusứcmạnhcủađònbẩy”

Khichúngtôilớnlên,ngườichagiàuđãtìmnhữngvídụvềđònnhằmlàmnhữngbàihọcvềtiềnbạcthêmphầnthúvịvàôngthườngtìmnhữngchủđềmàchúng tôiưa thíchđểdạy chúng tôi nhữngbài học ấy.Vídụ, khi bannhạcBeatleslầnđầutiênđếnMỹ,thậpniên60,bọntrẻchúngtôirấtthích,vàôngđãgâyấn tượngchochúng tôivềsố tiềnmàBeatlesđã làmđược.Trongbàihọc ,ôngnói:“LýdoTheBeatles làmthậtnhiềutiềnvìhọbiếtdụngnhiềuđònbẩy”.ÔnggiảithíchrằngTheBeatleslàmnhiềutiềnhơncảTổngthốngMỹ,bácsĩ,luậtsư,kếtoánvàcảôngcũngvìsứcmạnhđònbẩyvềmặttàichính.Ôngtiếp:“TheBeatlessửdụngtivi,rađio,băngđĩanhưđònbẩy.Vìvậynênhọgiàu”.TôivàMikehỏi:“Tivi,rađio,băngđĩalàdạngduynhấtcủađònbẩysao?”“Chúngtacầnphảilàsiêusaonhacrockđểgiàusao?”,tôihỏi.Tôilúcnày16tuổivàtôibiếtcahátkhôngphảiđiểmmạnhcủatôivànhạccụduynhấttôichơiđượclàchiếcrađio.Ngườichagiàucườivànói:“Không,conkhôngcầnphảilàsiêusaođểgiàucóvàtivi,rađiovàbăngđĩakhôngphảiloạiđònbẩyduynhất.Nhưngnếuconmuốngiàu,conphảisửdụngvàidạngđònbẩy.Sựkhácnhaugiữangườigiàu, nghèo và trung lưu là những dạng đòn bẩy khác nhaumà họ dùng.Người giàu giàu hơn vì họ dùng các loại đòn bẩy khác và họ dùng nhiềunhữngdạngđó.”

Cuốnsáchnàynóivềsứcmạnhcủađònbẩy

Ngườichagiàu thườnglặođi lặp lạinhiều lầnchochúngtôi“Đònbẩy tàichínhlàmộtthuậnlợimàngườigiàucótrongkhingườinghèovàtrunglưuthìkhông”.Ôngcũngnói:“Đònbẩytàichínhlàcáchngườigiàucànggiàuhơnmột cáchnhanhchóng”.Vì thếmàcuốnRichdadpoordad tập1 tậptrungvàovòngquaytiềnmặt,cuốnsáchnàysẽtậptrungvàochữđònbẩyđểgiúpbạnvềhưusớmvàvềhưugiàu,bạncầnsửdụngvàidạngđònbẩy.Đólàđònbẩy,chứkhôngphảichămchỉ,đãgiúptôivàKimvềhưusớm.Trong

chươngkếtiếp,cuốnsáchnàysẽđivàovàivídụvềđònbẩy.

Tôi bắt đàu chương này với câu chuyện về buổi nói chuyện với các quanchứcngânhàngvàlàmthếnàotôidùngtiềncủahọhơnlàtiềncủatôiđểvềhưusớm.Đólàmộtvídụvềsửdụngnợnhưmộtđònbẩy.

Vấnđềlàđònbẩynhưcondaohailưỡi,cóthểcắtchínhbạn.Nóicáchkhác,mộtngườicóthểdùngđònbẩyđểtiếnlêntrướchoặcrơiphíasauvềmặttàichính.

Mộttrongnhữnglýdotầnglớptrunglưuvànghèolàmviệccựcnhọc,làmnhiềunămhơn,gặpkhókhănđể trảhếtnợ, trảnhiềuthuếvìhọthiếumộtdạngđònbẩyrấtquantrọng…vàđólàsựgiáodụcvềtàichính.Vìvậytrướckhibạnchạyrangoàimượnnợđểđầutưvàotàisản,hãynhớrằngnợchỉlàmộtdạngcủađònbẩyvàtấtcảcácloạiđònbẩyđềucó2cạnhrấtsắt.Tôixinlặplạilờinóicủangườichagiàu:“Aisẽthôngminhhơnvềmặttàichínhvàđượcgiáodụcvềtiềnbạc?Mộtngười cómột triệu đô trong khoản tiết kiệm haymột người đang nợmộttriệuđô”

ĐiểmquantrọngnhấttôimuốnnóilàCuốnsáchnàycơbảnnóivềGiáodụctàichính,Vàbấtchấploạiđònbẩynàobạndùng,trướchếttôikhuyênbạnhãyhọcbấtcứloạiđònbẩynàomàbạnthích.

Ngườichagiàunói:“Nếuconmuốngiàu,concầnbiếtsựkhácnhaugiữanợtốtvànợxấu,chiphítốtvàchiphíxấu,thunhậptốtvàthunhậpxấu,tiêusảntốtvàtiêusảnxấu”.

Chươngnàyđơnthuầnnóivềdạngđònbẩynợ.Nếubạnkhôngquenthuộcsựkhácbiệtgiữacáckháiniệmnày,đơngiảnthếnày,nợtốtlànợbỏtiền

vàotúibạnmỗitháng,nợxấulànợmóctiềntừtúibạnmỗitháng.Vídụ,nợtừcáccănhộchothuêcủatôibỏtiềnvàotúitôimỗitháng,nợtừcănnhàtôiđangở(tôivaytiềnmuanhà)móctiềntừtúicủatôimỗitháng).

Saukhixemxétdanhsáchnày,bạncóthểnghĩvềđiềubạnmuốnlàmvớimónnợ.Bạncóthểmuốngiảmnợxấuvànghĩvềtăngnợtốt.Nếubạnlàmviệcđểtăngnợtốt,cỏhộicủabạnđểnghỉhưusớmvàgiàuđãcảitiếntốthơn.Nhưngluônnhớxửlývớinợgiốngnhưxửlýmộtkhẩusúngnạpđạn,rấtcẩnthận.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương4

Làmthếnàođểvềhưusớm?

Cóhaingườichachophéptôinhìnhaithếgiớikhácnhauvềđònbẩy.Ngườicharuộtcủatôilàngườicóhọcvịcaovàlàmviệcchămchỉ.Ngườichagiàucủatôilàngườicósứcmạnhđònbẩyrấtcao.Vìvậyônglàmviệcrấtítvàkiếmtiềnrấtnhiềuhơnngườichanghèo.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàuthìhiểuđượckháiniệmđònbẩylàrấtquantrọng.Theođịnhnghĩa,chữđònbẩyđơngiảnlàkhảnănglàmnhiềuvớicáiítỏi.Khinóivềchủđềlàmviệc,tiềnbạcvàđònbẩy,ngườichagiàuthườngnói:“Nếuconmuốngiàu,concầnphảilàmviệcít,kiếmnhiềutiền.Đểnhưthế,concầnphảidùngvàidạngđònbẩy”.Ônghaynóiđiềutươngphảnnhư:”Ngườilàmviệccựcnhọccógiớihạnvềđònbẩy.Nếuconlàmviệccựcmàkhôngtiếnbộgìvềtàichính,thìconcóthểlàđònbẩycủaaiđó”.Ôngcũngnói:“Nếuconcótiềngửitiếtkiệmngânhànghaytàikhoảnnghỉhưu,thìcóngườiđangsửdụngtiềncủaconđểlàmđònbẩychohọ”.

ĐònbẩyởkhắpnơiKhicònnhỏ,tôithườngngườichagiàunói:“Đònbẩyởkhắpnơi”.

Ôngcònnói:”Conngườitiếnbộhơnconvậtvìconngườikhôngngừngtìmkiếmđònbẩy.Thuởkhaithiên,convậtchạynhanhhơnconngười,nhưngngàynayconngườicóthểđinhanhvàxahơnloàivậtvìhọsángtạonhiềucôngcụlàmđònbẩy,như:xeđạp,xehơi,máybay.Thuởxaxưa,chimcóthểbaycònconngườithìkhông.Ngàynay,conngườibaycaohơn,cahơnvànhanhhơnchimnhiều”.

Đònbẩylàsứcmạnh

Loàivậtcókhuynhhướngchỉsửdụngđònbẩymàthượngđếđãbantặngvànhìnchungchúngkhôngcónănglựcđểkiếmcácđònbẩykhác.Vìvậymàloàivậtđãđể loàingười thốngtrịhànhtinhnày.Điềutươngtựxảyrakhimộtsốngườisửdụngnhiềusứcmạnhđònbâỷhơnnhữngngườikhác.Nhưngườichagiàunói: “Nhữngngườivớinhiều sứcmạnhđònbẩycóưu thếhơnnhữngngườicóít”.Nóicáchkhác,loàingườingườithốngtrịcácloàivậtvìsửdụngcáccôngcụđònbẩy,tươngtự,nhữngngườicócôngcụđònbẩysẽcóquyềnlựchơnnhữngngườikhôngcó.Nóiđơngiảnhơn“Đònbẩylàsứcmạnh”.

Giảithíchlàmthếnàoloàingườithuđượcngàycàngnhiềuđònbẩy,ngườichagiàunói:“Conchimsửdụngđôicánhlàđònbẩyduynhấtmàthượngđếbantặng.Conngườiquansátcáchchimbayvàdùngbộócđểkhámphálàmthếnàođểconngườicũngbayđược.MộtngườicóthểbaytừbaytừChâuMỹsangchâuÂucósứcmạnhđònbẩylớnhơnmộtngườichỉcómộtchiếcthuyềnđểvượtĐạiTâyDương.”Ôngcònnói:”Ngườinghèocóítđònbẩyhơn người giàu.Nếu conmuốn giàu có và vữngmạnh, con cần hiểu sứcmạnhcủanó”.

Mộttintốtlàngàynayrấtnhiềuđònbẩyđượctạora,nhữngcôngcụnhư:máyvitính,Internet…Nhữngngườicóthểthíchnghivớicáccôngcụnàylànhữngngườiđangtiếnvềphíatrước.Nhữngngườikhôngchịuhọchỏicáchsửdụngnhữngcôngcụđònbẩyngàycàngnhiềunàysẽrơilạiphíasauvềmặt tàichínhhoặcsẽ tiếp tục làmviệccựcnhọcmãi.Nếubạnmuốn thứcdậymỗibuổisángvàđilàmkiếmtiền,hơnlàlàmviệcđểkiếmnhữngđònbẩythuậnlợichobạn,thìbạncónguycơrơilạiphíasaurồi.Tronglịchsửchưabaogiờcónhiềuđònbẩyđượcphátminhtrongmộtthờigianrấtngắn

nhưthờibuổinày.ĐònbẩycủaThượngđếbantặng

TrongkhihọcvềlịchsửkinhtếtoàncầuởNewYork,tôiđãhọcrằng5000ngànnămtrước, loàingườiđãbắtđầuứngdụngcánhbuồmvàsứcgióđểđẩynhữngchiếc thuyềnđixa.Trong trườnghợpnày,buồmvàgió làđònbẩy,chophépconngườiđixavàmangtrọngtảilớnhơnmàkhôngtốnnhiềucôngsức.Nhữngngườiđãdùngnhữngchiếcthuyềnlớnvàbuồmlớnđãrấtgiàusovớingườikhôngcó.Ngàynay,chúngtacóthểdichuyểnnhiềuhànghoávàgiàuhơnchỉcầnclickconchuộtthayvìnhữngchiếcthuyềnkia.

NhữngngườikhôngcóđònbẩylàmviệcchonhữngngườicóđònbẩyTrong lịchsử,nhữngngườibịbỏ rơiphía sau làngười thấtbại trongviệcứngdụngcácđònbẩymàhọđãtạoratrongđờihọ.vànhữngngườithấtbạitrongviệcsửdụngcácđònbẩynàylànhữngngườiphảilàmviệcchonhữngngườithànhcông…vànhữngngườiấyphảilàmviệccựcnhọchơn.Ngườicha giàu tôi thường nói: “Những người không có đòn bẩy làm việc chonhữngngườicóđònbẩy”.

Nhữngđònbẩylỗithời

Bởivìkỹthuậtđếntừbộócconngười,nênchúngtacónhữnglựachọnkhácnhautrongviệctruyềntảisứcmạnhđònbẩyhơntổtiênchúngta.Ngàynay,thayvìđibộ,chúngtacóthểchọnxeđạp,xehơi,máybay.Haychúngtacóthểchọntivi,điệnthoạihoặcemailđểnốiliềnkhoảngcách.

Chúngtacónhiềulựachọnkhinóivềhìnhthứcđònbẩygiaothông,khinóivềvấnđềtiềnbạcchúngtacũngcónhiềuđònbẩytàichínhcóthểsửdụng.Nhữngngườicóứngdụngnhiềuđònbẩytàichínhsẽtiếnxahơnvềmặttàichính.Nhữngngườidùngcácloạiđònbảylỗithờisẽđặttươnglaivàsựan

toàntàichínhcủahọvàorủiro.Ngàynayhàngtriệungườiđangứngdụngcông cụ gọi là quỹ chung để chuẩn bị cho về hưu. Trong khi quỹ chungkhông có nghĩa lỗi thời, chúng không phải là những công cụ đòn bẩy tàichínhmàcácnhàđầutưlựachọn.Vàđólànộidungcuốnsáchnày.Nếuhọmuốn về hưu sớm và giàu, họ cần phải bổ sung vào quỹ chung bằng cáccôngcụđònbẩytàichínhnhanhhơn,antoànhơnvànhiềuthôngtinvềtiềnbạchơn.

Tạisaonhiềungườikhôngsửdụngcôngcụđònbẩytàichính

Thậtlàmỉamaikhinóirằngngườinghèovàngườitrunglưuchỉnghĩvềcáccôngcụtàichínhmangđầyrủiro.Vìhọnghĩrằngchúngrủiro,hầuhếtmọingườikhôngứngdụngnhữngcôngcụđònbẩynhanhhơn.Ngườigiàuthíchdùng các đòn bẩy tài chính, còn người nghèo và người trung lưu có xuhướngdùngcácđònbẩy thuộcvềvậtchất.Cònbẩy thuộcvậtchấtcòncónghĩalàlàmviệccựcnhọc.Ngườigiàungàycànggiàuhơnđơngiảnvìhọdùngcácđònbẩytàichínhvàngườinghèovàtrunglưuthìkhông…haytốithiểuhọkhôngdùngcùngmộtcáchcáccôngcụtươngtựngườigiàu.

Nợcóthểlàđònbẩycủangườichiếnthắng…cũngcóthểlàđònbẩycủangườithấtbại

Trongchươngtrước,tôinóivềsửdụngnợđểmanglạichunhậpphátsinhtừbấtđộngsản.Trongvídụnợlàđònbẩycủatôi.Tôicóthểmuađượccácvụđầutưlớnhơnvàtiếnxahơnaiđócốgắnglàmviệcvàđầutưbằngtiềntiếtkiệm,cònđượcgọilàtiềnquỹ.Mộtngườibiếtcáchsửdụngnợđểthuthậptàisảnthìcósứcmạnhđònbẩytàichínhlớnhơnsovớimộtngườikhônghiểu làm sao để khai thác sứcmạnh của nợ. Người cha giàu của tôi nói:“Người giàu dùng nợ để chiến thắng vềmặt tài chính và người nghèo vàtrunglưudùngnợđểthấtbạivềmặttàichính”.Nhưngđểsửdụngnợnhư

một công cụ đòn bẩy, người ấy cần phải có nhiều giáo dục về tài chính.Nhữngtrangtiếptheocủacuốnsáchnàysẽgiảithíchlàmthếnàobạncóthểtăngthêmsựgiáodụctàichính.

Người cha nghèo của tôi nói: “Đừng bao giờ là người mượn tiền hay làngườichomượnmượntiền”.Ôngcònnói:“Trảhếthoáđơncàngsớmcàngtốt.Trảhếttiềnvaycàngsớmcàngtốt.Nợnầnrấtrủiro”.Nhữngýtưởngvàniềmtinnàylàlýdovìsaoônglàmviệccựcnhọcsuốtđờimàchẳngtiếnbộgìvềtàichính.Ngườichagiàucủatôilàmviệcíthơnngườichanghèomàlạikiếmcàngnhiềutiềnhơnkhiôngcànggià.Cuộcđờingườichagiàucủatôikhácbiệtvìôngbiếtcáchkhaithácsứcmạnhđònbẩytàichínhvàngườichanghèothìkhôngvìchorằngđiềuđórấtrủiro.

Sẽchâmbiếmkhinóirằngngườinghèovàtrunglưunghĩrằngdùngnợđểmuatàisảnlàrủironhưnglạihăngháidùngnợvàrangoàimuatiêusản.Mộtlýdongườitrunglưuvànghèobịbỏlạisaulưngngườigiàuvìhọdungsứcmạnhtàichínhcủanhữngcáinợxấuđểkéohọlại,trongkhingườigiàudùngsứcmạnhcủanhữngcáinợtốtđểđẩyhọlêntrước.Mộtngườilàmviệccực nhọc, tiết kiệm tiền, và tránh nợ nần bị rơi phía saumột người đượchuấnluyệndungnợnhưmộtđònbẩytàichính.Mộtngườitrungbìnhnghĩrằngnợlàxấuvàhọsửdụngnợrấttồi.Chínhvìvậymàhầuhếtđềutránhnợvàtiếtkiệmtiềnđểnghỉhưu.Đốivớihọ,tránhnợvàtiếtkiệmlàthôngminh và làmột cách an toàn để sống…và với họ đó là sự lựa chọn khônngoan,đượckhuyênbởinhữngngườicósựgiáodụctàichínhởmứctrungbình..haythiếugiáodụcvềtàichính.

Nhữngdạngđònbẩykhác

Cónhiềudạngđònbẩy,chứkhôngchỉcónợ,màKimvàtôiđãsửdụngđểvềhưusớm.Nhằmxâydựngmộtcôngtyvới11vănphòng,tôiđãphảisử

dụngthờigiancủangườikhác(OPT-OtherPeople’sTime)đểxâydựngmộtlạitàisảnkhác,mộttàisảnđượcbiếtđếnlàcôngty.Trongvídụnày,đònbẩy làsức laođộngcủaconngười,nhằmđể tạo ra tài sảnnhanhhơn, lớnhơnvàgiátrịhơn.

Lýdohầuhếtmọingườikhônggiàunhanhđơngiảnvì đó là tiền củahọ(Tiềntiếtkiệmtrongngânhàng)vàthờigianvàcôngviệccủahọ(mộtcôngviệcantoàn)màngườigiàuđangdùngnhưmộtđònbẩyđểthuthậpvàtạora tài sảnchongườigiàu.Tôiđãkhông thểkiếmđượcnhiều tài sản trongmộtthờigianngắnnếunhưtôikhôngsửdụnghailoạiđònbẩytàichínhlàthời gian của người khác (OPT-Other People’s Time ) và tiền của ngườikhác(OPM-OtherPeople’sMoney)

Mộttinvuilàcórấtnhiềudạngđònbẩy,chứkhôngchỉOPMvàOPT,màbạncóthểdùngđểthuthậptàisảnchochínhbạn.Cũngnhưloàingười5000nămtrướcđãkhaithácsứcgióchocácchiếcthuyền,bạncóthểtìmcácdạngđònbẩykhácđểgiúpbạn.Cóvôsốdạngđònbẩymộtkhibạnhiểucôngthứccủađònbẩyvàbắtđầutìmkiếmnó.Cũngnhưlờingườichagiàuđãnóivớitôinhiềunămtrước“Mộtcáchtựnhiên,conngườiluôntạoracácdạngđònbẩymới”.Vídụ:Mộtngườinôngdânvới1000mẫuđấtcónhiềusứcmạnhđònbẩyhơnmộtnôngchỉcó100mẫu,nhưngđiềuđócònphụthuộcvàokhảnăngquảnlýcủangườinôngdânấy.Haymộtchiếcmáyvitínhlàmộtcôngcụđònbẩyrấtđanăng,nhưngmộtlầnnữaphụthuộcvàochiếcmáytínhđódùngđểlàmgì.

Tiếp sauđây tôi kể ramộtvàidạngđònbẩykhác.Sứckhoẻ củabạn,thờigiancủabạn,sựgiáodụccủabạnvàcácmốiquanhệcủabạncóthểgiúpđỡbạnhaycảntrởbạntrênmụctiêuvềhưusớmvàgiàu.

Sứckhoẻ

Mộtcách rõ ràng, sứckhoẻ làmộtdạngđònbẩy rấtquan trọng.Rấtnhiềungườikhôngđánhgiáđượcgiátrịcủasứckhoẻchođếnkhihọđánhmấtnó.Có lợi lộcgìnếubạnvềhưusớmmà lạikhôngcósứckhoẻ tốtđểhưởngthụ?

Thờigian

Thờigiancũngrấtquantrọng.Mộtkhiconngườibắtđầurơilạisaulưngvềmặttàichính,sẽrấtkhókhănđểtìmlạithờigianđểtiếnlênphíatrước.Nếumộtngườiđangchơitròrượtbắttàichính,sẽrấtkhóđểđượcchuẩnbịđểnắmbắtcơhộikhinóhiệnratrướcmắt.Tôithườngnghenhiềungườinói“Anhtamaymắnvìanh tađãởđóđúng lúcđúngchỗ”.Tôinghĩnếunóiđúnghơnlà:“Anhtamaymắnvìanhtađượcgiáodục,cókinhnghiệm,sẵnsàngvàchuẩnbịnắmbắtcơhộikhicơhộihiệnra”Thờigiantôihưởngthụsựnghỉhưusớmđãgiúptôităngsựgiàucócủatôilên.Bâygiờtôicóthờigianđểnhìnvànhậnracơhội.

Giáodục

Sựgiáodụclàmộtdạngđònbẩyquantrọng.SựkhácbiệttrongthunhậpcủamộtngườibỏhọcvàmộtngườitốtnghiệpĐạihọccóthểlênhàngtriệuđô,khisosánhcảđờingười.NhưngmộtngườitốtnghiệpĐạihọcmàcóítgiáodụcvềtàichínhthườngbỏrơiphíasaumộtngườicógiáodụctàichínhtốt,chodùcóđếntrườnghaykhông.Tôiđãgặpnhiềungườicónhiềubằngcấpnhưngkhiratrườnglạilúnsâutrongnợ(làtiềnvaythờiđihọc).Nhưngtệhơnlànhữngtiềnvayđihọcđó,nhữngbằngcấpấylạikhókhăntrongviệcxinviệclàmvìvậyhọcànglúnsâuhơntrongnợtiềnmuasắm.Đólàcáigiácủaviệcgiáodụctốtnhưngthiếugiáodụcvềtàichính.Mộtcôngviệclươngcaomà không có giáo dục về tiền bạc đồng nghĩa vớimột người lún sâu

trongnợnhanhhơnmộtngườilươngthấp.Điềuđókhôngthôngminhtínào.

Khôngnhữngsựgiáodụctàichínhgiúpbạnvềhưusớm,nócòngiúpbạnlàmchotàisảnsinhsôinảynở.CácmốiquanhệĐònbẩycó thểđược tìmthấy trongcácmốiquanhệ,giữacông tyhaycánhân.Sauđâylàcácvídụ:•Tôi thấynhiềungườiđaukhổvìhọ làmviệcchomộtcông tyđượcđiềuhànhbởimộtôngchủbấttài.Tôicũngthấynhiềungườigiàucóvìcómốiquanhệvớinhữngngườicókiếnthứcvềtiềnbạc•Mộthiệphộinhưhiệphộigiáoviênhayphi công làmộtdạngđònbẩy.MộttổchứcchuyênnghiệpnhưHiệphộiytếHoaKìcóthểlàmộtdạngđònbẩy.Cáchiệphộivà liênđoànchuyênnghiệplànhữngngườivớiđònbẩychuyênnghiệpthườngtróibuộcnhauvàbảovệnhaukhỏinhữngngườicósứcmạnhđònbẩytàichính•Nhiềungườigiàuvìcónhữngcốvấn tàichính tuyệtvời.Cũngcónhiềungườikhốnđốnvềtàichínhvìcónhữngcốvấnbấttài.Nhưngườichagiàunói:“Lýdonhiềunhàcốvấntàichínhđượcgọilànhàmôigiớivìhọthườnghayphásảnhơncon.Vìvậyconphảicẩnthậnkhinhânlờikhuyêntừmộtaiđó”.Ngườichagiàcũngnói:“Nhữnglờikhuyênđắtgiánhấtthườngmiễnphí.Đólàlờikhuyênvềtiềnbạc,đầutưhaykinhdoanhmàconcóđượctừnhữngngườibạnnghèohaybàcon”.

Hầuhếtchúngtađềunghevềsứcmạnhcủahônnhân.Mộtcuộchônnhânvữngmạnhcủahaingườimạnhmẽsẽcàngmạnhmẽhơn.Chúng tacũngthấy nhiều cặp vợ chồng khó khăn về tài chính vì người bạn đời của họkhôngcònyêu,hoàthuậnvàphátđạtnữa.TôikhôngthểgiàunhưhômnaymàkhôngcóKim,ngườibạntốtnhấtvàcộngsựtốtnhất.

Khinóivềngườibạnđời,tôitừngnghemộtngườinói:“Bạngầnnhưkhông

thểgiàunếungườibạnđờicủabạnkhôngmuốngiàu”.Tôikhôngbiếtcâuđóđúng100%haykhôngnhưng tôi chắc chắn rằng cóphầnnàođóđúngtrongcâunóinày.

Vìvậynhữngngườixungquanhbạncóthểlànguồnđònbẩycủabạn,cóthểtích cực hay tiêu cực.Bạn có thể hỏi chính bạn có bao nhiêu người xungquanhbạncảntrởbạnvềmặttàichínhvàbaonhiêungườiđangkéobạnvềphíatrướcvềmặttàichính.Khinóiđếntiềnbạc,cácmốigiaothiệpcủabạncó thể lànguồnsưcmạnhđònbẩy.Ngườichagiàu thườngnói: “Đểgiàu,nhữnggìconbiếtkhôngquantrọngbằngnhữngngườiconquen”.

Côngcụ

Mộtngườithợtìmđònbẩytrongcácđồnghề.Mộtbácsĩdungcácycụđểphục vụ công việc.Một chiếc xe làmột dạng đòn bẩy của chúng ta.Mộtchiếcmáytínhchophépchúngtalàmviệcvớithếgiới thôngquaWeb,vìthếnólàmộtcôngcụđònbẩyquantrọng

Thờigianrãnhrỗi

Đònbẩycóthểtìmthấyởthờigianrãnhrỗi.TôibiếtnhiềungườidànhthờigianđểxemTVhayshopping.Tôiđãgặpnhiềungườigiàunhờ thờigianrãnhrỗi,chứkhôngnhờcôngviệclàm.CôngtyHPvàFordbắtđầutronggaravàDellbắtđầu trongphòngnội trú.Mộtngườibạncủa tôi là luậtsưtrong cácngày làmviệcvà là nhàđầu tưbất động sảnvào cácngày cuốituần.Ngàynayanhtalàmviệcmiễnphíchocáctổchứctừthiệnvàvuiđùacùngcáccontrẻhaychơigôncảngày.Anhấyvừamới39tuổi.Hãytìmkiếmđònbẩynàolàmviệcchobạn

Vìvậytôimuốnnhấnmạnhrằngcónhiềudạngđònbẩymàbạncóthểdùng

đểthuthậpvàtạoratàisảnđểbạncóthểvềhưusớm.BạnkhôngphảidùngOPMhayOPTđểlàmgiàunếubạnkhôngmuốn.Nhưng,nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầntìmraloạiđònbẩynàolàmviệctốtnhấtchobạn.

Xinlặplạilầnnữavìđâylàcâutómtắtcủacuốnsách,ngườichagiàucủatôinói:“Nhữngngườilàmviệccựcnhọccógiớihạnvềđònbẩy.Nếuthânxácconlàmviệccựcnhọcmàkhôngtiếnbộgìvềtàichínhthìconcóthểlàđònbẩycủamộtaiđó.”Ôngcũngnói:‘Nếuconcótiềnởngânhàngtrongtàikhoảntiếtkiệmhaynghỉhưuthìcóaiđóđangdùngtiềncủaconlàmđònbẩy”.

Trongcáccuốnsáchtrướccủatôi,tôiđãviếtrằngcóbaloạigiáodụclà:1.Giáodụcphổthông2.Giáodụcchuyênmôn3.Giáodụctàichính

Ngườichanghèocủatôidừnglạiởgiáodụngchuyênmônvàkhôngthíchthú gì về giáo dục tài chính.Điều đó xác định điểm dừng của ông về tàichính.Cònngườichagiàucủatôikhôngngừnghọchỏivềtiềnbạcvàđiềuđóxácđịnhđiểmdừngcủaônglàsựgiàucó.Ngườinghèocàngnghèohơnvìhọthườngthiếukiếnthứccơbảncủa3loạigiáodụctrên.

Nhữngngườirơilạiphíasaungàynaybaogồmnhữngngườicónhiềuđònbẩynhưngthấtbạitrongviệctiếpthunhiềuhơncácđònbẩykhác.BạntốtnghiệpĐạihọc19năm trướckhôngcónghĩabạnngừng tiếp thu cácđònbẩy.Nhưngườicahgiàutừngnói:“BằngĐạihọckhôngcónghĩaconngừnghọctậphaycảithiệncácđònbẩycủacon”.Ôngtiếptục“Có1triệuđôtrongngânhàngkhôngcónghĩalàconngừnghọchỏi.Sựthậtlà,nếuconngừnghọc,tiềncủaconsẽchuyểnsangngườikhôngngừnghọchỏi.”

Tươnglaicủađònbẩy

Ngàynay,chúng ta thấynhữnghọcsinh trunghọcbánnhữngcông tycủachúnghàng triệu đô và nghỉ hưumà chưahề đi xin việc làmđơngiản vìchúngdùngdạngđònbẩykhacvớicáimàbốmẹchúngđãdùng.Cũnglúcnày,chúngtathấyhàngtriệuhọcsinhđếntrườngđểsaunàykiếmviệclàm.Sựkhácbiệttìmthấyởchữđònbẩy.Ngàynay,đốithủcủabạnkhôngcầnphải ở cùng thành phố hay cùng đất nước với bạn. Người chiến thắng làngười biết làm ra nhiều và nhiều với cái ít và ít…chứ không phải ngườimuốnđượctrảnhiềuvànhiềubằngcáchlàmítvàít.

Trongcáctrangkếtiếp,mộtvàiconsốcóthểkhôngxácthựcvớibạn.Thậtkhókhănđểnghĩđếnchuyệnkiếmmộttriệuđômộtnămmàkhôngphảilàmviệctrongkhihiệntại,bạncóthểđanglàmviệccựcnhọcđểkiếm$50000mộtnăm.Tôinhấnmạnhý tưởngđònbẩy làmnhiềuvànhiềuvìbấtchấpbao nhiêu tiền bạn kiếm được hômnay,một triệu đômột nămmà khôngphảilàmviệclàrấtkhảthi,nếubạntiếptụcsuynghĩvềcâulàmranhiềuvànhiềuvớicái ítvàít.Nếubạnkhôngnghĩnhưvậy, từ$50000lên$1triệumộtnămcóthểkhókhănđấy.

Điềutrớtrêulà,nhữngngườikhôngchịunghĩrằnglàmnhiềuvànhiềuvớicáiítvàítlànhữngngườithườnglàmviệcrấtnhiềuvànhiềuvìcáiítvàít.Tinmừng làchừngnàobạncònnghĩnhư thế,bạn sẽkiếmđượcnhiềuvànhiềumàlàmviêcthậtítvàít.Điềubạnphảilàmlàgiữýtưởngnàytrongđầuvànósẽdễdànghơnchobạnđểvềhưusớmvàgiàu.

Đềnghị:Lấymộtmảnhgiấy trắngvàbắtđầuviết cẩu trả lời chocâuhỏinày:“Tôicóthểlàmgìchonhiềungườivớicáigiátốthơnmàchỉlàmviệcthậtít?”

Nếubạnkhôngthểnghĩrađiềugì,cứtiếptụcsuynghĩ.Đâylàmộtcâuhỏirấtquantrọng.Chỉlàmộtcâuhỏi,nếuđượctrảlờivàđưavàohànhđộng,cóthểlàmbạnthànhtriệuphú,cóthểtỷphú.Vìvậymàngườichagiàugọiđâylà“câuhỏimộttriệuđô”

Trongchươngkế tiếp, tôisẽđivàosứcmạnhcủađònbẩycủa tríóc.Khảnăngtrảlờicáccâuhỏinhưtrênchẳnghạnlàmộtvấnđềsốngcònchoviệcvềhưusớmvàgiàu

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương5

Sứcmạnhđònbẩycủatríóc

TạisaomộtsốngườicóthểvàmộtsốthìkhôngthểTrongRichdad’sGuidetoInvesting,tôiđãnóivềmộtbàihọcvớingườichagiàumàtôiđãnóiđinóilạinhiềulầnBàihọcbắtđầuvớingườichagiàu,contraiôngvàtôiđibộtrênmộtmảnhđấttuyệtđẹptrướcbãibiểnHaiwai.Ôngdừnglại,chỉvàomànói:“Tavừamớimuamảnhđấtnày”.Tôirấtngạcnhiênrằngôngcóthểmuađượcmiếngđấtđắtđỏnày.Mặcdùtôicònrấtnhỏ,nhưngtôibiếtmộtmiếngđấttrướcbãibiểnHaiwailàmắcđếncỡnào.Từlúcngườichagiàucủatôicònchưagiàu,tôitựhỏilàmsaoôngcókhảnăngthamgiamộtvụđầutư.Ngườichagiàuđãchiasẻvớitôibímậtlớnnhấtlàmthếnàoôngcóthểđầutưnhữngvụmàôngđủkhảnăng.Đólàmộttrongnhữngbímậtđãlàmônggiàu.MộtthựctạikhácNóimộtcáchđơngiản,ngườichagiàucủatôicókhảnăngmuamiếngđấtđắttiềnngaycảkhiôngkhôngnhiềutiềnlúcđó,vìôngđãlàm“chonócóthể”mộtphần thực tạicủaông lúcđó.Cònngườichanghèo,mặcdùôngkiếmnhiềutiềnhơnlúcđó,ôngvẫnnói:“Tôikhôngmuanổinó”,vìýtưởngmuamộtmiếngđấtđắtđỏnằmngoàithựctạicủaông.MộtbàihọcquantrọngnhấtTrongnhiềunăm,ngườichagiàuđãdạytôinhiềubàihọc…nhữngbàihọcđãảnhhưởnghoàntoàncụcdiệncủacuộcđờitôi.Bàihọcvềsứcmạnhthựctạicủamộtngườilàmộtbàihọcquantrọngnhất.NhữngaiđãđọcRichdadpoordad,cóthểnhớrằngôngcấmconôngvàtôinóicâu“Tôikhôngmuanổinó”.

Ônghiểusứcmạnhcủa thực tạicủamộtngười.Bàihọcđó là:“Nhữnggìbạnnghĩlàthậtsẽlàthựctạicủabạn”Làmộtngườicótínngưỡng,ngườichagiàuthườngtríchdẫnthôngđiệpcủaOldTestament,“vàlờinóitrởthànhsựthật”.Ôngcònđặtthôngđiệpđóvàomỗikhoáhọcđểchúngtôicóthểhiểuđược.ÔngkhôngngừngnóivớitôivàMike““Lờinóitrởthànhhiệnthực”nghĩalàbấtcứnhữnggìconnóivànghĩlàthậtsẽthànhthựctạicủacon”.Khiôngđếnmiếngđấtđẹptrướcbiểnđó,ôngtừchốinói:“Tôikhôngmuanổinó”,mặcdùlúcđóôngkhôngcótiền.Ônglàmviệccựcnhọcvàmangnhữnggìnằmngoàithựctạicủaôngvàlàmnótrởthànhmộtphầnthựctạicủaông.Khôngphảitiềnlàmôngngàycànggiàuthêm.Chínhkhảnăngmởrộngthựctạicủaôngđãlàmôngngàycànggiàuhơn.Đầutưcórủirokhông?Mọingườithườngnói“Đầutưrấtrủiro”.Vớihọ,ýtưởngđólàsựthật,vàbởi vì họ nghĩ nó là thật, rồi nó trở thành thực tại của họ,mặcdù đầu tưchẳngcógìrủiro.Trongkhiluônluôncórủiro,cũngnhưrủirokhibăngquađườnghayláixeđạp,nhưnghànhđộngcủahọkhôngcầnphảiliềulĩnh.Vìvậynhiềungườinghĩđầutưlàrủirovìhọnghĩcácýtưởngđólàthật.Vàithángtrước,mộtnhàcốvấnđầutưcủamộtngânhàngnổitiếngvàtôiđượcphỏngvấn trongmộtchương trình rađio.Nhàcốvấnấycóvẻ tháchthứctôivớinhữngýtưởngtrongRichdadpoordad.Anhbắtđầu:“RobertKiyosakinóirằngmọingườinênbắtđầuthànhlậpcôngtycủachínhhọnếuhọmuốngiàu.NhưngKiyosaki saiở chỗ làmọingườikhông thểbắtđầukinh doanh bằng chính họ được. Thành lậpmột doanh nghiệp thật rủi ro.Consốchothấy9trongsố10doanhnghiệpthấtbạitrong5nămđầu.VìvậyýtưởngcủaKiyosaki thậtrủiro.Xinhỏiôngcóthểnóigìvớicácsựthậtnày”.Nhàbìnhluậnhạnhphúcvìcóvàisựtranhluậntrongchươngtrìnhnàyvàhỏi tôibằnggiọngbằnggiọnghânhoan:“Ôngphảinóigìvề sự thậtnày,ôngKiyosaki?”

