1

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 2

3

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

رضوری::لیصفت

ںیم:روینش:دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:رشح : وظع

:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:رہظم:اصبح:داتم:رباکمہت:: واظع: میلح:االتم:رضحت

رکایچ:،نشلگ:اابقؽ:،ارشہیف:ہیادماداخاقنہ: : اقمؾ

:واال:داتم:رباکمہت:: : رمبت::::::::::: ےکی:از:دخاؾ:رضحت

ء2216یئم::28ھ:،:اطمقب:1437ابعشؿ:امظعمل::22 : اترخی:ااشتع

رکایچ،2البک::ہبعش:رشن:و:ااشتع،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقؽ، : زری :اامتہؾ

92.316.7771051+اور92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

،رکایچ،:اپاتسکؿ2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک:: : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

:ادقس:ومالان:اشہ:میکح: اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ےہ:ہک:میلح:االتم:رضحت

رہظم:اصبح:داتم:رباکمہت:یک:اتکوبں:یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعمری:وہ۔:ادمحل:ہلل!:اس:اکؾ:یک:دمحم:

رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجےب:اور::رگناین:ےک:ےیل:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش

نگل:ےک:اسھت:اینپ:دخامت:رس:ااجنؾ:دے:رےہ:ںیہ۔:اس:ےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:اےئ:وت:ازراہ :رکؾ:

اجرہی:وہےکس۔علطم:رفامںیئ:اتہک:ادنیہ:ااشتع:ںیم:درتس:وہ:رک:اپ:ےک:ےیل:دصۂق

ومالان(دمحم:اامسلیع)

از:تعیب:رضحت:واال: ہیلعہللتمحریبنہ:و:ہفیلخ:مج

و:ااشتع،اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:انمظ:ۂبعش:رشن

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 4

ونعاانت

واحین و امسجین 8 ................................................. اعمجل ےک اؿ اور ںایرامیب ر

8 ........................... ںیہ رہدویئ اصبح اقحل اربار اشہ ومالان رضحت وارث ےریم

9 ........................................................... رفؼ ںیم روینش یک ویح اور لقع

9 .................................................................... اکر ۂدارئ دحمود اک لقع

12 ......................................................... اچنہپیتکس ںیہن کت اہلل لقع ضحم

12 ...................................................................... ہیرظن یلقع نک رمگاہ

11 ............................................................................. اثمؽ اسدہ کیا

11 ......................................................................تقیقح یک رفہق یرچین

12 ....................................................................رتہمج اک تیا رکدہ ذرک

12 ........................................................ وہفمؾ اک‘‘ ثیابدحل ارقلاؿ ریسفت’’

13 ......................................... وعسمد نب اہلل دبع رضحت انمبق و اضفلئ

14 .......................................................... ےنلچےکاداب ےکاسھت زبروگں

16 .................................... توصخایص یزاایتم یک وعسمد نب اہلل دبع رضحت

16 ................................................... ںیہن اکیف داین برعیےکےیل یمہف رقاؿ

17 ........................... ایرفام وکوفحمظ ادا کیا کیا یکملسو هيلع هللا ىلصےناپ رکاؾ احصہب

17 .................................................... ںیہن ربتعم ریسفت یک وںرپورسیف اہند انؾ

18 .......................................... اامتہؾ اک میلعت یک رقاؿ ریسفت ںیم برعہیب دمارس

5

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

18 .................................................................. اسےھج وک ایس اکؾ اک سج

19 ........................................................................ ریسفت یک ردص رشح

19 ................................................................. لکشم امنز ااسؿ، ورزش

19 .................................................................. ےہ لمع یاھبر کیا امنز

22 ............................................... ووجاہت دو یک وہےن لمع یاھبر ےک امنز

م( 1نھالعظ

22 ..................................................................... شا

ماعھا( 2 وباواست ر نضر م

ب 22 ............................................... الص

22 .....................................................العج اک گنل ذعر اور تلفغ ںیم امنز

22 ...................................................................... العج دو ےک واسوس

23 .............................................................. داین اؿریو یک دولں امہرے

23 ............................................................... العتم یلہپ یک دصر رشح

24 ..................................................................... وہفمؾ و ینعم اک اتمع

25 ............................................. وہ ےیل ےک ارخت مت اور ےیل اہمترے داین

25 ........................................................ ےہ رید یک اجےن سب ےہ رایت ربق

26 ................................................... تلیضف یکہیلعہللتمح ریبج نب دیعس رضحت

26 ................................................................ ریسفت اجعم یک ارغلور اتمع

27 ........................................... ےہ اجیت نب نید یھب داین ےس دریگتس یک تین

28 ................................................. دؽ اے اجان ہن یک زامےن ہپ ںرویل رگن

29 .......................................................... ےہ؟ اتھکید دکرھ ےہ اجراہ اہکں

32 ........................................................... العتم یدورس یک دصر رشح

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 6

31 .............................................................. ؟ےسیک اکؾ دو ںیم وتق کیا

32 ............................................................ العتم یرسیت یک دصر رشح

32 ....................................... لیثمت یکہیلعہللتمح رویم ومالان اور تقیقح الٹ ومت

33 ....................................................... تمعن میظع کیا یک اعتیل اہلل اھکن

34 ...................................................... دنچووجاہت یک اممتعن یک یابز رظن

34 ............................................................................... وہج یلہپ

34 ............................................................................ وہج یدورس

35 ..................................... ایرفام اخص ےیل اےنپ رصػ وک دؽ ےن اعتیل اہلل

35 ............................................................................ وہج یرسیت

35 ............................................................................. وہج وچیھت

36 ........................................................ تمعن میظع کیا یک اعتیل اہلل اکؿ

37 .................................................................. دینمش االسؾ یک تیئاسیع

37 ....................................................... تمعن میظع کیا یک اعتیل اہلل زابؿ

38 ....................................................... تمعن میظع کیا یک اعتیل اہلل انک

39 ...................................................................................... ہفیطل

42 ........................................................................... رماد ےس وہلیس

41 ............................ اکی:اصبح:تبسن:زبرگ:ہیلعہللتمحویسن:لیٹپ:اصبح::رضحت:ومالان

42 ................................................. وہ ےیل ےک االصح قلعت ےس واولں اہلل

42 .......................................................... وہج یبط یک اس اور رمض کیا

إ إ إ إ

7

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

یک:روینش:ںیم:دصر:رقاؿ:و:تنسرشح:

مجیدکلمہفوتعالتباركاللرقالمیدفررقانہوال

ال

اللریرردفنان

جیھدیہ

سلمیش

لل

ره

صد

ن وم

یررد

ان

ضیعلیرضل ره

قاصد مای جاکان

درحر ع ما:فیص الس

لک کذرج عیاللریعل ذا رونلینال من

ؤر1 ی

؎

نابوعن ود مسعر اللررض اذاعنہرهہذنزلت

فصعدیۃرال ولر ر

اللرس

عیصیعلیہوسلم منباللر

یۃہذهوتلال

ال

فقیل جر

هہذماش یۃال

ولیارفقال؟اللرس ولر ر

اللرسعلیہوسلم اللر صی وران فقذاذاالنر

بفقلجال ش

ان

ل

هررصد

ولفقیل

رہلللایارس لکل ذ

؟علمۃ

اففقال دارعنالتورال

رنابۃرغرر

ددارالوال رلر

ال

ستعدادرموةوال

لل

قبل ولہ

ر نرز

2؎

اللرصدقرعظی

روصدقال ولر ر

رس بر النرالکریم

رذلکعیونن

ھدینلمنکرینالش

والش مدر

للوال رب

علمی

ال

ںیلبلب زہاروں اور: اگ: رےہ: یہ ویں نمچ: ہی

ےگ اجںیئ اڑ رک:: وبؽ بس:: ںوبایل اینپ اینپ

دؿ::کیہکلب:بس:ےک:بس:ا:،وک:اقب:ںیہن:یسک:ںیم:افین:ےئےہ:ہک:اس:داین:ہیرعش:اک:بلطم::اس

:ےگ:ےس:ےلچ:اجںیئ:اس:داین

1:؎ 125:النعام

بلفظانالنوراذادخلذکره۔بریوة،دارالکتبالعلمیۃ،(10552)7/352:شعبالیمانللبیھیق ؎:2

4/711:المستدركلحلاکم/الصدر

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 8

نعل مریھاکرل ﴿ ۶۲فان ام﴿ یبیق﴾و

رکللوال

ربکذروال 3﴾۶۲وجہر

؎

وح:ےہ:اس:وک:ا:یذ:یھب:رپ:وج:وکیئ:زنیم روےئ اساس: اور:اقب،دؿ:انف:رضور:ےہ::کیہن:ا:کیر

:ےس:اجےن:ےس:ےلہپ:یہ:اس:داین:اس:ےیل:،وک:ےہ:وج:تمظع:و:الجؽ:اک:امکل:ےہ:کیال:رش: ودحہ

۔ےتہک:ںیہ:ےسج:ستہیک:،اچےیہ:االصح:رکاینیل:اور:اینپ:اچےیہ:رکین:ریرکف:اور:ایت:ارخت:یک

واحین:امسجین اور:اؿ:ےک:اعمجل:رایںامیب:و:ر

واحین:2۔رایںامیب:(:امسجین1:ںیہ:وہیت:رایںامیب:دو:مسق:یک:ںیم:داین:اس۔:رایںامیب:(:ر

اور:اعموےض::ںیسیف:یاھبر:یاور:اھبر:اک:العج:اابطء:اور:ڈارٹک:رضحات:رکےت:ںیہ:رویںامیب:امسجین

وصؽ:رکےت:ںیہواحین:کیہک:ا:بج۔و

وج:ااسنؿ:ےک:ادنر:وموجد:فلتخم::،وہےت:ںیہ:بیبط:ر

واحین:رطح:اامعؽ:ںیم:ایس:سح،ربکت،یک،،غب،ہ،دع،،واوتےسیج:اک:العج:رکےت:ںیہ:رویںامیب:ر

۔دبےتل:ںیہ:ںیم:یزغم:اراور:دیب:اور:تلفغ:ےک:رمض:وک:یتسچ:یتسس

واحین:زینہی:الع:ہک:ر :اک :لیف:ج:واہں:ےس:رشوع:وہات:ےہںاہں:امسجیناابطء :ڈارٹکز

واحین،وہاجےت:ںیہ اہلل:واولں:اک:العج:رشوع:وہات:ےہ۔:ینعیاابطء::واہں:ےس:ر

ںیہ:رضحت:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:رہدویئ:وارث ریمے

:اجمز :تعیب:ےک:انبئ:وہفیلخ:رضحت:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:رہدویئ:خیش:امہرے

