CẬP NHẬT ĐỊNH NGHĨA ĐỘT QUỴ

CỦA THẾ KỶ 21

(Tài liệu lược dịch khuyến cáo AHA 2013)

ThS. BS. Đặng Phúc Đức

Lịch sử các ĐN về ĐQN và Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua

Chứng ngập máu (apoplexy) --- Hypocrate

Đột quỵ (stroke) --- Wiliam Cole 1689

Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua --- 1950’s

ĐN ĐQN hiện áp dụng --- WHO 1970’s

Lịch sử ĐN cơn TMN CB TQ

Những năm 1950’s: CTMN CB TQ “có thể kéo dài vài giây đến nhiều giờ, thường gặp nhất là 5 đến 10 phút”.

Năm 1975: Cơn TMN CB TQ là giai đoạn RLCN cục bộ và tạm thời do NN mạch máu, có thể kéo dài đến 24 giờ. Cơn qua đi không để lại thiếu hụt TK vĩnh viễn nào”.

Năm 2002: Cơn TMN CB TQ là một GĐ RLCN TK ngắn do thiếu máu VM hoặc thiếu máu não cục bộ, các TC thường kéo dài dưới 1h và không có bằng chứng NMN

ĐN ĐQN CỦA WHO HIỆN NAY

1. Các dấu hiệu RLCN của não (khu trú hoặc toàn

thể)

2. phát triển nhanh

3. kéo dài trên 24 giờ hoặc dẫn đến tử vong

4. không xác định NN nào khác ngoài căn nguyên

MM

Những thiếu sót và sự cần thiết cập nhật các ĐN

1. ĐN ĐQN và cơn TIA hoàn toàn dựa trên LS, mốc thời gian mang tính ước định.

2. Tồn tại nhiều ĐN cơn TIA gây khó thống nhất trong NC.

3. Nhiều kỹ thuật điều trị ĐQN giai đoạn tối cấp cũng đặt ra yêu cầu cần ĐN lại ĐQN và cơn TIA

Bối cảnh xem xét lại hệ thống ĐN ĐQ

25 năm trở lại đây, khả năng CĐ nhanh chóng các tổn thương não và hệ thống cấp máu của não đã trở thành hiện thực.

10 năm trở lại đây, các kỹ thuật CĐHA não và hệ thống MM não đã trở nên phổ biến.

Quan điểm của AHA về cập nhật ĐN ĐQN

Đột quỵ nên là một thuật ngữ thuần túy

LS.

Thuật ngữ NM và CM hệ TKTW nên ĐN

dựa trên cả LS và CĐHA.

Nhồi máu hệ TKTW(central nervous system infarction)

Nhồi máu hệ TKTW là tình trạng chết TB của não, tủy sống hoặc võng mạc; được xác định dựa vào GPB, hình ảnh học và/hoặc bằng chứng LS

1. ĐN ĐQ thiếu máu não chỉ nên giới hạn ở thiếu máu cục bộ, không bao gồm thiếu máu toàn bộ não

2. ĐN NM hệ TKTW nên bao gồm các T/C TK không điển hình do ảnh hưởng của ổ thiếu máu não cục bộ tới hệ TKTW

Nhồi máu thầm lặng của hệ TKTW (silent infarction)

Nhồi máu não thầm lặng có thể hiểu là tổn thương nhồi máu não nhưng không phát hiện “triệu chứng”Mức ngưỡng đánh giá có tổn thương: ≥ 3mm trên CT hoặc MRI

Nhồi máu thầm lặng của hệ TKTW

Dịch tễ: Shinkawa (Nhật) 18%

Hậu quả: - Gây hậu quả về TK và nhận thức

- Tăng 2 đến 4 lần nguy cơ NMN có T/C

Lý do nên coi NMN thầm lặng là ĐQ

1. BN NMN thầm lặng có tổn thương NMN thực sự

2. Tăng cường NC về CĐ và đánh giá tác động của nó trên LS

3. Nhấn mạnh vai trò việc đánh giá, ĐTđể ngăn chặn các hậu quả tiếp tục của bệnh

Có bằng chứng CĐHA hoặc GPB của NM hệ

TKTW mà không có biểu hiện RLCN TK cấp

tính liên quan tới tổn thương.

ĐN NMN thầm lặng hệ TKTW

Chảy máu trong não(intracerebral hemorrhage)

CM trong não: là sự hình thành OMT khu

trú trong nhu mô não hoặc hệ thống não thất

không do chấn thương

ĐQ do CM trong não: các TC RLCN TK phát

triển nhanh liên quan tới hình thành OMT

khu trú trong não hoặc não thất không do

chấn thương.

Chảy máu não thầm lặng(silent cerebral hemorrhage)

sjflkj

CMN thầm lặng: Là sự tồn tại các SP thoái

giáng máu mạn tính trên CĐHA hoặc GPB ở

nhu mô não, khoang DN hoặc não thất;

không do NN chấn thương; không có tiền sử

TC RLTK cấp tính liên quan tới tổn thương

đó.

Chảy máu dưới nhện(subarachnoid hemorrhage)

CMDN: máu chảy vào khoang dưới nhện

ĐQ do CMDN: sự phát triển nhanh chóng

các TC TK và/hoặc đau đầu do máu chảy vào

KDN

Nhồi máu não chảy máu(hemorrhagic infarction)

NMNCM: không có hiệu ứng khối.

CM nhu mô: giống như CMN, có hiệu ứng khối.

NMNCM type I NMNCM type II

CMNM type I CMNM type II

Huyết khối tĩnh mạch não(Cerebral venous thrombosis)

ĐQ do HKTMN: NM hoặc CM trong não, tủy

sống hoặc võng mạc do HK ở hệ thống TM

não.

HKTMN bao gồm cả HK các xoang TM nội

sọ, hệ thống TM sâu và TM vỏ não hồi lưu

máu về các xoang TM nội sọ

KẾT LUẬNĐN ĐQN của WHO hiện áp dụng là một ĐN mang đậm chất LS, có giá trị cao trong thực hành

Tuy nhiên, với những bước phát triển mạnh mẽ của nền y học, ĐN này đã bộc lộ những hạn chế và thiếu khuyết

Nên lấy CĐHA và GPBL làm tiêu chuẩn chính trong định danh các thể bệnh của ĐQN

Nên chính thức bổ sung một số khái niệm mới vào hệ thống ĐN ĐQN như NMN thầm lặng, CMN thầm lặng