Ngheđiềunàynhiều lần trướcđây, tôi sẵn sàng thamgia cuộc tranh luậnnày.Dừngmột lúc, tôi lúc: “Tôiđãnghevà thấynhữngcon sốnày trướcđây…và từ kinh nghịêm của tôi, tôimuốn nói rằng những con số này rấtchínhxác.Tôiđãthấynhiềucôngtyđãthấtbạitrướclầnkỷniệmthứ5củahọ”.“Vìvậysaoônglạikhuyếnkhíchmọingườibắtđầuchuyệnkinhdoanhcủahọ?”,nhàcốvấnhỏivớimộtgiọngnóicóchútgiậndữ.“Trướctiên”,tôitrảlời,“Tôikhôngkhuyênmọingườibắtđầumộtcôngty,tôinóirằngmọingườinênnghĩvềchuyệnkinhdoanhcủamình.Khitôinói”nghĩvềchuyệnkinhdoanh”,tôicóýmọingườinênnghĩvềlợiíchcủaviệcđầutư.Khôngnhấtthiếtphảilậpcôngty,mặcdùmộtcôngtymạnhthườnglàmộttàisảnsẽlàmbạnrấtgiàu”.“Thế thì việc rủi ro thì sao?” nhà bình luận hỏi với vẻ vui sướng sau khinhậnrabuổithảoluậnkhôngleothangtrongtrạngtháicăngthẳng.Trướchết,trongkhi9trongsố10khôngthànhcông,nhớrằngcó1trongsố10đãthànhcông.Mộtkhitôinhậnrarằng9trongsố10thấtbại,tôibiếttôicầnphảichuẩnbịthấtbạiítnhấtlà9lần”.“Ôngchuẩnbịthấtbại9trong10lần?”nhàcốvấntàichínhhỏivớigiọngmỉamai.“Vâng”,tôitrảlời.“Thậtsựtôiđãtừnglàmộttrongsố9lầnthấtbạiđó.Tôiđãthànhcôngtronglầncốgắngthứ3”“Ôngcảmthấythếnàokhithấtbại?Nóđánggiáchứ?”,nhàcốvấnhỏi,anhtalàmộtcôngnhâncủamộtngânhàngchứkhôngphảilàchủdoanhnghiệp.“Tôicảmthấyrấtkinhkhủngởlầnthấtbạithứnhấtvàtệhơnởlầnthứhai.Nhưngvâng,nóthậtđánggiá.Nếukhôngcó2lầnthấtbạiđó,tôiđãkhôngvềhưusớm18nămhaytựdotàichínhngàynayrồi.Tôiphảimấtthờigianmớidànhlạiđược.Mặcdùcảmthấytồitệ,nhưngtôivẫnchuẩnbịtinhthầnđể tiếp tục10 lầnnữa,hay20 lầnnếucần thiết.Tôikhôngmuốn thấtbạinhiềulần,nhưngtôisẵnsàng”.“Nghecóvẻquárủirochotôivàchomọingười”,anhtanói.

“Tôiđồngý”,tôitrảlời.”Nhưngnóđặtbiệtrủironếubạnkhôngsẵnsàngthấtbạidùchỉmộtlầntrướckhibạnthànhcông.Sẽthậttệhơnnếubạnnghĩrằng thất bại là xấuxa.Tôi đượcngười chagiàudạy rằng thất bại làmộtphầncủachiếnthắng.Mặcdùtôithànhcôngtrongquákhứ,tôivẫnnhậnrarằngtỉlệvẫnkhôngthayđổi.Mỗikhibắtđầumộtcôngty,tôitiếptụcxemxétrằng9trongsố10đãthấtbại”.“Tạisaoônglạinóithế?”,nhàbìnhluậnhỏi.“Vì tôi luôn cần phải khiêm tốn và tôn trọng tỷ lệ đó. Tôi đã thấy nhiềungườixâydựngmộtcôngty,làmrathậtnhiềutiền,tựmãn,vàbắtđầumộtcông tykhácmànghĩ rằnghọbiết tất cả.Trongkhi tỷ lệcủahọđượccảithiệnđôichútvìnhữngkinhnghiệmvàthànhcôngtrongquákhứ,chúngtacầnphảikhiêmtốnđểbiếtrằngtỷlệ9/10luônápdụngchotấtcảcôngty”.“Tôihiểuđượcchút ít rồi”, anh tanói. “Vìvậyngàynaykhibắtđầumộtcôngtyôngvẫnphảithậntrọng.Ôngvẫntôntrọngtỷlệ1/10cókhảnăngthànhcông”.“Vâng.Tôicóvàingườibạntựmãnđặttoànbộsốtiềntừcôngtycuốicùngvàomộtcôngtymớivàmấttấtcả.Nếubạnmuốnthànhcông,bạncầnluônluôntôntrọngtỷlệđó,bấtchấpbạnthànhcôngnhưthếnàotrongquákhứ.Bấtcứmộtngườichơibàixìlátnàocũngbiếtrằnglầnnàybạncólááchvàlávua,khôngcónghĩalầnsaucũngvậy”.“Tôixinghinhớ.Nhưngvẫnnghỉnórủiro.Ôngvàcáccuốnsáchcủaôngthậtnguyhiểm.Hầuhếtmọingườikhông thể làmnhữnggìông làm.Hầuhếtmọingườikhôngđượcchuẩnbịđểđiềuhànhmộtdoanhnghiệp.Ôngđồngýchứ?”.“Câuấycóphầnđúng.Hệthốngtrườnghọccủachúngtađàotạoconngườiđểthànhngườithợchứkhôngphảiôngchủvàvìvậymọingườikhôngđượcchuẩnbịđểđiềuhànhmộtcôngty.Vìvậytôiđồngývớiông.”Tôiđangcốhếtsứcđểkhôngtranhcãivớingườicốvấnnàymặcdùtôibịkhiêukhích.Tiếptụctôinói:“Nhưngtôimuốnnhắcanhrằngcáchđâychưatới100năm,hầuhếtmọingườiđềulànhữngdoanhgianhỏbéđộclập.Họ

lànhữngnhàbuônbán.Conngườicáchđây100nămđủmạnhmẽđểđiềuhànhcácdoanhnghiệpcủahọmặcdùrủiro.MãichođếnkhinhữngngườinhưHenryFordbắtđầuxâydựngcáccôngtyvĩđạithìmớicónhiềungườitrở thànhcôngnhân.Nhưngmặcdùsựphátminhcáccôngty tầmcỡnhưFordhayGeneralElectric,nhữngdoanhnghiệpnhỏđộclậpvẫntiếptụcphátđạt.“Sựthật là,cácdoanhnghiệpnhỏcótráchnhiệmchohầuhếtcáccôngănviệclàmvàcótráchnhiệmchophầnlớntiềnthuếthuđược.Vìvậymặcdùrủiro,ngàycàngnhiềungườixâydựngcácdoanhnghịêpcủahọ.Nếukhôngcó họ, sự thất nghiệp sẽ càng tăng lên.Nếu không có những cá nhân nàychấpnhận rủi ro,đấtnướcchúng tađã tụt lùivề tàichínhvàkhông thịnhvượngnhưngàynay.Nhữngngườichấpnhậnrủirosẽphátđạt”.Buổiphỏngvấn tiếp tục trong10phútnữamàkhôngcó sựphângiảihaytranhbiệnnào.Rõràngchúngtôicónhữngthựctạikhácnhau,lúcnàytôinhớlờingườichagiàu:“Nhiềucuộctranhbiệntrongcuộcsốngbắtnguồntừthựctạikhácnhau”Tỷlệrủiro-phầnthưởngnằmtuỳthuộcvàobạnMộttrongnhữngđiềutôimuốnnóivớinhàcốvấnnàylàtỷlệrủiro-phầnthưởngtuỳthuộcvàotôi.Nhưngnhấtđịnhcầnphảicólýlođểkiểmtraaiđúng ai sai. Tôi khôngmuốn làm điều đó trên rađio nhưng tôimuốn giảithíchchobạn…rằngcósựrủirotrongnhữnggìtôilàmnhưngkhôngnhấtthiếtphảichơitròmayrủi.Nhiềunămtrước,ngườichagiàugiảithíchchotôivàconôngrằngtầmquantrọngcủasựhiểubiếtcácrủi ro,cácphầnthưởngvàcómộtphươngphápchiếnthắng…mộtphươngphápchiếnthắngcókèmthấtbại.Ngườichagiàutinvàotỷlệ9/10thấtbạicủacácdoanhnghiệpvừamớibắtđầu.Ôngcũngtin rằngphần thưởngchỉ có tỷ lệ1/10.Ôngđãgiải thích chiến thắngbiếtrằngthấtbạilàmộtphầncủathànhcông.KhitôicònởMarineCorp,chúngtôi luôn luôn có những kế hoạch bất ngờ, là những kế hoạch khimọi thứkhôngđiđúngtheomongđợi.Hầuhếtmọingườingàynaykhôngcónhững

kếhoạchnghỉhưubấtngờ.Họkhôngcókếhoạchhưuđínhkèmkhảnăngthịtrườngkhủnghoảngsaukhivềhưuhoặcsốnglâuhơnmàkhôngcònđủcácquảtrứngdànhchonghỉhưu.Nóicáchkhác,khinóivềkếhoạchnghỉhưu, hầu hếtmọi người có chiến lược của kẻ thất bại vì đó là chiến lượckhôngcóchỗchonhữnglỗilầm.Đánhmất98%thờigianTrongtiếpthịtrựctiếp,hầuhếtcácnhàtiếpthịbiếtrằngcơhộilà98%cácbứcthưmàhọgửiđisẽkhôngdẫnđếnvụmuabán.Vìvậynhữngnhàtiếpthịchuyênnghiệpchỉtínhvào2%củasựphảnhồi,thậmchíthấphơn.Họbiếtrằng2%phảnhồilàgiátrịbaotrùmcủa98%khôngtrảlời.Mộtkhicácnhàtiếpthịbiếtthưphảnhồichỉ2%,họchỉđơngiảntăngsốlượngthưgửiđi,họbiếtrằngmấtđi98%thờigian.Họbiếtcáchlàmgiàumàchiếnthắngchỉ2%vàthấtbạiđến98%.NgườithấtbạinghĩrằngThấtbạilàxấu.Ngườichagiàunói“Ngườithấtbạilànhữngngườinghĩrằngthấtbạilàxấu.Ngườithấtbạikhôngcókhảnăngđểthấtbạivàthườnglẩntránhthấtbạidùbấtcứgiánào.Nhiềungườithấtbạichỉđánhvàonhữngđiềuchắcchắn…nhữngđiềunhưcôngviệcổnđịnh,tănglương,bảođảmtrợcấpvàtiềnlờitrongtàikhoản.Ngườithấtbạicứthấtbạingườichiếnthắngcứchiếnthắngvìngườichiếnthắngbiếtrằngthấtbạilàmộtphầncủachiếnthắng.”Khicònnhỏ,ngườichagiàuthườngnóivớichúngtôi“Concósẵnsàngthấtbại99trong100lầnkhông?”Câutrả lờimàôngtrôngchờlà“Nếuphầnthưởngchosựchiến thắng lớnhơncácrủirovàtrịgiábằngthấtbại99lần”.Đểgiảithíchrõhơnchúngtôixinnói“Nếuchúngtôibiếtchúngtôisẽthắng1triệuđô,vàtỷlệrủiro-phầnthưởnglà1:100vàmỗilầnđặt tối thiểulà$1,chúngtôicó$100thìchiếnlượccủachúngtôilàđặt$1100lần.Saukhichúngtôichiếnthắng,chúngtôisẽtrởlạivớitỷlệcũvìtỷlệítkhithayđổi.Chúngtôicóthểtăngtiềnđặtlên,nhưngchỉkhichúngtôicóthểtồnlạisaukhithấtbại99/100lần”.Đólàmộtcáchđơngiảnđểhuấnluyệnchúngtôisuynghĩtrongsựrủirovà

chiến thắng thay vì đúng hay sai, rủi ro hay an toàn. Người cha giàu đãkhôngcờbạchaykhuyếnkhíchchúngtôicờbạc.TạisaoanhemnhàWrightđãđúngNgườichagiàukểchotôivàconôngvềmộtdịpôngđếnKittyHawk,NorthCalifornia.Ôngđãởđókhirờikhỏiquânđội trongchiếntranhthếgiới2.Ôngnói:“Cáccon,mộtngàynàođóconcầnphảiđếnKittyHawkvàthấyrằngOrvillevàWillburWrightthôngminhmứcnào.Anhemhọđãbiếtcórủi ro trong lần bay đầu tiên nhưnghọ đã không liều.”.Ôngđã giải thíchrằnganhemnhàWrightchọnmộtbãiđấtcỏrộngvàthựctậpthấtbại.ÔNgnói“Nhữngchàngtraitrẻnàybiếthọsẽténgãvìvậyhọtìmmộtmiếngđấtantoànđểmàté.Họkhôngnhảytrêncầuhaytrênđỉnhnúi.Họthựctậptrêndảiđấtrộngvớigiómạnhchođếnkhihọbayđược”.“Vìhọsẵnsàngchấpnhậnrủiromộtcáchkhônngoan,nhữngchàngtrainàyđãmãimãi thay đổi thế giới.Một ngày nào đó, hai con nên đến và xemmiếngđấtnàynơihaiconngườidũngcảmđãchọnvàthựctậpvìvậyngàynaychúngtacóthểbay.Hầuhếtmọingườisẽkhôngvượtlênvềtàichínhđơngiảnvìhọchọncách tránh thấtbại.”Tháng8năm2000, tôingồi trênmảnhđấtrộngnàyvàthấynhữnggìmàngườichagiàuđãthấycáchđây50năm.Tôiđãthấymộtmảnhđấtlàmộtnơituyệtvờiđểténgãtrướckhicấtcánh.TôixintruyềnlạibàihọccủangườichagiàuvềanhemnhàWright.Ôngđãvẽtấmhìnhnàychotôivàconông”Giảithíchvềtấmhình,ngườichagiàunói“Khimộtngườinóinhữngđiềunhư:1.“Tôikhôngmuanổinó”2.“Bạnkhôngthểlàmđượcđiềuđó”3.“Tôikhôngthểlàmnổi”4.“Điềuđóbấtkhảthi”Họthườngnóitrongphạmvithựctạicủahọ.Ôngtiếp“KhianhemWrighttuyênbốrằnghọsẽlànhữngngườiđầutiênbayđược,nhiềungườiđãnói“Conngườikhôngbaogiờbay”.Sự thật là,

mộttrongnhữngngườiđãnóiđiềuđólàngườiChaxứcủahọ,mộtngườiđángtôntrọngởnhàthờ“Vìvậykhinhìnvàobứchoạđơngiảncủangườichagiàu,bạncóthểthấyrằnghầuhếtmọingườinghĩrằngconngườibayđượclàchuyệnnằmngoạithựctại.Lýdonhiềungườinói“Conngườisẽkhôngbaogiờbayđược”vìýtưởngấy nằm ngoài thực tại của hầu hết mọi người lúc đó. Nhưng ý tưởng đókhôngnằmngoàilĩnhvựckhảthicủaanhemWright…vàhọđãdànhnhiềunămđểlàmnótrởthànhhiệnthực.Khinóiđếntiềnbạc,đólàđiềutươngtựmàngườichagiàucònngườichanghèothìkhông.Ngàynay,cócâunóiphổbiến là“Sẵnsàngsuynghĩbênngoàicáihộp”.Câuhỏi là,bạncó thểsuynghĩrabênngoàicáihộptrongnhiềunămkhông?Nếucóthể,bạnsẽtrởnêngiàuvàcànggiàu”.Sauđótrongđờitôi,tôiđãnóivớingườicốvấntàichínhrằngtôisẵnsàngthấtbại9 trong10lầntrongkinhdoanhbởivìphầnthưởnglơnhơnnhiềucácrủiro,tôinghĩanhtađãnghetôinói.Anhkhôngthậtsựnghekhitôinói“Tôibắtđầukinhdoanhbiếtrằngtôisẽthấtbại.Tôikhôngnghĩtôisẽthànhcôngnhưngtôibiếttôiphảibắtđầuthấtbại”.Cáchsuynghĩđódườngnhưkhôngphảilàcáchsuynghĩcủaanhta.Ởđâytôikhôngnóianhđúngaisai,màđiềutôimuốnnóiởđâylàthựctạicủachúngtôikhácnhau.Vàbởivìthực tại khác nhau, chúng tôi suy nghĩ khác nhau và nhìn thế giới bằngnhữngcáchkhácnhau.Sứcmạnhđònbẩycủatríóc.Tôikhôngkhuyếnkhíchaiđórangoàibắtđầuthấtbạimộtcáchngẫunhiênvàbắtđàuchơixìláttrongcasino.Thậtlàdạinếuđặtviệcnghỉhưucủabạntrongcuộcxổsố.Bàihọcnàynóivềsựkhácnhautrongthựctạicủamỗicánhân.Bàihọcnàylàtríóccủachúngtalàmộtđònbẩymạnhnhất.Bấtcứđiềugìchúng ta nghĩ là thật sẽ thành sự thật, trong hầu hết các trường hợp.Mộtngườinghĩđầutưlàrủirothườngtìmthấytấtcảcácthựctạiđểchứngminh

cho điều đó.Người này sẽmở tờ báo ra và đọc về những ngườimất tiềntrongđầutư.Nóicáchkhác,tríóccósứcmạnhđểthấytấtcảnhữnggìnónghĩ là thậtmàkhôngthấynhữngthựctạikhác.NhưnhữngngườinóivớianhemWright“Conngườikhôngbaogiờbayđược”.VànóivớiColumbus“Bạnkhôngthểnhìnthếgiớilàmặtphẳngà?”Mỗingườiluôncóthựctạicủachínhhọ.Nhằmmụcđíchvềhưusớmvàgiàu,mộttrongnhữngđiềuquantrọnglàbạncóthểhọcđểlàmchủthựctạicủachínhbạn.Nếubạncóthểhọcđểlàmđiềuđó,làmranhiềuvànhiềutiềnvớiítvàítcôngsứcsẽhơnnhiều..Nếubạnkhông thể làmchủvà thayđổi thực tạicủabạn, thì làmgiàusẽmấtnhiềuthờigianhơnđấy.Chínhkhảnăngthayđổithựctạicuốicùngđãlàmngườichagiàucủatôigiàuhơn.Khôngphảimiếngbấtđộngsảntrướcbãibiểnđãlàmônggiàu,màkhảnăngthayđổithựctại.Saukhiôngmuamiếngđấtđóôngđãsớmtìmkiếmmộtmiếnglớnhơnđểthửnghiệmthựctạicủaông.Tronglúcđó,ngườichanghèocủatôilạibấtlựctrongviệcthayđổithựctạicủa ông và ông phải làm việc nặng nhọc hơnmà không tiến bộ gì về tàichính.Ôngkhôngngừngnói“Tôikhôngmuanổinó”vàđãnóđãthànhthựctạicủaông.Ngườichagiàucủatôilàmộtngườirấtthôngminh.Ôngcóthểmuamiếngđấttươngtựnếuôngsẵnsàngthayđổithựctạicủaông,nhưngôngkhôngbiếtchínhthựctạicủaôngđãlàmôngnhưvậy.Ôngthậtsựnghĩrằngôngkhôngthểmuamiếngđấthàngtriệuđôtrướcbãibiển.Chínhsuynghĩcuủaônglàthựctạicủaông.Tóm lại, điểmkhác nhau cơ bản giữa hai ngườii cha giàu và nghèo là sựkhácnhauvềthựctại.Mộtngườichọncáchmởrộngthựctạibằngcáchnói“Làmsaođểmuamiếngđấtngay trướcbãibiển?”ngaycảkhiôngkhôngthểmuađượcvàothờiđiểmđó.Ngườikiathìnói“Tôikhôngmuanổinó”.Nhưtôiđãnóikhôngphảimiếngđấttrướcbãibiểnlàmmộtngườithìgiàucònmộtngườithìnghèo.màlàsựlựachọnthựctạicủahọ.Đònbẩysố1Đònbẩysố1làđònbẩycủatríócvìnólànơithựctạicủabạnđượchình

thành.Kimvà tôivềhưusớmvàgiàuvìchúng tôikhôngngừng làmchủ,thayđổivàmởrộngthựctạicủachúngtôi.Ngàynaytôinóivớinhiềungười“Bướcđầutiênđểđitừ$50,000mộtnămlên$1triệuđômộtnămbắtđầuthayđổithựctại“Thựctạithayđổikhôngnhấtthiếtphảilớnhơnhaytốthơn.Mộtsựthayđổithực tạicó thểchỉđơngiản là thayđổimộtquanđiểm.Vídụ, thayvìnóirằngđiềugìđórấtrủiro,nhưcácnhàđầutưcòconthườngnói,hãynói“Tỷlệrủiro-chiếnthánglàbaonhiêu?”Hay“Tôisẽthấtbạibaonhiêulầntrướckhichiến thắng?”.Thayvìnói”Miếngđấtđóquáđắt”,hãyđọcmộtcuốnsáchvề ai đó có thểmuamiếngđất đó, hayhỏimột người đãmuađóvàkhámphálàmcáchnàohọmuađược.Điềuquantrọngkhôngphảilàmiếngđấtmàlàsựthayđổithựctạicủabạn.TạisaomộtngườichathìcànggiàuvàmộtngườithìcàngnghèoNgườichagiàucókhảnăngkhôngngừng thayđổi , làmchủ,vàmởrộngthựctại.Vàbởivìôngcóthểkhôngngừngmởrộngthựctại,ôngđãtrởnênngàycànggiàutrongkhilàmviệccàngít.Ngườichanghèo,mặtkhác,chọncách sống trong thực tại.Ông đã sống trông thế giới của những điều ôngnghĩlàthậtvàđólàthựctạiduynhấtkhảithichoông.Vìvậyônglàmviệcngàycàngnặngvànghỉhưunghèo.Ôngcómộtthựctạiduynhấtvàkhôngbaogiờlàmchủ,thayđổihaymởrộngnó.Thayvìthayđổi,ônglạithườngnóinhữngcâunhư“Tôikhôngmuanổinó”,“Tôikhôngbaogiờgiàu”,“Tôikhông thích tiền”. “Khi tôi vềhưu, thunhập sẽgiảmxuống”.Lờinói củaôngtrởthànhhiệnthựccủaông.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncóthểcầnthayđổivàmởrộngthựctạicủabạntậpthóiquenthayđổivàmởrộngthựctại.Nhưngườichagiàuvẫnthườngnói“Suynghĩvàlờinóicủaconsẽthànhhiệnthực”SốngngoàithựctạitrongnhiềunămNgồitrênđỉnhnúiởCanadavàongàyđầunămấy,tôinhậnratôicầnphảithayđổisuynghĩởngoàithựctại,vàtiếptụcsuynghĩnhưthếchođếnkhinhữngýtưởngnàykhókhảnăngthànhhiệnthựccủachúngtôi.Cũngnhư

anhemnhàWrightdànhnhiềunămđểsốngngoài thựctạicủamọingười.Sựthật,chúngtôicũngđãsốngngoài thựctại trongnhiềunăm.Chúngtôithường tranh cãi với nhiều người và thường bị chỉ trích là những kẻmơmộng,khờkhạo, liềulĩnhhayhấptấp.Kim,Larryvàtôiđãphảisốngvớiniềmtinvới ítnhất4nămtrướckhichúng tôibắtđầu thấynhữngkếtquảxácthậttrongthựctạicủachúngtôi.Nóicáchkhác,mất4đến8nămđểđưathựctạiđếnnhữngchiếnthắngcụthểmàchúngtôitìmthấytrongsựkhảthi.Ngàynaykhimọingườihỏi tôiđiềugìkhiến tôigiàu, tôinói “Đó làkhảnăngmởrộnghiệnthực.Nếubạnkhôngsẵnsàngthaymởrộngthựctại,làmgiàusẽmấtnhiềuthờigian”Mộtđềnghị:Mộtcáchmàngườichagiàudạychúngtôiđểmởrộngthựctạiđólàđọccáccuốnsáchvềcuộcđờicủanhữngngườiđãsốngtheocáchmàchúng tôimongmuốn.Ví dụ, ôngkhuyên chúng tôi đọc tiểu sử của JohnD.RockefellervàHenryFord.Gầnđây,tôiđãđọcnhữngcuốnsáchviếtvềBillGates,RichardBranson,GeorgeSorosvànhữngngườikhác.Khi tôinghengười tanói“Tôiquágiàrồi”, tôikhuyênhọhãyđọcvềcâuchuyệncủaColonelSanders,mộtngườiđãkhônglàmgiàuđượcchođến60tuổi.Khitôinghemộtphụnói“Tôikhônglàmgiàunổivìđâylàthếgiớicủađàn ông”, tôi khuyên cô đọc vềAnitaRoddick, nhà sáng lậpBody Shop,hoặcMurielSchiefer,ngườiphụnữđầutiêncóghếtrongThịtrường.ChứngkhoánNewYork.Khicóngườinóihọquátrẻ,tôibảohọđọcsáchvềBillGates, người giàunhất thếgiới khi chưađến30 tuổi.Nếunhững câuchuyện này không mở rộng thực tại của họ, nhất định sẽ có những câuchuyệnkháclàmđượcđiềuđó.MộtcuốnsáchhaykháclàBodyforLifecủaBillPhillips.Mộtngườibạnđềnghịtôiđọccuốnsáchnàytôibụngtôiđangngàycànglớn.Tôivừamớiđọcxongvàtôiđanglàmtheocácbướctrongcuốnsách.BillPhillipsnóinhiềuđiềugiốngnhưnhữnggìngườichagiàuđãdạytôi,nhưngchủđềcủaanhtalàsứckhoẻchocơthể,cònchủđềcủangườichagiàulàdồidàovềtàichính.Chodùlàchủđềgì, tôi thấyquátrìnhcũngnhưnhau.Vídụ,BillPhillips

viếtvềviệchãytìmlýdođểgiảmcântrướckhibạnbắtđầuthựchiệnviệcgiảmcân.NgườichagiàugọiđólàTạisao.BillPhillipscómộtchươngrấthayvềnhữngướcmơvàđíchđếnvàtạisaocảhaiđềuquantrọng.Sựtươngquangầnnhấttôithấyởđâygiữaviệcđểcósứckhoẻvàgiàucólàhãyănuốngvàovàvượtquathựctại.Bill Phillips khuyên con người hãy ăn nhiều, không phải giảm bớt. Anhkhuyênrằnghãyăn6bữamộtngàynếubạnmuốngiảmcân,cósứckhoẻvàlấy lại sức khoẻ.Anh nói rằng nhiều ngườimuốn giảm cân bằng cách cốnhịn ăn thì chỉ có thểnhịnđượcđượcmột thời gianngắn thôi, trong thờigianđóhọchỉmấtsứclực,khôngmậplênvàsauđóhọlạitrởlạivớiviệcănuốngsaysưa,điềuđóđã làmhọmậphơn.Họmậphơnkhigiờđâyhọcónhiềucalovàkhôngđủsứclựcđểchấmdứtviệchấpthụcalo.Tôibiếtrấtrõcôngthứcđó.Ngườichagiàunóinhữngđiềutươngtựvềnhữngngườicốlàmgiàubằngcáchtằntiện,keokiệt,khôngchịuchitiền,sốngdướimứccóthể.Hầuhếtmọingườikhônglớnmạnhvềtàichínhvớicáchcưxửnhưvậy.Mộtngườicầnphảichinhiềutiềnnếumuốngiàucó…nhưnghọphảibiếtchinhưthếnào và chi vào việc gì để được giàu có. Người cha giàu thường nói “Cónhữngchiphí tốtvànhữngchiphíxấu”.Vàhầuhết chúng tađềubiết cónhững thứcăn tốtvà thứcănxấu.Cũngnhưmộtngườicốgắnggiảmcânbằngcáchnhịnăn,mộtngườicốgắnglàmgiàubằngcáchtằntiện,chỉcàngyếuớtthêmvềtàichínhthôi,vàsauđóbấtngờhọlạisaysưachitiền.BillPhillipscũngđềnghị rằng“Cảmxúc tốiđaxảy rakhibạnnắmđượcthấtbại”.TôitinrằngPhillipsđangnóirằngchỉsaukhibạnkhôngthểđixahơn,tạithờiđiểmbạnthấtbại,bạnbắtđầulàmlànhlạivàpháttriểnlầnnữa.Nóicáchkhác,chỉsaukhibạnđặtbảnthânvượtxahơngiớihạncủabạn,vàthấtbại,đólàlúcbạntrởnênkhoẻhơn.Tôithấyđiềuđótươngtựnhưviệclàmgiàu.Tôi thấynhiềungười khong thành côngvì họ tránh thất bại vớimọi giá.Cũng như những nhà cố vấn khuyên bạn không thành lập doanhnghiệpvì9trongsố10đãthấtbại,hầuhếtmọingườinghĩthấtbạilàxấu.

Ngườichagiàudạychúngtôithấtbạilàcựckỳquantrọngtrongquátrìnhhọchỏivàthànhcông.Riêngcánhântôi,tôiđãhọcnhiềusaukhithấtbạichứkhôngphảitrướckhithấtbại.Mặcdùđiềuđórấtđauđớn,quátrìnhhàngắnvếtthươngsaukhithấtbạicuốicùngđãchotôinhiềucảmxúcvàsứcmạnhtàichính.Tôiđãgặpnhiềungườikhôngthànhcôngvìhọđãthànhcôngtrongviệcthấtbại.Họthấtbạitrongviệcvượtquathựctạicủachínhhọ,họkhôngvượtquađượcnhữngđiềumàhọnghĩ làkhả thi.Khihọ thất bại trongviệcđó, họcũngthấtbạitrongviệckhámphárađiềugìkhảthitrongđờihọ.Nhưtôiđãnói,khảnăngkhôngngừngmởrộngvàthayđổithựctạicuốicùngđãlàmchongườichagiàungàycànggiàu.Mộtsốngườikhôngnghĩrằngmộtngàynàođóhọsẽgiàu,thìlàmhọgiàulênđược.Nếubạnthậtsựmuốnvềhưusớmvàgiàu,mộtnơiđểbắtđầulàthựctạicủachínhbạn.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương6

Bạnnghĩrằngđiềugìrủiro?

Cóhaingườichamạnhmẽđãchotôicơhộiđểxemxétcácthựctạikhácnhau.Mặcdầulúcđótôirấtrốirắmvàmâuthuẫn,phảilắngnghehaithựctạikhácnhauđãcóíchchotôirấtnhiềuvềsau.Tôinhậnrarằngcảhaiđềunghĩhọđúngvàchorằngngườikiasai.

Cha ruột tôi đã tiến lênkhôngngừng trênnấc thangcủa chínhquyền tiểubang.ÔngnhanhchóngđilêntừmộtthầygiáovàtrởthànhngườiquảnlýgiáodụccủatiểubangHawai.Nhìnthấyđiềunày,nhiềungườiđãnóithầmnhaurằngchatôimộtngàynàođósẽtiếnvàochínhtrị.

Vàolúcchatôiđangleolênnấcthangcủachínhphủ,ngườichagiàuđãlàmviệc cựcnhọcvàđưa chínhông thoátkhỏi cảnhnghèonànvà tiến lên sựgiàucó.Tronglúctôivàconôngvàotrunghọc,ôngđãgiàuvàngàycànggiàuhơn.Kếhoạchmàôngđãthựchiệntrong20nămđãlàmviệc.Thậtbấtngờ,mọingườibắtđầuchúýđếnôngvànhữngviệcônglàm.Ôngkhôngcònởtrongbóngtốimàchẳngaibiếtđếnnữa.MọingườibắtđầutựhỏiônglàaimàbấtngờmuanhiềumiếngbấtđộngsảnởHawai.Ngườichagiàulàmộtngườibắtđầutừconsốkhông,cómộtkếhoạchdàihạn,làmviệctheokế hoạch và bây giờ là điểm chú ý của giới người giàu và quyền lực ởHawai.

Trongnhữngnămcủa tuổi40,ngườichagiàuđãchuyểnchỗở từmột thịtrấnnhỏnơichúngtôiđãsốngvàđếnvuiđùatrênbãibiểnWaikiki.Những

tờbáođầyắpnhữngbàiviếtvềmộtnhânvậtmớitrongthịtrườngkháchsạnnày.Chẳngbaolâuônglàmchủmộtlôđấttrướcbãibiểncũngnhưmộtsốbấtđộngsảntrênhònđảonày.

Ngườichagiàukhôngcòn làmộtcậubénghèocủamột thị trấnnhỏnữa.Ôngđãđiđếntrungtâmthànhphốvàmọingườichúýđến.

Trongkhihaingườichađangcómộtbướcđộtphávềsựnghiệp,tôiđangởtrường Cao đẳng Quân sự NewYork.Mike, giờ đây là con trai củamộtngườigiàu,sốngtrongmộtcănhộchungcưlớntrênbãibiểnWaikikitrongkhianhtađanghọcởĐẠihọcHawaivàđangđượcchuẩnbịđểđiềuhànhđếchếcủachaanh.Nghe thậtấn tượngrằnganhsốngởchungcư,nhưngthậtsự,Mikeđãlàmđiềuhànhkháchsạn,chungcưkhianhcònđangđihọc.

TrongmùanghỉGiángsinhởnhà,Mikevàtôiởtrongvănphòngcủangườichagiàuvàthảoluậnvềnhữnggìđãhọcởtrườngvànhữngngườibạnmới.Đãgặpnhiềungườiđếntừcácquốcgiakhácnhau,tôiđãnóivớingườichagiàu vàMike: “Cháu để ý thấy rằngmọi người nghĩ về tiền bạc rất khácnhau.Cháuđãgặpnhữngđứatrẻcủanhữnggiađìnhgiàucóvànhữngđứatrẻtừgiađìnhnghèokhổ.Mặcdùhầuhếtcácđứatrẻđềurấtthôngminhởtrường,nhưngnhữngđứatừgiađìnhnghèovàtrunglưucónhữngsuynghĩrấtkhácsovớicácđứatừnhữnggiađìnhgiàu”.

Ngườichagiàutrảlờirằng.“Chúngkhôngnghĩkhácnhau.Chúngnghĩtráingượcnhau”.Ngồitrênbàn,ônglấytờgiấyvàviếtxuống:NhữngsuynghĩtráingượcSaukhiviếtxong,ôngnhìn tôivànói“Thực tại củaconđượcđịnhnghĩabằngnhữnggìconnghĩlàthôngminhvànhữnggìconnghĩlàrủiro”.

Nhìnvàotờgiấy,tôihỏi“Bácchorằngngườitrunglưunghĩrằngcôngviệc

ổnđịnhlàthôngminhvàxâydựngmộtcôngtylàrủiro”.Tôibiếtđiềunàyrấtrõvìđólàthựctạicủangườichanghèocủatôi.“Đúngthế”,ôngnói,”Cònđiềugìnữakhinóiđếncôngviệcổnđịnh”Tôinghĩmộtlúcvànói”Cháukhôngbiếtbácđangnóiđếnđiềugì.Thậtsựlàbốcháuvànhiềungườikhácnghĩràngcómộtcôngviệcổnđịnhlàthôngminh.”“Conđãquênthựctạicủabácrồi.Bácnóivớiconrằngngườitrunglưuvàngườinghèokhôngnghĩkhác,họnghĩhoàntoàntráingược.Vìvậy,thựctạitráingượccủabáclàgì?”“Vậybácnghĩrằngxâydựngmộtcôngtylàthôngminhvàmộtcôngviệcổnđịnhlàrủiro.Cóphảibácnghĩđiềungượclạikhông?”TôihỏiNgườichagiàuđãgậtđầu“Bácnghĩrằngbáckhôngxâydựngmộtcôngtylàrủiro?”tôihỏiNgười cha giàu lắc đầu và nói: “Không.Học cách xây dựngmột công tycũngnhưhọcmọicáikhác.Bácnghĩbámvàomộtcôngviệcổnđịnhsuốtđờithìnhiềurủirohơnlàchấpnhậnrủirođểhọccáchxâydựngmộtcôngty.Mộtrủirothìtrongmộtthờigianngắn,cònmộtrủirothìcảđờingười”.

Đólànhữngnămcuốithậpniên60.Chúngtôichỉbiếtvềviệcđếntrường,rồikiếmviệclàm,làmviệccảđời,đếnkhinghỉhưuthìcôngtyhaychínhphủsẽchămsócchoviệcnghỉhưucủabạn.Tấtcảchúngtôiđềuđượcdạyởnhà và ở trường là “Học cho giỏi vì vậy bạn có thể thànhmột nhân viêngiỏi”.Điềuđócũngcóýlàbạnđếntrườngđểtrởnêndễsửdụnghơnlàmộtviệclàmthôngminh.Ngàynaychúngtabiếtrằngcôngviệcổnđịnhlàmộtviệclàmcủaquákhứ,nhưngchẳngaitựhỏirằngtìmviệclàmổnđịnhcóphảilàmộtviệclàmthôngminhkhông.

