ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Θεματική Ενότητα: Πολιτιστική Πολιτική και Διοίκηση

Θέμα: Με βάση το περιεχόμενο και τις έννοιες που περιγράφονται στο πρώτο κεφάλαιο του Τόμου ΔΠΜ 51/Β «Πολιτιστική Πολιτική και Διοίκηση», καθώς καιστο πρώτο κεφάλαιο του Εναλλακτικού Διδακτικού Υλικού (Ε.Δ.Υ.) της ΘεματικήςΕνότητας «Πολιτιστική Πολιτική και Διοίκηση», εξετάστε:α. τις θεωρητικές προσεγγίσεις της στρατηγικής,β. το ρόλο του στρατηγικού πλάνου για τη βιωσιμότητα και ανάπτυξη τωνπολιτιστικών μονάδων στην εποχή της κρίσης καιγ. τα στάδια ανάπτυξης της στρατηγικής μιας πολιτισμικής μονάδας στο πραγματικόκαι ψηφιακό περιβάλλον.Επιλέξτε ένα παράδειγμα ενός υπαρκτού ελληνικού ή ξένου Μουσείου καιεξετάστε: α) τα στάδια ανάπτυξης του στρατηγικού πλάνου, β) τα πλεονεκτήματα καιτα μειονεκτήματα του στρατηγικού πλάνου και γ) τους σκοπούς και στόχους τηςστρατηγικής του στην εποχή της κρίσης. Επιπλέον, αξιολογήστε με τεκμηριωμέναεπιχειρήματα το συγκριμένο στρατηγικό πλάνο που έχετε ήδη εξετάσει και αναλύσει.

Γκούβελου Ελένη

Επιβλέπων καθηγητής: Ιωάννης Πούλιος

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΑΓΡΙΝΙΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ- ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ..…………………………………………………..3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η στρατηγική των πολιτισμικών μονάδων..………………………5

1.1.Οι θεωρητικές προσεγγίσεις της στρατηγικής ...………………………………….5

1.2.Ο ρόλος του στρατηγικού πλάνου για τη βιωσιμότητα και ανάπτυξη των

πολιτιστικών μονάδων στην εποχή της κρίσης………………………………………..7

1.3.Τα στάδια ανάπτυξης της στρατηγικής μιας πολιτισμικής μονάδας στο

πραγματικό και ψηφιακό περιβάλλον…………………………………………………8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η στρατηγική του Βρετανικού Μουσείου…………………………10

2.1.Τα στάδια ανάπτυξης του Βρετανικού Μουσείου……………………………….10

2.2.Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του στρατηγικού πλάνου…………….11

2.3.Οι σκοποί και οι στόχοι της στρατηγικής του Βρετανικού Μουσείο στην εποχή

της κρίσης…………………………………………………………………………….12

2.4.Αξιολόγηση του στρατηγικού πλάνου του Βρετανικού Μουσείου……………...13

Στρατηγικό πλάνο (εικόνα)…………………………………………………………..14

ΕΠΙΛΟΓΟΣ………………………………………………………………………….15

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………………………………………….16

2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η στρατηγική στη διοίκηση των πολιτισμικών μονάδων είναι απαραίτητη

προϋπόθεση για την ομαλή και αποδοτική διαχείρισή τους, όπως επίσης και η

βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους. Οι πολιτισμικοί οργανισμοί τις τελευταίες

δεκαετίες έχουν διάφορες στρατηγικές δράσεις με κύριο στόχο τους, στην περίοδο

της κρίσης, τη μελλοντική τους υπόσταση. Όλοι οι πολιτισμικοί οργανισμοί πρέπει

να θέτουν αντικειμενικούς σκοπούς, να κάνουν σωστή αξιολόγηση της κατάστασής

τους για να μπορέσουν να διαλέξουν την σωστή στρατηγική. Τέλος, σημαντικό ρόλο

παίζει ο έλεγχος της αποδοτικότητας, δηλαδή η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων

ύστερα από τους χειρισμούς που εφαρμόστηκαν. Πηγές βρέθηκαν στα εγχειρίδια του

Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, σε πτυχιακές εργασίες από τμήματα Διοίκησης

επιχειρήσεων, από άρθρα και ηλεκτρονικά βιβλία(e-books) στο διαδίκτυο. Ένα από

τα μουσεία με πραγματικό και ψηφιακό χαρακτήρα, του οποίου το στρατηγικό πλάνο

αναλύετε είναι το Βρετανικό Μουσείο. Βρέθηκαν αρκετά ενδιαφέροντα στρατηγικά

πλάνα, κυρίως από πτυχιακές εργασίες και από άλλα μουσεία, που βοήθησαν στην

απόδοση κάποιων θεωρητικών τμημάτων της εργασίας, όπως αυτό του Rijksmuseum

στο Άμστερνταμ και του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, ωστόσο το

