CEVHER HAZIRLAMADo.Dr.Nevzat ASLAN CEVHER HAZIRLAMA 1.1. Cevher Hazrlamann Tanm 1.2. Cevher Hazrlamann Tarihi Geliimi 1.3. Cevher Hazrlamay Gerektiren Nedenler a) Teknolojik Nedenler b) Ekonomik Nedenler

1.4. Cevher Hazrlamann alma Alan a) Cevher Hazrlama Tesisini Besleyecek Cevherin Salanmas b) Cevherdeki Deerli Minerallerin Boyut Kltme ile Serbest Hale Getirilmesi c) Boyut Kltme ile Yeterli Mineral Serbestlemesi Salanan Cevherin Zenginletirilmesi d) Zenginletirme Sonunda Elde Edilen rnler zerindeki lemler Bircevheriindekieitliminerallerin kimyasalyaplarnbozmadanendstrinin ihtiyacnaenuygunhammaddehaline getirmeyeveekonomikdeertayanlarla, ekonomikdeeriolmayanlarayrma ilemlerinintmneCEVHERHAZIRLAMA denilmektedir.

CEVHER HAZIRLAMADA BAZI TERMLER Mineral:Genelolarakdoadaeitlielementlerin birleerekmeydanagetirdiibelirlikimyasalve fiziksel yapya sahip bileiklere denir. Cevherhazrlamaynndenisemineraller genelolarakkymetliminerallervekymetsiz mineraller diye iki snfa ayrlrlar. a-)Kymetlimineraller:Endstridehammadde olarakkullanlanveekonomikdeertayan minerallerdir. b-)Kymetsizmineraller:Ekonomikdeer tamazlarveksacagangmineralleridiye tanmlanrlar. Cevher: Doal olarak ya da baz ilemler sonucu endstride tketim yeri bulabilen ve ekonomik deeri olan bir veya bir ok mineralden olumu kayalara cevher denir. Konsantre:Cevherhazrlamailemlerindensonraelde edilenrnlerdenbirkymetlimineralinounluunun bulunduu rne o mineralin konsantresi denir. Artk:Kullanlaniletmeiinekonomikdeeriolmayan ounluununtoplandrneartk-gangmineralleri denir. Tenr:Cevherdeveyacevherdeneldeedilenrnlerdeki kymetli elementin tespit edilen orannn % olarak ifadesine denir.rnein; Cevherdeki Cu tenr%1.5 Konsantrede Cu tenr%18 Artk Cu tenr%0.15 gibi. Cevherhazrlama,minerallerinfizikselvekimyasal zelliklerinibozmakszn,tabiattabulunduuhalden pazarlanabilir hale getirilmesi ilemlerini kapsar. Cevherhazrlamannalmaalancevherinmaden ocandanretimindenitibarenbalayp,konsantrenin izabetesisiveyadierbirtketiciyeulatrmasna kadar devam etmektedir. Genelolarakcevherhazrlamanniletme admlarn u ekilde ifade etmek mmkndr: Cevher Hazrlama Tesisini Besleyecek Cevherin Temini. CevherdekiDeerliMinerallerinBoyutKltmele Serbest Hale Getirilmesi. Ayrma. ZenginletirmeSonucundaEldeEdilenrnler zerindeki lemler. BOYUT KLTME (UFALAMA) Katmaddelerinazveyaoksaydaparalaraayrlmas ilemidir.Ufalamannmmknolabilmesiiin,dtantatbik edilecekbirkuvvetlekatcisimlerinparalarnbirbirinebal tutanikuvvetlerinyenilmesigerekir.Tatbikedilecekkuvvet darbe,baskveyakesmekuvvetieklindeolabilir.Ufalamann karakteristiktaraf,herbirtaneninayrayrdeildetanelerin mtereken (kolektif olarak), ufalanmasdr.Genelolarakmadencilikte,cevherinocaktapatlatlmasndan deirmeniindetozhalinegelinceyekadargeirdiiilemlere ufalamadenilmektedir.Cevherhazrlamadaufalamaiin uygulananilemlerekrmaveyatmedeimleri kullanlmaktadr.Bunararasndakifark,krmadaeldeedilen rnn tmeye nazaran daha iri olmasdr.Ufalamadaesaseldeedilenrnnebaddrve buna gre u ekilde bir snflama yaplabilir: A-) ri krma(primer krma)1m-10cm B-) nce krma(seconder krma)10cm-1cm C-) tme 1cm- Ebadtespitedilecekmalbirelekserisinden geirilsin.yle bir elek vardr ki, elein stnde parakalmazfakatbiraltelektepara kalmaktadr.Malntamamnngeebildiien kk elek ebadna o maln ebad denir. Cevherhazrlamadaufalannbalangvebitim seviyeleriarasndakifarknemlidir.Bunaufalama orandenilmektedir.Ufalamaoranuekillerde tarif edilebilir: 1-) Tane iriliine gre ufalama oran: a-) Basit ufalama oran;

100ddn =-Besleme malnn en byk tane irilii -Ufalanm maln en byk tane irilii b-) Aritmetik ortalama tane gre ufalama oran; 100ddn =-Besleme mal tane irilii aritmetik ortalamas -Ufalanm maln tane irilii aritmetik ortalamas a a 100ddn =-Besleme malnn en byk tane irilii -Ufalanm maln en byk tane irilii c-)Geometrikortalamataneiriliinegre ufalama oran;

g g 2-) Ufalama makinesininufalama oran: a-) Ufalama makinesinin tesirli ufalama oran; dsnt =-Besleme malnn en iri tane irilii -Ufalama makinesi k aklb-)Ufalamamakinesiningrnrufalama oran; ang =-Ufalama makinesi k akl -Ufalama makinesi az akl UFALAMANIN GAYELER Tamada kolaylk. Belirli byklkte ve ekilde taneler retimi. Mineralleri serbest hale getirmek. Yzey bytme. Boyut kltmede enerji: W ;Sonsuziriliktekitanelerind80taneiriliine krlmas iin lzumlu toplam i, d1;Beslememalnn%80niningetiielek aral.(mikrometre) d2;Ufalanmmaln%80niningetiielekaral (mikrometre). W;indisi(birtonmalzemeninsonsuzirilikten %80i-100mikrometreyekrlmasiinkWh/t cinsinden lzumlu toplam i miktar) olmak zere: ||||.|