Tôinhìnvàosựsosánhcủangườichagiàuvềviệcngườigiàuthìthamlamvà người giàu thì rộng rãi và tôi biết thực tại của tôi lúc đó là gì. Tronggiađìnhtôi,ngườigiàuđượcxemlànhữngngườicótráitimbănggiá,những

ngườithamlam,chỉthíchthútiềnbạcvàkhônglolắnggìđếnngườinghèo.

Vềđiềunày,ngườichagiàunói“Concóhiểusựkhácnhautrongcáchsuynghĩ?”“Sựsuynghĩngượcnhau.Khôngchỉ sựkhácnhau.Đó là lýdomàkhiếnconngườitarấtkhólàmgiàu.Làmgiàucầncónhiềuhơnlàchỉnghĩkhácđi”.Tôinói“Nếuconmuốngiàu, conphảihọccáchsuynghĩ tráingượcvớinhữnggìconnghĩhịênnay”,ngườichagiàunói“Chỉ làcáchsuynghĩ thôisao?” tôinói.“Khôngcầnphải làmnhữngđiềukhácà?”“Khôngnhấtthiết”,ngườichagiàunói.“Nếuconlàmviệcvìmộtcôngviệcổnđịnh,consẽlàmcựcnhọccảđờingười.Nếuconlàmviệcxâydựngmộtcôngty,concóthểchỉlàmcựcnhọclúcbanđầuvàvềsauconsẽlàmítlạivàconcókhảnăngkiếmratiềnnhiều10,100hay1000lần.Vìvậycáinàothôngminhhơn?”“Cònđầutưthìsao?”Tôinói.“Bốmẹconluônnóirằngđầutưlàrủirovàtiếtkiệmthìthôngminh.Báckhônglàmnhữngđiềukháckhibácđầutưà?’

Ngườichagiàucườivànóivềđiềuđó:“Tiếtkiệmvàđầutưtiềnlànhữnghoạtđộnghoàntoàngiốngnhau.Consẽphảilàmnhữngđiềutươngtự…mặcdùconnghĩhoàntoànkhácnhau”.“Giốngnhau?”tôihỏi.”Nhưngnókhôngrủirohơnsao?”

“Không”,ngườichagiàunóilàmộtlầnnữalạicười.“Đểbácnóichocháumộtbàihọcrấtquantrọngtrongđời.”Tôilúcnàyđãlớnhơnvàôngcóthểđưanhiềuchi tiếtvàobàihọccho tôivàMike.“Nhưng trướckhibácchocháubàihọcnày,báchỏicháuvàiđiềunhé?”“Tấtnhiênlàđược,báchỏicáigìcũngđược”“Bốmẹcháulàmgìđểtiếtkiệmtiền?”ônghỏi

“Họcốlàmthậtnhiềuđiều.”“Kểchobácnghemộtđiều.Điềugìmàhọdànhdànhthậtnhiềuthờigianđểlàm”“Vâng,mỗingàythứtư,khisiêuthịquảngcáothứcănvớigiáđặtbiệttrongtuần,bốmẹcháuđọchếttờgiấyvàlênkếhoạchmuathứcăntrongtuần.Họnhìnnhữngloạithứcăngiảmgiá.Đólàmộthoạtđộngmấtnhiềuthờigiannhất.Sựthậtlà,chếđộănuốngcủanhàcháuphụthuộcvàosựgiảmgiácủasiêuthị.”tôikể“Sauđóhọlàmgì?”,ônghỏitiếp“Sauđóhọ láixexuốngphốđếnnhữngsiêu thịkhácnhauvàmuanhữngmónmàđượcquảngcáolàgiảmgiá.Họnóirằnghọtiếtkiệmrấtnhiềutiềnvìmuasắmlúcgiảmgiá”.Tôinói“Vàhọcómuasắmquầnáolucgiảmgiákhông?”Tôigậtđầu”Vâng,họlàmnhữngđiềutươngtựkhiđimuaxe,mớihaycũ.Họdànhnhiềuthờigianđimuasắmđểtiếtkiệmtiền”.“Vìvậyhọnghĩtiếtkiệmlàthôngminhà?”,ônghỏi“Chínhxáclàthế”.Thậtsự,khihọthấymóngìđóđanggiảmgiá,họmuathậtnhiềuvàđặtvàotủlạnhlớn.Cũngnhưmộtbữanọhọthấycógiảmgiáthịtheovàhọmuathậtnhiều,connghĩlàđủchomấytháng.Họtiếtkiệmthậtkinhkhủng.Họtiếtkiệmtừngxucóthể.Bộđiềuđócógìsaià?”.“Không”,ngườichagiàunói.“Điềuđóchẳngcógìsai.Bâygiờbácsẽdạyconmộttrongnhữngbàihọcquantrọngnhấtmàconchưatừnghọc”.“Bàihọclàbáckhônglàmgiốngnhưbốmẹcháuđãlàm?”tôihỏi“Không.Bàihọclàbáclàmychangnhữnggìmàbamẹcháulàm.Sựthậtlàcháuđãthấybáclàmrồi.”“Sao?Bácmuasắmđầytủlạnhà?Cháukhôngnghĩlàcháutừngthấybáclàmthế?”“Không,cháuđãthấybác“muasắm”cácvụđầutưđanggiảmgiáđểlắpđầydanhmụcvốnđầutưcủabác”.ÔngnóiTôingồi trong im lặngmột lúcvànói “Bácmua sắmđể lắpđầy

danhmụcvốnđầutưcònbốmẹcháuthìmuasắmđểlắpđầytủlạnh?Ýbáclàbáccónhữnghoạtđộnggiốngnhaunhưngbácmuasắmnhữngthứkhácnhauđểlấpđầynhữngthứkhácnhau?”Ônggậtđầu.Ôngmuốnbàihọccủaôngngấmvàocáiđầu22tuổicủatôi.“Báclàmnhữngđiềutươngtựnhưngbốmẹcháucàngnghèocònbáccànggiàu.Đólàbàihọcà?”TôihỏiNgườichagiàugậtđầuvànói:“Đólàmộtphầncủabàihọc”.“Vậycònphầnkháccủabàihọc?”tôihỏi“Hãysuynghĩ”,ôngnói.”Chúngtađãtừngnóivềđiềugì?”Tôisuynghĩmộtlátvàcuốicùngmộtnửacònlạicủabàihọcđãđếnvớitôi“Ồ,Bácvàchamẹcháulàmnhữngđiềutươngtựnhaunhưngthựctạicủabácthìkhác”“Cháubắtđầuhiểurồiđấy.Thếcònthôngminhvàrủiro”“Họnghĩtiếtkiệmlàthôngminhvàđầutưlàrủiro.”“Tiếptụcđi”“Vìhọnghĩđầutưlàrủiro,họlàmviệccựcnhọcđểtiếtkiệmtiền…nhưngtrongthựctếhọlàmnhữngđiềutươngtựnhưbác.Nếuhọthayđổithựctạicủahọvàođầutưvàlàmnhữngđiềutươngtựnhưtiếtkiệmtiềnkhihọmuathit,họsẽngàycànggiàuhơn.Báclàmnhữngđiềutươngtựvớihọnhưngbácmuasắmcáccôngty,cácvụđầutưbấtđộngsản,chứngkhoánvàcáccơhôikinhdoanhkhác.”“Vậy họ làmnhững điều tương tự nhưng từmột thực tại khác”.Ông nói.“Chính thực tại của họ là nguyênnhân làmhọ nghèo hay trung lưu…chứkhôngphảihànhđộngcủahọ”.“Chínhthựctạitrongtríóchọlàmhọnghèo”,tôinóinhỏ.“Chínhnhữnggìchúngtanghĩlàthôngminhvànhữnggìhọnghĩlàrủirođãxácđịnhtìnhtrạngkinhtếxãhộicuahọ”.Tôisửdụngmộttừmớimàtôiđãhọcởtrườngkinhtế.Ngườichagiàutiếptụcnói:“Chúngtalàmnhữngđiềutươngtựnhaunhưngchúng tahoạtđộng trongnhững suynghĩkhácnhau.Báchoạtđộng trong

suynghĩcủangườigiàuconbốmẹcháuhoạtđộngtrongsuynghĩcủangườitrunglưu”“Đólàlýdovàisaobácnói“Nhữnggìbạnnghĩlàthậtsẽtrởthànhthựctạicủabạn””,tôinóinhỏÔnggậtđầuvànói“Vàbởivìhọnghĩđầttưlàrủiro,họtìmnhữngvídụvềnhữngngườiđãmất tiềnhaygầnmất tiền.Thực tạicủahọđãchemắthọthấynhữngthựctạicủangườikhác.Họthấynhữnggìhọnghĩlàthật,mặcdùnókhôngcóthật”.“Vìvậymộtngườinghĩcôngviệcantoànlàthôngminhsẽtìmnhữngvídụvì saocôngviệcổnđịnh là thôngminhvà tìmvídụvì saoxâydựngmộtcôngtylàrủiro.Mộtngườisẽtìmnhữngbằngchứngchothựctạimàhọtintưởngvào”,Mikethêmvào.“Chínhxác”,ngườichagiàunói.”Bâygiờhiểuchưa?Conđãtiếpthuđượcbàihọcchưa?”Tôigậtđầu.Chỉvàodòng“cănnhàlớn”và“cănnhàchungcư”trênmảnhgiấy,tôinói“Vìvậybốmẹcháuluôntìmkiếmcănnhàlớnhơnvàbácluôntìmkiếmcănchungcưlớnhơn.Báclàmđiềutươngtựnhưngbácgiàuhơntrongkhibốmẹcháuchỉcónhữngmónvaylớnhơn.Đólàvídụkhácvềsứcmạnhcủasuynghĩvàthựctại,phảikhôngbác?”“Đúng”,ôngnói.“Vàtạisaobốmẹcháuluôntìmkiếmcănnhàlớnhơn?”“Vìtiềnlươngôngcàngtăngvìthếmàthuếcũngtăng.Kếtoáncủaôngbảoôngmuamộtcănnhàlớnhơnvìôngsẽđượcgiảmthuếchokhoảnvaylớnhơn”.Tôitrảlời“Và ông nghĩ rằng như thế là thôngminh…phải không?”, người cha giàunói.“Ôngchorằngnhưthếlàthôngminhvìôngtincănnhàlàmộttàisảnvàôngđượcgiảmthuếtừchínhphủ”.Tôigậtđầuvàthêm“Vàhọnghĩrằngmuanhữngcănhộchungcưlàrủiro”.“Chúng tađềuđượcgiảm thuếnhưngcáigiảmcủabácgiúpbácgiàuhơntrongkhicáigiảmcủabốmẹcháucànglàmhọgặprắcrốivềtàichínhvàhọphảilàmviệccựcnhọchơn.Báccósựgiảmthuếchonhữngnợtốt, làcác

mónnợlàmbácgiàuhơncònbốmẹcháuthìmangnhữngmónnợxấu.Bâygiờcháuđãhiểuthếnàolàthôngminhvàrủirođãđịnhnghĩathựctạicủaconngườichưa?”,ngườichagiàuhỏi.TôivàMikegậtđầu,Mikenói“Conhiểurõhơnrồi”.“Thếcòncâucuốicùng?”Tôichỉvào“ngườigiàuthìthamlam”và“ngườigiàuthìrộngrãi”.“Trướctiên,khôngnhấtthiếtngườigiàuhaynghèolàthamlamhayrộngrãi.Thếgiớicóđầynhữngngườinghèothamlamvànhữngngườinghèorộngrãi.Vànhưbácthườngnóivớicháu,córấtnhiềucáchđểlàmgiàu.Cháucóthểgiàubằngcáchhàtiện,nhưngvấnđềlàcuốicùngcháulàmộtngườihạtiệnởcuốiđời.Cháucóthểgiàubằngcáchcướimộtaiđóvìtiền,chẳnghạnnhưmộtngôisaothểthao,nhưngngườitasẽbiếtcháulàloạingườigì.Cháucóthểgiàubằngcáchgianlận,nhưngtạisaophảichấpnhậnrủirovàotùtrongkhidễdànglàmgiàumàkhôngphảivôtù.Hoặccháucóthểgiàunhờmay mắn, nhưng cháu phải tính toán vận may thay vì sử dụng trí thôngminh”Tôiđãnghequađiềunàynhiềulần.Nhưnglầnnàytôi thậtsựmuốnđượcchứngminhchothấylàmthếnàođểgiàubằngcáchrộngrãi,vìvậytôinhấnmạnh“Thếcònsựkhácbiệtgiữa“ngườigiàuthìthamlam”và“ngườigiàuthìrộngrãi”?”“Vâng,làmnhiềuvànhiềuvớicáiítvàítlàmộtdạngcủasựrộngrãi.Thậtsự,cáchdễdàngnhấtđểlàmgiàulàrộngrãi”,ngườichagiàunói“Ýbáclàlàmgiàubằngcáchphụcvụnhiềungười”,tôinói“Đúngthế.Bấtcứlúcnàobácmuốncótiền,nhữnggìbácphảilàmlàtựhỏibảnthânmìnhlàmthếnàođểphụcvụnhiềungười”.Mikequaysangnóivớitôi“Bốtớkhôngbaogiờnóichuyệnnàytrướcmặtcậu,nhưngtớnghĩcậusẵnsàngnghebàihọckếtiếprồi.Chúngtađủlớnđểhiểurõhơn”.“Hiểucáigì?”Tôihỏi.Mikenói“Bốcậuluônluônnóirằngngườigiàuthìthamlam,đúngkhông?”

Tôigậtđầunói“Nhiềulầnnhưthế”.“Lý do ông nói bậy là vì ông nghĩ rằng người giàu nên trả tiền cho côngnhâncàngnhiềukhihọlàmviệccàngnhiều.Ônggọiđólàmsựthâmniên.Đúngkhông?”Tôigậtđầu.“Nhưngcậucóhiểurằng,tronghầuhếttrườnghợp,mộtngườithườnglàmmột số lượngcôngviệcnhưnhauhoặcmộtnghềnghiệpnhưnhau?”Mikenóinhỏ.“Tớhiểuđiềuđó.Nhưngbốtớnhìntheocáchkhác.Ôngtinrằngtănglươngdựatrênsựtậntụyvàthâmniên”“Vìthếmàbốcậuchorằngngườigiàuthamlamvìhọkhôngtrảchosựtậntuỵvàthâmniên.Đúngkhông?”“Đúng”,tôitrảlời.“Bạn cónghĩ rằngmuốnđượcnhiều tiềnmà làmmột số lượng côngviệcnhấtđịnhlàthamlamkhông?”Mikenói.“Nhưngđócáchmànhữngngườitrongthếgiớicủabốcháukiếmtiền.Đólàthựctạicủahọ”,tôinói.“Đólàtừthựctại.Chúngtađếntừnhữngthựctạikhácnhau.Trongthếgiớicủabác,đểcóthêmtiềnmàlàmmộtcôngviệcnhưnhaulàthamlam.Tronggiới của bác, nếumuốn có nhiều tiền, điều đầu tiên cần làm là phải làmnhiềuvànhiềuvớiítvàíttiền,vìnhiềuvànhiềungười,thìsẽgiàu”.Ngườichagiàunói.“ĐólàvìsaobốtớbắtchúngtađọctiểusửcủaHenryFord.HenryFordtrởthànhmộttrongnhữngngườigiàunhấtthếgiớivìôngcungcấpxehơichothậtnhiềungườivớigiárấtthấp.TheocáchnhìncủabốtớthìHenryFordlàmộtngườirấtrộngrãi.Nhưngnhiềungườikhácnghĩrằngôngthamlamvìtheothựctạicủahọ,ôngbóclộtcôngnhân.Sựxungđộtxảyvìnhữngthựctạikhácnhau”.“Cháuhiểurồi.Khilớnlên,cháunhậnthấysựkhácnhaugiữanhữngngườimuốnlàmnhiềuvànhiềuvìítvàíttiềnvànhữngngườimuốnlàmítvàítvì

nhiềuvànhiềutiền.Tronggiớicủabốcháu,giáosưđạihọclànhữngngườiđượctrảnhiềunhấtmàchỉlàmviệcthậtít.Họgọiđólàsựthâmniênvàđólàquanđiểmcủabốcháu.”“Vàđólàcáchhọgọilàthôngminh”,ngườichagiàunói.“Nhưngđókhôngphảilàcáchcủabác”.“Đólàlýdobốcậucócănnhàlớnhơnbốtớ”,Mikenói.“Bốtớmấtnhiềunămmuavàxâynhữngcănhộvìvậyôngcóthểphụcvụnhiềugiađìnhvớinhữnggiácảmàhọcókhảnăngchitrả.Vìvậyôngcàngxâydựngnhiềucănhộ,giáchothuêcànggiảm.Nếukhôngcónhữngngườinhưbốtớ,nhữnggiađìnhcóthunhậpthấpsẽtrảtiềnthuênhiềuhơnvìcórấtítcănhộchothuêvớigiácảhợp lý.Nhiềucănhộnghĩa là tiền thuêsẽgiảm.Đólàquy luậtkinhtếcơbảncungvàcầu.Bốcậulàmviệccựcnhọcđểmuanhàchoôngvàgiađìnhông.Ôngchẳngcungcấpnhàchoaicả,vìvậyôngtiếptụcnghĩrằngngườigiàuthìthamlam.Đólàthựctạicủabốcậuchứkhôngphảicủabốtớ”.TôingồiđóimlặngcảmơnMikevàbốcậuđãrấtnhẹnhàngkhinóivớitôivềchủđềnày.Họđãlàmnhữnggìtốtnhấtđểchỉrasựkhácnhaugiữathamlamvàrộngrãichotôi.Ởtuổi20,tôibắtđầuthayđổithựctạicủatôi.Tôibiếttôicóthểchọnthựctạinàotôimuốnvàtôiquyếtđịnhthựctạicủangườichagiàu.Vàđólàhầuhếtngườigiàuđềurộngrãu.Tôibiếtrằngnếutừnaytrởđi,nếutôimuốngiàuhơn,điềuđầutiêntôicầnkhámphálàlàmthếnàođểrộngrãihơn.Tôiđãbiếtrằngtôicóthểchọncáchgiàubằngcáchđòihỏinhiềutiềnhơnbằngcáchlàmviệcíthơn,nhưngtôicũngbiếtrằngtôicóthểgiàuhơnbằngcáchlàmviệcchothậtnhiềungười.Tôiđãchọnthựctạitheocáchđó.Nhưngườichagiàunói :”Cáchsuynghĩkhôngkhácnhau,mà làtráingượcnhau”.Ởtuổi20,tôibắtđầusuynghĩtheohướngtráingượcvớicáchsuynghĩcủagiađìnhtôi.Đểvềhưusớmvàgiàu,tấtcảnhữngđiềutôilàmlàtrởnênrộngrãihơn,khôngphảilàthamlamhơn.Tôibắtđầucáchsuynghĩcủagiađìnhtôilàcáchsuynghĩthamlam.

TrongcuốnRichdad’scashflowquadrant,Tôiviếtvềcác loạingườikhácnhautrongkimtứđồ,đượcminhhoạnhưsau:

Kimtứđồmôtảcácthựctạikhácnhau.Mộtngườimuốnchuyểnsanggócphầntưkháchoặcmuốnnằmtrong2haynhiềuhơnkimtứđồđòihỏiphảithayđổithựctại.Vídụ,từnhómE(employee),nghĩalàngườilàmviệclãnhlương,lànhómnhìnthếgiớitừhiệnthựclàcôngviệcổnđịnh.

NhómS(Smallbusiness,haySelfemployed),lànhómnhìnthếgiớitừnhómngườilàmviệcđộclập,trongtâmtríluôncóquanđiểmtựmìnhlàmhếtmọiviệc.KhisosánhnhómSvànhómB(Business),nhómchủcôngty,bạnsẽthấysựkhácnhauvềviệcsửdụngđònbẩy.Mộtđiểmkhácnhauchínhgiữacácchủdoanhnghiệpnhỏvàcáccôngtylớnlàởsốlượngngườimàngườichủđóphụcvụ.Mộtngườichủcôngtylớnlàmtấtcảđểxâydựngmộthệthốngphụcvụnhiềungườinhấtcóthểđược.Mộtngườichủdoanhnghiệpnhỏphụ thuộckhảnăngcủacánhânđểphụcvụnhiềungười.VấnđềcủanhómSlàchủdoanhnghiệpnhỏmấtnhiềuthờigianmàkhôngthểphụcvụnhiềungườinhiềungườinhưchủcông ty lớn.Vìvậy sựkhácbiệt là chủdoanhnghiệpnhỏphụcvụmọingườibằngkhảnăngcủamình,cònchủcôngtydùngmộthệthốngđểphụcvụcàngnhiềungườicàngtốt.

NhómI(Investor),nhómđầutư,làsânchơicủangườigiàu.Cácnhàđầutưlàmratiềnbằngtiền.Họkhôngphảilàmviệcvìtiềncủahọphảilàmviệcchohọ.

Đểvềhưusớmvàgiàu,tôiđãphảichốibỏquanđiểmcủagiađìnhtôitrướckhitôitừbỏvàtìmkiếmthựctạicủachínhtôi.ĐểKimvàtôivềhưusớmvàgiàu,chúngtôiphảitìmcáchphụcvụcàngnhiềungười,hơnlàphụcvụítvàmongđượctrảnhiều.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương7

Làmthếnàođểlàmviệcítmàkiếmnhiềutiền

“Nếu conmuốn giàu”, người cha giàu nói, “đừng đòi hỏi sự tăng lương.Thayvìvậy,hãytựhỏilàmthếnàophụcvụnhiềungười.Nếuconthậtsựmuốngiàu,consẽkhôngmuốnsựtănglương.Nếuconđượctănglươngthìconđanglàmviệccholoạitiềnkhôngđúngrồi”.

Trongchươngtrước,tôinóirằngtôivềhưusớmbằngcáchtăngnợhơnlàtránhnợ,nhưhầuhếtmọingườiđềulàm.Điềulogicởđâylàcónhữngnợtốtvànợxấuvàhầuhếtmọingườiđềumangnhữngnợxấu.Điềutươngtựcũngđúngvớithunhập.Hầuhếtmọingườikhôngđểýlàcónhữngthunhậptốtvàthunhậpxấu…vàmọingườikhônggiàuđượclàvìhọlàmviệccựcnhọcvìthunhậpxấu..vàkhibạnyêucầusựtănglương,bạnđãyêucầuchomộtsựtăngthunhậpxấu.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầnphảilàmviệccựcnhọccholoạithunhậpđúngđắn.

Trongcáccuốnsáchtrước,tôiđãthảoluậnvề3loạithunhập,đólà:1.Thunhậpkiếmđược:Thunhậpkiếmđượclàthunhậpbạnlàmviệcvìtiền.Đólàloạithunhậpdướidạngđượctrảlương.Đócũnglàloạimàbạnđòihỏiđượctăngthêm,thưởng,làmngoàigiờ,huêhồng…2.Thunhậplợitức:Thunhậplợitứcnóichunglàthunhậptừtàisảndướidạnggiấytờnhưcổphiếu,giấynợ,quỹđầutưchứngkhoánđadạng.Phầnlớncáctàikhoảnvềhưudựatrênthunhậplợitứctrongtươnglai.3.Thunhậpthụđộng:Thunhậpthụđộngnóichungthườngđếntừbấtđộngsản.Đócũnglàthunhậptừbảnquyềnsángchếhaysửdụngcáctàisảntrí

tuệnhưâmnhạc,sách,vànhữngmónkháccógiátrịvềtríóc.

TạisaongườichagiàukhôngthíchthunhậpkiếmđượcTrongquanđiểmcủangườichagiàu,loạithunhậptệnhấtlàthunhậpkiếmđược,Vớiông,đólàloạithunhậptệnhấtvì4lýdosau:1.Đólàthunhậpbịđánhthuếcaonhấtvàlàthunhậpítđượclàmchủnhất,baonhiêubạnphảitrảvàkhinàobạntrảthuế?2.Cánhânbạnphảilàmviệcvìnóvànólấyhếtthờigianquýbáucủabạn3.Có rất ít đònbẩy trong thu nhậpkiếmđược.Cách duynhấtmọi ngườităngthunhậpkiếmđượclàlàmviệcnhiềuhơn4.Thườngthìkhôngcódư.Nóicáchkhác,bạnlàmviệc,đượctrảlương,vàsauđóquaylạilàmviệcvàđượctrảtiếp.Mộtlầnnữa,theongườichagiàu,córấtítsứcmạnhđònbẩykhilàmviệcvìloạithunhậpnày.

Khilớnlên,tôiluônluônthấythúvịrằngngườichagiàukhôngthíchthunhậpkiếmđược.Ôngthườngnói:“Lờikhuyêntệnhấtmàconkhuyênmộtđứatrẻlàhãyđếntrườngvìvậymớicóthểkiếmđượccôngviệclươngcao”.Lýdoôngnóivậykhôngphảiôngchốnglạitrườnghọc…ôngchỉchốnglạicáchdạyđứatrẻdànhhếtđờingườilàmviệcvìthunhậpkiếmđược.Hầuhếtmọi người tôi biết đềumơước có côngviệc lương caovới thật nhiều thunhậpkiếmđược.Ngườichagiàunói:“Dạymọingườidànhcảđờingườilàmviệcchothunhậpkiếmđượcgiốngnhưdạyaiđócảđờilàmmộtnôlệchoviệclươngcao”

Tạisaongườichagiàuthíchthunhậpthụđộng

Mặcdùôngcócả3loạithunhập,nếucósựchọnlựatrong3loạiđó,ôngsẽchọnthunhậpthụđộng.Vìsao?Vìđólàloạithunhậpmàônglàmviệcítnhất,cũnglàthunhậpítthuếnhấtvàmanglạithunhậpnhiềunhấtchoôngtrongthờikỳlâudài.Nóicáchkhác,ônglàmviệcvìthunhậpthụđộngvì,

trongthờigiandài,ônglàmviệccàngít,phụcvụcàngnhiềungườivàkiếmđượccangnhiềutiềnkhiôngcànggià.

Trongcuộchànhtrìnhvềhưusớmvàgiàu,tôiphảibiếtlàmviệccựcnhọccholoạithunhậpnào.Kimvàtôicóthểvềhưusớmvìkếhoạchcủachúngtôilàlàmviệcchothunhậpthụđộng,khôngphảithunhậpkiếmđược,nhưhầuhếtmọingười.Mộtđiềukhácnữa làchúng tôi lênkếhoạchnghỉhưuvới thu nhập thụ động chứ không phải thu nhập lợi tức, như hầu hếtmọingườiđềulênkếhoạchnghỉhưu.Trongkhimọingườinghỉhưubằngthunhậplợitức,đókhôngphảilàloạithunhậptốtnhấtvìđólàloạithunhậpbịđánhthuếcaothứ2trong3loạithunhập…Vàthuếlàkhoảnchiphílớnnhấtcủamộtđờingười.Tôisẽgiảithíchđiềunàysau.

Ngườichagiàucủatôicócả3loạithunhập.Lýdoôngcócả3vìmỗiloạicónhững thuận lợivàbất lợikhácnhau.Ngườichanghèocủa tôichỉ làmviệccựcnhọcchomộtloạithunhập.Sựkhácnhauđógiữahaingườiđãtạorasựkhácbiệtlớnkhixétcảmộtđờilàmviệc.

Haingườichalàmviệccựcnhọcchonhữngloạitiềnkhácnhau

Haingườichacủatôikhônglàmviệcchocùngmộtloạithunhập.Ngườichanghèothườngnói:“Đếntrườngthìmớicócôngviệclươngcao”.Ngườichagiàuthì:“Khôngphảiconlàmrabaonhiêutiềnmàcongiữđượcbaonhiêu”.Ôngtiếptục:“Thunhậpkiếmđượclàthunhậpmàconlàmviệccựcnhọcnhấtvàchophépcongiữlạiítnhất”.Tiền50%

Ngườichagiàuthườnggọithunhậpkiếmđược,thunhâpmàbạnnhậnđượctừviệctrảlương,là“tiền50%”.Lýdoônggọinólà50%vìkhôngcầnbiếtbạnkiếmbaonhiêutiền,chínhphủluônlấyítnhấtlà50%hoặcnhiềuhơn

bằngcáchkhác.Nếubạnlàmra$50,000mộtnăm,thìítnhất$25,000cóthểđãđivàochínhphủtrướckhibạnchạmtayvào.Ngaycảkhibạnnhậnđược$25,000,thuếvẫntiếptục.Vànhưhầuhếtmọingườiđềubiết,bạnbịđánhthuếkhibạnlàmratiền,chiphí,tiếtkiệm,đầutưvàkhibạnchết.Sựthậtlàtiềnthuếkhibạnchếtcóthểsẽrấtcaokhibạnkhôngchuẩnbịchosựkiệnđó.Nhưngườichagiàunói:“Nếuconkhôngchuẩnbịmộtkếhoạchvềtiềnbạccủaconsaukhiconchết,thìchínhphủsẽlàmđiềuđó”.

Theoquanđiểmcủangười chagiàu, thật làkém thôngminhkhi làmviệccựcnhọcvàđể chínhphủ lấy ít nhất 50%số tiền. (Nhiềunăm trước, tiềnthuếcòncaohơn50%.Trongkhiconsốấycógiảmtrongnhữngnămgầnđây,nhiềulỗhổngvềthuếđãđượcbùđắplạivìsựgiảmthuế.Sựthậtlà,khingườichagiàucòntrongnhữngnămlàmviêckiếmtiền,ôngthườnggọilàtiền80%vìđólàconsốmàchínhphủđãlấytừnhữngngườicóthunhậpcao).

Tiền20%

Hầuhếtmọingườingàynaycốgắngvềhưubằngcáchtậndụngloạitiềnmàngườichagiàugọilàtiền20%,tứclàtiềntừsựtănglợinhuậnhaytănggiácổphiếuvàđôikhilàbấtđộngsản.Mứcnàycòncaohơnnhiềunămtrước,nghĩalàngàynaylàmviệcvìtănglợinhuậnthôngminhhơn.Khicácchínhtrịgianóirằng“Tôiphảnđốimộtsựgiảmthuếchongườigiàu”,họthườngámchỉđếnmộtsốloạiđầutưđượcgiảmthuế.Nhiềungườithôngminhhơnvề tài chính và không làmviệc cực nhọc cho thu nhập kiếmđược.Nhiềungườiyêucầusựchọnlựacổphiếutứclàtiền20%,nếucôngtythànhcông.Sựchọnlựachứngkhoáncóthểkhôngcógiátrịgìnếucôngtycảithiệngiátrịtrênthịtrường.

Điểmchúýởđâynhiềungườibámtheonhữngthuậnlợivềthuếvàcáccấp

bậcđònbẩykhácnhaucủacácloạithunhậpkhácnhau.Khoảngcáchcànglớngiữanhữngngườicóvànhữngngườikhôngcólàvìhầuhếtmọingườikhôngquantâmcónhiềuloạithunhậpkhácnhau…vàhọlàmviệccựcnhọccholoạithunhậpkhôngđúng.

Tiền0%

MộttrongnhữnglýdoKimvàtôivềhưusớmvìchúngtôiđãsửdụngloạitiềntrìhoãnthuếvànhiềulầnngườichagiàugọiđólàtiền0%.Tiềntrìhoãnthuếlàloạitiềntừlợinhuậnmàkhôngbịđánhthuếngaylậptức…vàđượctrìhoãnchođếnkhichúngtôimuốnđóngcáctiềnthuếnày.Vídụ:Chúngtôiđặtxuống$5,000vàmuacănnhà$50,000.Hainămsauchúngtôibánđivớigiá$100,000.Kếtquảchúngtôicólợinhuậnlà$50,000nhưngchúngtôichọncáchkhôngtrả20%lợinhuận,khoảng$10,000.Thayvìtrảthuếchosốlợinhuậnđó,(consốtươngtựtrongchứngkhoánhayquỹchung),chúngtôitrìhoãnlợinhuậnvàđặt$55,000,gồm$50,000lợinhuậnvà$5,000tiềnđặtmuabanđầu,vàovụđầutưkếtiếp.Nóicáchkhác,chúngtôicó1000%tiềnlờisau2nămvàkhông trả thuếngay lập tức.Chúngtôi trìhoãn thuếmộtcáchhợpphápvàsửdụng tiềncủachínhphủmộtcáchnghiêmtúcnhư làtiềnđặtxuốngchomộtcănhộlớnhơnvớigiá$330,000.Sauđóchúngtôidùngtiềnngânhàngvàtiềnchưatrảcủangườibánđểcấpvốngiúpchúngtôisốtiền$275,000màchúngtôikhôngcó.KhôngnhữngchúngtôisửdụngOPM(tiềncủangườikhác),chúngtôiđãsửdụngtiềncủachínhphủđểgiúpchúngtôivềhưusớmvàgiàu.Giữanăm1988và1994,chúngtôiđãdungcáchđầutưvàchiếnlượcthuếnàynhiềulần.ỞMỹ,mộttrongnhữngthuậnlợicủađầutưbấtđộngsảnhơnhẳntàisảndướidạnggiấytờlàkẽhởhợpphápvềmãthuế.Lýdochínhphủchophépkẽhởthuếnàyvìhọmuốncácnhàđầutưgiữtiềncủahọđểđầutưvàobấtđộngsảnđểcungcấpnhàchonhững người khôngmua nhà hoặc không đủ khả năngmua nhà. Sự giảmthuếgiúpcácnhàđầutưnhưKimvàtôicungcấpmộtcáchphongphúnhà

chothuêvàdođógiáthuênhàcũnggiảmxuống.Sựkhuyếnkhíchvềthuếnàycũnggiữchongànhbấtđộngsảnsôinổi,vàgiúpnềnkinhtếquốcgiamạnhmẽ,kể từ lúcbấtđộngsản làmột lĩnhvực lớncủakinh tếMỹ.Nếungànhbấtđộngsảnbịtổnthương,cảquốcgiacũngvậy.

Tiềnmiếnthuế

Cónhiềucáchđểkiếmtiềnmiễn thuế.Mộtcách làđầu tưvàocôngphiếumiễnthuế.Vídụmộtngườiđặt$1,000vàocôngphiếumiễnthuếởlãisuất5%.Nghĩa làmỗinămngườinày sẽnhận$50miễn thuế.Trongkhinghechẳngcógìthúvị,nhưngcónhữnglúctiềnlờisẽrấtlớn.

Tiềnmiễnthuếtừtiền0%

Mộtcáchkhácđểtrìhoãnthuếlàtạorasựsụtgiátừviệccảitiếntàisảncủabạn.Vídụ,tôimuacănnhàchothuêgiá$100,000.Miếngđấttrịgiá$20,000và căn nhà trị giá $80,000. Chính phủ cho phép tôi giảm giá căn nhà vàkhôngtrảthuếtrênsốtiềngiảmđó.Giảsửchínhphủchophéptôigiảmgiácănnhàtrongthờikì20nămvớisốtiềncảitiến$80,000.Bằngnhiềucách,tiềnbù$4,000của thunhậpphụmàtôikhôngphải trả thuế trongnămđó.Trongkhi$4,000khôngphảilàsốtiềnlớn,khivốncủabạnlênhàngtriệuđô,sốtiềnsụtgiảmđó,khicộngvớisốtiềnmấtmàbạnkhôngthậtsựmất,sẽ rấtkinhngạc.Mộtphươngphápngườigiàusửdụngđểnhânđược tiềnmiễnthuếmộtcáchhợppháplàhọđơngiảntrìhoãnlợinhuậntừbấtđộngsảnvà sauđó, cuốiđời, họ chuyểncácbất động sản thànhcác tổ chức từthiện.Khihọlàmthế,họcóthểkhôngbaogiờphảitrảthuếchotấtcảcáclợinhuậnhoặcsụtgiá,họtrìhoãnvàdùngsốtiềnđóchocuộcsốngbảnthân.Đólàvìkẽhởhợpphápmànhiềungườigiàutặngcácbiệtthựcủahọhoặcmộtphầnvàocuốiđời.Giađìnhhọthườngrấtgiàucónhờsựtrìhoãnthuếdựatrênnhữngtàisảnhọđãtặng,vàhọkhôngcầncáctàisảnđóđểlàmhọ

giàuthêm.Họđãlàmđủtiềnđểkiếmcáctàisảnkhác.Mộtlầnnữa,điềuđóđượctrảchonhữngngườirộngrãi.Lờikhuyêntốt

Lờikhuyêntốtnhấtlúcnàylàhãytìmkiếmnhữnglờikhuyêntốt.Tôikhôngphảilàluậtsưthuế,kếtoánthuếvụ,hayluậtsưbấtđộngsản.Cónhữngđặcbiệtvàphứctạpcủaluậtphápmàbạncóthểtìmthấylờkhuyêntốtnhất,đăcbiệtkhibạnlàngườigiàuhoặccókếhoạchlàmgiàu.Nhưngườichagiàuthườngnói:“Lờikhuyênđắtnhấtconcóthểnhậnđượclàlờikhuyênmiễnphí.Đó là lờikhuyên từbạnbè,họhàng lànhữngngườikhônggiàuhoặckhôngcókếhoạchlàmgiàu”.

