budowa miesni

Budowa i praca mięśniBudowa i praca mięśni

Opracowała Magdalena OsiadłoOpracowała Magdalena Osiadło

Więcej informacji znajdziecie na Więcej informacji znajdziecie na www.mocni.netwww.mocni.net

http://www.mocni.net/

Układ mięśniowy człowiekaUkład mięśniowy człowiekaSkłada się z 650 Składa się z 650 mięśnimięśniIch masa stanowi Ich masa stanowi około:około:

30-40% masy 30-40% masy kobietkobiet

40-50% masy 40-50% masy mężczyznmężczyzn

Niektóre mięśnie człowieka:Niektóre mięśnie człowieka:

11

2

1

2

1

2

3

5

6

7

8

4

1. m. piersiowy większy

2. m. dwugłowy (biceps)

3. m. brzucha

4. m. pośladkowy wielki (ok. 1 kg !)

5. m. najdłuższy uda (krawiecki)

6. m. brzuchate łydki (bliźniacze)

7. m. trójgłowy

8. m. najszerszy grzbietu

Antagonistyczne działanie mięśni:Antagonistyczne działanie mięśni:

Mięśnie mają zdolność do Mięśnie mają zdolność do aktywnegoaktywnego kurczeniakurczenia się. się.Ich Ich rozkurczrozkurcz jest aktem jest aktem biernymbiernym – wymaga skurczu innego – wymaga skurczu innego mięśnia.mięśnia.Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: zginaczezginacze (przywodziciele) i (przywodziciele) i prostownikiprostowniki (odwodziciele). (odwodziciele).Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy antagonistycznymiantagonistycznymi..

Typy mięśni szkieletowychTypy mięśni szkieletowych

1.1. m. prostym. prosty2.2. m. dwubrzuścowym. dwubrzuścowy3.3. m. płaskim. płaski4.4. m. wrzecionowatym. wrzecionowaty5.5. m. pierzastym. pierzasty6.6. m. półpierzastym. półpierzasty7.7. m. dwugłowym. dwugłowy

Budowa mięśnia dwugłowegoBudowa mięśnia dwugłowego

dwa ścięgna – umożliwiają przyczep mięśnia do kości

ścięgno – zbudowanez tkanki łącznej włóknistej

brzusiec –zbudowany z tkanki mięśniowej

Budowa anatomiczna mięśniaBudowa anatomiczna mięśnia

Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.W 1 mmW 1 mm33 mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych. mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych.

Budowa włókna mięśniowegoBudowa włókna mięśniowegoKomórka mięśnia poprzecznie Komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego (włókno prążkowanego (włókno mięśniowe) zbudowana jest z:mięśniowe) zbudowana jest z:

- błony komórkowej (sarkolema)- błony komórkowej (sarkolema)- licznych jąder- licznych jąder- cytoplazmy (sarkoplazma)- cytoplazmy (sarkoplazma)- włókienek kurczliwych - włókienek kurczliwych (miofibryli).(miofibryli).

Miofibryle wykazują poprzeczne Miofibryle wykazują poprzeczne prążkowanie.prążkowanie.

Podstawową jednostką Podstawową jednostką budulcową miofibryli jest budulcową miofibryli jest sarkomer.sarkomer.

Sarkomer składa się z włókienek Sarkomer składa się z włókienek białkowych: aktynowych i białkowych: aktynowych i miozynowychmiozynowych

włókno mięśniowe

miofibryle

sarkomer

miozyna aktyna

Mechanizm skurczuMechanizm skurczu

Skracanie się miofibryli Skracanie się miofibryli jest wynikiem interakcji jest wynikiem interakcji białek kurczliwych: białek kurczliwych: aktyny i miozyny.aktyny i miozyny.

Nici aktyny przesuwają się Nici aktyny przesuwają się w kierunku środka w kierunku środka sarkomeru bez zmiany sarkomeru bez zmiany długości jej włókien długości jej włókien (ślizgowa teoria skurczu).(ślizgowa teoria skurczu).

W procesie tym zużywana W procesie tym zużywana jest energia, którą jest energia, którą dostarcza rozkład ATP.dostarcza rozkład ATP.

ATP ATP →→ ADP + P ADP + P ii + energia + energia

miozyna aktyna

sarkomer

skurcz sarkomeru

ATP ADPE

Źródła energii wykorzystywanej do Źródła energii wykorzystywanej do pracy mięśniowejpracy mięśniowej

1.1. Wysiłki Wysiłki trwające kilka trwające kilka sekundsekund

- Zasoby komórkowe ATP Zasoby komórkowe ATP zawierają zasoby energii zawierają zasoby energii wystarczające jedynie na kilka wystarczające jedynie na kilka pobudzeń.pobudzeń.