Βρετανικό Μουσείο πρόσφερε περισσότερες πληροφορίες και ένα αρκετά σαφές

σχεδιάγραμμα. Η επικοινωνία και με άλλα μουσεία στη χώρα μας ήταν ανεπιτυχής

για σχετικές πληροφορίες όσον αφορά το στρατηγικό πλάνο, τους σκοπούς και τους

στόχους της στρατηγικής τους.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Στρατηγική

Στρατηγικό πλάνο

Οικονομική κρίση

Στάδια ανάπτυξης

SWOT

Βρετανικό Μουσείο

Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά για την έννοια της στρατηγικής και όλα

όσα σχετίζονται με αυτή στον τομέα των πολιτισμικών μονάδων. Είναι χωρισμένο σε

τρεις ενότητες. Στην πρώτη, αναλύεται η έννοια της στρατηγικής και αναφέρονται οι

τέσσερις θεωρητικές προσεγγίσεις-σχολές της στρατηγικής στον τομέα των

επιχειρήσεων που υιοθετήθηκαν και από τις πολιτισμικές μονάδες. Στην δεύτερη,

αναφέρεται η έννοια του στρατηγικού πλάνου και πως αυτό παίζει σημαντικό ρόλο

στη βιωσιμότητα και στην ανάπτυξη μιας μονάδας, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης.

Στην τρίτη, γίνεται προσπάθεια ανάλυσης των σταδίων ανάπτυξης σε πολιτισμικές

μονάδες, επίσης δίνεται έμφαση στο σύστημα SWOT1.

Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο

διαθέτει και πραγματικό και ψηφιακό περιβάλλον. Χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες,

στην πρώτη, αναφέρονται τα στάδια ανάπτυξής του στρατηγικού πλάνου από το

2008-2012. Στην δεύτερη, εξετάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του

στρατηγικού πλάνου, στην τρίτη, αναφέρονται οι σκοποί και οι στόχοι της

στρατηγικής που έχει υιοθετήσει το Βρετανικό Μουσείο και στην τέταρτη ενότητα

πραγματοποιείται μια αξιολόγηση του στρατηγικού πλάνου με κεντρικό γνώμονα

όλων όσων έχουν αναφερθεί για το πλάνο του.

1 S: strengths(δυνατότητες), W: weaknesses(αδυναμίες), O: opportunities(ευκαιρίες), T: threats (κίνδυνοι, απειλές).

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1.1.Οι θεωρητικές προσεγγίσεις της στρατηγικής

Η στρατηγική είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από πολύ παλιά στις

στρατιωτικές επιχειρήσεις και σκοπός της είναι η επίτευξη ορισμένων στόχων μέσα

από τους κατάλληλους χειρισμούς. Στην διοίκηση επιχειρήσεων χρησιμοποιείται από

τις αρχές του 1960, αλλά όσον αφορά τις πολιτισμικές μονάδες μόνο τα τελευταία 30

χρόνια. Η στρατηγική είναι ο σχεδιασμός(Μπαμπινιώτης) ώστε να αντιμετωπισθεί

ένα θέμα, αλληλένδετος είναι και ο όρος τακτική, δηλαδή τα επιμέρους σχέδια που

εφαρμόζονται ώστε να έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Δηλαδή για την επίλυση

ενός προβλήματος ξεκινάμε από το γενικό, την στρατηγική, ώστε να καταλήξουμε

στο ειδικό, τις τακτικές που εφαρμόζονται. Για να προχωρήσει σωστά η στρατηγική

θα πρέπει να υπάρξει ένας σκοπός, δηλαδή ποια είναι η επιδίωξη που έχει αυτός ο

οργανισμός, και να τεθούν οι στόχοι, οι εφαρμογές ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός, με

τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία.

Κύριο μέλημα ενός οργανισμού για να θέσει μια στρατηγική σε δράση, είναι

να γνωρίζει την αποστολή του, δηλαδή τι θέλει να πετύχει, να ξέρει το όραμά του,

δηλαδή σε τι αποβλέπει στο μέλλον, να θέτει αντικειμενικούς σκοπούς και στόχους.

Να γνωρίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται με τις σωστές τακτικές-πολιτικές, να

ορίσει το κατάλληλο πρόγραμμα, ώστε να ακολουθήσει τους σωστούς τρόπους για

την επίτευξη των στόχων του και τέλος να μπορεί να κρίνει ώστε να παίρνει τις

σωστές στρατηγικές αποφάσεις, που είναι ίσως και το πιο σημαντικό κομμάτι της

στρατηγικής δραστηριότητας.

