cfones de dosverso.mat.uam.es/~eugenio.hernandez/15-16-matematicas...(vaqia.s) lt. fuf\/cfones de...

18
(VAQIA.S) Lt. FUf\/CfONES DE DOS VARIABLc5 FUNCIONES DE VARIAS VARIABLES J ulián de la Horra Departamento de Matemáticas U.A.M. Introducción En las Ciencias Experimentales es muy frecuente que tengamos interés en poder expresar una variable (variable respuesta o variable dependiente) en función de dos o más variables (variables explicativas o variables independi- entes). Por ejemplo, podemos estar interesados en expresar: • El peso de una persona en función de su estatura y del número medio de calorías diarias ingeridas. • El peso de las aves en función de su envergadura y de su longitud. • El nivel medio de contaminación en una región en función de las pre- cipitaciones medias anuales y de su índice de industrialización. La presión atmosférica en un determinado lugar en función de su lon- gitud y de su latitud. El número de presas devoradas por un depredador (en un tiempo fijado) en función de la densidad de presas y del tiempo necesario para cazar cada una de ellas. El modelo matemático adecuado para expresar una variable en función de otras variables es la función de varias variables. Igual que ocurría con las funciones de una variable, algunas de las herramientas asociadas a este modelo nos permiten abordar y expresar muchos aspectos interesantes de la relación existente. N os centraremos en las herramientas más sencillas: curvas de nivel y derivadas parciales. 1 LAS COf\1ICA5 DE k 4- i. i. de. ol.os fÜ"o.K'(\C5 o... con .Av.:. eCM.a.t.Lone.o k c. 5e.a_ a. ú..vt:JtrtV.l '!IJ..t¿ se- "N\o d.sL CDn.o pan.. JL .SO() ;

Upload: others

Post on 27-Dec-2019

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

(VAQIA.S)

Lt. FUf\/CfONES DE DOS VARIABLc5

FUNCIONES DE VARIAS VARIABLES J ulián de la Horra

Departamento de Matemáticas U.A.M.

Introducción

En las Ciencias Experimentales es muy frecuente que tengamos interés en poder expresar una variable (variable respuesta o variable dependiente) en función de dos o más variables (variables explicativas o variables independi­entes). Por ejemplo, podemos estar interesados en expresar:

• El peso de una persona en función de su estatura y del número medio de calorías diarias ingeridas.

• El peso de las aves en función de su envergadura y de su longitud.

• El nivel medio de contaminación en una región en función de las pre­cipitaciones medias anuales y de su índice de industrialización.

• La presión atmosférica en un determinado lugar en función de su lon­gitud y de su latitud.

• El número de presas devoradas por un depredador (en un tiempo fijado) en función de la densidad de presas y del tiempo necesario para cazar cada una de ellas.

El modelo matemático adecuado para expresar una variable en función de otras variables es la función de varias variables. Igual que ocurría con las funciones de una variable, algunas de las herramientas asociadas a este modelo nos permiten abordar y expresar muchos aspectos interesantes de la relación existente. N os centraremos en las herramientas más sencillas: curvas de nivel y derivadas parciales.

~,O.. ECUAC~OtJfS 1

LAS COf\1ICA5 DE .A~ k

4- i. i.

~~ de. ol.os IJ"~ ~:; fÜ"o.K'(\C5 o... fa..~et.Jd::za;zJ\.oS

con .Av.:. eCM.a.t.Lone.o k ~ co'"n..L~ c. 5e.a_ ~ c.oÍU2L~

a. ~ ú..vt:JtrtV.l '!IJ..t¿ se- o~0'1' "N\o sc:z.c~~ d.sL ~ CDn.o

pan.. p~S JL ~~ ~~«Á.o~, ~S .SO() ;

1 •

1 •

a 1 ) CiTCUnferencia u2) F.lipse h) Parábola c) Hipérbola

F t' c;o {2A 1..

cte. ~ ( rJ. 1 .fo) !::1 x,.a_c;4:o r ~

!2. 2 :2. (X-otJ +t'j-pJ : r

5.i 5.U.. ~ e/::> ( rJ..,_fo) =('}o)/ ..i(Á. ~ 2, 2.

e,.U-L~ ~~ X "t"~ ;z: Y' ..