Lờikhuyênxấu

Khôngnhữngbạncóthểnhậnlờikhuyênxấutừbạnbèhaygiađình,bạncóthểnhậnlờikhuyênxấutừcácnhàcốvấntàichínhchuyênnghiệp.Nhiềungười được khuyên rằng căn nhà của họ là khoản khấu trừ thuế lớn nhất.Theo tôi, lờikhuyênđó tệnhất trongcác lờikhuyênxấu.ỞMỹ,mỗiđôlabạn trả trong lãi suất, chínhphủchophépbạnkhấu trừ thuếkhoảng30%.Nếuđiềuđóhợplýđốivớibạn,hãyđưachotôi1đôlavàtôisẽgửilạichobạn50cents.Mộtđiểmnhỏmàhầuhếtcácnhàcốvấnkhôngnóichobạnbiếtlàsaukhibạnvượtquá$125,000thunhậpkiếmđược,bạnbắtđầumấtsựkhấutrừthuếcănnhàcủabạn.Đólàmộtlýdokháckhônglàmviệcvìthunhậpkiếmđượcvàmuacănnhàlớnhơnđẻcócácthuậnlợivềthuế.

Kẽhởthuếtốtnhất

Trong các chương trước, tôi viết về sự khác nhau giữa những gì một sốngườinghĩlàthôngminhvàngườikhácnghĩlàrủiro.Trongvídụđầutiên,tôinóirằngngườichanghèonghĩrằngcôngviệcổnđịnhlàthôngminhvà

xâydựngmộtcôngtylàrủiro.Ngườichagiàuthìhoàntoànngượclại.Ôngnói:“Nếuconlàviệcvìmộtcôngviệcantoàn,consẽkiếmđượcítvàítkhiconlàmviệcnhiềuvànhiều.Vớitôi,cágiáđểchomộtchútantoànlàquácao”.Ngàynay,cũngnhưkhicònnhỏ,cáchtốtnhấtđểkiếmnhiềumàlàmítlàsởhữumộtcôngty.Điềunàyđượcgiảithíchbằngkẽhởtốtnhấttrênthếgiới.Mộtlýdođểbắtđầumộtcôngtycủachínhbạnlà:Mộtngườilàmviệclãnhlươngtiêuxàimọithứbằngđồngtiềnsauthuế.Vídụ,hầuhếtcôngnhânchitrảtiềnxecộvớicácđồngđôlasauthuế.Ngườichủcôngtythìđượcphéptrảtiềnmuaxebằngtiềntrướcthuếnếunóđượcdùngchocôngtyvàcáccuộcgặpmặtcầnthiết.Khibạnlàmviệccholoạitiền50%,chiếcxecủabạncóthểđắthơnnhiềusovớichiếcxeôngchủbạn,mặcdùchiếcxecủabạngiáthấphơn.Nhữngthứnhưvébóngđá,tiềndungoạn,cácbữatối,tiềngiữtrẻvànhiềumónkhácthườngcóthểđượcmuabằngnhữngđồngtiềntrướcthuế.Cácchủcôngtycóthểtrảchonhữngthứnày bằng tiền trước thuế trong khi giới làm công trả bằng tiền sau thuế.(Nhữngmóntiềnnàyphảiđượcliệtkênhưchiphíchínhđángchocôngty).VìvậykhôngnhữnghầuhếtmọingườiởMỹlàmviệccholoạitiền50%,màcòntrảtiềnchonhữngvậtdụngcuộcsốngvớiđồngtiềnđãbịgiảmđimộtnửa.Khitôihọcsựkhácnhauvớingườichagiàu,tôinhanhchóngnhậnracáigiácủamộtcôngviệcổnđịnhthậtđắt.

Mộtlờicảnhbáo

Cuốnsáchnàykhôngphải làcuốnsáchvềluậtpháp.Cuốnsáchđượcviếtvớimụcđíchgiúpbạnnhậnrasựkhácnhaucủacácloạithunhập.Tôixinbạnchúýrằng:cócáchgiảmthuếhợpphápchừngnàobạncòndùngnhữngchiếnlượcthuếnhằmmụcđíchlàmranhiềutiềnhơn.Nếubạndùngnhữngchiến lược thuếchỉđểgiảm thiểu thuế, thìbạnviphạm luậtpháp.Đây làđiểmrấtquantrọngvàlýdotôikhuyênbạntìmnhữnglờikhuyênvềthuếtốtnhẩt.Tôiđãgặpnhiềungườilàmnhữngđiềuchỉvớimụcđíchtiếtkiệmthuế

vàhọđãbịchínhphủtrừngphạt.Mộtlầnnữa,sựhỗtrợchuyênnghiệptốtnhấttronglĩnhvựcluậtphápthườngvôgiá.

Nếubạnmuốnnhiềuthôngtinvềthuế,liênđoànvànhữngchiếnlượcgiảmthuếhợppháp,bạncóthểtruycậptrangrichdad.comvàtìmkiếmthưviệcbăngcatsetvàsáchcủacáctácgiảlàcốvấncủaRichDad.Cáccuốncatsetchỉphỏngvấncácnhàcốvấnvềcácchủđềriêngbiệt, trongkhicáccuốnsách được viết bởi các nhà cốn vấn về chuyênmôn.Nhớ rằng đây chỉ lànhững sảnphầmgiáodục.Tôikhuyênbạnnênhỏiýkiếncácnhàcốvấnchuyênnghiệptrướccómộthànhđộngcụthểnào.

Ítkẽhởthuế

KhibạnhọcvàhiểuKimtứđồbạnsẽsớmbắtđầunhậnrarằngluậtthuếtệnhấtchonhữngngườilàmcông.Thậtsựđólànhữngngườilàmcôngđượctrảlươngthấpmàphảitrảthuếcaonhất-đểchínhphủcóthểbảovệtầnglớplaođộng.NgaycảnhómScónhiềukẻhởhơnnhómE.NhómtốtnhấtlànhómBđơngiảnvìnhómBchophépbạn lấy tấtcảnhững lợi thế từcácnhómkhác.Ví dụ, làmột người nhómB, tôi có thể dùng các lợi thế củanhómE,nhómSvànhómI.Nóicáchkhác,nếubạnlàngườilàmcônghoặclàm tư như luật sư hay bác sĩ, bạn không được phép dùng các kẽ hở nhưnhómBđược.Mộtlầnnữa,nhữnglờikhuyênvềtàichínhvàthuếđúngđắnrấtquantrọngnếubạnmuốndùngluậtphápsaochocólợi.Bạnđanglàmviệccựcnhọcvìloạitiềnnào?

Câuhỏilà:Bạnđanglàmviệccựcnhọcvìloạitiềnnào?Nếubạnlàmviệccho tiền50%,bạn sẽ phải làmvất vảhơnngười làmviệc cho loại tiền rẻhơn,vàloạitiềnđắtnhấtđượctìmthấytrongnhómE.NếubạnhỏibấtcưngườinàocóbằngCPA,họsẽnóivớibạnrằnghọsẽchẳnggiúpgìchobạnnhiều nêu bạn là người nhómE.Chính phủ đã khóa tất cả các kẽ hở cho

nhómnày.NhữngngườinhómE,nhómngườilàmcông,lợithếtốtnhấtvềthuếlà401k.Tôicũngcó.Bấtchấpbạnlênkếhoạchđểđượcantoàn,thuậnlợihaygiàu,mọingườinênmởrộngtốiđacáclợithếcủa401k.NólàmộtkẽhởduynhấtđượcdànhchongườinhómE

Mộtvấnđềcủa401k

Mặcdùtôikhuyênmọingườinêncóvàtăngtốiđasựđónggópcho401k,nếuhọcómộtkhoản401k.tôithấyvẫncómộtvếtnứt.Vếtnứtởđâylàmặcdùbạntiếtkiệmtiềntrongnóvàhivọngsẽtăng20%,vàkhibạnmuốnrútrakhivềhưu,bạnsẽbịđánhthuế50%nhưloạithunhậpkiếmđược.Mặcdùbạn tin rằngbạnđangđầu tưvàochứngkhoán (hay tiền20%),nhưngkhibạnbỏtiềnvào,bạnvẫnbịđánhthuếởmứcnhưloạithunhậpkiếmđược.Nóicáchkhác,mặcdùbạnđầutưvàotiềntrìhoãnthuế20%,bạnbịđánhthuếởmức50%khibạncầntiền.Điềuđónghĩalàbạnlàmviệcsuốtđờicholoạitiền50%,vàkhivềhưubạnvẫnbịđánhthuếởmức50%.(Dĩnhiên,nếuchủcủabạnkếtkợpsựđónggópcủabạnvào401k,điềunàyhợplýkhităngtốiđasựđónggópcủabạn).

Vấnđềthứhaicủa401klànóchỉlàmviệcchonhữngngườicókếhoạchtrởnênnghèo.Nếuthunhậpcủabạngiữởmứccaokhibạnvềhưu,bạntiếptụctrảthuếcaohơnvớisốtiềnhưuvìthunhậpcủabạntănglênchứkhônggiảmxuống.Khitôithảoluận3bậccủakếhoạchtàichính,mộtlàantoànvàbảođảm,mộtlàthoảimáivàmộtlàgiàu,nênnhớrằngđólànhữngphươngtiệnđầu tư khác nhau chomỗi loại kế hoạch. Kế hoạch 401k và tiết kiệm lànhữngkếhoạchcủatôiđểđượcantoàn,bảođảmvàthoảimái.Đókhôngphảikếhoạchcủatôiđểlàmgiàu.

Vấnđềphúclợixãhội

Vấnđềcủaphúclợixãhộilànóchỉlàmviệcchonhữngaimuốnnghèo.Nếusaukhibạnvềhưuvàbạnthấyphúclợixãhộikhôngđủchobạnsinhsống,vàbạntiếptụclàmviệckiếmthunhập,chínhphủsẽbắtđầugiảmtiềnphúclợichobạn.Nóicáchkhác,tronghầuhếttrườnghợp,cáchduynhấtđểnhậntoànbộsốtiềnlàhãychọnconđườngnghèo.

Vấnđềcủatiếtkiệm

Vớinhữngngườitinrằnggiữtoànbộsốtiềntrongngânhàng,nghĩrằngtiếtkiệmlàthôngminh,tiềncủahọđanglàmviệccholoạitiền50%.Tôicũngcótiềntrongngânhàng,nhưngtôikhôngnghĩtiếtkiệmlàthôngminhnhưnhiềungườivẫnnghĩ.Tôicótiềntrongkhoảntiếtkiệmnhưmộtphầncủakếhoạchantoànvàbảođảmvềtàichính,khôngphảikếhoạchlàmgiàu.Đâylàsựthậtmặcdùtôikhôngnghĩrằngsẽthôngminhkhitiềncủatôilàmviệccholoạitiền50%,cũngnhưvìlýdolạmphát.

Thựctạitệnhất

Trongcácchươngsau,bạnsẽhọcvìsaolờikhuyên“Đếntrường,kiếmviệclàm, làm việc chăm chỉ, tiết kiệm, bỏ tiền vào khoản 401k” có thể là lờikhuyêntệnhấtnhìntừkhíacạnhthuế.Ngườichanghèocủatôinghèovìôngtựkhuyênmìnhvàcácconcủaôngnhưthế.Đâylàthựctạiduynhấtcủaôngkhinhắctớitiềnbạc.

LàmthếnàokiếmnhiềuthunhậpcónhiềulợithếvềthuếNếu bạnmuốn về hưu sớm và giàu, bạn cần phải đi theo lời khuyên củangườichagiàu.Vàlờikhuyêncủaôngbắtđầuvớiýtưởnglà:hãylochuyệnkinhdoanhcủamình.

Chỉđơngiảnbắtđầumộtcôngtynhỏtạinhà,muamộtfranchisehoặctham

giamộtcôngtymạnglướitiếpthị,bạnsẽdichuyểnsangloạithunhậpcónhiềulợithuếvềthuế.Nếubạncóthểcắtgiảmchiphí,bằngcáchsửdụngtiền từviệcsửdụngcác thuận lợivề thuế,bạnđã tiếnbộvề tàichính rồi.Nhưngluônnhớrằngmụcđíchcủabạnlàlàmranhiềutiềnchứkhôngphảilàtrốnthuế.Mộtmặtlàkếhoạchđóngthuế,mộtmặtlàtrốnthuế.Nếubạncóhứngthúvềviệckhámphálàmthếnàođểlàmviệccholoạitiềncónhiềulợithếvềthuế,bạncóthểvàotrangWebcủachúngtôivàtìmkiếmcácsảnphẩmkhác,nhằmgiúpnhữngngườimuốnhọchỏithêm;vídụ,chúngtôicóhaisảnphẩmcủachuyêngiathuếvụ,DianeKennedy,CPA,là:

1.YourfirststeptoFinancialFreedom:4cuốncatset2.TheLoopholesoftheRich:1cuốnsáchLàmviệctựnguyện

TrongRichdadpoordad,tôiđãkểvềcâuchuyệnngườichagiàungừngtrảchochúng tôi10centschomỗigiờ làmviệcvàbắt chúng tôi làmviệc tựnguyện. Nhiều người nghĩ đây là câu chuyện thú vị nhưng làm việc tựnguyệnkhôngphảimộtphầnthựctạicủahọ.Tôimuốnnhắnvớibạnrằng:Tronghầuhếttrườnghợp,nếubạnmuốnlàmviệccholoạitiềntrìhoãnthuếhoặctiềnmiễnthuế,nghĩlàbạnphảilàmviệctựnguyện.

Tiềncóđượctừsựbùđắpcủasứclaođộngbịđánhthuếcaonhấttrongcácloại thunhập.Đó là lýdovì sao tôi thườngkhépmìnhkhi tôigặpnhữngngười trẻ tuổiở trườngrấtphấnkhởivềviệccómộtcôngviệc lươngcao.Mộtngườitrẻvớiýđịnhnhưvậyhoặccóthựctạinhưvậythườngcókếtquảbằngcáchlàmviệcchămchỉcholoạitiền50%.Mộtngàynàođó,họthứcdậyởtuổi40vớicôngviệclươngcaovàbắtđầutựhỏitạisaobạnbèhọđãvượtxahọvềtàichính.Lýdonhữngngườilàmcôngchămchỉtiếnxahơnvềtàichínhtrễhơnvìhọlàmviệcchocựcnhọcvìthunhậplươngbổng.Họlàmviệccựcnhọcđểđượctănglươngvàtiềnthưởng.

Mặcdùngườichanghèocủa tôibắtđầuvớisố thunhậpnhiềuhơnngườichagiàu,nhưngcuốicùngngườichagiàuđãvượtquangườichanghèovềtiềmnăngthunhập.Ngườichagiàunói:“Consẽđầutưthờigianbấtchấpconđanglàmviệccholoạithunhậpkiếmđược,lợitứchaythụđộng.Mộtkhókhăncủalàmviệccholoạithunhậpkiếmđượclàconmãilàmviệccựcnhọcvìnó.Cuốicùngmộtngườilàmviệccholoạithunhậplợitứcvàthunhậpthụđộngsẽvượtquaconvềmặttiềmnăngthunhậpvìhọlàmviệcít,kiếmđượcnhiều,trảthuếcàngít”.

Điềuđóđượcgiảithíchnhưsau:Thunhậpkiếmđược:tiền50%Thunhậplợitức:tiền20%Thunhậpthụđộng:tiền0%

Ngườichanghèocủatôibịngườichagiàuquamặtvìthunhậpkiếmđượcthườngcóđượctừsứclaođộngvàhailoạithunhậpkiacóđượctừtàisản.Thờigian trôiqua,người chagiàu tiếnchậmnhưngôngbảođảm tiếp tụctăng số lượng vàmở rộng các tài sản của ông và bắt chúng làmviệc cựcnhọcvìông.Ngườichanghèochỉbiếtlàmthếnàođểlàmviệcchămchỉmộtmìnhcholoạitiền50%.NhữngngườinhómEítđượclàmchủnhấtvềthuếvàtrảnhiềuthuếnhất,ngaycảkhivềhưu.NếuthunhậpcủabạnngàynaylàtừnhómE,bạncóthểhãylàmgìđóđểkiếmthunhậpởnhómkhác.NhómScómộtsốítlợithếhơnnhómE,trongđólợithếchínhlàbạncóthểkhấutrừmột số chi phí từ thunhập củabạn, trướckhi trả thuế.Vấnđề của cảnhómEvàSlànhântốđònbẩycủasứclaođộnglàtốithiểuvàtrảthuếcaohơn.Nhữngnhómđượclàmchủcaonhấtvềthuế,cótiềmnăngđònbẩycủalaođộngcaonhấtvàcónhiềulợithếnhấtvềthuếlànhómBvàI.Nếubạnthật sự muốn về hưu sớm và giàu, bạn có thể xem xét việc làm việc tựnguyện.Khibạntựhỏibảnthânmình:“Làmsaotôigiàubằngcáchlàmviệc

tựnguyệnđược?”bạnbắtđầuthúcđẩytríóccủabạnsangmộtthựctạikhác.Nếukhôngcógìđậpvàođầubạnkhibạn làmviệc tựnguyện,cứ tiếp tụcthúc đẩy trí óc bạn hay bắt đầu thỉnh thoảng đầu tư và học tập cuộc đờinhữngngườigiàucótừnhómBvànhómINgườichagiàunói:“Làmviệcvìtiềnrấtkhógiàu.Nếuconmuốnthậtsựgiàu,hãyhọccáchxâydựng,muavàtạoratàisản”.Ôngcũngnói:“Làmviệcchămchỉđểđượctrảcaothậtrủiro”.Điềuđórủirovìmọingườithườnglúnsâuvàocáivònglẩnquẩn:làmviệcsuốtđờiđểtănglươngvàthứhainữalàngườikhácsẽtiếnxahơnbạnvềmặt tàichính.Nhiềungườigiàu trởnêngiàunhờthờigianrảnhrỗi.Vìvậy,nếubạncóviệclàmvìbạnphảichịutráchnhiệmtaìchính,cứtiếptụcviệclàmđónhưngtốthơnnênsửdụngthờigianrãnhrỗi.Khibạncủabạnđichơigolfhoặccâucá…,bạnhãybắtđầumộtcôngtybánthờigian.CôngtyHPbắtđầutừgara,cũngnhưForfMotor.Luônnghĩtrongđầurằnghômnaybạncóthểđilêntừnghèokhổlêngiàucónhanhhơnbaogiờhết.MichealDellđitừsinhviêncaođẳnglêntỷphúchỉtrong3năm.Trongkhibạnanhtalàmbàitậpởnhàvàuốngbia,anhđangxâydựngmộtcôngtytrịgiáhàngtỷđôtrongphòngnộitrú.Hầuhếtbạnanhta,bâygiờcũngchỉhơn30tuổi,đanglàmviệccholoạitiền50%.NhiềungườibâygiờquaylạitrườnghọcvớihyvọngđượctiếncửvàtănglươngvàmộtsốthìđanguốngbiavàxemTV.Vềmặttàichính,họcóthểcócănnhàlớn,cóconđanghọctrườngtưvàđanghyvọngkhoản401ksẽcungcấpđủtiềnchohọkhihọvềhưu.Mộtsốthì im lặng tự hỏi làm saoMichaelDell,một sinh viên bị đuổi họcở caođẳng,lạimaymắnnhưvậy.Sựmaymắncủaanhđếntừmộtthựctạikhác,sẵnsànghọchỏi,nhưngkhônghọcvìđiểm,sẵnsànglàmviệctựnguyện.

LýdoKimvàtôivềhưusớmvìchúngtôilàmviệccựcnhọcđểxâydựngcôngtyvàmuabấtđộngsản.Kếhoạchđóchophépchúngtôilàmviệcítmàkiếmđượcnhiều.Chúngtôikhônglàmviệcvìtiền.Chúnglàmviệcđểxâydựng,muavàtạoratàisản,đúngtheolờikhuyêncủangườichagiàu.Chúngtôikhông thíchcôngviệc lươngcaohayđược tăng lương.Chúng tôicũng

khôngthíchlàmnhữngviệckhôngcóđònbẩyvàlàmviệccholoạitiềnmàđòn bẩy của nó bị giảm tới 50%.Theo chúng tôi như thế là không thôngminh,vàxétvềlâudài,điềuđóthậtrủiro.Trongnhữngchươngsau,tôisẽgiảithíchlàmthếnàobạncóthểlàmviệcđểthuthậpnhiềutàisảnmàítrủirovànhiềulợitứcnhất.Nhưngtôicảnhbáobạnlàbạncóthểcầnphảihọcvàlàmviệctựnguyệnđểhọccáchthuthậptàisản.Tôicảnhbáongaylúcnàyvìhọcvàlàmviệctựnguyệnlànhữngđiềumàrấtítngườichịulàm…vàđólàlýdochỉcóítngườivềhưusớmvàgiàu.

Tôikhôngchốnglạiviệcđóngthuế.Thuếlàchiphícủamỗicôngdân.Nếukhông có thúê, chúng ta không có cảnh sát, lính cứuhoả, giáoviên, côngnhânvệ sinh, toà án, đườngxá…Điểmchính của chươngnày là học cáchlàmchủmộtcáchthôngminhvàhợpphápsốtiềntrảthuếvàkhinàothìphảitrả.

Mộtđềnghị:Lêndanhsáchsốtiềnbạnthuđượctrongmộtthángtheocácloạithunhậpsau:

1.Thunhậpkiếmđược$_______2.Thunhậplợitức$_______3.Thunhậpthụđộng$_______

Nếubạnmuốnvềhưu,tronghầuhếtcáctrườnghợpbạncầncósốthunhậplợitứcvàthụđộng.Bạncàngcóthunhậpthụđộnglợitứcvàthụđộngsớmchừng nào, bạn sẽ đi trên con đường về hưu sớm và giàu sớm chừng ấy.Khôngnhữngbạncóthểvềhưusớm,bạncòncóthểcảmthấyantoànhơnvềtiềnbạc.Bạncũngcóthểcảmthấythôngminhhơnkhibạncóthunhập20%haythunhậptừviệctrìhoãnthuế,chứkhôngphải thunhập50%màhầuhếtmọingườiđềutheođuổi.Chươngcuốicùngcủacuốnsáchnàysẽđivàonhữngcách thứcđểcó thể thunhập lợi tứcvà thunhập thụđộngmột

cáchantoànvàlợi tứccaohơn.Nhưngmộtlầnnữa,nócóthểyêucầusựhọc hỏi và làm việc tự nguyện trước khi bạn nhận các loại thu nhập này.Điềuđócầnbạnphảicốnghiếnđểtiếnđếnmộtthựctạikhác.Nếubạnquyếtđịnhbướcvàocuộchànhtrìnhthuthậpcácloạithunhậpcósứcmạnhđònbẩy tốt hơn, hãy luônnhớđến anh emWright.Họ là ví dụ điển hình củanhữngngườiđãhọctậpvìhọmuốnhọchỏichứkhôngvìđiểmsố,họlàmviệccựcnhọcmộtcáchtựnguyệnmàkhôngcầnsựbảođảm,chấpnhậnrủiromộtcáchthôngminhvà thúcđẩychínhhọvà thếgiớivàomột thựctạikhác.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương8

Cáchnhanhnhấtđểlàmgiàu:Tómtắtvềđònbẩytríóc

KhônglâusaukhicuốnRichkidsmartkidpháthành,cuốnthứtưtrongRichdadseries,mộtbàibìnhluậnxuấthiệntrênmộttờbáonổitiếng.HầuhếtcácphươngtiệnthôngtinđạichúngđềuchorằngRichdadseriescónhữngtánthànhtốt.Họcócáinhìnrấtcôngbằng,kháchquantrongcácbàibìnhluậnvềcáccuốnsáchcủatôi.RiêngbàibáonàycủatờbáonàyvềRichkidsmartkidlạikhôngnhưvậy.Nhàbáobắtđầubàibìnhluậnbằngmộtsựtấncôngvề khả năng viết sách của tôi. Anh ta ít nhiều nói rằng tôi cần phải đếntrườngvàhọcviếtthêm.SựmỉamairằngtôiđãphơibàytrongcuốnsáchlàtôiđãthitrượthailầnmônAnhVănvìtôikhôngcókhảnăngviết.Bịđặtbiệtdanhlàngudốtvàtrùmthirớtkhi15tuổivìtôiviếtvănrấttệlàmộtsựkiệnrấtđauđớntrongđờitôi.

Từđótôikhôngbaogiờnghĩmìnhlàmộtnhàvăn.Viếtcóthểlàkỹnăngyếunhấtcủa tôivà là lýdo tôiđãcómột thờigiankhắcnghiệtkhicònởtrường.CuốnsáchthứtưtrongRichdadseriesnóivềcáchlàmthếnàotôivượtquakhảnăngkhôngbiếtđọcbiếtviết của tôimàvẫn tốtnghiệpcaođẳng.Richkidsmartkidnóivềcáchtìmkiếmvàpháttriểnthiêntưcánhâncủatrẻcon,mặcdùchúngcóthểkhôngbiếtđọcbiếtviết,cũngnhưsựcầnthiếtcủaviệcphát triểnkĩnăng tồn tạivề tàichínhcủachúng.Vìvậybàiphêbìnhcủanhàbáoấykhôngtậptrungvềnộidungchínhmàvềkỹnăngviếtcủatôi,làvấnđềtôigặpphảisuốtthờigianởtrường.Nhàbáokếtthúcbằngcâutómtắtmàanhtanghĩrằngđãtánthànhtôivàkháchquannhất.Anhtaviết:“Cuốnsáchsẽgiúpconbạnđượctuyểndụnghơn”.Lúcnàytôi

thấylờiphêbìnhvềkỹnăngviếtcủatôiđượcbàochữa.Tôicảmthấybịxúcphạmkhibàibáocủaanh tanói rằngcuốnsáchcủa tôigiúpbọn trẻđượctuyểndụnghơn.Tôicálàanhtachưađọchếtcuốnsách.Cuốnsáchkhôngphải giúp bọn trẻ được tuyển dụng hơn,mà làm cho bọn trẻ không đượctuyểndụnghơn.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầnnghĩvềcáchlàm thế nào để ít được tuyểndụnghơn, chứkhôngphải được tuyển dụnghơn.Mộtlầnnữa,sựkhácnhauđượcthấyởthựctạivềtríóc.

Làmthếnàođểkhôngđượctuyểndụng

Trongphầntómtắtsựquantrọngcủađònbẩytríóc,tôitrìnhbàyrằngthựctạicủabạnđơngiảnchỉlànhữnggìbạnnghĩlàthật.Haynóimộtcáchphổbiến,sựnhậnthứccủabạnlàthựctạicủabạn.Khiđượchỏi:“Thậtkhóđểthay đổi thực tại của một người?”. Tôi trả lời “Còn tuỳ”. Với tôi, chínhnhữngkhókhăncánhânđãphủnhậnthựctạicủangườichanghèovềnhữnggìôngnghĩlàthôngminh,vàchấpnhậnnhữngýtưởngcủangườichagiàuvềnhữnggìôngcholàthôngminh.Bằngnhiềucách,thayđổithựctạicủamộtngườitừtầnglớptrunglưuhaynghèosanggiàucũngnhưhọccáchănbằngtaytráisaunhiềunămbạnănbằngtayphải.Trongkhiđiềuđókhôngkhókhăn,vàmọingườiđềulàmđượcnếuhọkiênnhẫn,nhưngnócũngcóthể làđiềukhôngdễ thựchiện.Cáchnhanhnhấtđể làmgiàu làkhảnăngthayđổithựctạinhanhhơn.Điềuđónóidễhơnlàmvớihầuhếtmọingười,vì tôi đã thấy hầu hết chỉmuốn giữ nguyên thực tại để được thoảimái…ngaycảkhiđólàthựctạicủanhữngkhókhăntàichínhvàthiếtchặt.Ngườichagiàunói:“Hầuhếtmọingườithíchsốnggiữamứctrungbìnhhơnlàmởrộngkhoảngtrungbìnhđó“.Ôngtinrằnghầuhếtmọingườithíchlàmviệcthoảimái suốtđờihơn là làmviệckhông thoảimáimột sốnăm, làmviệcchămchỉđểmởrộngnhậnthứcrồiphầnđờicònlạinghỉngơi.Dùngphépẩndụchuyểntừtayphảisangtaytrái,hầuhếtmọingườithíchnghèokhổvớiviệcănbằngtayphảihơnlàtrởnêngiàubằngcáchhọcănvớitaytrái.Bằng

nhiềucách,nóđòihỏimộtsựthayđổinhậnthứctrongtríóc.

Nộidungvssứcchứa

Fastcompany làmột tờbáo lớnvà tôikhuyênmọingườinênđăngkýnó.Trongmộtbàibáogầnđâynhanđề“Học101”,chúngtôiđãđọc:“Học tập làmột công cụ quan trọng nhất của con người, nhóm người vàcôngtymuốntiếnnhanhvàcứnhanhmãitrongnềnkinhtếmới”Tiếptheobài báo trích dẫn câu nói củaEsteeSolomonGray, cố vấn của InterWise,Inc.Cônói:“Vìvậy trongnềnkinh tếcũ,nộidung làvua, trongnềnkinh tếmới, sứcchứalàvua”

Nóicáchkhác,họccáchchuyểntừtayphảisangtaytráiquantrọnghơnlàloạimuỗngnĩa nàođangdùng.Hệ thống trườnghọchiệnnayvẫn rắc rốibằngviệcchobọntrẻmộtnộidungtốthơn,hơnlànhìnxemthờiđạithôngtin đã thay đổi sức chứa của thể giới mà chúng ta đang sống. Cũng nhưngườibình luậnđượcnhắcđến trướcđâycảmthấy,quanđiểmxãhộicủacuốnsáchcủatôilàlàmchobọntrẻđượctuyểndụnghơn,hầuhếtcácgiáoviênđềutạoracáckhoáhọccónộidungnhằmgiúpbọntrẻđượctuyểndụnghơn.Đólàlýdovìsaohệthốngtrườnghọctiếptụctậptrungvàonộidunghơnlàsứcchứa.Sứcchứacủathếgiớiđãthayđổi.Khichamẹtôiđanglớnlêntrongthờikìđạikhủnghoảng,sứcchứalà:côngviệclànỗikinhhoàngvàmộtcôngviệcổnđịnhlàvua.Đólàlýdovìsaobốmẹtôinhấnmạnhsựcôngviệccủađiểmcaovàmộtcôngviệcổnđịnh.Trongthờikỳcủabốmẹtôi,nếubạntìmmộtcôngviệcổnđịnhvớimộtcôngtytốt,vàbạnlàmviệcchămchỉvàhợppháp,cuộcđờibạnđãđượcấnđịnh.Côngtysẽcó tráchnhiệmchovấnđềtàichínhcủabạnsaukhibạnvềhưu.Ngàynay,saucuộcđàothảinhữngnămđàu90,hầuhếtmọingườinhậnrarằngsứcchứahayluậtlaođộngđãmãimãithayđổi.

Nộidung,sứcchứavànănglực

Mặcdùngườichagiàukhôngsửdụngtừngữnộidungvàsứcchứa,thayvìthế ông dùng từ thực tại, ông cũng thường xuyên dùng từ năng lực.ÔNgcũngnói:“Khôngnhữngmộtngườinghèocómộtthựctạinghèo,màhọcòncórấtítnănglựcchophéptiềnởlạivớihọ”.Ộngcóýrằngkhimộtngườinóinhữngcâu:“Tôichẳngbaogiờgiàunổi”,“Tôikhôngmuanổinó”,hay“Đầutưlàrủiro”,điềuđóhạbớtnănglựccủahọđểlàmgiàu.Ôngnói:“Khimộtngườicóthựctạicủanghèohoặctrunglưubấtthìnhlìnhđếnvớitiềnbạc,họthườngkhôngđủnănglựcvềtinhthầnvàcảmxúcđểgánhvácsựgiàucóbấtngờcủatiềnbạc…vatiềnsẽtrànvàtrôi đi.”.Đó là vì saobạn thườngnghengười ta nói: “Tiềnvừamới tuộtkhỏitaytôi”.Hoặc“Tôilàmbaonhiêukhôngthànhvấnđề,tôisẽthiếutiềnvàocuốitháng”.Hoặc“Tôisẽđầutưkhicódưtiền”.

Thỉnhthoảngtôicũngdùngvídụcủangườichagiàutừngdùngđểdạychoconôngvàtôi.Ngườichagiàudùngmộtcáilyrỗngvàsauđórótnướcđầylyvàtiếptụcrót.Chẳngbaolâuthìnướctrànravàcứtiếptụctrànchừngnàoôngcònrótnướcvào.Ngườichagiàunói:“Tiềncómuônvàntrênthếgiới.Nếuconmuốngiàu,trướctiênconphảimởrộngthựctạicủacon(sứcchứa)nhằmđểgiữphầnchiacủaconcủasựmuônvànđó”.Trongcáckhoáhọc chuyênđề, tôi dùngví dụ tương tựđểgiải thíchmối liênhệgiữanộidung,sứcchứavànănglực.Tôibắtđầurótnướcvàomộtlyrượu,sauđólàmột lynước lớnhơn, và sauđó làmột cái ly lớnhơnnữa.Đóchỉ làmộtchứngminhđơngiảnđểminhhoạsựkhácnhaugiữanănglựcgiữtiềncủangườinghèo,trunglưuvàgiàu.

Làmthếnàođểmởrộngnănglực

Khiđượchỏi:“Làmthếnàotôimởrộngnănglựchaysứcchứa?”Tôitrảlời:

“Hãynhìnvàoýtưởngcủabạn”.Tôicũngnhắcmọingườimộttrongnhữngcâunóiưathíchnhấtcủangườichagiàu,“Tiềnchỉlàmộtýtưởng”.Tôitrảlờibằngcáchtruyềnđạtlờikhuyênmàngườichagiàuđãdạytôi.Ôngchỉranhữngcâunhư:

1.“Tôikhôngmuanổinó”.2.“Tôikhôngthểlàmđược”3.“Điềuđósairồi”4.“Tôibiếtđiềuđórồi”5.“Tôithửmộtlầnrồivànókhônghoạtđộng”6.“Điềuđóbấtkhảthi.Nósẽkhôngbaogiờhoạtđộng”7.“Bạnkhôngthểlàmnổi”8.“Điềuđóbấthợppháp”9.“Điềuđórấtkhólàm’10.“Tôiđúngcònanhsai”

Ngườichagiàunói:“Ngườingudốtsẽtinvàobấtcứmộtviễncảnhcườngđiệunàovàmộtngườihoàinghisẽchỉtríchbấtcứthứgìnằmngoàithựctạicủahọ.Thựctạicủamộtngườihoàinghikhôngtiếpbấtcứcáigìmớinằmngoạithựctạivàmộtngườingudốtkhôgncókhảnăngbỏrangoàinhữngýtưởngngudốt.Nếuconmuốngiàu,conphảimởrộngđầuóc,mộtthựctạimềmdẻovànhữngkỹnăngbiếnnhữngýtưởngmớithànhhiệnthựcvàcólợiíchvềmặtkinhdoanh.”