Πολλοί είναι αυτοί που έχουν ασχοληθεί με διάφορες θεωρίες στρατηγικής,

αρχικά όπως αναφέρθηκε για τον κόσμο των επιχειρήσεων και πολύ αργότερα για τις

μονάδες πολιτισμού. Τέσσερις είναι οι θεωρίες-σχολές που αναφέρονται στη

στρατηγική σκέψη, οι οποίες προσαρμόστηκαν στους πολιτιστικούς οργανισμούς από

τους θεωρητικούς της στρατηγικής. Η πρώτη, η κλασική σχολή, όπως αναφέρει ο

Whittington, με κύριους θεμελιωτές τους Alfred Chandler, Igor Ansoff και Alfred

Sloan, είναι αυτή που δίνει έμφαση στην “στρατηγική που σχεδιάζεται εκ των

προτέρων”(Χαμπούρη-Ιωαννίδου:2003), έχει ως κύριο σκοπό της το κέρδος και

αντιλαμβάνεται τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Θεωρεί πως ο οργανισμός είναι μια

5

πυραμίδα η οποία διοικείται εκ των άνωθεν. Δεύτερη, είναι η εξελικτική σκέψη, έχει

σαν κύριο γνώμονά της το εξωτερικό περιβάλλον, το οποίο είναι μεταβαλλόμενο και

επηρεάζει έναν οργανισμό πάρα πολύ. Θεωρεί πως η στρατηγική πρέπει να

εφαρμόζεται με βάση τις μεταβολές του περιβάλλοντος. Τρίτη θεωρία είναι η

διαδικαστική, ο κυριότερος θεωρητικός της είναι ο Henry Mintzberg,θεωρεί πως η

στρατηγική απορρέει από όλα όσα απαρτίζουν ένα οργανισμό και σε συνδυασμό με

τις επιρροές και τις επιδράσεις που αυτός δέχεται. Δε δέχεται την ιεραρχία-πυραμίδα

όπως η κλασική σχολή. Η εξελικτική και η διαδικαστική θεωρία δεν ασχολούνται με

το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Τέλος, είναι η συστημική σχολή, η οποία ακολουθεί

τη στρατηγική σχεδίαση βάση του γεωγραφικού παράγοντα και του πλαισίου μέσα

στο οποίο λειτουργεί ο οργανισμός.

Είναι σκόπιμο να αναφερθούμε και στις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά την

στρατηγική. Η προσέγγιση αυτή δίνει βάρος στους πόρους που διαθέτει ένας

οργανισμός και πως αυτοί διαμορφώνουν ένας οργανισμό αλλά και διαμορφώνονται

μέσα σε αυτόν. Είναι δεδομένο πάντως πως η σχεδίαση της σωστής στρατηγικής

είναι ένα αρκετά περίπλοκη και επηρεάζεται από πάρα πολλούς παράγοντες,

εξωτερικούς και εσωτερικούς, γι’ αυτό ο ρόλος του μάνατζερ είναι αρκετά

σημαντικός όσον αφορά τη στρατηγική.

6

1.2.Ο ρόλος του στρατηγικού πλάνου για τη βιωσιμότητα και ανάπτυξη

των πολιτιστικών μονάδων στην εποχή της κρίσης

Το στρατηγικό πλάνο είναι από τα πιο βασικά στοιχεία για μια επιτυχημένη

στρατηγική δράση ενός οργανισμού όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή

του. Σε περιόδους κρίσης, όπως η σημερινή εποχή, είναι απαραίτητη η στρατηγική

για το μέλλον ενός πολιτισμικού οργανισμού. Αρχικά, πρέπει να αναφερθεί τι είναι

το στρατηγικό πλάνο και ποια τα μέρη του κατά τον Byrnes. Το στρατηγικό πλάνο

απαντά σε πέντε βασικά ερωτήματα. Γιατί;, ο λόγος ύπαρξης του πλάνου. Τι;, τι

αφορά το πλάνο. Πότε;, τη χρονική στιγμή που θα γίνει ή αποβλέπει. Που;, που

βρίσκεται ο πολιτιστικός οργανισμός και που θέλει να βρεθεί στο μέλλον και Ποιος;,

ποια στελέχη-άτομα θα υλοποιήσουν αυτή τη στρατηγική. Τα βασικά μέρη ενός

στρατηγικού πλάνου είναι επίσης πέντε. Πρώτα να γνωρίζει ο οργανισμός την

αποστολή του και να είναι σε θέση να κρίνει την κατάστασή του. Μετά, να γνωρίζει

ποια στρατηγική θέλει να επιλέξει ανάλογα με τα αποτελέσματα που επιθυμεί. Να

θέσει τους απαραίτητους στόχους για να αναπτύξει τις μεθόδους και τις πρακτικές.

