ceza ve ceza muhakeme hukuku

7/30/2019 CEZA VE CEZA MUHAKEME HUKUKU

1/82

1

KPSS A GRUBU ve MESLEK SINAVLARINA HAZIRLIK

CEZAve

CEZA

MUHAKEMESHUKUKU

Hazrlayan:

R. GR. FATH BRTEK

Nide Polis Meslek Yksek Okulu

Mart 2011

NDE


2/82

2

CEZA HUKUKU GENEL HKMLER

A- CEZA HUKUKUNUN LEVSu ad verilen haksz fiile uygulanacak olan yaptrmlar belirleyen kurallar btnne

ceza hukuku ad verilmektedir. Ceza hukuku toplumsal yaamda meydana gelen ihlallerdeen son uygulanacak olan hukuk daldr. Toplumsal yaamda ortaya kan her trl hukukaaykrlk hallerinde ceza yaptrm uygulanmaz.

rnein kabahat tekil eden bir ksm eylemler hukuka aykr olmasna ramen bu trhukuka aykrlk hallerinde ceza deil idari yaptrmlar uygulanmaktadr.

Ceza hukuku gnmzde insancl temellere dayandrlmaktadr. Nitekim, sulanan herkim olursa olsun, sululuu bir mahkeme kararyla sabit oluncaya kadar hi kimse sulusaylamaz ( Masumiyet Karinesi ). Bu sebeple Ceza Muhakemesi hukukunda soruturmaaamas ( ddianamenin kabulnden nceki aama ) srasnda su isnad altnda bulunankimseye PHEL; ddianamenin kabulnden karrn kesinlemesine kadar olan srete suphesi altnda olan kimseye ise SANIK denmektedir. Karar kesinletikten sonra ancakHKML denilmektedir.

Ceza hukukunun temel olarak kefaret edici, nleyici ve bastrc fonksiyonu vardr. Cezakanunlarnda belirlenen su ad verilen normlar ve cezalar kiilerin bu hkmleri ihlaletmeleri durumunda karlaacaklar yaptrm nceden bilmeleri ve su ilemek fikrinden

vazgemelerini salar. Bu etki nleyici ( caydrc ) etkidir. kinci etki ise su ileyerek kamudzeni ve toplumsal yaayn kurallarn bozan kimselerin eylemlerinin karl olarakkanunda yazl olan cezalara arptrlmas sebebiyle ortaya kan bastrc, detici etkidir.

B- CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI

Ceza hukukunun temel kayna Anayasadr. Anayasa da ceza hukukuna ilikin bir okhkm vardr. Ancak en temel ve en nemli hkm 38. Maddededir. Su ve cezalarailikin esaslar bal altnda:

- Suta ve cezada kanunilik ilkesi,- Masumiyet Karinesi,- Kiinin kendisini veya yaknlarn sulayc beyanda bulunma ve bu yolda kant

gsterme yasa,

- Kanuna aykr delilerin kullanlamayaca,

- Ceza sorumluluunun ahsilii,- Szlemeden doan bir ykmlln yerine getirilmemesi sebebiyle kiinin

zgrlnden mahrum braklamayaca,- lm Cezas ve msadere cezasnn verilemeyecei,- darenin kii hrriyetini kstlayc yaptrmlarda bulunamayaca,- Uluslar aras ceza divanna taraf olmann getirdii ykmllklerden baka bir

sebeple hibir surette vatandan yabanc lkeye verilemeyecei hususlardzenlenmitir.

kinci kaynak; 1 Haziran 2005 te yrrle giren 5237 Sayl Trk Ceza Kanunudur.lk 76 Madde genel hkmler ve sonraki maddeleri ise zel hkmler iermektedir.

Anayasann 90/son cmle ( 2004 deiiklii ) uyarnca temel hak vehrriyetlere ilikin uluslar aras szlemeler kanunlardan ngelen, ncelikli biruygulama alanna sahiptir. Bu sebeple ceza kanunu hkmleri yorumlanrken aynkonuda kanun ile uluslar aras szleme att durumlarda uluslar aras szlemehkmleri uygulanmakzorundadr.

Ceza Kanunu ile zel Ceza Yasalar Arasndaki liki

Genel yasas niteliinde olan 5237 Sayl Trk Ceza Kanununun genelhkmleri ( lk 75 madde ) zel ceza yasalar ve ceza ieren yasalardaki sularhakknda da uygulanacaktr. ( 5237 S.K. m. 5 )

zel ceza yasalar ve ceza ieren yasalardaki su ve cezalara ilikin hkmler aynenuygulanmaya devam edilecek fakat TEEBBS, TRAK, TEKERRR, ERTELEME, EVRME,MSADERE vs. genel hkmler alanna giren konularda 5237 Sayl Trk Ceza Kanunuuygulanmak zorundadr.


3/82

3

CEZA HUKUKUNA HAKM OLAN LKELER

1-Hukuk Devleti lkesiAnayasamza gre Yarg yetkisi bamsz mahkemeler tarafndan kullanlan bir

yetkidir. Ceza hukuku balamnda bakldnda hukuk devletinin nitelii bulunmaktadr.nsan haklarna sayg ve insan haklarnn gvenceye balanmas, adaletin salanmas vegvenliin tesis edilmesidir.

2-

Suta ve Cezada Kanunilik lkesiSu ad verilen insan davrannn ve bunun karlnda uygulanacak yaptrmnANCAK YASA LE belirlenmesini ngren ilkedir. Yasallk ilkesi ilk kez 1876 Kanuni Esasi iledzenlenmitir.

Kanunilik ilkesinin be adet sonucu vardr. Bunlar:a- Belirlilik: Bir eylemden dolay her hangi bir kimsenin cezalandrlabilmesi iin o

eylemin ak ve seik bir biimde yasada su olarak dzenlenmesi gerekmektedir. Hangieylemin su olduu ak bir biimde yasada yazmaldr. Nitekim T.C.K nn 2. Maddesinegre: Kanunun AIKA su saymad bir fiil iin kimseye ceza verilemez ve gvenlik tedbiriuygulanamaz. Yasa koyucu ceza kanunlarnda belirsiz ve elastik kavramlar kullanmaktankanmaldr. Ceza yasalar ak ve net olmaldr.

b- Aleyhe Kanunun Gemie Yrtlmesi Yasa: Kiinin su saylan eyleminden

sonra yrrle giren ve durumunu arlatran yasalar aleyhe yasadr.Eylemin ilenmesinden sonra yrrle giren yasa failin durumunu nceki yasaya gredaha da arlatryorsa yani failin aleyhine ise fail hakknda sonradan yrrle giren yasahkmleri uygulanamaz.

T.C.K nn 7.Maddesine gre: lendii zaman yrrlkte bulunan kanuna gresu saylmayan bir fiilden dolay kimseye ceza verilemez ve gvenlik tedbiriuygulanamaz.

lendikten sonra yrrle giren kanuna gre su saylmayan bir fiildendolay da kimse cezalandrlamaz ve hakknda gvenlik tedbiri uygulanamaz. Bylebir ceza veya gvenlik tedbiri hkmolunmusa infaz ve kanuni neticelerikendiliinden kalkar.

Trk Ceza Kanunun ikinci maddesine gre ise, Suun ilendii zaman yrrlkte bulunankanun ile sonradan yrrle giren kanunlarn hkmleri farkl ise failin lehine olan kanunuygulanr ve infaz olunur.

c- Kyas YASAI: Kyas bir hukuk boluunun benzer kurallar yardmyladoldurulmasdr. Ceza hukuku asndan aka su olarak dzenlenmeyen bir eylemin suolarak dzenlenmi baka bir eyleme benzetilerek cezalandrlmas ya da failin cezasorumluluu ile ilgili kurallarda boluk bulunmas halinde benzer kurallardan yararlanlmaskyastr. Ancak T.C.K. m.2/3 uyarnca:

Kanunlarnsu ve ceza ieren hkmlerinin uygulanmasnda KIYAS YAPILAMAZ.Su ve ceza ieren hkmler kyasa yol aacak biimde geni yorumlanamaz.

Bu sebeple su ve ceza ieren hkmlerin uygulanmasnda ve yorumlanmasnda kyasmutlak olarak yasaktr. Kyas failin lehine yada aleyhine olsun yasaktr.

Ceza hukukunda kyas ile birlikte KIYASA YOL AACAK BMDE GEN YORUMYAPMAK da yasaktr. Ancak kyasa yol amayacak surette yorum yapmak mmkndr ve

hatta gereklidir de. Kanunun somut olaya uygulanmas iin yorumlanmas gerekmektedir.Bu sebeple yasak olan Kyasa yol aacak biimde GEN YORUM dur.

d- darenin Dzenleyici lemlerle Su Oluturmas ve Hrriyet Balayc CezaVermesi YASAI: dare tzk, ynetmelik gibi ilemlerle su oluturamaz ve cezaveremez. Trk Ceza Kanunun 2. Maddesine gre: darenin dzenleyici ilemleri ile su veceza konulamaz .

Kanun Hkmnde Kararnameler ile ( Olaan Dnem K.H.K lar ) temel haklar,kii hak ve devleri ve siyasal hak ve devler konusunda dzenleme yaplamaz.Su ve ceza koymak ise temel haklar ve kii hak ve devleri blmnde yer alanbir konudur. Bu sebeple OLAAN DNEM K.H.K lar LE SU ve CEZA KONULAMAZ.

Anayasann 38. Maddesine gre: Ceza ve ceza yerine geen gvenlik tedbirleriANCAK KANUN LE KONULUR.

e- rf AdeteDayanlarak Su Oluturma ve Ceza Verme YASAI: Ceza hukukundarf adete dayanlarak su oluturulamaz, ceza verilemez. Kii neyin su olduunu kolaycarenebilmelidir. Oysa rf adet yazsz kurallar olduu iin bireylerin salkl bir bilgi


4/82

4

edinebilmesi gtr. T.C.K nn 2. Maddesine gre: Kanunun aka su saymad bir fiiliin kimseye ceza verilemez ve gvenlik tedbiri uygulanamaz.

rf adet kurallar, yasa hkmlerinin somut olaya uygulanmasnda rol oynar.rnein alenen hayaszca hareketler suundaki ( TCK m. 225 ) tehircilikkavramnn anlamveya hakaret suunda ( TCK m. 125 vd. ) hakaret kavramnn anlamlar rf ve adettenyararlanlarak belirlenir.

3-Kusursuz Su ve Ceza Olmaz lkesi

Failin su oluturan bir eylemini gerekletirmesinde kusuru olmadka, cezayaptrmna maruz kalamayacan ifade eden ilkedir. Kusur; bir eylemin isnad kabiliyetibulunan bir kimse tarafndan bilerek ve isteyerek ya da en azndan bilerek yapmasdr.Bilmeden ya da istemeden yaplan bir hareketten dolay kimse cezalandrlamaz. Bu ilkenin nemli sonucu vardr:

- Kusursuz bir fiilden dolay kimse cezalandrlamaz.- Ceza failin kusurunun derecesini aamaz.- Ceza failin hak ettiinden az olamaz.

4-Ceza Sorumluluunun ahsilii lkesi5237 Sayl T.C.K nn 20. Maddesine gre. Ceza sorumluluu ahsidir. Kimse

bakasnn fiilinden dolay sorumlu tutulamaz. Tzel kiiler hakknda ceza yaptrmuygulanamaz. Ancak su dolaysyla kanunda ngrlen gvenlik tedbirleri

uygulanabilir.Bu hkm uyarnca ceza sorumluluunun kiisel olduu ve hi kimsenin birbakasnn ilemi olduu fiil nedeniyle sorumlu olamayaca ortaya konulmutur. Bumaddede tzel kiiler hakknda gvenlik tedbirlerinin ilgili maddede belirtilmekkaydyla uygulanabileceine ilikin hkme de yer verilmitir.

Tzel kiilere ceza verilemez. Ancak tzel kiiler hakknda eya msaderesi,kazan msaderesi ve faaliyetin durdurulmas ( Faaliyet izninin iptali SADECE TZELKLERE HAS BR GVENLK TEDBRDR ) gvenlik tedbirlerine mracaat edilebilir. Tzelkiiler hakknda gvenlik tedbiri uygulanabilmesi iin her su tipinde AYRICA BU DURUMUNBELRTLMES GEREKMEKTEDR.

5-Adalet ve Kanun nnde Eitlik lkesiSu ileyen kii hakknda ilenen eylemin arl ile orantl olarak ceza ve

gvenlik tedbirine hkmedilmesine adalet ilkesi ad verilir. T.C.K nn 3. Maddesinde: Suileyen kii hakknda ilenen fiilin arl ile orantl ceza ve gvenlik tedbirine hkmolunurdenilerek adalet ilkesine yer verilmitir.

Ceza yasasnn uygulanmasnda kiiler arasnda din, dil, rk ya da sair her hangibir sebeple ayrm yaplmamasna ise eitlik ilkesi ad verilmektedir. Bu durumda T.C.K.m. 3hkm ile dzenlenmitir.

6-nsan Haysiyetinin Korunmas lkesiSu iledii iin ceza yaptrmna tabi tutulan kiinin yeniden topluma

kazandrlmasn ama edinen ilkedir. Bu ilke gerei kii su ilese de insan haysiyetiniyarar bir ceza ve gvenlik tedbirine hkmedilmelidir. Anayasamzn 17. Maddesinde: Hikimseye ikence ve eziyet yaplamaz, kimse insan haysiyetiyle badamayan bircezaya veya muameleye tabi tutulamaz hkm ile insan haysiyetinin korunmasgvence altna alnmtr. Bu amala lm cezas, krba, genel msadere, talama ve sair

cezalar kabul edilmemitir. nsan su ilemi olsa dahi insanlk sfatna yarar birmuameleye tabi tutulmal ve insan gibi yarglanmaldr.

7-Non Bis n dem lkesi( Tek fiile Tek Ceza lkesi )Failin ilemi olduu bir fiil nedeniyle tek bir ceza verilmesi, bir sua bir

cezaeklinde formle edilen ilkedir. Bu ilke uyarnca yarglama yaplarak hkm verilen birkonu hakknda yeniden yarglama yaplamamas gerekir. Bu ilkenin yurt dnda ilenensularla ilgili istisnalar vardr. Uluslar aras sularda bu ilkeye geerliliktannmamtr.rnein uyuturucu madde imal veya ticareti suu.

