các loại bức xạ trong cđha
TRANSCRIPT
![Page 1: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/1.jpg)
CÁC LOẠI BỨC XẠ TRONG CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
1. Khái niệm bức xạ và lịch sử khám phá
2. Bức xạ ion hóa3. Bức xạ không ion hóa
![Page 2: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/2.jpg)
BỨC XẠ LÀ GÌ?
• Quá trình các hạt giầu năng lượng, hoặc năng lượng, hoặc sóng, truyền trong một môi trường hoặc qua không gian.
• Quá trình truyền năng lượng qua không gian.
![Page 3: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/3.jpg)
Loại bức xạ quen thuộc nhất:
Bức xạ Mặt Trời
![Page 4: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/4.jpg)
Cơ thể sống sử dụng như thế nào?
Ăn nhiều thịt làm trái đất nóng lên!
![Page 5: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/5.jpg)
Loại bức xạ phổ biến nhất: Bức xạ điện từ
Phổ bức xạ điện từ
![Page 6: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/6.jpg)
Phổ sóng điện từ:
![Page 7: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/7.jpg)
Phân loại:Bức xạ ion hóa: năng lượng đủ lớn để ion hóa nguyên tử môi trườngBức xạ không ion hóa: năng lượng không đủ lớn để ion hóa vật chất
Lưu ý: Cả bức xạ ion hóa và không ion hóa đều tác động lên cơ thể
![Page 8: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/8.jpg)
LỊCH SỬ KHÁM PHÁ
1895: Wilhelm Conrad Röntgen phát hiện tia X nhờ dùng ống Crookes
* 1 tháng: nghiên cứu các tính chất cơ bản* 22-12-1895: chụp X quang đầu tiên
Röntgen (1845-1923)
![Page 9: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/9.jpg)
1896: Becquerel khám phá tính phóng xạ tự phát
Nobel vật lý 1903 (cùng Marie và Pierre Curie)
![Page 10: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/10.jpg)
1899: Ernest Rutherford phát hiện các bức xạ hạt nhân anpha, beta và gamma
(trình bày lý thuyết bằng ngôn ngữ đơn giản)
Nỗi thất vọng của các nhà giả kim thuật
Rutherford (1871-
1937)
![Page 11: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/11.jpg)
BỨC XẠ ION HÓA:
• Bức xạ có năng lượng lớn, hơn vài ba eV (1 eV = 1,6 x 10-19 J), có thể ion hóa bằng cách tách điện tử khỏi lớp vỏ nguyên tử.
• Bao gồm: Ba bức xạ hạt nhân, tia X và neutron
![Page 12: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/12.jpg)
Bức xạ anpha:
• Bản chất: hạt nhân của Heli• Động năng 5 MeV (≈ 0,13% năng lượng
toàn phần, tốc độ 15.000 km/s)• Khả năng ion hóa rất mạnh (m lớn, q lớn,
v nhỏ) → chỉ đi được vài cm trong không khí
Điệp viên Litvinenko, 2006
![Page 13: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/13.jpg)
Bức xạ beta:• Hai loại: β+ và β- • β- : neutron biến thành proton, kèm
điện tử và phản neutrino• β+ : proton biến thành neutron, kèm
positon (điện tử dương) và neutrino
![Page 14: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/14.jpg)
Bức xạ neutron:
• Một trong hai loại hạt tạo nên hạt nhân, n và p
• Không mang điện
• Ứng dụng nhiều trong khoa học
(Bom neutron)
![Page 15: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/15.jpg)
Tia X: Bức xạ điện từ
• Bước sóng: 0,01 ÷ 10 nm (1 nm = 10-9 m)
• Tần số: 3 x 1016 ÷ 3 x 1019 Hz
• Năng lượng: 120 eV ÷ 120 keV
• 120 eV ÷ 12 keV : Tia X mềm12 keV ÷ 120 keV : Tia X cứng
• Do điện tử tại lớp vỏ nguyên tử phát ra
• Y học: chẩn đoán và điều trị
Bức ảnh 51
![Page 16: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/16.jpg)
Tia gamma: Bức xạ điện từ
• Bức sóng cực ngắn: ≤ 10 pm (1 pm = 10-12 m),nhỏ hơn kích thước hạt nhân
• Tần số cực cao: >1019 Hz Buồng gamma
• Năng lượng cực lớn > 100 keV(tia vũ trụ ≥ TeV)
• Do hạt nhân nguyên tử phát ra
• Y học: chẩn đoán và điều trị Xạ trị
![Page 17: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/17.jpg)
BỨC XẠ KHÔNG ION HÓA
Ánh sáng khả kiến:• Bước sóng nằm trong vùng nhìn thấy
(390 ÷ 760 nm)
![Page 18: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/18.jpg)
Tia hồng ngoại:
• Bước sóng 0,7 ÷ 300 µm (1 µm = 10-6 m)
• Năng lượng mặt trời (rực rỡ): khoảng 1 kW/m2 tại mực nước biển Hai phụ nữ đang giòn chuyện
IR 557 WVIS 445 WUV 32 W
• IR gần, giữa và xa.