·1

- I=OJ.'.... ~3. --Tse

. una. #p?e. el.) u:;mo u~ c.iJd..l.\l'fl_

~~e-/ Lon .ion~~ ':1 Cllt\c.h.u.~

~ ., 5..L Sv (.:!.~*no ev-> A =:

:::G:i.¡ ./>) :J .&5 se~'€f> So() o..

!:1 b / s.u. eLU.o..~~n <e.-1

(x-1)0 2+ ~ -jl) 4:: :L a..2. b2

dJL úZ;w'l.brQ A = [r:) ... ,p ) lj

~ semte{e-> a. Aj b ~ (.C/'N\.0 k k. Jtc__ ~.se / p<.no c:.cn ...L.tx\ ~~

f\;e<A~ ~ c:12- Atn~ ck ~ .v~wb~ aX ú-1-~~/

~ se_ Tf'I\V..€-S-b-o- 6'1'\ .k._ ~2-'"- j :

- -- --~---

S~ GiJ ~no es4.¿ &() (o, o) ~u.5 e.(..U..O-U:~ So(\ X 2,- :1.._ 2,:= 1. o._2. t)l-

/ x:z 2.. o -- .,... L .:::: .i. Un.~ ~e- e.spe-~, «N.A.~ M-So-ole...

Gt.'Z. bl-

Ól\ .140 ~(.i:.~ c;<.f'eszÁ,W\~ e/.) ..Q.CL ~ .Are~ po~ f

au.a.~ X~:::! c. ( ~'> ~ = c/x ) ~c:V,) ~tra._~ .son

).os ~.S CDO~c:l-ck>S.

e 'j -fo ~ . x-0{

~('e.. )~.,I'N;- ~,:l_¿tVbok-

ÚJ..'jO (.Q.~ $e_ _..N:.. cfo..J~ -

~~do ~ p\)I'Á-o (_ ui.¡ ~) -:::: A

~ ~(;3 ~~~ 5of\

p~ o- .io.J ~ WO~'l\ ~S-

-

L¡.i.4

Lo. «at.AC-L.'o~ d-e u-no.. p~~_o. to() v~c..e. en (01o) &.>

~ -:::: p >< :¿1

Gof\ p po5th\ro L pandbo...Qo.. .-ha.-c.c.:o.. Q.Júu. 'b~) o CDV\

F !'\e~ ( p~bok J->a..t.eo- a..bt:l:Jó) .~ o bfelr\ x.:: P'J 2 /

(.o(l p po~ Lp~~bok ,h0-u..O.. .R.o-. ~~) o (..t;.f\ p

~~ Lp~b~ ...ha_U:o.- ~ c~~cJ-a... ) •

_, 9 10 11 12

S2 e!. vbt:tt~ rh- k. po.>L-d.bok._ 542' ksp~:u.- ...ha...stc.. el pUt'\lo

A=- {tl-,j>) ~ €.-CU(;Lt.(_"or\e..s 5on ~ ~ se_ ,t.'no{..L'caun E'l'n J2.c-

~5 ..

..1. e;, ~ A..~a.h.&o X e 'j <1 'Ftuzo- ~ctL fc-'ca..ti~ .,h.~

~0e. .)'(fL ~~ a. ()~ tL- ~ aC.UOU...Co~ ClM:t~.>"CJYY\ erv-.:te..

tk-5(.;rz..c..'-t~1 Lo~~ ~dos.. l:u.. ~'o ....to

f'0 ~ W""p.x.obOJZ.. f' Df\Á.e>n cJ.o <'.rr¡ .i.a__ fi~ ~ l..om CiX\ ~..S

h. ~eo~f"C¡.. (e) o LV~r6-M Aip~ (e) A ec.uo-u."of\ d.o..k

.t~\J~k ~ o# ----------------------

L¡- i. 5

1>eftt'\.LL-Lo0 i. Ovw.. FCA-o~ ck dtob N'r.v-u.;cvb~ ~ vnA

~~ c.kjbu;k 0Y\ ..tvV\ s...uk~u~o ::D dL rR .¿ ~-~ "=-oma.

t-r~ -0n IR " Esc.>-c16tM.o s ~.:: -fc:.x1 ~) U:>n f-: :J) e IR 2. _

__. lR ·~ 1J s~ .l!i.o.}f'(\o... d.or~u)·\.L o c1..tt f .

Lo.. ~cLft(~ ck uno. ~t:.Lo't'\ eh- ctos Ar~a.h~ -f-(x,~) 3

~ €L <.onjvnko tU- p..usvJ;o.s (X.$ J.j, ~) ck lR ~ ~..t.U..