\| =1121d d10.W WkWh/t ifadesi yazlabilmektedir. UFALAMA MAKNELER Ufalamailemlerindeokeitliekil,yap veboyutlardamekanikaralar kullanlmaktadr.Mekanikolarakretilen g,aletinyapsnabalolarakbirbasn, darbe veya kesme kuvvetine dnmekte ve bukuvvetleremaruzbraklanparalar ufalanmaktadr.UFALAMA MAKNELERNN GENELSINIFLANDIRILMASIA.Primer Krclar Jiroskopik dner krclar eneli krclar Konik krclar15 cm 1 cm ye ekili krclarMerdaneler eneli krclar2 cm 10 cm ye Jiroskopik dner krclar B.Sekonder Krclar Merdaneler ekili krclar Bilyelideirmenler2.5cmdenaa ufalamaubuklu deirmenler Otojen deirmenler C.tcler A.Primer Krclar Bunlarocaktanretilencevheritama iinuygunbirboyutagetirmekveya ikinci derece krma iin uygun bir boyuta getirmekzeredizaynedilmiari aletleridir.Daimaakdevrealrlar, krma ncesi bir zgara bazen kullanlr. GnmzdeenelikrclarnouBlaketipi krcdr.Bunlarn iki tipi mevcuttur: a-) iftstinat Kollu eneli Krc Gergi yay Ayar Mekanizmas Eksantrik mil Eksantrik kol Volanlar Oynar ene miliYan plakalar ene plakalar Gvde Oynar ene n ve arka istinat kollar Gergi ubuu Resim1:ift istinat kollu eneli krc. b-) Tek stinat Kollu eneli Krc Eksantrik mil stinat koluAyar tertibat Gergi yay Gergi ubuu Volanlar ene plakalar Sabit ene Oynar ene A.2.Jiroskopik Dner Krc: Bu tip krclar daha fazla kapasite temin etmekiinenelikrclardansonraicad edilmilerdir.Birkazeldurumdnda genellikleyerstndealtrrlar.Basit olarakanaunsurdanmeydana gelirler; Ana mil Gbek veya krc kafa Gvde veya kabuk Kpr st gvde Eksantrik kovan Krc kafa Ana mil Boalma Besleme Gvde veya kabuk Kpr Resim3:Jiroskopik dner krc. B.Seconder Krclar Bunlarprimerkrclardandahakkvehafif aletlerdir.Genelolarakbirinciderecekrma makinelerindekrlanrntmeiinuygunbir boyutaindirgemekiindizaynedilmilerdirve ounluklaprimerkrclarlaserihaldealrlar.Bu krclarabeslenenmalzemegenellikle15cm apndan daha kktr.Krma ilemi kurudur. B.1.Konik Krc: Aslndaoynarmillibirjiroskopikdnerkrcdrve dierlerindeolduugibianaparadanmeydana gelmektedir.Anamil,krckafaveyagbek,kesik koni eklinde gvde. B.3.Darbeli KrcHemprimerhemdeseconderkrmakademesinde kullanlanbualetlerdekrmailemibasnyan ziyadedarbezorlamasilegerekleir.Serbeste den cevher paralarna dner ekiler vastas ile uygulanan darbe kuvveti, cevher iinde gerilmelere veksa srede paralanmaya neden olmaktave bu kuvvetler paralarn krc plakalara arptrlmasyla daha da arttrlmaktadr. Darbeveyabasnlakrmaarasndanemlibir farkllk udur: Basnlakrlanparalardakiigerilmelerdaha sonraatlamalaranedenolurlar,darbeiseani krlmayanedenolurveparaiindegerilme brakmaz. Besleme oluu Krma plakas ekiIzgara Gbek ekili deirmenin yap unsurlar. B.4.Merdaneli Krc Yatay ve paralel eksenler etrafnda zt ynlerle dnenikisilindirdenibarettir.Krlacakpara buikitamburarasnagirerekbaskzorlamas ile krlr.eitli tiplerde imal edilmekle birlikte gnmzdeenoktamburlardanbirisabit dieriisekayabilenyataklarzerindednen yayltiptercihedilmektedir.Modern merdanelikrclarikimerdanemillindenayr ayrtahriklealr.Silindirlerbirbirineaksi yndeayrmotorlarvastasiledndrlr. kiliveyalsetlerhalindesilindirlerden oluanoktamburlumerdanelerde yaplmaklabirliktemoderntesislerde genellikle ift tamburlular kullanlmaktadr.Merdaneli krclarn yap unsurlar. Merdane mantosu Besleme mal Volan Gergi ubuu Gergi yay Gvde Merdane Merdane milleri Besleme Besleme ok tamburlu merdaneler. Merdaneli krclarn ematik grn. (a) nce krc, (b) Kaba krc, (c) Tek merdanelikrc. (1) Sabit merdane, (2) telenebilir merdane, (3) telenebilir ene. (a)(b)(c) TVENAN CEVHER YKLEME DEPOSU CEVHER BESLEYC BANT KONVEYR VE MIKNATIS AYIRICI IZGARA PRMER KIRICI ELEK BANT KONVEYRSECONDER KIRICILAR BANT KONVEYR NCE CEVHER SLOSU (+)(-) 6, 15 cm ~(+)(-) (EL LE AYIRMA MMKN) PRMER DEVRE AIK DEVRE ALIIR SEKONDER KIRICI KAPALI DEVRE PRMER VE SEKONDER KIRMA GENEL AKIM EMASI SERBEST DEMR PARALARI, KALAS, ARTIK, VS. 3/4 ,2 cm ~KIRMA DEVRELER Ak ve kapal krma devreleri olmak zere iki tertibat vardr. 1.Ak krma devreleri: 1.a.Krma ncesi elek kullanlmayan ak devreler: T T T=Krcya beslenenmalzeme miktar(t) 1.b.Krma ncesi elek kullanlan ak devreler: T T T(1-CxE) T=Elee beslenen miktar(t) C=Besleme malndaki elek alt oran(%) E=Eleme randman(%) Krcya gelen miktar ise: T(1-CxE)(ton)dur. T 2.Kapal krma devresi: Eb- 1aTT=Elee beslenen miktar(t) K=Eleme randman(%) a=Besleme malndaki elekst oran(%) b=Krlan maldaki elek st oran(%) ki kademeli krma tesisi akm emas kademeli krma tesisi akm emas TME VE TCLER tme,boyutkltmeilemininson aamasdr.Partikller, darbe, andrma ve kopmann birlikte etkisiyle ya veya kuru ortamda ufalanrlar. Buufalamailemiaktarlanortamldeirmenlerde dnensilindirikelikgvdelihaznelerde gerekleir. (darbe)(koparma)(andrma) tc ortam; bilya, ubuk, akl, tlecekcevheriniriparalarveyabaka bir cevher olabilir. tmeilemlerindepartikllergenelolarak2.5 cmden 10 ma kadar ufalanrlar. Aktarlanortamdaalandeirmenlersadece aktarlanortamaveyayapzelliklerindenolan gvde ve tama ekline gre adlandrlrlar. Ortama