- Najszybsza resynteza ATP Najszybsza resynteza ATP odbywa się kosztem rozkładu odbywa się kosztem rozkładu fosfokreatyny i starcza na fosfokreatyny i starcza na kilka sekund pracy.kilka sekund pracy.

fosfokreatyna kreatyna

ADP ATP

Przemiana beztlenowa


2. Wysiłki trwające 2. Wysiłki trwające do 60 sekunddo 60 sekund

- - Glukoza magazynowana jest w Glukoza magazynowana jest w tkance mięśniowej w postaci tkance mięśniowej w postaci glikogenu.glikogenu.

- Gromadzenie się kwasu - Gromadzenie się kwasu mlekowego powoduje silne mlekowego powoduje silne zakwaszenie środowiska tkanki zakwaszenie środowiska tkanki mięśniowej (charakterystyczny mięśniowej (charakterystyczny skurcz lub ból).skurcz lub ból).Działanie szlaku ustaje.Działanie szlaku ustaje.

- Kwas mlekowy przenika do krwi i - Kwas mlekowy przenika do krwi i jest transportowany do wątroby, jest transportowany do wątroby, gdzie ulega przemianie w glukozę gdzie ulega przemianie w glukozę (glikoneogeneza).(glikoneogeneza).

glukoza kwas mlekowy

2 ADP 2 ATP

Przemiana beztlenowa


3.3. Wysiłki trwające Wysiłki trwające do 60 minutdo 60 minut

- Produkty końcowe tej przemiany Produkty końcowe tej przemiany nie zmieniają pH środowiska.nie zmieniają pH środowiska.

- Czynnikiem ograniczającym pracę Czynnikiem ograniczającym pracę w tym trybie jest szybkość w tym trybie jest szybkość dostarczania tlenu do mięśni.dostarczania tlenu do mięśni.

- Źródłem tlenu jest:Źródłem tlenu jest:

mioglobina – białko mięśniowe mioglobina – białko mięśniowe magazynujące tlen;magazynujące tlen;

hemoglobina – białko czerwonych hemoglobina – białko czerwonych krwinek krwi transportujące tlenkrwinek krwi transportujące tlen

glukoza CO2 + H2O

36 ADP 36 ATP

Przemiana tlenowa


4.4. Wysiłki trwające Wysiłki trwające ponad 60 minutponad 60 minut

- Zasoby kwasów tłuszczowych w Zasoby kwasów tłuszczowych w organizmie są ogromne.organizmie są ogromne.

- Jest to najwolniejszy z Jest to najwolniejszy z przedstawionych szlaków przedstawionych szlaków metabolicznych.metabolicznych.Czynnikiem ograniczającym tę Czynnikiem ograniczającym tę przemianę jest szybkość przemianę jest szybkość transportu kwasów tłuszczowych transportu kwasów tłuszczowych z krwi do komórek mięśniowych.z krwi do komórek mięśniowych.

- Czynnikiem ograniczającym Czynnikiem ograniczającym długość pracy mięśni w tym trybie długość pracy mięśni w tym trybie są inne układy niezdolne do są inne układy niezdolne do długotrwałego funkcjonowania długotrwałego funkcjonowania (np. układ nerwowy).(np. układ nerwowy).

Kwas tłuszczowy

129 ADP 129 ATP

Przemiana tlenowa

CO2 + H2O

Zestawienie przemian Zestawienie przemian produkujących ATP w mięśniachprodukujących ATP w mięśniach

PRZEMIANY BEZTLENOWEPRZEMIANY BEZTLENOWE

fosfokreatynafosfokreatyna + ADP + ADP → kreatyna +→ kreatyna + ATPATP

GlukozaGlukoza + 2 ADP + 2P → 2 kwas mlekowy ++ 2 ADP + 2P → 2 kwas mlekowy + 2 ATP2 ATP

PRZEMIANY TLENOWEPRZEMIANY TLENOWE

GlukozaGlukoza + 6 O+ 6 O22 + 36 ADP + 36 P → 6 CO + 36 ADP + 36 P → 6 CO22 +6 H +6 H22O +O + 36 ATP36 ATP

kwaskwas tłuszczowytłuszczowy (C(C1616) + 23 O) + 23 O22 +129 ADP +129 P → +129 ADP +129 P →