Bir kimse yurt dnda yarglansa ve hkm verilse dahi istisnaen Trkiye de tekraryarglanmaktadr. Ancak kii, ikinci kez yarglansa dahi, kiinin YURT DIINDA OLSABLE maruz kald btn ZGRLK KISITLAMALARI cezadan mahsup edilecektir.


5/82

5

CEZA KANUNUNUN UYGULANMASI

Ceza Kanunun uygulanmasn Yer, Zaman ve Kii bakmndan uygulama olarak eana balk altnda inceleyebiliriz.Su Ne Zaman lenmi Saylr

Suun ilendii zaman, o fiile uygulanacak kanunun hangisi olduunu tespit asndan

nem arz eder. Genelde hareketin yaplmasyla sonu da gerekleir ( ani sular ) vebylece hareketin yapld zaman su ilendii zaman olarak gz nne alnr ve her hangibir sorun ortaya kmaz. Ancak sonucun yani neticenin hareketin yaplmasndan sonrameydana gelmesi halinde ( mesafe sular ) suun hareketin yapld anda m yoksaneticenin meydana geldii anda m ilendii konusunda bir eliki ortaya kar.

Trk ceza hukuku uygulamasnda suun ilendii an HAREKETN YAPILDIIZAMAN olarak kabul edilmektedir. Bu kuraln zincirleme sular ve kesintisiz sularbakmndan istisnalar vardr. ( Bkz. Aada. Ceza Muhakemesinde YerBakmndan Yetki )

A- ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA

Kural: Kii su ilediinde yrrlkte olan yasann DERHAL uygulanmasdr.Kiinin hareketi gerekletirdii anda yrrlkteki yasa hkmlerine gre eylem su

tekil etmiyorsa kiiye ceza verilmez. Sonradan kan bir kanun kiinin eylemini su yapsadaha bu durum kiinin aleyhine olduu iin kii hakknda uygulanamaz. ( Aleyhe Kanunungemie yrmesi yasa )

stisna:Su iledikten sonra yrrle giren yasa hkmleri failin lehine ise yasagemie yrr ve fail bu hkmlerden yararlanr.

LEHE OLAN YASA NASIL BELRLENR:- Bir eylemi su olmaktan karan yasa lehedir ( rnein yasa kullanma

hrszln su olmaktan karrsa bu failin lehinedir )- Suun olumasna ek koullar balayarak zorlatran yasa lehedir. ( rn.

Suu zel kast ile ilenebilir hale getiren, ya da yarglama iin bir makamdan izinalnmas artn getiren yasa lehedir. )- Resen kovuturulan suu Takibi ikayete Bal Hale getiren yasa lehedir.- Zamanam sresini ksaltan yasa lehedir.- Yaptrm olarak adli para cezas ngren yasa lehedir. ( lk yasa hapis cezas

sonradan yrrle giren yasa sadece adli para cezas ngryorsa lehedir. )- Tr ve miktar olarak daha az ceza ngren yasa lehedir. ( Sreli hapis cezas

ngren yasa mebbet hapis cezasna gre lehedir. Yine mebbet hapis cezasngren yasa arlatrlm mebbet cezas ngren yasaya gre lehedir. )

- Her iki yasa da sabit ceza ngryorsa daha az ceza ngren yasa lehedir.rnein, ilk yasa 3 yl hapis cezas ngryor sonraki yasa da 2 yl ngryorsasonradan yrrle giren yasa lehedir.

-Her iki yasada aralkl ( hakime takdir yetkisi tanyan ) bir ceza ngrmise ihtimal vardr:

1- st snrlar ayn fakat alt snrlar farkl ise;alt snr daha az olan yasalehedir. rnein lk yasa 2 yldan 5 yla hapis cezas ngrmekte ikensonradan yrrle giren yasa 1 yldan 5 yla hapis cezas ngryorsaikinci yasa lehedir, nk alt snr daha azdr.

2-Alt snrlar ayn fakat st snrlar farkl ise;st snr daha az olanyasa lehedir.rnein ilk yasa 3 yldan 8 yla kadar hapis cezasngrmekte iken sonradan yrrle giren yasa 3 yldan 7 yla kadar hapiscezas ngryor ise sonradana yrrle giren yasa st snr olarak dahaaz hapis cezas ngrd iin lehedir.

3-Alt ve st snrlar farkl ise;nceki ve sonraki yasa bir btn halindeolaya AYRI AYRI uygulanarak lehe olan yasa tespit edilmeye

allr. Bu ekilde lehe olan yasa tespit edilip o yasa olaya uygulanr. Biryasann sadece lehe olan hkmleri olaya uygulanamaz.


6/82

6

nfaz Rejimine ve Gvenlik Tedbirlerine likin Yasalarn Zaman BakmndanUygulanmas

nfaz rejimine ilikin yasalar kural olarak, failin lehine ya da aleyhine olup olmadnabaklmakszn hemen uygulanr ( derhal uygulama ilkesi ). rnein mahkumlara gnde 3saat kitap okuma art getiren bir infaz yasas mahkumlarn aleyhine bile olsa derhaluygulanr. Ancak halde hkmlnn aleyhine hkmler ieren yasa uygulanmaz:

- Hapis Cezasnn Ertelenmesi- Koullu Salverme.- Tekerrr.Bu haller nfaz Kanunu uyarnca hkmlnn kii zgrln dorudan etkileyen

( cezann infaz sresini veya artlarn artran/azaltan ) derhal uygulama ilkesininistisnalardr. Bu durumlarda ancak failin lehine ise yasa hkmleri uygulanabilir. Aleyhineise uygulanamaz. Aleyhe kanun gemie yrmez yasa bu hallerde geerlidir.

Gvenlik tedbirlerinde; TEKERRR HAR( tekerrr de cezann infazn etkiler )derhal uygulama ilkesi geerlidir. Zaman bakmndan uygulamada, gvenlik tedbirleri ileinfaz hukuku kurallar ayn kurallara (derhal uygulama ilkesi) tabidir.

Geici veSreli Kanunlarn Zaman Bakmndan Uygulanmas

Geici ceza yasalar,belli dnemlerde yrrlkte olan ceza yasalardr.

Sreli ceza yasalar ise yrrlkte kalacaklar zaman aka dzenlenmi olanyasalardr. OHAL yasalar sreli ceza yasalardr.

Geici ve sreli yasalar bakmndan ileriye yrme ilkesi geerlidir. Yaniyasalarn geerli olduu dnem ierisinde su ileyen fail; yasann yrrlkte olduu sregetikten sonra da yine geici ve sreli yasa hkmlerine gre yarglanacaktr.

Geici ve sreli yasalar bakmndan sadece ZAMANAIMI hkmlerinde LEHE KANUNgemie yrr. Zamanam dnda geici ve sreli ceza yasalarnda lehe kanunun gemieyrmesi kabul edilmemitir.

Yarglama Hukuku Yasalarnn Zaman Bakmndan Uygulanmas

5237 Sayl Trk Ceza Kanununa gre; Ceza Muhakemesi ve gvenlik tedbirlerineilikin kurallar failin lehine veya aleyhine olup olmadna baklmakszn DERHALUYGULANIR.

B- YER BAKIMINDAN UYGULAMA

Suun ilendii yer( nerede ilenmi olduu )nasl tespit edilir?

T.C.K nn 8. maddesine gre : Fiilin ksmen veya tamamen Trkiye'deilenmesi veya neticenin Trkiye'de gereklemesi hlinde su, Trkiye'deilenmi saylr.

Ceza kanunun yer bakmndan uygulanmasnda 4 sistem vardr:

1- Mlkilik:Failin veya madurun vatandalna baklmaksznsu nerede ilenmi ise o

lkenin ceza kanunlarnn uygulanmasn ifade eder.Trk Ceza Kanununun 9. Maddesine gre: Trkiye de iledii sutan dolay

yabanc lkede hakknda hkm verilmi olan kimse Trkiye de yeniden yarglanr.- Trk kara ve hava sahalarnda ve Trk Karasularnda,- Ak denizde ve bunun zerindeki hava sahasnda,- Trk deniz ve hava aralarnda veya bu aralarla,- Trk deniz veya hava sava aralarnda veya bu aralarla,

- Trkiye kta sahanl ya da Mnhasr Ekonomik blgesinde tesis edilmisabit platformlarda veya bunlara kar ilenmi ise suTRKYE DE LENM

SAYILIR.


7/82

7

2- ahsilik:ahsilik sistemi ikiye ayrlr. Bunlardan birisi failin vatandaln esas alan faile gre

ahsilik dieri ise madurun vatandaln esas alan madura gre ahsilik.Faile GRE AHSLK: Failin ilemi olduu sutan tr failin vatanda olduu

lkenin ceza kanunlar uyarnca cezalandrlmasdr. Bu sistemde bir Trk Vatanda yurtdnda iledii bir sutan dolay TRKYE de yarglanmas iin:

- ledii suun en az 1 yl hapis cezas gerektirmesi, ( tek bana veya seimlik

olarak Adli Para cezas gerektiren su olmayacak ) Su 1 yldan aa hapisgerektiriyor ise yarglama iin zarar grenin veya yabanc devletin ikayetiolmas gerekir.

- Zarar gren lkenin veya zarar gren madurun fail ( Trk Vatanda ) Trkiye yegirdikten sonra6 Ay iinde ikayeti olmas,

- Fail Trk Vatandann TRKYE de BULUNMASI,- Bu fiilden dolay yabanc lkede hkm verilmemi olmas gerekmektedir.- Fail Trk Vatandann ilemi olduu sua ilikin olarak yabanc lke ceza kanununda

hem hapis cezas hem de adli para cezas seimlik olarak uygulanyor ise madurunikayeti olsa bile su SORUTURULMAZ.

Ancak yabanc lkede Trkiye namna memuriyet veya grev stlenmi olupda bundan dolay bir su ileyen kimsebu fiile ilikin olarak yabanc lkede hkmverilmi olsa bile TRKYEDE YENDEN YARGILANIR. ( Yurt dnda hkm verilmi veceza alm ise ekmi olduu ceza TRKYE de verilen cezadan dlr )

Ayrca TCK m. 13 te yer alan sular( soykrm ve insanla kar sular, devlete veanayasal dzene ilikin sular, fuhu, evrenin kasten kirletilmesi, ikence, uyuturucuticareti sular, parada sahtecilik, rvet, deniz, demiryolu veya havayolu ulam aralarnnkarlmas ) bakmndan TRK KANUNLARI UYGULANIR.

Soykrm ve insanla kar sularda ve devlete ve anayasal dzene kar sulardaYABANCI LKEDE HKM VERLM OLSA BLE Trkiye de YENDEN YARGLIMA YAPILIR.

Madura GRE AHSLK: Sutan zarar gren madurun vatanda olduudevletin ceza kanunlarnn uyguland sistemdir.

Trk Ceza Kanuna gre:- Trkiye nin zararna,- Trk Vatanda zararna,- Trk Kanunlarna gre kurulmu ZEL HUKUK TZEL KS ne kar su

ilenmi ise madura gre ahsilik sistemi uyarnca Trkiye de yarglamayaplabilecektir.

Madura gre ahsilik sistemi uyarnca yarglama yaplabilmesi iin:- Su en az 1 yllk hapis cezasnierecek,- Trkiye zararn ilenmi ise ADALET BAKINININ TALEB,- Trk Vatanda ya da zel hukuk tzel kiisi aleyhine ilenmi ise bu kimselerin

KAYET,- Yabanc lkede hkm verilmemi olmas,- En nemlisi de FALN ( YABANCI LKE VATANDAININ ) TRKYE DE

BULUNMASI gerekmektedir.

Trkiye zararna ilenmi bir suta yabanc lkede yarglama yaplsa vehkm verilse bile Trkiye de ADALET BAKANININ talebi zerine yenidenyarglanabilir. Yurt dnda alm olduu ceza Trkiye de verilecek cezadan mahsup edilir.

Ancak su Trk Vatandana kar ya da Trk zel Hukuk Tzel Kiisine kar ilenmi isebu halde yurt dnda yarglama yaplm ve hkm verilmi ise ( 13. maddede yer alan

sular dnda ) Trkiye de yeniden Yarglama YAPILAMAZ.


8/82

8

3- Koruma SSTEM:Failin vatanda ya da yabanc olup olmadna baklmakszn devlet varlna ynelik

bir suun yurt dnda ilenmesi halinde bu suun madur devletin kendisi tarafndancezalandrlmasna imkan tanyan sistemdir.

Bu sular: kence, Soykrm, Fuhu, Parada Sahtecilik, Mhr Sahtecilii, DevletinEgemenlik Alametlerine Kar ilenen sular, Devlete kar ilenen sular, Anayasaya karilenen sular, Casusluk, Rvet, vs.

Bu sistemde devletin kendisine kar ilenen sularda kendisini korumasamalanmtr.Soykrm ve insanl kar ilenen sular ve Devletin varlna ynelik sularla ilgili

olarak yabanc lkede mahkumiyet ya da beraat karar verilmi olsa dahi, ADALETBAKANININ TALEB ZERNETRKYE DE YENDEN YARGILAMA YAPILABLR.

4- Evrensellik Sistemi:Dnyann neresinde olur ise olsun, hibir suun cezasz kalmamas amacyla kabul

edilen sistemdir. Bu durumda madur da fail de yabancdr. Ancak ilemi olduu su okvahim bir su olduu iin hangi lkede olursa olsun su ileyen kii yarglanabilir vecezalandrlabilir.

GER VERMEGeri verme devletler arasnda imzalanan ikili anlamalarla dzenlenmitir.Geri verme ancak Trkiye nin egemenlik sahas dnda ilenen sular iin szkonusu olabilir. nk Trkiye nin egemenlik alannda ilenen sulara mutlak suretteTRK KANUNLARI UYGULANACAK ve fail Yabanc olsa da Hibir surette GERVERLMEYECEKTR.

Geri verme sadece yabanc failler iin sz konusudur. Anayasaya gre VATANDAULUSALARARASI CEZA DVANININ GEREKTRD YKMLLK DIINDA HER NESEBEPLE OLURSA OLSUN GER VERLMEZ.

Geri verme iin:- Suun dnce suu, siyasi su veya askeri su olmamas,

- Trkiye ya da Trk Vatanda ya da Trk zel hukuk tzel kiisine kar ilenmemi olmas,

- TRK HUKUKUNA GRE DAVA VE CEZA ZAMANAIMINININ DOLMAMASI veya AffaUGRAMAMI OLMASI gerekmektedir.

