DE VOLKSKRANTZATERDAG 19 JUNI 2010

DE VOLKSKRANTZATERDAG 19 JUNI 201016 17

B u i te n l a n d B u i te n l a n d

DE KLEINE WERELD

Pyjamapartijtje vanonschuldige meisjes

M ijn dochter van net twaalfhad vanavond een slaap-feestje willen houden

met alle meisjes uit haar klas. ‘P y-ama party’ had ze op de uitnodi-ging geschreven. De meisjes ko-men wel op het feest, heb ik be-grepen, maar ze blijven niet sla-pen, op twee na. Dat mogen zeniet van de ouders.

En dan heb ik er alles aan ge-daan om een andere afloop te be-werkstelligen. Op verzoek vanmijn dochter heb ik met een paarmoeders gebeld om haar zaak tebepleiten. ‘Hetwordt een rustigfeest’, heb ik gezegd.‘En mijn man enmijn zonen zijn erniet bij. Er zijn alleenmaar meisjes en ik-zelf.’

Ik wist niet of ditde juiste aanpak was,maar ik vermoeddedat de aanwezigheid van mannenin ons huis een probleem zoukunnen zijn. Meisjes in Marokkohoren tot het huwelijk van onbe-sproken gedrag te zijn; één vlekjeop hun reputatie kan gevolgenhebben voor het soort en de hoe-veelheid huwelijkskandidaten diezich melden.

‘U kunt mij vertrouwen’, zei ikdaarom tegen de moeders aan deandere kant van de lijn, en ookomdat ik van mijn dochter houen haar de leukste pyama partyvan de wereld toewens. Waaropde moeders zeiden: ‘Maar natuur-lijk vertrouw ik u!’ En toch mogenhun dochters niet blijven slapen.

Het valt me in Marokko vakerop dat mijn kinderen slechts metmoeite hun vriendjes en vriendin-netjes mee naar huis weten te krij-gen. Vaak verbieden de ouderszo’n ontmoeting. Er is altijd wat.De moeder is moe en wil het kindniet brengen, de vader heeft deauto mee, er is familie op bezoek,het kind moet naar zwemles of

huiswerk maken – ik heb de afge-lopen jaren van alles gehoord.

In de beginperiode van ons ver-blijf in Marokko wilde mijnzoontje op de kleuterschool eenkeer met een meisje uit zijn klasspelen, Jousra heette ze. Ik wisttoen nog niet hoe gevoelig zo’nvoorstel kan liggen en stapte opde moeder van het kind af. ‘MagJousra bij ons komen spelen?’,vroeg ik.

‘Nee, dat is beter van niet’, zei demoeder. ‘Jousra is erg druk, jewordt gek van haar.’ Aangezien

zo’n opmerking vol-komen nieuw voormij was, volharddeik lachend. ‘Ik hebzelf drie kinderen’,antwoordde ik. ‘Ikben wel wat ge-wend.’ Waarop demoeder beslist zei:‘Echt, ik zou het jeniet aanraden mijn

dochter over de vloer te krijgen.’Wat zou dit toch kunnen zijn?

Marokkaanse kinderen spelenveel met elkaar, in volkswijken zieje ze voetballen, verstoppertje spe-len of knikkeren. Maar in de villa-wijken waar wij wonen, zijn destraten uitgestorven, op een paarrondhangende jongens na. ‘De rij-kere kinderen zitten achter dePlaystation of de televisie’, ver -klaarde iemand me.

Ik heb het idee dat er nog ietsanders speelt. Wij komen uit ‘hetWe s t e n ’ en ik heb al vaker ge-merkt dat dit wordt geassocieerdmet alle clichébeelden van los-bandigheid en verdorvenheid.Mijn man is weliswaar moslim,maar ik ben dat niet. ‘Jouw vaderkomt in de hel omdat hij met jemoeder is getrouwd’, zei een klas-genootje eens tegen mijn dochter.

Dus ja, in dat geval is een ‘pya -ma party’ van onschuldige meis-jes hetzelfde als seks, drugs ennog meer ellende.

