Vel. Bil. Dcrg. (2002),18,1-2: 99-105

BROVLERLERIN VERDE VE KAFES SiSTEMiNDE VETI~TIRILMESININ BAZI

VERIM 6ZELLIKL'ERI VE I~LETME EKONOMisiNE ETKisi·

M. Kenan TCrrkyllmazC 1 Ahmet NazhgCrll H. Erbay Bardak~loglu 1

The Effect of the Floor and Cage Rearing Systems on Some Production Traits and Livestock Economics in Broylcrs

Ozet: Bu yah~, kaleste ve yerde ye~tirmenin broytenerde kann yagl ve i~letme ekonomisi uzerindeki etldsini ortaya kOY' mak ktin vapllml~lr. CaII¥Nlda, 200 adet Cobb 500 broyler ciYciv kullaOllml~lr. AlMcl hafta canh aglrtlk ortalamasl yer ve kalesle yoti~irilen gruplarda 2261,1 9 ve 2168.4 9 oIaral< bol~ur. Canl! a{»Irtlk baIomlndan gruplar ataSllark OnemIicir (p<O,01). KII1tiki gOnlOk deneme sonunda yemclen yararianma oranl kales grubunda va yer grubunda benzer ~ekilde 1,71 oIarak bulun~r. SlCak karkas aglrtl{ll Verve kales gruplannda 1599,4 9 va 1533,1 g oIarak beli~ir. Kann vag mil<­tan yerde yeti¢rilen grupta 21,6 9 kaleste yeti~tirilen g~a ise 20,0 g olarak bulurvn~ ve gruplar arasllark islalisliksel oIa­rak onemsizdir. Deneme sonund8 yaplian ekonomik ana/izde yerde yet~tirilen grubun daha kartl oIcIu(Iu belirtenm~tir.

Anahtar Kellmeler: Brov'er. Performans, Kales, I~ Ekonomisl

Summary: This invesligation was t-eld to demonstrate the effects of cage and floor systems on the abdomil'\8llat and ~­vestock economics on broylers. 200 Cobb 500 broyler chickens were consisted the malerial 01 the study. Average live W&­

ights al the sixth weeks of ages for the floor and cage groups were 2261,1 9 and 2169,4 9 respectively. Differences 01 the live weiglts in the groups were statislicaUy significant (p<O,Ol). Sim~ar values (1,71) were obtained in lhe cage and floor groups for feed conver1ion rate. The average carcass weights and abdominal fat accumulation amounts were 1599,4 g and 1533,2 9 and 21,6 9 and 20,0 9 lor the floor and cage groups respectively. Differences among the groups for the abdominal lal weights were not statistically signifICant. Economic analyses were revealed thaI broylers in floor management were more profitable than cage systems.

Key Words: Broyler Chickens, Perfonnance, Cage, livestock Economics

Girl,

Broy1er yeti~tiriciliOi, ktsa surede oldukl;a yCrksek miktarda GrunGn elde edilebildi{li YIOlnsai bir Gretim ~k1i olup (Aksoy. 1994) Gretim genellikle beton ya eta slkt~tlnlml~ toprak tabanh, altllkh kOmeslerde. verde ye­t~riciljk ~k1inde yapllmaktadlr. Son Yillarda Gretimin nicel olarak artmlabilmesi ve daha ekonomik olmasl icin atthkll kGmeslerde birim alanda daha fazla hayvan bannchrmanm yanl Slra, Ozellilde yumurta la­wkCuluOunda kullamlan kafes sistemierinin kullamidlOI broyler kOmesierinin de uretime sokuldugJ gO­rOlme"'edir (Kalpalp. 1985; Aksov. 1994). D~r Ia­rattan atthkll slstemde hayvanlann dl~klh altllk iIe direkl temas halinde oImasl, atthk, ~ilik vb. gider1erin fazla olmasl gibi bir taklm dezavantajlara sahip oIdu{Ju da ~~i ara~tlncllar taraflndan bildirilmi~lir (Kaya va ark., 1991; Demirulus ve Aydin. 1999).

Broy\enerin kafes ve yer sistemlerinde ye­t~tirilmesi ve bazl verim Ozelliklerinin ka~lla~tmlmasl

Geli~ Tarihi : 24.07.2002 @: mehmetkenant@iJtir.com.tr

ile ilgili deOi~k ~I~malar dQzenlenmi~ ofup ball 1(8-

h~malarda yetil,itirme sislemlerinin verimler Glenne olan etkilen 6nemli bulunurken, bazl I(8h~ma1arda iss is­tatistiksel bakuman farkhhklar g6zlenmem~lir (And­rews, 1972; Andrews va ark .• 1974; Andrev.-s ve ark.1975; 0ca1. 1980; TOrko{llu ve Akm. 1987; Kanat 199Oa; Kanal, 199Ob; Akpobome ve Fanguy, 1992; Si· zemore va Siegel 1993; Tolon, 1994; Tolon ve Yak;:ln, 1997).