• Y học: Ảnh nhiệt Rắn bắt chuột
![Page 19: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/19.jpg)
Khí công?
• Bức xạ hồng ngoại gần và xa
• Khí công sư điện tử!
![Page 20: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/20.jpg)
Trái Đất nóng lên!
Cửa sổ hồng ngoại của khí quyển bị khí carbon dioxide làm mờ
![Page 21: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/21.jpg)
Vi sóng:
• Bước sóng: 1 mm ÷ 1 m• Truyền thông không dây• Y khoa: thấu nhiệt vi sóng (VLTL)
nhiệt trị ung thư
![Page 22: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/22.jpg)
Sóng vô tuyến:
• Bước sóng dài: hàng chục mét
• Thông tin liên lạc
• Y học: MRIDao radioThấu nhiệt sóng ngắn (VLTL)
Nhũ ảnh X quang và MRI
![Page 23: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/23.jpg)
Bức xạ nhiệt:
• Bất cứ vật nào có nhiệt độ lớn hơn 0oK (-273oC) đều phát xạ nhiệt
• Điển hình nhất là bức xạ IR Bức xạ nhiệt vùng vi sóng 2,7oK của vũ trụ
![Page 24: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/24.jpg)
Bức xạ siêu âm
• Sóng âm: sóng cơ học dọc
• Phân loại theo tần số
Hạ âm < 16 HzÂm nghe thấy 16 Hz ÷ 20 kHzSiêu âm > 20 kHz
Sonar (tàu ngầm)
![Page 25: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/25.jpg)
Tại sao biển Đông?• Đường lưỡi bò:
• Dân Phi chơi ngon?
• Có nên biểu tình chống TQ hay không?
![Page 26: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/26.jpg)
Y học: dải tần MHz• Bài toán tối ưu hóa giữa
độ xuyên sâu và độ phân giải
• Tăng độ xuyên sâu?Giảm tần số
• Tăng độ phân giải?Tăng tần số
• Giảm tần số: độ xuyên sâu tăng độ phân giải giảm
• Tăng tần số: độ phân giải tăngđộ xuyên sâu giảm
![Page 27: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/27.jpg)
Bài toán tối ưu hóa !
Đẹp hay thông minh?
Tối ưu toàn cục phi tuyến
Giáo sư Hoàng Tụy, người cha của tối ưu toàn cục phi tuyến
![Page 28: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/28.jpg)
Ứng dụng siêu âm trong y học:
Chẩn đoán: Tạo ảnh
Đen trắngMàu
Đo tốc độ dòng máu
![Page 29: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/29.jpg)
Điều trị:
Siêu âm điều trị trong VLTL Phá sỏi bằng sóng xung kíchNha khoaSóng xung kích trong VLTL (cơ xương khớp và nam học)
![Page 30: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/30.jpg)
Vật lý trị liệu & PHCN
giảm đaukháng viêmchống xơ sẹokích thích tái sinhđưa thuốc
![Page 31: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/31.jpg)
Các lĩnh vực khác:
Phá sỏi từ ngoài cơ thể bằng sóng xung kích
![Page 32: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/32.jpg)
Vệ sinh răng miệng (shockwave)
![Page 33: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/33.jpg)
Sóng xung kích trong VLTL
![Page 34: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/34.jpg)
Sóng xung kích trong nam học
Erectile Dysfunction
Tốt hơn viagra và các thuốc ức chế PDE5 khác?
![Page 35: Các loại bức xạ trong cđha](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062306/58ee81671a28ab04348b4649/html5/thumbnails/35.jpg)
SIÊU ÂM CÓ AN TOÀN KHÔNG?
• Trong chẩn đoán:An toàn tuyệt đối, vì mật độ công suất cực nhỏ, μW/cm2
• Trong điều trị:VLTL-PHCN:
An toàn, vì mật độ công suất chỉ cỡ mW/cm2
Các lĩnh vực khác: Nói chung an toàn, vì tuy công suất đỉnh xung
lớn nhưng công suất trung bình không lớn.