دالخ::ےک:ڑبے:اتپسہؽ:ںیم:وہےئ،:اؿ:وک:یئبمب:رامیب:دیاصبح:دش:رضحت:ومالان:اشبرت:یلع

ہک:رضحت::ایوت:اپ:ےن:رفام:۔ڈارٹک:ےن:وپاھچ:ہک:اپ:اک:وارث:وکؿ:ےہ؟:انؾ:اتبےیئ:،ایگ:ایرکد

اپ:ےک:افدر::ہیڈارٹک:ےن:وپاھچ:ہک::،وتوارث:ںیہ:ےریم:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:رہدویئ

(Father):ربادر:ای ںیہ(Brother)واحین:ے!:وہ:ریمہک:ںیہن:ای؟:وت:اوہنں:ےن:رفام: ،ڈارٹک:ںیہ:ر

:وپاھچ:ہک:بیجع:،اسوہیئ:تریح:ایدہوت:ڈارٹک:وک:تہب:ز :ںیابت:ےہ،اپ:اک:العج:مہ:رک:ےن:وفرا

واحین:ےہک:وہ:ریم:ایڈارٹک:وہےئ؟:اوہنں:ےن:رفام:ےگ،:وت:وہ:ےسیک:ںیمہ:رک:نشیےگ،ارپڈارٹک::ر

27-26:احمن ؎:3

9

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

این:ڈارٹک:ےن:اہک:ہک:اج:اسسنئ:یک:،وتںیہےہ:ہک:مہ:رصػ:وھتڑا:اس:وخؿ:اکنےتل::رکیئگ:رتیق:اینت:د

ہک::ایاوہنں:ےنوجاب:د:،ںیہ:ےتیاتبد:تالیصفت:کت:ےک:امتؾ:ارماض:یک:اور:رھپ:رس:ےس:ریپ:ںیہ

ےہ،:اپ:بس:ڈارٹکوں:وک::رکیت:صیخشت:ارماض:یک:یاسسنئ:رصػ:اظرہ:لکیڈیم:اپ:یک

:ایل:،ںیمالبےیئ :الب :ےک:بس:ڈارٹکوں:وک :رگد :وہں،اس:ےن:ارد : بج:ڈارٹکز:،اپ:وک:اھجمسات

وپرا::ےعیہک:اپ:ولوگں:ےن:انشکجن:ےک:ذر:ایاصبح:ےن:رفام:اےئ:وت:رضحت:ومالان:اشبرت:یلع

اور:اس:ےک::ےل:اجےیئ:ںیم:رریاپ:اس:وخؿ:وک:ابیل:،وخؿ:اکنال:ےہ:اریم:(CC.5)یس:اپچن:یس

:ےہ؟:ہصغ:یک:ینتک:ریامیب:یک:تبیغ:؟ںیہ:ینتک:ریامیب:ادنر:وھجٹ:یک:ےریم:ہک:اتبےیئ:ہی ےعیذر

واحین:رضحت:ےن:تہب:یسرغض:ہی:ہک:ےہ؟::ینتک:ریامیب:زدہ:تڈارٹکز:ریح وت:،اؿ:وک:ونگاںیئ:رایںامیب:ر

:اسسنئ:ںیم:لکیڈیم:یوت:مہ:ےن:وپر:ؿ:ےک:ابرے:ںیما:؟ںیہ:ایںرامیب:الھب:وکیئ:یھب:ہیرہ:ےئگ:ہک:

ڑپاھ۔:ںیہن:یھب:ںیہک

رفؼ:ںیم:روینش:یک:اور:ویح:لقع

لقع:دحمود::وچں:ہکےہ،::اسسنئ:لقع:ےک:رگد:وھگیتم:لکیڈیم:ہک:اپ:یک:ایرفام:رھپ

واحین:اسسنئ:یھب:لکیڈیم:اپ:یک:ےہ:اس:ےیلڈارٹکز:اک:العج:واہں:ےس:رشوع::دحمود:ےہ،:ر

:ویک:ااہتن:وہیت:اسسنئ:یک:لکیرپڈیم وہات:ےہ:ںاہں واحین:ںےہ،:اہلل:واےل::بیبط:ہک:ر اور

:دح:ںیہنج:اتکوبں:ےسالع:یک:لکیڈیم :و العج:رکےت::ںیم:روینش:یک:ثیرکےت،ہکلب:رقاؿ

۔چنہپ:یتکس ںیہن اسسنئ:لکیڈیم:اپ:یک:،ںاہںںیہ

اکر ۂدارئ اک:دحمود::لقع

:ارپورسیف:اکی :اہلل!::،ڑپاھےت:ےھت:ںیم:ویوینریٹس وفسکرڈاصبح:ےھت:وج اماشء

:انس:اھت:وت:اہلل:اعتیل:ؿےک:وموضع:رپ:اپ:اک:ایب:ےن:داڑیھ:ےھجم:اہک:ہک:ںیمابرشع:ےھت،:اوہنں:ےن:

ےہ:ہک::ایگ:ایاتب:ہی ۔:اوہنں:ےن:ھجم:ےس:وپاھچ:ہک:ںیمہاطع:رفامیئ:وتقیف:رےنھک:یک:ےن:ےھجم:داڑیھ

ےن:اہک:ہک::رپ:رپوھک:اور:اس:ےک:دعب:اس:رپ:لمع:رکو۔:ںیم:وسکیٹ:رہ:ابت:وک:ےلہپ:لقع:یک:یک نید

:اکر:ےہ،::کیولخمؼ:ےہ،سج:اک:ا:کیرکدہ:ا:ادیپ:یک:اہلل:اعتیل:لقع:یھب:! وھکید:وںیہ:ہیدحمود:دارئہ

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 12

:دعبہیےہ،:اس:ےک::ید:راسیئ: ےن:اس:وک:ےہ:ںاہں:کت:اہلل:اعتیل:ےہ:اور:ھجمس:یتکس:کت:وسچ:یتکس

انچں:ہچ:ےہ،::رضورت:ڑپیت:یک:روینش:یک:ےہ:اور:اس:ےک:دعب:رہ:ااسنؿ:وک:ویح:یتیاکؾ:رکان:وھچڑ:د

ڑبے:ڑبے:لقع:دنم:اور::ںیم:داین۔اک:اکشر:وہیگ:رمگایہ:،ےس:ابال:رت:وہیگ:روینش:یک:وج:لقع:ویح

:کتوہ:اےنپ:اخقل::یڑپ:لقع:رپ:ںیہن:اؿ:یک:روینش:یک:بج:کت:ویح:نکیل:،الفرفس:زگرے:ںیہ

ہن::وت:وکیئ:ہک:مہ:ولخمؼ:ںیہ:ہن:ایئ:ھجمس:ںیم:ابت:یھب:رھب:اینت:زدنیگ:اںیہن:ینعیہن:چنہپ:ےکس،::یھب

ا:۔ےہ:امہرا:اخقل:یھب:وکیئ ذات:ےہ۔:وکیئ:وک:انبےن:وایل:روں،راتروںاؿ:اچدن،وسرج،:سی

اچنہپیتکس:لقع:اہلل:کت:ںیہن:ضحم

اھت،::وکشش:ںیم:کت:ےنچنہپ:یک:لقع:ےک:وھگڑے:دوڑاےئ:اور:وہ:اہلل:اعتیل:ےن:اینپ:رفوعؿ

الاگلو::یھےس:اامسؿ:کت:ڑیس:اہامؿ:ےس:اہک:ہک:زنیم:ریاس:ےن:اےنپ:وز لع فاط وسرم ال

وکسں،:ھکیےک:رب:وک:اھجکن:رک:د:ومیس:ںیم:ہک:ات ان و کاذبا ہ نر لظر

4؎ وت::ں:ہک:ںیمویک:

:اہلل:کت:ںیہن:رطح:رمنود:یھب:ایس۔وک:وھجاٹ:امگؿ:رکات:وہں:(االسلؾ:ہیلع:ومیساس:))اعمذ:اہلل:(

ہکلب:لقع:ےک:وھگڑے:دوڑاےئ::،یل:ںیہن:روینش:یک:االسلؾ:ےس:ویح:ہیلع:ہک:اربامیہ:ںویک،چنہپ:اکس

‘‘اے:رمنود!:زیخ:’’ںیہ:امےترف::اہلل:ہیلع:رۃمحومالان:رویم:ای۔رکد:ی اک:دوع:)اعمذ:اہلل:(دخایئ اور

ہکلب:وت:ارگ:اہلل:کت:انچنہپ::،چنہپ:ےکس:اگ:اہلل:کت:ںیہن:یھب:یھبک:ےعیےک:ذر:یھاے:رمنود:اھٹ!:وت:ڑیس

و ں:ےک:التش:۔االسلؾ::ےس:رپ:التش:رک:ہیلع:اچاتہ:ےہ:وت:اربامیہسگ

انچنہپ:ےھجت:اہلل:کت:ےہ:اور:رپ:رک

اتکس:ےہ۔:چنہپ وت:اہلل:کت:ںیہن:یھب:رکات:ےہ،اس:رطح:یھبک

ہیرظن:نک:یلقع:رمگاہ

ےن:اہک: ،اسایک:شیپ:ہیرظن:بیو:رغ:بیجع:کیےن:ا:رپورسیف:ویریپ کیرطح:ا:ایس

:اک:رواج:ریغ:یاشد:ہک:املسمونں:ےک:ذمبہ:ںیم:ہیاور:وہ::ایت:ںیہن:ابت:ھجمس:ںیم:کیہک:ےھجم:ا

ےہ؟:احالں:ہک:ہن:وہ:اےس:اجاتن:ےہ،:ہن:اچہپاتن:ےہ،:ہن:اس:ےک:زماج:ےس:وافق::ںوعرت:ےس:ویک

:نہب:ےہ،:سج:وک:وہ:اجاتن:اچہپاتن:ےہ:اس:یک:اس:ےک:اےنپ:رھگ:ںیم:الخػےہ،:بج:ہک:اس:ےک:رب

37:المؤمن ؎:4

11

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اب:ارگ::؟رکاتیل:ںیہن:ںاکنح:ویک:نہب:ےس:یہ:وافق:ےہ،:وت:وہ:اینپ:اور:اس:ےک:زماج:ےس:یھب

بج:کت:ہک::،یتکس:ںیہن:ابت:ایہ:ھجمس:ںیم:اجےئ:وت:اس:یک:ایرپ:اےس:وجاب:د:داینب:ضحم:لقع:یک

اجےئ۔:واحض:ہن:ایک رحمؾ:ےک:وصت:ر:وک::ریغ:ررحمؾ:او:ںیم:روینش:یک:ویح

اسدہ:اثمؽ:اکی

:اہن:کیرطح:ا:ایس :اثمؽ:ےہ:وج:ںیم:تیاور ::اسدہ ےک:اؿ::ویوینریٹسےن:اوفسکرڈ

:وناضق:ںیہ:رگیںاہں:د:(:ںیموںزیچ:ووض:)ووض:وک:وتڑےن:وایل:ہک:وناضق :ہیوہ::ی،وک:د:رپورسیف