Greta Riemersma

‘Mijn man enmijn zonenzijn er niet bij’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‘Wij heersen in Durban en genieten van het leven’

‘Ohm, ohm…’ De hin-doemantra, begeleiddoor sitarklanken,weerklinkt door eenzaal met grote ronde

gedekte tafels, waaraan bruiloftsgas-ten zitten in oogverblindende sari’sen chique, geborduurde jasjes. Opeen vierkant podium met baldakijnverricht een jong bruidspaar de han-delingen die bij een traditioneel Hin-di-huwelijk horen. Ze scheppen ghee,geklaarde boter, in het vuur en zeg-gen teksten na die een priester in hetHindi voorzegt.

Dat de trouwscène zich niet af-speelt in India, maar in Noord-Dur-ban, merk je aan de schilderingen aande muur, waarop traditioneel gekledeZulu-krijgers de tijd van stamhoofdShaka Zulu (begin 19de eeuw) in her-innering brengen. En aan de priester,die alle teksten in het Engels en hetHindi uitspreekt. Want veel van degasten, die allen tot de moderne Zuid-Afrikaanse elite behoren, kennen am-per nog Hindi.

Onder de gasten bevinden zichgrootgrondbezitter Ajith Bodasing(60) en zijn vrouw Prithi (58). ‘Ik hebgeen enkele band met India, ik voelme totáál Zuid-Afrikaans’, zegt Bodas-ing als hij de volgende dag ontvangtin zijn landhuis, 60 kilometer tennoorden van Durban.

Het verleden van de twee hangtnauw samen met de geschiedenis vanZuid-Afrika. Prithi is een dochter vanRamhori Lutchman, oprichter van deInterraciale Voetbalbond van Natal.Lutchman, overtuigd anti-apart-heidsactivist, ging in 1962 in Londengetuigen bij de FIFA dat, anders danhet apartheidsregime beweerde,multiraciaal voetballen verbodenwas in Zuid-Afrika. ‘De FIFA heeft Zuid-Afrika daarop als lid geschrapt’, ver-telt Prithi. ‘Het was de droom vanmijn vader dat Zuid-Afrika weer ge-respecteerd FIFA-lid zou worden. Watzou hij het fantastisch hebben gevon-den het WK hier mee te maken.’

Ajith Bodasing stamt af van een In-diase contractarbeider, die in 1874naar Zuid-Afrika kwam, veertien jaarnadat de eerste Indiër voet aan walzette in het destijds door Britten be-stuurde Durban. Babu Bodasing gingwerken voor de Hollandse boer Theo-dorus Christiaan Colenbrander, ver-telt Bodasing. ‘Met negentig andereHollanders zette hij de kolonie‘Nieuw Gelderland’ op. Maar het gingniet goed met de suikerrietplantagesvan de Nederlanders en mijn over-grootvader kon al snel 2,5 hectareland van Colenbrander overnemen.’

Nu bezit de familie duizend hectareaan suikerrietvelden die zich groenen wuivend uitstrekken om hetwoonhuis van de Bodasings. ‘Mijnovergrootvader zag een kans en greepdie, als een van de 150 duizend Indiasecontractarbeiders die naar Natal kwa-men’, zegt Bodasing met enige trots.

Kansen grijpen zodra ze zich voor-doen – dat is de basiseigenschap diede 1,5 miljoen Indiërs in Zuid-Afrikawordt toegedicht – of ze nu hindoe,moslim, Tamil of sikh zijn. De Indiërs,van wie een half miljoen in en omDurban wonen, hebben zich wetenop te werken sinds de eerste in 1860

BUITEN HETS TA D I O NDURBAN

INTERVIEW ELA GANDHI, KLEINDOCHTER VAN MAHATMA GANDHI

‘Moslims worden meer moslim, hindoes meer hindoe’Ela Gandhi vindt datZuid-Afrika de idealenvan geweldloosheid vanhaar grootvader weerhard nodig heeft.Door Marnix de Bruyne

Ela Gandhi (69) herinnert zichhaar grootvader nog goed. De Indi-ase icoon van het vreedzaam ver-zet, Mahatma Gandhi, verbleeftwintig jaar in Zuid-Afrika waar hijeen ‘ashram’, een commune,stichtte in Phoenix, 25 kilometervan Durban. Ela Gandhi is er gebo-ren, en woonde er tot haar zesde.‘Ik heb er fijne herinneringen aan,

het was een kleine gemeenschap.Wel vond ik de eenvoud en het ge-brek aan luxe soms moeilijk: je eetwat de commune eet, en dat is nietaltijd wat je het lekkerst vindt.’