~::: -f (:;<1 'j > • Le._ ~¿~e o.. &J.. .f ~ ~ pon ~ .., u~

Sup.vz..~(..L"<. ~ fR 3

..

Es oteftc.L.i cL:.bJj~ .lct_ Ff?Lcc... ok uo"v. ~Uvo/n ole

c)..os J\.íc.vtÁ~ .:~ fin ks ca..s-o& sem.~S uno.. ed:ro.f-e~c;...

pose.~ el) .,ha1?.1o.n. ~ .Cn..kerc.seai'o~ c)..c.._ ..ev._ Sup..oVL- ~u"'e.

(pf\ pk'Y\OS pon.~.J a_ .tos e¡e-!; w~a..d..c..l ::¡ cl2bo¡'a.n ...

e..StG/:) GEZCU:o\"e/.) S.ob~ eJl ~'Y\0 Lofi.K.Olvz.a-o(o ., E:n ......l.o.s

~S ~ .. RJ.a)'('('-ca..se I'Oe.'-bdo ¿;)...¡¿__ ...Q~ 5E!.C~cneo ..

~so.

U4no.. cl.R. ~ -tce~ <..orr<vo f'N\0~ ~ .e.cu...a...GU)n :R:-== x ~:t 2

'P. 11 1{ 1 V / P.' ) 5 ~ /)U_ ~ ,~"" ~ .h.r<\Ct c..o+>.a_ ~'- ~ a..Je .l.-c.... ~ ~~- '- .. u

·~ - 1 l.J ' ,, t S' . "' JLVOVPTU. ~n>-:lo €!.) p(.'L~L~ oJc.~an.. 1• <..>s se~

Lol\ pk<N> .S pDJC.o..J.Lk.s aJ... ~á..'Y'-0 X Y cÁrL aJ21.u m. p o R'f.t:~ ~o r,

.z 1 ~ ::::o -e/.) k pan.d.-bok 2- ::::.:>(. 'j ftt..l- ~Ut."on ~ <e1l p.I2.A.'YV-::> x-=o

~ k p~bo.Jc.. ~ = ::1 ~. En d povJ.o ((!)1 o} esk' {4'\f\.-u_"t:;.~

-b,'le~ Lt..'1\ ~ ~ ----------------------L t¡ , .. _ L, ~ _ lf t/ 11 ¡ 1 1 •• _ , _f) a.. l.opo.. ..to\/~tA..CL o 'ffO.JVW -c-1 e~ po..1!. e.a..LCLU...o() ¡v~

2 2 S Z::- )(. -lJ , AS Sec:.t..Cone-) (..(;;;f"\ p...Q.ú.;y,.oS z =-C. ( C ;,o) .S: o()

Lt.X.(..l.lJ'("\ ~u::~ x ~ ~ 2 ..:: e * 5Us Se.L<-Lo"~. Lon .e.12. ~a....Y'-0 X .:o:= o

i/.) k pondbo..ic... :C-=-~ 2 ~ ...ha-c.Lo.. a..-b~o A Su

' f - () /'( - () ~ ~ 2.. -'-- b / ~C.ú...Ot'l Wf\ .e;A p.2 (.i.J'l'\.0 ~ .:::::.O ~ k pet.n.CL~ .::: -X / c-OLM_ ~

~~ ~c.let. Clb~j'O· E() d pu~ (o 1 o ) es~ f~.r<~c..Cc> \n

1 -' r ' . V ' P.' \ tít er...t ()(\ #'{\a. y: {.1"(\ o .l. e.. ~k .le:¡_ ~~ . .:¡.. ) •

l-.ú. ~~ g ~s.-k:.- un Got'\.0 ~ lomo ~¿~'ca. d.e.. Jl.c,..