:ر:وںیہ ےہ:سج:ےس:ووض:وٹٹ:اجات:ےہ۔:)وہا:اک:اخرج:وہان(:یھب:حیرپ:رخوج

دوھات:ےہ،::ووض:وٹٹ:اجات:ےہ:وہ:دوابرہ:ووض:رکات:ےہ،:اہھت:دوھات:ےہ،:ریپ:سج:اک:یھب:اب

ےہ:اس:اقمؾ:وک::ےہ؟:ںاہں:ےس:وہا:اخرج:وہیئ:رضورت:ایک:ےہ:ہک:اس:یک:ہیحسم:رکات:ےہ،:وت:وساؽ:

دوابرہ:وپرا:ووض:رکان:ڑپات:ےہ۔:نکیل:اجےئ:وت:ووض:رھپ:دوابرہ:وہاجان:اچےیہ:ولےٹ:ےس:دوھایل:کیا

وہج:ھجمس::یلقع:وکیئ:!:اس:ومعق:رپ:لمکم:ووض:رکےن:یکےیھکیؿ:ےس:اہک:ہک:دےن:ا :ںیم:وت

اہک::‘‘یارم :دبعت’’ںیم:تعیااکحؾ:وک:رش:ےسیووض:رکےن:اک:وج:مکح:ےہ:ا:اہیں نکیل:،ایت:ںیہن:ںیم

دنبے:اور:الغؾ::وچں:ہکےہ،:مہ::ایرطح:رفام:اور:اس:ےک:روسؽ:ےن:ایس:اہلل:اعتیل:ینعیاجات:ےہ،:

اس:رپ:لمع:رکان:الزؾ:ےہ۔:ںرپ:الب:وچں:ورچا::اذہا:مہںیہ

ابت::ہیےن:اہک:ہک:رصػ::وت:ںیم:،ایئ:ںیہن:ھجمس:ںیم:یابت:ےلہپ:ریم:ہیےنہک:ےگلاہں!

مسق::ہک:لقع:ےس:ےنلچ:واولں:وک:ایس:ںویک:،اںیئ:ںیہن:ابںیت:تہب:یس:ھجمس:ںیم:ہکلب:اپ:یک:ںیہن

۔ےک:ارتعااضت:وہےت:ںیہ

تقیقح:رفہق:یک:رچینی

:یتحج ج

ت

وج:اظبرہ:تہب:ڑبے:لقع:دنم:امشر::،د د:دنسپ:ولگ:زگرے:ںیہہک:تہب:ےس:

:انچں:ہچوت:رمگاہ:وہےئگ،::ایدمار:اور:وحمر:لقع:وک:انب:نکیل:،ںیہ:ھکل:ڈایل:یھب:اتکںیب:اکیف:،وہےت:ںیہ

وجد:ںیم:کیا:دنہ:و:اپک:ںیماور::وج:رصػ:رچین:ینعی ےتہک:ںیہ:‘‘یرچین’’مہ::ںیہنج:ای،ا:رفہق:و

:انچں:ہچ ای،اس:اک:ااکنر:رکد:اور:لقع:ےس:ابال:رت:یگل:رچین:یھب:راتھک:ےہ،:وج:زیچ:نیقیرپ::اومر یرطف

اور::ایاالسلؾ:ےک:زجعمات:اک:ااکنر:رکد:مہیلع:ءاایبن:رگیوملس:اور:د:اہلل:ہیلع:اس:رفہق:ےن:اپ:یلص

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 12

:ںیک:ںیلیاتو:طلساالسلؾ:ےک:زجعمات:اک:ذرک:ےہ:واہں:رپ:طلغ::ہیلع:ںاہں:ومیس:ںیم:رقاہین:ایت ا

اور:رمگاہ:وہےئگ۔

اور:اموراء:القعل:اومر:اک:ااکنر:رک:ےک:رمگاہ:وہےئگ۔::ایےہ:ہک:لقع:وک:دمار:انب:ویہ:وہج

::نکیل :اینپ:ولگ:یسک:یہیارگ :وت :وہےت :دفا :واےل:رپ :رضحت::اہلل :انصق:اپےت، :وک ولقعں

؎:: اک:رعش:ےہ::اہلل:ہیلع:وادل:اصبح:رۃمح

وک وہےن::: دفا: ایئ رخد: :یک داین اسری

: ونجں: وجش: وکیئ بج الکن ةیںرگ اچک

ا رلل

فاحمرےھک:اور:اےنپ:زبروگں:ےک:شقن::مہ:بس:وک:اےنپ:ظفح:واامؿ:ںیم:اہلل:اعتیل:انظ

اطع:رفامےئ۔:وتقیف:دقؾ:رپ:ےنلچ:یک

اک:رتہمج:تیرکدہ:ا:ذرک

یرردفنان اللر

جیھدیہ

یش

صد

سلمره

لل

نو م

یررد

ان

یعلیرضل صد

قاره ماضی جاکان

درحر ع ما:فیص الس

لک کذریعل جاللر ذعی ا رونلینال من

ؤری

: االسؾ:ےک:ےیل:اچنہپےن:اک:ارادہ:رکے:اس:اک:ہنیس:کت:تیرغض:سج:صخش:وک:اہلل:دہا’’

وہج:ےس(:رمگاہ:رکےن:اک:ارادہ:رکےاس:ےک:ےنیس:دض:یک:ےہ:اور:سج:وک:)اس:یک:اتیوھکؽ:د

لکشم:ولعمؾ:وہات:ےہ:ہک:ےسیج:اسیالان:ا:امیؿےہ:ہک:اےس:ا:اتیگنت:رکد:ایدہوک:گنت:اور:اانت:ز

وک:اؿ:ولوگں:رپ::دنگیگ:اؿ:یک:رطح:اہلل:اعتیل:ایس،ڑچانھ:ڑپ:راہ:وہ:اامسؿ:رپ:زربدیتساےس:

۔‘‘الےت:ںیہن:امیؿےہ:وج:ا:اتیطلسم:رکد

)ااسؿ:رتہمج:رقاؿ(

اک:وہفمؾ ‘‘ثیارقلاؿ:ابدحل:ریسفت’’

:رفامیئ ابمرہک:ںیم:ثی وملس:ےن:دح:اہلل:ہیلع:وخد:روسؽ:اہلل:یلص:ریسفت:یک:تیا:اس

::ایدہبس:ےس:ز:کیےک:زند:نیرسفم:ریسفت:ہیاہک:اجات:ےہ:اور::‘‘ثیارقلاؿ:ابدحل:ریسفت’’ےسج

ومث

:،ےسجرفامیئ:ریسفت:وملس:ےن:اس:یک:اہلل:ہیلع:ہک:وخد:روسؽ:اہلل:یلص:ںےہ:ویک:اامتعد(:الہکیت:)اقلب

13

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

ےہ۔:ایک:تیاہلل:ہنع::ےن:روا:ریض رضحت:دبع:اہلل:نب:وعسمد

و:انمبق:رضحت:دبع:اہلل:نب:وعسمد:اضفلئ

:اات:ےہ:نج:ےک:ابرے:ںیم:ںیہ:ہنع:وہ:احصی:اہلل:اعتیل:دبع:اہلل:نب:وعسمد:ریض:رضحت

اضف

رل ردعبۃابحالص

بعینداشاا:فلال باللدر

روعرسمن

د

ر اللرض نعالعت ہر

الضف:رضحت::ایدہبس:ےس:ز:مہنع:ںیم:اہلل:اعتیل:ریض ےک:دعب:امتؾ:احصہب:نیہک:افلخء:رادش

۔ہنع:ںیہ:اعتیل:اہلل:دبع:اہلل:نب:وعسمد:ریض

ک راننروس صالللر اللری عالعت لسویہل

نمحادباعبام

۔یھت:ید:تینک:یک‘‘ اوب:دبع:ارلنمح’’وملس:ےن::ہیلع:اہلل:اعتیل:روسؽ:اہلل:یلص ہک:ےھجم:رفامےت:ںیہوخد:

افسادسوکانبدھشوملسال

ارد

:احصی:یاور:دبر:ےٹھچ:ربمن:رپ:ںیہ:ںیم:مہنع:اہلل:اعتیل:االسؾ:الےن:واےل:احصہب:ریض:ادتبا:ںیم

:مہنع:ںیم:اہلل:اعتیل:احصہب:ریض( 313) ہوس:ریت:نیت:زغوۂ:دبر:ےک:اؿ:وخش:بیصن:ینعی)ںیہ

(۔وہنجں:ےن:بس:ےس:الہپافکر:ےک:الخػ:ںاہد:ایک:ےس:ںیہ

بو ش ره

روس صالللر اللری عالعت لسویہل

بمال ۃن

۔یاشبرت:د:تنج:یک:اںیہن:ےنوملس::ہیلع:اہلل:اعتیل روسؽ:اہلل:یلص

روکان یببہرش صبالن عالعتاللری لسویہل

م

:اھکیو:تبحم:ےک:اسھت:ابر:ابر:د:توغر:ےس،:دیقع:تیمہنع:اؿ:وک:اہن:اہلل:اعتیل: اور:احصہب:رکاؾ:ریض

۔وملس:ےس:ےب:دح:اشمہب:ےھت:ہیلع:اہلل:اعتیل:روسؽ:اہلل:یلص:ہیہک:::ںرکےت:ےھت:ویک

و نعنقلت صبالن اللری عالعت لسویہل عبسم

ی

رروس

ۃ

۔ںیک:اید یک:میرقاؿ:رک::وسرںیتانزؽ:وہااس:ذات:ےس:رتس:میاورسج:ذات:رپ:رقاؿ:رک:

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 14

وت:اؿ:وک:انہپےت::وہ:اےت:ںیہ:،رکےت:ںیہ:ےھاور:اج:مہ:اےنپ:زبروگں:اور:ااسذتہ:ےک:وجےت:دیس)

۔(ےن:یک:ہنع:یہ:اعتیل:اہلل:بس:ےس:ےلہپ:رضحت:دبع:اہلل:نب:وعسمد:ریض:ادتبا:یھب:اس:یک،ںیہ

وکانر

ب لرری

رصالللوس ی

رالل عالعت لسویہل

عنم ثریہل م اممایمش

بہ

اصعال

ابمرک:انہپےت:ےھت:اور:اصع:ےل:رک::وملس:وک:نیلعن:ہیلع:اہلل:اعتیل:اور:وہ:روسؽ:اہلل:یلص:

