buzaĞi ĠshallerĠ - tarimorman.gov.tr · 2017. 4. 11. · artritis,pneumoni,meningitis,omfalitis...
TRANSCRIPT
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
BUZAĞI ĠSHALLERĠ
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
E.COLİ ENFEKSİYONLARI
• Gram negatif
• 1.1 – 1.5 x 2 – 6 µm
• Basil (Çomak) şeklinde
• Fakültatif anaerobik
• Hareketli (Flagella)
Antijenik yapıları Somatik ‘O’ antijeni:
Lipopolisakkarit özelliğinde olup ısıya dirençli yüzey
antijenleridir.
E.coli’lerin serogruplandırmasında önem taşırlar (160
tan fazla)
Flagellar ‘H’ antijeni:
Hareketli suşlarda bulunur.
Isıya dayanıksızdır.
H antijeniyle yaklaşık 60 serogruba ayrılır.
O157: H7
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
4
Kapsüler ‘K’ antijeni:
Polisakkarit yapıda
Kapsül taşıyan E.coli suşlarında bulunur.
K antijenine göre 100 e yakın serogrup tespit edilmiştir.
Fimbrial (Pilus) antijeni:
Protein yapıdadır.
Bakterinin flamentöz uzantıları yani fimbriaları (Pilus)
üzerinde yer alır.
Barsak epiteline tutunma (Adhesiv özelliği)
Enteropatojenik E.coli’lerin belirlenmesini sağlar.
Önemli bir virülans faktörü.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
5
E.coli toksinleri: Enterotoksinler:
Genellikle genç hayvanların barsak enfeksiyonlarından
sorumlu E.coli’ler tarafından sentezlenir.
Enterotoksin oluşturan E.coli’ler ETEC
(Enterotoksijenik E.coli), oluşturmayanlar ise NETEC
(Non enterotoksijenik E.coli) diye adlandırılır.
Barsak boşluğuna sıvı ve elektrolit salınımına sebep
olur.(Na, Cl)
Barsaktan sıvı emilimini engeller.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
6
E.coli toksinleri: Endotoksinler:
Tüm E.coli suşlarında bulunur.
Septisemi durumlarında şiddetli ateşe ve şoka sebep
olur.
Nörotoksinler:
Domuzlarda enterotoksemiye neden olmaktadır.
Farelerde merkezi sinir sistemi bozukluğuna neden olur.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
7
Buzağılarda hastalık yapan E.coli’lerin O8, O9, O78, O45,
O117 ve O35 serotiplerine dahil olduğu bilinmektedir.
Buzağılarda ishal yapan E.coli’ler enterotoksijenik
(ETEC) özellikte olup enterotoksin salgılamakta,
adhezinlerden ise K99 veya K99+F41 pilus antijenlerine
sahip oldukları bilinmektedir.
Yine ishal oluşturan suşlar arasında enteropatojenik
(EPEC) E.coli’ler de bulunmaktadır.
Septisemiye neden olan suşların toksin ve adhezinleri
bulunmaktadır.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
8
Epidemiyolojisi Sığır yetiştiriciliğinin yapıldığı her ülkede görülür.
Normal florada bulunmasına rağmen sayısı çok arttığı
zaman hastalığa yol açar.
Yenidoğan barsak kanalı sterildir.
Doğum esnasında bakteriler ilk birkaç saat içerisinde
anne genital kanalı ve dışkısı ile çok kolay kolonize
olurlar.
Koliformlar, laktobasiller ve anaeroblar kolonize olur.
Laktobasiller ürettikleri asitle Ph’yı düşürerek E.coli
üremesini engeller.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
9
Diğer taraftan kolostrum içerdiği spesifik ve nonspesifik
antikorlarla E.coli’lerin üremesini engeller.
Bu şekilde barsak florası dengeye oturur.
Hijyenik koşulların iyi olmaması, patojen E.coli’lerin bir
şekilde vücuda alınması, doğum öncesi annenin
transportu, stres koşulları hazırlayıcı nedenlerdir.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
10
Patogenez: Enterotoksijenik suşlar, enterositlerin mikrovilluslarına
K99 veya K99+F41 adhezinleriyle tutunarak kolonize
olurlar.
Bu kolonizasyon ancak yaşamın ilk 12 saati içerisinde
olabilir. Çünkü adhezinler için özel hücre reseptörleri
doğumdan 12 saat sonra yok olur.
ETEC tarafından sentezlenen Sta toksinleri barsak
lumenine su ve elektrolit salgılanmasını uyarır ve akut
ishalle birlikte metabolik asidoza sebep olur.