{4"'(\.u:o'n .:f{><1 <j) ~ J ><~~2.. Sos secu..of"'\.~ toA ~os ;2.::::: c.

{ C>o) Son cV-t. (.U¡y"\ fuz-C(\ ~v-J x ~ !:J 2...:::: c. a. (d, ~ pflwY\.0

' 1 , ~=O St..L Se.C..U..-c>f\. e/.) ii!:-= X ; l.t:>fl .e-R pllc;..JY\.x:::> ><.:::::.O S<-<. kC..U.:o ()

~ ~ = ~ • En .eR.. pu~ {o1 o) e.s-h... ~u::o:n t-f'e~ AY'I

rJfr~ ~'(\ e-2~ ~~ eo :l.::: f ( ><1 ~) .:: X~-~ 2 ( {t8uro.

) C.•- I/ •' o o _.1 . - L 11 q .. Je. po...,..e. c:..e. a. u~ S vu.a Vte. t'f\O(Vl,~ a e wb ~ :J

..L.---- o , 1 1/ _, _ _.+... _L .l.. - 11 Na! l"'-'0 l ¿.() ~ () V\ r~ ~ 0 CNL l'r'f\O {V(;Q..IY\ (Á ; So V\..t.::>ll'<\h«: -k.1 c~c.o

f

~ pa.ncvbolo..tck ~EoRw .

La_ &e C.U:. o'(\ <Pfl .d ~"'-- X .:::::.o ~ .k p~ boJJ.c.... ha. u.~ 1 o.bctjo .i:= -~ l ., La. se cu»() wn d p4'Y\O 4j =o eo J...c;._

1 'b" 'b ..::2. 2 j) f~ oiM.. ...ha. ciCt ~ CL ,.._. ~ X "' LX>t"' e)_ p~ ~..=.o

2 2 X - ~ ~ o ~) (X + j) (X - ';j) :::.o / k ~

.fL ~Ui.. b : Uru¡_ Ce> pe.-. -P~~ ~

FLcrwut f. ~ \Jn c¡o.JVt.o ... P{).¡-w.hok~ LVz.u....t.tlfZ-.

1 .11 U.">

U.tt

f 1.1 t

X IJ."> I.H

2 2 Z =X -y

f"c~u¡__ O¡ .. ul\.ú sC.Uo.. h M.o ~z...

p~~ck .AL~~co

4. :1. 8'

-4.1.'1

pno~ k xed:-w:> x z:: j 1 'X := - :1 . COV'\ -e:;:.- e ( e #o ) se

.,l:fel'\.e. e -= )<. 2._ ~ z :? q¡ue >on ~"pe!Jt..bo.JlcH.

ti. p 0 do [O, o ) ole.- . e.sk · fom c.t:J:>~ se e/.J_ 'u_ '-1V4e ~

t>n P-uAko ~ &Wo- ; :iCe.r-e un ~~ $L' ~s ~'<'ov-emos

pon- .-Qet. sl)1~~c..t:e. o&. su ~-u:p;cc.... en ..12c._ ~c..U'o~') ot.J..

JOVlU.:Dne.s 5Lfn&""l.Q6 ct. e5~ s .Q)() .JlC/J '=fue 5e p1-'c1.R.: lti-p'rt:,.

s~ em ...eos e¡~a{u...'os ,. "PQ.Jt.a F-(Á..o~~ 1'<\~ t.D~~"c~

Se )l..C(..U;'o"t.e. a. pw~V"Cl..YY\Y'::I ck.. o.nd.eV\CL~ .. A..Q. ~(\a..Q oÚL

e.sb. Gea..U::>'r" -bt'12ND 0"\P>~(..(O'~

[e)~ Wo~m ~\--a_ Ce)

b-ra.. pkV'(} ~~11: D D .

A~,u.[ 1-t'enes dos ~c(~c.x:::>s ..-heC-hos l.on v.Jo_e¡rn.rn Mpho. (e J:

l.l)

n.-=. lJ.{

OJJ IJ .::

-H.'i, 11.1

- 1.11 t l.lJ

X

..:

K' :iO ~

L{. i'-1 o

CORVAS DE' Nt\tSL .

ffiAA~ ~ue an.h'ene un-a.. ~~o~ -.ell ~o._ ~ve se ~'2.-ec.

eM J.os f'r\~~ ~p~rc{~to5 (.Jos ~ve Jl,.ef>\"eS~Qrf\ $ob..n..e

l)f'l p...Q(L..n.o Po..