وملس:ےک:اےگ:ےتلچ:ےھت۔:ہیلع:اہلل:اعتیل:اپ:یلص

ےنلچےکاداب ےکاسھت زبروگں

انلچاچےیہ،: ےھچیپ ےھچیپ ےک اراتدوں ای زبروگں اےنپ ہشیمہ ہک ںیہ ےتھجمس ہی مہ

اےگ اوریھبک ےہ وہات ادب انلچ اسھت اسھت ےہ،یھبک ںیہن اک وتق رہ ادب ہی نکیل

وکیئ وہےئ ےسےتلچ واراتدوں زبروگں ای ےس خیش اےنپ صخش وکیئ ارگ۔ےہ وہات انلچادب

رکے،اتہک ہن رکابت ےلچ،ےھچیپرہ اسھت اسھت ہک اچےیہ وک اس وت ےہ اچاتہ رکان ابت

اسھت اسھت ہک ےہ ہی ادب اہیں دانھکیڑپے،ہکلب ہن ےھچیپ ابر ےیلابر ےک ےننس ابت اںیہن

یسک ےہ،الثم وہات ادب انلچ اےگ یھبک رطح ایس۔رںیہ رکےت یھب ابت اور رںیہ ےتلچ

خیش وتق اس وت ےہ ںیہن اصػ راہتس ای ںیہ وریغہ اھجڑایں ںاہں ںیہ اجرےہ ہگج ایسی

رطػ اکی وک اجےئ،اھجڑویں رکات اصػ راہتس وہ نکمم دقر ےساےگاےگےلچاورسج

ہن فیلکت وک خیش ہک ےہ ہی اوصؽ ںیم ادب۔وہ وہستل وکےنلچںیمدوکایارات خیش اتہکرکاتاجےئ

وت وہ راتح ںیم ےنلچ اسھت ےلچ، ےھچیپ وت وہ راتح ںیم ےنلچ ےھچیپ وہ۔ارگ راتح ہکلب وہ،

وعسمد نب اہلل دبع رضحت ہک اسیج ےلچ، اےگ وت وہ راتح ںیم ےنلچ اےگ ےلچ،اور اسھت

اھت اصعوہات ںیم اہھت اور ےھت ےتلچ اےگ اےگ یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےک ارکؾ ریض:اہلل:ہنع:وضحر

اوروضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس رکدںی رطػ اکی ےس اصع وت اےئ وریغہ اھجڑی وکیئ اتہک

۔ںیکس زگر ےس وہستل

:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: رطح ایس وت ےئگ ےل رشتفی ںیم وثر اغر بج وضحر

اجرک اےگ وخد اور ایل روک وک اپ ابرہ ےک اغر ےن ریض:اہلل:ہنع: دصقی اوبرکب رضحت

الےن رشتفی ادنر وک یلص:اہلل:ہیلع:وملس: دعبوضحر ےک اس اور رفامیئ افصیئ یک اغر ےلہپ

15

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

یک:رغض راتح یک زبروگں اےنپ ہک وہا ولعمؾ ےسہی:یھب ایک۔اس برعض ےیل ےک

۔ےسارگ:اؿ:ےس:اےگ:ڑبھ:رک:وکیئ:راتح:اک:اسامؿ:رکان:اچںیہ:وت:رکےتکس:ںیہ

ںیہ،اب ےتھجمس ادب وک رکےن ابت ںیم اواز اہتسہ ولگ ضعب رطح ایس

۔:ےہ وہیت فیلکت ےس سج وہ؟ رےہ ہہک ایک ہک ںیہ رےہ وپھچ ابر ابر اراتد ای خیش

اراتد ای خیش وہ،اتہک دنلب ھچک ںیم ادناز دتعمؽ اواز وتق رکےت ابت ہک ےہ ہی ادب

یک ابت یھب ےس اواز دنلب اور وت وہ دور ارگ رطح ےکس،ایس نس ےس وہستل اےس

۔اچےیہ وہان تسپ احؽ رہب ‘‘ہجہل’’ ےہ،نکیل اجیتکس

اےگ ےک یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ارکؾ ریض:اہلل:ہنع:وضحر وعسمد نب اہلل دبع رضحت

ےھت ےتلچ رک ےل اصع اےگاذاحت

فنعات نعلیہبمجلسہہ

ماثرم خلھرفاد

وت اےت ےل رشتفی رپ وصقمد زنمؽ یلص:اہلل:ہیلع:وملس ارکؾ وضحر بج اورذراعیہ

۔ااترےت ابمرک نیلعن ےک اپ

:: واےل رکےن ادتبا یک ںیہ،اس رکےت رقأت دنلب ابواز رضحات رقاء اور:اج یھب:

:ںیہ یہی :احصی و۔ ہر لر ناو م

نجہر

قررا

ۃبال وعسمد نب اہلل دبع رضحت بمک

ےس اواز دنلب ینعی ابرہجل تأرق ےن وہنجں ےھت احصی ےلہپ ےس بس وہ اہلل:ہنع:ریض

۔یک ادتبا یک ڑپےنھ رقاؿ

افروؼ رمع دیسان رضحت ہک ےھت ڑپےتھ رقاؿ دنلب ابواز ےس رثکت اینت اور

برعض ہیلع:وملس:ےساپ:یلص:اہلل: وت،ںیہ رکےت ایر وہ ہک وہا ہبش ریض:اہلل:ہنع:وک

اپ ںیہ،وت ڑپےتھ رقاؿ ےس اواز دنلب ریض:اہلل:ہنع: وعسمد نب اہلل دبع رضحت ہک ایک

ےہ زتپ اکی ںیم دؽ ےک ریض:اہلل:ہنع وعسمد نب اہلل دبع ہک رفامای یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن

ےس اوازدنلب وہ ےیل اس ڑپاجےئ ںیم اکؿ ےک صخش رہ اواز یک الکؾ ےک اعتیل اہلل ہک

۔:رکو تماکہبش ر ای ںیہ،اذہا ڑپےتھ دیجم رقاؿرو

ل

ضقال

ربا:

ال ۃفکر باةفۃنیدمال

الرنم دروۃرو

بنف وہا ااقتنؽ ںیم ونمرہ وہےئاوردمہنی رقمر اقیضےکوکہف عیقبال

۔وہےئ دموفؿ ںیم اعیقبل اورتنج

5؎

،عبداللابنمسعود،33/60:تاریخدمشقلبنعساکر ؎:5 ذکرهمعن

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 16

وصخایصتیک:اایتمزی:رضحت:دبع:اہلل:نب:وعسمد:

اکی ےس ںیم وصخایصت اایتمزی یک ریض:اہلل:ہنع وعسمد نب اہلل دبع رضحت

:اہلل::ہیلع:وملس:ےس وضحر اںیہن ہک یھت ہی وصختیص وضحر ہک اھت رقب دقر اس یلص:

اک اےن ںیم دجسم ریمے احصہب:ریض:اہلل:مہنع ابیق ہک رفامای یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےناراشد

اچںیہ بج وہ ہک ےہ ااجزت وک( ریض:اہلل:ہنع) وعسمد نب اہلل دبع نکیل رکںی ااظتنر

۔ںینس ابںیت ریمی اور اگلںیل اکؿ ےس دویار یک رجحے ریمے

:ہیلع:وملس: ارکؾ وضحر ہک یھت ہیاوروصختیصاکییکاؿرطحایس یلص:اہلل

ہک وطررپرفامایاھت اخص ےیل ےکےن:اؿ

رضیتر ت مالرم ارض ل ود مسعر راللبن عبدر

6؎

وہں:سج:رپ:دبع:اہلل:نب:وعسمد:رہ:اس:ابت:رپ:رایض:اتم:ےک:ےیل:اینپ:ہک:ںیم

۔ںیہ:ہنع::رایض:اہلل:اعتیل:ریض

ںیہن اکیف داین ےکےیلبرعی یمہف رقاؿ

: ادقلر لیلج دقر اس احصہب امتؾ ینعی ےھت الہکےت ااحصلہب ہقفا وج احصی

ہک ںیہ رفامےت ےھت، واےل رےنھک ملع اک ہقف زایدہ ےس بس انیعمج:ںیم ریض:اہلل:مہنع

اذایۃرہذهنزلت

فصعد وہیئ انزؽ اتی ہی یک رکمی رقاؿ بج ہکال ولر ر

رس

الل عیصی وسلم علیہ منباللر

:اہلل ال :روسؽ رپ ربنم یلص:اہلل:ہیلع:وملس وت

یۃہذهوتل ےئگ ےل رشتفی رکاؾ:ریض:اہلل:مہنع رفامای،احصہب وکالتوت اتی اس اورال

ولوگں ےک برعب) ارعلب احصف ںیم زابؿ برعی ہکلب ےھت اجےتن زابؿ انیعمج:برعی

رضحت ےس یلص:اہلل:ہیلع:وملس اہلل روسؽ ےکابووجد ےھت،اس(حیصف زایدہ ےس بس ںیم

:ریض:اہلل:ہنع نب دبعاہلل ہک ںیہ وپےتھچ وعسمد جریۃہذهماش

ولیاال

ررس ؟الل

بریوة،عبداللبنمسعود،دارالکتبالعلمیۃذکرمناقب،(5388)3/359:المستدركعیالصححییلحلاکم ؎:6

17

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس وت ےہ؟ ایک رشح یک اتی اس(! یلص:اہلل:ہیلع:وملس:)روسؽ: ےک اہللاے

ہک رفامای ےناراشد وران بففذقاذاالنرقلجال ش

ان

ل

هرر یسک ونر بج ہک صد

االسؾ ےس رطػ یک اہلل) ہنیس اک اس وت ےہ وہاجات دالخ ںیم بلق ےک نمؤم

یقف ےہ، وہاجات رشنمح اجاتےہاور لھک:(ےکےیلل اری

ر( یلص:اہلل:ہیلع:وملس) الللوس

ہلایک وساؽ ےن ریض:اہلل:مہنع:انیعمج رکاؾ احصہب رھپ لکل ذ یک اس ایک ہکعلمۃ

:رفامںیئ ایبؿ العامت نیت یک اس ےن یلص:اہلل:ہیلع:وملس اپ وت ےہ؟ یھب العتم وکیئ

اف (1 دارعنالتورال

ر ۔داینےس:ےب:ریتبغ ےکابزدوھ اسغرر

نابۃر (2ددارالوال رلر

۔رخت:یک:رطػ:رتبغاال

ستعدادر (3موةوال

لل

قبل ولہ

ررز ۔رمےن:ےس:ےلہپ:رمےن:یک:ایترین

رفامای وکوفحمظ ادا اکی اکی یکملسو هيلع هللا ىلصےناپ: رکاؾ احصہب

اکی ںیہ،اکی ااسس اور اینبد یک االسؾ انیعمج ریض:اہلل:مہنع رکاؾ احصہب

یک اہلل:ہیلع:وملسیلص: اپ دعب ےک زنوؽ اور تیفیک یک زنوؽ ےک اس اور اافلظ ےک دحثی

یلص:اہلل:ہیلع:وملس وتاپ ارتی اتی بج ہک رفامای ایبؿ ےس واضتح دقر سک وک تیفیک

ےن یلص:اہلل:ہیلع:وملس رھپاپ وہا،اور وساؽ رطح اس رھپ وہےئ، رفام رشتفی رپ ربنم

ریض:اہلل:مہنع رکاؾ احصہب رضحات رفامدای،ہی وفحمظ وک کت ایفیکت دایوریغہ،اؿ وجاب

ہک دےیھکی اور۔:ےہ دلیل یک دیقعت و تبحم انپہ ےب ےس یلص:اہلل:ہیلع:وملس وضحر یک انیعمج