gre: Ortam bilya ise; bilyal deirmen, Ortam ubuk ise; ubuklu deirmen, Ortam akl ise; akll deirmen, Ortam cevher ise; otojen deirmen olarak adlandrlr. Gvde ekline gre: Silindir gvdeli deirmen, Silindiro-konik gvdeli deirmen, Konik gvdeli deirmen olarak adlandrlr. Tama ekline gre: Dz tama, Izgaral tama, Spiralli tama, k odal tama vs. gibi adlandrlmaktadrlar.AKTARILAN ORTAM DERMENLER esastipivardr.ubuklu,bilyalve otejendeirmenler.laveolarakakll (tp-boru)deirmenlerdeaktarlan ortam deirmenidir.Hepsinde ortak olan ynyatayeksenetrafndasilindirikbir gvde,gvdeiindedeitirilebilen anmaastarlarvetc ortamdr.Beslememaldeirmeneyan kapaksilindirikuzantsndansrekli olarakverilirvedierutakiuzantdan deirmeni tlm olarak terk eder. DERMENLERN YAPI UNSURLARI 1.Gvde:tcvetlenmalzemeyimuhafazaeder. Kvrlarak hazrlanm elik veya zel alaml elik plakalarn kaynakla birletirilmesi ile yaplr. Resim 7: Deirmen gvdesi 3.Yataklar: Yataklar ou rijit yksek vasfl dkme demirdenyaplrlar.Daireselyatan120-180olik ksmbeyazmetalilekaplanmtr.Yatakyumuak dvmeelikbirmuhafazaiindedir.Bumuhafaza ksmparadrvealtparascivatalarlabeton ayaklara baldr. Manuel yalayc Ya filmi Deirmen yata 4.Astarlar:Deirmenintcortamve malzemeiletemasedenksmlarnnanmaya karkorunmas,darbeleredayanmasve deirmenarjnnenuygunekildehareket ettirilmesiamacylaastarlarkullanlr.Astarlar; gvde,yankapakveboazastarlardiyekullan yerine gre adlandrlr. Gvde astar ekilleri DzDalgal Gemi gvdesi Osborn tipiDzKaburga tipi Lorain tipi Basamakl 5.Deirmengiriivebesleme:Yankapaksilindirik uzantsnnortaboluundandeirmenemalgirii yaplr.Kullanlanbeslemetehizattmeninkuru veyaoluunaveakveyakapaldevrealmasna baldr.Ayrcatanebyklvebeslemehzda nemlidir. Kuru deirmenler genellikle bir titreimli besleyici ile beslenir.Ya tmede ise esasolarak 3 tipbesleyici vardr: a-) Boru ile besleme. b-) Tamburlu besleme. c-) Tambur-kepe besleyici. Boru ile beslemeTambur-kepe besleyici Tamburlu besleme Resim 10 6.Deirmenk:ktafarklyaplar kullanlmaktadr.Enokkullanlandeirmenk ekilleri aada belirtilmitir. a-) Dz tama: Boalma Besleme b-) evresel boalma: Boalma Besleme Besleme Besleme Boalma evre ortasndan boalma evre ucundan boalma c-) Izgaral tama: Besleme Boalma 7.Aktarlanortam-tcortam:Bilyalar ,dkm,veya zel alaml eliklerden, ubuklar ise yksek kaliteli yksek karbonlu eliklerden yaplr. akl kullanlyorsa bunlarn kresel olmalar tercih edilir.Yassaklyuvarlanmadankayarve tmeyeelveriliolmaz.Otojentmede, cevheriniriparalarortamolarakkullanlr. Bunlarndammknmertebedeyassolmalar tercih edilir. DeirmeninKritikDnHzveHzaBalOlarak Ortam Hareketi: Ndevir/dakilednenveyaraprolanbir deirmenineperindebelirlibiryksekliekm birbilyaveyaubukdnelim.Bilyaarlnn santrifjkuvvettarafndandengelendiiP noktasnda,bubilyadaireselyrngesiniterk ederek parabolik bir yrngeye geer.r m.g.cosDairesel yrnge Parabolik yrnge o m.g.cosrm.V2=m=Bilya ktlesi(kg) V=evresel hz (m/sn) G=Yerekimi ivmesi(m/sn2) Katedilen yol dairenin evresidir, Dakikada alnan yol hz verir: 60.r.N 2.Vt=g . 60.r.N 4.Cos22 2to = , 2d) - D (. 0.0011.N Cos2= o.r 0.0011.N Cos2= oDaireselapD(m)vebilyaapd(m)gznne alnrsa; olur. Deirmendeylebirhzvardrki,buhzzerinde kreselcisim(bilyaveyaubuk)onlabirlikte dnecek, bu hzn altnda ise yzeyden ayrlacaktr. Bu hza kritik hz denir. Deirmeninkritikhz,enstnoktadaolduu zamanki hzdr. 0 = odev/dakd - D42.3N1 Cos0K ==NK=Kritik hz Deirmen kritik hzn altnda bir hzda altrlmak gerekir.Uygulamadadeirmenlerkritikhzn %50-90 aras bir hzda altrlrlar. Aktarlan ortam hareketi Hza bal olarak deirmen iindeki ortam aadaki ekilde belirtilmitir. . . . . DERMEN TPLER 1.ubuklu deirmen2.Bilyal deirmen3.akll deirmen4.Otojen deirmen 1.ubukludeirmen:ncekrcveyatme cihazolarakdnlebilirler.50mmiriliine kadarbeslememaln300mikronincelie kadar tebilirler. Cevher,incekrmaaletinitkayacakkillive rutubetlikarakterdeiseubukludeirmen incekrmaaletinetercihedilir.Deirmen uzunluuaptan1.5-2.5defabyktr.Bu orandahafazlatutulursa,uzunubuklarn mukavemetleriazalmaktadr.6mdendaha uzun ubuklar kolayca eildikleri iin, ubuklu deirmenler 6m den uzun yaplmamaktadr. ubuklardeirmenedeiikaplarda seilerekkonulur.Genelde25mm-150mm aplarkullanlr.ubukarjorandeirmen hacminin%35olduudeerdeoptimum tme elde edilir.2.Bilyaldeirmen:Ufalamailemlerininson aamasbilyaldeirmenlerdeyaplr.Birim arlk iin bilya yzey alan ubuklardan daha fazlaolduklariinbilyaldeirmenince tmeiindahauygundur.Bunlarn uzunluk/aporan,L/D1-1.5ilesnrldr.Bu oran3-5arasndaolduundadeirmentp deirmen adn alr. nce tmede ise 5 cm -2 cm lik bilya aplar ile bir karm, arj edilir. arj miktar deirmen i hacminin % 40-50 si kadardr.%50arjmiktarndaenerji maksimumolur.Optimumdeirmenhzda arj hacmi ile artar. 