(Enterotoksemik kolibasilloz)
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
11
Entoroinvazif E.coli (EIEC) ve Enteropatojenik E.coli
(EPEC) lerin sebep olduğu buzağı septisemilerinde iç
organlarda, eklemlerde ve sinir sisteminde bozukluklar
oluşur.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
12
Klinik Belirtiler Genellikle ishal ve dehidrasyonla karakterizedir.
Akut form gösteren ve ETEC sebepli kolibasiloziste yeni
doğanlar 2- 6 saat içerisinde komaya girerek ölür.
Septisemik olgular da akut seyreder. Sistemik
bozuklukların yanında eklemlerde şişlik ve topallık
görülebilir.
Subakut kolibasilozis doğumdan sonraki ilk 3 hafta
içerisinde görülür.
Kötü kokulu ishal ve dehidrasyon vardır. Yüksek ateş
görülür. Ġyileşenlerde gelişme geriliği olur.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
13
Tedavide Antibakteriyel Seçimi Antibiyogram
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
14
Antibiyotik Dirençli Suş
Oranı
Duyarlı Suş
oranı
Ampisilin/Sulbactam 33,33 66,67
Amoksisilin/Klavulanik asit 79,17 20,83
Cefalexin 74,07 25,93
Ciprofloxacine 31,25 58,33
Streptomisin 70,83 22,92
Neomisin 54,17 45,83
Gentamisin 18,75 47,92
Trimethoprim/Sulphamethaxas
ole54,17 45,83
Koruma
Annenin transportu engellenmeli
Kolostrum
Hijyen
Aşılama
Hiperimmun serumlar
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
15
SALMONELLOZ Gram negatif
Kısa basil şeklinde
0,7-1,5x2-5 µm boyutunda
Sporsuz
Kapsülsüz
S.Pullorum ve S.gallinarum harici hareketli
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
16
Salmonella’lar endotoksin, enterotoksin ve
sitotoksin sentezlerler.
Endotoksinler barsak mukozasında hasara sebep
olarak akut toksemi tablosunun şekillenmesine neden
olurlar.
Enterotoksinleri E.coli’ye benzerdir. Barsaktan aşırı
miktarda sıvı ve elektrolit salınımına sebep olur.
Sitotoksinler ise barsak mukozasındaki epitellerin
protein sentezini inhibe ederek mukozal hasara sebep
olur.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
17
Etken Dayanıklılığı:
Salmonellalar ısıya karşı çok dayanıklı değillerdir.
55 C’ de 20 dk da ölürler.
Ancak düşük sıcaklıklarda özellikle soğukta saklanan
yiyeceklerde uzun süre canlı kalarak gıda
zehirlenmelerine neden olabilirler.
Antiseptiklere ve antibiyotiklere duyarlıdır.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
18
Genel Klinik Görünüm
Genellikle 1 haftadan büyük daha çok 2-6 haftalık
buzağılarda görülür.
Emme refleksi çok zayıflar veya hiç olmaz
Ateş yüksektir.
Kötü kokulu, müköz, hemorojik bir enterit vardır.
Şiddetli depresyon
Dehidrasyon ve metabolik asidoz bulgular vardır.
Genel durum çok kötüdür.
Artritis, pneumoni, meningitis, omfalitis oluşabilir.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
19
Septisemi formu kolibasilozise benzer
Durgunluk, iştahsızlık, yüksek ateş (40.5-42 C),
mukozalarda hiperemi, depresyon, dispne ve kollaps
görülür.
Ġshal şekillenmeksizin 1-2 gün içerisinde ölüm
şekillenebilir.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
20
LİSTERİOSİSEtken:Listeria monocytogenes
Listeria monocytogenes Gram-pozitif, fakültatif anaerobik,basil
şeklinde kapsülsüz ve sporsuz bir bakteridir. 25 0 C de hareketli 37 0C de hareketsizdir.Optimum gelişme sıcaklığı genellikle 35-37 oC
olup, suşlar 1-45 0C gibi geniş bir sıcaklık aralığında da gelişme
gösterebilirler.
İnsanları,ruminantlar başta olmak üzere
bir çok hayvan türünü ve kanatlıları
etkiler.
21
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Topraktan,lağım sularından,çiğ meyve sebzelerden,çiğ ve pastörize
sütlerden,çeşitli peynirlerden,fermente sosislerden,deniz
ürünlerinden ve silajdan izole edilmiştir.
Sayılan gıda kaynaklarından insana bulaşabileceğinden zoonotik
önem arz eder.