یلص:اہلل:ہیلع:وملس اہلل روسؽ ابووجد ےک ےنھجمس اور اجےنن برعی انیعمج ریض:اہلل:مہنع رکاؾ احصہب

۔ےکس ھجمس ںیہن رپ وطر لمکم وہفمؾ اک اتی وہ اور ںیہ رےہ وپھچ رشتحی یک اس ےس

اہند:رپورسیفوں:یک:ریسفت:ربتعم:ںیہنانؾ:

اج:لک:ےنتک:یہ:رپورسیف:رضحات:ںیہ:وج:برعی:ےک:اکی:ظفل:ےس:وافق:ںیہن:نکیل::

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 18

ہگج:ہگج:رقاؿ:یک:ریسفتںی:رکےت:رھپےت:ںیہ،:وہ:ہن:برعی:زابؿ:ےس:وافق:ںیہ،:ہن:اس:ےک:وقاو:

رطػ:ےس:رصػ:رتہمج::ےس:وافق:ںیہ،:ریسفت:اک:ملع:اباقوہ:وطر:رپ:ںیہن:احلص:ایک،:نکیل:اینپ

دھکی:رک:ریسفتںی:رکےت:رھپرےہ:ںیہ۔

بس:ےس:زایدہ:ریحت:یک:ابت:ہی:ےہ:ہک:اؿ:وک:رقاؿ:یھب:وجتدی:ےک:اسھت:ڑپانھ:ںیہن:

دیجم:یہ::نج:وک:رقاؿ ۔اات،:اافلظ:یک:ادایگیئ:حیحص:ںیہن:رکےت،:اخمرج:و:افصت:اک:احلظ:ںیہن:رکےت

:ایبؿ:رکںی؟حیحص:ںیہن:ڑپانھ:ااتاؿ:وک:ایک:قح:ےہ:ہک:ریسفت

برعہیب:ںیم:ریسفت :رقاؿ:یک:میلعت:اک:اامتہؾ:دمارس

برعہیب:ںیم:اثہین:ےس:ےل:رک:اسہعب:کت:وپرے:ھچ:اسؽ:ریسفت:ڑپاھیئ:اجیت:ےہ،::دمارس

اس:ےک:دعب:ریسفت:اک:دورہ:وہات:ےہ،:بت:ںیہک:اج:رک:ریسفت:ایبؿ:رکےن:اک:ہکلم:دیپا:وہات:ےہ۔:درالص:

:،وح،:رقاؿ:یک:ریسفت:رکےن:ےک:ےیل :نج:ںیم:رصػ، :مولؾ:ںیم:راہرت:رضوری:ےہ، :اراھرہ

: :دحثی،اوصؽ ادب :ہقف،اوصؽ :ہفسلف،اوصؽ :قطنم، :دحثی، :ہقف، :البتغ، ریسفت، برعی،

:برعہیب:اترخی :االسؾ،ملع:ااعملین،:وصتػ:و:ولسک:وریغہ:اشلم:ںیہ ،:نج:وک:ڑپاھےن:ےک:ےیل:دمارس

رػ:رکےت:ںیہ ،:بج:ہک:ہی:رپورسیف:وکیئ:دو:نیت:امہ:اک:رصتخم:)اشرٹ(:دس:دس،:ابرہ:ابرہ:اسؽ:ص

وکرس:رک:ےک:رقاؿ:اک:رتہمج:وھکؽ:رک:اس:یک:ریسفت:رشوع:رکدےتی:ںیہ۔

سج:اک:اکؾ:ایس:وک:اسےھج

ارگ:وکیئ:دجسم:اک:اامؾ:وہ:اور:اےس:ڈیملکی:اسسنئ:اک:ملع:ہن:وہ،:سب:اکی:ادھ:اتکب:

:رشوع:رکدے:وت:اسرے:ڈارٹک:وفرا:وبؽ:ڑپںی:ےگ:ڑپھ:رک:ڈیملکی:ویوینریٹس:وھکؽ:ےل:اور:ڑپاھان

:رپورسیفوں:یک:ریسفت ،اور:سیک:دارئ:رکدںی:ےگ :ایک:اجےئ:وت::نکیل:ارگ:اؿ:انؾ:اہند :رد رقاؿ:اک

:ااتھٹ:ےہ:ہک:دنی:رپ:یسک:اک:ہکیھٹ:ںیہن،:بس:وک:قح:ےہ:ہک:رقاؿ:یک:ریسفت: رہ:رطػ:ےس:وشر

: رٹیھ:ںیم:یھب:رہ:سک:و:انسک:وک:دلخ:د ےن:اک:قح:وہان:رکے،:ارگ:بس:وک:اس:اک:قح:ےہ:وت:ارپنشی

اچےیہ،:ارگ:دجسم:ےک:اامؾ:اصبح:ارپنشی: رٹیھ:ںیم:ارپنشی:رکےن:گل:اجںیئ:وت:اسرے:ڈارٹک:

:وت:اہیں:وفرا:ڑھکے:وہاجںیئ:ےگ:اور:ااجتحج:رشوع:رکدںی:ےگ۔:بج:واہں:ہی:قح:احلص:ںیہن

19

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

:اک: ہلئس:ےہ:وت:ایک:اامیؿ:اک: ہلئس:ااسنؿ:یک:تحص:ہک:وہ:اکی:ااسنؿ:یک:تحصں:ےسیک:نکمم:ےہ؟:احال

ےس:ڑبھ:رک:ںیہن؟:اس:ےیل:اؿ:رپورسیفوں:وک:اچےیہ:ہک:رقاؿ:و:دحثی:وک:اؿ:وبرای:نیشن:املعء:

ےک:رپسد:رکدںی:اور:ریسفت:ابرلاےئ:ےک:رمبکت:وہ:رک:اینپ:ارخت:ابتہ:ہن:رکںی۔

دصر:یک:ریسفت:رشح

: :برعی :ےن:رقاؿ:یمہف:و : :ا:پ:ےس:اس:اتی:یک:ریسفت:احصہب:رکاؾ یمہف:ےک:ابووجد

ا:درایتف:یک،:وت:اپ::ےن:رشتحی:رفامیئ: ن ففذاقذاروالنرقال

ابل

ن لرجش الص

در:ر

درتقیقح:اکی:ونر:ےہ،:بج:یسک:ؤمنم:ےک:دؽ:ںیم:دالخ:وہاجات:ےہ:وت:اس:‘‘ دصر:رشح ’’ہک:

:روزہ،:زوکۃ،:جح،:ںاہد:اور:درگی:۔اک:ہنیس:لھک:اجات:ےہ،:ینعی:اس:رپلمع:ااسؿ:وہاجات:ےہ امنز،

:االسؾ:رپ:لمع:رکان:اس:ےک:ےیل:ااسؿ:و:لہس:وہاجات:ےہ۔ ااکحؾ

امنز:لکشم:،ورزش:ااسؿ

!:ےنتک:ولگ:ںیہ:وج:است:است،:اھٹ:اھٹ:زرو ے:ورزش:رکےت:اب:امنز:یہ:وک:ےل:ےیجیل

ںیہ،:دوڑےت:ںیہ،:وزؿ:اراھےت:ںیہ،:نکیل:ارگ:اؿ:ےس:اہک:اجےئ:ہک:رصػ:رجف:یک:اچر:راعکت:ڑپھ:

ڑپانھ:لکشم:ےہ۔ تاچر:راعکںیل:وت:ےتہک:ںیہ:ہک:ہی:اھٹ:زرو ے:یک:ورزش:ااسؿ:ےہ:نکیل:

امنز:اکی:اھبری:لمع:ےہ

: اہلل:ابترک:و:اعتیل:اراشد:رفامےت:ںیہرقاؿ:ںیم:

واواستع لینر والص ب وانھالکبۃبالص

ۃ عیری شعال ال

7ی؎

وہیت:ےہ،رگم:اؿ:ولوگں:وک::ربص:اور:امنز:ےک:ذرےعی:ےس:دمد:احلص:رکو،:امنز:اھبری:رضور:ولعمؾ

ںیہن:وجوشخع:)ینعی:دایھؿ:اور:اعزجی(:ےس:ڑپےتھ:ںیہ۔:

)ااسؿ:رتہمج:رقاؿ(

45:البقرۃ ؎:7

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 22

امنز:ےک:اھبری:وہےن:ےک:ابرے:ںیم:اہلل:ابترک:و:اعتیل:ےن:ایبؿ:رفامای:نکیل:اؿ:ولوگں:اک:اانثتسء:

ںیہ۔یھب:رفامای:ےہ:نج:ےک:ےیل:امنز:تہب:یکلہ:اور:ااسؿ:ےہ:اور:وہ:ولگ:اخنیعش:

ووجاہت: امنز:ےک:اھبری:لمع:وہےن:یک:دو

ا :العہم:اولیس:دیس:ومحمد:دغبادی:رفامےت:ںیہ ملضرلری ہک:املبق:ںیم:دو:زیچوں::ۃللص

:ذرک:ےہ:ربصاور:ولصۃ:نکیل اکریدرر مالض

راری ‘‘ اہ’’وچں:ہک:ولصۃ:ؤمثن:ےہ:اس:ےیل::اھیل

:ولاٹای:ایگ:ےہ۔اور:امنز:وک:تہب:اھبری:لمع:دو:وہج:ےس:رقار:دای:ایگؤمثن:یک:ریمض:وک:اس:یک:رطػ:

1 ) علشمظ

اھنا

شلااؿ:ارم:ےہ:اور:رفض:ےہ،:ایس:ےیل:اس:وک:اھبری:لمع:اس:ےیل:ہک:امنز:اکی:متہم:اب

::۔اہک:ایگ :ارکؾ: :اشؿ:یک:وہج:ےس:وضحر :واصؽ:اتم:وک:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ایس:اامتہؾ ےن:وبتق:

لا لصلا،:ۃ لص

اور:امنز:یک:اتیمہ:اس:ےس:یھب:واحض:ےہ:ہک:۔اک:مکح:رفامای:ہک:امنز:اک:اامتہؾ:رکو:ۃ

:ۂدارئ:ںیم:دالخ:وہےن:ےک:دعب:بس:ےس:او :ےہ:اور:االسؾ :وہات :اعدئ :اک :یہ :رفہضی:امنز ؽ