→→ 16 CO 16 CO22 +16 H +16 H22O +O + 129 ATP129 ATP

Przykłady aktywności wykorzystujących Przykłady aktywności wykorzystujących różne szlaki metaboliczneróżne szlaki metaboliczne

typ przemiany typ przemiany – rozkładu:– rozkładu: przykładyprzykłady

beztlenowy beztlenowy fosfokreatynyfosfokreatyny

skok, cios, unik, nagły zwrot skok, cios, unik, nagły zwrot ciałaciała

beztlenowy beztlenowy glukozyglukozy

krótkotrwała ucieczka lub krótkotrwała ucieczka lub pogoń; bieg 100 mpogoń; bieg 100 m

tlenowy tlenowy glukozyglukozy

godzinny intensywny marsz godzinny intensywny marsz bieg na 1500 mbieg na 1500 m

beztlenowy beztlenowy kw.tłuszowegokw.tłuszowego

wielogodzinny marsz; bieg wielogodzinny marsz; bieg maratoński maratoński

Porównanie typów komórek mięśni Porównanie typów komórek mięśni szkieletowychszkieletowych

właściwościwłaściwości mięśnie szybkiemięśnie szybkie mięśnie wolnemięśnie wolne

skurczskurcz 30 ms30 ms 80 ms80 ms

aktywność ATP-azyaktywność ATP-azy dwukrotnie większadwukrotnie większa dwukrotnie mniejszadwukrotnie mniejsza

naczynia włosowatenaczynia włosowate rzadsza siećrzadsza sieć gęstsza siećgęstsza sieć

mitochondriamitochondria mniejmniej więcejwięcej

mioglobinamioglobina mniej mniej więcejwięcej

barwabarwa białebiałe czerwoneczerwone

typ przemiantyp przemian beztlenowebeztlenowe tlenowetlenowe

długość pracydługość pracy krótszakrótsza dłuższadłuższa

Struktura mięśni u różnych grup Struktura mięśni u różnych grup sportowcówsportowców

grupa badanagrupa badanazawartość % włókien wolnychzawartość % włókien wolnych

m. czworogłowy m. czworogłowy udauda m. naramiennym. naramienny

nie wytrenowaninie wytrenowani 4646 3636

kolarzekolarze 5151 6161

kajakarzekajakarze 5858 6161

pływacypływacy 7474 5858

biegacze przełajowibiegacze przełajowi 6363 6969

Literatura Literatura

J.Duszyński, A. Kozłowska-Rajewicz, G. J.Duszyński, A. Kozłowska-Rajewicz, G. Wojciechowska; Biologia – zakres Wojciechowska; Biologia – zakres podstawowy;WS PWN; W-wa 2002podstawowy;WS PWN; W-wa 2002J. Kawiak, J. Mirecka, M. Olszewska, J. Warchoł; J. Kawiak, J. Mirecka, M. Olszewska, J. Warchoł; Podstawy cytofizjologii; PWN; W-wa 1985Podstawy cytofizjologii; PWN; W-wa 1985K. Sembrat; Histologia porównawcza zwierząt; K. Sembrat; Histologia porównawcza zwierząt; PWN; W-wa 1981PWN; W-wa 1981B. Gołąb, W.Z. Traczyk; Anatomia i fizjologia B. Gołąb, W.Z. Traczyk; Anatomia i fizjologia człowieka; PZWL; W-wa 1986człowieka; PZWL; W-wa 1986S. Kozłowski, K. Nazar; Wprowadzenie do S. Kozłowski, K. Nazar; Wprowadzenie do fizjologii klinicznej; PZWL; W-wa 1999fizjologii klinicznej; PZWL; W-wa 1999Mała Encyklopedia PWN; W-wa 1970Mała Encyklopedia PWN; W-wa 1970Nowa Encyklopedia Powszechna PWN; W-wa 1997Nowa Encyklopedia Powszechna PWN; W-wa 1997Dr E.G. de Bernabe Ortega; Atlas Anatomii; WiŻ; Dr E.G. de Bernabe Ortega; Atlas Anatomii; WiŻ; W-wa 1991W-wa 1991A. Stevens, J. Lowe; Histologia człowieka; PZWL i A. Stevens, J. Lowe; Histologia człowieka; PZWL i WMSV; 2000WMSV; 2000

Budowa i praca mięśni Budowa i praca mięśni - koniec -- koniec -

Dziękuję za uwagę!

Siłownia, fitness, zdrowe odżywianie itp. wszystko znajdziesz na www.mocni.net

http://www.mocni.net/

budowa miesni

Documents