Ca~itJi /f811~larda. kafeste banndl1manm, ticsri yumurtaci tawk kOrnesferi io;:in uygun oImaslna raOmen. kiSS zamanda yCrksek canh aOlnl~ ula98n broyler pi­lio;:lerde bazl baeek va gOQOs deformasyonlanna yoI ayabileceQi bildirilmektedir (Kanal, 19908). Bu nedenle kales sisleminda broy\er ye~rici1iOinin daha Ozel mal­zemeler kufianllan kafesJer ile yapilmasl gerekli{li de bil­dirilm~tir(Aksoy. 1994).

Bu ara~tlrma, yer ve kales sistemlerinin broyler pi­liclerin canh aOlnlk kazancl, yem IGketimi. bazl karkas

• Au o;nhtma Adnan Menderes Oni\'ersitesi Ara~tmna Fonu tarafmdan dcstcklenmi,tir (Proje No: VTF..()()().J) I . Adnan Menderes Oniversilesi Veteriner FakUltesi, Zootckni Anabilim Dall, AYDIN

TORKYIU\1AZ. NAZLIGOL. BARDAKCIOOLU

ozellikleri ve kann ya~1 miktan ile ~letme ekonomisi Uzerine oIan etki\erini saptamak amaClyia yapllml~hr.

Materyal ve Metot

A~tlrma, Adnan Menderes Oniversitesi v&­teriner Fakunesi Kanath Onitesi'nde yQrCJtOlm~tGr. A~llnnanm canll materyalini guntGk civciv oIarak all­nan Cobb 500 ticari bl"OY'er civcMer oIu~~tur. !-Ier bir tekerrur grubunda SO, her bir deneme grubunda ise 100 hayvan oImak Ozere toplam 200 hayvan kut­Ianllml~llr. Kafes grubunda hayvan ba~lna 459 cm2 laban alanl sa~lanlrKen, altllkll yer sisleminde ise yer­Ie~im slkll~1 12 hayvarv'rn2 ~inde dOzenlen~ir.

Ara~llrma sOresince gruplara 24 saal surekli ay­dmlatma. programl uygulanml~ oll4' beslenmeleri grup yemtemesi ~inde yapltml~lr. Yem oIarak ilk iki hafta sGresince %23 ham prolein. 3060 kcalil<g melabolik ene~iti, ikinci iki haftallk periyotta %22 ham prolein, 3060 kcaLlkg melabotik ene~iti, dOrduncU haftadan ke­sime kadar ise °/021 ham protein, 3200 kcaLlkg me­tabolik ene~iti karma sanayi yerni kullamlml~tlr.

Ara~llIma ku"kiki gun surdurulmO~ ve canll a~1I11k ar1l~mln betinenmesi amaclyla gruplardaki tum hay­vanlar haftallk olarak lek lek 0,01 grama duyanl terazi ile tar1ltml~llr. Sicak karKas a~lnl~1 \Ie ranchmamnl be­tir1emek ilyin her lekerrOr grubundan yinni~r hayvan (12 erkek, 13 di$i) kesiterek incelenmi~lir. Kann ya!}ml belirlemek iyin buzdolablrlda +4°C slcakllkta bir gece beklelilen karkaslann kIoaka bOIgesindeki ya~tar, el ve kOrelier yardlmlyla Itlkartltarak, 0,01 grama duyanl Ie­razi ile larhtml~lr. Yem IOkelimini belinemek ilyin grup­lara hafta ~Inda lanllarak belini miktarda yem ve­rilmi$ ve hafta sonunda kalan yemler loplanarak tartltml~lr.

Ara~lmnanln ekonomik anatizinde matiyeti ot~­turan masraf unsurtan oIarak yem, civciv, ISllma­aydmlalma, veleriner-sa~hk, ~itik. genet idare, baklm­onanm, amortisman ve althk ele allnml~llr. A~tlnnanm ge~~lirildi9i yerin 6zelliginden dolayl bina ilyin amortisman aynlmaml~lr. Ekipman iyin amortisman hesaplanmasUlda ekipmanm elde edili~ d~eri dikkale allnarak %20 amortisman oranl Uzerinden ~it arahkll amor1isman yOnlemi kutlanllml~llr (Aras,1959). Ge­lirlerin hesapianmasUlda ise b61gedeki ticari i~­lelmelerden yararlaIlllml~lIr. Eide edilen veriler yar­dlmlyla birim maJiyel, masraf-haslla oranl, loplam sall~ hasllall va birim kaI1lhklar hesaplanml~lr (MOftOo{llu, 1994). A~llnna sUresince gruplarda Olen hayvanlara ait kayillar gOnlOk olarak Mulmu~tur. Kesimden soma karkaslann lek lei< incelenmesi ile bacak va gOQus bOt­gesi defonnasyonianmn vanl~1 belirlenmi~r.