- Eylemin Trk Kanunlarna gre de su olmas,

Bu artlar salanm ise ve Trkiye ile geri verme talebinde bulunan lke arasndasulularn iadesine ilikin ikili anlama var ise Geri verme talebi ilgilinin bulunduu yerAIR CEZA MAHKEMESnde deerlendirilir.

Bu karardan sonra nihai olarak geri vermeye YALNIZCA BAKANLAR KURULU

YETKLDR.Bakanlar Kurulu siyasi gerekelerle kiiyi talep eden devlete geri vermektenkanabilir.Failin geri verilmesi halinde faile insanlk d muamele edilecei ya daayrmclk yaplaca sz konusu ise fail geri verilmez.

Geri verilen kimse yalnzca geri vermeye ilikin sulardan dolay yarglanabilir( ZELLK KURALI )

C- K BAKIMINDAN UYGULAMA

Su ileyen kimsenin sfatna baklmakszn kanun nnde eitlik ilkesi uyarncayarglanmas ve cezalandrlmas Ceza Hukukunun temel ilkelerindendir. Ancak bu kuralnistisnalar bulunmaktadr:

1-Cumhurbakan: Vatana ihanet dnda cezai sorumluluu yoktur. Grevinedeniyle ilemi olduu sulardan tr tam olarak sorumsuzudur. T.B.M.M nin 1/3 nnteklifi ve nn karar ile Yce DVAN da ( Anayasa Mahkemesi ) Vatana ihanet ileyarglanabilir.


9/82

9

Cumhurbakannn hukuk davalarnda daval olmasnda bir engel yoktur.Ancak mahkemelerde tanklk yapmaya zorlanamaz. Kendisi isterse tanklk yapar. YoksaZorla gtrlemez.

2-Yasama Dokunulmazl:Milletvekillerine tannan bu dokunulmazlk iki trdr.Bunlardan birisi krs dokunulmazl ikincisi ise yarglamaya kar tannan kiiseldokunulmazlk.

Mutlak Dokunulmazlk: Parlamenterlerin meclis almalarndaki ( mutlaka meclis

binas iinde olmas zorunlu deil ) oylar, szleri ve dnce aklamalar nedeniylehibir surette sorumluluu yoktur. Bu eylemler nedeniyle su olusa dahi yarglamayaplamaz. nk bu eylemler nedeniyle cezai sorumluluk yoktur. Krs dokunulmazlmutlaktr, kaldrlamaz. Milletvekillii sona ermi olsa dahi bu eylemlerden dolay yarglamayaplamaz.

Nispi Dokunulmazlk:Seimden nce ya da sonra bir su iledii ileri srlen birmilletvekilinin MECLS TARAFINDAN DOKUNULMAZLII KALDIRILMADIKAtutulamamas, yakalanamamas, sorguya ekilememesi, tutuklanamamas veyarglanamamasdr. Bu dokunulmazlk mutlak deildir, geicidir. Milletvekillii sresibittiinde dokunulmazlk da kendiliinden kalkar.

Dokunulmazlk sresi ( milletvekillii sresi )boyunca ZAMANAIMI DURUR.Ancak Anayasann 14. Maddesinde yazl olan Devletin btnlne ve

Anayasal dzene kar ilenmi olan sulardan ve sust halinde ilenen AIRCEZALIK SULARDAN dolay Seimden NCE SORUTURMAYA BALANMI olmakkayd ile milletvekili yarglanabilir.

3- Yarg Bakl ( Diplomatik Dokunulmazlk ): Diplomatik dokunulmazlksebebiyle salanan baklktr. Yabanc lkede grev ile ilgili ya da grevi ile ilgili olmayanbir su ileyen diplomat o lkede yarglanamaz. Byle bir sutan dolay sadece kendilkesinde yarglanabilir.

Bu dokunulmazlk bykeliler ve bykeli seviyesinde devleti temsil eden kimseleriin sz konusudur. Konsoloslar diplomatik dokunulmazlktan yararlanamazlar.

Bir yabanc lkeyi ziyaret eden devlet bakanlar, dileri bakanlar, B.M Temsilcileri, Adalet Divan ve devleti temsil eden kimseler bu baklktanyararlanrlar.Bu baklktan yararlanan kimseler yabanc lkede cinayet ileseler dahi olkede yarglanamazlar. Kendi lkelerinde yarglanrlar.

4-NATO Askerleri: Trkiye de bulunan yabanc lke askerleri de baz sulardadokunulmazla sahiptir. Bu kimseler de bir takm sular ilediklerinde kendi lkeleritarafndan yarglanrlar.


10/82

10

SU GENEL TEORS

SU:Kanunun, karlnda bir ceza yaptrm ngrd fiillere su ad verilir. Suun belli

bal unsurlar vardr. Bunlar, TPKLK, MADD UNSURLAR ( Fail, madur, hareket,konu, netice, illiyet ba ), Manevi UNSURLAR ( fail ile fiil arasndaki psikolojikba ), HUKUKA AYKIRILIK.

SUUN UNSURLARI1- TPKLK2- MADD UNSURLAR3- MANEV UNSURLAR4- HUKUKA AYKIRILIK

1- TPKLK

Bir fiilin su tekil edebilmesi iin ncelikle, d alemde deiiklik meydana getirenfiilin, ceza kanunundaki tarife yani model veya tipe uygun olmas zorunludur. Su ve cezadakanunilik ilkesinin getirdii temel gvenceler; belirlilik, kyas yasa, aleyhe kanunungemie yrmesi yasadr. ( Sulularn Magna Chartas )

Tipiklik (kanunilik) ilkesinin doal bir sonucu olarak, failin eylemi kanunda yazl olansu tiplerinde yer alan zellikleri tamyor ise fail bu eylemden dolay cezalandrlamaz. Hikimse kanunun aka su saymad bir fiilden dolay cezalandrlamaz. ( TCK m. 2) Busebeple toplumsal hayat dzenleyen rf adet, din, ahlak kurallar bir eylemi kt ve kabuledilemez olarak kabul etse de, kanunda o eylem su olarak tanmlanmadka faile cezaverilemez.

2- MADD UNSURLAR

Suun maddi unsurlar, HAREKET (FL), NETCE, LLYET BAI, FAL,MADUR, KONUolarak blmlere ayrlabilir.

A- HAREKET (FL)Fiil, insann d dnyaya yansyan ihmali ya da icrai bir davranyla gerekletirilir.

nsanla balants olmayan tabiat olaylar su olgusunu ilgilendirmez. Fiil ceza hukukuanlamnda HAREKET olarak tanmlanmtr. Hareket iki ekilde ortaya kabilir, bir eyiYAPMAK ( vurmak, ldrmek vs. ) veya YAPMAMAK ( doktorun hastayamdahale etmemesi ).

HAREKETE GRE SULARIN AYRIMI

crai Sular hmali Sular:Hukuki adan yapma biiminde ilenebilen yani mutlaka icraieylemlerle ilenebilen

sulara icrai sular denir. crai sular yaplmamas gereken hareketlerin yaplmas eklindeortaya kar. Bir kimseye ate edilmesi, bir kiiye yumruk atlmas, zehir verilmesi gibihareketler yaplmamas gereken hareketlerdir. nk insan ldrmek ve bedenine acvermek hukuk tarafndan yasaklanmtr.

Hukuki adan yapmama eklindeki hareketlerle ilenen sulara da ihmali sularadverilmektedir. Kanun koyucu hekimlere hastalara mdahale etme grevi yklemiken birhekimin hastaya mdahale etmemesinde icrai bir eylemi yoktur. Ancak kanunun ngrdhareketi yapmas gerekirken ( mdahale ) yapmamtr. rn. Hemirenin hastann ilacnvermemesi gibi. hmali sularda d dnyaya yansyan bir hareket olmad iin butr sulara teebbs mmkn deildir.

Gerekte icrai hareketlerle ilenebilen bir suun olumsuz bir hareketle (ihmalihareketle ) ilenmesine ihmal suretiyle icra suu denilmektedir. Bu tr sular icrai

hareketlerle ilenen sulardr.hmal suretiyle icra suuna teebbs mmkndr.rn: Cerrah A acil serviste gece nbetindeyken ar yaral olarak getirilen K yamdahale etmemi ve K erken mdahale edilmedii iin lmtr. Bu durumda kasten


11/82

11

ldrme suu gerekte icrai hareketlerle ilenebilen bir su iken bu olayda ihmali birhareketle ilenmitir. hmal suretiyle icra suu vardr ( Kasten ihmali davranla ldrmesuu T.C.K m. 83 )

rn: Hastalarn ilalarn saatinde vermesi gereken Hemire H hastalarn ilalarnvermemi ve hastalar sal bu nedenle bozulmutur. Hemire H ilalar vermesigerekirken vermemitir. Bu durumda eer hastalar ila verilmedii iin lm ise ldrmesuu, rahatszlklar artm ise bu halde de yaralama suu sz konusu olacaktr. Bu sular

gerekte icrai hareketlerle ilenebilirken somut olayda ihmali hareketle ilenmitir. ( Kastenihmali davranla yaralama suu )rn. Polis memurlar bir ahsn eini bakladklarn grmelerin ramen olaya

mdahale etmiyorlar ise burada ihmali bir hareket sz konusudur.Kiinin bir hareketi yapma ykmll kaynaktan doabilir. Kanun, szleme

ve n gelen tehlikeli eylem.Polis veya doktorun kanunun emrettii hareketi yapmamas ( kanun ), can

kurtarann boulmak zere olan ahsa mdahale etmemesi ( szleme ),srcnn arpm olduu yaraly kaderine terk etmesi . ( n gelen tehlikelieylem )

Suun olumas iin ayn hareketin belli sayda yinelenmesinin arand su tipine

TYAD SU ad verilir. tiyad sular itiyadn varln gsteren son hareketin yapldanda tamamlanr.T.C.K m. 6/h ye gre: tiyadi sulu deyiminden; kastl bir suun temel eklini ya

da daha ar veya daha az cezay gerektiren nitelikliekillerini bir yl iinde ve farklzamanlardaikiden fazlaileyen kii anlalr.

Bal HareketliSu:Suun olumas iin iki hareketin birlikte yaplmas gerekiyor ise bal

hareketli suvardr.rn: Dolandrclk iin bakasnn malvarlna zarar verilmi olacak ve bu

zarar hileli hareketlerle ( kardakini aldatc ) verilmi olacak. Bu ekilde ilenirsebal hareketli su sz konusudur. Aksi halde dolandrclk suu olumaz.

rn: Atom enerjisini serbest brakarakpatlamaya yol amak suu. Bu sutaatom enerjisi serbest braklm olacak VE bu suretle patlama gereklemi olacak. Bu ikihareket bir birine baldr.

Serbest Hareketli Su:Suun olumas iin yasada her hangi bir hareket belirtilmemi ise su her trl

hareket ile ilenebilir. Bu tr sulara serbest hareketli suad verilir.rn:ldrme ve yaralama sular her trl hareket ile ilenebilir. Kanun bir hareket

biimi ngrmemitir. ldrme ve yaralama sonucunu douran her trl hareket susaylmtr. Bu sular iin nemli olan, kanun koyucunun aram olduu neticenin gerekleipgereklemediidir.

Tek Hareketli Su- ok hareketli Su- Seimlik Hareketli Su- tiyadi Su

Suun olumas iin bir tek hareket yeterli ise tek hareketli su vardr.rn:Yalan yere yemin etmek suu ( m. 275 ).rn:Hrszlk tek hareketli sutur. Hakaret ve yalan tanklk sular da tek hareketli

sulardr.Burada hareketin tekliinden anlalmas gereken say olarak deil

HUKUKSAL OLARAK TEKLKTR.Bazen hareket doal olarak oktur fakat HUKUKEN TEKKABUL EDLR. rnein ldrme on bak darbesiyle ilenebilir. Ancak bu su tek bir bakdarbesiyle de ilenebilen bir su tipidir. nemli olan hareketin hukuki olarak tek bir hareketolmasdr. rn. Failin bir eve girip orada bulunan, cep telefonu, saat ve altnlar almaseyleminde birden ok hareket vardr ( doal olarak ) ancak bu eylem hukuken tek bireylemdir ve tek bir hrszlk suu sz konusudur.

Suun olumas iin birden ok harekete ihtiya var ise bu durumda okhareketli su vardr. Bal hareketli sular da ok hareketli su kapsamndadr.


12/82

12

rn: zel belgede sahtecilik suu iin; zel belge sahte olarak dzenlenecek vebu sahte belge kullanlm olacak. Sahte belge kullanlmamsa su olumayacaktr.( T.C.K m. 207-1 )

rn: Bir bakasn, kendisinin veya yaknnn hayatna, vcut veya cinseldokunulmazlna ynelik bir saldr gerekletireceinden ya da malvarl itibaryla bykbir zarara uratacandan bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarakbir mal teslimeveya maln alnmasna kar koymamaya mecbur klmak. ( Yama Suu )

Suun olumas iin KANUNDA SAYILAN HAREKETLERDEN BRSN YAPMAKYETERL SE SEMLK HAREKETL SU sz konusudur.

rn:Su ilemek amacyla rgt kurmak veyaynetmek.rn:Kiiler arasndaki alen olmayan konumalar, taraflardan herhangi birinin rzas

olmakszn bir aletle dinleyen veyabunlar bir ses alma cihaz ile kaydeden kii, iki aydanalt aya kadar hapis cezas ile cezalandrlr. ( Kiiler arasndaki konumalarn dinlenilmesi,kayda alnmas suu )

rn:Bakasnn tanr veya tanmaz maln ksmen veya tamamen ykan, tahripeden, yok eden, bozan, kullanlamaz hle getiren veya kirleten kii ( Mala zararverme suu )

rnein:Bakasna ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir ekilde kullanmak

zere zilyedlii kendisine devredilmi olan mal zerinde, kendisinin veya bakasnn yararnaolarak, zilyedliin devri amac dnda tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar edenkii ( Gveni Ktye Kullanmak- Emniyeti Suistimal Suu ) Bu suta fail, malda devir iinkar etmi ve ayn zamanda da bu mal satm olur ise iki seimlik hareketi de ilemiolacaktr. Ancak sadece bir su oluur.