Theo tạpchỉFastcompany:“Vìvậy, trong thờikỳkinh tếcũ,nộidung làvua,trongthờikỳkinhtếmới,sứcchứalàvua”Theocáchnóicủangườichagiàu:“Nếuconmuốngiàunhanh,concầnphảimởrộngđầuócđểcónhữngý tưởngmới và cónhữngkỹnăng tiếp thu cáckhảnăng lớnhơn cáckhảnănghiệntại.Đểlàmđượcđiềuđó,conphảicómộtthựctạicóthểthayđổi,mở rộng và phát triển nhanh chóng. Cố gắng làm giàu bằng thực tại của

ngườinghèohoặcthựctạibịhạnchếlàmộtđiềubấtkhảthi”.Tạisaokhônglàmgiàu

Ngồi trên ngọn núi British Columbia 1985, Kim, Larry và tôi quyết địnhchúngtôisẵnsàngchịucựcvàthúcđẩychúngtôivàothựctạimới,nhằmđểvềhưusớmvàgiàu…vàhãytintôi,lúcđóthậtkhổcực.Khiđượchỏilàmthếnàovềhưusớmvàgiàu, tôichỉnóiđơngiản“Chúngtôikhôngngừngthayđổi thực tại”.Khiđượchỏi làm thếnàođể thayđổi thực tại củamộtngười,tôitríchdẫncâunóicủaRobertKennedy:“Nhiềungườinhìnvàonhữngđiềunhưhọhiệntạivànói”Tạisao?”,còntôimơướcnhữngđiềuchưađạtđượcvànói“Tạisaokhông?””Nếubạnmuốngiàunhanh,bạncóthểphảiđingượclạisựthoảimáicủathựctạihiệnnaycủabạnvàtiếnvàonhữngđiềukhảthimớichocuộcđờibạn.NhưRobertKennedynói:“Tạisaokhông?”Cómộtđầuóccóthểmởrộngthựctạihoặcsứcchứanhanhchónglàmộtdạngđònbẩyrấtquantrọng.Sựthậtlà,nócóthểlàdạngđònbẩyquantrọngnhất,đặcbiệttrongthếgiớithayđổinhanhchóngngàynay.Vớingườichagiàu, tôi tinchínhvìcómộtđầuóccóthểmở rộng thực tại là kỹnăngcánhân tuyệt vờivà lýdoôngkhôngngừngthànhcôngvềtàichính.Bâygiờtôiđãgiàvàhyvọngđãkhônhơn,tôiđãhiểuhơnvìsaongườichagiàucấmtôivàconôngnói:”Tôikhôngmuanổinó”.Trong những năm tới đây, khả năng thay đổi vàmở rộng thực tại làdạngđònbẩyquantrọngduynhấtcủabạn.Nhữngaicóthểlàmđượcnhưthếsẽthịnhvượnghơnnhữngngườikhôngthể.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầnkhảnăngkhôngngừngthayđổisứcchứanhanhchóng…vìsứcchứaxácđịnhnộidung.VàsứcchứacộngvớinộidungbằngnănglựcĐếnđâyphầnnàohoànthànhnhữngýtưởngvềsựquantrọngcủasứcmạnhđònbẩytríóc.Mặcdùởđâykếtthúcphầnthựctạivềtinhthần,phầnnhiềucủacuốnsáchsẽtrởlạikháiniệmrấtquantrọngcủasứcmạnhcủathựctạicủamột người. Phần kế tiếp của cuốn sách nói về sự quan trọng của sứcmạnhđònbẩycủamộtkếhoạchtàichínhcủacánhânbạn.Lýdocómộtkế

hoạchrấtquantrọngvìhầuhếtmọingườicónhữngmơmộngnhưngthấtbạitrongviệclênkếhoạch.Cómộtgiấcmơvềhưusớmvàgiàulàquantrọngrồi,nhưngđểbiếngiấcmơthànhhiệnthực,mộtngườicầncómộtkếhoạchđểbắccầuchogiấcmơđóthànhhiệnthực.Sứcmạnhđònbẩytríócbạnsẽđượckiểmtratrongphầnkếtiếpvìchúngtôisẽđivàonhữngconsốđôlamàvượtxathựctạicủahầuhếtmọingười.Nếunhữngconsốnàyvượtxathựctại,haysứcchứacủabạn,thìnhữngconsốnàychỉmãilàgiấcmơthôi.Như tôi đã nói trước đây, thật khó khăn cho một người đang kiếm dưới$50,000mộtnămđểmơướcvềhưutrongvàinămvớisốthunhậpmộttriệuđô.Trongkhihầuhếtmọingườimơướcmộtngàynàođóvềhưuvớisốtiềnđó, nhưng chỉ ít hơn 1%dân sốMỹ làmđược.Thực tại đómãimãi nằmtronggiấcmơcủa99%dânsố.Tintốtlànếubạnhiểusựquantrọngcủaviệccómộtthựctạivàsứcchứađúngđắn,vàhiểuđượctầmquantrọngcủamộtkếhoạch,cơhộicủaviệcvềhưusớmvàgiàusẽtănglênđángkể.Nếubạncóthểthaythựctạivàcómộtkếhoạchmạnhbạo,bạncóthểthấyrằnglàmra1triệuđôhaynhiềuhơnmàkhôngphảilàmviệccóthểdễhơnnhiềulàmviệcsuốtđờicho$50,000.Tấtcảnhữnggìcầnthiếtlàmộtthựctạihaymộtsứcchứamềmdẻovàmộtkếhoạchđượcđitheo.Phầnkếtiếplàtạoramộtkếhoạch…mộtkếhoạchcósứcmạnhđònbẩycaođểvềhưusớmvàgiàu.

Phần2:SứcmạnhđònbẩycủakếhoạchĐoạndướiđấytríchdẫnbàiphỏngvấnvớiRobertReich,TổngthưkýbộlaođộngthờiClinton:“Khảngcáchcàngrộnggiữangườigiàuvànghèođãđặtchúngtavàomộtkhókhănnghiêmtrọng”“LàmộtTổngthưkýcủabộLaođộng,mụctiêucủatôilàcốgắngvàtạoranhiềuviệclàmvớitiềnlươngtốthơnchongườiMỹ,vàsaukhilàmviệccựcnhọcvìmụctiêuđóquanhiềunăm,tôikhôngthểgiúpgìđượckhicảmthấyviệclàmvàtiềnlươnglàtấtcả.Nhưngkhôngphảithế”“Vấnđềkhôngphảilàviệclàmvàtiềnlươngkhánữa”“Trongthờiđạikinhtếmới,vớithunhậpkhôngthểbiếttrước…cóhaiconđườngđangởmứcbáo động, con đườngnhanhvà con đường chậm”

Câuhỏilà:Bạnvàkếhoạchcủabạntrênđườngnhanhhayđườngchậm?

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương9

Kếhoạchcủabạnnhanhcỡnào?

Ýtưởnglàmviệcsuốtđờ,tiếtkiệmvàbỏtiềnvàokhoảnhưutrílàmộtkếhoạchrấtchậm.Đólàmộtkếhoạchtốtvàhợplýcho90%dânsố.Nhưngđókhôngphải làkếhoạchcủanhữngaimuốnvềhưu sớmvàgiàu.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầncómộtkếhoạchnhanhhơnkếhoạchcủahầuhếtmọingười.Nếubạncódịp, hãymướncuốnphimTopGun (TomCruise)vàxemhaichàngphicôngtrẻđãbayvàranhữngquyếtđịnhsốngcòn.Nănglựcđiềukhiểntốcđộrấtquantrọngđốivớihaichàngphicôngvìcuộcsốngcủahọphụthuộcvàotốcđộ.Điềutươngtựcũngđúngvớicuộcsốngvàkinhdoanhhiệnnay.Tốcđộthayđổivàmởrộngsứcchứađểthíchnghivớisựthayđổicủaviệckinhdoanhtrênthếgiớihiệnnaylàtốiquantrọngvớinhữngaimuốnthànhcôngvềtàichính.Khoảngcáchgiữacáicóvàcáikhôngcókhôngcònnữa.Ngàynaykhoảngcáchđangthayđổinhanhchóngnhấtlàkhoảngcáchtàichínhgiữangườigiàuvàtrunglưu.Nóimộtcáchchínhxác,nếubạncómộtkếhoạchchậmcủathờiđạiCôngnghiệp(hay sức chứa), bạnđangbị bỏ lại sau lưng…khôngphải bởi nhữngngườicùngtranglứa,màbởinhữngngườitrẻtuổivớimộtđầuócnhanhnhạyvànhữngýtưởngnhanh.Sựthayđổivềsứcchứanhanhchóngnàylýdochúngtathấycónhữngtỷphú25tuổivànhữngngười55tuổimongmỏimộtviệclàm$50,000mộtnăm.Điềubuồnlànhiềungườicùngtranglứa55tuổicủachúngtavẫncònkhuyênconcáiđitheobướcchâncủahọ…cùngđitrêncontàu chậmchạpnhưchamẹchúngđãđi.TrongcuốnRichDad’sGuide toInvesting,tôibắtđầubằngcâu:Đầutưlàmộtkếhoạch.Tôicũngnóirằnghầuhếtmọingườilênkếhoạchđểtrởnênnghèo,đólàlýdovìsaonhững

ngườinhưngườichanghèonói“Khitôinghỉhưu,thunhậpcủatôisẽthấpxuống”.Nóicáchkhác,họđãlênkếhoạchđểlàmviệcchămchỉsuốtđờichỉđểnghèohơn.Nhưngườichagiàunói:“Nếuconmuốngiàuvàvềhưusớm,conphảicómộtkếhoạchthậtnhanhgiúpconngàycànggiàumàlàmviệcngàycàngít”.

Làmthếnàotạoramộtkếhoạchnhanh?

Mộttrongnhữngnguyênlýcủangườichagiàuvềtiềnbạclà:“Tiềnchỉlàmột ý tưởng”. Thêm vào, người cha giàu cũng nói: “Có những ý tưởngnhanh và những ý tưởng chậm cũng như có những chuyến tàu nhanh vànhữngchuyếntàuchậm.Khinóiđếntiềnbạc,hầuhếtmọingườilênchuyếntàuchậm,nhìnrangoàicửasổnhìnchiếctàunhanhvượtquamặthọ.Nếuconmuôngiàunhanh,kếhoạchcủaconphảicónhữngýtưởngnhanh”.Nếuchúngtamuốnxâynhà,hầuhếtmọingườitrướctiênthuêmộtkiếntrúcsư,vàkiếntrúcsưvàbạnlàmviệcvớinhauđểlênkếhoạch.Nhưngkhinhữngngườinàybắtđầuxâydựngcơđồhaylênkếhoạchchotươnglai,hầuhếtmọingườikhôngbiếtbắtđầutừđâu…vàhọkhôngbaogiờpháchoạmộtkếhoạchtàichínhchocuộcđờihọ.Khôngcómộtkếhoạchchitiếtnàođểgiàucó.Khinóiđếntiền,hầuhếtmọingườichỉthưokếhoạchtàichínhcủachamẹ…làkếhoạchthườnglàlàmviệcchămchỉvàtiếtkiệm.Đitheokếhoạchđó,hàng triệungườingồi trên tàu làmviệcvànhìnnhữngchiếc limosine,phảnlực tưnhânvànhữngcănnhàxahoa…Nếubạnkhôngmuốnlênkếhoạchdànhcảđờimìnhnhìnracửasổtừchiếctàu,chiếcxecủabạnđangbịkẹtgiữagiờcaođiểm,bạncầntạoramộtkếhoạchtàichínhnhanhhơn.Sauđâylànhữngýtưởnglàmthếnàobắtđầuxâydựngvàpháttriểnmmọtkếhoạchnhanhhơn.

1.ChọnchiếnlượcrútluitrướcTôithườngđượchỏi:“Làmthếnàotôibắtđầuđầutư?”hay“Tôinênđầutư

vàocáigì?”.Câutrảlờibằngmộtcâuhỏikhác:“Chiếclượcrútluicủabạnlàgì?”.Vàthỉnhthoảng,câuhỏithứhailà:“Bạnmuốnrútluikhibaonhiêutuổi?” Người cha giàu của ôi thường lặp lại nhiều lần: “Một nhà đầu tưchuyênnghiệpluônluôncómộtchiếclượcrúiluitrướckhihọđầutư”.Cómộtchiếnlượcrútluilàquytắcđầutưcơbản.Đólàvìsaongườichagiàunói: “Luôn luônbắt đầuở nơi kết thúc trước khi conbắt đầu.”Nói cáchkhác, trướckhibạnđầutư, trướctiênbạncầnbiếtnhưthếnào,khinào,ởđâuvàbaonhiêutiềnkhibạnrúilui.Vídụ,nếuaiđónóivớibạn:“Điềuđầutiênbạnnênlảmtrướckhibạnlênkếhoạchdulịchlàgì?”Câutrảlờisẽlà:“Ồ,bạnmuốnđiđâu?”.Haykhiaiđóhỏibạn:“Tôinênhọcngànhgì?”Câutrảlờisẽlà:“Bạnmuốnlàmcáigìsaukhibạntốtnghiệp?”.Điềutươngtựcũngđúngvớiđầutư.Trướckhiquyếtđịnhđầutưvàocáigì,trướctiênbạncầnbiếtbạnmuốnkếtthúcởđâu.Đólàlýdovìsaongườichagiàuthườngnói:“Biếtđượcchiếnlượcrútluilàmộtnguyêntắcđầutưcơbản”.Nhiềungườiđầutưvìhọnhậnracôngtyhọđanglàmviệchaychínhphủsẽcônglochohọsaukhihọkhôngcònkhảnănglàmviệc.Nhiềungườiđangđầutưngàynayvìsựantoàntàichínhlâudài.Trongkhiđiềuđórấttốt,tôiengạirằngnhiềunhàđầutưkhôngnghĩnhiềuvềmộtchiếclượcrútluitrướckhihọbắtđầuđầutư.

Bạncóbaonhiêutiềnsaukhibạnngừnglàmviệc?

Vàinămtrước,mộtngườiđãchotôixemnhữngconsố thốngkê từchínhphủ.Mặcdùconsốnàycótừvàinămtrướcđây, tôikhôngnghĩ tỷ lệhayconsốđóthayđổinhiều.Lấytuổi65làmchuẩnkhihầuhếtmọingườivềhưu(hayrútlui),câuhỏilà,bạnmuốncóthunhậpbaonhiêukhikhônglàmviệcnữa?Consốđiềutracủachínhphủnhưsau:Ởtuổi65,cứ100ngườithì:36ngườichết54ngườisốngbằngtrợcấpcủachính phủ hay gia đình 5 người buộc phải tiếp tục làmviệc 4 người nghỉngơithoảimái1ngườigiàuConsốtrênđãkiểmchứnglạicâunóicủatôi

rằnghầuhếtmọingườidườngnhưcómộtkếhoạchlàmviệccựcsuốtđờivàvềhưunghèo.Hoặchọđãlênkếhoạchvềhưunghèohoặchọkhôngchúývềkếhoạchtàichínhcủamìnhvàchiếnlượcrútlui.Nhìnvàoconsố,câuhỏiđượcđặtralà,khibạn65tuổi,bạnmuốnhaylênkếhoạchđểtrởthànhnhómngườinào?Ngườichanghèocủatôi,mặcdùcóbằngcấpcaovàlàmviệcchămchỉ,vẫntiếptụctrởlạihọcviệnvàhọcnhữngbằngcấpcaohơn,nhữngcuốiđờivẫnbịxếpvàonhómmàxãhộicócảđống.Ngườichagiàu,mặckhác,kếtthúccònvượtxacảnhữngngườigiàu.Mặcdùcảhaibắtđầuít nhiều gì với hai bàn tay trắng, nhưngmỗi người có nhữngkế hoạch vàchiếnlượcrútluikhácnhau.Mặcdùcảhaivẫntiếptụclàmviệcsau65tuổi,sựkhácnhaulàmộtngườiphảilàmviệccònmộtngườilàmviệcvìcảmthấythích.

Mụctiêucủachiếnlượcrútluicủabạnlàgì?Saukhixemconsốcủachínhphủ,tôithêmvàokhoảngcáchxahơnchonhữngconsốnày,dựavàotrịgiáđôlàcủanăm2000.Lúcvềhưuởtuổi65,thunhậpmàkhôngphảilàmviệcrơivàocácnhómsau:

Nghèo$25,000hoặcíthơnmộtnămTrunglưu$25,000đến$100,000mộtnămDưdả$100,000đến$1,000,000mộtnămGiàu$1,000,000hoặcnhiềuhơnmộtnămCựcgiàu$1,000,000hoặcnhiềuhơnmộttháng

Mộtsựthậtkémmaymắnlàchỉmộttrong100ngườiMỹđạttớinhómdưdảhoặchơnkhihọngừnglàmviệc.Trongcáckhoáhọcchuyênđề,tôithườnghỏi các nhà đầu tư “Các bạn muốn vào nhóm vào một khi bạn hêt làmviệc?”.Nóicáchkhác”Mụctiêucủacácbạnkhirútluilàởnhómnào?”Tôithấythúvịlàhầuhếtmọingườihanhphúckhikếtthúcởnhómtrunglưu.Sauđótôinói:“Nếucácbạnmuốnthế,cứtiếptụcđitrênchuyếntàuchậm.

Con tàuchậmsẽđưabạnđếnđó.Con tàuchậmđi theokếhoạch tìmmộtcôngviệcổnđịnh,làmviệcchămchỉ,sốngdướimứctrungbình,tiếtkiệmvàđầutưlâudài”Khitôiđượchỏi:“Tôicóthểtiếnlênnhómdưdảbằngcontàuchậmkhông?”Câutrảlờilà:“Có…bạncóthểđếnđóbằngmộtcôngviệcổnđịnhlươngcao…nhưngbạnbắtđầuđầutưsớm,sốngtằntiện,đầutưbằngmộtphần lớn thunhập,hyvọng thì trườngđừngsụpđổvà sẵn sangnghỉ hưu sau 65 tuổi”.Giải thích xa hơn, tôi nói: “Cómột cái giá khi sửdụngkếhoạchcôngviệcổnđịnhvàtằntiệnđểđénvớinhómdưdả.Cáigiálàrấtkhóđểchuyểnlênnhómgiàuvàcựcgiàubằngkếhoạchbảothủnày”.Nếubạnmuốnvềhưuởnhómtrunglưuvàdưdả,bạnkhôngcầncuốnsáchnày.Cónhiềucuốnsáchviếtvềnhữngnhómnàyhaynhữngngườicónhữngthựctạinhưthế.Nhómtrunglưuvàdưdảlànơikếtthúckhôngthể,khoảng50%dânsốkhôngđạtđượcmứcđó,khiếntôihếtsứclolắng.

Hãylênchuyếntàunhanh

Nếubạnbắtđầucuộcđờibằngmộtsốítỏinhưtôi,vàmuốnvềhưusớmvàgiàuởnhómgàiuvàcựcgiàu,bạnsẽcầnphảitừbỏhẳncôngviệcổnđịnhvànhảylênchuyếntàunhanh.Đểlênđượcchuyếntàunhanh,mộtngườicầnphảimởrộngđầuóc,cónhữngýtưởngnhanh,cógiáodụcvềkinhdoanhvàđầutưtốthơn,vàcómộtkếhoạchnhanhhơn.Nóicáchkhác,nhữngngườinàysẽcầnphảihoạtđộngtrongmộtnộidungvàsứcchứakhácvềmặttinhthần,chứkhôngnhưđasốmọingười.Nhữngngườisửdụngcôngviệcổnđịnhvàkếhoạchđầutưlâudàiđểđạtđếnnhómdưdảthườngkhôngcósứcchứa,nộidung,vànănglựcgánhváccáckhắckhổcuộcsốngnhưtầnglớpgiàuvàcựcgiàu.Nhưngườichagiàuthườngnói:“Consẽnhiềuthứkhicongiàu, hơn là có nhiều tiền”.Vợ tôi ,Kimvà tôi quyết định thoát khỏi cáivònglẩnquẩnởnhómdưdả.Đólàmụctiêucủachúngtôi.Mộtkhichúngtôixácđịnhmụctiêu,năm1985,chúngtôiđãlàmviệcvàpháttriểnchiếnlượcrútlui,kếhoạchđầutưcủachúngtôi,vàsauđóchúngtôimớixácđịnh

chiếnlượcđivào.Mộtkhichúngtôicóchiếnlượcrútlui,chúngtôibiếtphảilàmgìvàbắtđầutừđâu.Đốivớichúngtôi,đólàđilênchuyếntàunhanhđểxâydựngmộtcôngtyvàđầutưvàobấtđộngsản.ĐiềuđócónghĩachúngtôiphảitừbỏcácngàynghỉcuốituầnvàxemTVítlại.Điềuđósẽdẫnđếnnhiềubạnbèhaybàconsẽhỏibạn“Saokhôngđikiếmviệclàmđi?”hoặc“Saobạnlàmviệcchămchỉthế?”Làmviệccựcnhọc,côngviệckhôngđảmbảo,vàđi theomộtkếhoạchcứngnhọctrêncontàunhanh.ChúngtôiđạtđượcmụctiêutừcácvụđầutưkhiKim37tuổi,còntôi47tuổi.Mấtchínnăm kể từ lúc kế hoạch được viết ra cho đến khi chúng tôi thành công.Chúng tôi tạo ramộtkếhoạchnăm1985và rút luinăm1994.Trongnăm1985,chúngtôichọnmộtkếhoạchđưachúngtôilênnhómdưdảthậtnhanhcũng như đem lại cho chúng tôi nhiều sự giáo dục và kinh nghiệm giúpchúngtôiđủtiêuchuẩnchuyểnsangnhómgiàuvàcựcgiàu.Mấuchốtởđâylàtừđủtiêuchuẩn,tôisẽgiảithíchtrongcácchươngsau.Bởivìcácvụđầutưcủachúng tôimang lại chochúng tôihơn$100,000mộtnăm trong thunhậpthụđộng,chúngtôicóthểchuyểnsangnhómgiàuđơngiảnvìchúngtôi có thời gian, tiền và tiêu chuẩn cơ bản để chuyển sang nhóm kế tiếp.Chúngtôiđi từnhómdưdảsangnhómgiàu trong5năm.Bướckế tiếp lànhómcựcgiàu.Nếumọithứtheokếhoạchchúngtôimấtkhoảng3năm.

HãylênchuyếntàunhanhNếubạnbắtđầucuộcđờibằngmộtsốítỏinhưtôi,vàmuốnvềhưusớmvàgiàuởnhómgàiuvàcựcgiàu,bạnsẽcầnphảitừ bỏ hẳn công việc ổn định và nhảy lên chuyến tàu nhanh.Để lên đượcchuyến tàunhanh,mộtngườicầnphảimởrộngđầuóc,cónhữngý tưởngnhanh, có giáo dục về kinh doanh và đầu tư tốt hơn, và cómột kế hoạchnhanhhơn.Nóicáchkhác,nhữngngườinàysẽcầnphảihoạtđộngtrongmộtnội dung và sức chứa khác vềmặt tinh thần , chứ không như đa sốmọingười.Nhữngngườisửdụngcôngviệcổnđịnhvàkếhoạchđầutưlâudàiđểđạtđếnnhómdưdả thườngkhôngcó sứcchứa,nộidung,vànăng lựcgánhváccáckhắckhổcuộcsốngnhưtầnglớpgiàuvàcựcgiàu.Nhưngười

chagiàuthườngnói:“Consẽnhiềuthứkhicongiàu,hơnlàcónhiềutiền”.Vợtôi,Kimvàtôiquyếtđịnhthoátkhỏicáivònglẩnquẩnởnhómdưdả.Đó làmục tiêu của chúng tôi.Một khi chúng tôi xác địnhmục tiêu, năm1985,chúngtôiđãlàmviệcvàpháttriểnchiếnlượcrútlui,kếhoạchđầutưcủachúngtôi,vàsauđóchúngtôimớixácđịnhchiếnlượcđivào.Mộtkhichúngtôicóchiếnlượcrútlui,chúngtôibiếtphảilàmgìvàbắtđầutừđâu.Đốivớichúngtôi,đólàđilênchuyếntàunhanhđểxâydựngmộtcôngtyvàđầu tưvàobất động sản.Điềuđó cónghĩa chúng tôi phải từbỏ cácngàynghỉcuốituầnvàxemTVítlại.Điềuđósẽdẫnđếnnhiềubạnbèhaybàconsẽhỏibạn“Saokhôngđikiếmviệclàmđi?”hoặc“Saobạnlàmviệcchămchỉthế?”Làmviệccựcnhọc,côngviệckhôngđảmbảo,vàđitheomộtkếhoạchcứngnhọctrêncontàunhanh.Chúngtôiđạtđượcmụctiêutừcácvụđầu tưkhiKim37 tuổi, còn tôi47 tuổi.Mấtchínnămkể từ lúckếhoạchđược viết ra cho đến khi chúng tôi thành công. Chúng tôi tạo ra một kếhoạchnăm1985vàrútluinăm1994.Trongnăm1985,chúngtôichọnmộtkếhoạchđưachúng tôi lênnhómdưdả thậtnhanhcũngnhưđem lại chochúng tôi nhiều sựgiáodụcvàkinhnghiệmgiúp chúng tôi đủ tiêu chuẩnchuyểnsangnhómgiàuvàcựcgiàu.Mấuchốtởđâylàtừđủtiêuchuẩn,tôisẽgiảithíchtrongcácchươngsau.Bởivìcácvụđầutưcủachúngtôimanglạichochúngtôihơn$100,000mộtnămtrongthunhậpthụđộng,chúngtôicóthểchuyểnsangnhómgiàuđơngiảnvìchúngtôicóthờigian,tiềnvàtiêuchuẩncơbảnđểchuyểnsangnhómkếtiếp.Chúngtôiđitừnhómdưdảsangnhómgiàutrong5năm.Bướckếtiếplànhómcựcgiàu.Nếumọithứtheokếhoạchchúngtôimấtkhoảng3năm.

2.Hãytạoramộtkếhoạchlàmviệcchobạn

Tôiướctínhkhoảng90%dânsốđitheokếhoạchtươngtự.Đólàlýdovìsaohơn99%dânsốkếtthúcởdướimứcnhómdưdả.Cónhữngngườicốgắngđạttớinhómdưdảhaygiàu,nhưnghọđãthấtbạitrongviệcbiếnkế

hoạchthànhhiệnthực.Tôinhấnmạnhviệctạomộtkếhoạchcủachínhbạnvìmỗichúng tacónhữngđiểmmạnh,điểmyếu,nhữnghyvọngvàmongướckhácnhau.Tôibiếttôiphảicómộtkếhoạchcủachínhtôivìtôikhôngthôngminhnhưbốtôivềmặtgiáodụchànlâm.Tôithôngminhởlĩnhvựckhác,khôngphảilĩnhvựcmàhệthốnggiáodụccủachúngtathừanhậnlàthôngminh.Mộttrongnhữngbướcđầutiêntrongviệctạomộtkếhoạchlàkhámpháthiêntưbẩmsinhcủabạnvàquátrìnhnàobạnhọctậptốtnhất.TrongcuốnRichkidsmartkid,Tôiviếtvềbảythiêntàikhácnhauvàbốncáchhọc tập.Hệ thốnggiáodụchiện tại chỉ thừanhậnduynhấtmột loạithiêntư,thiêntưđóthuộcvềngônngữ,vàđọcvàviếtlàcáchduynhấtđểhọc.Ngườichanghèogiúptôitìmkiếmthiêntưvàcáchhọctậpcủatôi,mặcdùđiềuđókhôngđượccôngnhậnbởitổchứcmàôngđứngđầu,Sởđàotạocủachínhphủ.Ngàynay,tôikiếmtiềnkhôngkhôngnhờnhữnggìtôihọcởtrường,màbằngnhữnggìtôihọcđượcbằngcáchlàmtheokếhoạch.Ngaycảkhibạnchưabaogiờđếntrường,haykhôngcóconcái,điềuđócóvẻlàmộtbài tập tốtchobạnđể tìmkiếmthiên tưcủamìnhvàcáchhọccủacánhânbạn.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,biếtđượcthiêntưcủamìnhvàcáchhọclàmộtphầnquantrọngcủakếhoạch.

RờibỏconđườngCôngviệcổnđịnh

TôinhớrõngàyLarryvàtôirờikhỏicôngtyXeroxcuôinhữngnăm70.Đólàviệclàmcuốicùngcủatôi.20nămsau,mộtsốngườibạncủatôiởXeroxbâygiờđanglobịđàothảivìthửtháchvềkỹthuậtvàtàichínhcủaXerox.Khoảngcách20nămđãnớirộnghơnlàtiền.Đólàmộtkhoảngcáchvêthựctại,cũvàmới.

Mộtsựthayđổivềsứcchứa

Đoạntrướckhôngviếtvềchuyệnvỗlưngtôinhưngđểminhhoạsựthayđổi

vềsứcchứasau20năm.20nămtrước,thậtthôngminhkhitìmmộtviệclàmvàleolênnấcthangliênđoàn.TôinhớnhiềungườikhônghiểuvìsaoLarryvàtôibỏmộtcơhộinghềnghiệpvớimộtcôngtytuyệtvời.Saunhiềunăm,hai chúng tôi đứng đầu trong việc bán hàng, công vẫn phát triển khôngngừng,tươnglaichúngtôicóvẻsángsủa.Khôngnhữngchúngtôirađimộtcáchkhóhiểuvàothờikỳkinhtếấy,màýtưởngtừbỏmộtcôngviệclươngcaolàđiềukhôngđượcchấpnhận.Điềuđượcchấpnhậnlàlàmviệcvàleolênnấcthangliênđoànvàmộtngàynàođótrởthànhgiámđốchayphógiámđốccủamộtvùng.Khi tôinóivớinhữngngười trẻ tuổi sinh sau1975,vềthờigiantươngtựchúngtôirờiXerox,nhiềungườitrongsốhọkhôngmuốnleolênnấcthangliênđoànnữa.Vớinhiềungườitrongsốhọ,điềuphảilàmlàbắtđầumộtcôngtycủachínhmìnhvàđưanóvàomộtIPO(niêmyếttrênthị trườngchứngkhoán)vàsauđónghỉhưuhoặcbắtđầuvớimộtcôngtykhácvàcổphầnhoánó.Sựthayđổivềsứcchứasau20nămquảthậtlớn.TôicónhữngngườibạnkhôngbiêtIPOlàcáigì…nhưngconcáihọthìbiết.Concáihọnóivềviệctrởthànhnhàdoanhnghiệphoặclàmviệcvớinhữngngười có thể cổphầnhoá công tyvì chúngmuốn tiếnnhanhđếngiàu có.Chúngmuốn tiến vào conđườngnhanhhơn là bị sa lầy vào cái vòng lẩnquẩnnhưchamẹchúng…mộtvònglẩnquẩntàichínhcuốicùngsẽđưađếnmộtcănnhànghèokhổchohàngtriệungườithuộcthếhệcủatôi.

Làmthếnàođểnắmbắtsựthayđổi?

Tôicónhữngngườibạnghétsựthayđổivềthờitrang,âmnhạcvàkỹthuật.Nhữngngườinàyghétnhạcrap,khôngcómộttrangwebchocôngtyvàvuimừngkhinhiềudot-comthấtbại.Mộtsố trongnhữngngười tương tự tiếptục tinvaocôngviệcổnđịnh,Bảohiểmxãhội, y tế…nhữngý tưởngcủathờiđạiCôngNghiệp.Trongkhicónhữngngườichiếnđấuvớisựthayđổi,lạicónhữngngườitrốntránhsựthayđổi.Tôicónhữngngườibạnkhácchủđộngtìmkiếmnhữngviệclàmkhôngbịảnhhưởnghoặcdínhdánggìđến

WWW.Mộtngườitrongsốhọxinnhữngviệclàmlàgiáoviên,khôngphảivìanhthíchdạyhọcbọntrẻ.Anhchọnviệc làmđóvìmuốntrốntránhsựthayđổikhôngngừngvì thếgiới.Anhmuốnmộtviệc làmnơianhcó thểđượcbảođảmcôngviệcvàkhôngbịsathải.Hệthốngtrườnghọclànơiẩnnấucủaanhtatrongmộtthếgiớithayđổi.MộtngườibạnkhácthìmuamộtcôngtymàkhôngbaogiờbịảnhhưởngbởiInternet.Cônói:“TôiquágiàđểcóthểhọclàmcáchnàokinhdoanhquaInternetvìvậytôimuốnmộtcôngtykhôngcóWeb.Tôikhôngcótiềnchoviệcnghỉhưunênkếhoạchcủatôilàlàmviệcchođếnkhikhôngcònlàmviệcđượcnữathìthôi”.Nhữngvídụnàychothấynhữngthựctaihvàsứcchứakhôngchịuthayđổitheothờigian.Nhữngngườinàysẽbịbỏlạisaulưnggiữakhoảngcáchngàycànglớncủangườigiàuvàtrunglưu.Chiếctàuđãrờixưởngđểđếnvùngđấtcủanhữngcơhộilớn,giàucóvàthịnhvượngvànhiềungườichọncáchởlạiphíasau…đơngiảnlàhọkhôngthểthayđổisứcchứacủatríócbảnthânmình.Làmthếnàođểnhìnthấytươnglai

TrênchuyếnbaytừLondonđếnNewYork,tôingồicạnhmộtquanchứccấpcaocủaIBM.Saukhibiếtnhau,tôihỏianh“Làmthếnàoanhchuẩnbịchotươnglai?”.Anhtrảlời“Mộtlỗilầmkhingườilớnnhìntươnglailàhọnhìnbằngchínhcặpmắtcủahọ.Đó là lýdovì saonhiềungười lớnkhông thểnhìnthấysựthayđổiđangđến.Nếubạnmuốnnhìnthấythếgiớisẽrasaosau10năm,hãynhìnnhữngcôcậutuổi15.Quansátthếgiớitừđôimắtcủabọnchúngvàbạnsẽthấytươnglai”.“Nếubạncóthểảotưởngvềthếgiớivàthậtnhìnthếgiớibằngquanđiểmcủamộtngườitrẻhơn,bạnsẽthấymộtthếgiớilớnhơn,mộtthếgiớivớisựthayđổidữdộivàthậtnhiềucáccơhộisắpđến.CónhữngcơhộikinhdoanhvàđầutưđangđếncóthểtạoracủacảilớnhơncảxeôtôcủaHenryFord,dầucủaJohnD.Rockefeller,máyvitínhcủa Bill Gates, và Internet của hai nhà sáng lập trẻ yahoo, AOL vàNetscape.”Sauđótôihỏi:“Vậysẽsớmcómộttỷphúởđộtuổitrunghọcchứ?”Anhtrảlời:“Tôiđánhcuộcvàođiềuđó”Nếubạnchưagiàungàynay

vìbạnlỡchuyếntàucuối,đừnglo,mộtchiếctàukhácđiđếnsựgiàucóvàcơhộisẵnsàngcậpbến.Câuhỏilà,liệubạnsẽởtrênđókhông?

Lịchsửtựnósẽlậplại

Mộttrongnhữngmônhọcưathíchcủatôiởtrườnglàkinhtếvàlịchsửkinhtế.Lịchsửkinhtế thườngđượcgắnliềnvớinhữngnhàkinhtếhọcđiđầucủamỗi thời kỳ.Một số những nhà kinh tế học nhưAdamSmith,DavidRicardo, ThomasMalthus và JohnMaynardKeynes. Câu chuyện về cuộcđờivàlàmthếnàohọđãthấythếgiớitrongthờikỳcủahọthấpdẫnhấpdẫn,tôiluôntìmhiểulàmsaomàkỹthuật,conngườivàkinhtếtiếntriển.Mộtthờikỳcủa lịchsửkinh tếđượchình thànhsaukhimộtnhómngườiđượcgọilàNhữngkẻlạchậu.Nhữngkẻnàylànhữngngườihọplạithànhnhómvàtấncôngpháhuỷnhàmáyvàthiếtbịvìhọsợmấtviệclàm.NgàynaykhiaiđógọimộtngườilàKẻlạchậu,cónghĩalàngườiđóchốnglạisựthayđổicủacôngnghệ,hoặcsợcôngnghệ thayđổi,hoặcchỉđơngiảnmongcôngnghệbiếnđichỗkhácvàđểthếgiớiđượcyênổn.Trongkhinhữngkẻlạchậunguyênthuỷđãhết,nhưngnhữngkẻlạchậuthờihiệnđạiđãthếchỗhọ.Lịchsửluôntựnólặplại.

Bạncóbịđóngbăngbấylâunaykhông?

Nhiều người trong chúng ta đã từng thấy những người hoá trang trênTVbiếnnhữngngườixấuxíthànhxinhđẹpvàngượclại.Mộtnhómgồmngườichuyênlàmtóc,trangđiểm…cóthểlàmmộtngườitrởnênđẹpmộtcáchkìdiệu.Mộtvàisựbiếnđổiấythậtđángkinhngạcvàmộtcóthểthayđổicảđờimộtngườinàođó.Mộtngườibạncủa tôi làmộtchuyêngiahàngđầutrong lĩnhvựcnày, thuộchạng top thếgiới, nghĩa là anhđược trả để trauchuốtvàcảithiệnhìnhảnhcủanhữngngườigiàu.Anhlàmộttrongnhữngngườimà tôi trả tiềnđể sửa soạncho tôi.Lýdo tôi trả choaiđóđểchọn

quần áo và cắt tóc cho tôimột cách khác biệt vì tôi khôngmuốnbị đóngbăng trongmột thờigiandài.Thayvì thế, tôimuốnđicùngvới thờigian,đồngbộhoávớisự thayđổivềsứcchứavànộidung,hợp thờivớinhữngthayđổithờitrang.Lýdotôiđổihìnhảnhcủatôivìnógiúptôiđôngbộhoávớithờigian.