3.aklldeirmen:tcortamolarak metalubukveyabilyayerineakl kullanlr.zelliklemetalkirlenmeci istenmeyendurumlardakullanlr.akllar doal olabildikleri gibi amaca uygun olarak retilebilirler.akldeirmenastarlar, sileks veya seramik asatarlardr. aklbilyadandahahafifolduundanakl deirmendahaazgekmektedir.Bu nedenledahadkkapasitede olmaktadr.akldeirmenboyutlardaha bykolabilir.7x10mboyutundan11x24 m boyutuna kadar imal edilirler.Kritik hzn %17-23 orannda hza sahiptirler. 4. Otojen deirmen:Otojentme:Tvenanveyairiolarakkrlm cevherinherhangibirtcortam kullanlmakszn,birdeirmendetlmesi ilemini ifade eder. Yar-otojentme:Tvenanveyairicekrlm cevherin,birdeirmende,metalbilyalarnda kullanlmasyla tlmesidir. Paratlmesi:ricevherparalarnnayn cevherinincetanelerini,birdeirmendetme ileminibelirlemekiinkullanlr.Builemin olabilmesiiintlecekcevherinincekrma ileminden geirilmesi gerekir. Otojendeirmenlerinenbelirginzellii,apn uzunluaorannnokbykolmasdr. ap/Uzunluk oran > 5 olabilir. Kuru ve Ya tmenin Karlatrmas G sarf: tlen ton cevher bana g sarf ya tmede da azdr. Kapasite:Birimdeirmenhacmibanaya tmede daha fazladr. AstarveOrtamSarfiyat:Kurutmededaha azdr. Deirmenhz:Srtnmelernedeniylekuru tmedeortamdeirmenkenarndadaha ykseklerekar,bunedenlekurutmede deirmen hz daha dk olabilir. tcOrtamHacmi:Yatmededeirmen hacminin%40-50si,kurutmede%35-45i kadar arj konur. rn Kontrol: Ya tmede, ya klasifikasyon ve elemeyaplabildiiiintmernnndaha yakn kontrol mmkndr. Toz Problemi: Ya tmede ortadan kalkmaktadr. TME DEVRELER 1.AkDevre:tlecekmaldeirmendenbir defa geer. Deirmen Deirmen Besleme rn 2.KapalDevre:Deirmenkbirsnflandrmaya tabitutularakyeterikadartlmemimaltekrar deirmeneverilir.Kapaldevredeikifarklyol izlenmektedir. a-)tlecekmal,dorudandeirmengiriine verilir. Deirmen Besleme rn Klasifikatr b-) Yeni tlecek, deirmen kndaki elek veya klasifikatrebeslenir.Bylecetmeboyutundan ince malzeme deirmene girmeden ayrlm olur. Deirmen Besleme rn Klasifikatr SINIFLANDIRMA Cevherhazrlamadasnflandrmaiki ekildeyaplr.Eleme-Taneboyuna gresnflandrmaKlasifikasyonveya Akmdasnflandrma-Tanelerin akkanbirortamiindekikelme hzlarnagreyaplan snflandrmadr. ELEME Belirliboydankkvebykolantaneleri aynrnlerhalindeeldeetmektedir. Endstrininhemenherdalndakuruveya olarakuygulananelemeilemitarifynnden basitliiyanndauygulamadakarlalan problemleriasndanoldukahassasve nemlibirilemdir.Geneldeoldukairi malzeme iin yaplr, eleme boyutu kldke randmanhzlader,byktonajda malzemeninelenmesigleir.Endstriyel aptaelemeyaolarakgenelde250mikrona kadaryaplr.Buboyuttandahakk tanelerinsnflandrlmasndaoukez klasifikatasyon uygulanr. Kuru eleme ise nadir hallerde800mikronaltndakimalzemeiin yaplr. ELEMENN AMALARIUfalanacakmalzemeniniindekiinceksm ayrarak,gereksizyereufalamayveenerji sarfiyatnnlemek,ufalamamakinelerinin kapasite ve verimliliini arattrmak. Kapaldevreincekrmavetme ilemlerindeirimalzemeninbirsonraki kademeye gemesini nlemek. Belirligravitezenginletirmeproseslerine yakntaneboyutundasnflandrlmbesleme mal hazrlamak. Malzemetketimyerininteknolojikgerei olanebatgruplarnaayraraktketimi kolaylatrmak veya mmkn klmak. ELEMENN GEREKLEMES NTEMEL PRENSPLER Tanelerinbirbirindenserbesthalde olmas. Sarsntveyadnmesonucubirleip topaklanmamalar. Herbirtaneninmmknolduunca deliklerle temas etmesi. Altageenlerinvesttekalanlarn aynrnleraynrnlerhalinde alnabilmesi. Besleme mal Elek alt Elek st Elek yzeyi Besleme kutusu ELEME PERFORMANSIElekperformansntamolarak tanmlayankesinbirmetotyoktur. Ancakouzamankullanlaneitli metotlariindeenokuygulanan elekperformanskriteri,belirlibir elekaklndaelenebilenmalzeme miktarnadayananveyaeldeedilen rnlerdekiyanltasnifedilmi malzememiktarnadayanan verimdir. C=Elek st rn (ton/saat) c=Elek aklndan ri malzeme(%) F=Besleme mal (ton/saat) f=Elek aklndan daha iri malzeme (%) U=Elek alt rn (ton/saat) u=Elek aklndan iri malzeme (%) Elek f,c,udeerlerikullanlanendstriyelelekleayn elekaklnasahipbirlaboratuvarelei kullanlarakF,U,Crnlerinintemsili numunelerindensaptanabilir(Verim%100 varsaylarak). Bylece elein ktle balans ; F=C+U(1) Elekstmalzemeninktlebalans;F.f=C.c+U.u (2) Elek alt malzemenin ktle balans ;F(1-f)=C(1-c)+U(1-u) (3) (1)ve(2)noludenklemleruygunterimlerle arplp birbirinden karlarak; u - cf - cFUveu - cu - fFC= =elde edilir. Elekstrndekielekaklndanirimalzeme kazanma randman; u) - f(cu) - c(fF.fC.c=(4) Elekaltrndekielekaklandndanince malzemenin kazanma randman; u) - f)(c 1 (f) - u)(c 1 (f) - F(1u) - U(1=(5) (4)ve(5)bantlarelei,elekaltrnndekiiri malzemeyi ve elek st rnndeki ince malzemeyi ayrma verimliliini lmek iin kullanlabilirler. Eleintoplamverimiise(4)ve(5)eitliklerinin arplmas ile elde edilebilir; f) - 1 ( u) - f(cf) - u)(c - u)(1 - c(fE2=(6) Eerelekyzeyindekrkveyadeformeolmubir elekaklyokiseelekaltrndeelek aklndanirimalzememiktarokazveyahi yoktur. u=0 varsaylarak (6) nolu eitlik ; f) - c(1f - cE =(7)eklinde basitletirilebilir. Buformlelekaltrnndekiincemalzemenin kazanmarandmannvetoplamelekverimini vermektedir.Buradaelekstrndekielek aklndanirimalzemenin%100olduuifade edilmektedir. Tromp erisiElemeilemininverimiTromperisi(veyapartisyon erisi)nineimiiledetemsiledilebilir.Buerinin izimindeabsistebeslememalnnelekanalizindeki ortalamataneirilikleri,ordinattaiseTrompdalm faktrleriyeralr.Bufaktrbirbeslememalnn ierdiitaneiriliifraksiyonlarnnhangiyzde arlkoranndaelekaltnavehangiyzdearlk orannda elek stne gittiini ifade etmektedir. ELEK TPLER 1. Sabit eleklerSabit zgaralar Kavisli elekler 2. Hareketli elekler Dnen elekler-Tromeller Sarsntl elekler Titreimli-vibrr elekler (Kavisli elek ) Elek st Elek altEikler Besleme mal Resim 11: Dnen elek Tromel eleklerde kapasite 3 / , :/ , :, :dW18 Dcm gr laarl cevherzg dsaat ton kapasite Wcm elekap D=Resim 12: Sarsntl elek Resim 13: Titreimli elek Genel Olarak Endstride Kullanlan Elek Yzeyleri Paralel ubuk ve teller Delikli salarrgl tellerParalel ubuk ve telli elek yzeyleri ubuk ekilleri Rima (Wedge-wire) elek yzeyi Delikli sa elek yzeyleri Kare ve dikdrtgen rglerrme ekillerirgl elek yzeyleriFarklekil,tanebyklvezglarlktaki paralarndurgunveyaharhangibiryndehareket eden akkan bir ortam iinde ktrlerek karmn iki veya daha ok sayda gruplara ayrlmas ilemidir. Akkanortamgenelliklesuveyakurumalzeme istendii hallerde havadadr. Elemeilesnflandrmadatanelerinelekaklklar zerindeherhangibirkesitboyuncabirveyaiki boyutundanyararlanlr.Klasifikasyondaiseirikum boyutundanoldukainceboyutlarakadar(1mm-50 m)malzemeninakkanortamiindekikelme hzlar sz konusudur. KLASFKASYON KLASFKASYONDA TEMEL PRENSPLER Havavesugibibtnakkanlar,ierisinde hareketedencismebircismebirdiren gsterirler.Budirenhznbirfonksiyonudur. Hzartkadirenartar.Direnkuvvetiile gravitekuvvetleriarasndadengeye eriildiindecisminivmesisfrvehzsabit olur.Hareketinbalangcndanitibarenok ksabirsredeeriilenbuhzaterminalhz (Ut) ad verilir. Serbestkme: Partiklleringenibirhacim ierisindebirbirlerini etkilemeksizinkelmesi haline(Sspansiyonkat konsantrasyonu dk, arlk olarak%15inaltnda) serbestkelmeartlar denilmektedir.ken ksm (Terminal hzlar V den byk olan taneler) (Terminal hzlar V den kk olan taneler) Ak Hz V Serbest kmede, vizkoz diren blgesinde Stokes kelme denklemi; . 18) g.( . dU- k2 T =d: Partikl apg: Yerekimi ivmesi : Cismin younluu : Akkan ortam younluu : Akkann vizkozitesi k Kreselolduuvarsaylanbirpartiklnlaminar akblgesindeterminalkelmehznn hesaplanmasnda kullanlmaktadr. TrblansakblgesindeiseNewton kelme denklemi; ) - 3.d.g.(UkT =kullanlmaktadr. Stokeskanununun50mikrondankk partikller,Newtonkanunununise0.5cm dendahabykaplpartiklleriingeerli olduu deneysel olarak kantlanmtr. Engellikme:Plpiindekatlarn konsantrasyonuarttkapekokpartiklbir aradakelmekte,artlardeimekteve zelliklekelentanelerileyerdeitiren svnnyukardoruhareketikelme koullarnetkilemektedir.Kat-svkarm halindeolansspansiyonunkelmehz,tek birpartiklenazaranazalmaktadr. Sspansiyoniindekiiripartikllerdaha kklerin iinde hareket ettiklerinden, sistem birarsvgibidavranmakta,akkannetkin vizkositesiveyounluuartmaktadr.Engelli kmedenilenbudurumaendstriyel klasifikatrlerde genel olarak rastlanmaktadr. Engellikmeninkarktabiatnedeniyle, kelmehzntamolarakifadeedenbir forml yoktur.Klasifikasyondaserbestveengellikme artlarnnyaratlmashalindepartikllerin younlukvetaneboyutunagredizilileri aadaki ekilde gsterilmektedir. Serbest kme Engelli kme KLASFKATR TPLER 1-)Deyakmlklasifikatrler(Hidrolik klasifikatrler). 2-) Yatay akml klasifikatrler. a-) Hareketli ksmlar olamayan yatay akmlklasifikatrler. -Kum havuzlar-kelme konileri -Spitz Kasten b-)Hareketliksmlarolanyatayakml klasifikatrler- Mekanik klasifikatrler. -Tarakl klasifikatrler -Spiral klasifikatrler 3-)Hidrosiklon DEY AKIMLI KLASFKATRLER Butipklasifikatrler,kelenpartikllereters yndeveplpoluturansuyailaveolarakverilen suakmilekarakterizeedilir.Genelde,arasndan deysuakmverilenbirseriayrmakolanndan ibarettir. SuSu Su ncern Ortarn rirn (Hidrolik klasifikatr) YATAY AKIMLI KLASFKATRLER Butipklasifikatrdeplpoluturansudanbaka ilavesuyagerekyoktur.Ayrmaileminde mmknolduukadartaneboyutfarkllndan yararlanmakiinserbestkmeartlarnda alrlar.Hareketliparalarnbulunup bulunmayna gre iki alt gruba ayrlabilirler.a-)Hareketliksmlarolamayanyatayakml klasifikatrler. -Kum Havuzlar: Belirli bir derinlikte ve dikdrtgen eklindebirhavuzunkenarndansuilekark olarakbeslenenmalzemeiindebulunan tanelerdenbirksmkerekhavuzdibinde toplanrken,kmeyenlerkarkenardanhavuzu terk eder.