B- NETCE ( SONU )Hareketin ortaya kmas ile meydana gelen sonuca netice denir. rnein

kasten ldrme fiilinde, kiinin bedenine bak saplamak hareket, bu hareket sonucumadurun lmesi ise neticedir. Netice bazen hareket ile ayn anda meydana gelir iken,bazen de hareketten az veya ok bir zaman sonra meydana gelir.

Baz hallerde her bir netice ayr bir su saylrken, baz durumlarda birden ok neticetek bir su olarak kabul edilir.

1- HERNETCENN BR SU SAYILDII HALLERa- Ani Su- Mesafe SuuCeza kanununda tanmlanan hareket ile netice ayn anda gereklemi ise AN SU tan(neticesi harekete bitiik u ) sz edilir.

rn:Hakaret suu ani sutur. Hareket ve netice bitiiktir. Hakaret ieren szazdan kt andan netice meydana gelir. Ani sulara hareket ile netice arasnazaman girmedii iin teebbs mmkn deildir. Ani sular Hareketin yapldyerde LENM SAYILIR.

Kanunda saylan su oluturan hareket ile netice arasnda bir mesafebunuyor ise bu halde mesafe suu sz konusudur.Mesafe suu teebbse elverilidir.nk kural olarak teebbs, mesafe sularna sz konusu olabilir.b- Mtemadi ( Kesintisiz- Srekli ) Su:

Neticenin belirli bir sre devam ettii sua MTEMAD SU ad verilir. Bu sutipinde hukuksal ihlal hemen sona ermeyip belirli bir sre devam etmektedir.

rn: Kii hrriyetinden yoksun klma suunda kii hrriyeti engellendii anda suolumamakta bu suun olumas iin kiinin bir yere gitmekten belirli bir sre ( az ya daok ) yoksun klnmas ya da bir yerde zorla braklmas sz konusudur.

Mtemadi su iin, devam eden neticenin failin kusurundan ileri gelmesi ve busreklilie son vermek konusunda failin iktidar bulunmaldr.

Mtemadi su kesinti balad anda ilenmeye balanmtr ve bu andanitibaren netice devam eder. Netice kesildii anda (KESNTNN GEREKLET) zamanve yerde LENM SAYILIR ve su ancak bu anda tamamlanm saylr. Neticeningereklemesi ile suun tamamlanmas farkl zamanlarda meydana gelmektedir.

rn: Kars ta trene binen A tren Erzurum da iken B tarafndan bir kompartmanakilitlenir. B, A y kilitledikten sonra trenden inmitir. Tren Ankara Gar na geldiinde Akompartmandankarlr ve kurtarlr. Bu olayda mtemadi su vardr ( kesintisiz su ). Bu


13/82

13

tr sular kesintinin gerekletii yerde ilenmi saylaca iin, devam eden netice Ankarada kesintiye uramtr. Su Ankara da ilenmi saylr.

Kesintisiz sularda su zgrlk kstlannca tamamlanmakta ve bu aamadan sonranetice hala devam ettii iin su tamamlandktan sonra SUA TRAK SZ KONUSUOLABLR. Ancak ani sularda su tamamlandktan sonra itirak mmkn deildir.

rn:Yaralamak suu ani sutur. A elindeki sopa ile B yi yaraladktan sonra neticegereklemi ve bitmitir. B yaralandktan sonra C nin yaralamak suuna itiraki mmkn

deildir. Ancak A, B yi zorla bir mahsen e kapattktan sonra netice devam etmektedir. Suolumutur fakat netice sona ermemitir. C kapda beklemek ve B yi gzetlemek ve bir sresonra kapy amak suretiyle sua itirak edebilir.

Mtemadi sularda zamanam ve ikayet sreleri kesinti gerekletii( netice kesildii ) andabalar.

Ani sularda hareket gerekletikten sonra meru mdafaa mmkndeildir. Oysa mtemadi sularda netice srekli olduu iin netice devam ettikemeru mdafaada bulunulabilir.

Kesintisiz Su ( mtemadi su ) rnekleri:Su ilemek maksadyla rgt kurma,kamu grevinin usulsz stlenilmesi, elektrik hrszl ve enerji hrszl, tanmas yasaksilahlar tamak, firar, askerlik grevinden kamak, uyuturucu bulundurmak vs.

2- BRDEN OK NETCENN TEK SU SAYILDII HALLER ( SULARIN TMAI )

Kural olarak d alemde meydana gelen her netice bir sua vcut vermekte ikenkanunda istisna olarak baz hallerde birden ok netice tek su saylmaktadr.a- Zincirleme Su ( Mteselsil Su )

Bir su ilemek karar kapsamnda deiik zamanlarda bir kiiye kar ayn suunbirden fazla ilenmesi halinde zincirleme su ortaya kar. Faile tek ceza verilir ancak cezasartrlr.

Zincirleme Su K EKLDE ORTAYA IKAR:1- Bir su ileme kararnn icras kapsamnda, deiik zamanlarda

( ARADAK ZAMAN OK UZUN OLMAMALIDIR )bir kiiye karayn suun birden

fazla ilenmesi durumunda, bir cezaya hkmedilir. Ancak bu ceza, drtte birindendrtte ne kadar artrlr.Suun maduru ayn olmaldr. Ayn su ( basit veya nitelikli hal ) ilemek dncesi

olacaktr. Bu artlarn yannda iki su arasnda uzun zaman gememi olacaktr.rn: Bir kasiyerin belirli aralklarla kasadan para almas durumunda ayn su

ileme kararndan ( hrszlk amac ) hareketle farkl zamanlarda hrszlk yaplmtr. Ancakbu durumda tek bir su oluacak ve tek ceza verilecek fakat ceza artrlarak verilecektir.

rn: A, aralarnda husumet olan B ye, her sabah okul giriinde hakaret etmektedir.Bu ekilde iki gn aralklarla 5 kez hakaret edilmi olsa da bir tek hakaret suu vardr fakatceza artrlr.

Bir suun temel ekli ile daha ar veya daha az cezay gerektiren nitelikli ekilleri,ayn su saylr.

rn. A, B ye ait eve hrszlk amacyla girmek zere iken ev sahibinin uyanmaszerine evden kamtr ( hrszla teebbs ), ertesi gn ise yine ayn eve girmi ve biradet televizyon almtr ( tamamlanm hrszlk ). ki gn sonra da gece vakti girip buzdolabn almtr ( nitelikli hrszlk ). Bu olayda da zincirleme bir ekilde hrszlk suuilenmitir.

Filer arasnda SU KASTINI YENLEYECEK BR ZAMAN GRM SE artk sukast YENLENMTR ve K AYRI SU sz konusudur.

rn:A madur M ye kar cinsel ierikli szler sylemi ve aradan 2 Ay getiktensonra iki kez yine ayn szleri sylemi ise bu durumda zincirleme su olumayacaktr.nk aradan geen zaman ok uzundur. Bu halde iki ayr cinsel taciz suu sz konusudur.

Oysa A her grdnde ( 2-3 gnde bir ) sz atm olsa idi zincirleme su olurdu.Tek su ve tek ceza sz konusu olurdu. Ancak uzun zaman getikten sonra artk zincirlemesutan sz edilemez.


14/82

14

2- Ayn suun birden fazla kiiye kar tek bir fiille ilenmesi durumunda da,zincirleme su vardr. Yine suun maduru belli deil ise de zincirleme su szkonusu olur.

rn:Z ahsnn bir snfa girerek 10 kiiye birden HIRSIZLAR demesi durumunda tekbir fiille birden fazla madura kar hakaret suu ilenmi olur ve zincirleme su hkmleriuygulanr.

rn. Kusurlu ara kullanarak birden fazla kimsenin taksirle yaralanmas

durumlarnda tek bir hareket ve fakat birden fazla madur vardr.rn. A, elindeki molotof kokteylini frlatarak B ve C ye ait aracn yanmasna sebepolmu ise bu halde de tek hareketle ilenmi mala zarar verme suu K FARKLI MADURAkar ilenmitir. Burada da zincirleme su hkm uygulanr.

Zincirleme su, zincirin kesildii anda ( SON SU LEND ANDA ve oyerde ) ilenmi saylr.

ZNCRLEME SU HKMLERNN UYGULANAMAYACAI SU TPLERKasten ldrme, kasten yaralama, ikence, ve yamasularnda zincirleme su

hkmleri uygulanmaz.rn. Bir evi atee vererek 5 kiiyi ldren fail 5 ayr kasten ldrme suundan

sorumludur.

rn.C, silah dorulmak suretiyle 3 kiinin ceplerindeki paralar alm ise artk 3 ayryama ( gasp ) suu sz konusudur.rn. ki gn ara ile 6 kiiyi ldren seri katil Z, ayr ayr 6 ldrme suundan

sorumludur.

b- Birleik SuBiri dierinin unsurunu veya arlatrc nedenini oluturmas dolaysyla tek fiil

saylan sua bileik su denir.rn: Yama suu, cebir ve iddet kullanlarak bir kimsenin tanr maln almak

eklinde ilenmektedir. Bu halde cebir ve iddet SUTUR. Bir kimsenin maln rzas dndaalmak ta hrszlk suudur. Ancak iki su birleerek yeni bir su oluturmaktadr. Hem CEBRhem de HIRSIZLIK suu bu durumda YAMA SUUNUN UNSURU olmaktadr. Fail sadeceyama suundan dolay cezalandrlr.

rn:Bir internet virs ile Madur M nin bilgisayarna zarar veren ve onun bankaifrelerini kullanarak hesabndan para aktaran kimse Hem 244-2 de yar alan Bir biliim

sistemindeki verileri bozan, yok eden, deitiren veya eriilmez klan, sisteme veriyerletiren, var olan verileri baka bir yere gndermek suunu hem de para transferederek basit dolandrclk suunu ilemitir. Ancak iki su birlikte NTELKLDOLANDIRICILIK SUUNU ( 158/1,g- biliim sistemi ile dolandrclk ) oluturmakta vebaka bir sua vcut vermektedirler. Burada fail sadece nitelikli dolandrclk suundansorumludur.

c- Fikri timaT.C.K m. 44 uyarnca: ledii bir fiil ile birden fazla farkl suun olumasna

sebebiyet veren kii, bunlardan en ar cezay gerektiren sutan dolay

cezalandrlr.Fikri itima da BR HAREKET ile K SU AYNI ANDAolumaktadr. Bu durumda

sadece ar olan sutan dolay fail sorumlu tutulmaktadr. Her sonu ayr bir hareketinneticesi olarak kabul edilmelidir. Eer Tek bir hareket ve birden fazla su sz konusu ise buhalde fikri itima sz konusu olur.

rn:Bir kimse ocuunu yaralar ise ortaya iki su kmaktadr. Bunlardan birisi aynkonutta birlikte yaad kimselere kt muamele dieri ise kasten yaralama. Bu durumda fail en ar sutan dolay sorumludur. ( Kasten yaralama )

rn:Bir yerden ruhsatsz silah alan kii. Hem hrszlk Hem de tanmas yasak olansilah tamak suunu tek bir hareket ile ilemi olur. Bu durumda fikri itima vardr.

- Fail en ar sutan cezalandrlr.- Sulardan birisi kamu davas birisi ikayete bal ise kamu davas usul

ile grlr,- Suun ilenme yeri, zaman, zamanam vs. ar sua gre belirlenir,


15/82

15

- Eer sulardan birisi affa uram ise fail dier sutancezalandrlmaldr.

FKR TMA OLABLMES N TEK HAREKET LE BRDEN FAZLA FARKLI SUOLUMASI GEREKMEKTEDR. Eer ayn trden su meydana gelir ise ZNCRLEME SUhkmlerinin uygulanmas gerekir.

rn. Yaralamak kast ile A ya frlatlan ta B ye isabet etmi ise bu halde biri kasten

yaralamaya teebbs dieri taksirle yaralama olmak zere iki farkl su vardr ve fail en arsutan cezalandrlr.rn.Gzlkl A ya kar yumruk atan ve onu yaralayan B, ayn zamanda gzln

de krm ise, yaralama ve mala zarar verme sular ayn fiil ile meydana gelmitir ve B enar sutan cezalandrlr.

rn. Bir kiiyi ldrmek iin atelenen silhtan kan kurun, madura isabetetmeden duvara arpmas nedeniyle sekerek bir bakasnn lmne veya yaralanmasnaneden olabilir. Bu durumda, hedeflenen kii asndan kasten ldrme suu teebbsaamasnda kalmtr; ancak, sekme sonucunda lmne veya yaralanmasna neden olunankii asndan ise, taksirle ldrme veya taksirle yaralama suu ilenmi olmaktadr.

d- Geitli Su: Failin bir suu ileyebilmesi iin daha hafif sular ilemek zorunda olmas

geitli su olarak tanmlanr. Su, hafiften ara doru bir sra takip ediyor ise getli su szkonusudur. Geitli suta sadece ilenen en ar sutan dolay ceza verilir.rn. nsan ldrmek isteyen bir kimse ncelikle yaralama suunu ilemek

zorundadr.rn.Cinsel Saldr suunu ileyen fail ncelikle cinsel taciz/basit cinsel saldr suunu

ilemek zorundadr. Ancak ceza verilirken en ar sutan dolay ceza verilir.

C- LLYET BAI ( NEDENSELLK )Bir fiilin su tekil edebilmesi iin hareket ile sonu arasnda bir illiyet bann

bulunmas gerekmektedir. Yani sonu hareketten dolay ortaya kmaldr. Nedensellik bahareket ile netice arasndaki neden sonu ilikisidir.