100

Ara~llnna sonunda elde edilen verilerin istatisliksel dE$l:rlendirilmesinde SPSS pakel programl kuttanllml~ oIup, gruplar arasl farkhhklann belinenmesinde y~ gUcO iltin Ki-kare, diQar Ozettikler iQin ise iki ortalama araslndaki farkln 6nemtilik test; (I test!) kullanllml~llr

(SumbOlo{llu va SOmbOIo{IIu, 1993).

Bulgular

Ara~tmna sOreslnce Onite iQerisinde gOnlOk olarak belirlenen slcakllk deQerleri 20.0 °C ile 29.9 °C ara­Slnda. bagll nem oranl ise % 4S.7~55.8 de{jeneri ara­Slnda ge~~i~tir.

HattaJara gOre ortaIama canh a~lnlk d~erleri ba~­lang~ a~lnlgl dahil oImak Ozere tOm hattalarda yerde yet~rilen deneme grubunda daha a~lr olarak be­~rIen~tir (Tablo 1). Yer ve kafes gruplan canh a~lnlk ortaIamaJannda gOrulen bu farkllhglO lekerrur gruptan icfin de ge.:(eni oldu~u saptanffil~lr. Ortalama canh a~lr-11k bakimlndan deneme gruplan ara5lndaki farkllllk ilk ild hattallk periyotta istatistiksel ~Idan 6nemsiz; ikinci, dOr­duncU va attlnel haftalarda p-d),05 duzeyinde, 0¢nc0 va ~inci haftalarda. ise p-d),01 dOzeyinde 6nemli bu­lunmu~tur. Her lid deneme grubunda da, lum haftalarda tekerrur gruplan araslndald farklar istatistiksel al(ldan 6nemsiz olarak bulunm~tur. Ara~lInna sOresince, haf­tallk canh a~lnlk ar1l~ miktarlan yarde yel~tirilen g~ta 114,0 9 He 548,3 9 araslilCia, kafes sislemnde ye­ti~lirilen grupta ise 112,6 9 ile 550,4 9 araslllda de-­!}i~mi~lir. Her iki deneme gn.bunda cia haftahk canh a!}lnlk artl~ miktannlO, a~lnnanlO ~nci haftaslna kadar yQkselme gOslerdiQi, ahlnel haftada ise biraz d~­tU§u gOzlenm~tir ($ekil l).

Ara~llnna sOresince deneme gruplannda hay­vanlann tUketm~ olduldan yem miktan va yemden ya­rarlanma kalsaYISI dE$l:rleri haftalar bazlOda in­celenerek Table 2'de verilmi~lir.

Haftallk pili!;: ba~H"\8 IOkelilen yem miktan, deneme gruplannda birbirine benzer bulunmakJa binikte birinci, be~inel ve altlncl haftalarda yerde yeti~irilen grupla, iki, f.Ir;: ve d6rdoncO haftalarda ise kaleste yeti~lirilen grupta daha yQksek olarak bulunmu~tur. Aynl durum yemden yarartanma oranlna da yanslml~lIr. Deneme suresince IOketilen loplam yem miktan yerde ve kafesle ye­t~tirilen grupla siraslyla 3805,4 9 ve 3649,6 9 bu­lunuri<en, yemden yararlanma kalsaYISI her ild deneme grtbunda da 1,71 olarak belinenmi~lir. Ara~tlnnada kar­kasla ilgili olarak sicak karkas a~lnl!}1 ve karKas ran­dlrnanl ile kann ya!}1 miktan de{Jerieri incelenm~ oIup kesim sonu elde editen bu deOerler Tablo 3'de su­nulm~tur.

8roylfrin Yfrdf "e kares sisteminde yet~tirilmesinin ...

Tablo 1. Deneme g~nnda ortalama canh agn1lk (g) va canh agn11k kazancl (gtpili¢'lafta) ctegerieri

Ar~tlrma periyodu Ortalama canb aglrbk (g) Canl! aglrhk kazanCI

(glpiO;lhafta)

Ve,

n XiS;

~~ Gen~ 100 39,5±O,25

1, hafta Genal 100 155,1±2,07

2. hafta G_ 98 399,5±5,04

3. hal1a Genel 96 755.8± 8,17 4. hal1a Genel 96 1214,9± 14,18

S.hal1a Genel 95 1758,4 ± 20,06

6.hal1a Genel 95 2266.1 ± 26,49

. : Onemli Degil 'p<O,OS " , p<O,01

OrtaJama kesim aOll1101 ~r1eri, yer ve kales g~nnda Siraslyia 2297,6 9 va 2145.9 9 olarak I)e..