22
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Etken dayanıklılığı:
En önemli özelliği yüksek pH’da ve düşük ısıda
üreyebilmesidir. Ortam pH’sı 6-9 arasında olduğunda
bakteri 3-45°C arasında kolayca üreyebilir.
Etken çevre koşullarına da oldukça dayanıklıdır.Yapılan
çalışmalar nemli toprakta 1 yıl, nemli sığır dışkısında 16
ay, nemli samanda 7 ay, kuru yerlerde ve gübrelerde 2
yıl canlı kaldığını göstermiştir
23
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Bulaşma:
Özellikle pH’sı 5’in üzerinde olan, mantar oluşumu
başlamış mısır ve çayır silajının hayvanlara verilmesi
hastalığın oluşumunda çok önemlidir.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
25
Diğer önemli bulaşma yolları ise süt, plesanta, doğal ve
suni tohumlamadır.
Sığırlar koyun ve keçilere göre etkene daha dayanıklıdır.
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
26
Sheep
SampleSheep (+)
Goat
SampleGoat (+)
Cattle
Sample
Cattle
(+)Total (+)
January 8 1 10 1 3 1 3
February 16 9 4 0 2 0 9
March 10 5 1 0 2 0 5
April 21 8 2 1 3 2 11
May 4 1 4 0 3 1 2
June 7 1 1 0 4 0 1
July 4 0 0 0 2 0 0
August 4 0 0 0 1 0 0
Septemb
er4 0 0 0 0 0 0
October 3 0 0 0 1 0 0
Novemb
er1 0 0 0 5 0 0
Decemb
er6 1 2 2 1 0 3
Total 88 26 24 4 27 4 34
Klinik bulgular
Meningoensefalik form
Abortif Form
Septisemik Form
Mastitis Formu
27
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Meningoensefalik form
Genellikle gebe olmayan yetişkin hayvanlarda gözlenir.
Bu formda hayvanlarda ateş, iştahsızlık, sürünün arkasında
kalma, bir yere yaslanma, başın yan tarafa bükülmesi ve
bükülen yöne doğru amaçsızca dönme, tek taraflı yüz
felci salya artışı, konjuktivit, koyunlarda tortikollis,
sallantılı yürüyüş görülür.
İlerleyen dönemlerde ataksi, görme ve inkoordinasyon
bozuklukları şekillenir. Hayvan yere düşer ve kalkamaz.
Bu dönemi takiben 4-14 gün içinde ölüm şekillenir.
28
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
29
30
31
32
33
Abortif form
Gebeliğin erken dönemlerinde hastalığa yakalanan
hayvanlarda embriyonik ölümler, daha sonraki aylarda
yakalananlarda ise prematüre ve cılız doğumlar görülür.
Sığırlar 4-7.aylarda, koyunlar 3.ayda abort yapar.
34
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Septisemik Form
Genellikle intrauterin olarak infeksiyonu almış
yavrularda görülür.
Bu formun en belirgin semptomları ishal, konjuktivit ve
poliartrittir.
Hasta yavrular 1-9 gün içinde ölürler.
35
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Mastitis Formu
Hastalığın bu formu laktasyon dönemindeki hayvanlarda gözlenir.
Meme bezi şişer ve parankim dokusu bozulur. Ayrıca meme bezinde
sert düğümcükler hissedilir.
36
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Tanı
Tanı klinik bulgular ve laboratuvar testleriyle yapılır.
İşletmede kötü kaliteli silaj kullanılması,özellikle küçük ruminantlarda
çok sayıda hayvanın etkilenmesi,İşletmede hastalığın her formunun bir
arada görülebilmesi tanıyı kolaylaştırır.
Laboratuvarda en çok kullanılan tanı yöntemi klasik kültürel yöntemdir.
Şüpheli hayvana ait beyin,iç organlar,beyin omurilik sıvısı,fötal organlar
ve sıvılar,süt ve şüpheli yem maddeleri izolasyonda kullanılır.
37
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
Laboratuvarımızda Listeria selektif besiyerleri kullanılarak ön
zenginleştirme,izolasyon ve biyokimyasal testlerle identifikasyon
yapılmaktadır.(FDA-BAM yöntemi)
38
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
39
Tedavi
Hastalığın tedavisinde cefquinome,eritromisin, penisilin, tetrasiklin
veya ampisilin gibi antibiyotikler 5-7 gün süreyle yüksek dozda
kullanılır.
Ayrıca riskli yem maddelerinin hayvanlara verilmemesi gerekir.
40
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
T.CGIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ
41