Να μην αποβλέπει σε μακροπρόθεσμα πλάνα, αλλά να βάζει χρονικά όρια και τέλος

να διαθέτει τα απαραίτητα κριτήρια αξιολόγησης για τη στρατηγική του δράση.

Μελετώντας τα ερωτήματα που απαντά ένα στρατηγικό πλάνο και βλέποντας

τα κύρια μέρη του καταλαβαίνουμε ότι το στρατηγικό πλάνο είναι ένα απαραίτητο

για την επιτυχημένη στρατηγική ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης. Η βιωσιμότητα των

πολιτιστικών μονάδων εξαρτάται από τις μελλοντικές αλλαγές και συμβαίνουν στον

παγκόσμιο χάρτη. Το μέλλον, ειδικά σε περιόδους κρίσης είναι αβέβαιο, στόχος

λοιπόν του στρατηγικού πλάνου είναι να ενισχύσει τη λειτουργία ενός οργανισμού

αλλά και με τα απαραίτητα εφόδια να θέσει τους στόχους και τους σκοπούς του για

να αποφύγει αρνητικά αποτελέσματα ή και ακόμη να επιφέρει ανάπτυξη στον

οργανισμό. Με το σωστό πλάνο, επίσης ένας οργανισμός μπορεί να επιτύχει μεγάλης

χρηματοδότησης από διάφορους φορείς, καθώς είτε είναι το κράτος είτε κάποιος

ιδιώτης αυτός ο φορέας βλέπει τους στόχους που έχουν τεθεί και είναι προς

υλοποίηση. Τέλος, είναι απαραίτητο να υπάρχει στρατηγικό πλάνο και σε θέματα

μουσειακά, καθώς υπάρχει ένας μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ μουσείων κυρίως για

την μεγαλύτερη προσέλευση επισκεπτών. Σε περιόδους ανταγωνισμού είναι σίγουρο

πως ένα στρατηγικό πλάνο μπορεί να ανταπεξέλθει σε απαιτητικούς καταναλωτές.

7

1.3.Τα στάδια ανάπτυξης της στρατηγικής μιας πολιτισμικής

μονάδας στο πραγματικό και ψηφιακό περιβάλλον

Τα στάδια ανάπτυξης ενός πολιτισμικού οργανισμού στο πραγματικό και

ψηφιακό περιβάλλον εξαρτώνται άμεσα από το ρόλο που διαδραματίζει ο εκάστοτε

οργανισμός. Σύμφωνα με την Χαμπούρη-Ιωαννίδου(2003:45-59) τέσσερα είναι τα

στάδια ανάπτυξης. Ένας πολιτιστικός οργανισμός πρωταρχικά πρέπει να θέσει τους

αντικειμενικούς του σκοπούς. Ποια είναι δηλαδή η αποστολή του, τι θέλει να πετύχει

και ποια πορεία θα ακολουθήσει για να είναι αποδοτική η στρατηγική του. Οι σκοποί

πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, να δίνουν ερεθίσματα σε όλους όσους συμμετέχουν και η

επίτευξη του ενός να μην αποκλείει την επίτευξη του άλλου, και αντίστοιχα η

αποτυχία ενός σκοπού να μην επηρεάζει την επιτυχία κάποιου άλλου.

Να γίνει μια αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης, δηλαδή πριν την έγκριση

της στρατηγικής. Να αξιολογηθούν οι εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον

πολιτιστικό οργανισμό και εν συνεχεία οι εσωτερικοί πόροι, όπως η οικονομική

κατάσταση, το προσωπικό. Σε αυτό το στάδιο σημαντικό ρόλο παίζει η ανάλυση

SWOT, δηλαδή οι δυνατότητες και οι αδυναμίες από εσωτερικούς παράγοντες και οι

ευκαιρίες και οι κίνδυνοι από εξωτερικούς που παρουσιάζονται σε έναν οργανισμό.

Το διάγραμμα SWOT είναι πολύ χρήσιμο καθώς συσχετίζει τους εσωτερικούς και

εξωτερικούς παράγοντες, δείχνει σε ποια θέση βρίσκεται ο οργανισμός και βοηθά

στην εκτίμηση των δυνατοτήτων του.