lir1enmi~, gruplar arasl lark istatistiksel a<;rdan Onemli (p<o,01) bulunmu~tur. Ortalama karkas aOIr1101 de· Oer1eri ise ay". sira ile 1599,4 9 ve 1533,1 9 olarak bu­lunm~, gruplar arasl lanon istatistiksel ~Idan Onemli dOzeyde (p<O,01) okluQu belirlenm~tir. Karkas ran­dlmam kales grubundaki hayvanlarda daha yOksek olarak buJun~ olup, elde edilen deQer1er, yer va kales gruplannda siraslyia %69,6 ve %71,4 oIarak ger­<;ekJe~tirmi~tir. Kann yaOI mlktan yer ve kales grup­lannda aynl srra ile 21,6 9 va 20,0 9 oIarak bulunrru~, gruplar araslnda istatistiksel bir farkhllk oImadlOI sap­tanml~tlr. Bahsedilen her bir 6zeUjQin tekerruf gruP'an arasl larkhhklar da istatistiksel bakmwn Onemsiz ola­rak bulunrru~tur.

OIOm oranl ile ilgili oIarak; yerde yeti~tirilen grupta 5 hayvan kaleste yetj~tirilen grupta iss 8 hayvan 61mO~ oIup, 610m oranlan yer grubunda 0/05 kafes gru­bunda ise %8 oIarak belirlenmi~tir. OIOmierin bOyOk bir bOIOmO ilk bir hafta ~risinde gel'«e~i~tir. OtOm oranl baklmrndan gruplar arasl fark istatistiksel ba.­klmdan 6nemsiz olarak bulunlll\.J§tur. Karkaslann in­celenmesi sonucunda yar grubunda bir, kales gru­bunda iss iki karkasta g600s b6lgesinde r00r1uk belir1enmi~. her iki gruptaki karkaslarda bacak b61gesl delorrnasyonlanna rastlanrlmaml~lr.

Ara~lInnada maJiyeti oI~turan masraf unsurtan incelendiQinde, yer va kafes grubunda Slraslyla yem, civciv, ISltma-aydlnlatma, veteriner-sa!}lIk, iWilik, genel

n

100

100

96

95

95

94

92

101

Kales Yer Kafes

X±s,-

38,3 ± 0,23 0,08·

152,7±1,83 0,87· 115.6 114,4

378.S±4,92 2,96" 244,4 225,8

730,1 ±9,65 2,03' 356,3 351,6

1146,3±13,44 3,50 ., 459,1 416,2

1691,7 ± 19,64 2,37' 543,5 545,4

2168,4±25,33 2.66" fl:)7,7 476,7

idare, baklrn-onanm, aroortismanlar va aJthk masraflan %63,3 va %64,4; %15.0 va %16.1; %4,7 va %5,1; %4,5 va %.4,9; %4,5 va %2,5; %2,3 va %2,1; %2,3 ve "/02,4; %1,1 va %2,5 oIarak tespit ediJ~ir. AlUlk mas­raIl ise sadece kales grubunda ~killenmi!ilir (Table 4).

Tablo 4. Ara~hnTlada maJiyeti oI~ran masraf unsuriaonln yQzde daQlllml

Masral unsurlan

Vem

CNciv IsJtma·Aydlnlatma

Veteriner-Sagllk

~"' Gene! idare

Baklm-Onanm

Am<xtismania<

AII1'k

Toplem

v'"

63,3

15,0 4,7

4,5

4,5

2,3

2,3

1,1

2,3

100.0

Kales

64,4

16,1

5,1

4,9

2,5

2,1

2,4

2,5

100.0

AlII haftalrk yeti~tirme d6neminde yer grubunda toplam 183,2 kg yem tOketilirken, kafeste 173,5 kg yem tOketimi gel'«e~m~tir. Qah~mada birim maJiyet yer grubunda 1.018.753 TIJkg, kafes grubunda 1.059.157 TIJkg oIarak hesaplanml~lrr. Eide edilen kar kg pili!;: eti

TORKY ILMAZ. NAZUGOL. BARDAK(:IOCLU

$ekill . Verde va kafesle ye~riIen broyIer piliylere ail haftaJlk ortalama carlIl agu11k artl~1 degerleri (g)

Tablo 2. Deneme ~nda yam t{'j(etimi ve yemden va· rar1anma kalSaylSl de{Ief1eri

-,'"'" Yern tOketimi Yemden yarar1arma periyodu !>'Pi"""''' -~ Ye, Kales Ye, Kales

1. Hafla 133.7 127,0 1,15 1,11 2. Hafta 323,1 343,9 1,32 1,52 3. Hafla 531 ,8 568,5 1,49 1,61 4. Hafta 682,0 711,2 1,48 1,70 5. Hafta 972,8 923,6 1.78 1,69 6. Hafta 1162.0 975,4 2,28 2,04 Gene! (0-42. gun) 3805.4 3649,6 1,71 1,71

iyin yer gn.bunda 181.403 TL. kafes grubunda ise

140.855 TL oIarak hesaplanml~tlr. Ye~tirici1iOjn eko­

nomikli{Jini ortaya koyan masraf-hasiia oram ise yer

iyin 1,18 olarak bulunurken, bu deQer kafes grubunda

1.13'IOr.