Eer netice hareketten dolay meydana gelmi ise, hareket ile netice arasnda uygunilliyet ba var ise fail sebep olduu neticeden dolay sorumludur. Olaya bir btn olarakbakldnda netice hareketin sonucu olarak grlyor ise fail bu neticeden sorumludur.

rn: Fail F aralarnda arazi anlamazl bulunan arkada R yi yaralamtr. Rhastaneye kaldrlrken 112 Ambulansnn kaza yapmas sebebiyle lmtr. Bu durumdalm ile F nin hareketi arasnda neden sonu ilikisi kesilmitir. lliyet ba kesilmi olduuiin F lmden dolay sorumlu deildir. F nin hareketi sadece yaralama neticesinidourmutur ve sadece yaralamaktan dolay sorumludur.

rn:Fail Veli ei ile tartm ve ei bir gn sonra bu tartmadan dolay depresyonagirerek fare zehri ile intihar etmitir. Velinin eylemi ile lm neticesi arasnda neden sonuilikisi olmad iin Fail Veli nin hareketi lm neticesini dourmamtr. Veli lmneticesinden sorumlu deildir. ( ntihara zorlamam ve intihara tevik etmemi ise ).

rn: Fail Zehrettin snf arkada Memnun ile tartm ve onu baklamtr. Birer ay

ara ile 5 ameliyat geiren Memnun bir trl iyileememi ve baklanmann sebep olduuyaralanmalar nedeniyle lmtr. Bu durumda illiyet ba kesilmediinden lm, baklamahareketinin sonucudur. Bu sebeple Zehrettin ldrme suundan dolay sorumludur. Aynolayda Memnun ameliyatta hekim hatas yznden lm olsa idi illiyet ba kesilmi olur idive Zehrettin lmden dolay sorumlu olmazd.

rn. K, motosikletle karayolunda seyreden L ye ynelik olarak silahla el ateetmi, L ise atlardan korunmak maksad ile motosiklete kapaklanm ve kapaklanmasonrasnda dengesini kaybederek motosiklet devrilmi ve arkadan gelen kamyonun altndakalarak ezilmitir. Bu olay itibariyle K nn hareketi ile lm arasnda nedensellik babozulmamtr. K, lm neticesinden sorumludur.

D- FAL

radi hareket yetenei, yaayan insana has bir zelliktir. Hayvan ya da eyann ya dal bir kimsenin iradi hareket yetenei bulunmamaktadr. Bu nedenle ancak yaayan birinsan su faili olabilir. Hareket yetenei bulunmayan tzel kiiler su faili olamazlar.


16/82

16

Ceza kanununda yer alan baz sular herkes tarafndan ilenebilir iken, bir takmsular ise sadece kanunun ngrd kimseler tarafndan ilenebilir. Ancak kanundagsterilen kimselerin ileyebilecei sulara ZG SU ad verilir.

rn. ldrme, yaralama, hrszlk, mala zarar verme sular herkes tarafndanilenebilir.

rn. kence, zimmet, rvet, irtikap, haksz arama, grevi ktye kullanma sularnise ancak kamu grevlileri ileyebilir. ( ZG SULAR)

zg su itirak bakmndan nemlidir. Zira zg sularda kanun koyucununngrd sfat tamayan kimseler fail sfatyla deil azmettiren veya yardm edensfatyla sorumlu olurlar.( tirakte Ballk Kural )

E- MADURHer suta bir madur vardr. Madur, ilenen su ile hakszla urayan, suun

konusunun sahibi olan kiidir. Madur gerek kiidir. Ancak kanun maddesinde belirtilmiise- devlet veya bir tzel kii de olabilir.

Bir suun ilenmesi ile hukuken korunan menfaatleri dorudan veya dolayl olarakihlal olan kimse sutan zarar grendir. Yaralama suunda yaralanan kii hem madurhem de zarar grendir. ldrme suunda len kimse madur, yaknlar ise sutan zarargrendir.

Sutan zarar gren kavram ayn anlama gelmez; sutan zarar gren kavram,madur kavramn da iine alan daha geni bir kavramdr.rn. ldrme suunun maduru, len kimsedir. Hrszlk suunun maduru ise maln

sahibi olan kimsedir.rn. A nn geree aykr olarak B irketinin muhasebecisini dolandrmas

eyleminde,dolandrclk suunun maduru Muhasebeci iken, B irketi sutan zarar grendir.

F- KONUSu saylan hareketin yneldii kii ya da ey suun konusunu oluturmaktadr.

Konusuz bir su yoktur. rnein, kasten ldrme suunda madur len kimsedir. Suunkonusu ise onun canl bedenidir.

rn. Hrszlk suunun maduru tanr eyann sahibi iken, suun konusu tanreyadr. Hakaret suunda madur, hakaret edilen kii iken, suun konusu, kiinin eref vesaygnldr.

Korunan Hukuki Deer: Su tipinin ihdas edilmesi ile korunmak istenen deerdir.rn.ldrme suunda korunan hukuki deer, yaam hakkdr.rn. Hrszlk suunda korunan hukuki deer, mlkiyet hakk, yaralama suunda

beden dokunulmazl hakk.Failin su saylan fiili neticesinde su konusu zerinde bir tehlike meydana gelmi ise

bu halde TEHLKE suu sz konusudur. Eer su konusu bir zarara uram ise ortadaZARAR suu vardr.

rn.Yaralama, ldrme, hrszlk vs. sular ZARAR SULARIDIR.rn. Trafik gvenliini tehlikeye sokma, suu ve suluyu vme, halk kin ve

dmanla tahrik sular tehlike sulardr. Ortada henz bir zarar deil zarar domaihtimali vardr.

3- MANEV UNSURManevi unsur, ilenin fiil ile fail arasndaki psikolojik badr. Bu ba kurulmadan

suun varlndan sz edilemez. Fail ile eylem arasnda kanunda saylan, kast, olaskast, bilinli taksir ve taksir eklinde ortaya kan psikolojik balardan birisi yokise fail bu eylemden dolay knanamaz ve cezalandrlamaz.

Eer bu fail bakmndan bu psikolojik balardan bir tanesi var ise bu halde failin cezasorumluluunun olabilmesi ve knanabilmesi iin kusur yetenei ( isnad kabiliyeti ) olupolmadna bakmak gerekir. rn. Kasten bir bakasn ldren kii ldrme suunu ilemitirve cezalandrlr. Ancak ldrme suunu 5 yandaki bir ocuk ilemi ise eylem hukukaaykrdr, sutur fakat 5 yandaki ocuun kusur yetenei olmad iin ocuk knanamaz vecezalandrlamaz.


17/82

17

Genel Olarak KAST ve TAKSRCeza kanununda ASIL OLAN KAST tr. Kasten ilenen sularn

cezalandrlmas kuraldr. TAKSR STSNA BR DZENLEMEDR. Eer bir suuntaksirli hali kanunda dzenlenmemi ise faile bu sutan dolay ceza verilmez.

rn: Mala zarar verme suu, insan ticareti suu, resmi evrakta sahtekarlk suu gibisularn taksirle ilendii halde cezalandrlmas sz konusu deildir. nk kanunda taksirlimala zarar verme, taksirli insan ticareti, taksirli evrakta sahtekarlk suu dzenlenmemitir.

Ancak taksirle yaralama, taksirle ldrme kanunda dzenlendii iin taksirle lm yada yaralanmaya sebep olunmu ise fail sorumludur ve faile bu maddeler kapsamnda cezaverilir.

1- KAST

Suun olumas kastn varlna baldr. Kast bir suun kanuni tanmndan yer alanunsurlarn bilerek ve isteyerek gerekletirilmesidir. Kanunda iki tr kast dzenlenmitir.

- Kast: Suun kanuni tanmndaki madd unsurlarn bilerek ve istenerekgerekletirilmesidir.

rn:A ldrmek maksad ile B ye ate etmi ve B nin lmne neden olmu ise budurumda hareketi bilerek yapmtr. Hareketin sonucunu da bilmekte ve istemektedir. A,kasten hareket etmitir.

- Olas Kast: suun kanuni tanmnda yer alan unsurlardan birinin somut olayda

gerekleebilecei ngrlmesine ramen, kii fiili ilemektedir. Dier bir deyile, failunsurlarn meydana gelmesini kabullenmektedir. Bu hlde, arlatrlm mebbet hapiscezasn gerektiren sularda mebbet hapis cezasna, mebbet hapis cezasn gerektirensularda yirmi yldan yirmibe yla kadar hapis cezasna hkmolunur; dier sularda isetemel ceza te birden yarsna kadar indirilir.

Olas Kast failin netice bakmndan OLURSA OLSUN dedii ve neticeyi kabullendiikasttr. Fail neticeyi grecek ve neticeyi KABULLENEREK EYLEME DEVAMEDECEKTR.

OLASI KAST GENEL BR NDRM NEDENDR. Olas kast ile ilenen sularda,kastl sua nazaran daha az ceza verilir.

rn. Yolda seyreden bir otobs srcs, trafik lambasnn kendisine krmzyanmasna ramen, kavakta durmadan gemek ister; ancak kendilerine yeil k yanankavaktan gemekte olan yayalara arpar ve bunlardan bir veya birkann lmne veyayaralanmasna neden olur. Trafik lambas kendisine krmz yanan src, yayageidinden her an birilerinin getiini grm; fakat, buna ramen kavaktadurmam ve yoluna devam etmitir. Bu durumda otobs srcs, meydana gelenlm veya yaralama neticelerinin gerekleebileceini ngrerek, bunlarkabullenmitir.

rn. Dn evinde trene katlanlarn tabancalar ile odann tavanna doru ardardna ate ettikleri srada, bir kiinin ald alkoln de etkisi ile elinin seyrini kaybetmesisonucu, yere paralel olarak yapt atlardan bir tanesinden kan kurun, trenekatlanlardan birinin alnna isabet ederek lmne neden olur. Bu rnek olayda kii

yapt atlardan kan kurunlarn orada bulunan herhangi birine isabetedebileceini ngrm; fakat, buna ramen silhyla ata devam etmitir.Burada da fail silhyla ate ederken ortaya kacak yaralama veya lmneticelerini kabullenmitir.

rn:Hasmna ate ederken onun yanndaki arkadan da grd ve ona da isabetedeceini ngrd halde DEERSE DESN ( OLURSA OLSUN ) diyerek silahn ateleyenkimsenin kast OLASI KAST tr.

Failin ngrd veya kabullendii neticenin gereklemesi bir ihtimal deil de,gerekleecei kesin ise KAST vardr.

rn. Dmann ldrmek iin bindii uaa patlayc madde yerletiren kimse,gerekte bir kiiyi ldrmek istemektedir. Ancak dier kimselerin de bu kiinin lm ile

birlikte lecei KESN olduu iin bu durumda olas kast deil KAST vardr.


18/82

18

Kural olarak, KASTEN LENEBLEN SULAR OLASI KAST LE DE LENEBLR. Ancak birsu maddesinde BLEREK ibaresi yer alyorsa bu su olas kast ile ilenemez. Her kastlsu olas kast ile ilenemez.

rn: Sahte evrak bilerek kullanmak suu. Bu su olas kast ile ilenemez.

Fail bir suu ilemek iin plan yapar ve su ileme kararlln uzun bir sre devam

ettirir ve mutlak olarak neticenin meydana gelmesi iin elinden geleni yapar ve neticeyiansa brakmamak ve mutlak surette elde etmek iin soukkanl bir ekilde suu ilerse budurumda TASARLAMA KASTI vardr.

Taammd denilen bu durumda YARGITAY a gre, fail SOUKKANLI BREKLDE SU LEMEKTEDR. YARGITAY a gre TASARLAMA KASTI LE LENENSULARDA HAKSIZ TAHRK UYGULANMAZ.

Kural olarak ceza kanunun su ileyen kimsenin dncesine yani hangi amala suilediine bakmaz. nemli olan su saylan hareketin yaplmas ve neticeningereklemesidir. Ancak kanun koyucunun baz zel amalarla ilendiinde cezalandrdsular da vardr. Kanun koyucunun genel kastn stnde ( bilmek ve istemekten baka )failin zel bir amacnn da bulunmasn arad duruma ZEL KASTad verilir. Kanun baz

sular bakmndan genel kastn yannda ZEL KASTIda aramtr.

rn:Gmen Kaakl suu Dorudan veya dolayl maddi bir menfaat eldeetmek amacyla ilenirse cezalandrlr. Baka bir amala ilendiinde gmen kaaklsuu olumaz. Bu durumda zel kast vardr.

Failin su yoluna ktktan sonrayeni bir kastnn ortaya kmasna EKLENEN KASTad verilir. Bu durumda failin kastna yeni bir kast eklenmekte ve yeni bir su ortayakmaktadr. Baz durumlarda su kast hareketin yaplmasndan sonra da ortayakabilir.

rn: Doktor ameliyatta hastann karnnda makas unutmutur. Fakat bu durumusonradan renmesine ramen hatas ortaya kmasn diye durumu hastaya bildirmemi ve

hasta yaamn yitirmitir. Doktorun ilk eylemi taksirle yaralamadr. Fakat hatasnrenmesine ramen hastay yeniden ameliyat etmemesi halinde artk KASTENLDRMEDEN DOLAYI SORUMLUDUR.

rn: Arkada ile kavga eden A onu yaralam ve olay yerinde brakarak arkasndnp gitmek zere iken yerde yatan M nin annesine hakaret etmesini duymu ve bundankaynaklanan fke ile yerde yatan M yi ldrmtr. Bu durumda ilk andaki kastyaralamak kast iken, hakaretten sonra ortaya kan kast ldrme kastdr. Budurumda ldrme kast EKLENEN KASTTIR.

2- TAKSRTrk Ceza Kanununda iki trl taksir dzenlenmitir. TAKSR ( BLNSZ

TAKSR ) ve BLNL TAKSR.TCK madde 22 - (1) Taksirle ilenen fiiller, kanunun aka belirttii hllerde cezalandrlr.

(2) Taksir, dikkat ve zen ykmllne aykrlk dolaysyla, birdavrann suun kanun tanmnda belirtilen neticesi ngrlmeyerekgerekletirilmesidir.

(3) Kiinin ngrd neticeyi istememesine karn, neticenin meydanagelmesi hlinde bilinli taksir vardr; bu hlde taksirli sua ilikin ceza te birdenyarsna kadar artrlr.

(4) Taksirle ilenen sutan dolay verilecek olan ceza failin kusuruna grebelirlenir.

(5) Birden fazla kiinin taksirle iledii sularda, herkes kendi

kusurundan dolay sorumlu olur. Her failin cezas kusuruna gre ayr ayrbelirlenir.

(6) Taksirli hareket sonucu neden olunan netice, mnhasran failin kiisel ve


19/82

19

ailev durumu bakmndan, artk bir cezann hkmedilmesini gereksiz klacakderecede madur olmasna yol amsa ceza verilmez; bilinli taksir hlinde verilecekceza yardan altda bire kadar indirilebilir.

TAKSR ( BLNSZ TAKSR ): Kastn iki unsuru bulunmaktadr; BLMEK veSTEMEK. Bir kimse bilerek ve isteyerek bir hareketi gerekletirirse ve lm meydana gelirise kasten hareket etmitir.