Ένα άλλο σημαντικό βήμα για την επιλογή της αποτελεσματικής στρατηγικής

είναι η επιλογή της, ποια είναι η σωστή στρατηγική ώστε να πετύχει τους

αντικειμενικούς σκοπούς. Πρώτα πρέπει να τεθούν τα απαραίτητα στοιχεία, τα οποία

διαφέρουν στον κάθε πολιτισμικό οργανισμό και εν συνεχεία να αποφασιστεί ποιες

από τις τρεις κύριες κατηγορίες κριτηρίων θα εφαρμόσει. Η κατάλληλη στρατηγική

αξιολογεί την κατάσταση ενός οργανισμού σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, είτε κατά

τη διαδικασία της εφαρμογής είτε κατά την αξιολόγηση. Επίσης κρίνει αν μπορεί να

αντιμετωπίσει αδυναμίες και κινδύνους αλλά και να εκμεταλλευτεί όλα τα θετικά που

παρουσιάζονται. Η αποδεκτή στρατηγική κρίνει με βάσει τις προσδοκίες των

ανθρώπων που συμμετέχουν και λογικό είναι να είναι αρκετά δύσκολη γιατί οι

ανθρώπινες προσδοκίες συνεχώς αλλάζουν, ωστόσο πρέπει να έχουν κατά νου τους

αντικειμενικούς σκοπούς και τη βιωσιμότητα του οργανισμού. Η εφικτή στρατηγική

8

κρίνει κατά πόσο μια στρατηγική μπορεί να εφαρμοστεί σε έναν οργανισμό. Δίνετε

έμφαση στα οικονομικά στοιχεία, δηλαδή στη χρηματοδότηση.

Το τελευταίο στάδιο είναι ο έλεγχος της απόδοσης, δηλαδή η αξιολόγηση για

το μέλλον του οργανισμού. Πρέπει να γίνεται ένας συνεχής έλεγχος ώστε η

στρατηγική που θα ακολουθηθεί να είναι αποτελεσματική. Η αξιολόγηση πρέπει να

γίνεται με βάση την οικονομία, το κοινό, το προσωπικό, την ανανέωση του

οργανισμού και τις μεθόδους που θα χρησιμοποιήσει. Τα αποτελέσματα της

αξιολόγησης θα πρέπει να είναι αξιόπιστα, να είναι για τον κάθε τομέα χωριστά αλλά

και να συναθροίζονται στο γενικό πλαίσιο του οργανισμού και πρέπει να εμπίπτουν

στους αντικειμενικούς σκοπούς και την βιωσιμότητα του οργανισμού.

9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

2.1.Τα στάδια ανάπτυξης του Βρετανικού Μουσείου

Το Βρετανικό Μουσείο είναι από τα πιο γνωστά και αξιόλογα μουσεία του

κόσμο με εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. Ιδρύθηκε από την Αγγλική κυβέρνηση

7 Ιουνίου 1753 και για το κοινό έγινε επισκέψιμο από τις 15 Ιανουαρίου του 1759.

Τον 19ο αιώνα το μουσείο επεκτάθηκε και ασχολήθηκε με την ανακάλυψη

περισσότερων εκθεμάτων και των 20ο αιώνα επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο και

επίσης προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει δημόσιες υπηρεσίες. Υπάρχουν πάρα

πολλά εκθέματα, κινεζικής τέχνης, αιγυπτιακής, ελληνικής, ευρωπαϊκής, προϊστορικά

αντικείμενα και πολλά βιβλία. Επίσης έχει ένα πάρα πολύ οργανωμένο ψηφιακό

περιβάλλον και στο χώρο του μουσείου αλλά και στο διαδίκτυο.

Τα στάδια ανάπτυξης του πενταετές στρατηγικού πλάνου έχουν πολλούς

αντικειμενικούς σκοπούς καθώς το Βρετανικό Μουσείο είναι παγκόσμιας αίγλης και

ο ανταγωνισμός με μουσεία της ίδιας κατηγορίας είναι σίγουρα πολύ μεγάλος. Η

κύρια ουσία του στρατηγικού πλάνου είναι “από τον κόσμο για τον κόσμο” . Δίνετε

μεγάλη έμφαση στις συλλογές του, στη συντήρηση των εκθεμάτων, στην απόκτηση

περισσότερων και στην ηλεκτρονική τους απεικόνιση. Το κοινό, οι επισκέπτες που

πηγαίνουν στο μουσείο και βλέπουν τις νέες συλλογές είτε στο διαδίκτυο,

παρακολουθούν διαλέξεις, επισκέπτονται τα καταστήματα. Στο προσωπικό, που

φροντίζει το Μουσείο για την εξέλιξη και την εκπαίδευσή του, ανάλογα τον τομέα

απασχόλησής του και τέλος στα έσοδα του μουσείου που όπως είναι φυσικό είναι

πάρα πολλά.