Tartl,ma ve Sonut;

Cah~ma sonUClJlda aide edilen vefiler in­

celendiOinde. haftallk ortaJama canll aOu11k de{ler1eri

Table 3. Deneme gruplannda kar1<as a9111191, karkas randlmam va kann yag rtiktan degerleri

()zellikler Ye, Kafes n lttS;- n lttS;-

Kesim 891r1191 (g) Genel 50 2297,6±33.90 50 2145.9 ± 37,92 2,98"

SICak karbs ag.rl191 (g) G_ 50 SICak karbs randlmanl (%) Genef 50 Kann Yagl miklan (9) Genef 50

-; 000 .. De?;I, "; p<O,OI

baklmlfldan ikinci haftadan itibaren yerde yeti~tirilen

broylel1erin, kaleste yeti~tirilenlere gOre daha fazla

eanh a~ullk de{Jel1erine sahip oldugu ve bu farkln is­

latistiksel aCldan da Onemli (P<O.05) oIduOu sap­

tanml~lIr. BuJunan bu soouc. Ocal (1980). TOrl<o{llu ve

Ak," (1987), TOOn (1994) va Tolon ve Yaf\:'" (1997)

taraflndan yapllan l(ah~ sonurrtanna paralellik gOs-

1599,4 ±24,68 50 1533,1 ±27,73 2,99"

69,6 50 71 ,4

21,6±O,86 50 2O,O ± O,58 1,52 -

102

lermekledir. Yerde yeti~lirilen gruptaki a~1 haftal!k y~­

taki ortaJama canl! aOullk artl~1 de§eri, yerde yet~tirilen

broyler piliclerte yapllan bazl cal!~malardan elde ediJen

de{)erlerden yOksek (6caJ, 1980; Andrews ve ark..

1974; Kanat, 199Ob; l~n ve ark.. 1996; Midilli ve

Tuncer. 2001; Ozean, 1997; Poyraz ve ark., 1990; TOr­

koglu ve ak,n, 1990); Olian ve an< (1999), Tok>n (1994)

Rroyltrin ytrde \'t kares sl.steminde ytli~liri1mesinln ...

taraflndan yapllan yall~malardaki deQer1er ile benzer, Akpobome ve Fanguy (1992) taraflndan yapllan ya­

lI~maclaki degerden ise daha dO~Ok bulun~tur. Ara~lImada aide edilen bu son~r1a ilgili Ineratar biI­dirimler araslndaki farkllllQm. uygulanan faridl baklrT~

besieme programlan va farkll orijinli broyler pililrlerin kuftanlmilldan kaynak1andlQI saylenebilir. Haftallk canll aQlrllk deQerleri baklmmclan lekerrOr gruplan araslnda far1dlhk oImamasl, IfSII~ma materyali broyler1eril aynl baklm-besleme ~ullannda yet~irik::liQinin gOs!ergesi sayllabilir.

A~tlrma sonunda her iki deneme grubunda cia, a11lnet hafta ortalama canh aQlrllk artl~1 deQer1eri, be­$incl hatta ortalama canh aQtrhk artl~1 deQer1erinden claha dO~Ok bulunmu~tur. Bulunan bu sonUtY genatipin bOyOme hlzl ile uyumluluk gOstermektedir. Genolipin bOyOme profilinde gOnlOk canh aQlrllk artl~ miktannln be~inci hafta sonuna kaclar devamli ~kilde yijkselme gOsterdiQi, ahlnet haftadan nibaren ise azalmaya ba~­IadlQI bildirilmektedir (Anonim, 1995).

Haftahk pililr ~Ina tOketilen yam miktan. de­neme gruplannda birbirine benzer bulunmakla blr1ikte birinci. ~inci va altlnel haftalarda yerde yeti~tirilen grupta, iki. lJ9 va dOrdOnct1 haftaJarda ise kateste ye­ti~tirilen grupta claha yijksek oIarak bulunmu~lur. Aynl durum yemden yarartanrna oramna cia yanslml~tr.

Oeneme sOresince tOketilen loplam yam miktan yerde va kafeste yet~iriJen grup!a Sirastyla 3805,4 g va 3649,6 g bulunul1<en. yemden yarar1anma kalSaYISt her iki deneme grubunda da 1,71 olarak belir1enmi~tir. Yerde va kateste yet~tjrilen gruplann yemden ya­rar1anma oranlannm benzer bulunmasl literalOr bul­gularta uyum gOstermektedir. Talon (1994). Ak­pobome ve Fanguy (1992) ile Petitte ve al1< (1983) yaptlklan yall~maJarda broyler1erin yerde va kateste ye~ljrrnenin yemden yarartanma Olerine alan alkisini Onemsiz olarak belirtm~lerdjr. Ahlnel haftada yerde ye­ti~tirilen grubun yemi deQerlendinne katsayrsmm in­celenmesi sonunda yer deneme grubundaki hay­vanlann. poyraz ve al1< (1990). TOl1<oQlu va Akm (1990). Akpobome va Fanguy (1992). Tokln (1994). l~n ve al1< (1996) ile Ozean (1997) laraflndan ya­pllan IfSh~malardaki hayvanlara gOre yam daha iyi de­QerlendirdiQi g6n,jlmektedir. Aym ~kilde katesle ye­I~tirilen gruptan elde edilen yemden yarar1anma oram degeri de Akpobome ve Fanguy (1992). Tolon (1994) va Kanal (1990a) taratlndan yapllan IfSlI¥Jl8larda elde edilen deger1erden daha iyi oIarak buJun~tur.