..bs ma.p ~ th-

a-eivx_a._ r::J¿ k ~~~ ~ ) o et'V\

cz;obcv-z~

daNegra /

1 • 1

os '

,

,

, ' ,

1 1

1

/

1

(.los ~ Clf~Cbrl Eh'\ ~~ e"'~­

) ~ ~~ ~'TJrV:l <a')-\ -'º~

~ 1847j ')os Embur.

~ ~ ~ ·· T 1 ~ 1

1

1879tPeÍia H eón (lJ 1 •

• 1::i ' Kl7 4.;; "' 1

J 1 ;832 ~ ' 1

tada .¿t: (y~'

' , ~ Emb[~lse d

Ejércitp del 1-,

~ 1\l"óX.L'~ z- ::::: .fc.x 1 ~) .son ~ W.-u.r~ p..QaJYt~

~c><,·2f) ~e pCvUL &k'sk~.s ~ A e 6 rR

'P~ct ~ve .J<4D ~ c;l.o_ f\i:.veJZ P ued{l.l() oill/C.. Ln ~a..U...o1()

Sob~ ()fW- ~u.<:::n. ~ ru..u..s~ p~~cvc__ 1\rlVU.'~ e)..;¿ ~G./')

bobn.e. .eR. m..L~mo p..QCQ...'\1\.o p61.X-et. AJ-t:Lk~ ~.(.U.'&.s~~ dJ._

-o _ o_ / 1 1 e ... ,-O'(_ <2-JeMJ::::v\.0 e.::: o1 1... 1 j_' 3f"J o c.:= - 1..~- o '5, o, o 5, i.!)

~&~"\~oto k ..Re~ Fv.:o'V\ 5/l.)e .se esfvo{Ae, La_ l'll-~~0-"c o

tfie.N9"t- p.no-.c:U..O...:ol-(L_~ ok ~ ~ ck_ ru...v~ ~ end.A:.c..CA..

~{¿ m. a..~ o.n o \"'1\eY\~ pBY\ ~~ el.;_ ..P.G... ~~o~ .

Vc1.m..0s a_ .f~~~2~ho.S con .R.~ ewt..~ eh_ f\..Lv<--f <.2..-zcD...

d.t vn ~\.~o k~ 1 eL_ 0n ~ kccJ<.. Jj k .k.."Q p~

~e~~ i . (4t. V~ cA. rv:_ve,R_ rk_ ~ :: f ()< 1 'J) =: X 2 + L.¡ ~ Z f~ C:::O 1 :2. ~

/ /

e- ' ~ •- z c<o. DL c=o1

X+ ..... ¡-=o ~ ~ 2, ~ ~ e :::: 1.,~ x + ~ ~ = 1. <--. >

(e.vvb-to ( 0 1 o } :1 ..se. ro \e) e<)

~ z z ~4 X +- 4 '1 = 2 <=='> + + %_ :: .i/

el-~ JI. 71 b ~ 1y¿ •

4.1..-12.

.:

"'' .. . it .jH

- 1

11

-·~------------------~~ -f'\ - 4 -~ " h

11 .\

X

'

11

-~ · 1 "

- IPtt

- -1

_..,---~---.... ~ .. -f\ - -4 11 .¡

-1

_¡¡¡

11

-..:t •

_,

f../OTA.' Er-. VJai.fv-t:t-t<\ Mph.a .ks ~ oScMrw_s en~ CWz.~ ci..L. 1'\Lvd eJ.¿ ~ ~v-r.... qve_ k..s w.lo~ c.R.an.o 5 .

4~ i. i3

~~p_i.o 2,, ~v~ c/.JL ru}t-e.Jl. ,A. ;:¡:: -.J.x2_ ;¡2 p~

c~o/ c::-:L ~ c~-.2. .