Το Λονδίνο, το καλοκαίρι του 2012 φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς αγώνες

και λογικό είναι να υπήρξαν πάρα πολλοί άνθρωποι που επισκέφτηκαν την πόλη του

Λονδίνου. Το Βρετανικό μουσείο με την προοπτική αυτή έθεσε ένα στρατηγικό

πλάνο που να περικλείει και το διάστημα αυτό. Δηλαδή η κύρια πορεία του

επηρεάστηκε από τις διεθνείς εξελίξεις στην πόλη που εδρεύει το μουσείο με

κατευθυντήρια γραμμή την αύξηση των εσόδων και την μεγάλη προσέλευση κοινού.

10

2.2.Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του στρατηγικού πλάνου

Το στρατηγικό πλάνο του Βρετανικού Μουσείου έχει πολλά πλεονεκτήματα

αλλά και κάποια μειονεκτήματα. Ξεκινώντας από τα πλεονεκτήματα είναι βασικό

που χωρίζει σε τμήματα τους κλάδους με τους οποίους θα ασχοληθεί και δε τα

παίρνει σαν μια ενιαία κατηγορία. Αλλιώς πρέπει να κινηθεί σε θέματα συλλογών

εκθεμάτων και αλλιώς σε θέματα των υπαλλήλων και των ανθρώπων που

συμμετέχουν σε όλη αυτή τη συλλογική διαδικασία. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι

πως προβάλει πολύ το παγκόσμιο ενδιαφέρον και κυρίως για την ενίσχυση των

αναπτυσσόμενων χωρών σε θέματα κοινού ώστε να λάβουν κάποια, έστω και

στοιχειώδη εκπαίδευση. Προβάλλει, επίσης, τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτει για να

ευχαριστήσει όχι μόνο περισσότερο κοινό στον κόσμο που με ένα απλό “κλικ” μπορεί

να βρίσκεται μέσα στο μουσείο. Η τεχνολογία είναι απαραίτητη στην επίτευξη των

σκοπών και των στόχων του μουσείου, ειδικά σε περιόδους κρίσης, αλλά και σε

μουσειακά θέματα, π.χ. για τη συντήρηση κάποιου εκθέματος. Τέλος, στο

στρατηγικό πλάνο διαπιστώνουμε πως ο μάνατζερ έχει υπόψη του παλαιότερα

δεδομένα, κυρίως οικονομικά και κάνει συγκρίσεις, γεγονός που μας επιτρέπει να

πούμε ότι πραγματοποιείται μια συνεχής αξιολόγηση στον τομέα αυτό. Τέλος στο

στρατηγικό πλάνο γίνονται κάποιες αναφορές για μελλοντικές δραστηριότητες του

Μουσείου, σε περίπτωση που πετύχει τους σκοπούς που έχει θέσει, δηλαδή δεν

επαναπαύονται μόνο για την πενταετία αυτή, αλλά ασχολούνται και με μελλοντικά

σχέδια, γεγονός που δίνει μια σιγουριά όσον αφορά τη στρατηγική διαχείρισης.

Σίγουρα το στρατηγικό πλάνο ενός τέτοιου μουσείου δε μπορεί να

παρουσιάσει κάποια μειονεκτήματα, τουλάχιστον σε έναν απλό άνθρωπο που θα το

διαβάσει, γιατί μπορεί για έναν πολιτιστικό μάνατζερ να είναι πολλά τα αρνητικά. Το

μόνο που μπορεί να σχολιαστεί είναι πως το Βρετανικό μουσείο στο στρατηγικό του

πλάνο ωραιοποιεί και μεγιστοποιεί τις δυνατότητές του και γι’ αυτό το λόγο δεν έχει

εναλλακτικά σχέδια σε περίπτωση πιθανής αποτυχίας. Αυτό ίσως το θεωρούν

αδύνατον, αλλά σε περιόδους που η κρίση είναι κάτι που απασχολεί τους

περισσότερους ανθρώπους, και όχι η επίσκεψή του σε ένα μουσείο, ίσως θα έπρεπε

να το λάβει υπόψη του το Βρετανικό Μουσείο.