103

Yemden yarartanma oranl genalipin performans de{Jeri tie uyumlu bir durum gOstennektedir. Genatipin baklm kllavuzunda da klridki gOnlOk ya~takl yemden ya­rartanma oranl 1,75 olarak belirtilmektedir (Aronim,

1995).

Yer ve kafes deneme gruplannda SIcal< kaIkas aQlr1I~1 ve slcak karkas randlmanl def1er1eri Slraslyla 1599,4 va 1533.1 g, %69.6 va %71.4 olarak 00-lunm~tur. Gerek karkas aQlrll{jl, gerekse randlman de­Qer1eri, gruplarda bUyUk farkhhklar g6sterrnemi~ 01-maida birlikte, karkas aQu1tQt baklmlndan yer grubu, kalkas randlmanl baklmlndan ise kafes grubu daha yilksek de{Jer gOslermi~tir. Yer va kafes gruplanntn kar­kas aQut.QI baklmuldan benzer bulunmasl, Tolan (1994) laratlndan yapllan IfSh~ sonucuna benzer bir durum gOstermektedir. Gerek kales, gerekse yer gru­bunda elde edilen karkas aQlrllk deQer1eri, NazligOl va ark (1993), Midilli va Tuncer (2001) taraf1l1c1an bildirilen d*rlerden daha yijksek oIarak bulunmu~tur. Bu fark­hllk1ann nederi bUyOk oIaslhlda farkh anjinli genotipIerin kullanllml~ oImastndan kaynaJdanabilir.

Ara~tlnnada, gruplann ortalama kann yaQI mik­tartan yer grubunda 21,6 g, kafes gnbunda ise 20,0 g olarak bulunmu~ va aradaki farkhhk istatistik olarak onemsiz Qlkml~lIr. Bu sonUtY, literatOr bildi~re uy­gunluk gOstennektedir (Kanat. 199Ob). Kann yaQI de­Qerleri baklmlndan yer va kates gruplan araslncla fark­IIl1k bulunmamasl, kazanllan canh aglr1I{jln yaQ birikimine her iki grupta da Onemli dOzeyde elkisinin 01-madlQI ~k1inde yorumlanabilir. A~ttrTna sonucunda her tki grup ktin belirlenen kann yaOI miktan deQerleri, Kanat (1990b) taraflndan belirlenen yerde ve kafeste yeti~tirilen broy\er1erin kann yagl miktan deQerleri lie Mi­dilli ve Tuncer (2001) taratlndan bildirilen deQer1erden daha d~Ok oIarak bulunmu~tur. Yerde yet~tirilen bray­ler pililrleril kann yaQI de?jer1eri NazhgOI va al1< (1993) taraftndan bildirilen ~erlerden yijksek, kateste va­I~tirilen broy1er piliylere ail de{Jer1er ise aynl literatOrde bildirilen deQer1ere benzer bulunm~tur. Her iki ara~­!Irma grubuna an kann yaQt deQer1eri, I~ ve ark. (1996) tarafmdan bildirilen kll1<dokuz gOnIOk broyler pi­lilrlere an deQerlerden ~Ok bulunmu~tur. DeQi~ik ya­II~malarda aide edilen kann yaQI miktarlan ile, bu 1fS­lI~mada elde edilen degener arBSlndaki farkllilldar, yah~malarda kullanllan hayvanlann faridl genotiplerde oImasmdan ve deQ~ik 6zelliklerde yemler ile beslenme sonucu ~killenmi~ olabilir.

TORKYILMAZ. NAZUGOL. BARDAKClOOLU

0I0m oram yer va kafes gruplannda %5 \Ie %8 olarak birbirine benzer bulun~lur. 61umlerin ge­nelinin ar3$lmnanm ~k haflaSI k;:erisinde oImasl ye­I~tirme sistemi iIe IlgiJi oImaylP civcivlerin bireysel lark­IIlIklan va kuluykadan ~11o~ta bazl civcivlerin zaylf olmasl ile ac;:lklanabilir. G6QOs va bacak de­lormasyonlan baklmn"ldan gruplar araslnda Onemli bir farkllilk belil1enememi~ir. Kanat (199Oa) broyler civ­

cMerin Iosa zamanda yOksek canh aQlnlQa ula~masl nedeni ile kaleste bazl bacak va gOQOs de­formasyonlannln oIabileceQini bildirmi~ir. Ancak bu c;a­

h~mada literatOr bildi~ doQrultusunda bir sonUC elde edilmemi~ olup, kales grubunda bu baklmdan bir de­zavanlajh durumla ka~IIa~llrnaml~llr.