De kleindochter van Gandhi, dievaak met het apartheidsregimeoverhoop lag, was tien jaar parle-mentslid voor regeringspartij ANC,maar is nu vooral actief voor deMahatma Gandhi DevelopmentTrust, een stichting die Gandhi’sideeën verspreidt op scholen envia tal van publicaties. ‘De nalaten-schap van geweldloosheid, is be-langrijker dan ooit in Zuid-Afrika.Vreedzame protesten lopen tegen -woordig vaak uit op gewelddadigeconfrontaties.’

Een voorbeeld daarvan waren de

naar Natal werden gehaald voor eenverkapte vorm van slavenarbeid.

Dat Indiërs onder de apartheidmeer voorrechten genoten dan zwar-ten – al bleven ze tweedeklas burgersvergeleken met blanken – gaf hen eenvoorsprong. Maar het is niet de enigereden dat ze nu vaak tot de welva-rendste Zuid-Afrikaners behoren. ‘Wewerken hard, verwachten nooit ietscadeau te krijgen, en willen altijd debeste zijn’, zegt Narend Ganesh (46),huisarts in Durban. ‘Scholing is hetbelangrijkst. Het was ons enige ge-reedschap ons te ontwikkelen. Veelscholen in Natal zijn gebouwd doorIndiase ouders, voor hun kinderen.’

Ganesh speelt deze avond voor gidsin uitgaand Durban. Hij rijdt door hetwelvarende Noord-Durban en zetkoers naar de club Panama Room,waarvan hij de eigenaar kent. Terwijlin de club Indiase twintigers en derti-

gers dansen op housemuziek, vertelteigenaar Sagie Naicker (44) hoe graaghij zwart publiek in zijn club zou ont-vangen. Hij organiseert zelfs specialeavonden met zwarte DJ’s, maar hetlukt hem maar niet een gemengderpubliek te krijgen.

Gemengder is het publiek in declub ‘Vacca Matta’ – gekke koe in hetItaliaans – dat onderdeel uitmaaktvan het casino SunCoast. Vanaf hetovervolle terras heb je uitzicht op hetverlichte spectaculaire Moses Madhi-ba stadion, waar Nederland vandaagtegen Japan speelt. ‘Het mooiste

bouwwerk van de stad’, zegt Ganesh.Ook hier zijn de Indiërs in de meer-

derheid. ‘Wij heersen in Durban, wijgenieten van het leven, ook als het cri-sis is,’ zegt Leon Mandhiri (32), die ermet een glas whisky staat. ‘Van demensen hier is 90 procent onderne-mer’, zegt hij, zelf producent vanraamkozijnen voor de bouw. Mandhi-ri grossiert in oneliners als: ‘Wa a r o mzou je je inspannen als je je geld voorje kunt laten werken?’ Met de politiekin zijn land bemoeit hij zich niet. ‘Ter -wijl blank en zwart vechten om hetgeld, zijn wij het aan het verdienen.’

Het is een houding die de arts Ga-nesh, activist in zijn studententijd,niet kan waarderen. ‘Onder de apart-heid waren we niets. Nu we eindelijkmogen stemmen, houden mensenzich afzijdig. Dat ergert me. Mensenhebben hun leven verloren voor ditrecht. Ikzelf zal dat nooit vergeten.’

Dit is het vijfde deel van een serie,geschreven vanuit de negenspeelsteden van het WK in Zuid-Afrika.Eerdere afleveringen verschenen op 27en 29 mei, en 4 en 14 juni.

Zuid-Afrikanen van Indiase afkomstgedenken dit jaar de komst van de eersteIndiase contractarbeiders, 150 jaar geleden,naar Zuid-Afrika. ‘Wij hebben elke kansgegrepen om ons te ontwikkelen.’Door Marnix de Bruyne

demonstratieseen jaar geledentegen de ver-plaatsing van dehonderd jaaroude Indiase‘Early MorningMarket’ in Dur-ban. Markthou-ders raaktenslaags met depolitie, die met

rubberen kogels schoot, met vijf ge-wonden als gevolg. Ela Gandhitrachtte te bemiddelen en wilde hetdoor het ANC geregeerde stadsbe-stuur om de tafel krijgen met de In-diase kraameigenaars. ‘Dat had erook toe kunnen leiden dat de marktbehouden bleef en zou worden op-

geknapt. Maar de kooplui begonnenmet verdachtmakingen. Ze zeidendat ik voor de gemeente werkte. Hetwas zeer teleurstellend, ik heb medan ook teruggetrokken.’