Chuyêngiatạomẫuấy,cũngtênlàRobert,mộtlầnnóivớitôi,“Mộtngườithườngtrởnênđóngbăngtheothờigiankhihọcảmthấythíchthúcuộcsốngnhất.Đóthườnglàthờikỳhọcảmthấythànhcôngnhất,vuivẻnhất,yêuđờinhất…hoặc trên tất cả những điều đó.Đó là lý do vì sao bạn thấy nhữngngườihiệnnayvẫncòn trôngnhư thờihippi.Vàcũng là lýdovì saobạnnhìnthấynhiềucựuchiếnbinhcũngtrạctuổibạnvẫncònmặcquânphục.Cuộcchiếnlàkhoảngthờigianhọcảmthấyyêuđờinhấtvàcuộcđờiđócónghĩavớihọ”.Khibạnthấyaiđómặcđồngphụcthờiđihọcngaycảkhihọđãtốtnghiệpnhiềunămtrước,đólàsựthèmkhátquákhứthôngquađồngphụcthờiđihọc.Mộtvídụkháccủaviệcđóngbăngtheothờigianlàkhicóngườilúclớnlênbắtđầucưxử,ănmặctrônggiốngchamẹhọ.Ngượclạilàngườibắtđầuănmặcnhưtrẻconcốgắngđểđượctrôngtrẻhơnhoặctrởlạikhoảngthờigianmàhọthuhútnhất.Nhữngtrườnghợpbịmắckẹttrongquákhứ ấy tốt hơnnên thay đổi với thời gian.Điều đó được thể trên cách ănmặc.Ýtôikhôngphảilàthayđổiquầnáomàlàhọbịđóngbăngvềmặtsứcchứacủađầuóc.Nhữngngườinày thường trởnêncứngnhắckhihọcànggià.Tạisaobạnkhôngmuốnbịmắckẹttrongquákhứ

Ngàynaychúngtathấynhữngngườicónhữnghànhđộngquátrớnvềthờitranghoặcnhữngcốchạytheomốthayquátânthời.Tôikhôngmuốnnóivềđiềuđó.Mộttrongnhữnglýdotôkhuyênlàhãyănmặchợpthờimộtcáchthôngminh,nhưngườibạnRobertcủatôiđãnói,vìbạnmuốnđượcđồngbộhoávớithờigian.Nếubạnkhôngởphíatrướccủanhữnggìđangxảyra,thì

bạnsẽở trongquákhứ.Nếubạnở trongquákhứ,sauđóbạnsẽ làmviệchoặc đầu tư trong những vụ cũng ở trong quá khứ.Những vụ đầu tư củanhữngthờikỳđãtrôiqualànhữngvụsẽđixuốngthayvìlàmbạngiàu.Mộttrongnhững lýdonhữngngườiđầu tưvàonhữngvụđã trôiquavìnhữngngườinàycóthểcũngbịkẹttrongquákhứ.

Điềugìsẽxảyra

Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncầnphảiđầutưvàonhữnggìsẽxảyra, hơn là nhữnggì đãxảy ra.Trong thếgiới đầu tư, cóphầnnào sự thậttrongcâunói“conchimđếnsớmsẽbắtđượcsâu”NhìnthấytươnglaisẽlàmbạngiàuNgườichagiàuthườngnóivớiconôngvàtôi“Nếuconmuốngiàu,concầnphảipháttriểntầmnhìncủacon.

Concầnphảiđứngởméprìacủathờigian,vànhìnchằmchằmvàotươnglai.”NgườichagiàucũngkểnhữngcâuchuyệnvềRockefellerlàmgiàuvìôngđãnhìnthấysựpháttriểnquantrọngcủadầulửavìsựpháttriểncủaôtô.ÔngcũngkểchochúngtôilàmthếnàoHenryFordcóthểnhìnthấytầnglớp trung lưu thèmkhátchiếcô tô,khimàchỉcóngườigiàumớicóô tô.Ngàynaythờihiệnđại,BillGatestrởthànhtỷphúvìanhchóthểnhìnthấysựpháttriểncủamáytínhcánhântrongkhilãogiàkhônngoanIBMnhìntươnglaibằngchiếcmáytínhlớn.LãogiàIBMkhôngnghĩnhưHenryFordvàvìthếhọđánhmấttươnglaivàtraonóchoMicrosoft.NếutôilànhàđầutưchoIBM,tôisẽđuổicổnhữnggãmùquángnàyvàbắthọtrảtiềnlươnglại.Thayvì thế,họđã thưởngvàcácnhàđầu tưđãmất tương lai.NhữngngườitrẻtuổimanglạichochúngtaYahoo,Netscape,AOLvànhữngcôngtyInternetnổitiếngkhácđãtrởthànhtỷphútrướckhitốtnghiệpvìhọđãthấytươnglai.Nếubạnlỡchuyếntàuđểđiđếncánhđồngdầulửa,thờiđạithông tin, thời đại Internet, đừng lo, sẽ có những con tàu khác cập bến.

TrongbộphimTOPGUN,cóđoạntấtcảcácphicôngđềunói“bắnđi,bắnđi”.Nếubạnxemcuốnphim,bạncóthểnhớthờigiancóthểbắnchiếcmáybayđịchđobằngmiligiây.Nếubạnchờquálâu,hoặcchưachuẩnbị,bạnsẽlỡcơhội.Điềutươngtựcũngđúngtrongthếgiớitiềnbạc.Cửasổcủacơhộirấthẹp.Nếubạnbịđóngbăngvớithờigian,mắckẹttrongquákhứ,ănmặcnhư bốmẹ, không chuẩn bị, thiếu các kỹ năng kinh doanh và đầu tư cầnthiết,bạncóthểnắmlấycáccơhộibịđóngbănghoặcchẳngđitớiđâu.Năm1999,mộtngườibạnđếnnóivớitôi,“tôiđãnghelờikhuyêncủaanhvàđầutưvàomộtcănnhàchothuê.Tôiđãmuacănnhàképvớigiá$150,000trongmộtvựctốt.Đólàmộtsựkhởiđầurấttốtphảikhông?”Tôiđãchúcmừnganhta,chỉthếthôi.Đólàmộtsựkhởiđầutốt.Nhưngvấnđềlà,anhđãbắnđếnmục tiêu khi thời gian đã trôi qua. Anh đã đến trễ bữa tiệc. Anh đãkhônglàmkhianhnênlàm.Nhưngđólàsựkhởiđầutốtvàtốthơnlàkhôngbaogiờbắtđầu.Điềuđótốtvìngaycảkhianhmấttiền,ítnhấtanhcũngcónhữngkiếnthứcvàkinhnghiệmvôgiá.Tuynhiênanhđãkhônglàmkhianhnênlàm.TôinóivậyvìanhcùngvớitôivàKimkhichúngtôithựchiệnđiềuđógiữanăm1989và1994.Kimvàtôiđãmuakhithịtrườngrớtgiá.Khitôinóianhcũngnênmua,anhnói,“Rủiroquá.Tôicóthểmấtviệclàm.Anhbiếtlàhọđangđàothảinhiềungười.Bêncạnhđó,bấtđộngsảnđangthấpvàhạgiá.Nếunótiếptụcrớtgiáthìsao?Nếuchúngtarơivàotìnhtrạngkhốnđốnthìsao?”Cửasổcơhộiđãmởvànóđãđóng.Mườinămsau,khigiábấtđộng sản lên đỉnh điểm, và thị trường chứng khoán lung lay, anh bạn tôinhậnraanhnênbắtđầu.Bâygiờanhbắnvàomụctiêuđãgiàcỗivàchẳngđiđếnđâu…nhưanhvậy.Anhbịđóngbăngtheothờigianvàbâygiớbắnvàomụctiêucũngbịđóngbăngvớithờigian.Ítnhấtanhcũnglàmđiềugìđónhưngtôierằnganhsẽtrảmộtcáigiálớn.Cáigiáđósẽcaohơncáigiácănnhàképđắtđỏcủaanh…mộttàisảnmanglạichoanhrấtítvòngquaytiềnmặtvà tănggiá rất chậm,nếucó.Tôi rất tựhàovề anhvìđã chịuđibướcđầu,mộtbướckhácsovớichamẹanhtừthờiđạicôngnghịêp.Kimvàtôivẫnđầutưvàocôngtyvàbẩtđộngsản.Sựkhácbiệtlàchúngtôinhắm

vàocácmụctiêuđangpháttriểntrongtươnglai,khôngphảiquákhứ.Đólàlýdobạncầnđồngbộhoávớitươnglaivàchuẩnbịbắnvàomụctiêukhicửasổcơhộimởra,nhưchúngtôiđãlàmtrongkhoảngtừ1989đên1993.Cửasổcơhộiđãmởvớicảbấtđộngsảnvàchứngkhoántrongkhoản1989và1993.Nhưtôiđãviếttrongphầnnày,năm2001,thịtrườngchứngkhoánkhủnghoảng.ChỉsốNasdaqgiảm50%.Thịtrườngchứngkhoánchỉgiảmxuống42%năm1929.Sựsathảixảyramộtlầnnữa.Ngườibạncủatôibắtđầuhoảngsợ.Anhnhậnrarằnganhphảitrảquánhiềuchocănnhàkép.Vớitôi,cửasổđangchuẩnbịmởralầnnữa.Trongcáckhoáhọcchuyênđềcủatôi,tôithườngđểKimnóivềkinhnghiệmcủacôvềđầutư.Côthườngnóichúngtôibắtđầutưnăm1989vàdừnglạinăm1994.Côthườngthêmrằnggiữanăm1985và1989,chúngtôiđãchuẩnbịđểđầutư,làmtheokếhoạch.Trongthờikỳđóchúngtôixâydựngcôngtyvàhọchỏivềđầutưbấtđộngsản.Nhữngaicònnhớvềthờikỳđó,giữanăm1985và1989giábấtđộngsảnrấtcao.Kimvàtôichuẩnbị“bắnvàomụctiêu”khicơhộimởra.Khinómở ra, bạn tôi hoảng sợ và chúng tôi bắt đầumua.Kế hoạch của bạn tôikhôngcósựchuẩnbịkhicơhộimởra.Ngàynay,anhtađếntrễ,đầutưvàonhữngbấtđộngsảnquámắc,vàtệhơnnữa,anhkhôngchuẩnbịchonhữngsựkiệnkếtiếp.Anhănmặcnhưônggiàmặcdùanhtrẻhơntôi,vàđầutưnhưmộtônggià.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạnphải lênmộtkếhoạch sẵn sàng cho những cơhội chưa đến.Vì vậy thời điểmhiện tại rấtquantrọng,đồngbộvớithờigianvànhìnvàotươnglai.

Kếhoạchchotươnglai

Nếubạnthậtsựmuốnvềhưusớmvàgiàu,kếhoạchcủabạncầnphảilàmộtkếhoạchchotươnglai,tươnglaichưatồntại.NhưRockefellerđãchuẩnbịtươnglaichoxeôtô,vàBillGatesvàMichaelDellđãsẵnsàngchothờiđạimáytính,bạncũngphảichuẩnbịchocơhộicủatươnglai.Nếukhông,bạnsẽđầutưvàonhữngvụđầutưcủaquákhứvànhữngvụđầutưđóthường

khôngcótươnglai.

Làmthếnàođểnhìntươnglai?

Đểvềhưusớmvàgiàu,bạncóthểcầnphảihuẩnluyệnchotươnglai…mộttươnglaichưatồntại.NhưngườiquanchứccủaIBMđãnóivớitôi“Mộtlỗilầmkhingườilớnnhìntươnglailàhọnhìnbằngchínhcặpmắtcủahọ.Đólàlýdovìsaonhiềungườilớnkhôngthểnhìnthấysựthayđổiđangđến”.CóthểIBMđãđượchọcnhữngbàihọcquýmàBillGatesđãdạy.Bàihọclà,nếubạnmuốnnhìnthấytươnglai,bạncầnphảinhìnxuyênthấucặpmắtcủanhữngngườitrẻtuổi.Bạnđápứngnhưthếnàovớisựthayđổithờitrang,âmnhạcvàkỹthuậtsẽảnhhưởngcáchsuynghĩvàsứcchứacủatríóccủabạnnhưthếấy.Nếubạnmắckẹttrongquákhứ,haykhôngđồngbộvớihiệntại,bạnsẽhoàntoànbỏlỡtươnglai.Mộtcáchkhácđểnhìntươnglailàhọcquákhứ.Trongnhậnthứccủatôi,lịchsửcókhuynhhướngtựnólặplại,mặcdùnókhông thể lặp lạimộtcáchchínhxác.Nhiềungười lớnbỏ lỡ tương lai,hoặcđingượcvớitươnglaivìnhữngkếhoạchcủahọkhôngcótầmnhìnvềquákhứ.Năm1998,tôinóichuyệnvớimộtnhàbìnhluậntrẻởSanfranciscovừabỏhọccaođẳng.Khitôinóivớicôtarằngquỹchứngkhoánđầutưđadạngrấtrủirovàtôicóthểthấynósẽsớmkhủnghoảng,côtagiậndữ.Côtabắt đầu trích dẫn cho tôi nghe những lời nói và ý kiến của nhàmôi giớichứngkhoáncủacôta.“Quỹchứngkhoánmàtôiđầutưđứngđầutrong3năm.Nóđãtăngtrungbình25%.Thịtrườngchứngkhoánlàthịtrườngđầutưtốtnhấtvìmặcdùcónhữnglúcgiảm,nhưnăm1987,thịtrườngđãtăngsuốttrong40năm.Đâylànơitốtnhấtđểđầutư”.Côtachẳngbaogiờlàmkhông khí buổi phỏng vấn được vui vẻ vì cách nhìn của tôi về tương laikhônghợpvới củacô.Ngàynay,quỹđầu tưquýgiá củacôđãgiảmhơn50%.Trongkhisố liệuvàdữkiệncủacô tacóphầnđược tính toánđúng,vấnđềlàcácdữkiệnấyđikhôngđủxavềquákhứ.Nếucôtabiếtlịchsửthịtrường,cô tasẽbiết rằngchúng tacómộtcuộckhủnghoảngcứsau trung

bình75năm.Trongkhikhôngcónghĩachúngtacómộtcuộckhủngmỗi75năm,lịchsửcổđạiphầnítđãgiảithíchvìsaothịtrườngđãđilêntrog40nămcuốicùng.Lầncuôicùngthị trườngkhủnghoảngvàonăm1029.Mấtkhoảng25nămthịtrươngmớikhôiphụclạinhưnăm1929,tứclànăm1955.Tôinóivớicôtavàonăm1998,vìvậysốliệucủacôtađãtínhđúngrằngthịtrườngđãđilêntrong40năm.Cáinhìncủacôtavềtươnglaibịcảntrởvìtầmnhìncủacôtavềtươnglaikhôngđínhkèmđầyđủquákhứ.Mộtđiềumàngườichagiàubắttôihọclàđọccáccuốnsáchvềlịchsửkinhtế.Mộtcuốn sach tuyệt vời tôi khuyênmọi người nên đọc nếu họmuốn hiểu vềtươnglailà:TheworldphilosopherscủaRobertHeilbroner.Đólàcuốnsáchtuyệtvờichonhữngaimuốnnhìntươnglaibằngcáchhọcquákhứ.Khitôidạycáclớphọcđầutư,tôibảomọingườiđiềnvàobảntìnhtrạngtàichính.Sauđótôibảohọnhìnvàoquákhứvàtựhỏibảnthânhọcóthấytươnglaicủahọkhông.Nếuhọkhôngthíchnhữnggìhọthấy,chẳnghạnnhưmộtbảntìnhtrạngtàichínhvớiđầynhữngnợxấu,thunhậpxấu,chiphíxấu,tiêusảnxấ,vàkhôngcótươnglai,nếuđólàbứctranhtươnglaicủahọmàbảntìnhtrạng tàichínhđãbiểuhiện, tôikhuyênhọkhôngnênđóngbăngnữa,hãyhợpthờilên,bỏquầnáocũđi,muaquầnáomới,thayđổinhữngngườibạncũđivàbắtđầunhìntươnglai.Nếubạncóthểthayđổisứcchứađầuóccủabạnđẻđượcthúvịhơnvớinhữngcơhộitrongtươnglai,bạncómộtcơhộitốthơnđểvềhưusớmvàgiàu.Tôiđãviếttrongphầngiớithiệurằngvềhưusớmvàgiàuthậtdễ.Nókhôngkhónhưthựchiện….nhưngvớinhiềungười,vứtbỏquákhứvàbướcđidũngcảmvàomộttươnglaikhôngchắcchắnkhóhơn nhiều so với việc trở nên giàu và nghỉ hưu sớm. Đối với hàng triệungười,sẽantoànvàbảođảmhơnkhiởlạivớiquầnáo,cácbộsưutậpvàquanđiểmcủabốmẹhayquákhứ.Đólà lýdovìsaohơn50%dânsốvềhưugầnởmứcbầncùng.Họleolênchuyếntàuchậmvàởtrênđóchođencuốiđời…tấtcảđềuđitheokếhoạch.

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương10

Sứcmạnhđònbẩycủaviệcnhìnthấymộttươnglaigiàucó

Khitôiđưaranhữngconsốdướiđâychomộtchiếnlượcrútlui,nhiềungườikhông thể tưởng tượng một tương lai tự do tài chính với thu nhập hơn$100,000hoặchơntrongmộtnămmàkhôngphảilàmviệc.Nghèo$25,000hoặcíthơnmộtnămTrunglưu$25,000đến$100,000mộtnămDưdả$100,000đến$1,000,000mộtnămGiàu$1,000,000hoặcnhiềuhơnmộtnămCựcgiàu$1,000,000hoặcnhiềuhơnmộttháng

Lýdonhiềungườikhôngthểtưởngtượngcónhiềutiềnnhưvậyvìnókhôngnằmtrongthựctạicủahọ.Nhiềungườicóthểmơướcnhữngsốtiềnnhưthếvàcóthểnóirằngmộtngàynàođóhọsẽlàmnhiềunhưvậy…nhưngthựctế,hầuhếtmọingườichỉmơmộng.Cácconsốđãchứngminhsựthậtnày.

Tươnglaicủabạnđượctạorangàyhômnay

Nhiềungườikhôngnhậnramụctiêutàichínhcủahọvìhọdùngnhữngtừnhưmộtngàynàođó,cólẽhoặctrongtươnglai.Ngườichagiàuluônluônnói:“Tươnglaicủaconđượctạorabằngnhữnggìconlàmhômnay,khôngphảingàymai”.Khibạnnhìnvàonhữngconsốtrên,câuhỏibạncóthểhỏichínhmìnhlà“Liệunhữnggì tôi làmhômnaysẽđưatôiđếnmụctiêu tàichínhtôimuốnngàymaikhông?”Mộtsựthậtkhắcnghiệtlà99%dânsốMỹsẽkếtthúcchỉđếnmức$100,000.Hầuhếtmọingườiđitheobướcchâncủa

bốmẹđểrồiđitheokếhoạchcủabốmẹ.Nóicáchkhác,họlàmnhữngđiềutươngtựvàkếtthúcđúngmụctiêu.ChỉsaukhitrởvềtừVietnam,tôinhớsựthấtvọngvìkiếmđượcchỉ$900khicònlàmộtnhânviêncủaMarineCorp,trongkhiMikekiếmđượcgần1triệuđômộtnămtừcácvụđầutưcủaanh.Tôicảmthấynhưbịbạitrậnvàthấtvọngvềkhoảngcáchgiữathếgiớicủaanhvàthếgiớicủatôi,thựctạicủaanhvàthựctạicủatôi.NhữngaiđãđọccuốnRich dad’s guide to Investing, bạn có thể nhớ lại người cha giàu đãngồixuốngvới tôi trướckhi tôi rờiMarineCorpvàgiúp tôi lênkếhoạch.Nhưcuốnsáchấyđãviết“Đầutưlàmộtkếhoạch,khôngphải làmộtsảnphẩmhaymộtthủtục”.

Mộtkếhoạchvàchiếccầuđếnướcmơ

Ngườichagiàuđãvẽpháchoạmộtdòngsônglớncótôiđứngmộtbênbờcủaconsôngấy.Ôngnói:“Mộtkếhoạch làchiếccầuđếnướcmơ.Côngviệccủacon làbiếnkếhoạchaychiếccầu thànhiện thực,vìvậygiấcmơcủaconmớithànhhiệnthực.Nếutấtcảnhữnggìconlàmlàđứngmộtbênbờ sông vàmơ về phía bên kia, ướcmơ của con sẽmãimãi là ướcmơ.Trước tiênconphảibiếnkếhoạch thànhhiện thực rôiướcmơcủaconsẽthànhhiệnthực”.Giữanăm1989và1994,Kimvàtôi làmviệcđểbiếnkếhoạchthànhhiện thựchơnlàmơướcvềcácgiấcmơ.Nhữnggìchúngtôilàm cũng là những phi côn chiến đấu phải làm. Chúng tôi thực tập hằngngày,chuẩnbịchongàycửasổcơhộimởra.Mộtkhinóxuấthiện,chúngtôisẽbắnvàomụctiêurồisauđócửasổsẽđónglại.Nhưngườichagiàuđãnói: “Tương lai của con được tạo ra ngày hôm nay chứ không phải ngàymai”.Nóicáchkhác,nhữnggìbạnlàmhômnaylàtươnglaicủabạn.Lýdotôi vàKm không xin việc làm,mặc dù chúng tôi không còn tiềnmặt, vìchúng tôi không cókếhoạch làmnhân công trong tương lai.Thayvì thế,chúng tôi dành thời gian cho nhữngkhoá học chuyênđề để học cách xâydựngmộtcôngtyhayđầutưvàobấtđộngsản.Mặcdùchúngtôikhôngcó

tiền,mỗingàychúngtôithựctậpxâydựngmộtcôngtyvàđầutưmộtcáchtốthơn.Chúngtôiđãlàmnhữnggìchúngtôilênkếhoạchtrongtươnglai.Ngàynaychúng tôivẫn tiếp tụcxâydựngcông tyvàđầu tưvàobấtđộngsản.Ngàymai có thể chúng tôi làm như thế. Tôi không có kế hoạch làmnhữnggìngườichanghèođãlàmsaukhiôngnghỉhưu,làmkiếmviệclàmvìthếôngcóthểnhậntiềnhưutrícủabộxãhội.Ôngbắtđầucuộcđờibằngcáchkiếmviệclàmvàkếtthúccuộcđờicũngbằngcáchkiếmviệclàm.Vàonăm2020, sẽ có hàng triệu người tuổi tôi làmnhững điều như người changhèođãlàm…kiếmviệclàmđểnhậntiềnhỗtrợtừbộxãhội.Ngàymaihọsẽlàmtươngtựnhữnggìhọlàmhômnay.

Mộtsựthayđổicủathựctại

Cómộtđiềukhácmàngườichanghèođãlàmhằngngàytrongsuốtđờiông.Ôngluônluônnói:“Tôisẽđầutưkhitôicótiền”.Ôngcũngthườngxuyênnói:“Tôikhôngmuanổinó”.Khibảoônglàm,ônglạinói:“Hãyxem,tôikhôngcóthờigianlàmbấtcứđiềugìngàyhômnay,ngaymaichúngtanóichuyệnsau”.Đólàthựctạihằngngàycủaôngvàđócũnglàthựctạicủaôngvàocuốiđời.Theotôi,lýdocơbảnkhiếnôngnghèovìôngcómộtthựctạicủangườinghèo,mặcdùôngkiếmđược rấtnhiều tiền,vàôngkhôngsẵnsàngthayđổithựctạiđó.Nhưtôiđãnói,cáchdễnhấtđểlàmgiàulàkhôngngừngthayđổivàcảithiệnthựctạicủabạn.Nhưngrõrànglàđổivớinhiềungười,đểthayđổithựctại,thayđổinhữnggìhọlàmhômnay,làphầnkhónhấtđểlàmgiàu.KhitôiđếnHaiwai,tôithấynhiềungườibạncủatôiđanglàmchínhxáctheonhữnggìbốmẹhọđãlàm.Khibạntôihỏitôiđanglàmgì,tôinóihọtôixâydựngcôngtyvàđầutưvàobấtđộngsản,nhiềungườitrongsốhọnóinhữngđiềunhưbốmẹtôi,“Tôikhôngthểlàmđược”,hoặc“Tôiđãnghĩvềviệcđầutư,cólẽmộtngàynàođótôisẽđầutưkhitôicótiền”.Khitôinóivớihọhãychuẩnbịvàhọchỏitrướckhiđầutưhọthườngnói:“Anhbiếttôibậncỡnàokhông?Tôikhôngcóthờigianđihọcđầutư.

Chínhphủnêncónhữngkhoáhọcmiễnphívềđầutư.Sauđócóthểtôisẽđihọc.Tạisaotôiphảitrảtiềnđểđihọcđầutư?Nhưdùsao,đầutưthậtrủiro.Tôi thích bỏ tiền vô ngân hàng hơn”.Người cha giàu của tôi thường nói:“Hãylắngnghe lờinóicủahọvàbạnsẽnhìn thấy tương laicủahọ”.Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàucó,bạncóthểcầnphảibắtđầulắngnghelờinóicủabạnvànhìn thấy tương laicủabạn.Hãy tựhỏibản thân:“Nếutôitiếptụcdùngnhữngtừngữnày,vàsuynghĩtheocáchnày,tôisẽrútluiởtầnglớpnào?Lànhómnghèo,trunglưu,dưdả,giàuhaycựcgiàu?”Nếubạntrungthựcvàmuốnthayđổikếhoạch,điềubạncầnlàmtrướctiênlà thayđổithựctạicủabạnbằngcáchthayđổikếhoạch,lờinói,vàhànhđộnghằngngày.Tươnglaicủabạnlànhữnggìbạnlàmhômnay,bấtchấpướcmơcủabạnlàgì.Nhưngườichagiàunói:“Thậtkhóđểgặpđượcnàngcôngchúahayhoàngtửnếuhằngngàyconchỉngồitrêngiường,ănkẹovàxemTV”.

Bắtđầutươnglaitừhômnay

Tạisaoquánhiềungườivềhưunghèovàtrễ?Họkhôngthểchấmdứtnhữnggìhọđanglàm…ngaycảkhinóchẳngcótươnglai.Họkhôngthểthayđổisứcchứacủa tríóc…làmộtcôngviệcổnđịnh, làmviệcchămchỉ,và tiếtkiệmtiền.Nhiềungườitrôngnhưônggià,ănmặcquầnáotừthờiquákhứvàbámvàoýtưởngcủachamẹtừthờiđạiCôngnghiệpvàsauđóthìkhôngthểđồngbộvớihiệntạivàtươnglai.Điềuđóchẳngliênquangìđếntuổitác,màlàphạmviđầuóccủahọVìvậylàmthếnàomộtngườibắtđầusựgiàucóvàtựdongayhômnay?Mộtlầnnữa,tinmừnglànóbắtđầutừtrongtríóccủabạn.Nóbắtđầuvớilờinói,ýnghĩvàhànhđộngcủabạnmỗingày.Nóbắtđầubằngnhữngnơivànhữngngườibạndànhnhiềuthờigiannhất.Bắtđầutươnglaingàyhômnaybằngcáchtạoramộtkếhoạchchotươnglai. Và đối với nhiều người, một trong những bước đầu trong kế hoạc làngừng làm việc những gì bạn không muốn có trong tương lai. Nếu bạnkhôngmuốnlàmviệccựcnhọccholoạithunhậpkiếmđược,bắtđầutựhỏi

bảnthânlàmthếnàohọccáchlàmviệcchothunhậpthụđộngvàthunhậplợitức.Mộtkhibạncócâutrảlời,làmđưanhữngcâutrảlờinàythànhmộtphầnkếhoạccủabạn.Cóthểbạnphảihọcnhiềuhơn,đọcnhiềusáchhơn,nghenhữngcuốnbăng,thamgianhiềukhoáhọc,bắtđầumộtcôngtytạinhàvàgặpnhiềubạnmới.Nóicáchkhác,hômnaylàmnhữnggìbạnmuốncótrongtươnglai.

Làmthếnàođểnhìnthấytươnglai?

Tôithườngđượchỏi:‘Làmthếnàođểnhìnthấytươnglaikhotôikhôngthểnhìnnóbằngmắt?”hay“Làmthếnàotôithấymộttriệuđômộtnămkhitôikhôngthểthấy%50,000mộtnămhiệnnay?”Đâylàmộtcâuhỏirấtthôngminhđểmởrộngđầuóc.Câutrảlờilànhữngđiềumàngườichagiàuđãnóivớitôitrướcđây.Ôngviếtthậtlớntrênbảng:CảnhtượnglànhữnggìconnhìnbằngmắtViễncảnhlànhữnggìconnhìnbằngtríócKhi tôihỏiôngđiềugìcảithiệnkhảnăngnhìnthấyviễncảnhcủamộtngười.Ôngnói“Lờinóivàconsố”.Ôngnhấnmạnhsựquantrọngcủaviệclàmthếnàođểđọccácbản tình trạng tàichínhvìbạnkhông thểnhìn thấy tương lai tàichínhcủabạnnếubạnkhôngthểđọccácbảntìnhtrạngtàichính.Sựthậtlà,nếubạnkhôngthểđọccácbảnbáocáotàichính,bạnkhôngthểnhìnquákhứ,hiệntạivàtươnglaitàichính.TôiđãtạoramộttròchơicótênCASHFLOWđểgiúpmọingườicảithiệnkhảnăngnhìnthấyviễncảnhbằngtríócbằngcáchdạychohọnhữngconsốvàtừvựngcủangườigiàu.Khingườitahỏitôivìsaotôigiàu,tôinói:”Tôichơitrònàyhàngngày”.Sựthậtlà,bạncàngchơinhiều trònày,bạncàngdạynhiềucho tròchơi,vàbạncàngđem tròchơivàocuộcsống,vàkhảnăngnhìn thâấyviễncảnhcủabạnsẽ tốthơn.Nhưngườichagiàunói:”Nếuconmuốncóbộrăngkhỏe trong tương lai,hãychảirănghômnay”.

Lờinóinhanhvàkếhoạchnhanh

Nếubạnmuốn tạo ramộtkếhoạchnhanh,bạncầnsửdụngnhững lờinóinhanh.Nhiềungườikhôngthểgiàunhanhvìhọdùngtừngữchậmtrongkếhoạchcủahọ.Nếubạnmuốnlàmgiàunhanh,bạncầndungnhữngtừngữnhanhNếubạnmuốnvêhưusớmvàgiàu,nếubạnmuốn làmgiàunhanh,bạncầnphảicậpnhậtnhiềuhơn,hợpthờihơn,nhữngtừngữkinhdoanhvàđầutưnhanhhơn.Nếukhông,nhữngtừngữcổlỗsẽgiồngnhưmộtngườitiềuphuchuyênnghiệpnói:“tôikhôngquatâmtớiviệccóthểchặtgỗnhiềuhơnvớichiếccưamáyđểlàmnhiềutiền.Bốtôiđãchotôichiếcrìuvàtôisẽdùngnóchođếnngàytôichết”.Nhiềungườingàynaylàmviệcvàvẫndùngchiếcrìucủabốmẹhọđểđầutưtiềnbạc.

Côngcụchotríóc

Trongmột lớphọccủa tôi,mộtphụnữ trẻđãhỏi:“Ôngnghĩ rằngkhinóiđếntiềnbạc,cónhữngtừngữnhanhvàtừngữchậmà?”Tôitrảlời:“Chínhxácvớinhữnggìtôinghĩ.Nếutiềnlàmộtýtưởng,thìýtưởngđượclàmnênbằngtừngữ.Hầuhếtmọingườidùngtừngữchậm,sẽđưahọđếnnhữngýtưởngchậm,nghĩalàhọlàmgiàucũngchậm”“Lờinóilàcôngcụà?”côấyhỏinhỏGậtđầu,tôinói:“ngườichagiàucủatôinói‘Lờinóilàcôngcủachotríóc.Lýdonhiềungườigặpkhókhănvềtàichínhvìhọđãbanchotríóccủahọnhữngcôngcụcũkỹ,chậmvàlỗithời.Nếuconmuốngiàu,điềuđầutiênconlàmlàcậpnhậtcáccôngcụcủacon’”.“Ôngcóthểchotôimộtvídụvềtừngữnhanhvàtừngữchậmđượckhông?“Chắcchắnrồi.Hầuhếtmọingườinghĩrằngtiếtkiệmlàthôngminh.Tiếtkiệmtiềnthậtchậm.Bạncóthểgiàubằngcáchtiếtkiệm,nhưngcáigiálàthờigian…cảđời.Vìvậyvới tôi tiết kiệm là từngữ chậm.Người chagiàu của tôi không tiết kiệm.Thay vì vậy, ông dạy tôi làm thể nào để làm ra tiền.” “Nhưng nếu ai đókhôngbiếtcáchlàmra tiềnthìsao?”mộtngườikháchỏi“Thì tiếtkiệmlàcáchtốtnhấthoặcđầutưthờigian,họccáchlàmratiền.Làmratiềnlàmột

kỹnăngcầnhọc”.“Nhưngthậtkhóchomọingườikhihỏivềtiềnbạc?”“Lầnđầutôicũngvậy…cũngnhưhọcbấtcứcáigìmới.Điềuđócũngnhưhọcláixeđạp.Tôirấthồihộplúcbắtđầuvàphạmlỗilầnđầu…vàtôivẫnphạmlỗingàynay.Nhưngtôihọctừlỗilầm,vìvậysựgiáodụccủatôivàkinhnghiệmlàmratiềndễhơnvàcàngdễhơnkhitôicànggià.Cónhữngngười khác khi càng già thì càng cố gắng làmviệc chămchỉ và tiết kiệmtiền.Đó làmộtkếhoạchchậmsửdụngnhững từngữchậmmàhọcó thểđượcthừahưởngtừbốmẹ”.“Vìvậytrongkhitôicốgắngtiếtkiếm$100mộttháng,ôngcóthểlàmhàngtriệuđô.Đólànhữnggìôngmuốnnóirằnglờinóilàcôngcụ…vàcónhữngtừngữthìnhanhvàcónhữngtừkhácthìchậm”Tôichỉgậtđầuvànói:“Lờinóilàcôngcụchotríóc”.

Kếhoạchcósửdụngnhữngtừngữnhanh

Nếubạnlênkếhoạchđểvềhưusớmvàgiàu,bạncóthểcầncậpnhậtkhotừvựngcủabạn,Vànếubạnthayđổitừvựng,bạncóthểtăngtốccácýtưởngcủa bạn. Ví dụ:Người cha nghèo luôn khuyên tôi: “Kiếmmột công việclươngcao”.Ngườichagiàu thìkhuyên tôi:“Concầncóvòngquay tiềnmặt từcác tàisản”.Tìmkiếmmộtcôngviệclươngcaodườngnhưcóthểlàmộtconđươngnhanhđể làmgiàu lúcbắtđầu,nhưng tronghầuhết trườnghợpđó làmộtcáchchậmđểlàmgiàuvềsau.Nhớrằngngườichanghèokiếmnhiềuhơnngườichagiàulúcbắtđầusựnghiệp,nhưngởcuốiđời,khoảngcáchgiữathunhậpcủahọrộngnhưbiểnTháiBìnhDương.Sựthậtlà,rấtítngườigiàubằngmộtviệclàm…ngaycảmộtviệclàmlươngcao.Đoạndướiđâylàmộtvàivídụvìsaovòngquaytiềnmặttừtàisảntốthơnthunhậptừmộtviệclàm.Hãyxembaloạithunhập:Thunhậpkiếmđược:50%Thunhậplợitức:

20%Thunhậpthụđộng:0%Thunhậpkiếmđược, tronghầuhếtcáctrườnghợp,làthunhậptừsứclaođộngcủamộtngườihay làmviệc.Thunhập lợi tức, tronghầuhếtcáctrươnghợp,làthunhậptừtàisảndướidạnggiấytờnhưcổphiếu,tráiphiếuvàqũyđầutưchứngkhoánđadạng.Thunhậpthụđộng,tronghầuhếtcáctrườnghợp, là thunhập từbấtđộng sản.Luônnhớ rằng, trướckhi ramộtquyết định tài chínhnào, sẽ rất quan trọngkhi có lời khuyên của cácnhàchuyệnmôn đủ trình độ về những chuyện có liên quan đến thuế.Một kếhoạch thuếhợpphápchomộtngườicó thể sẽxâmphạmvề thuếcủamộtngườikhác.Điểmchínhcủaphầnnày làbiếtcác từngữkhácnhaucó thểlàmnhữngđiềukhácnhau.Cómộtsựkhácbiệtquantrongvềthuếgiữathunhậpkiếmđượcvàthunhậpthụđộng.Trongphạmviđònbẩy,thuếchohầuhếtmọingườilàđònbẩynghịchhoặcđònbẩybịđộng.Mộtngườilàmviệcchothunhậpkiếmđượcphảilàmviệcchămchỉítnhấtlàhailầnsovớimộtngười làm việc chăm chỉ cho thu nhập thụ động. Làm việc cho thu nhậpkiếmđượcgiốngnhưtiếnhaibướclênphíatrướcvàsauđólùilạimộtbước.