Ara~tlrma suresinde yem, CIVCIV, ISI!ma-aydlnlatrna, baklm-onanm masraflan yer va kales gruplannda birbirine yakm olarak bulunmu~ va bu de­gerie,;n masraflar genel toplamlna oranl sakarya (1990) taraftndan yapllan c;ah~ma ile uyumlu ni­leliktedir. I~Hk masrafl yer grubunda 5akarya (1990),nln buld~u deQerden t>raz yOksek, kales 9OU­bunda ise benzerdir. Gruplara ait masral-haslla oran­Ian deQer1endirildiQinde ise literatOr bildj~re ben­zenik sOz konusudur.

SonUC olarak. yerda yet~tirilen broyler piliclerde canh aQIr1lk kazancmm kalesle ye~tirilenlere gOre daha yOksek oldu{Ju belir1enmi~tir. Yemden ya­rartanma oram baklmlndan iki yet~tinne sistemi ara­Slnda herhangl bir lark bulunamamaslna raQmen YI­QlnsaJ Orelim du~nOIdOQOnde eanh aQlnlk kazanclndaki bu farkllhQln ekonomik baklmdan ooeml; olabileceQi sOylenebilir. Canh aQlnlk artl~lndaki bu du­rumun sleak karkas aQlnlk ortaiamaslna cia yanslmasl bu gorO~o aynca desteklemektedir. Karkas kaJita kri­ler1erinden oIan kann yaQI miktanna ye~tinne sis­teminin Onemlj bir etkisi oImaml~tlr. i~letme ekonomisi baklmlndan ise broy1el1erin yerde yet~tirilmesinin ka­fesle yeti$lirilmesine gOre daha kar11 oIdugu ortaya ko­nulmu$tur. Bununla bir1ikte tOm paramelrelerin in­celenmesi va a"*tlnna sOresince yaplJan gOzlemIer sonunda kales sisteminin yer sistemine gOre OIum oranl , gOODs bacak deformasyonlan baklmlndan

bUyOk dezavantajlar ~lmadlQI da g6rUlm~lur. Bu ne­denla, deQi~ik tip ve farkll malzemelerden yapllml~ kales sislemlerinin, yerde yeti~iricilik sistemine gOre avantaj va dezavantajlanm daha iyi olarak ortaya ko­yabi1ecek Ozellikle ara~tlrrnalann dClzenlenmesinin fay­dall olaea{J1 cia du~unulmekledir.

104

Kaynaklaf

Akpobome, G.O., Fanguy, R.C. (1992). E_ of Cage Floor Systems lor Prock.Iction 01 Convnercial BroyIers. Poult. Sci. 71 (2). 274-280.

Mscy, T. (1994). "Tavuk Ye~liricili{f. ~in Malbaasl, An­-. Andrews, l.D. (1972). Gage Rearing in Broyiers. Poultry Sci. 51 : 1194-1197.

Andrews, l.D., Nelson, G.S., Harris, G.G .. Goodwin, T.L (1975). Perfonnance of Five Strains 01 Broyier in a lor Tier Gage System with Plastic Mat Floors. Poult. Sci. 54: 54-58.

Andrews, LD., Seay, R.L. Harris, G.G., Nelson, G.S. (1974). Flooring Materials for Caged Broylers and Their Effect Upon Per1ormance. Poult. Sci. 53: 1141-1146.

Anonim (1995). Cobb 500 Etlik P~iy Baklm RaI"t:Ieri. The Cobb Breeding Company, United Kingdom.

/vas, A. (1959) Ziraatle KrymeI T akdiri ve Amortisman Me­loctan. Ayylldl.z Matbaasl. Ankara

Demirulus, H., Aydin, A. (1999). Kalesle Etlik Pit.; Yeti:$tinne Uzema QalI¥JlCllar. Hayvanclbk ~Irma Dergisi, (9) ' -2: 61-64.

~, K.M., <;etin, 0 ., Tepe', C., Oem, S. (1996). The Ef· lects of Stocb"lg Density on BroyIer Performance. Tr. J.of Vel and Anim. Sci.: 20(5): 331-337.

Kalpalp, Y. (1985). Tavuk Yel~iriciliQi . Tanm Orman va KO­~ri Bakanllgl T~tlanma ve Desleldeme Gene! MQ­dUrtoga, Yayln No:l, Ankara.

Kanal, A.(199Oa). Yerde va Kaleste Yet~tirilen Broyier Pi­lio;:lerde Ya~1n va Diyet Protein Seviyelerinin Kar1<as Pan(ClIan ve Organ Aglnlldarlna Etkisi. Doga Tr. J.of Vel and Anim. Sci.: 14: 256-262.