ربوز :ایقتم:بس:ےس:الہپ:وساؽ:امنز:یہ:ےک:ابرے:ںیم:وہاگ۔

ھاعمتاسو( 2ر رواض ب

نام الص ب

امنز:ےک:اھبری:لمع:وہےن:یک:دورسی:وہج:ہی:ےہ:ہک:ہی:لمع:ربص:یک:فلتخم:اوناع:اک:

سج:ےس:رماد:ہی:ےہ:ہک:ااسنؿ:اکی:اکؾ:ںیم:وغشمؽ:ےہ:اور:ااچکن:اذاؿ:یک:اواز::۔ومجمہع:ےہ

ایت:ےہ:اب:اس:اکؾ:وک:وفرا:وھچڑان:اےس:ڑبا:ربص:ازام:ولعمؾ:وہات:ےہ،:ایس:رطح:رجف:یک:امنز:ںیم:دنین:

ےس:دیبار:وہان،:رسدی:ںیم:ووض:رکان،:رہ:وتق:اپک:رےنہ:یک:رکف:رکان،:ہی:بس:اکؾ:اےس:ربص:ازام:

:رکےل:اور:ا :نکیل:ارگ:وکیئ:صخش:اےنپ:ادنر:وشخع:ووضخع:دیپا :اھبری:ولعمؾ:وہےت:ںیہ، ور

اہلل:اعتیل:یک:ربکاییئ:اک:ا اضحتسر:رےھک:وت:یہی:اکؾ:ااسؿ:ہکلب:زمدیار:ولعمؾ:وہےت:ںیہ۔

ر:رکو:ہک:اخقل:یک:رطػ:ےس:رضحت:وادل:اصبح::رفامےت:ےھت:ہک:بج:اذاؿ:وہ:وت:ہی:وصت

:ےن:اید:ایک:ےہ،:وج:الغؾ:ےک:ےیل:اکی:داعدت:یک:ابت:ےہ،:اور:البوا:ےہ،:امکل عیح لالص ۃ :

21

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اک:رتہمج:اس:رطح:رفامےت:ےھت:ہک:اے:ریمے:الغوم!:دلجی:دلجی:ووض:رکول:اور:امنز:یک:رطػ:

ور:الخہص:ہی:ےہ:ہک:سج:صخش:ےس:یھب:امنز:اک:اامتہؾ:ہن:وہاپات:وہ،:ا:۔ااجو،:اکایمی:یک:رطػ:ااجو

امنز:اکی:اھبری:لمع:ولعمؾ:وہات:وہاےس:اچےیہ:ہک:اہلل:اعتیل:ےک:اخقل:و:امکل:وہےن:اور:اینپ:

الغیم:اک:ااضحتسر:رکے:اور:یہی:درتقیقح:وشخع:ےہ،:ارگ:امہرے:ادنر:ہی:وشخع:اور:اعزجی:دیپا:

ربتک:وہاجےئ:وت:وخد:وخبد:امنز:یک:رطػ:دقؾ:اےنھٹ:ںیگل:ےگ،:اور:امنز:اسیج:اھبری:لمع:وشخع:یک:

ےس:ااسؿ:اور:لہس:وہاجےئ:اگ،:اسیج:ہک:اہلل:اعتیل:ےن:اس:اتی:ںیم:اخنیعش:اک:اانثتسء:رفامای:ےہ۔

لکبےن:رۃمح:اہلل:ہیلع::العہم:اولیس:دیس:ومحمد:دغبادی: ۃ ںیم:ربک:اک:ینعم:ہی:ایبؿ::ری

ہارفامای:ہک:رایکب

رثق اور:،امنز:ےک:ڑبے:لمع:وہےن:ےس:رماد:اس:اک:تہب:اھبری:وہان:ےہ:اھل

ھارفامای:ہک: وبتر عر نعیوصررھام عل

ہک:اس:ےک:ڑپےنھ:واےل:ےک:ےیل:ہی:لمع:اہنتی::یف

:اس:ےک:ےیل:وشخع:یک:اشبرت: :اک:اامتہؾ:رکان :اس:اک:امنز لکشم:وہات:ےہ:نکیل:اس:ےک:ابووجد

اامتہؾ:رکے:وت:ھجمس:ںیل:ہک:اس:ںیم:وشخع:و:وضخع:ےہ۔ویکں:ہک:ینعی:وج:صخش:یھب:امنز:اک:۔ےہ

عاشخےن:رۃمح:اہلل:ہیلع::اولیس العہم

ایا:اک:ینعم:اھکل:ےہیلرنوعراضوتم

الرویکتسم 8 ننر

؎

ہک:اخنیعش:ےس:وہ:ولگ:رماد:ںیہ:وج:ےب:انپہ:وتاعض:رکےن:واےل:ںیہ:اور:اعزجی:رکےن:واےل:

دحثی:۔امنز:وک:اضعی:رکدے:وہ:دورسے:اامعؽ:وک:زایدہ:اضعی:رکےن:واال:وہاگںیہ۔وج:صخش:

ضنمرشفی:ںیم:ےہ:ہک: عی فۃلالص وھر ہاااواسمل

عریض

9؎

ہک:وج:صخش:امنز:وک::

اس:اک:دبرہج:اویل::ںیہاضعی:رکدے:اور:امنز:اک:اامتہؾ:ہن:رکے:وت:وہ:اس:ےک:العوہ:ےنتج:یھب:اامعؽ:

اضعی:

شلااؿ:ارم:امنز:رکےن:واال:وہاگ۔ویکں:ہک:اکی:املسمؿ:یک:زدنیگ:ںیم:بس:ےس:زایدہ:متہم:اب

شلدرگی:ااکحامت:رپ:ایک:لمع:رکات: یگیئ:ہن:رکات:وہوہاااؿ:رفےضی:یہ:یک:ادےہ،:اب:ارگ:وکیئ:اس:متہم:اب

:ا :وک :امنز :وگای :وہاگ، :اک :یہ :امنز :وساؽ :ایقتم:بس:ےس:الہپ :ربوز :زین :اجنت:وہاگ؟ رخوی

ےک:ےیل:وسکیٹ:رقار:دای:ایگ:ےہ۔

بریوة،داراحیا:الرتات،(45)البقرۃ،1/250:روجالمعان ؎:8

بریوة،دارالکتبالعلمیۃ،بابکراہیۃتاخریالعرص،(2096)1/654:السننالکبیللبیھیق ؎:9

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 22

امنز:ںیم:تلفغ:اور:ذعر :گنل:اک:العج

نکیل:اج:امہری:اس:ےس:ےب:انپہ:تلفغ:ےہ،:ضعب:ولگ:ےتہک:ںیہ:ہک:ڑپکے:اپک:

سج::ویکں:ہکںیہن،:ڑپکوں:اک:اپک:ہن:رانھک:درتقیقح:امنز:یہ:ےس:تلفغ:یک:وہج:ےس:وہات:ےہ،:

ز:ےس:ےلہپ:یہ:اینپ:اپیک:یک:رکف:رکے:اگ۔صخش:وک:امنز:یک:رکف:وہیگ:وہ:امن

اس:ےیل:امنز:ںیہن: ایس:رطح:ضعب:ولگ:ےتہک:ںیہ:ہک:امنز:ںیم:ووسےس:اےت:ںیہ

ےک:دو:العج:ذرک:رکات:وہں: ،:اسڑپےتھ

واسوس:ےک:دو:العج

رفامےت:ںیہ:ہک:دخا:یک:مسق!:واسوس:اک:العج:اس:ےک:وسا::رۃمح:اہلل:ہیلع رضحت:اھتونی:

ووسہس:۔ھچک:ںیہن:ہک:اس:یک:رطػ:اافتلت:)وتہج(:ہن:ایک:اجوے،:سب:اےنپ:اکؾ:ںیم:ےگل:رںیہ

ایس:رطح:ارگ:،وگای:اکی:اتر:ےہ:سج:ںیم:رکٹن:ےہ،:ارگ:اس:وک:ڑکپو:ےگ:وت:رکٹن:گل:اجےئ:اگ

یک::ؿاگ،:اس:ےیل:ووسوسں:وک:ہن:اگھبو:اور:ہن:ابت:یھب:رکٹن:ےگل:: اس:وک:ڑکپ:رک:دور:وکنیھپ:ےگ

۔رطػ:وتہج:رکو:ہکلب:اںیہن:اےنپ:احؽ:رپ:وھچڑ:دو:اور:اےنپ:اکؾ:ںیم:ےگل:روہ

اور:دورسے:ہی:ہک:اہلل:اعتیل:ےس:داع:رکو:اور:اہلل:واولں:یک:تبحص:ںیم:رہ:ڑپو،:اؿ:اشء:

:یک:وکشش:رکین:اچےیہ:ےگ۔:واسوس:وک:دور:رکےنورہ:مسق:ےک:واسوس:ےس:اجنت:اپاج:!اہلل:اعتیل

۔:ڑپےنھ:اک:ناہہن:ںیہن:انبان:اچےیہاور:اںیہن:امنز:ہن

:وہاک:عییھب:ارقح:یک:زری: :رگناین:اش‘‘ واسوس:اک:العج’’احؽ:یہ:ںیم:اکی:رصتخم:راسہل:

:اس:ںیم:رضحت:وادل:اصبح: :::ےہ،:سج:وک:اب:دجدی:ادناز:ںیم:رتبیت:یھب:دے:دای:ایگ:ےہ،

ت:و:وماظع:ےس:اابتقس:رک:ےک:واسوس:ےک:ابرے:ںیم:دعتمد:العج:ذرک:ےک:وفلماظ:رۃمح:اہلل:ہیلع

:اہلل :اس:اک:اطمہعل:اکی:دہعف:رکںی:اؿ:اشء :ےس:تفم:ےل:ےتکس:ںیہ، :اخاقنہ :وہ ! ےیک:ےئگ:ںیہ،

واسوس:ےس:لمکم:اکٹھچرا:لم:اجےئ:اگ۔

23

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

امہرے:دولں:یک:وریاؿ:داین

ؿ:ڑپا:وہ،:بج:مہ:درالص:امہرے:دؽ:یک:اثمؽ:اس:رھگ:یک:یس:ےہ:وج:اسولں:ےس:وریا

اس:ںیم:دالخ:وہ:رک:الٹئ:الجےت:ںیہ:وت:وفرا:ںیمہ:فلتخم:مسق:ےک:رشحات:االرض:اور:ڑیکے:

وکمڑے:رظن:اےن:ےتگل:ںیہ،:وکیئ:وچاہ:ا درھ:دوڑ:راہ:ےہ،:یھبک:یلکپھچ:ادرھ:وک:لچ:ریہ:ےہ:وت:ایک:مہ:

:ر ان:رشوع:رکےت:اس:وک:دنب:رک:ےک:وھچڑ:دےتی:ںیہ:اور:اس:ںیم:ںیہن:رےتہ؟،:رہزگ:ںیہن!:بج