Taksirli sularn belirgin zellii, icrai veya ihmali ekilde olabilen iradi hareketin varlve kanun tanmda yer alan unsurlardan birinin ngrlmemi olmasdr. Fakat bungrmemenin, gerekli dikkat ve zen ykmllne aykrlk dolaysyla ortaya kmasgerekir. nk, gerekli dikkat ve zen gsterilmedii iin kanunda tanmlanm olanneticenin gerekleecei ngrlmemitir.

Kast ve taksiri ayran ksm ise NETCENN STENP STENMEDDR.

Taksirli suta da hareket bilerek ve isteyerek yaplabilir ( bilmeden ya da istemeden de,dikkat ve zen ykmllne aykr olarak hareket meydana gelmi te olabilir ) ancak netice bilinir fakat H BR ZAMAN STENMEZ.

rn:Bir doktorun hastaya yanl mdahale yaparak hastann lmne sebebiyet verdii

durumda: hastaya yapt mdahaleyi ( HAREKET ) bilerek ve isteyerek yapar. Doktor yanlmdahale yapt zaman hastann leceini bilir, ngrr ancak hibir zaman HASTANINLMESN STEMEZ.

rn: Ormanda ava kan A allklarn arkasndan trt gelmesi zerine keklik varzannedip tfeini atelemi ancak keklik olduunu dnd alln arkasnda duran Mnin lmne neden olmutur. Bu durumda TAKSRLE ( BLNSZ TAKSR ) LDRME SZKONUSUDUR.

Birden fazla kiinin taksirle iledii sularda herkes kendi kusuru gznnde bulundurulmak suretiyle sorumlu tutulur. Taksirli suun kanuni tanmndabelirlenen netice birden fazla kiinin karlkl olarak iledikleri taksirli fiiller sonucundagereklemi olabilir.

rnein bir trafik kazasnda src ile yaya veya her iki src de taksirle hareket

etmi olabilir. Bu gibi durumlarda neticenin oluumu asndan her kiinin taksirli fiilidolaysyla kusurluluu bir dierinden bamsz olarak belirlenmelidir.

Ayn ekilde birden fazla kiinin katlmyla gerekletirilen bir ameliyatn lm veyasakatlkla sonulanmas durumunda, ameliyata katlan kiiler mtereken hareketetmektedirler. Ancak tbbn gereklerine aykrlk dolaysyla lm veya sakatlkla sonulananbu ameliyatta ilenen taksirli suun ilenii asndan sua itirak kurallar uygulanamaz.

Kanunun sua itirake ilikin hkmleri, kasten ilenen sularda suun ileniineitirak eden kiilerin sorumluluk statlerini belirlemektedir. Birden fazla kiininkatlmyla yaplan ameliyat srasnda meydana gelen lm veya sakatlk neticeleribakmndan her bir kiinin sorumluluu kendi kusuru gz nnde bulundurulmaksuretiyle belirlenmelidir.

3- BLNL/NGRLTAKSR:Failin hareketi bilerek yapyor NETCEY NGRYOR fakat eyleme devam ediyorancak hi bir zaman STEMYOR. Fail neticeyi ngryor fakat NASIL OLSA OLMAZdncesiyle hareket ediyor. Neticenin gereklemesi gibi bir istei yoktur.

Bilinli taksiri basit taksirden ayran zellik, fiilin neticesinin failce fiilen n-grlm ve fakat istenmemi olmasdr.

BLNL TAKSR CEZAYI ARTIRAN GENEL BR NEDENDR. Bilinli taksirhlinde hkmedilecek ceza te birden yarsna kadar artrlacaktr.

rn:Arac ile karayolunda ilerlemekte iken, bir aracn manevra yaptn grmesineramen naslsa kurtarrm arpmam diyerek yavalamayan ( neticeyi ngryor veeyleme devam ediyor ) ve bir insann lmne neden olan kimse veya kalabalk bircaddede hzla ara kullanmasna ramen sr kabiliyetine ve aracn frenine gvenen bir

kimsenin yapt kazada lme sebebiyet vermesi halinde BLNL TAKSR VARDIR.


20/82

20

Bilinli taksirin taksirden fark da buradadr. TAKSRDE netice sadeceBLNYOR. Ancak bilinli taksirde NETCENN BLNMESNE EK OLARAKMEYDANA GELEBLECE DE NGRLYOR ve HAREKETE DEVAM EDLYOR.

Kardan karya geen yayalar grd halde ( NETCE NGRLDHALDE HAREKETE DEVAM EDLYOR ) usta src olduuna gvenerek, onlar gelinceyekadar ben geerim diyerek hareket devam eden kimse YAYAYA ARPACAINA NGRYOR

fakat eyleme devam ediyor. Bu durumda netice hibir surette istenmiyor, NASILSA OLMAZdiyerek harekete devam ediliyor.

BLNL TAKSR tespit edilmelidir nk bilinli taksir halinde ceza 1/3 ten yarsnakadar artrlr. BLNL TAKSR CEZAYI AIRLATIRAN GENEL BR NEDENDR. Busebeple somut olayn zellii, eylemin nitelii, madurun durumu, olay yerinin zellii,sann ifadeleri, sann mesleki nitelii, tank ifadeleri gibi unsurlar dikkate alnarakbelirlenir.

Mesleki konularda zel bilgiye ihtiya duyulduundan bilirkiiye de mracaatedilmelidir. Ancak CEZA YARGILAMASINDAN KESN DELL olmadndan hakim gerekesiniaklayarak bilirkii grne aykr bir karar verebilir. Bu sebeple BLRK RAPORUHAKM KESN OLARAK BALAYICI DELDR.

Taksirli su neticesinde K, ALESEL VE KSEL BR NEDENDEN DOLAYIARTIK BR CEZAYA HKMEDLMES ANLAMSIZ OLACAKA DERECEDE MADUROLMU SE KYE CEZA VERLMEZ.

Ancak fail bilinli taksirli ise ceza verilir, bilinli taksir halinde hakim cezadaindirim yapabilir.

rnein lkemizde zellikle krsal blgelerde rastland zere, taksirli sularda failinmeydana gelen netice itibaryla bizzat kendisinin ve aile bireylerinin ar derecedemaduriyete uradklar grlmektedir. Sz gelimi, kyl kadnlarn gndelik uralar vehayat zorluklar itibaryla, says ok kere drtten fazlasna varan kk ocuklarnagerekli dikkati ve itinay gsterememeleri sonucu, ocuklarn yaralandklar veya ldklerigrlmektedir.

Ayn ekilde meydana gelen trafik kazalarnda da benzer olaylara rastlanmaktadr. Bugibi hllerde anann taksirli sutan dolay kovuturmaya uramas ve cezaya mahkmedilmesi, esasen sutan dolay evladn kaybetmesi sonucu urad zdrabiddetlendirmekle kalmamakta, ayrca, ailenin tmyle ar derecede maduriyetedmesine neden olmaktadr. Bu sebeplerle fail taksirli hareketinden tr ailesel veyakiisel bir nedenden dolay ac ektiinden artk fail hakknda bir cezaya hkmedilmesianlamsz olacaktr. Ancak fail bilinli taksirli ile sadece indirim ngrlmtr.

NETCES SEBEBYLE AIRLAMI SUT.C.K Madde 23 - Bir fiilin, kastedilenden daha ar veya baka bir neticenin

oluumuna sebebiyet vermesi hlinde, kiinin bundan dolay sorumlu tutulabilmesi iin bu

netice bakmndan en azndan taksirle hareket etmesi gerekir.

Netice sebebiyle arlam su: Suun varl iin gerekli olann tesinde zararlveya ar, tehlikeli bir sonucun meydana gelmesi halinde cezas arlatrlan sulara sonucunedeniyle arlaan sular denir. eklinde tanmlanmaktadr.

rnein, basit yaralamada bulunulmak istenirken, kii grme, iitmeyeteneini yitirmi olabilir. Yaralama fiili gerekletirilirken, genellikle bunun sonucundaar bir neticenin meydana gelebilecei dnlr.

rnein; gzn, kulan zerine sert bir biimde vuran kii, bu yumrukneticesinde madurun grme veya iitme yeteneini yitirebilecei olasln gznnde bulundurur. Ar neticenin ortaya kacann bu ekilde ngrld

durumlarda, meydana gelen ar netice asndan fail olas kastla hareketetmektedir.


21/82

21

Buna karlk, yaralama fiili sonucunda kiinin ngrmedii ar bir netice demeydana gelmi olabilir.

rnein; cannn biraz yanmas iin madurun karn boluuna hafif birbiimde vurulmas hlinde madur inhibisyon sonucu lebilir. Bu gibi durumlardaise fail, yaralama fiilini ilerken, madurun lebileceini tahmin etmemi olabilir.

Bu sebeple kast edilen neticeden ar bir netice meydana gelmi ise failin ikincinetice ynnden EN AZINDAN TAKSR li olarak hareket etmesi zorunluluu

benimsenmitir. Eer fail bakmndan gerekleen ikincil netice ( kastedilenden dahaar ) bakmndan TAKSR derecesinde dahi bir manevi unsurdan sz edilemiyorsafailin arlaan neticeden tr sorumluluu bulunmayacaktr.

Failin ngrd neticeden daha ar bir netice meydana geldiinde neticenin failtarafndan ngrlebilip ngrlemeyeceine baklacaktr. Failin neticeyi ngrebileceikabul edilir ise fail, gerekleen ar neticeden dolay sorumlu tutulacaktr.

Bu aklamalardan hareketle; sadece gerekleen ar neticeden hareketedilerek, hareket ile arlaan netice arasnda illiyet ba kurup oluan sonutanfaili sorumlu tutmak yerine; arlaan neticenin fail tarafndan ngrlpngrlemeyecei ve gerekleen netice bakmndan en azndan TAKSRderecesinde manevi unsurun varlnn aratrlmas zorunludur.

Dier rnekler:

1- Bir kimseye yumruk/tokat atan birinin; yumruk att kimsenin lebileceiningrmesi/ ngrebilmesi gerektiini sylemek, objektif esaslara, hayatn olaan akna vebeer takatine uygun dmeyen bir iddia olacaktr. Bir kimseye yumruk ile etkili eylemdebulunan bir kimsenin; yumruk att kiinin enesinin ya da dilerinin krlmashalinde bu sonulara ilikin olas kastnn olduunu sylemek mmkn iken, aynkimsenin lm neticesi bakmndan TAKSR derecesinde dahi sorumluluunu kabuletmek mmkn deildir.

2- Bir kimsenin boynuna, bana, kalbinin zerine sert bir cisimle hzl bir ekildevuran, akcier veya kalp gibi hayati organlarna iddetli bir darbe vuran kimsenin fiili

neticesinde madur lm ise bu halde gerekleen lm neticesi bakmndan failinTAKSRL sorumluluu var kabul edilir. nk bu hayati blgelere iddetli darbeninmadurun lmne neden olabilecei ngrlebilir.

3- Trafikte yol verme yznden kan tartmada A, B ye bir tokat vurmu ve B ninburnu kanamtr. Hemofili hastas olan B kan kaybndan yaamn yitirmitir. Bu olayda A,B nin hemofili hastas olduunu bilmedii/bilemeyecei iin ldrme suundansorumlu olmaz. Sadece gerekletirdii fiil kadar ile ( kasten yaralama ya dataksirle ldrme ) sorumludur. ( Yargtay bu durumda taksirle ldrmeyi, failhastal biliyor ise bilinli taksirle ldrmeyi kabul ediyor. )

4- HUKUKA AYKIRILIK UNSURU

Bir eylemin su olarak kabul edilebilmesi iin hukuka aykr olmas gerekir. Hukuka

aykrlktan anlalmas gereken ise; sz konusu eylemin sadece ceza kanunu deilhukuk dzeni ierisinde yer alan normlar tarafndan mubah saylmamas-cevazverilmemesidir . Eer bir eyleme hukuk dzeni izin vermi ise, o eylemi hukuka uygunkabul etmi ise o eylemi su olarak nitelendirmek mmkn deildir. Failin eylemi hukukauygun olarak gerekletirilmi ise ( hukuka uygunluk sebepleri ierisinde saylyor ise ) failinbu fiili hukuka aykr ve su olarak kabul edilemez.

5237 Sayl Trk Ceza Kanununda yer verilen hukuku uygunluk sebepleri unlardr:HUKUKA UYGUNLUK HALLER:

1- Meru Mdafaa.2- Kanun Hkmnn Yerine Getirilmesi.3- Hakkn Kullanlmas.4- Madurun Rzas.

Bu durumlarda ilenen fiiller su deildir. Bu hallerde kiiye ceza verilmez ve gvenliktedbiri uygulanamaz, dava alm ise BERAAT KARARI VERLR. Bu nedenler objektiftir.Kiiye bal nedenler deildir. Bu durumlarda bulunan btn kimseler bu hkmler uyarncadeerlendirilir ve ceza verilmez.


22/82

22

1- MERU MDAFAA ( HAKLI SAVUNMA )

Bir kimsenin kendisine ya da bir bakasna ait bir hakka ynelik olarakgerekleen veya gereklemesi kesin olan haksz bir saldry o anda durum vekoullara gre saldr ile orantl biimde ortadan kaldrmayameru mdafaa denir.Meru mdafaadan sz edebilmek iin saldr ve saldrya kar gsterilen savunmaya ilikinbaz artlarn bulunmas gerekmektedir.

Saldrya likin artlar:1-Saldr halen var OLMALI: Saldr ya halen sryor olacak ya da

gereklememi olsa da gereklemesine kesin gzle baklyorsameru mdafaa szkonusudur.

rn: A ahsnn elinde bak ile B ye saldrmas durumunda saldr gnceldir. Busaldr da meru mdafaa sz konusudur.

rn:X in evi Y tarafndan silahla taranmtr. X evine silah ile ate edilirken karkoyar ise meru mdafaa sz konusu olur. Fakat X o anda deil de ertesi gn Y ye silahlsaldr da bulunursa meru mdafaa olmaz.

Btnyle sona ermi bir saldr iin meru mdafaa olmaz. Ancak saldrnntekrarlanacana kesin gzle baklyor ise meru mdafaa sz konusu olur. rn: X elindekiba ile Y ye saldrm ve Y kamaktadr. Elinde ba ile Y yi arayan X in eylemi halendevam etmekte olduu gibi Y ye kar yaralama fiili de tekrarlanaca kesin olan bir fiildir vemeru mdafaa sz konusudur.