-kelme Konileri: Tepesi alta ve taban yatay konumda bir koninin taban ortasndan beslenen su ile kark malzeme taban evresinedoruyataybirakmlatamayasrklenirken,belirli boyuttakitanelerkmektedir.Konininkucubalangta kapal tutulur. Tank dolunca ince partikllerin ve suyun tamas balar, ken malzeme ise koni iinde bir tabaka olutururve ekilde grlen seviyeye kadarykselir. Bu andan itibaren k delii alr ve kan miktara eit miktarda besleme yaplabilirseyatay akm hareketiyle sreklibir klasifikasyon salanabilir. Beslemek Taan ksm-SpitsKasten:lamtank olarakbilinenbucihaz,incekum boyutlarndaayrmayapabilen tepesiaada,tabanyukardave yataykonumdapramiteklindebir ktrmehavuzugibi dnlebilir.Birstkenar boyuncamalzemebeslenerekkar kenardantamateminolunur. Diptekibirborudandaken malzemeboalr.Baztesislerde birkaSpitzKastenyanyanasral olarak altrlr.Spits Kasten Besleme Malzeme k b-)Hareketliksmlarolanyatayakml klasifikatrler- Mekanik klasifikatrler. -TaraklKlasifikatrler:Dibidzvebelirlibir eimle(%12kadar)konulmukenarlardikbir ktrme tank iinde alan bir veya birka tarak mekanizmasndan ibarettir. Tarakl Klasifikatrler Resim 14: Tarakl Klasifikatr -Spiral Klasifikatrler: Dibi spiral evresine uyacak biimdeekillendirilmivebelirlibireimde, kenarlargenellikledikbirktrmetanknn iindealantekveyaifthatveli,birveyaiki spiralden oluur. Tek eksenli olanlara simplex, ift eksenli olanlara duplex ad verilmektedir. Tank Besleme girii Boalma Tama Spiral Klasifikatrler MESH TO MICRON CONVERSION CHART U.S. MESHINCHESMICRONSMILLIMETERS 30.265067306.730 40.187047604.760 50.157040004.000 60.132033603.360 70.111028302.830 80.093723802.380 100.078720002.000 120.066116801.680 140.055514101.410 160.046911901.190 180.039410001.000 200.03318410.841 250.02807070.707 300.02325950.595 350.01975000.500 400.01654000.400 450.01383540.354 500.01172970.297 600.00982500.250 700.00832100.210 800.00701770.177 1000.00591490.149 1200.00491250.125 1400.00411050.105 1700.0035880.088 2000.0029740.074 2300.0024630.063 2700.0021530.053 3250.0017440.044 4000.0015370.037 HDROSKLON Bir klasifikatr olarak bir ok tesiste tme devrelerinde mekanik klasifikatrlerin yerini alan hidrosiklon prensip ynnden dier klasifikatrlerden farkldr. zellikle ince tane boyutlarndaki ayrma ilemlerinde ok etkili olan hidrosiklon genel olarak snflandrma, kvamlatrma ve zenginletirme amalaryla kullanlmaktadr. Bir hidrosiklon ve alma mekanizmas Maden Ocandanretilen CevherNAKLYEDEPOLAMAZENGNLETRME NCESLEMLER(Krma, tme, Boyutlandrma)CEVHER HAZIRLAMA TESSZENGNLETRME LEMLER Artk KonsantreDEERL RN DEERSZ RNKOYULATIRMA SUSUZLANDIRMADEPOLAMANAKLYEDER LEMLERizabe vs.TESSTENUZAKLATIRMA Artk BarajCEVHER HAZIRLAMA LEMLERNN GENEL AKIM EMASI 1.5. Cevher Hazrlamada Yararlanlan Mineral zellikleri A. Fiziksel zellikler Younluk Sertlik Gevreklik Yap ve Krl ekli Renk ve Parlaklk Manyetik Duyarlk Elektrik letkenlii Fluoresans ve FosforesansB. Fiziko-Kimyasal zellikler Yzey ve Ara Yzey zellikleri C. Kimyasal zellikler Isl zellikleri Farkl znrlk 1.6. Zenginletirme Ynteminin Seimi a) Cevherin erdii Minerallerin Tanm b) Tanmlanan Minerallerin zelliklerinin Saptanmas c) Zenginletirmede Yararlanlacak zellik Farklarnn Belirlenmesi d) Tane Serbestleme Boyutunun Saptanmas e) Uygun Yntem veya Yntemlerin Belirlenmesi YARARLANILAN MNERAL ZELLKLER ZENGNLETRME YNTEMLER UYGULAMA BOYUTU, mm KURU LEMLERYA LEMLER Dayankllk Gevreklik Yap ve Krl ekli Is ile Dalama BOYUTA GRE SINIFLANDIRMA LE ZENGNLETRME Eleme-200 +0.5 Siklon-1.0+0.02 Eleme-100+0.1 Klasifikasyon-2.0+0.05 Hidrosiklon-1+0.001 Renk, parlaklk, fluoresans, radyoaktivite, manyetizma, iletkenlik, zgl Arlk, X-In AYIKLAMA (TRYAJ) LE ZENGNLETRME Elle Ayklama-300+30 Otomatik Ayklama-200+5 zgl Arlk, Yap ve Krl ekli, Srtnme, Is ve Gzenekliliin Deiimi ZGL AIRLIK FARKI (GRAVTE) LE ZENGNLETRME Jig-5.0 +0.2 Sarsntl Masa-0.5+0.1 Ar Ortam Koni ve Tanbur-100+1.0 Ar Ortam Siklon-30 +0.5 Jig-25 +0.1 Sarsntl Masa-2.0+0.05 Humprey Spirali-2.0+0.1 MGS-0.1+0.01 Reichert Konisi ve Spirali-2.0 +0.02 Zenginletirme Yntemleri, Yararlanlan Mineral zellikleri ve Uygulama Boyutlar Manyetik Duyarllk, Is ile Manyetikliin Deiimi MANYETK AYIRMA LE ZENGNLETRME Dk Alan iddetli-100+0.1 Yksek Alan iddetli-10 +0.1 Nadir Toprakl Man. Ay.-100+1.0 Dk Alan iddetli-3.0+0.001 Yksek Alan iddetli-3.0+0.001 Elektrik letkenlik ELEKTROSTATK AYIRMA LE ZENGNLETRME-3.0+0.1 Yzey ve Ara Yzey zellikleri SALKIMLATIRMA ve DAITMA(Floklasyon ve Dispersiyon) Seimli Salkmlatrma-0.02 FLOTASYON (Yzdrme)-0.3 +0.01 Kpk Flotasyonu-0.3 Tabla Flotasyonu-1.0Kolon Flotasyonu-0.1 AMALGAMLATIRMA-2.0 Farkl znrlk, Kimyasal Reaksiyon KMYASAL ZENGNLETRME Kalsinasyon-200 Kavurma-200 Siyanrasyon-0,075 Kartrma Lii-0.5 Yn Lii-100 Szlme Lii-50 Zenginletirme Yntemleri, Yararlanlan Mineral zellikleri ve Uygulama Boyutlar