De Indiase gemeenschap in Zuid-Afrika is veranderd sinds het forme-le einde van de apartheid in 1994,zegt Gandhi. ‘Toen ik opgroeide,wist je niet wie moslim was en wiehindoe. Mijn moslimvriendinnendroegen geen hoofddoek. Maar nupik je ze er zo uit. Dat komt doordatde grens open is. Er komen moslim-priesters naar Durban en hindoe-priesters. De moslims worden meermoslim, de hindoes meer hindoe.Terwijl de wereld aan het globalise-ren, zie je dat diaspora aan het pola-riseren is.’

Gandhi betreurt het dat de India-se jeugd geen rolmodellen meerheeft. ‘Als je een jongere vraagt naarzijn rolmodel, zegt hij misschien:Mahatma Gandhi. Maar die is dood.Of ze noemen voetbalsterren of Bol-lywood-acteurs. Maar die hebbenniet de goede normen en waarden.’

Gandhi heeft niet veel op met le -den van de Indiase gemeenschapdie monumenten willen om te ge-denken dat 150 jaar geleden de Indi-ase contractarbeiders naar Zuid-Afri-ka werden gehaald. ‘Liever heb ikeen door normen en waarden ge-dreven viering We moeten tegen devolgende generatie kunnen zeggen:dit zijn onze waarden, dit is de ma-nier waarop we verder moetengaan.’

Rijke Zuid-Afrikaanse jongeren van Indiase afkomst in club Panama Room in Durban. De Indiërs behoren vaak tot de welvarendste Zuid-Afrikaners. ‘We werken hard, verwachten nooit iets cadeau tekrijgen en willen altijd de beste zijn.’ Foto Guus Dubbelman / de Volkskrant

Ela Gandhi Fo t oGuus Dubbelman

Terwijl blank enzwart vechten omhet geld, zijn wij hetaan het verdienen

Schaakgenie Fischer wordtopgegraven voor DNA-testVan onze buitenlandredactie

R E Y K JAV I K Het stoffelijk overschotvan schaakgrootheid Bobby Fi-scher zal worden opgegraven omte bepalen of hij de vader is vaneen 9-jarig Filipijns meisje. HetHooggerechtshof van IJslandheeft toestemming gegeven hetgraf te openen.

Volgens de advocaat van het Filipijnsemeisje en haar moeder, Thordur Bo-gason, moeten DNA-tests aantonen ofFischer de biologische vader is vanhet meisje. Als dat inderdaad het ge-val is dan heeft zij recht op tweederdevan zijn nalatenschap.

De erfenis van Fischer wordt echterook geclaimd door de weduwe van degrootmeester en twee Amerikaanseneven. Een andere gegadigde voor denalatenschap is de IRS, de Amerikaan-se belastingdienst. Volgens Washing-ton had Fischer bij zijn overlijden eenomvangrijke belastingschuld opge-bouwd die nooit betaald is.

De oud-wereldkampioen schaken

Bobby Fischer stierf in januari 2008.Op het moment van zijn overlijdenbezat de schaakgrootmeester een vil-la in het centrum van Reykjavik terwaarde van zo’n twee miljoen dollar.

Het grillige schaakgenie Bobby Fi-scher werd wereldberoemd toen hijin 1972 in een wedstrijd met BorisSpasski de hegemonie van de Sovjet-Unie doorbrak en de wereldtitel in dewacht sleepte. Toen Fischer in 1975weigerde zijn titel te verdedigen te-gen de Sovjetschaker Anatoli Karpovwerd hem de titel ontnomen.

In 1992, tijdens de oorlog in Joego-slavië, speelde Fischer in Servië eennieuwe wedstrijd tegen Spasski, zon-der zich iets aan te trekken van de VN-boycot tegen dat land. De Amerikaan-se overheid vaardigde daarop een in-ternationaal arrestatiebevel tegenhem uit. In 2000 ontnam Washing-ton Fischer bovendien het Ameri-kaanse staatsburgerschap. De groot-meester kreeg asiel in het schaakgek-ke IJsland. Een internetpoll riep Bob-by Fischer in 2000 uit tot de besteschaker van de 20ste eeuw.

ZUID-AFRIKA

LESOTHO

SWAZILAND

Zuid-Afrika

190610 © de Volkskrant - rvdm 0 500 km

Johannesburg

Durban