Kanat, A. (199Ob). Yerde va Kafeste Yet~irien BroyIer Pi­lio;:Ierde Y~ln ve DiyeI Protoo Seviyesinin Abdomi"IaI Y~ DepoIanmaslna Elkisi. Tr. J.of Vet. and Anim. Sci.: 14: 134-140.

Kaya. S., Bilgii, A., yetin, I. (1991). Ettik Piliy Y~rd9nde Althktan Kaynaklanabilecek Mikoloksin Riskinin Ar~lJnma5l.

Ooga Tr. J.oI Vet. and Anim. Sci. 15: 118-128.

Midii, M., Tunce<, $.0 . (2001). BroyIe< RasyOOanna Kat'lan Enzm ve Probiyotiderin Besi Perfolmanslna Etkileri. Turk. J Vet Anim Sci. 25: 895-903.

Milf1ilog1u, T. (1994). ·I~ Iktis.,". Tuman Kftab<M, An­Iwa.

NazilgUl, A., Poyraz, 6 .. OeIiOOle~u, Y., Bayraktar, M., I~, K (1993). 8roy1er Pilil;lerde Kann Yagl Uzerine Gin­siyet va KarXas Agullglnln Etkisi. LaJahan Hayvanclhk Ar~ tlrma EnstitQsU Dergisi. 33 (3-4): 8().88.

O!)a.n, M., Petek, M., Balel, F. (1999). Farldl Aydlnlatma Programlannrn BroyIer Perioonanslna Elkisi. U.U. Veteriner

Broyltrln ,·t rdt \'t kat" slsltmindt yCI~liril ","inin ...

Fa!<. Dergisi. 18(1·2): 1·10.

0caI, U. (1980). Izgarahk Pilil;lerin Verde ve Kafeste au. yUtGlmelerinin ~Ii Verim Oze/likleri ile Karkas Ka1itesine Etkisi Ozerinde Arrujlmnalar. Uzmanllk Teli (ya· ylnlanmaml~) E.O.Z.F. Hayvan Yet. AD.

Ozean, I. (1997). Farkll Genetlk Yaptll BroyIerierde Bazl Verim Ozel~kIerinin KaIlI~lnlmasl . Lalahan Hayvanclllk A~tlrma EnstitOsO Dergisl. 37 (2): 47·&t

Petitte. J.N., Hawes, R.O., Geny, R.W. (1983). The Inf· luance of Gage Versus Floor Pen Management of Broyler Breeder Hens 00 Subsequent Perlormance of Cage Reared Broy\efs. POOl Sci. 62 (7): 1241·1246.

Poyraz. 0 ., I~, K, Nazllglj, A., DeliOmeroglu, Y. (1990). Broyier Y~ Altllk Ttpinin ve AItII{jln Tekrar KuI· lanllmasmln Peffoonans Ozerine Etkisi I. AItIlk Tipinin 8roy\ef Pefformansl Ozerina Etkisl. A.O. Vet Fak. Derg. 37 (2): 233-244.

Sakarya, E. (1990). Ankara Iii Kazan IIQesi 8roy1er Ta· vukl;:uluk 1~1erinde Karttltk ve Vermilik Analizeri. A.O.Vet.Fak.Oerg. 37 (2): 375-396.

105

Sizemore, F.G., Siegel. H.S. (1993). Growth, Feed Con­vertion. and Can:asse Composition in Females 01 Four Broy. ler Crosses Fed Starter Diets with ~erent Energy levels and Energy to Protein Ratios. Poult. Sci. 72 (12): 2216-2228,

SUrrbUlo{Jlu. K, sc.rtidogIu, V. (1993). "Biyoistatistik". Oz· derNr YaYlnctllk ltd. ~ti., Ankara.

ToIon, 8. (1994). ~k Ye~rme Sistemlerinin Edik Pi­liI;lerde Verrnle 119i1i Kmi Ozel~kIeri Ozema Elkilefi. E.O, Fen Sil. Enst. Zoolekni AD. Yuksek Lisans Tezi, 55 s. Bomova· Izmir.

ToIort, B., Y~m. S. (1997). Bone Characteristics and Body Weight of Broyiers in Different Husbandry Systems. Br. Poult. Sci. 38 (2): 132·135.

TUrKo{jlu, M., Aktn, M, (1987). Tavuklatda Iskelet Kusurtan ve Nedenleri. Yem Sanayii Derg. 55: 1 >26.

TUrKogiu. M .. Akin, M. (1990). Olkemizde Yet~tirilen ~itli Ttcari Broyler1erin Verim iIe llgili Bazl Ozellikier va Onemij Is­keIet Kusurlan YOnOnden Kallt~mlmasl. 00{Ja Tr. J,oI Vet. and Anim. Sci: 14: 219-227.