Họđánhthuếbạnngaycảkhibạnngưnglàmviệc

Những người nói: “làm việc chăm chỉ, tiết kiệm tiền, đầu tư vào khoản401k”,làngườiđanglàmviệcchotiền50%.Mộtkhibạnnghỉhưu,vàbạnbắtđầurúttiềntừkếhoạch401k,sốtiềnrútrabịđánhthuếởmứcthunhậpkiếmđược,hoặctiền50%,nhưngườichagiàuthườnggọi.Lãisuấttừkhoảntiếtkiệmcũngbịđánh thuếởmức thunhậpkiếmđược.Nhiềungườinói:“TôiphảitiếptụclàmviệcvìtiềntrợcấptừBộxãhộitừchínhphủkhôngđủchochiphícủatôi”.Ngaylúcmộtngườibắtđầulàmviệcchothunhậpkiếmđượcđểhỗtrợchotiềntrợcấp,chínhphủkhôngnhữngđánhthuếthunhậpcủabạn,màcòngiảmsốtiềntrợcấpchobạnvìbạncómộtviệclàm.Khingườichagiàunói:“Hầuhếtmọingườilênkếhoạchnghèo”,ôngbiếtôngđangnóicáigì.Ônglolắngluậtphápcủachínhphủvềthunhậpkiếm

đượcsaukhinghỉhưu.Nếubạnkhôngnghèovàbạnmuốnkiếmnhiềutiền,chínhphủsẽkhônggiúpbạn.Nhiềungườivềhưuđơngiảnvìhọthấynghèothìtốthơnvàkhôngtrởlạilàmviệcthìlýdothuế.Điểmchínhtôimuốnnóilà,chọnlựacáchsửdụngnhữngtừngữlàmviệcchămchỉ,tiếtkiêmvàđầutưvàokhoản401klàchọnnhữngtừngữchậmchạp,lànguyênnhânbạncómộtkếhoạch tài chínhchậm.Trongkhi chọncáchdùngnhững từchokếhoạch tài chính củamìnhcó thể chophépbạnđạt lênnhómdưdả có thunhập hưu từ $100,000 đến $1,000,000 một năm, những lời nói tương tựtronghầuhếttrườnghợpsẽkhôngchophépbạnđilênnhómgiàuvànhómcựcgiàu.Nhưngườichagiàunói:“Consẽcónhiều thứkhicongiàuchứhơn là có nhiều tiền”. Người giàu dùng những hệ thống từ ngữ khác vànhững từ ngữ này sẽ hướng dẫn họ đến những kinh nghiệm sống khác…những kinh nghiệm như: học cách tăng số tư bản hơn là tiết kiệm tiền.Nhữngtừkhácnhư:Ngườichagiàukhuyênmọingườihọccáchtiếtkiẹmtiền.Nhưngbảnthânông thì không tiết kiệm.Ông nói: “Tập trung vào tiết kiệm tiềnmất quanhiềuthờigianvàcórấtítsứcmạnhđònbẩyvớitiềntiếtkiệm”.Ôngcũngnói:”Sốtiềnmàhầuhếtmọingườitiếtkiệmđượclàtiềnsauthuế”.Đểmộtngườitiếtkiệm$10,sốtiềnthựcsựhọkiếmđượclà$20vìđólàthunhậpkiếmđượchaylàtiền50%.Nhưngtrênhết,lãisuấttừsốtiềnbạnkiếmđượccũng làmộtchủđểcủa tiền thuếcaohơn.Thayvì tập trungvào tiếtkiệmtiền,ngườichagiàudànhcảcuộcđờiđểrènluyệnbảnthânlàmratiền.Ôngnói: “Nếu con biết cách xây dựng công ty và đầu tư tiền, con có thể làmnhiềunhiềutiền,vấnđềcủaconsauđólàcóquánhiềutiền.Khiconcóquánhiềutiền,trongngânhàngconsẽcódưthừatiềnhơnlàtiếtkiệm”.TrongRichdad’sguidetoinvesting, tôiđãviếtvềhaivấnđềcủatiềnbạc.Đólàkhôngđủtiềnvàquánhiềutiền.Hầuhếtmọingườichỉbiếtvấnđềthứnhất,vấnđềkhôngcóđủtiền.Nhữngngườinàynênhọccáchtiếtkiệmtiền.Kếhoạch tàichínhcủangườichagià làcóquánhiều tiền.Vấnđềcủaông làông có quá nhiều tiền trong tài khoản tiết kiệm và ông không ngừng tìm

kiếmcácvụđầutưđểchuyểnsốtiềnnàysang.Thựctạivàsứcchứatrongđầuônglàthếgiớinàycóvôsốtiền.Cònthựctạicủangườichanghèolàtiềnthậtđángsợvàđólàlýdovìsaoônggặprắcrốikhidànhsuốtđờiđểtiếtkiệmtiền.Sựkhácnhaugiữalàmviệcvìtiềnvàlàmratiềnlàgì?NếubạnđãđọcRichdadpoordad,bạncóthểnhớcâuchuyệncủatôilắngnghengười changhèovà cốgắng làm ra tiền.Tôiđã cốgắng làm ra tiềnbằngcáchnấuchảyphầnkimloạicủaốngkemđánhrăngvàsauđóđúckhuôncácđồngxu.Ngườichanghèođãgiảithíchchotôisựkhácnhaugiữalàmratiềnvàsựgiảmạo.Ôngkhôngcókhảnăngnóichotôilàmcáchnàolàmratiềnđơngiảnvìtấtcảnhữnggìôngbiếtlàlàmviệcvìtiền.Trongthếgiớithậtsựcủatiềnbạc,nhiềungườigiàutrởnênrấtgiàubằngcáchlàmratiền,hơnlàlàmviệcvìtiền.Vídụ,BillGatesgiàunhấtthếgiớikhôngphảivìanhlàmviệcvìtiền,màlàmratiền.AnhtrởthànhngườigiàunhấtthếgiớibằngcáchxâydựngmộtcôngtyvàbáncổphầncủacôngtyấyBáncổphiếucủacôngtybạnlàmộtdạngcủaviệclàmra tiền.Theonguyêntắc,chừngnàocòncómộtthịtrườngsẵnsànggồmngườimuavàngườibánchobấtcứthứgìbạnsảnxuấtra,thìbạnđanglàmratiền.Nhữngcuốnsáchcủatôilàvídụchomộtdạnglàmratiền.Khinàocòncómộtthịtrườngnhưthếchonhữngngườibánsách,thìsáchcủatôilàmratiềnchotôihơnlàtôilàmviệcvìtiền.Nếutôilàmộtbácsĩphảilàmviệcđểđượctrảlương,thfitôisẽlàmộtbácsĩlàmviệcvìtiền.Nếutôilàmộtbácsĩphátminhmộtloạithuốcmớivàbánnóthôngquacácnhàthuốc,thìviênthuốcđólàmộtdạngcủabácsĩlàmratiền hơn là làm việc vì tiền. Tóm lại, làm việc vì tiền trong hầu hết cáctrườnghợplàchậm,vàtìmkiếmnhữngcáchlàmratiềncóthểnhanhhơnnếubạnbiếtbạnđanglàmgì.Vìvậynếukếhoạchcủabạn là làmviệcvìtiềnvàsauđócốgắng tiếtkiệm tiền, thìbạnđangđongđưavớichiếc rìuchậmchạpvàbuồntẻcủabốhaymẹbạn.Cónhữngtừngữkháccóthểlàmchậmsựsángtạolàmgiàucủabạnvàcónhữngtừtăngtốcđộlàmratiềncủabạn

Nếubạnkhônghiểuđầyđủ thuật ngữ sự tănggiá và sự sụt giá , đừng lolắng.Tôiđãmấtmột thờigianmớihiểuhếtchúng.Nếubạn thậtsựmuốnhiểuchúnghơn,bạncóthểcầnhỏikếtoánviênhaymộtchuyêngiađầutưbất động sản để giải thích khái niệm này cho bạn. Một ngày khác, mộtchươngtrìnhTvchiếumộtcâuchuyệnvềcáchọcsinhtrunghọchọccáchđầutưvàothị trườngchứngkhoán.Mộttrongnhữnghọcsinhđượcphỏngvấnnói:“TôilàmranhiềutiềnvìtôiđãmuacổphầncủacôngtyXYZvàgiácáccổphiếunàytăngcao”.Nóicáchkhác,anhđangchơivớithịtrườngvớihyvọngcóđượclợinhuậnhaysựtănggiátrịcủaloạicổphiếuanhđãchọn.Khimọingườinói:“Cănnhàlàcủatôilàkhoảnđầutưlớnnhất”,họnóithểvìhọmongđợicănhàcủahọtănggiátrị.Tôinghenhiềungườibạnnóivớitôinhữngcâunhư:”Tôiđãmuanhiềulôtrongkhuvựcđánhgôn.Đólàmộtvụđầutưtốtvàtôimongmảnhđấtnàysẽtănggấpđôitrong5năm”.Vớihọtiềnlờilàkhoảnđầutưtốt…vàhyvọnghọsẽnhậnđượcgấpđôisốtiềntrong5nămtới.Ngườichagiàuđãdạyconôngvàtôidùngnhữngtừngữtôi.Khinóiđếnbấtcứcácvụđầu tưnào,ông luôn luônnói:“Lờicóđược là khi con mua, chứ không phải khi con bán”. Nói cách khác, ôngkhôngbaogiờmongcácvụđầutưcủaôngtănggiátrị.Nếucó,vớiông,sựtănggiáchỉlàmộtphầnthưởng.Ngườichagiàucũngđầutưchomộtthứmàônggọi là sự sụtgiá.Mộtvídụ là sự sụtgiá của toànhàmà tôiđãnóiởchương trước.Ông thíchvòngquay tiềnmặtngay lập tứcvàsựsụtgiávìôngkhôngphảichờchocácvụđầutưcủaôngtănggiátrịđểlàmratiềnchoông.Ôngcũngnói,“Chờđợichocổphiếuhaybấtđộngsảntănggiáthịthậtchậmvàđầyrủiro”.Điểmchínhởđâylà,nếubạnchờđợilàmratiềnmộtlúcnàođótrongtươnglai,thìkếhoạchcủabạnlàmộtkếhoạchchậmvìbạnđangdùngnhữngtừngữchậm,sẽdẫnbạnđếnnhữngýtưởngchậm.

Lậplạilờinóicủangườichagiàu:”Lờicóđượclàkhiconmua,chứkhôngphảikhiconbán”.Tôigặpnhiềungườimuamộtmiếngbấtđộngsản,mấttiềnvàođómỗitháng,vànóivớitôi:”Tôisẽlàmratiềntrởlạikhigiánhà

tănglênvàtôibánnóđi”.ỞÚc,nhiềungườimuabấtđộngsản,mấttiềnmỗitháng,vànghĩđiềuđólàtốtvìchínhphủsẽchohọgiảmthuếvìmấttiền.Theoýkiếncủatôi,đólàcáchsuynghĩcủangườithấtbại.Tôithườngnóivớihọ:“Tạisaokhôngmuamộtbấtđộngsảnlàmratiềnchobạnmỗithángvàchobạngiảmthuếmỗitháng”.Tôithườngnghecâutrảlờilà:“Không,kếtoán của tôi nói rằng tôi nên tìmnhữngbất động sản lấy tiền của tôimỗithángvàmang lạicho tôisựgiảmthuế”.Họđangnóivềchọmộtcon tàuvừachậmvàrủirothayvìmộtcontàunhanhnhiềulợiích.Ngườichanghèocủatôinói:“Điềuđóquárủiro”hay“Hãychơichoantoàn”hay“Tạisaophảigánhlấyrủiro?”.ÔNgcàngtinvàonhữngýtưởngnày,ôngcàngmấtsựlàmchủcuộcsốngtàichínhcủaông.Làmộtngườilàmcôngcốchơichoan toàn,ôngmất tựchủ tiền thuếcủaông.Vìnói rằngđầu tư là rủi rovàkhông thích tiền, ông càngmất làm chủ sự học hỏi về tài chính của ông.Cuốicùng,ông trảnhiều thuếhơn,mặcdùđãnghỉhưuvàchỉđầu tưvàonhữngvụantoànmàchẳngđiđếnđâumàcònmấttiền.Tôicómộtngườihọhàngdành25nămtrongchoquânđội,nghĩhưulàmộtnhânviênvănphòngvàbâygiờngồitrướcTVtheodõicácchươngtrìnhtàichính,xemgiátrịcổphiếungàycàngthấphơn.Ôngcangthấtvọngđơngiảnvìôngkhônglàmchủđượcgiátrịlợinhuậncủaông.Mộtngàynọ,ôngđãnhìnmộtvịchủtichmộtcôngtymàôngsởhữumộtsốlớncổphần,vừasắmmộtchiếcphảnlựcriêng,ôngphànnànrằngcácnhânviêncủavịchủtịchấycũngđượcthưởnghàngtriệuđô.Trongkhiôngđãgianhậpnhómngườigiữcổphầnnổigiận,ôngcũngchỉcóthểlàmrấtítmàthôi.TrongRichdad’sguidetoinvesting,tôiđãviếtvề10điềulàmchủcủamộtnhàđầutưmàngườichagiàuđãdạy.Nhữngđiềulàmchủnàylàsốngcònđốivớinhữngaimuốnđượclàmchủcuộcsốngvà tương laicủamìnhởmộtmứcđộnàođó.Hiệnnay,điều lolắngcủatôilà90%dânsốởMỹvànhiềunướcchâuÂukháccórấtítquyềnlàmchủtươnglaitàichínhcủahọ.Consốnàycòntệhơnởcácnướcđangpháttriển.Ngườichagiàunóivớitôiphảicómộtkếhoạchhọccáchlàmchủtương lai tài chính của tôi.Ông nói: “Để làmột người đi trên con đường

nhanh,concầncómộtkếhoạchlàmthếnàođểđượclàmchủhơn.Trenconđườngnhanh,conphảilàmchủnhiềuhơnsốtiềnconđếmđược”.NếubạnmuốnbiếtnhiềuhơnvềmườiđiềulàmchủbạncóthểcầnphảiđọchoặcđọclạiRichdad’sguide to investing.Một lời cuối cùngvề rủi rovs làmchủ.Ngườichagiàunói:“Mộtngườicàngtìmkiếmsựantoàn,ngườiđócàngtựbỏ sự làm chủ cuộcđời họ”.Ngàynay tôi thấy có hai thế giới đi đôi vớinhau.Mộtthếgiớitôigọilàtráchnhiệmxãhội.Đólànhómngườitinvàosựcótráchnhiệmđốivớicuộcsốngcủahọvàkếtquảcuổicùngcủacuộcđờihọ.Mộtthếgiớikháctôigọilànạnnhânxãhội,lànhómngườitinvàomộtaiđó,mộtcôngty,haychínhphủsẽcótráchnhiệmchocuộcđờihọ.Trongbấtcứnhómnào,giađìnhhaycôngty,thườngcóhailoạixãhội.Cảhainhìnthếgiớitừquanđiểmvàthựctạicủachínhhọvàcảhaiđềunghĩlàhọđúng.Tôithấymộttrongnhữngnhântốgâychiarẽhaixãhộinàylàcáchnhìncốtlõicủahọvềrủirovslàmchủ.Nhữngnạnnhânnàydườngnhưchođisựlàmchủcuộcđờihọchomộtngườikhácnhằmtránhrủiro.Sauđóhọgiậndữkhicảmthấyaiđólạmdụngsựlàmchủmàhọđãchongườilạmdụng.Nóicáchkhác,nhữngnạnnhânnàythườnglànạnnhâncủachínhhọ.Trongnhữngnămtới,sẽcónhiềunạnnhânvềtàichính.Nhiềunạnnhântàichínhtrongtươnglaisẽtinvàocâuthầnchú:“Đầutưdàihạn,đadạnghoá,vàgiữđó,thịtrươngđãtănggiátrong40gầnđây,vàhãychơichoantoàn”.Nếuhọkhôngchọncácnhàcốvấnmộtcáchkhônngoan,họcóthểthànhnhữngnạnnhântàichính.Ngàynay,hàngtriệungườiđặttươnglaivàbảođảmtàichính vào chứng khoán và quỹ đầu tư chứng khoán đa dạng.Ngay cả tôicũngsởhữuquỹnàytrongkếhoạchhưu.Nhưngtôikhônglênkếhoạchlàmgiàunhanhvớiquỹđầu tưchứngkhoánđadạngvàcũngkhôngmongđợinhữngquỹnàysẽlochotôimộtkhitôihếtkhảnănglàmviệc.Theocánhântôi, tôikhôngcóniềmtinvào thị trườngchứngkhoán.Tôicũng thấyrằngqũyđầutưchứngkhoánlàquáchậmvàyêucầutôiphảidùngtiềncủachínhtôi.Nhưtôiđãnóitrướcđâytrongcuốnsáchnày,tôithíchdùngtìênmượnđểlàmgiàuhơnlàdùngtiềncủachínhtôi…Vàngânhàngsẽkhôngchotôi

mượn tiền nếu tôi mua chứng khoán.Một lý do khác tôi nói quỹ đầu tưchứngkhoánquáchậmvìlợinhuậnlớnnhấthaysựtănggiácủatàisảndạnggiấytờđượctạoralúccôngtyđượcthànhlập,trướckhicôngtyđóđượccổphầnhoá.Khinhữngnhàđầutưgiàucóbắtđầuđầutưvàocổphầncủamộtcông ty, họ thường đầu tư theo các điều lệ của SEC’s (Securities andExchangeCommision),ĐiềuD,Luật506,vàcácđiềulệtươngtự.Nóicáchkhác,ngườigiàuđầutưvàocổphầncủamộtcôngtykhicôngtyấycònlàmộtcôngtytưnhân.Dânchúngthìđầutưvàocổphầncủacôngtysaukhinóđãtrởnênmộtcôngtycổphần.Sựkhácbiệtcóthểrấtlớn.Vídụ,nếubạnđầutư$25,000vàoInteltrướckhiđượccổphầnhoá,thì$25,000đócóthể trị giá hơn $40 triệu đo hôm nay tuỳ thuộc vào thị trường lên xuống.Điểmchínhởđây,ngườigiàuđãlàmratiềntrướckhidânchúngđổxôvào.Điều đó có nghĩa người giàu thườngđầu tư ít rủi ro và với tiềmnăng lợinhuậncaohơnnhiều.Thờiđiểmqũyđầu tưchứngkhoánđadạngmuacổphần củamột công ty, lợi nhuậnđãđược tạo ra rồi. Sauđóphần lớndânchúngmuaquỹđầutưđãmuacổphầncủacôngtyấy,cũnglàcôngtymàngườigiàuđãmuacổphầnkhicònlàmộtcôngtytưnhân.Nóicáchkhác,thayvìđầu tưvàoquỹđầu tưchứngkhoánđadanghay thị trườngchứngkhoán,ngườigiàuđầutưvàomộtcôngtytưnhân,đượcbiếtđếntheođiềulệ506.SựkhácbiệtvềtiềmnăngtốcđộcủaviệclàmgiàugiữaquỹđầutưvàIPO(hayđiềulệ506)đángkinhngạc.Nhưngườichagiàunói:“Đầutưvàoquỹchứngkhoánđadạnglàđầutưvàophầncuốicùngcủabữaăn”.Điềunàykhôngcónghĩaquỹđầutưchứngkhoánđadạnglàkhôngtốt.Đốivớihầuhếtmọingười,quỹđầutưlàkhoảnđầutưtuyệtvời.Đólànhữngvụđầutưtốtnếubạnbiếtbạnđanglàmgì,biếtnhữngrủirolàgìvàbiếtbứctranhlớncủatoànbộtròchơiđầutưvàochứngkhoán…cổphầnhoávàtưnhân.Tôicóthểnghevàingườitrongsốcácbạnnói:“IPOschỉtốttrongthờikỳthịnhvượngcủathịtrườngchứngkhoán…chứkhôngtốttrongthịtrườngđixuống”. Cómột vài sự thật trong câu nói ấy, nhưng bất chấp thị trường,ngườigiàuluônluônđặthàngnhữngvụđầutưtưnhânchứkhôngđặthàng

cáccôngtycổphần.Đólàlýdohiềubiểtlờinói,từvựng,từchuyênmôncủacácvụđầutưcủangườigiàusẽcảithiệncơhôilàmgiàucủabạnnhanhhơn.Trongtươnglaigần,ngườigiàusẽcànggiàuhơnvìhọsẽđicùngvớinhữnglờiđềnghịtrướcIPO.Họsẽkhôngđầutưvàocôngnghệ,hayvitính,haydot-com.Thayvìvậy,họđầutưvàonhữngcôngtycôngnghệsinhhọcnónghổi,côngtycôngnghệditruyền,vànhữngcôngtycónhữngtênnhưNetwork,system.Họsẽđầutưnhữngcôngtynónghổicủatươnglai,nhữngcôngtymàchúngtachưahềnghetới.Họđầutưvàonhữngcôngtyvàdựánbấtđộngsảnmàmộtngườitrungbìnhchỉnghesaukhilợinhuậnđãđượclàmra.Họcũngsẽđầutưvàocôngtytưnhân,côngtyhữuhạn,nhữngvụđầu tư về giao thông, thay vì quỹ đầu tư chứng khoán đa dạng. Hầu hếtchúngtađểbiếtluônluôncógiábánsỉvàgiábánlẻ.Đầutưcũnggiốngnhưvậy.Ngườigiàucànggiàuvìhọthíchtrảgiásỉhơngiábánlẻ.Họcònđượcbiếtđếnlànhữngngườibạnvàcùnggiađìnhvớinhữngngườichuyênmuabáncácvụđầutưvớigiásỉ.BillGateslàngườigiàunhấthànhtinhkhôngphảivìmuacổphiếucổphiếucủaMicrosoft.Anhlàngườigiàunhấtvìôngđượcbiếtđến làngười“báncổphiếu”.Để thànhmộtngườibáncổphiếu,bạncầnlàngườisánglậphoặclàmộtngườibạnhoặcthànviêngiađìnhcủangườisánglập.Ngườichanghèocủatôiđếntrườngthườngxuyên.ĐólàvìsaoônghọcởĐạihọcChicago,NorthwesternvàĐạihọcStanford, tất cảđều lànhững trườngdanh tiếngvà thanh thế.Ông trở lại trườngmộtcáchthíchthú,hăngháivàmongmộtsựtiếncửvìôngđãđầutưthờigianđểtrởlạitrường.Ngườichagiàucủatôiđếnnhữngkhoáhọcchuyênđề.Ôngnói:“Conđếntrườngnếuconmuốnlàmộtcôngnhântốthoặcmộtnhàchuyênmôntốtnhư:bácsĩ,luậtsưhoaykếtoánviên.Nếuconkhôngquantâmvàobằngcấp,sựtiếncửhaycôngviệcổnđịnh,hãyđếncáckhoáhọcchuyênđề.Cáckhoáhọcđódànhchonhữngngườimuốnmộtkếtquảtàichínhtốthơnlàmộtsựtiếncửhaytăngmứcổnđịnhcủamộtcôngviệc”.Tôidạynhữngkhoáhọcchuyênđềhơn làdạy trong trường.Trườnghọc thuhút loạihọcsinhkhácsovớikhoáhọcchuyênđề.Vídụ,vợtôi,Kimvàtôiđồngývới

nhautham2khoáhọcmộtnăm.Chúngtôiđicùngnhauvìchúngtôi thấycáckhoáhọcchuyênđề,chodùkhônghay,đã làmhônnhân, tìnhbạnvàtinhthầncộngtáccaohơn.Thôngtinvàgiáodụccósứcmạnhtróibuộcmọingườilạigầnnhaubằngnhữngkinhnghiệmchungcũngnhưchiarẽnhau,nếuhọkhôngcùngnhauhọc.Trongnhiềunămchúngtôiđãthamdựnhiềukhoáhọc đầu tư, tiếp thị, bán hàng, phát triển hệ thống, quản lý nhân sự.Chúngtôiđangchuẩnbịthamdựkhoáhọcvềcáchmượntiềntừchínhphủđểđầutưvàonhữngcănnhàchongườicóthunhạpthấp.Chiphíkhoáhọcchỉ$85,trảchochínhphủvàchúngtôitrôngchờlàmrahàngtriệuđônhờgìchúngtôihọc.Nhiềungườithamdựkhoáhọcvìkếtquảchứkhôngphảidựtiếncử.Tôigặpnhiềutácgiảdạyrấttổtởtrườngnhưngsáchcủahọkhôngbánnhiềunhưsáchcủa tôi.Khi tôiđềnghịhọđihọccác lớp tiếp thị trựctiếphaybánhàng,nhiềungườiđãphẫnnộ.Nhưtôiđãnói trongRichdadpoordad, tôi là tácgiảbánchạynhấtchứkhôngphải tácgiảviếthaynhấtMộtngàykhác,tôigặpmộtngườibạngửicongáivàomộttrườngnổitiếng.Anhtựhàovìanhđãtrả$85,000trong4nămhọccủacongáianh.Naycôấyđãxinđượcviệclàm$55,000mộtnămvàanhấycũngrấtxúcđộngSauđó anh hỏi tôi các khoá học chuyên đề của tôi giá bao nhiêu và tôi nóikhoảng$5,000cho3ngày.Anhkinhngạcvìgiátiềnvànói:“Tôikhôngtrảnổi.Giáđóquámắcchomộtkhoáhọcquángắn”.Khianhhỏitôidạycáigìtrong3ngày,tôitrảlời:“Trongngàythứnhất,chúngtôidạylàmcáchnàoxâydựngmộtcôngtynhưBillGatesđãlàmvàcổphầnhoánóbằngIPO.CHúngtôicũngdạytrongngàythứnhấtlàmthếnàođểtrởthànhmộtthànhviêncủanhómbạnvàgiađìnhthuộctầnglớpIPO,nhưngchỉtrongtrườnghợpbạnkhôngmuốnthànhBillGatesvàbạnchỉmuốnmuacổphiếuvớigiásỉ”.Sauđótôitiếp:“Trongngàythứhaivàbachúngtôidạylàmthếnàođểtìmcácvụđầutưbấtđộngsản,làmthếnàonhanhchóngnhậnranóvàlàmthếnàođểtínhtoánnó.Nóicáchkhác,chúngtôidạybạnlàmthếnàođểsuynghĩ, đàm phán và nhận ra các vụ giao dịch tương tự những người nhưDonaldTriumpsuynghĩvàđầutưvàobấtđộngsản.Mộtngàykhácchúng

tôidạycáchdùngtuỳchọnđểmuabánnhưcáchmuabáncủaGeorgeSoros,chứ không như cách của những giám đốc quỹ đầu chứng khoán đa dạng.Trênhếtchúngtôidạycáchsửdụngliênđoànđểtrảítthuếvàbảovệtàisảncủabạn.Bạnsẽgặpnhữngnhàđầutưnộibộtrênconđườngnhanhnóivớibạnlàmthếnàotìmđượccácvụđầutưcósứcmạnhđònbẩylớnnhấttrênthếgiới.Vàquantrọngnhất,bạnsẽgặpnhữngngườinhưbạn,suynghĩnhưbạn.Nóicáchkhác,bạncóthểcónhữngngườibạnmớilànhữngngườicùngdichuyểnvớicùngtốcđộnhưbạn”.Tấtcảnhữnggìanhnóilà:“Quánhiềutiềntrongvòng3ngày”.Nhưtôiđãnói,cónhữngtừngữnhanhvàtừngữchậm.Vớitôi,tôithíchbỏra$5,000và3ngàyđểhọccáchlàmrahàngtriệuđôvàcóthểhàngtỷhơnlàhọctrong4nămvàtốn$85,000đểhọccáchlàmviệc cho $55,000 hay ít hơn trong một năm cho cả đời mình. Trên hết,$55,000làthunhậpkiếmđược.TạisaomộtsốngườichỉtìmkiếmnộidungMộtđiểmkhácbiệtlớngiữanhữngngườiđếntrườngvànhữngngườithamdựkhoáhọcchuyênđềmột lầnnữa làsựkhácnhaugiữasứcchứavànộidung. Tôi để ý thấy một người đến trường hỏi một người đến khoá họcchuyênđề rằng:“Bạnhọcđượcgì từcáckhoáhọcchuyênđề?”,ngườiấythườngkhôngtrảlờiđượcnhữnggìmàhọhọcđược.Lýdolà,nhiềukhoáhọcchuyênđềthườngmởrộngsứcchứahơnlà tăngnộidungtrongtríócbạn.Mộtngườivừamớimởrôngsứcchứatríócthườngkhôngthểnóichitiếtnhữnggìmàhọcóđược.Mộtngườihướngvề trườnghọc,mộtngườimuốntrởthànhmộtnhânviênhơn, thườngkhôngthểhiểunhữnggìmangtính chất gần đúng.Một người chỉmuốn giữ nguyên sức chứa và chỉ tìmkiếmđểcómộtnộidungtăngcao,sẽkhônghiểumộtngườiđanghạnhphúcvì nhận thức đượcmở rộng và chỉ chờmột nội dungmới xuất hiện.Mộtngườichỉmuốncónộidungthườngrấtthấtvọngkhisứcchứacủahọbịrốitunglên.Mộttinmừnglàcảhaiđềutiếnvềphíatrước,bấtchấphọtìmkiếmcáigì.Nhưngmộtngườitiếnvềphíatrướcnhanhnhấtlàngườitìmkiếmcảhai: sựmở rộng sức chứa và tăng cường nội dung.Đã đến lúc thoát khỏi

vòng lẩn quẩn? Một ngày kia, một người nói với tôi: “Tôi đã chơi tròcashflow một lần. Bây giờ tôi phải làm gì?” Tôi trả lời: “Anh chơi tròcashflow 101 chỉmột lần?” “Chỉmột lần,”anh trả lời. “Anh chơi trò nàytrongbao lâu?” tôihỏi. “Khoảng3 tiếng”, anh trả lời. “Anhcó thoátkhỏivòng lẩnquẩnkhông?” tôihỏi“Không, tôikhông thể.Nhưng tôiđã rút rađượcbàihoc?”,anhnói.“Bàihọcanhrút ra làgì?” tôihỏi“Tôicảmthấychán.Tôiđãhọcrằng,lọtvôvòngchuộtthậtchánvàmệt.Tôighéttròchơinàyvìvậytôihỏianhphảilàmgìtiếptheo.Tôikhôngmuốnchơitrònày.Tôimuốn làmgiàu.Vìvậyanhbảo tôi tiếp theophải làmgì”.Tôi lấy tròchơiravàchỉvàoTôibắtđầunóichậmrãivàthậntrọng,tôichỉvàovòngchuộtlẩnquẩn,”Vậyđốivớianh,tròchơinàylàmộttròchơingớngẩnà?”Gậtđầu,anhtacườivànói:“Vâng,tôikhôngmuốnchơitrònày.Tôimuốnlàmgiàutrongcuộcsốngthựctế.”“Anhkhôngnghĩtròchơinàylàthựctếsao?”Tôihỏi.“Vâng”,anhtanóivàcười.“Tròchơinàykhôngápdụngvớitôi”.“Thậtthúvị”,tôinói.“Vớitôi,tròchơinàylàcuộcsốngthựctế.Tôihỏianhnhé.Anhđangởtrongvòngnào?Vònglẩnquẩnhayvòngnhanh?”Ngườiđànôngtrẻnhìntôivàkhôngnóigìcả.Tiếptục,tôinói,“Vớitôitròchơinàylàthựctế.Trongcuộcsống,mỗingườichúngtađangởmộttronghaivòng”.ChỉvàobàibáocủaRobertReich,tôiđọccáccâutríchdẫn:“Vấnđềkhôngđơngiảnlàcómộtcôngviệchayđượctrảlươngcaonữarồi”.“Trongthờiđạikinhtếmới, vớinhững thunhậpkhông thểđoán trước…cóhaivòngđangởmứcbáođộng, vòngnhanhvàvòng chậm.” “Ýanh là vòngnhanh thực sự tồntại?”anhtahỏi.Gậtđầu, tôinói,“Vâng,vàvònglẩnquẩncũngvậy.99%dânsốMỹđầutưtừvònglẩnquẩn.Vànhữngngườiởvònglẩnquẩnngàycàngrơilạiphíasau.NhưRobertReichnói,cómột”sựthiếucânbằnggiữachúng”.Điềuđócónghĩalàbạnhoặcởvòngnàyhoặcvòngkhác.Vậybạnđangđầutưởvòngnào?”“Ồ,tôicómộtcôngviệclươngcaovàtôilàmranhiều tiền.Điều đó không có nghĩa là tôi đang đầu tư từ vòng nhanh à?”“Tôikhôngnghĩthếnhưngtôikhôngthựcsựbiếtđược.Anhphảinóichotôi

biết.Anhđangđầutưvàocáigì?”Tôihỏi.“Anhcóphảilàtriệuphúkhôngvàanhcókiếmđược$200,000hàngnămkhông?”“Tôicó$350,000trongkhoản401kvàtôikiếm$120,000mộtnăm.Điềuđókhôngcónghĩalàtôiđủtiêuchuẩnchovòngnhanhsao?”anhtahỏi“Tôikhôngnghĩthế,”tôitrảlời.“Ít nhất theo điều lệ SEC, anh không đủ tiêu chuẩn để vào vòng nhanh”.“Tôikhônghiểu”,anhhỏi.“Anhcóthểnóichotôinghetôiđangthiếucáigì?”Tôiantâmvìcuốicùnganhtađãmởrộngsứcchứađầuócđểtiếpthunộidungmới.Tôiluônluônthấyrằngthậtkhódạyaiđómộtđiềugìkhihọnghĩhọđãtoànbộcâutrảlời.Tấtcảchúngtađềubiếtthậtkhóđểđổthêmnước vàomột cái ly đầy, điều đó cũng khó khi dạymột điều gìmới chonhữngngườimàđầuócđãkhépkínhaylấpđầymộtnộidungkhác.Bắtđầuchậmrãi,tôinói,”Tôithiếtkếtròchơinàyvớihaivòngvìvớitôi,đâylàtròchơicủacuộcsốngthực.Trongcuộcsống,chúngtaởmộttronghaivòng.Vàbàihọccủatròchơinàylàlàmthếnàobạnvàtôicóthểthoátkhỏivònglẩnquẩn.Mụcđíchcủa tròchơi làmởrộngđầuóccủabạnđểbạncókhảnănglàmgiàuvàtựdotàichính…tựdotừvònglẩnquẩnmàchúngtađềubiết…tựdotừsựlaođộngcựcnhọcsuốtđờivìtiềnvàsốngdướimứctrungbình.Bạncàngchơi tròchơi ,bạncàngdạychongườikhác,bạncàngmởrộngđầuócđểbiếnnó thành sựkhả thi…vàcàng tiến lên tựdo tài chínhthựcsựtrongđầuócbạn,cảvềsứcchứalẫnnộidung.Nếuđầuóccủabạnkhôngmở ra, bạn sẽ làmột trong số 99 người dành cả đời cho vòng lẩnquẩn.”“Ngaycảkhi tôi làmra thậtnhiều tiền?”anh tahỏi.“Câuhỏihay.Câuhỏihaynhấtmàtôiđãđượchỏi.Câutrảlờilàtiềnkhôngthểgiúpbạnthoát khỏi vòng lẩn quẩn và chỉ tiền thôi không cho phép bạn vào vòngnhanh.Đó là lýdovì saongườichagiàucủa tôi thườngnói:“Tiềnkhônglàmcongiàu”.“Vìsao?”anhtahỏivớimộtcáinhìnkhóhiểu.“Khôngphảicónhiềutiềnlàtiếnvàovòngnhanhđượcsao?”“Mộtcâuhỏihaykhác…vàcâutrảlờilàkhông?”.Tôinóivàyêntâmtríócanhđãmởrộngchonhữngýtưởngmớihơnlàgiảvờbiếttoànbộcâutrảlời.“Cầnnhiềuthứhơnlàtiềnđểthoátkhỏivònglẩnquẩnvàcònnhiềuthứhơnđểtiếnvàovòngnhanh”.