11

2.3.Οι σκοποί και οι στόχοι της στρατηγικής του Βρετανικού Μουσείο

στην εποχή της κρίσης

Οι σκοποί και οι στόχοι του Βρετανικού Μουσείου για τα έτη από το 2008-

2012 είναι πάρα πολλοί. Οι δύο κύριοι μελλοντικοί σκοποί του είναι η Παγκόσμια

Προστασία και η δημιουργία ενός εκθεσιακού κέντρου. Με την αξιοποίηση χώρων

που δε χρησιμοποιούνται θα δημιουργήσει νέες εκθέσεις με σκοπό την διατήρηση και

την επιστήμη για την προστασία των εκθεμάτων, όπως επίσης και με την ιδιαίτερη

επιμέλεια θα συντονίσει συλλογές αποθήκευσης. Στο τέλος του 2012 προσβλέπει

στη δημιουργία του εκθεσιακού κέντρου με μόνιμη έκθεση. Ένας άλλος σκοπός του

είναι το project Η ιστορία του κόσμου(A History of the World) που θα προβάλλει την

ανθρώπινη ιστορία με 100 αντικείμενα του μουσείου, σε 100 δεκαπεντάλεπτα

επεισόδια. Η μετάδοση των επεισοδίων αυτών θα γίνει από το BBC Radio 4.

Στα ήδη υπάρχοντα δεδομένα θα γίνει μια ενίσχυση, όπως στην ηλεκτρονική

συλλογή. Θα μπορούν διαδικτυακά επισκέπτες απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη να

επισκεφτούν το μουσείο από τον ηλεκτρονικό τους υπολογιστή και να δουν 1εκ

εικόνες και 2εκ εκθέματα. Θα ενισχυθεί η αποθήκη του μουσείου για το 2012 στο

85% και με διάρκεια δέκα ετών θέλουν να πετύχουν το 100% . Όσον αφορά τους

επισκέπτες του μουσείου, θα πραγματοποιηθεί μια βελτίωση στους χώρους υποδοχής

των συλλογών ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στον μέγιστο αριθμό που είναι 6εκ.

άνθρωποι. Για το ανθρώπινο δυναμικό το στρατηγικό πλάνο ορίζει την ενίσχυση των

πόρων δίνοντάς τους δυνατότητες στην καριέρα τους, στην εκπαίδευσή τους και στην

ανάπτυξή τους. Με ένα πρόγραμμα θα υλοποιηθεί συνεργασία με χώρες της Αφρικής,

της Ανατολικής Ασίας, της Ινδίας και της Μέσης Ανατολής ώστε να ενισχυθούν

οικονομικά πανεπιστήμια και διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, δωρεές δηλαδή

από το Βρετανικό Μουσείο και την Βρετανική κυβέρνηση. Τέλος, ο κύριος

οικονομικός σκοπός του Μουσείου είναι η αύξηση του εισοδήματός του. Ξεκινώντας

από τις £13,8εκ να φτάσει στο τέλος του 2012 με εισόδημα £ 24εκ. Οι επιμέρους

στόχοι για την οικονομική άνοδο είναι η ενίσχυση των εκθέσεων, του λιανικού

εμπορίου, της φιλοξενίας, των διεθνών εκθέσεων, του τουρισμού, των εράνων.

Αυτοί είναι μερικοί από τους σκοπούς και τους στόχους που έχει θέσει το

Βρετανικό μουσείο στα πλαίσια της στρατηγικής του δράσης στην περίοδο της

οικονομικής κρίσης.

12

2.4.Αξιολόγηση του στρατηγικού πλάνου του Βρετανικού Μουσείου

Σύμφωνα με όσα διαβάστηκαν και αναλύθηκαν, και βλέποντας που βρίσκεται

το Βρετανικό Μουσείο στον παγκόσμιο ανταγωνισμό των πολιτισμικών μονάδων, το

στρατηγικό του πλάνο μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένο. Οι στόχοι και οι

αντικειμενικοί του σκοποί είναι ξεκάθαροι όπως επίσης και οι δράσεις του για την

επίτευξή τους. Δεν ενδιαφέρεται μόνο για το μέλλον αλλά κριτικάρει και το άμεσο

παρελθόν και το παρόν του αξιολογείται συνεχώς. Ωστόσο, δε βρέθηκαν

εναλλακτικά σχέδια σε περίπτωση κάποιου λάθους χειρισμού ή κάποιας παγκόσμιας

ανακατάταξης στον τομέα του πολιτισμού. Στο στρατηγικό του πλάνο χωρίζονται οι

τομείς στους οποίους θέλει να δράσει και αυτό είναι πολύ ευνοϊκό, αλλά στο τέλος

πρέπει να πραγματοποιηθεί μια συνάθροιση όλης της αξιολόγησης για την γενική

εικόνα του Βρετανικού Μουσείου. Δίνει μεγάλη βαρύτητα στη διαμόρφωση της

στρατηγικής δράσης στην ψηφιακή πληροφόρηση και αυτό γιατί θεωρεί σημαντικό

πως πρέπει οι συλλογές και τα εκθέματά του να είναι παγκόσμιας επισκεψιμότητας

και όχι μόνο μέσα στο μουσείο. Τέλος μέσα στο στρατηγικό του πλάνο είναι η

ανανέωση των εκθέσεων και η απόκτηση ακόμη περισσότερων εκθεμάτων, παρά την

οικονομική κρίση. Τα περισσότερα μουσεία πλέον δε σκέφτονται την αύξηση των

εκθεμάτων καθώς έχουν μεγάλο κόστος συντήρησης και δε μπορούν να γνωρίζουν αν

θα έχουν τα απαραίτητα έσοδα.