Saldr bir insan hareketi olmaldr. Hayvan hareketleri ve doa olaylarndameru mdafaa deil zorunluluk hali sz konusudur.

2-Saldr HAKSIZ OLMALI: Meru Mdafaadan sz edebilmek iin saldrnnhaksz olmas gerekmektedir. Meru mdafaa her trl hakszla kar deil yalnzcaHAKSIZ SALDIRAYAkar kabul edilmitir.

SALDIRI KONUSU EYLEMN SU TEKL ETMESNE GEREK YOKTUR.HAKSIZ EYLEM OLMASI YETERLDR.

rn. Kamakta olan ar cezalk bir hkmly takip eden polisin dur ihtarndansonra silah kullanmas durumunda, kamakta olan hkml bu saldr dolaysyla silahkullandnda meru mdafaadan faydalanamaz. nk polisin kendisine silah kullanmashaksz deildir.

rn. Kendisine saldran A, ahsna kar savunma hakkn ( meru mdafaa )kullanan B nin eylemine kar A, B nin saldrsnn haksz olduunu ne srerek merumdafaadan faydalanamaz.

Meru mdafaadan yararlanan kimse kendi kusurlu hareketi ile saldryaneden olmuolsa da meru savunmadan faydalanabilir.

rn: F ye kfr eden ve onu sinirlendiren M; F nin kendisini ldrmek amacylaate amas zerine saldry etkisiz klmak iin F yi yaralamtr. Bu olayda M hakszsaldrya kendisi neden olmutur. Ancak bir kimsenin bir bakasna kfr etmesi o kimsenin

lmesini gerektirmeyecei iin F nin ate amas durumunda M nin meru mdafaadanyararlanmas mmkndr.rn. Fail meru mdafaay bilerek kurgulam ise yani meru mdafaadan

yararlanarak F yi ldrmek ya da yaralamak istemise bu durumda artk meru mdafaauygulanamaz.

Saldran kiinin eylemi su/cezalandrlabilen bir fiil olmasa da sadece HAKSIZolmas meru mdafaa iin yeterlidir.

rn. 10 yandaki bir ocuun veya akl hastasnn saldrsna kar da merumdafaa mmkndr.

3-Saldr BR HAKKA ynelmi olmaldr: Saldrnn nefse veya rza ynelmiolmasna gerek yoktur. Bir kimsenin her hangi bir hakkna ynelik olabilir.

Bu hak; yaama hakk, beden dokunulmazl olabilecei gibi mlkiyethakk, konut dokunulmazl hakk da olabilir.

Her trl hakka kar saldr da meru mdafaa sz konusu olur. Hakknnemli bir hak olup olmamasna gerek yoktur.


23/82

23

Savunmaya likin artlar

1- Savunmada zorunluluk olmal: Saldrdan baka surette kurtulma imkanbulunmamal.

Savunma, saldry sona erdirmek iin daha yumuak, ancak yan ekilde etkili bir aracnbulunmamas halinde zorunludur. Ne var ki, kama bu kapsamda deildir. Kama imkan variken kamayp savunmaya geen kii de meru mdafaadan faydalanr. ( Hak Hakszla

Boyun Ememelidir. )2- Savunma ile saldr arasnda nedensellikba olmal: Savunma saldryave saldry yapan kimseye kar yaplm olmal.

rn: Cemil yaralamak kast ile Mehmet e kar bak ile saldrm ve onuyaralamtr. Mehmet i Cemil e kar savunma da bulunur ise meru mdafaa olur. FakatCemil in olaya karmam olan kz Serpil e kar savunma da bulunamaz ona zararveremez. Zarar verirse meru mdafaa olamaz.

3- Savunma ile Saldr Arasnda ORAN bulunmal: Savunma saldry defedecek, uzaklatracak lde olmaldr. Oran saldrda bulunan kiinin elindeki silah ileorantl bir silah ile savunma, korunan menfaatler arasndada sz konusu olur.

Saldrlan menfaat ile savunmada zarar verilen menfaat arasnda mutlak bireitlik bulunmas zorunlu deildir.

rn: Ksa boylu ve zayf olan Recep e kar 2-00 boyunda ve elinde byke birdner ba ile saldran Yavuz arasnda silahlar bakmndan oran yoktur. Recep Yavuz unsaldrsn daha etkili bir silah ile ( rnein ateli silah ) def edebilir. Bu halde aralararasnda oran var kabul edilir.

rn:Afakan nn 2008 model Mercedes Marka otomobili hasm Zeki tarafndancamlar krlrken grlm ise Afakan saldry def etmek iin meru mdafaadanyararlanabilir. nk mlkiyet te bir haktr. Ancak burada konu bakmndan bir oranbulunmaldr. Yani Afakan arabasna ynelik saldry Zeki yi ldrerek def edemez.nk mal iin meru mdafaada kural olarak insan ldrlmez.

Ancak kendisini yaralamak zere elinde bakla saldran birisine kar bakaekilde kar koyma imkan kalmam ise ve baka ekilde kurtulmak mmkn olmam isesaldrda bulunan kimseye kar ldrmek suretiyle kar koyulabilir.

NC K YARARINA MERU MDAFAAKanunda kendisine ya da bir bakasna ait bir hakka ynelik olarakgerekleen

bir saldrya kar meru mdafaa dzenlenmitir. Yani bir bakasna kar gerekleen birsaldrya kar savunma yaplabilir.

rn: Ormanda piknik yapt srada az ileride birinin baklandn gren K nnsaldrganlara kar savunmada bulunmas mmkndr. K maduru kurtarmak iin faillerekar her trl savunma vastasn kullanabilir.

MERU MDAFAA N SALDIRININ SADECE KYE KARI LENM OLMASIGEREKMEZ. BAKA BRSNE(nc kiiye kar)GEREKLEEN BR SALDIRIYA KARI DAMERU MDAFAADA BULUNULABLR.

MERU MDAFAA HALNDE EYLEM SU TEKL ETMEZ, EYLEM NEDENYLEYARGILAMA YAPILMI SE BERAAT KARARI VERLR VE EER BR ZARAR

MEYDANA GELM SE TAZMN YKMLL YOKTUR.

2- KUNUN HKMNN YERNE GETRLMESYasa hkmn yerine getiren kimseye ceza verilmez ( T.C.K m. 24/1 )

Kanun hkmnn yerine getirilmesi halinin hukuka uygunluk nedeni olmas iin u koullarnbulunmas gerekir:

- Kanunun yetkili kld kimsenin eylemde bulunmas gerekir,- Kanunun ngrd ekilde davranlm olmaldr,- Kanunun ngrd snr almamaldr.rn:cra iflas Kanununa gre hacze gidilen evde kimse yok ise ya da mal karmak iin

evde bulunulmuyor ise bu halde icra mdr kapy atrabilir. Bu durumda kapnn ilingirmarifetiyle atrlmas halinde su olumayacaktr.

rn. Hakknda yakalama emri bulunan bir kimseyi yakalayan kolluk grevlisi de kanunhkmnn yerine getirilmesi ( grevin ifas ) hukuka uygunluk hali kapsamndadr.


24/82

24

3- HAKKIN KULLANILMASI

Trk Ceza Kanununa gre hakkn kullanan kimseye ceza verilmez. (TCK m.26) rnein evinin bahe duvarna Dikkat Kpek Var uyars bulunan ev sahibi M nin,geceleri konutuna gelebilecek tehlikelere kar kendini korumas sz konusudur. Eve hrszlkamacyla gece gelen hrszn kpek tarafndan yaralanmas durumundan ev sahibi M, hakknkulland iin ceza sorumluluu yoktur..

Hakkn kullanlmasnn bir hukuka uygunluk nedeni olmas iin, hakknktye kullanlmam olmas gerekir.

rn: Bahesindeki kirazlarn ocuklar tarafndan toplanmasna engel olmak isteyenbahe sahibinin aaca elektrik vermesi durumundan hak ktye kullanlm olur. nk budurumda hak amacn aacak lde ve bakalarna zarar verecek bir biimde kullanlmtr.

Zilyet ( Bir mal elinde bulunduran kimse ) maln her trl gasp ve saldrya karkuvvet kullanabilir ( M.K. m. 981-1 ).

Tbbi mdahalelerde de; bir meslein icras hukuka uygunluk nedenidir. Tbbimdahalelerde hastann rzas arttr. Ancak hasta rza beyan edebilecek durumda deil ise

saln dzeltmek iin ( yksek bir menfaat ) rza aranmadan mdahale edilebilir. Yinestn kamu menfaati iin yaplan eylemlerde de rza aranmaz. Bu eylemler hukuka uygunsaylrlar.

4- LGLNN RIZASI

Madurun rzasnn hukuka uygun olarak kabul edilmesi iin ncelikle RIZAGSTERMEYE EHL OLMASI GEREKR. Yani 15 yan tamamlam olmas ve ayrt etmegcne sahip olmas gerekir.

Rza kiinin zerinde mutlak surette tasarruf edebilecei bir hakka ilikin isehukuka uygunluk nedenidir. Eer byle bir hak sz konusu deil ise rza hukukauygunluk nedeni deildir. Rza szl, yazl olarak aka verilebilecei gibi ZIMNEN( Susmak suretiyle ) de verilebilir. rnein, bir bakasnn kendisine ait olan kalemi aldngren fakat ses karmayan kimsenin durumu zmnen rza gstermektir.

zerinde mutlak surette tasarruf edilebilecek haklar; Malvarl hakk, erefzerindeki hak, hrriyeti zerindeki hak, cinsel zgrlk olarak saylabilir.

Yaama hakk, vcut btnl ( beden ve organlar ) ve devlete ve aileyeilikin haklarda bireyin mutlak surette tasarruf imkan yoktur.

rn: Kii kendisinin ldrlmesine veya yaralanmasna rza gstermesi sz konusudeildir. nk bu haklar zerinde mutlak tasarruf yetkisi yoktur. Ancak kii malvarlzerinde serbeste tasarruf etmek hakkna sahiptir. Bir kimse malnn alnmasna rzagsterirse hrszlk su olumaz.

Rzann hukuka uygunluk nedeni olabilmesi iin EYLEMDEN NCE veyaENGE EYLEM SIRASINDA VERLM OLMASI GEREKR. Eylemden sonra verilenrza hukuka uyguluk nedeni deildir. Rza verildikten sonra geri alnm ise veyasz konusu eylem rza gsterilen kapsamn dnda ise, hukuka uygunluknedeninden bahsedilemez.

rn:Bir kimse bir eyasnn bir bakas tarafndan alnmasna o kii eyay almadannce veya en ge ald anda rza gstermelidir. Eer eya alnm ise artk hrszlk suuolumutur. Bundan sonra gsterilen rza hukuka uygunluk nedeni deildir. Bu tr bir rzatakibi ikayete bal sular bakmndan, ikayeti olmamak eklinde tezahr edecektir.


25/82

25

HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERNDE SINIRIN AILMASI

Hukuka uygunluk nedenlerinde snrn almasnda ekilde olabilir:

- Snrn Kasten almas: Snr kasten alm ise su oluur. rnein saldrgansaldry bitirmi ve arkasn dnp gider iken ona kar ldrme fiili gerekletirilirsekasten ldrme suu oluur.

-

Snrn Taksirle Almas: Eer snr dikkatsizlik ve zensizliksebebiyle alm iseeylem taksirli olduunda cezalandrlyorsa taksirli halden ceza verilir. rn:Kendisine saldran saldrgan a kar savunmada bulunurken onun aar ekildeyaralanmasna neden olan kimse snr taksirle am ise taksirle yaralama suundansorumlu olur.

- Snrn Korku Heyecan ve Panik le snrn almas: SADECE MERUMDAFAA HALNDE olayn olduu srada, heyecan ve panik ile snrnalmas durumunda failin SORUMLULUGU YOKTUR. rn: gece vakti kendisinesaldran kiilere kar g kullanrken heyecan ve korku nedeniyle ar g kullanankimse saldrganlar lm olsa bile sorumlu olmaz.

KUSURLULUK ( SNAD KABLYET )

Kusurluluk, ilenen fiil dolaysyla bir insan olarak failin hangi artlardasorumlu tutulacan tespit etmeye yarar ve iledii fiille ilgili olarak kiideki iradeninoluum artlarnn tespiti ve bu tespite istinaden gerekletirdii eylem dolaysyla failinahsen cezalandrlmas gerekip gerekmedii, dier bir ifadeyle knanabilirlii hususundakiyargy ifade eder.

Kanuni tanmda yer verilen su, failin kusuryeteneiolmadan dahi ilensehaksz bir fiildir ve SU NTELN KORUR. rn. Bir akl hastas bir ahs ldrseeylem sutur ve fail akl hastas olduu iin kusur yetenei yoktur ve cezalandrlamaz.

Kusurluun iki unsuru vardr; alglama yetenei ( iledii fiilin mahiyetini vesonular anlama ), irade ( hareketlerini ynlendirebilme ) yetenei.

Kusur yetenei, fiilin ilendii anda mevcut olmaldr. Suun ilenmesindensonra kusur yeteneinin kalkmas failin bu su dolaysyla sorumluluunuetkilemez.

KUSURLULUU KALDIRAN ya da AZALTAN NEDENLER

Aada saylan durumlarda kiinin kusurluluu tam ya da ksmen kalkmaktadr ve busebeple de kiinin ceza sorumluluu kalmakta ya da azalmaktadr.

1- Zorunluluk hali ( ztrar )2- Haksz Tahrik3- Balayc Emrin Yerine Getirilmesi,

4-

Cebir, iddet, Korkutma ve Tehdit5- Hata6- Ya Kkl7- Sar ve Dilsizlik8- Akl Hastal9- Geici Nedenler, Alkol ve Uyuturucu Etkisinde Olma.

1- ZORUNLULUK HAL ( IZTIRAR )

Gerek kendisine ve gerekse bir bakasna ait bir hakka ynelik olup, bilerek nedenolmad ve baka surette korunmak olana bulunmayan ar ve muhakkak bir tehlikedenkurtulmak veya bakasn kurtarmak zorunluluu ile ve tehlikenin arl ile konu vekullanlan vasta arasnda orant bulunmak koulu ile ilenen fiilden dolay kiiye cezaverilmez.