“Tôikhônghiểu.Phảicầnthứgìnếucóhơncảtiền.Tôicóhiếuvìsaocầnnhiềuthứhơntiềnđểthoátkhỏivònglầnquẩnnhưngtôikhônghiềuvìsaocầnnhiềuthứhơntiềnđểđầutưvàovòngnhanh”.Tôithuthậpcácsuynghĩtrướckhitrảlờichoanhta.“AnhcónhớcácquảngcáotrongcáctờbáoTheWallStreetJournalvàcácấnphẩmtàichínhlàcómộtbứctănhmộtngườiănmặcchỉnhtềthuộctầnglớpdưdảmangmộttấmbiểnđứngởgócđườngghi: “Tôicó tiềnđểđầu tư”không?“Vâng, tôiđã thấyquảngcáođó.Tôikhôngthựcsựhiểuđược.”Anhnói.“Trongthờikỳsungtúcgiữanăm1995và1999.Córấtnhiềucánhânlàmrarấtnhiềutiềnởthịtrườngchứngkhoánhaytừcôngviệcvàhọđangtìmkiếmcácvụđầutưcủangườigiàu,nhữngvụđầutưtìmthấythấyởvòngnhanh.Vấnđềlàngaycảkhihọcótiền,họvẫnkhôngđượcphépđivàocácvụđầutưởvòngnhanh.Giảsửcónhữngvụ nhỏ nhoi và quanh co ở vòng nhanh cho phép họ đầu tư vào, nhưngnhữnggiaodịchtốtnhấtđónglạivớihầuhếtmọingười…ngaycảkhihọcótiền”.“Ngaycảkhihọcótiền?Tạisao,tôikhônghiểu”anhtahỏi“Vìtiềnkhôngđượcđếmởvòngnhanh.Trongđầutưthựctế,tiềnchỉđượcđếmvớinhữngaicònmắckẹtvònglẩnquẩn.”“Tạisaokhôngtínhđếntiền?”anhhỏi“Vìnhữngngườiởvòngnhanhđãcónhiều tiền rồi.Đó làvì sao tiềnkhôngđượctínhđếnnữa.Đểnđivàonhữngvụđầutưtốthơnởvòngnhanh,nhữnggìđượcđếmlànhữnggìbạnbiếtvànhữngngườibạnquen.”“Đólànhữnggìbạnđemvàobànvàđếmchứkhôngphảitiền”,anhnóinhỏ.“Anhnói chính xác. Những điều đó không khác nhau giữa người giàu, ngườinghèovàtrunglưu.Màlàtráingượcnhau.Mộtbênnghĩrằngtiềnlàquantrọngvàkhibạngiàurồi,bạnsẽthấytiềnkhôngcònquantrọngnữa”.Tôidànhítphútđểchỉchoanhthấynhữngcấpbậckhácnhaucủanhữngchiếnlượcrútlui.Tôiđãgiảithíchchoanhtarằngnhiềungườicóthểđểđạtlênnhómdưdả,cóthunhậptừ$100,000đến1triệu.Nếuhọđạtđượcnhưvậybằngcáchlàmviệcchămchỉ,tiếtkiệm,sôngtằntiện,họcóthểkhôngđượcphépđầutưvàonhữngvụđầutưcủangườigiàuvàcựcgiàu.Nhiềungườikhôngđượcphépđầutưđơngiảnvìhọcótiềnnhưngkhôngcógiáodụcvà

kinhnghiệmchonhữngvụđầu tưởvòngnhanh.Họcó tiềnnhưngkhôngmangtheothứgìkhácđếnbànhọp.”“Vìvậyđólàlýdovìsaonhữngquảngcáovớinhữngngườidưdảcầmtấmbảng‘Tôicótiềnđểđầutư’”ngườiđànông trẻcóđầuócvừađượcmởrộngnói.“Họcó tiềnnhưngkhôngaicầntiềncủahọvìhọkhôngđượcchuẩnbịchovòngnhanh”.“Chínhxác”, tôinói.“Vàđólàlýdongườichagiàunói“Cónhiềuthứchoconkhicongiàu,chứkhôngphảicónhiềutiền.”“Thếthìtôinênlàmgì?”anhtahỏi“Vâng,điều đầu tiên anh nên làm là trở lại chơi tròCashflow 101một chục lần.Chơichođếnkhinàoanhthoátkhỏivònglẩnquẩntrongvòngmộttiếng,bấtchấpnghềnghiệpcủaanhlàgì,lươngbaonhiêu,caohaythấp,tìnhtrạngcủathịtrườnglênhayxuốngkhianhchơitrònày.Sauđóhãynhìnvàotừngữcủavòngnhanhvàtrađịnhnghĩacủanhữngtừđó.Saukhihọcđịnhnghĩa,anhbắtđầutìmkiếmcácnhàđầutưđangđầutưởvòngnhanh.Dànhthờigianvớihọ.Lắngnghelờinóicủahọvàbắtđầuhiểuđốivớihọđiềugìquantrọng…hơn tiền bạc.Anh càng hiểu lời nói của họ anh cang có khả nănggiao tiếpvớihọvàbắtđầunhìn thấy thếgiới củahọ… thếgiới củavòngnhanh”.Tôinói“Đólànhữnggìanhđãlàmà?”anhtahỏi“Khôngđó,đólànhữnggìtôiđanglàm.Đólànhữnggìtôilàmhằngngàycủacuộcđờitôi.Nhưtôiđãnói:“Tròchơinàylàcuộcsốngthựctế.Bạnđangởtrongvònglẩnquẩnhayvòngnhanh”.Tôinói“Vìvậylàmthếnàomàanhthoátkhỏivòngchuột?”anhhỏi.“Tôibiếtanhbắtđầutừconsốkhông”.“Tôiđãcómộtkếhoạch.Tôicómộtkếhoạchlàmthếnàođểthoátkhỏivònglẩnquẩn.Sựkhácbiệtlớnlàkếhoạchcủatôilàmộtkếhoạchgiàungàytừkhibắtđầu.Đólàkếhoạchchophéptôikiếmthậtnhiềutiền,nhưngquantrọnghơnlàgặtháiđượcnhữngtừngữ,sựgiáodụcvàkinhnghiệmcầnthiếtchovòngnhanh.Vìvậyđầutưmộtítthờigianbằngcáchchọnchiếnlượcrútluitrướctiênvàsauđóbắtđầusángtạovàthiếtkếkếhoạchcủachínhbạn…mộtkếhoạch có kèm theo giáo dục, kinh nghiệm và tự vựng cần thiết cho vòngnhanh”.Ngườiđànôngtrẻgậtđầu.Đầuócanhbâygiờđãmởra.“Vìvậynhiềungườinghỉhưunhưnghọvẫnởtrongvònglẩnquẩn.”“Hầuhếtlànhư

thế.Cuộcsốngcủahọđitheokếhoạch.Họlênchuyếntàuchậmvàởtrênđósuốt đời.Tôi khôngmuốn lên chiếc tàu chậmvì vậy tôi tìmkiếmmột kếhoạch tốthơn…mộtkếhoạch làmviệccho tôi.Tôihyvọnganhcũng tìmmộtkếhoạchtốthơn”.Ngườiđànônggậtđầuvànóinhỏ“Tôisẽlàm”TómtắtvềsứcmạnhđònbẩycủakếhoạchTheoýkiếncủatôi,Lýdonhiềungườilàmviệccựcnhọccảđờimàvẫnkếtthúcnghèokhổhaymắckẹtvàovònglẩnquẩnvìhọđãsốngcuộcsốngcủahọtheomọtkếhoạchchậm.Mộtbướcquantrọngđểvềhưusớmvàgiàulàngồixuốngimlặngvàhỏibảnthânmình:“Tôiđangđitheokếhoạchgìvàcủaai?”Nhữngkếhoạchkhácbàcóthểtựhỏimìnhlà:

1.Chiếnlượcrútluicủatôilàgì?2.Từngữvàýtưởngcủatôinhanhcỡnào?3.Tôiđangởtrênvòngnàovàtrongtươnglaitôisẽvàovòngnào?4.Tôiđanglàmviệccholoạithunhậpnàovàđócóphảilàloạithunhậptôimongmuốntrongtươnglaihaykhông?5.Cáigiálâudàicủasựantoànlàgì?

RobertKiyosakivàSharonLechter

Chagiàuchanghèo

Dịchgiả:ThiênKim

Chương11

Sứcmạnhđònbẩycủasựtrungthực

Từ1985đến1989,Kimvàtôiđãkhôngcóthunhậplợitứcvàthunhậpthụđộng.Chúngtôilàmviệccầncùđểxâydựngcôngtyvìvậychúngtôiđãcóthểcónhiềuthunhậpkiếmđượcvớisứcmạnhđònbẩy.Toànbộsốtiềndưchúngtôikiếmđượctrởlạivàoviệcxâydựngcôngty.Chúngtôiđãbiếtloạithunhậpchúngtôimuốn,chúngtôibiếtđịnhnghĩacủaloạithunhậpchúngtôicần,chúngtôibiếtphảichuyểnthunhậpkiếmđượcsangthunhậplợitứcvàthunhậpthụđộng,nhưngchúngtôichẳngcógìđưarakhinóivềhailoạithunhậpnày.Nhiềunămqua,tôinghengườichagiàunói:“Giâyphútconlàmrađượcthunhậpthụđộngvàthunhậplợitức,cuộcđờiconsẽthayđổi.Lờinóisẽtrởthànhhiệnthực”.Cảhaingườichacủatôiđềulànhữngngườikhắckhevềđịnhnghĩacủatừngữ.Sựkhácnhaulà,họkhôngtậptrungvàonhữngtừngữnhưnhau.Mộtngườibắttôitranhữngtừngữcủatrườnglớpcònmộtngườibắttôitranhữngtừthuộcvềtiềnbạc,côngty,đầutư.Nhiềuđêmtôingồivớicuốntừđiển, tìmnhữngýnghĩakhácnhaucủanhữngtừngữkhácnhauchohaingườicha.Tôigặpnhiềungườitựgọihọlànhàđầutư.Khitôihỏihọcóbaonhiêuthunhậpvàthunhậplợitức,nhiềungườithúthậtlàhọkhôngcónhiều,vậymàhọtựkhailànhàđầutư.Cảhaingườichađềunói:“Conchỉtốtnhưlờinóicủaconthôi.Nhữngngườikhônggiữđượclờinóithìkhôngtốtgìmấy”.Mộttrongnhữnglýdomộtítngườivềhưusớmvàgiàuvìhọkhôngtrungthựcvớilờinóicủahọ.Họdùngnhữngtừmàvớihọkhôngcóthật.

Nhiềuhơncảđịnhnghĩa

Những ai đã đọcRich dad poor dad, bạn có thể nhớ lại sự khác nhau vềnghĩacủahaingườichavềhaitừtàisảnvàtiêusản.Ngườichanghèochorằngôngđãbiếtđịnhnghĩacủacảhaitừ,vìvậyôngkhôngbaogiờtracứuchúng.Ngay cả khi ông tra cứu chúng cũng chưa thể giải thích thấu đáođược,đơngiảnvìđịnhnghĩađượctìmthấytrongcáccuốntừđiểnhànlâmđãthấtbạitrongviệcgiảithíchsựkhácnhau.Tôighéttrađịnhnghĩacủatừngữ,nhưngtôivẫntracứunhữngtừtôikhôngthựcsựhiểu.Tạisaotôitracứu chúng?Tôi tra chúng vì , theo quan điểm của tôi, từ ngữ là công cụquyềnlựcnhấtcủaloàingười.Nhưngườichagiàunói:“Lờinóilàcôngcụcủabộóc.Lờinóichophépbộnãonhìnnhữnggìmắtkhôngthểthấy.”Ôngcũngnói:“Mộtngườidùnnhữngtừngữnghèosẽcónhữngýtưởngnghèo,vàkếtquảlàmộtcuộcđờinghèo.”Dànhmộtchútsuynghĩvềsựkhácbiệtto lớn của tôi vànhữngngườikhácbằngcáchbiết sựkhácnhaugiữa thunhập kiếm được, lợi tức và thụ động. Chúng ta những từ ngữ đơn giản,nhưngnếubiếtsựkhácnhaucóthểtạoramộtsựkhácbiệtlớntrongcuộcđời bạn. Nếu bạn muốn thay đổi tương lai tài chính của bạn, một trongnhữngbướcquantrọngnhấtvàkhôngmấttiềnmàbạncóthểcóđượclàbiếtđịnhnghĩacủanhữngtừngữbạnđangdùngmộtcáchnghiêmchỉnh.TrênTV,một vài chuyênmụcđầu tư thườngnói đến các từnhư: tỷ lệP/E, kếhoạch táiđầu tư, tưbảnhoá thị trường…vànhững thuậtngữđầu tưkhác.Những căn nhà đầu tư yêu cầu bạn phải suy nghĩ, biết được những đinhnghĩa rấtquan trọngđể trở thànhmộtnhàđầu tư tốt.Nhưngcónhiều thứhơnnhữngkháiniệmcơbảnvànhữngđịnhnghĩaquan trọngmàbạncầnphảibiếtđểvềhưusớmvàgiàu.Mộtvàicáihơnđó,nhữngnguyêntắccơbảnvànhữngtừngữquantrongđểhiểulàtỷlệhiệntại, tỷlệnhanh,tỷlệtạmthời,cũngnhưtàisảnvàtiêusản,vàsựkhácnhaugiữathunhậpkiếmđược,lợitứcvàthụđộng

Khaithácsứcmạnhcủatừngữ

Tạisaonhữngtừsauđâyquantrọnghơn?Câutrảlờilà,vìnhữngtừnhưtỷlệP/E,kếhoạchtáiđầutư,tưbảnhoáthịtrườngthậtsựchẳngcóquanhệgìvớibạn…đặcbiệtkhibạnbắtđầumộtdoanhnghiệphayđầu tư.Nếubạnhiểu làm thế nào các tỷ lệ áp dụng cho cá nhân bạn, và nếu bạn áp dụngnhững từngữnàychocuộcđờibạn, thì lờinói sẽ trở thànhmộtphầncủacuộc sống…lời nói trở thành sự thật…Vàkhi điềuđóxảy ra, bạnđãkhaithác sức mạnh của từ ngữ. Tỷ lệ P/E áp dụng rộng rãi cho các công tythươngmạicổphần,nhưIBMvàMicrosoft.Một tỷ lệP/Ekhôngápdụngchocánhânbạntrừkhibạnquyếtđịnhbánvàtôitinrằngchếđộchiếmhữunôlệbịhuỷhạiởlúcnày.ĐốivớinhữngaichưahiểutỷpệP/Elàgì,thìnhớcho:chỉsốP/Enhanhchóngđịnhgiámứcmắcrẻcủamộtchứngkhoán.Nóchỉđơngiảnlà:mộtngườiđichợhỏibaonhiêumộtkýthịtheo.Cómộtsựkhác nhau giữamột ký thịt heo bán với giá $2.99 vàmột ký bán với giá$1.99…vàmộtngườiđichợkhônngoannàocũngbiếtrằnggiáthịtrẻkhôngnhấtthiếtcónghĩađólàmộtvụgiaodịchtốt.ĐiềutươngtựcũngđúngvớitỷlệP/Ecaohaythấp.MộttỷlệP/Echỉđơngiảnđolườnggiátrịtươngđốicủamộtcổphiếucũngnhưsosánhtiềmnăngcủanó.Vídụ,nếucổphiếutrảmỗi$2chomộtcổphiếu(cổtứclà$2)vàmộtcổphiếugiá$20,tỷlẹP/Ecủacổphiếulà10…nghĩalàbạnmất10nămđểlấylại$20nếumọichuyệncứ giữ nguyên.Nhưngmột cổ phiếu có tỷ lệ P/E cao hay thấp không cónghĩađólàmộtvụmuabántốthayxấu,cũngnhưgiátiềnmỗikýkhôngnóichobạnbiếtlàthịtheođónênmuahaykhông.Cónhữngnhântốkhácbạncần phải kiểm tra trước khimua thịt heo rẻ. Trong suốt thời kỳ dot-com,nhiềucổphiếucóchỉsốPscaovàkhôngcóEs…đãlàmchođầutưvàodot-comthậtlốbịch,nếubạnđitheotỷlệPrice-Earnings.Khithịtrườngsụpđổ,có rất nhiềungườiướchọ có thểmua thật nhiều thịt heo rể và cất vào tủlạnh,thayvìmuacổphiếuvớiPscaovàkhôngcóEs.Ngàynay,ngaycảkhithịtheođông lạnhcónhiềugiá trịhơncổphiếucủacáccông tydot-com.Nhữngkẻđángcườithậtsựlànhữngngườitinrằngbạncóthểđầutưvào

lờihứavềtươnglaimàkhôngcóchútthựctếnàohômnay.Nhiềungườixúctiếndot-comtrẻcómộtsứcchứatốtnhưngđãthấtbạivềnộidung…đólàgiáodụcvàkinhnghiệmvềkinhdoanhvàđầutư.Cónhữngtỷlệquantronghơn,cơbảnvàchủyếuhơnđểtìmhiểu…vànếubạnhiểuvàsửdụngchúng,cơhộicủabạnđểlàmgiàuhơnvàthànhcôngtàichínhsẽcảithiện.Mộttỷlệhữudụnglàtỷlệnợ-quỹ.Tạisaonóquantrọnghơn?Vìmỗingườitrongchúngtađềucó thểdùng tỷ lệnày…vàchúng tanêndùng tỷ lệnày trongmỗitháng.Vídụ,nếubạncónợdàihạnvàngắnhạn,chẳnghạn$100,000vàbạncótiềntrongquỹlà$20,000,thìtỷlệnợ-quỹsẽnhưthếnày:$100,000/$20,000Vìthếtrongtrườnghợpnày,tỷlệnợ-quỹcủabạnlà5.Câuhỏilà,nócónghĩalàgì?Vâng,thựcsựlànólàconsốnhỏ,nhưngnếuthángsautỷlệđó là10,điềuđócó thểnóichobạnbiếtbạncó thểkhôngcònquản lýcuộcđờicủabạnnữa.Mộttỷlệnợ-quỹlà10cóthểmangýnghĩalàmónnợcủabạnđãtănglên$200,000vàtiềnquỹcủabạnlà$10,000.Trongtrườnghợpđó,nhữngconsốcóýnghĩahơnvìchúnglànhữngconsốcóliênquanđếncuộcđờicủabạn.Nhưngườichagiàunói:“Hãylochuyệnkinhdoanhcủamình”.Vàbiếtnhữngtỷlệđơngiảnlànhữngcôngcụthôngminhđểtựdạybảobản thânmìnhsuynghĩcũngnhưquản lýchuyệnkinhdoanhcủamình…củacuộcđờibạn.

Nhữngtỷlệápdụngchocuộcđờibạn

CũngnhưtỷlệP/Ephảnảnhsựtựtincủamộtcôngtyđầutưvềsựquảnlýcủamộtcôngtycổphần,bạnlàmộtgiámđốccủacuộcđờibạncầnphảicónhữngtỷ lệápdụngchochínhbạn.Sauđây lànhữngtỷ lệbạncó thểcầnphảiđi theo,nếubạnmuốn trở thànhmộtngườiquản lý tốt cuộc sống tàichínhcủabạn.Mộttrongnhữngtỷlệngườichagiàumuốntôiphảixemvàtheodõilàtỷlệgiàucó.Tỷlệgiàucóđólà:Thunhậpthụđộng+thunhậplợitứcthụđộngvàthunhậplợitứccóbằnghayvượtquátổngsốchiphíhaykhông.

Điềunàycónghĩabạncóthểxinthôiviệc(nguồnthunhậpkiếmđượccủabạn)vàxâydựng lối sốngcủabạn.Mộtkhi thunhập thụđộngvà lợi tứcvượtquáchiphí,tỷlệnàysẽbằnghoặclớnhơn1vàbạncóthểthoátkhỏivònglẩnquẩn.ĐâylàmụctiêucủatròchơiCashflow101,tròchơimàtôisángchếranhằmdạybạnlàmthếnàotạorathunhậpthụđộnglàthunhậplợitức.Mộtvídụlà:$600thụđộng+$200lợitức=0.2$4,000Nếungườichagiàunhìntỷlệnày,0.2,haythunhậpthụđộnghaylợitứcbằng20%chiphí, ôngcó thể sẽ cómộtbuổinói chuyệncăng thẳngvới tôivề làmviệcchămchỉhơnđểtănghailoạithunhậpđó.Nhưngườichagiàunói:“Giâyphútconlàmrathunhậpthụđộngvàlợitứclàmộtphầncuộcsốngcủacon,cuộcđờiconsẽ thayđổi.Nhữnglờinóinày làsự thật”.Vớiông, tôicàngthậtsựbiếtthunhậpthụđộngvàthunhậplợitứclàgì,cuộcđờitôisẽthayđổivìthựctạicủacuộcsốngsẽthayđổi.Ngườichagiàunghĩrằngtỷlệgiàucólàmộttỷlệrấtquantrọngđểbiếttậntườngvìnólàmộtsựchỉdẫntuyệtvờilàmthếnàobạnquảnlýcuộcđờibạn.ÔNgnói:“Hầuhếtmọingườivềhưunghèođơngiảnvìhọkhôngbaogiờbiếtcuộcđờihọsẽcảmthấynhưthếnàokhicó thunhậpthụđộngvà thunhậplợi tức.Họcó thểhiểuđịnhnghĩa,nhưnghọkhôngcósựtrungthựcđểlàmcholờinóilàmộtphầncuộcsốngcủahọ”.Trong5năm,Kimvàtôiđãbiếtnhữngđịnhnghĩacủatừngữlàgì, chúng tôibiết chúng tôi cầnnó trongcuộcđời…nhưng trong5nămchúngtôikhôngcóhailoạithunhậpnày.Bấtngờsaukhithịtrườngchứngkhoánkhủnghoảngnăm1987và7nămtrìtrệsauđó,chúngtôibiếtcửasổcơhộiđãmởra.Đólàthờigianđểchúngtôibiếnlờinóithànhhiệnthực.Đólàlúctỷlệgiàucóphảilớnhơn0.Chúngtôimuatàisảnđầutiênnăm1989vàđếnnăm1994,chúngtôiđãcóhơn$10,000thunhậpthụđộngmộtthángvàchiphícủachúngtôiíthơn$3,000mộttháng.Điềuđóchochúngtôitỷlệgiàucólà3.3.Ngàynaytỷlệgiàucócủachúngtôilà12,mặcdùchiphícủachúngtôităngnhanhchóng.Đólàsứcmanhcủaviệcbiếntừngữthànhmộtphầncuộcsốngcủabạn.Nếubạn thật sựmuốnvềhưusớmvàgiàu,bạncóthểcầnbiếntỷ lệgiàucócủangườichagiàuthànhmộtphần

cuộcsốngcủabạn.TôinghĩbạnsẽtìmthấynhiềuýnghĩahơnlàtỷlệP/EcủaIBMhayMicrosoft.Nếubạnxemtỷlệđóhàngtháng, tôinghĩbạnsẽtìmthấysựthayđổicủabạnmanhhơnkhisosánhvớiaiđóđanglàmviệcđểđượctănglương.Tỷlệgiàucócủangườichagiàucóảnhhưởnglớnvềnhữnggì tôinghĩ làquantrongchocuộcđời tôi.Khi tôinhìn lạicuộcđờimình,chínhnhữngbàihọcđơngiảntừngườichagiàuđãlàmranhiềutiềnnhấttrongsuốtcuộcđờicủatôi.Ngàynay,tỷlệnợ-quỹcủatôikhoảng0.7,nghĩalàtôingủngonmỗiđêm,ngaycảkhitôicónhiềunợ.Tôikhôngcóýtránhnợvàkhôngbaogiờlênkếhoạchtránhnợcả.

Điểmchínhởđây,nhữngbàihọcđơngiảncủangườichagiàuđãcósựtácđộngmạnhmẽ đến cuộc đời tôi hơn những năm tôi học tính toán, lượnggiác,vàhoáhọc.Lýdonhữngbàihọcđơngiảncủangườichagiàucómộttácđộng sâu sắcvìnhữngbàihọcấy thíchhợpvới tôi chừngnào tôi cònsống.Tôichưabaogiờsửdụngtínhtoán, lượnggiáchọchaytỷlệP/Eđểthúcđẩytôiramộtquyếtđịnhđầutư.Tôikhôngdùngchúngvìchúngkhônghữudụngvàcórấtítsựliênquanđếnthànhcôngtàichínhcủatôi.

ThêmsứcmạnhvàocuộcđờibạnCóhaiđiểmtôimuốnlưuýtrongphầnlờinói,hànhđộngvàsựtrungthực.Mộtđiểmđólàmộtvàiđịnhnghĩađơngiảnvànhữngconsốđơngiảncóthểthêmvàonhiềusứcmạnhchocuộcđờibạn.Cũngnhưnhữngngườiđichợkhônngoanmuốnbiếtgiácảcủamộtkýthịt,mỗingườichúngtanênđểýtỷlệ nợ-quỹ, tỷ lệ giàu có, và những chỉ số toán học đơn giản khác,mà tôikhôngmuốnnóithêmởđây.Điểmthứhailàcónhiềusựthànhcônghơnlàđơngiảnchỉbiếtđịnhnghĩacủatừngữvàdùngnhữngthuậtngữnàyđểgiảvờnhưthôngminhlắm.Rấtnhiềungườidùngnhữngtừmàhọkhônghiểurõ.Nhiềungườibánhàngdùngnhữngtừngữtàichínhmàhọkhônghiểu,nhữngtừnhư“tỷlệP/E”,đểcốgắnglàmchohọđượcxemlàthôngminhhơnkháchhàng.Điểmchính là,nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,sẽ rất

chobạnkhi cải thiện từvựng tài chính củabạn.Nhưngđể cải thiệnhoàntoàntừvựngcủabạn,cũngrấtquantrọngkhibiếtnhiềuhơnlànhữngđịnhnghĩa.Theo tôi, điềuquan trọng là biếnnhững lời nói đó thànhmột phầncuộcđờivàthựctạicủabạn.Vídụ,khitôinóithunhậpthụđộng…tôinóivớimộtcảmxúcmạnhmẽvìnólàmộtphầncủacuộcđờitôi.Thunhậpthụđộngcóýnghĩanhiềuvớitôicũngnhưtừtănglươngđốivớimộtngườilàmcông.Lý tôi tôi không thích thú với từ tăng lương vì với tôi thu nhập đókhôngcónhiềutươnglai.Tôiđãdànhnhiềunămhọccáchchuyểnthunhậpkiếmđượcthànhthunhậpthụđộng.Tôicàngdanhnhiềuthờigianchuyểnthunhậpkiếmđượcthànhthunhậpthụđộng,tôicàngthuđượcnhiềukinhnghiệmcuộcsống.Vấnđềtôigặpphảivớinhiềungườicốvấntàichính,nhưcácnhàmôigiớichứngkhoán,bấtđộngsảnvàcácnhàhoạchđịnhtàichính,làtrongkhihọbáncácsảnphẩmđầutưchobạn,nhữngsảnphẩmhyvọngmộtngàynàođósẽchobạnthunhậpthụđộng,nhưngchínhhọlạilàmviệcchothunhậpkiếmđược.Vớitôi,đólàmộtkiểukhôngtrungthực.

Cáimũinhàcốvấntàichínhcủabạndàicỡnào?

Ngườichagiàuthíchcáccâuchuyệncổtích.MộttrongnhữngcâuchuyệnôngthíchlàPinochio…mộtchúbúpbêgỗmuốntrởthànhmộtcậubéthựcsự.Trongcâuchuyện,Pinocchionóidốivàcàngnóidối,cáimũigỗcủaanhcàngdàira.Chỉsaukhianhtìmratráitimcủaanhvàbắtđầunóithực,anhmớitrởthànhmộtcậubéthựcsự.Khingườichagiàukểchotôivàconôngcâuchuyệnnày,ôngnói.“Đólàmộtvídụkhácvề lờinóisẽ trở thànhsựthật…haygỗ.”Khitôinghĩvềhàngtriệungườiđangđặttươnglaivàsựantoàntàichínhcủahọvàothịtrườngchứngkhoán,tôithậtsựlolắng.Hàngtriệungườilolắngvềtươnglaitàichínhcủahọcũngnhưsốngườibịsathảitănglênvàthịtrườngtiếptụcdaođộng.Trongbảncopybàibáotôivừađọc,cónhiềucâuchuyệnvềnhữngngườivềhưumấthếtsốtiềntiếtkiệmvềhưucủahọvàonhữngnhàcốvấnđầutưhaynhữngngườibánbảohiểmmàhọ

tintưởng.Bàibáonóirằngnhữngnhàcốvấnvàđạilýbảohiểmbắtđầubánchonhữngngườivềhưunhữngkhoảngđầutưgiảmạo,đơngiảnvìcôngtymàhọlàmviệcđxcắtgiảmhuêhồng(Thunhậpkiếmđược)màhọđã trảchocácđạilý…vìvậycácđạilýtìmthấynhữngsảnphẩmmới,giảmạođểbánchonhữngngườitintưởnghọ…nhữngngườivớihyvọngcóthêmthunhậpthụđộngvàlợitứcchotuổigiờ.Trongnhữngthậpkỷtớisẽcóhàngtriệu người gặp rắc rối tài chính về già đơn giản vì họ nghe những nhàchuyênmônnổitiếngvớinhữngchiếcmũidài.Nhữngngườiấycứnói:“Thịtrườngchứngkhoán luônluôn tăng,quỹđầu tưchứngkhoánđadạngtăngtrungbình12%mộtnăm,hãyđầutưdàihạn,đadạnghoá”.

Sứcmạnhcủalòngtrungthực

Trongkhicảhaingườichakhôngnhấnmạnhsựquan trọngcủanhững từngữgiốngnhau,cảhaiđềunhấnmạnhsựquantrọngsựtrungthựccủalờinói.Cảhaingườichađềuđồngýrằngmộtđịnhnghĩacủasựtrungthựclàsựtươngquangiữalờinóicủamộtngườivàhànhđộngcủamộtngười.Cảhai nói: “Lắng nghe những gìmột người nói, nhưng quan trọng hơn, hãynhìnnhữnggìngườiđólàm.”Nóicáchkhác,nếumộtngườinói:“Tôisẽđếnđóđónbạnlúc7giờ“,vàngườiđóđónbạnlúc7giờ,thìlúcđóngườiđócósự trung thực là 100%.Lời nói vàhànhđộng làmột.Nếumột người nói,“Tôisẽđếnđónbạnlúc7giờ”,vàngườiđókhôngbaogiờđến,khônggọiđiện,khôngxinlỗi,thìlúcấyngườiấycó0%sựtrungthực.Hànhđộngvàlờinóicủahọkhôngkếthợpnhau.Lờinóicủahọkhônglàmột.Ngườicharuộtcủatôichỉchotôithấymộtđịnhnghĩatrongtừđiểncủatừtrungthựclàtừ trọnvẹnhayhoànchỉnh.Ông thườngnói:“Conchỉ tốtnhư lờinóicủaconthôi”.Ôngluônnhắcnhởconcáivềsựquantrọngcủaviệcgiữlời.Ôngnói:‘Cuốicùng,chúngtalàlờinóicủachúngta.Cuốicùng,tấtcảnhữnggìchúngtacólàlờinóicủachúngta.Nếulờinóicủaconkhôngtốt, thìconcũngthế”.Đólàlývìsaoôngnói:“Đừngbaogiờhứanếuconkhôngđịnh

giữ”.MộtngàykiaởDallas,haingườithanhniênhỏitôihọcóthểthamdựkhoáhọcđầutưcủatôikhông.Họxinvémiễnphívìhọkhôngcótiền.Khihọcốgắnglàmchotôitintưởng,Kimvàtôiđồngýchohọhaivé.Họkhôngbaogiờphátbiểuvàtôinhậnravìsaohọcóvấnđềvềtiềnbạc,mặcdùcảhaicócôngviệcrấttốt.

Mộtkếhoạchtrungthực

Mộtđiềuđơngiảnhơn,nhưnglàmộtphầnquantrọngtrongkếhoạchcủatôiđểcómộtcuộcđờigiàucólàchắcchắncósựtrungthựctronglờinóicủatôivàtôntrọngsứcmạnhlờinóibằngcáchkếthợplờinóivàhạnhđộng.Trongnhiềunăm,ngườichagiàudạytôibiếtgiữlờitrongnhữngthoảthuậnnhỏ.Ôngnói:“Nếucongiữđượcnhữngthoảthuậnnhỏ,consẽgiữđượcnhữngthoả thuận lớn.Mộtngườikhông thểgiữnhững thoản thuậnnhỏsẽkhôngbaogiờbiếngiấcmơlớnthànhhiệnthực”.Tôimangýtưởngnàyngàynayvìcónhữngngườicónhữngkếhoạchlớnnhưngnhữngkếhoạchấykhôngbaogiờthànhsựthật.Lýdolà,Nhiềungườicókếhoạchlớnnhưngthấtbạitrongviệcgiữđượcthoảthuậnnhỏ.Nhưngườichagiàunói:“Nhữngngườikhônggiữnhữngthoảthuậnnhỏlànhữngngườikhôngthểtin tưởng.Nếucon không thể được tin tưởng với những thoản thuận nhỏ, mọi người sẽkhônggiúpconbiếngiấcmơcon thànhhiện thực.Nếuconkhông thểgiữlời,moingườisẽthấtbạitrongviệctintưởngconvàcórấtítnìêmtintrongconvà lờinóicủacon”.Tôiđãxemsựkhônngoanvề lờikhuyêncủahaingườichavềsứcmạnhcủalờinóikhôngkiềmchế.Tôiđãthấynhiềungườibiểu hiện hành vi bản chất của họ khi áp lực đè nặng. Tôi cómột ngườikhông đúng hẹn với tôi và sau đó hỏi tôi vì sao khôngmuốn kinh doanhcùnganh.Anhcũngsaihẹnvớingườikhácnhưcáccộngsự,côngnhân,vànhânviênngânhàng,và thườngxuyện lườnggạthọ.Mặcdùanh ta thànhcông,nhưnganhluôntìmkiếmnhữngngườicộngsựmớiđểlàmănvớianh.Thayvìxâydựngmốiquanhệcủamình,anhđãpháhuỷnóvàbắtđầulại

với những người hoàn toànmới. Anh không gặp vấn đề gì khi tìm kiếmnhữngngườibạnmớinhưngcáimũicủaanhcứdàiravàkhôngthểchedấuđượcnữa.Mộtngườibạnkháccủatôilàmộtngườinóidốihàngngày.Thayvìnóilênsựthật,côấycứdốitrávànghĩcôấysẽchedấuđược.Khibịđốidiện,côấynói:“Đókhôngphải lỗicủatôi.Tôikhôngthểgiúpđược.Bêncạnhđó, tôi đãkhôngnóidối.Anhkhôngnghenhữnggì tôi nói”.Nhưngngườichagiàunói:“Nhữngngườikhônggiữnhữngthoảthuậnnhỏlànhữngngười không thể tin tưởng.Nếu con không thể được tin tưởng với nhữngthoảnthuậnnhỏ,mọingườisẽkhônggiúpconbiếngiấcmơconthànhhiệnthực”.Vìvậytôixintruyềnlạichocácbạnsựkhônngoancủahaingườichacâunóicủahaingườicha:”Bảođảmlờinóivàhànhđộngcủaconlàmột”.Trongphầntừngữnhanhvàtừngữchậm,tôikhuyênbạnrằngmộtphầnkếhoạchcủabạn làphảihiểu tường tậnnhững từngữmột cáchcảmxúc, tựnhiên.Cuộcđờiconsẽmãimãithayđổimộtkhiconhọccáchmuacổphiếudạngbánsỉchứkhôngbánlẻ.Khiconbiếtconcóthểgiàunhưthếnàokhimuasỉ,consẽkhôngbaogiờmualẻnữa”.Ôngcũngnói:“Cuộcđờiconsẽmãi thayđổimộtkhi conhiểu sựkhácnhaugiữa tiếtkiệm tiềnvà làm ratiền”.Và”Cuộcđờiconsẽmãithayđổimộtkhiconhiểuvìsaotốthơnkhicósựsụtgiáchứkhôngphảihyvọngvàcầunguyệnsựtănggiá”.Ôngnói:“Nếuconcốnghiếncuộcđờiđểbiếnlờinóithànhmộtphầncuộcđờicon,cuộcđờiconsẽkhácnhiềuvớimộtaiđóchỉbiếtđịnhnghĩacủatừngữbằngtríóc”.Mộtphầnýnghĩacủakếhoạchcủatôilàbảođảmnhữngtừngữmớivànhanhmàtôiđãhọchayquantâmthànhmộtphầncủacuộcđờitôi.Theoquanđiểmcủangườichagiàu,tôisẽkhôngtrungthựcnếutôiđơngiảnnóiranhữngtừngữtàichínhđểnghecóvẻthôngminh,hayđểgâyấntượngvớimọingười,vàkhôngthậtsựdùngchúngtrongđời.Vìvậybàihọctôitruyềnlạichobạntừcảhaingườichagiàuvànghèolàkhilênkếhoạchcủabạn,hãy làmnó thànhmộtphầnkếhoạchsửdụngvàhiểusứcmạnhnhững từngữmớinhanhhơnmàbạnmongmuốntrongđờibạn.Đừngchỉhiểuđịnhnghĩathôi,haytệhơn,khôngbiếtđịnhnghĩavàcứnóisuốtcácthuậtngữ,

hyvọnggâyấntượng.Biếnlờinóithànhmộtphầnhiệnthựcvàbạnsẽkhaithác sứcmạnh của lời nói.Người cha giàu thường nói: “Có những ngườithuyết giáovà cónhững thầygiáo.Người thuyết giáo là nhữngngười nóichobạnnhữnggìbạncầnlàmnhưnghọkhônglàmnhữnggìhọnóivớibạn.Thầygiáo lànhữngngườinóivớimọingườivềnhữnggìhọđang làmvànhữnggìhọđãlàm.”Ôngcũngnói:“Trongthếgiớitiềnbạc,kinhdoanhvàđầutư,chúngtacórấtnhiềungườithuyếtgiáo”.

Tómtắt

Nếubạnmuốnvềhưusớmvàgiàu,dành thờigianđể traudồi từvựng tàichínhvàcósự trung thựcđểđi theocáinói,hơn làcứnói thôi.Luônnhớrằnglờinóilàcôngcụcủabộnãovàcónhữnglờinóinhanhvàlờinóichậmđểđiđếngiàucó.

Từngữpháhoạinhấttrongcáctừngữ

Ngườichagiàu thườngnói: “Từngữhuỷhoạinhất trongcác từngữ là từngàymai”.Ôngnói: “Ngườinghèo,ngườikhông thànhcông,khônghạnhphúc,khôngkhỏemanhlànhữngngườidùngtừngàymainhiềunhất.Nhữngngườinàythườngnói,“Tôisẽbắtđầungàymai”,hay“Tôisẽbắtđầukiêngănvàtậpthểdụcngàymai”…Ngườichagiàunóitừngàymailàtừhuỷhoạicuộcđờihơnbấtkỳmộttừnào.Ôngnói:“Mộtvấnđềcủatừngàymailàtakhôngbaogiờthấyngàymai.Ngàymaikhôngtồntại.Ngàymaichỉtồntạitrongtríócnhữngkẻmơmộngvàthấtbại.Nhữngngườitrìhoãnđếnngàymai sẽ thấy tội lỗi và nhữn thói quen xấu cuối cùng sẽ bám theo họ. Takhôngbaogiờthấyngàymai.Tấtcảnhữnggìtacólàhômnay.Hômnaylàtừ củat người chiến thắng và ngày mai là từ của người thất bại”. Trongnhữngchươngvàbàihọctiếptheo,bạnsẽhọccáchlànhữngđiềuđơngiảnngàynay…nhữngđiềuđơngiảncóthểcảitiếnđángkểngàymaicủabạn.