-0.3 mm Sahil Kumlarnda Bulunan Minerallerin zellikleri MNERALZELLKLER ADI KMYASAL FORML RENK ZGL AIRLIK MANYETK DUYARLIK ELEKTRK LETKENLK RADYO-AKTVTE SERTLK KUVARSSiO2 Beyaz2,65 -0.2Dia Manyetik YaltkanDeil7.0 RUTLTiO2 Kahverengi4,20 2.0 Para Manyetik letken Deil 6.25 LMENTFeTiO3 Siyah4,75 162 Para Manyetik letken Deil 5.5 ZRKONZrSiO4 Beyaz4,70 -0.3 Dia Manyetik Yaltkan Bazen Radyoaktif 7.5 MONAZT (La,Ce,Th)PO4 Krmz Kahverengi 5,10 15 Para Manyetik YaltkanRadyoaktif5.25 Sahil KumuAr Mineraller Hafif MinerallerRutil Kuvarsl meni tMonazi tZirkonletkenler YaltkanlarRutil Monazi tl menit Zi rkonManyetik Manyetik Olmayan Manyetik Manyetik Olmayanlmeni t Monazi t Ruti l ZirkonSerbest Taneler halinde kuvars, rutil, zirkon, ilmenit, monazit iermekteZGL AIRLIK FARKI LE ZENGNLETRMEELEKTOSTATK AYIRMA LE ZENGNLETRMEMANYETK AYIRMA LE ZENGNLETRMEMANYETK AYIRMA LE ZENGNLETRMECEVHER HAZIRLAMA II Zenginletirmede KullanlanTemel Devre Tertipleri

(Akm emalar) K RNL BAST ZENGNLETRME DEVRES Boyut kltmeOcaktan Gelen CevherZenginletirmeArtkKonsantreARA RNN GER DNDRLMESN ERENZENGNLETRME DEVRES Boyut kltmeOcaktan Gelen CevherZenginletirmeArtkKonsantreAra rnARA RNN TEKRAR TLMESN EREN ZENGNLETRME DEVRES KABA ZENGNLETRME, TEMZLEME ve SPRMEY EREN ZENGNLETRME DEVRES Boyut kltmeOcaktan Gelen CevherKabaZenginletirmeKaba Artk Kaba KonsantreBoyut kltme Boyut kltmeSprme TemizlemeNihai Artk Nihai KonsantreTEK KADEMEDEARTIK ATILAN KADEMEL ZENGNLETRME DEVRES riBoyut KltmeOcaktan Gelen CevherZenginletirmeArtkKonsantreAra rnOrta DereceliBoyut KltmeZenginletirmenceBoyut KltmeZenginletirmeAra rnKaba KonsantreKaba KonsantreK KADEMEDE KONSANTRE ALINAN KADEMEL ZENGNLETRME DEVRES riBoyut KltmeOcaktan Gelen CevherZenginletirmeArtkKk BoyutluKonsantrenceBoyut KltmeZenginletirmeri BoyutluKonsantreKaba ArtkK KADEMEDE ARTIK ATILAN KADEMEL ZENGNLETRME DEVRES Boyut KltmeOcaktan Gelen CevherZenginletirmeri ArtkKaba Konsantrence Boyut KltmeZenginletirme nce ArtkKonsantreZENGNLETRME SONULARININ DEERLENDRLMES Gerek cevher hazrlama tesislerindeki zenginletirme ilemlerinin denetimi gerekse,laboratuvardayaplanzenginletirmedeneylerisonularnn deerlendirilmesi, yaplan ilemlerin etkinliinin belirlenmesi ve ekonomisi asndan nem tamaktadr. Szkonusudeerlendirme,yazenginletirmeformlleridenilen formllerkullanlarakveyametalurjikdengeizelgesioluturularak yaplmaktadr.Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri:

Buformller,zenginletirmeileminegirencevhervekanrnlerin (konsantre,artk)arlkvedeerlimetaldengelerinedayanlarak karlmaktadr.Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: ki rnl bir zenginletirme ileminde kullanlan formller:B:Zenginletirme lemine Beslenen Cevherin Arl b:ZenginletirmelemineBeslenenCevherindeerlielement(veya bileik)yzdesi (Tenr) K:Konsantrenin Arl k:Konsantrenin Tenr A:Artn Arl a:Artn Tenr Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: B (b-a) = K (k-a) (4) bulunur. Ayn ekilde (1) denkleminin iki taraf k ve b ile arplp(2) denklemi ile taraf tarafa karldnda: B (k-b) = A (k-a) (5) K (k-b) = A (b-a) (6) denklemleri elde edilir. (4), (5) ve (6) denklemlerinden yararlanlarak: Arlk ve deerli metal dengelerini yazarsak: B = K + A (1) B.b = K.k + A.a (2) denklemleri, (1) denklemininher iki taraf a ile arpldnda, B.a = K.a + A.a (3) denklemi elde edilmektedir. (2) ve (3) denklemleri taraf tarafa karlarak, Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: a ba kK B=b ka kA B=a ka bB K=b ka bA K=a kb kB A=a bb kK A= (7) (9) (8) (10) (11) (12)Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: Zenginletirme oran, (4) No.lu denklemden yararlanlarak, deerli metal % leri ile de hesaplanabilir: (14) Zenginletirme (Konsantrasyon) Oran: Zenginletirme ilemine beslenen cevher arlnn, elde edilen konsantrenin arlna oranna zenginletirme oran (Z) denir. (13) KBZ =a ba kKBZ= =Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: Metal Kazanma Verimi:Zenginletirme ilemine beslenen cevherde bulunan deerli metal miktarna gre, konsantrede toplanan deerli metal yzdesine verim (V) denir. Cevherdeki deerli metal miktar B.b, konsantredeki ise K.k, olduuna gre, Metal Kazanma Verimi: (15) 100 ...%b Bk KV =ekildebelirtilebilir.K/B=1/Z=b-a/k-ayazldnda,Metalverimi,eitli rnlerdeki metal yzdelerine gre: (16) 100 .) () (%a k ba b kV=100 % =Agirligi Metal Degerli Cevherdeki BeslenenAgirligi Metal Degerli eki KonsantredVZenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: Metal Kayb: Zenginletirme ilemine beslenen cevherde bulunan deerli metal miktarna gre, artkla atlan deerli metal yzdesine metal kayb (j) denir. (17) 100 ...%b Ba Aj =veya % j = 100 V(18) olarak hesaplanr. kiden fazla rn elde edilen zenginletirme ilemlerinin sonular da, ayn esaslara dayanlarak kartlan formller ile deerlendirilmektedir.Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: ki ayr konsantre retilen bir ilem gznne alnrsa;