26/82

26

Bu hallerde eylem SU TEKL ETMEKTEDR fakat faile CEZA VERLMEZ.Zorunluluk halinde ilenen su hakkndaBERAAT KARARI DEL, CEZA VERLMEYEYER OLMADIINA karar verilir. Yine bu eylem nedeniyle ortaya kan zararlarnTAZMN GEREKR.

Zorunluluk Halinden Sz edebilmek iin aadaki artlarn bulunmasgerekmektedir:

Tehlikeye likin artlar:

- Kiinin KENDSNE ya da BR BAKASININ BR HAKKINA ynelik bir tehlikeolacak,

- Bu tehlike AIR VE MUHAKKAK olacak,- Tehlikeye bilerek neden olunmam olacak,- Tehlikeye kar koyma ykmll bulunmayacak( rn: Yangn sz konusu ise

itfaiye erinin yangna kar koyma ykmll vardr. tfaiye eri hakl bir durum szkonusu olmadka yangndan kaamaz. Eer itfaiye eri yangndan kaarken birkimseyi ezerse ve yaralanmasna neden olur ise, bu halde zorunluluk halindenfaydalanamaz. nk tehlikeye kar koyma ykmll var.)

Korunmaya likin artlar- Baka surette korunma imkan olmayacak,- Tehlikenin arl ile yaplan eylem arasnda ORAN bulunacak.

rn:Karl ve souk bir havada dada mahsur kalan bir dac souktan donmamakiin bir da evinin kapsn krsa ve iine girse, ieride snsa ve nihayet dolaptaki yiyecekler iyese bu eylemi nedeniyle cezalandrlamaz. Ancak bu durumda eylem su vasfnkorumaktadr. Yine dacnn verdii zararlar tazmin ykmll vardr. ( MERU MDAFAADA EYLEM SU DEL VE ZARARLARI TAZMN YKMLL de YOKTUR )

MERU MDAFAA DA BR HAKKA SALDIRI SZ KONUSU KEN ZORUNLULUKHALNDE BR HAKKA YNELK TEHLKESZ KONUSUDUR.

rn:Evinde kan yangndan kaarken yerde yatan ocuunu ezerek lmne nedenolan kimsenin durumu ZORUNLULUK HALDR. Yine yoku aa giderken arabasnn freniboalan kimsenin insanlara arpmamak iin yol kenarndaki arabaya arpmas da zorunlulukhaline rnek tekil eder.

NC KNN NDE BULUNDUU DURUMDAN KURTARILMASI N NCK YARARINA ZORUNLULUK HAL SZ KONUSU OLABLR.

rn: Komusunun evini su bastn veya yandn gren bir kimsenin bir bakakomusunun camn krarak ieri girmesi halinde de zorunluluk durumu sz konusu olur.

Hayvan saldrs veya doa olaylar ( afet vs. ) srasnda ilenen fiiller de zorunluluk

hali kapsamndadr.rn: Depremden ya da saldrgan bir kpein saldrsndan kaarken bir bakasna

arpp yaralanmasna neden olmak.

2- HAKSIZ TAHRK

Haksz bir fiilin meydana getirdii hiddet veya iddetli elemin etkisi altndasu ileyen kimsenin cezasnda indirim uygulanmasna imkan salayan durumhaksz tahriktir. Bu durumda fail suu ilerken iinde bulunduu ruh hali ve psikolojikdurum itibariyle haddet ve elemin etkisi altnda su ilemektedir.

Haksz tahrik ceza sorumluluunu KALDIRMAZ, AZALTIR. Faile ceza verilir

fakat NDRM YAPILIR ( Tahrikin niteliine ve olayn zelliine gre 1/4- arasnda indirim )


27/82

27

Hiddet ve elem HAKSIZ BR FLDEN KAYNAKLANMAKTADIR. Haksz fiilinsu olmasna gerek yoktur. Haksz olmas yeterlidir.

Bir suun maduruna ynelik olarak gerekletirilen dolaysyla haksz tahrikindirimi uygulanamaz.

rnein cinsel saldrya maruz kalm kadna kar babann veya erkek kardein

iledii ldrme fiilinde, haksz tahrike dayal olarak ceza indirimi yaplamayacaktr.Haksz tahrikin uygulanabilmesi iin, suun hakszl yapan kimseye kar ilenmesi

gerekmektedir. rn: Kendisi hakknda dedikodu karan bir kimsenin oluna kar suilenmi ise haksz tahrik sz konusu olmaz. nk su hakszl yapan kimseye karilenmemitir.

rn: Bir kimsenin kendisine hakaret eden kimseyi darp etmesi halinde haksz tahriksz konusudur. nk hakaret haksz bir fiildir.

Haksz fiilin bizzat su ileyen kimseye ynelik olmasna gerek yoktur. rn:kk bir ocuun birka yetikin tarafndan dvldn gren bir kimse bu durumunetkisi altnda ocuu dven kimselere kar su iler ise bu durumda haksz tahrik sz

konusu olur.

Su haksz eyleme tepki olarak ilenmi olmal ve haksz eylem ile tepki olarakilenen su arasnda ok uzun sregememi olmaldr.

rn: Kendisine hakaret eden bir kimseyi 2 yl sonra ldren bir kimsenin haksztahrik altnda su ilediini sylemek mmkn deildir.

HAKSIZ FL LE LENEN SU ARASINDA ORAN ARANMAZ. NK HAKSIZ TAHRKBR CEZASIZLIK NEDEN DEL SADECE NDRM NEDENDR.

3- BALAYICI EMRN YERNE GETRLMESYetkili bir merciden verilip,yerine getirilmesi grev gerei zorunlu olan bir emri

uygulayan kimse bu hareketinden dolay sorumlu olmaz. ( T.C.K m. 24-2 )Emir bir TRK merciinden verilmelidir, emri veren emir vermeye yetkiliolmaldr, emrin yerine getirilmesi zorunlu olmaldr ( balayc emir olmaldr ),emir kanuna uygun olmaldr.

Konusu su tekil eden emir hibir surette yerine getirilemez. ( T.C.K m. 24-3 )ANAYASA Madde 137ye gre - Kamu hizmetlerinde herhangi bir sfat ve suretle almaktaolan kimse, stnden ald emri, ynetmelik, tzk, kanun veya Anayasa hkmlerineaykr grrse, yerine getirmez ve bu aykrl o emri verene bildirir. Ancak, st emrindesrar eder ve bu emrini yaz ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri yerinegetiren sorumlu olmaz.

Konusu su olmayan ve yazl olarak amir tarafndan ISRAR EDLEN emriyerine getiren asndan bir hukuka uygunluk nedeni deil, bir sorumsuzluk nedeni sz

konusudur. Yerine getirme zorunluluu, esasen hukuka aykr olan emri hukuka uygun hlegetirmez. Ancak, hiyerarik yap dolaysyla, emri yerine getiren sorumlu olmaz. Budurumda sorumluluk, emri verene aittir.

Konusu su tekil eden emir, hibir suretle yerine getirilmez; yerine getirenkimse sorumluluktan kurtulamaz.

Askeri hizmetlerin grlmesi ve acele hallerde kamu dzeni ve kamu gvenliininkorunmas iin kanunla gsterilen istisnalar sakldr.

Kolluk grevlileri iin tek zel durum: Kolluk grevlilerinin kendilerine verilenemirlerin hukuka uygunluunu tartamamasdr.Emir hukuka aykr olsa dahi kollukgrevlisi emri yerine getirmek zorundadr. Ancak konusu su tekil eden emir KOLLUKGREVLS TARAFINDAN DAH YERNE GETRLEMEZ. Getirilirse emri veren de suusuu ileyen de sorumludur.

rn.Ruhsatsz silah tayan bir kimseyi yakalayp karakola gtren ve yasal ilembalatan polis memurunun, o srada karakola gelen emniyet amirinin yasaya aykr olarakverdii emri yerine getirerek, dzenledii tutana yrtarak ruhsatsz silah ilgili ahsa geri


28/82

28

verip, ahs serbest brakmas durumunda emri veren ( emniyet amiri ) de suu ileyen( polis memuru ) de sorumludur.

4- CEBR DDET KORKUTMA VE TEHDT

T.C.K m. 28 e gre: Kar koyamayaca veya kurtulamayaca cebir iddetveya muhakkak ve ar bir korkutma veya tehdit sonucu su ileyen kimseye ceza

verilmez. Bu gibi hallerde cebir, iddet veya tehdidi kullanan kimse fail saylr.

rn:itfaiye grevlisinin bir odaya kapatlarak yangn sndrmesinin engellenmesi yada yardma gelen kimselerin yardm etmesine izin verilmemesi.

rn:A, su ilemesi amacyla B yi a brakmtr. Olayda korkutma ( alktan lmekkorkusu ) sz konusudur. Yine A kendisine, kaak inaat ruhsat vermezse B yi ldreceinisylemi ise bu durumda tehdit vardr ve faile ceza verilmez.

rn.Bir kimsenin tehdit dolaysyla saldrgandan kamak iin bir bakasnn aracnalmas durumunda da o kimseye ceza verilmez.

Bu rneklerden hareketle, Cebir, Tehdit ve Korkutma Hallerinin Kusurluluu

kaldrmas iin bulunmas gereken artlar u ekilde sralanabilir:

- Korkutma, cebir, tehdit ile ilenen su arasnda ORANolmaldr.- Korkutma, cebir ve tehdidin ar ve kesinolmas gerekir.- Tehditte bulunann isteklerine boyun emeden, bu tehditten kurtulma olanann

bulunmamas gerekir.- Tehdit in ortaya kmasna bilerek sebep olunmamolmaldr.

5- HATA

Fiilin icras srasnda suun unsurlarnda hataya den kimse cezalandrlmaz.HATANIN KUSURLULUGU KALDIRMASI N ESASLI BR HATA OLMASI GEREKR. Yani failinhatas olmasayd su gereklemeyecekti diyebiliyor isek hata esasldr.

rn: Kendisinin zannedip bir bakasnn bisikletini alp giden kimse bisikletinbakasna ait olduunu bilseydi bisikleti yerinden almayacakt. Bu durumda hata esasldr vefail bu yanlmas esasl olduu iin ceza verilmez.

rn. Kii gece karanlnda vahi bir hayvan zannyla hareketli bir cisme ate eder.Ancak, gerekte bu hareket eden cisim bir insandr ve dolaysyla; bu insan l r veyayaralanr. rnek olarak verilen bu olaylarda failin bilgisi geree uysayd; iledii fiilhakszlk tekil etmeyecekti. Bu nedenle hata hlinde kasten ilenmi bir sutan sz etmekmmkn deildir. Bu durumlarda taksirli su hkmleri erevesinde failin sorumluluutespit edilecektir.

Ancak hata sebebiyle, TAKSRL SUTAN SORUMLULUK DEVAM EDER. Bunagre, meydana gelen neticeye ilikin olarak gerekli dikkat ve zen gsterilmiolsayd byle bir netice ile karlalmazd eklinde bir yargya ulalabiliyorsa;

taksirle ilenmi bir su sz konusu olur. Ancak bu durumda neticenin taksirlegerekletirilmesinin kanunda su olarak tanmlanm olmas gerekir.Bu nedenle, kendisinin sanarak bakasnn antasn alan kiinin yanlgsnda

taksirin varl kabul edilse bile; kanunda hrszlk fiilinin ancak yararlanmakasdyla ilenebilecei belirtildii iin; byle bir olay dolaysyla ceza sorumluluudomayacaktr.

Buna karlk, av hayvan zannederek gerekte bir insana ate edip onunlmne neden olan kiinin bu hatasnda taksiri varsa, adam ldrme kanundataksirle ilenen bir su olarak da tanmland iin, byle bir olayda fail, taksirleadam ldrme suundan dolay sorumlu tutulacaktr.

Suun daha ar veya daha az cezay gerektiren halleri konusunda hatayaden kii bu hatasndan yararlanr.

rn.Annesini ldrmek isterken, gece vakti annesi sanarak bakasn ldren kimsehatasndan faydalanr. ( Anneyi ldrmek arlatrc sebep iken fail hata ile normal birinildrd iin annesinildrmekten ceza almaz. )rn:Annesini ldrmek isterken hata ile


29/82

29

babasn ldrm ise gerekte ldrmek istedii kii babas olmad iin hatasndanfaydalanr ve babasn ldrm gibi deil de normal bir kimseyi ldrm gibi ceza alr.

Hukuka uygunluk nedeni var zannederek su ileyen kii ( hukuka uygunluknedeninde hata eden ) bu hatasndan faydalanr ve hukuka uyguluk nedeni varmgibi deerlendirilir ve ceza verilmez.

rn:Gece vakti elindeki silah nndeki ahsa dorultan bir kimseyi grp te silahkullanan polis memuru, gerekte silah dorultan kimse arkadana aka maksadyladorultmu olsa da somut olayda hukuka uygunluk nedeni bakmndan kanlmaz bir hatayadt iin hatasndan faydalanacak ve cezalandrlmayacaktr.

rn. Sokakta yrd srada kendisine silah dorultan kimseden daha ncedavranp silahn eken ve sonrasnda o kimseyi ldren fail bakmndan, kendisinedorultulan silah ses tabancas ( kuru sk ) olsa dahi bu kimse meru mdafaa konusundakanlmaz bir hataya dt iin bu hatasnda faydalanacak ve cezalandrlmayacaktr.

ledii fiilin hakszl konusunda kanlmaz bir hataya den kiiye cezaverilmez. rn. Bir Avrupal Antalya da yar plak dolasa mstehcenlik suundan dolayceza verilmez. Eylemi hayaszca hareketler suunu oluturur fakat hata sebebiyle

KUSURLULUU ortadan kalkmtr. nk yar plak dolamann hakszlk olup olmadkonusunda yanlgs vardr. Ancak bu konudaki hatann KAINILMAZ OLMASIGEREKMEKTEDR. Kanlmazlk her somut olayda failin durumu da dikkate alnarakbelirlenmelidir.

rn. Ev sahibinin, aralarndaki ilikinin iyiliine gvenerek onun olmad birzamanda tamirat iin girmesi olaynda eylem konut dokunulmazln ihlal suuolsa da hata sebebiyle fail kusurlu kabul edilemez ve cezalandrlamaz.

rn.Bir Alman Antalya da uyuturucu ierken yakalansa su olduunu bilmiyordumdiyemez. KANUNU BLMEMEK MAZERET SAYILMAZ. ( T.C.K m. 4 )

Ceza kanun

ceza ve ceza muhakeme hukuku

Documents