1 C ' .€'1 ;? ~ S ('lo .J,._Oj (.Mtt.V~ ~ ~v& ~ e> o. ~L c=o / -~x --<¡=o

~..Ro okt_ ei (7~~ Ó<1 ~jJ;(01 o) · S'G' C..:::-.1.../ -2x~~~-1 ~ 2 ~~ 2

(==::') ~)< -+ ~ ~ i é:;') ~ -t ~ ~ 1. / ~ Uf\ CL ~~e_ d.-e_

CetJno { o1 o) ~ Set-o C<!-f ~ a...::: ~ .1 b ::: .!.. • 5:¿ c.: -2/ 2 2.. .2 1./2.

-!J... Y. -¡ :-2. ~::::> X - "$: := 1. / 8/:) uno... ~(ose cit. ~

t0o) j ~:e:-M~j'~ d- =: .i1 '=>::: Vi:. {Vert- JCVJ ~ Lt, ~ .i+)

~tt.~r.R.o :3 .. {t;~lf~ eh- rv.,"'vd k. E :::ex:-~/- :¡:2 paru<._ e~

-i/ o; :i .

2 2 2 ~ ()<-.J..) - 'j = - .1 e; ) - ( >< -:1.) + ~ :: 1./

~ on-Ct- .Jui~ola.. k ~ ( 1., o ) 1 ~em <-'e¡~ a..: .A..~ b.:-.i _,

:1 ~ .)üUn CV) .ha..~ &t.- ~ (l._ tJ ),_eL (.,l.-Ce._ wbeij 'o .

1'1) '2 :2. íáX-'<- C ::: O ; (X - .1..) - ~ = O 4= > (X - :i - ~ ) ( x - ..i + <j J :::: D /

~ do.s ~~ x-~.::::j_ 1 ><+~.:::J... ~ue ú... ~ ~

~ po "-*o (.::1.1 o ) .

~ 2 2 r lf>Z-~ e~ :L 1

e x-1 ) -1:1 ::: .:!. . ~ u ~ .Jv..-'r oJlo.... cf..¡¿_

~~ { :1.¡ O ) .J .>"ef'<l L'ef ~ CA-= ~ 1 h ::: i. j ..So.> ..n:&. \"('\ ~ __.ha t.L e,.._

.fá ~t.Nt :1 kci:a k_ C~v(~da...

(Vtn. ~Q..,S :1.. 5 'j ..i ~ )

- 1.5

K'~o.. i b . Supo~bt. (?<; c.U: .i :::: x ~ '-1 ":j 2 :1 ú..vz.vc:v:) eJ..,¿ f'iv e-R p ~ a.

e~ :t, :l_~ 3_, 4

PROGRAMAS PARA REPRESENTAR SUPERFICIES Y CURVAS DE NIVEL 

1) GRAPHING CALCULATOR 3D :  http://www.runiter.com/graphing‐calculator/ 

La presentación es muy cuidada y  la gráfica se puede girar con el puntero. Se puede 

hallar  la  intersección  de  la  superficie  con  un  plano  y  así  ver  las  curvas  de  nivel.  La 

versión gratis no permite imprimir las imágenes. 

 

 

2) WOLFRAM ALPHA  

Hay que poner    

plot x^2-y^2, x=-2..2, y=-3..3 para dibujar la función z=x^2+y^2 para valores de x entre ‐2 y 2 y valores de y entre ‐3 

y 3. La superficie no se puede girar, pero da de propina las curvas de nivel. 

 

 

3) GEOGEBRA 

La versión 5.0 ya permite hacer gráficos 3D. Poner la ventana 3D con el menú que sale 

de la flecha que hay a la derecha del recuadro. Escribir la función, por ejemplo  

–x^2‐y^2+3 en la línea de comandos. El resultado es: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

La superficie se puede girar con el botón Rotar Vista  

 

 

Se puede hallar  la  intersección de  la  superficie  con un plano para  ver  las  curvas de 

nivel.  

 

Hay que usar el comando : 

 

 

 

Pero para hacer curvas de nivel es mejor volver a la vista Álgebra y Gráficos y escribir 

el siguiente comando: 

Secuencia[‐x^2‐y^2+3 = n, n, ‐4, 3, 0.5] y produce: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

  

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

  

z = x2 –y2