13

14

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η στρατηγική δράση στους πολιτιστικούς οργανισμούς είναι

απαραίτητη ειδικά σε μια περίοδο κρίσης και που οι διεθνείς εξελίξεις

συνεχώς μεταβάλλονται. Επίσης, στην εποχή της ψηφιοποίησης και της

τεχνολογίας δε νοείται οργανισμός που να μην έχει ψηφιακό χαρακτήρα και

να μη δίνει βάση στην στρατηγική σχεδίαση της διαχείρισής του. Βασικό

είναι ο κάθε πολιτιστικός οργανισμός να ξέρει σε τι επίπεδα βρίσκεται και να

μπορεί να θέτει σοβαρούς σκοπούς και στόχους. Να γνωρίζει πως ο

ανταγωνισμός είναι μεγάλος και πως για να εξασφαλίσει την βιωσιμότητα και

την ανάπτυξή του πρέπει να κινηθεί ανάλογα των περιστάσεων.

Ένα αξιοπρεπές μουσείο που διαθέτει και πραγματικό και ψηφιακό

χαρακτήρα είναι το Βρετανικό μουσείο. Το στρατηγικό του πλάνο

αντικατοπτρίζει τους αντικειμενικούς του σκοπούς για το μέλλον, οι οποίοι

είναι ρεαλιστικοί αλλά η επίτευξή τους είναι δύσκολη, γι’ αυτό δίνει ιδιαίτερο

ενδιαφέρον στις τεχνολογίες που παρέχει το διαδίκτυο, δημιουργώντας ένα

τρομερά ενισχυμένο ψηφιακό μουσείο ώστε να ανταπεξέλθει στα σημερινά

δεδομένα και στον ανταγωνισμό, επίσης προσδοκεί να γίνει πιο ελκυστικό σε

τουρίστες και επισκέπτες.

15

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιργινία Φέκα, Στρατηγικές ομάδες στην ελληνική Γαλακτοβιομηχανία, Διδακτορική

Διατριβή, ΠΑΜΑΚ Τμήμα Οικονομικών και κοινωνικών επιστημών, κεφάλαιο 1ο,

διαθέσιμο στην ιστοσελίδα

http://dspace.lib.uom.gr/dspace/bitstream/2159/14582/2/PhekaVirginiaPhd2011.pdf

Ζούνης Πέτρος Κεφαλαίο 1: Στρατηγικές στο τοπίο των πολιτιστικών οργανισμών στην

κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης, Πολιτιστική Διαχείριση και Πολιτική

στην Εποχή της Κοινωνίας των Πληροφοριών και της Γνώσης , Εναλλακτικό

Διδακτικό Υλικό( ΕΔΥ Μορφής Υπερκειμένου) Πάτρα 2008

Kevin Moore, Museum Management, Leicester Readers in Museum studies, e book

διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://books.google.gr/books?

id=G05MILxM6bcC&pg=PA54&dq=strategy+management+in+museums&hl=en&sa

=X&ei=MGfrUPW9CcnltQaTqICQCg&ved=0CC0Q6AEwAA#v=onepage&q=strate

gy%20management%20in%20museums&f=false

Μηλιώτη Ειρήνη, Στρατηγική των Επιχειρήσεων, Μια προσέγγιση από τον στρατηγικό

σχεδιασμό στη στρατηγική διοίκηση, κεφάλαιο 1, Σύγχρονη εκδοτική, Αθήνα 2010

Φαρμακούλα Γεωργία, Οι στρατηγικές διοίκησης μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Η περίπτωση του μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Μεταπτυχιακή εργασία Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών “Νέες αρχές διοίκηση Επιχειρήσεων” διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/1221/3/Nimertis_Farmakoula%28de%29.pdf

Χαμπούρη-Ιωαννίδου Αικ. Πολιτιστική Πολιτική και Διοίκηση, Πολιτιστική

διαχείριση, κεφάλαιο 1ο, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2003

16

Για το Βρετανικό μουσείο στις ιστοσελίδες:

http://www.britishmuseum.org/

http://www.britishmuseum.org/about_us/management/museum_strategy.aspx

http://www.britishmuseum.org/pdf/Strategy%20to%202012%20web%20version.pdf

17