K1 x mineralinin topland konsantrenin arl k1xx minerali konsantresinde x ile ilgili metal %si k1yx minerali konsantresinde y ile ilgili metal %si K2 y mineralinin topland konsantrenin arl K2xy minerali konsantresinde x ile ilgili metal %si K2yy minerali konsantresinde y ile ilgili metal %si B Beslenen cevher arl bx Beslenen cevherde x minerali ile ilgili metal %si by Beslenen cevherde y minerali ile ilgili metal %si A Atlan artn arl axArtkda x minerali ile ilgili metal %si ayArtkda y minerali ile ilgili metal %si olduuna gre, arlk dengesi aadaki gibidir: B = K1+ K2 +A(19) Zenginletirme (Konsantrasyon) Formlleri: B bx = K1 k1x + K2 k2x + A ax (20) B by= K1 k1y + K2 k2y + A ay(21) x ve y mineralleri ile ilgili metal dengesi yazldnda:denklemleri elde edilir.x minerali iin zenginletirme oran (Zx): (22) ( ) ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) ( )a k k b a k k ba k k k a k k kKZx x y y y y x xx x y y y y x xxB = =2 2 2 22 2 1 2 2 11( ) ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) ( )100 1002 2 1 2 2 12 2 2 2 11 1% = =a k k k a k k k ba k k b a k k b kb Bk KVx x y y y y x x xx x y y y y x x xxxxx minerali iin metal kazanma verimi (Vx) ise : (23) Y minerali iin de ayn ekilde Zy ve Vy formlleri yazlabilir. ZENGNLETRME SONULARININ DEERLENDRLMES CEVHER HAZIRLAMA II Metalurjik Denge izelgesi RNLERAIRLIK% Zn (3)DAILIM Ton (1)% (2)Ton (4)% (5)KONSANTRE65.010.858.838.2292.25 ARTIK535.0 89.2 0.63.217.75 BESLENEN CEVHER 600.0100.06.941.43100.00 Metalurjik Denge izelgesi(4) no.lu kolonun hesaplanmas: (5) no.lu kolonun hesaplanmas: 65,0 x 0,588 = 38,22535,0 x 0,006 = 3,21 (38,22 / 41,43) x 100 = 92,25 (3,21 / 41,43) x 100 = 7,75 Deneye Beslenen Cevherin Zn eriinin Hesaben Bulunmas: 37,53 / 600,0 x 100 = 6,25 Zenginletirme oran da,

forml kullanlarak,

olarak bulunur. KBZ =9 2. 65 600 == Z RNEK %21.3Feierenvedeerlimineralimanyetitolandemircevherinin 1000grlktemsilinumunesizerinde,aadakiakmemasnagre yaplan deneyin sonular, akm emas zerinde gsterilmektedir.CEVHERBOYUT KLTMEKonsantreKaba Artk2. ZENGNLETRME(Sprme)Ara rn Nihai Artk1. ZENGNLETRME220 gr% 68.6 Fe700 gr% 5.5 Fe40 gr% 44.0 Fe1000 gr% 21.3 FeRNLERAIRLIK % Fe DAILIM gr%gr% KONSANTRE 22022.968.6150.972.9 ARARN404.244.017.68.5 ARTIK70072.95.538.518.6 BESLENEN CEVHER (Hesaplanan)960100.021.56207.0100.0 Deney Sonularn Gsteren Metalurjik Denge izelgesi RNLERAIRLIK % Fe DAILIM gr%gr% KONSANTRE244.425.468.6167.781.0 ARTIK715.674.65.539.319.0 BESLENEN CEVHER (Hesaplanan) 960.0100.021.56207.0100.0 Tesise Uyarlanan Metalurjik Denge izelgesi3.93 4.244 960 === K B Z olarak hesaplanmaktadr. 3.93 06.16 1.63 5.556.21 5.56.68 == = = ab ak Z %81100. )5.56.68(56.21 )5.556.21(6.68 100. )( )( = = = akb abk V Zenginletirme Oran Metal Kazanma Verimi PROBLEM: Bir mangan cevheri zerinde yaplan zenginletirme ilemleri sonucu aadaki sonular elde edilmitir. Tesiste gnde 500 ton cevher ilenmekte olduuna gre; rnlerMiktar (kg)Mn (%) ri Konsantre2,8 50,0 nce Konsantre1,0 51,0 nce ara rn 2,0 25,0 nce artk4,014,0Toplam9,8 a-)Ara rnn konsantreye katlmas durumunda tesiste elde edilecek toplam konsantre miktarn ve tesis verimini bulunuz. b-) Ara rnn datlmas (konsantre ve arta) durumunda tesiste elde edilecek toplam konsantre miktarn ve tesis verimini bulunuz. ZM:a-) Ara rnn konsantreye katlmas durumu;

rnlerMiktar (kg) Miktar(%) Mn (%) ri Konsantre2,828,57 50,0 nce Konsantre1,010,20 51,0 nce ara rn 2,0 20,4125,0 nce artk4,0 40,8214,0TOPLAM 9,8 100,030,31 nce ara rn + ince konsantre = yeni ince konsantre dir.

rnlerMiktar (kg) Miktar(%) Mn (%) ri Konsantre2,828,5750,00 nce Konsantre(yeni) 3,030,6133,67 nce artk4,040,82 14,00Toplam9,8 100,00 30,31 Toplam Konsantre= iri kons + ince kons. dir. (%28,57+30,61=59,18) rnlerMiktar (kg) Miktar(%)Mn (%) Konsantre5,859,18 41,56 nce artk4,0 40,82 14,00Toplam9,8100,00 30,31 Toplam Kons = 500* 0,5918 = 295,90 ton Verim =(295,90*0,4156 x 100)/(500 x 0,3031)=%81,15 b-) Ara rnn datlmas durumu; rnlerMiktar (kg) Miktar(%) Mn (%) ri Konsantre2,828,57 50,0 nce Konsantre1,010,20 51,0 nce ara rn 2,0 20,4125,0 nce artk4,0 40,8214,0TOPLAM 9,8 100,030,31 2 * 0,25 = x *0,51 +(2-x)* 0,14 x = 0,6 kg(konsantreye katlacak miktar) 2 - 0,6 = 1,4 kg (arta katlacak miktar) rnlerMiktar (kg) Miktar(%) Mn (%) ri Konsantre2,828,5750,00 nce Konsantre1,616,3351,00 nce artk5,455,10 14,00Toplam9,8 100,00 30,31 Toplam Kons= iri kons + ince kons. dir. (%16,33+28,57 = 44,90) rnlerMiktar (kg) Miktar(%) Mn (%) Top. Konsantre 4,444,9050,33 nce artk5,455,10 14,00 Toplam9,8 100,00 30,31 Toplam Konsantre = 500 * 0,4490 = 224,5 ton Verim = (224,5* 0,5033 *100)/ (500 * 0,3031) = % 74,56 ubuklu Deirmen iinden bir grnm