ںیہ:وت:وچےہ:اور:ایلکپھچں:وخد:یہ:اھبگ:اجےت:ںیہ۔

ابلکل:ایس:رطح:امہرے:دؽ:ںیم:اجنتس:اور:انگوہں:یک:دنگایگں:رھبی:وہیئ:ںیہ،:

سج:ےک:ابثع:دؽ:وریاؿ:ںیہ:انچں:ہچ:ےسیج:یہ:مہ:امنز:رشوع:رکےت:ںیہ:وت:امنز:وچں:ہک:روینش:

ات:ےہ:اور:دؽ:رونش:وہاجات:ےہ،:اب:ںیمہ:انگوہں:ےہ:اس:ےیل:وفرا:بلق:ںیم:اکی:ونر:اظرہ:وہ

دانی:تہب:ڑبی:امحتق:ےہ،:امنز: یک:اجنںیتس:رظن:اےن:یتگل:ںیہ:نکیل:اس:یک:وہج:ےس:امنز:وھچڑ

ہن:وھچڑںی:ہکلب:ڑپےتھ:رںیہ،:اےنپ:اکؾ:ںیم:ےگل:رںیہ،:اؿ:اشء:اہلل:بج:بلق:ںیم:امنز:اک:ونر:اےئ:

،ےسیج:وریاؿ:رھگ:ںیم:رشوع:ںیم:وت:ایلکپھچں:ٹھچ:اجںیئ:ےگانگوہں:ےک:ادنریھے::اگ:وت:وخد:وخبد

:ےہ:اور: :راہشی:وہاجیت :اباقوہ :واہں :وچےہ:دوڑےت:اھبےتگ:رظن:اےت:ںیہ:رگم:ےسیج:یہ اور

رووینشں:اکریسباوہاجاتےہ:وت:اہتسہ:اہتسہ:وخد:یہ:ہی:بس:زیچںی:یلچ:اجیت:ںیہ۔

دصر:یک:یلہپ:العتم:رشح

:ہک::ریض:اہلل:مہنع::رھپ:احصہب:رکاؾ لہےن:درایتف:رفامای لذ ملعکل

:ہک:ۃ ؟

:رشح :رفامای:ہک::یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےہ؟:وت:اپ:تم:دصر:یک:ایک:الع:ای:روسؽ:اہلل:! ےن:اراشد

ا اردنعافلترغرال

:اک:رھگ:ےہ،:وہ:صخش:دحیلعہ:راتہ:ےہ:اور:چب:ہک:اس:داین:ےس:وج:دوھےکرور

:رفامای:ہک: :اہلل:اعتیل:ےن:رقاؿ:دیجم:ںیم:اراشد رک:راتہ:ےہ،ال یوۃروما

ن الدر

یا متاعر ال

وررغرر:رقاؿ:رکمی::ہک:داین:یک:زدنیگ:وساےئ:دوھےکال :وچں:ہکیک:وپیجن:ےک:اور:ھچک:ںیہن،

وببرعںیہ:سج:ےس:ربنت::اس:اصیف:وک:ےتہک‘‘اتمع’’ںیم:ب:برع:ں:ےک:واحورہ:رپ:انزؽ:وہا،:واحورہ

امےھجن:اجےت:ںیہ:اور:رھپ:اےس:کنیھپ:دای:اجات:ےہ۔

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 24

اتمع:اک:ینعم:و:وہفمؾ

:رفامےت:ںیہ:ہک:ےھجم:نیت:اغلت:یک:التش:یھت:رۃمح:اہلل:ہیلعالعہم:ایعمص:

ںیم:اؿ:اافلظ:اک:حیحص:بلطم:ایک:ےہ؟:تہب:ب:برع:ۂواحورہک:...ابترک(3...اتمع(2...رمیق(1

دصر:ںیہن:وہا،::ھچ:ھچگ:ےک:دعب:اؿ:اافلظ:ےک:بلطم:ےک:ابرے:ںیم:رشح زایدہ:وسچ:و:اچبر:اور:وپ

:برع ں:ںیم:اچنہپ،:ایک:داتھکی:وہں:ہک:اکی:واک:رفس:ایک،:اکی:وھچےٹ:ےس:اگب:وت:ںیم:ےن:رسزنیم

وعرت:اھکان:اکپریہ:ےہ،:اکی:وھچاٹ:اس:ہچب:رقبی:ںیم:لیھک:راہ:ےہ،:وعرت:اھٹ:رک:یسک:اکؾ:ےس:

:اای:اور:وچ ےہ:ےک:اپس:ےس:وہ:ڑپکا:سج:ےس:ربنت:وریغہ:اصػ:ےیک:یلچ:یئگ،:اےنت:ںیم:اکی:اتک

ےتہک:ںیہ،:اس:‘‘ اصیف’’اجےت:ںیہ:اور:بج:زایدہ:دنگا:وہات:ےہ:وت:کنیھپ:دےتی:ںیہ،:ےسج:اردو:ںیم:

ےن:ہی::رۃمح:اہلل:ہیلع اصیف:وک:اےنپ:ہنم:ںیم:دابےئ:اھباگ:اور:اہپڑ:یک:دنلب:وچیٹ:رپ:ھٹیب:ایگ،:العہم:ایعمص

ااریداھکی،:بج:امں:واسپ:وہیئ:وت:ےچب:ےن:اینپ:امں:ےس:اکشتی:یک:اور:اہک:امرجا: قاا:ج،مری

ذخاوواعتمال كاربت

بال

ہک:اکی:اتک:اای:اور:اصیف:یل:اور:اہپڑ:رپ:ڑچھ:ایگ۔:ل

اںیہن:ودج:اایگ:اور:ےن:ےسیج:یہ:اس:ےچب:اک:ہی:ہلمج:انس،:وفرا:رۃمح:اہلل:ہیلع: العہم:ایعمص:

ںیم:ونیتں:اغلت:لح:وہںیئگ۔:رفامای:ہک:اکی:یہ:ےلمج

ےک:اس:واہعق:ےک:ذرک:رکےن:اک:دصقم:داین:یک::رۃمح:اہلل:ہیلع::اہیں:رپ:العہم:ایعمص

اتقیقح:وک:واحض:رکان:ےہ،:وکشمۃ:رشفی:ںیم:اتکب:ااکنلح:ںیم:ہی:دحثی:ذرک:یک:یئگ:ےہ: لدراین

رکر تامھل خواع

راعتمری الدر

ااین

ل م ۃرا ۃرالالص

12؎

ہک:اسری:داین:اتمع:ےہ:اور:بس:

ےس:رتہبنی:اتمع:کین:اصحل:ویبی:ےہ۔

اہک:ایگ:ےہ:اور:اتمع:اک:بلطم:ایھب:ذرک:ایک:ایگ:ہک:وہ:اصیف:‘‘ اتمع’’اس:دحثی:ںیم:داین:وک:

امھجن:ےیل:اجںیئ:اور:بج:زایدہ:سج:اک:دصقم:رصػ:اانت:وہات:ےہ:ہک:اس:ےک:ذرےعی:ھچک:دؿ:ربنت:

ابلکل:ایس:رطح:داین:یک:یھب:اینت:یہ:تیثیح:واتیمہ:وہین:،وبدیسہ:وہاجےئ:وت:اےس:کنیھپ:دای:اجےئ

اچےیہ:ہک:دقبر :رضورت:ینتج:وہ:الحؽ:رطےقی:ےس:امؽ:امکای:اجےئ:اور:رھپ:انقتع:اایتخر:یک:اجےئ۔

المکتبۃالقدیمیۃ،کتابالنکاج،2/267:مشکۃالمصابحی ؎:10

25

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اور:تنحم:رکو:انتج:ہک:اس:ںیم:یسک:ےن:ایک:وخب:اہک:ےہ:ہک:داین:ےک:ےیل:اینت:اھبگ:دوڑ:

ر ان:ےہ:اور:ارخت:ےک:ےیل:اینت:تنحم:رکو:انتج:ہک:اس:ںیم:ر ان:ےہ۔

ہی:داین:اینت:ےب:واف:ےہ:ہک:بج:کت:اپ:اےس:اےنپ:ےس:دجا:ںیہن:رکےت،:اپ:ابلکل:

ی:ےب:سب:اور:وبجمر:ںیہ،

حت

اکؿ:رپ:اجےت:ںیہ:وت:وہک:اکی:رنمؽ:وار:یک:وبلت:ےک:ےیل:بج:اپ:د

رمق:اک:اطمہبل:رکات:ےہ:اور:اس:ےک:دعب:وبلت:داتی:ےہ،:اپ:ےن:اس:وبحمب:داین:وک::ےس:اپ:وہ:ےلہپ

اےنپ:اپ:ےس:دجا:ایک:وت:رنمؽ:وار:یک:وبلت:یلم:ورگہن:یھبک:ہن:یتلم۔

داین:اہمترے:ےیل:اور:مت:ارخت:ےک:ےیل:وہ

:ےن:اراشد:رفامای:یلص:اہلل:ہیلع:وملسوضحر:ارکؾ:رسور: دو:اعمل:

م لکرلقت یاخر

ن ۃ،والدر

خر لل ترلق مخر فانکر

11:؎

۔ےہ:ایگ:اور:داین:وک:اہمترے:ےیل:دیپا:ایک: ےہایگ:ںیہمت:ارخت:ےک:ےیل:دیپا:ایک:

اور:اہلل:اعتیل:ےن:رقاؿ:رکمی:ںیم:ااسنونں:ےک:اس:داین:ںیم:اےن:اک:وج:یقیقح:دصقم:ایبؿ:ایک:ےہ:وہ:

:اعتیل:اک:اراشد:ےہابعدت:ےہ،اہلل:

ل النوال ن

ال تر

ونوماخلق در ر

؎12یعب

ا

ن

ج ۔ت:اور:ااسنونں:وک:رصػ:اور:رصػ:اینپ:ابعدت:ےک:ےیل:دیپا:ایک:ےہںیم:ےن:ج

:ااسنؿ:یک:وہج:یہ:ابعدت:و:رایتض:ےہ،:رگم:ااحتمؿ:وک:اس:دقر:ریھکبدای:ےہ:ہک:ااسنؿ: وگای:قیلخت:

ں:ںیم:اگل:راتہ:ےہ:اور:ارخت:ےس:اغجو:وہاجات:ےہ۔داین:یک:روینیگن

ربق:ایتر:ےہ:سب:اجےن:یک:دری:ےہ

رفامےت:ےھت:ہک:بج:ومالان:قلطم:وبال:اجےئ:وت:اس::رۃمح:اہلل:ہیلع::رضحت:وادل:اصبح

ف،(10097)13/153:یھیقللبیمانشعبال ؎11 /اشدۃمکتب،ازلہدوقرصالملباب

رالمنثور ۃقاہرالۃمطبوع،14/490:الدر

ریت ؎12 56:الذ

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 26

۔رماد:وہےت:ںیہ،ہی:ظفل:اؿ:ےک:اسھت:اخص:ےہ رۃمح:اہلل:ہیلعےسومالان:الجؽ:ادلنی:رویم:

: :الجؽ اس:وک:اکی:اثمؽ:ےس:اھجمسےت:ںیہ:ہک:ربقراتؿ:ںیم::رۃمح:اہلل:ہیلع رویم:ادلنیومالان

وگرنک:ہشیمہ:ربقوں:وک:ےلہپ:ےس:وھکد:رک:ایتر:راتھک:ےہ:اتہک:ارگ:وکیئ:ربق:اک:ارڈر:دے:وت:اےس:ایتر:

رۃمح:اہلل:ہیلع::رفامےت:ںیہ:ہک:امہرے:ےیل: ربق:داھک:رک:وفری:شیک:رمق:ووصؽ:رکےل،:ومالان:رویم

ر:ںیہ،:سب:رصػ:اجےن:یک:دری:ےہ۔ربقںی:ایت

یک:تلیضفہیلعہللتمحرضحت:دیعس:نب:ریبج:

اپ:رضحات:ےک:اسےنم:وج:دحثی:ڑپیھ:یئگ:ےہ،:اس:ںیم:داین:وک:دار:ارغلور:اہک:ایگ:

ےک:وحاےل:ےس:ذرک:رکات:وہں۔::رۃمح:اہلل:اعتیل:ہیلعریسفترضحت:دیعس:نب:ریبج: ےہ،:اس:یک

::رضحت:دیعس:نب:ریبج : :دقر:اک:ڑبے:لیلج رۃمح:اہلل:ہیلع: :ادقلر:ات یع:ںیہ،ریسفت:ںیم:اؿ:یک:الجتل:

ریض:اہلل:اعتیل:ہنعادنازہ:اس:ابت:ےس:اگلای:اجاتکس:ےہ:ہک:رسیئ:ارسفملنی:رضحت:دبع:اہلل:نب:ابعس:

:ےک:اچچ:زاد یلص:اہلل:اعتیل:ہیلع:وملس:روسؽ:اہلل ولوگں:ےن:وساچ:ہک:اج وکہف:رشتفی:ےل:ےئگ:وت:بج

:ولوگں:ےن:اؿ: :انچں:ہچ: :اؿ:ےس:ھچک:وساالت:رکےت:ںیہ، اھبیئ:رشتفی:الےئ:وہےئ:ںیہ،

:رکد وساالتھچک ےسریسفتےسقلعتم :اوہنںےیرشوع : ،وت اےنرفاماین تر ئست لر ن ن

یعسمکریفو درب

رن بجر

13ری؎

ہک:مت:ریسفت:ےس:قلعتم:ھجم:ےس:وساالت:وپےتھچ:وہ،:بج:ہک:

اسیج:میظع:رسفم:و:دحمث:اہمترے:درایمؿ:وموجد:ےہ۔:رۃمح:اہلل::ہیلعدیعس:نب:ریبج:

اتمع:ارغلور:یک:اجعم:ریسفت

اوہ:اس:دحثی:) اردنعافلترغرال

(:یک:ریسفت:رفامےت:ںیہ:ہک:ہی:داین:رہ:وتق:رور

اک:رھگ:ںیہن۔:دوھےک:اور:رہ:وصرت:ںیم

ا لدراعرتامین

رغرال

رور ان

ت

نعکال

خال

یک:وپیجن:اس::ہک:داین:دوھےکۃر

اوتق:ےہان

لطنعکت بل

خال

بج:ہک:وہ:ںیہمت:ارخت:ےس:اغجو:رکدے:ۃر

1/18:البغویتفسری ؎13

27

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

کاذادعت ا طافأم تعالل الل وان

رض لب

ال وطلب

الفنعم ۃ

متاعرخر

وسیلۃرال14ونعم

؎

اور:ارگ:اپ:ےن:اےس:ارخت:امکےن:اک:ذرہعی:انبدای:وت:ہی:رتہبنی:اتمع:ےہ،:

۔اس:ےس:رتہب:وکیئ:وتہش:ںیہن

اپ:اکروابر:رک:رےہ:ںیہ:اس:اکروابر:ےس:احلص:دشہ:امکیئ:ارگ:اپ:اےنپ:وادلنی:اور:

یک:وپیجن:ںیہن:ےہ:ہکلب:ہی:وت:دنی:ےہ،:اگڑی:رپ:وسار::رکرےہ:ںیہ:وت:ہی:دوھےکرھگ:واولں:رپ:رخچ:

:الحؽ:امکےن:ےک:ےیل:اسف: وہرک:دینی:اجمسل:ںیم:اجےت:ںیہ،:امنز:ےک:ےیل:دجسم:اجےت:ںیہ،:رزؼ

اےسی::ویکں:ہک:اجےت:ںیہ،:اہلل:واولں:وک:اس:رپ:رفس:رکا:رےہ:ںیہ:وت:ہی:دنی:ےہ،:داین:ںیہن:ےہ،:

ؽ:وہریہ:ےہ:وج:دنی:ےک:اکؾ:ںیہ:ای:اےسی:اومر:ںیم:اامعتسؽ:وہریہ:ےہ:نج:یک:اکومں:ںیم:اامعتس

:داری:اعدئ:یک:ےہ۔ رشتعی:ےن:اپ:رپ:ذم

:ارخت:وک: :وہ :رکںیل:ہک:اای :وغر :یک:رہ:تمعن:ےک:ابرے:ںیم:ہی :ہک:داین الخہص:ہی

ورگہن:وہ:داین:ےہ::ونسارےن:وایل:ےہ:ای:ںیہن؟:ارگ:ارخت:وک:ونسارےن:اک:ذرہعی:ےہ:وت:وہ:دنی:ےہ،

ےہ۔:اور:ضحم:دوھاک

تین:یک:دریگتس:ےس:داین:یھب:دنی:نب:اجیت:ےہ

درالص:اامعؽ:اک:دار:و:دمار:وتینں:رپ:ےہ،:تین:ارگ:درتس:وہ:وت:داین:یھب:دنی:نب:اجیت:

ےہ:نکیل:ارگ:تین:درتس:ہن:وہ:وت:یھبک:دنی:یھب:داین:نب:اجات:ےہ۔

::رۃمح:اہلل:ہیلعسج:یک:اثمؽ:رضحت:وادل:اصبح: دای:رکےت:ےھت:ہک:اکی:صخش:رزؼ

؍:روےپ:12؍:روےپ:ولک،:12الحؽ:امکےن:یک:رغض:ےس:ڑسک:ےک:انکرے:الیھٹ:ےیل:ڑھکا:ےہ:اور:

:الحؽ:امکےن:یک:رغض:ےس:ہی:دصا:اگل:راہ:ےہ:اس:ےیل:ہی: ولک:یک:اوازںی:اگلراہ:ےہ،:وت:وچں:ہک:رزؼ

:الحؽ:اک:اہلل:یک:رطػ:ےس:مکح :ےہ۔نیع :دنی:ےہ:ویکں:ہک::بسک: :رزؼ

اور:ارگ:وکیئ:دنبہ:ابزار:ںیم:دنلب:اواز:ےس:احبسؿ:اہلل:یک:حیبست:ڑپھ:راہ:ےہ:اور:اس:اک:دصقم:ہی:

:اس:ےس: ےہ:ہک:ولگ:ےھجم:زبرگ:ںیھجمس:وت:اظرہ:ےہ:ہک:ااسی:ذرک:داین:یک:رغض:ےس:ےہ:ویکں:ہک:

بریوة،الرتاتاحیا:دار،(20)الدید،27/185:روجالمعان ؎14

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 28

:د اھکوا:ےہ:بج:ہک:دحثی:ںیم:ےہ:ہک: ادصقم:ر ای:و ن سی:ایاری ش

15ك؎

ہک:ومعمیل:رای:یھب::

نی:یک:رغض:ےس:ںیہن:اذہا:ہی:داین:ےہ۔ہک::ہی:ذرک:درشک:ےہ،:ویکں:

:اظنیم:ڑپاتھ:ےہ:اور:اعمل:اتنب:ےہ،:سج:ےس:اس:اکدصقم: ایس:رطح:وکیئ:صخش:لمکم:درس

ےہ،اور:ارگ:وکیئ:صخش:ڈارٹک:اتنب:ےہ:اور:تین:ہی:رکات:ےہ:ہک::ضحم:داین:امکان:ےہ:وت:ہی:داین:ےہ:اور:دوھاک

بج:ںیم:ڈارٹک:نب:اجوں:اگ:وت:رغوبیں:یک:دختم:رکوں:اگ:وت:ہی:دنی:ےہ،:داین:ںیہن:ےہ۔

!:اؿ:دوونں:اثمولں:ںیم:تین:ےک:دبےنل:ےس:لمع:یک:دقر:و:تمیق:اور:ایعمر:اعطق:دےیھکی

وکشش:اس:ابت:یک:رکںی:ہک:وہ:ارخت:ےک::اس:ےیل:اینپ:زدنیگ:ےک:رہ:اکؾ:ںیم۔دبتلی:وہایگ

ونسارےن:اک:ذرہعی:اور:وہلیس:نب:اجےئ۔

ؽےن:یک:ہن:اجان:اے:درگن:رویلں:ہپ:زام

اہلل:اعتیل:ےن:اکی:اور:اثمؽ:ذنہ:ںیم:ڈایل:ہک:دس:ادیم:دنمسر:ےک:انکرے:ویلھچمں:

فلتخم:مسق:ےک:::ےک:اک ےٹ:رپےک:اکشر:ےک:ےیل:اجےت:ںیہ،:واہں:رپ:ہمیخ:اگڑھ:دےتی:ںیہ:اور:ریس

:وت:اسری:روگنں:یک:وھچیٹ:وھچیٹ:ایلھچمں:اگلےت:ںیہ:اور:ریس :وک:دنمسر:ںیم:کنیھپ:دےتی:ںیہ،

:اؿ:ںیم:ےس::ؿایلھچمں:اؿ:وھچیٹ:وھچیٹ:ویلھچمں:یک:روینیگنں:وک:دھکی:رک:ا یک:رطػ:یتکپل:ںیہ،

ایھب:ابرہ:اج::اکی:یلھچم:یتہک:ےہ:ہک:ربخدار!:اؿ:رگن:ربیگن:ویلھچمں:یک:رطػ:تم:اجان،:ںیم:ےن

ےک:داھکی:ےہ:ہک:دس:ادیم:ےھٹیب:وہےئ:ںیہ،:ںیم:ےن:اؿ:ےک:اہوھتں:وک:داھکی:ہک:رہ:اکی:ےک:دو:دو:

سیتب:سیتب: اہوھتں:ںیم:دس:دس:اایلگنں:ںیہ:اور:اؿ:ےک:ہنم:ںیم:داھکی:ہک:رہ:اکی:ےک:ہنم:ںیم

وت:ھجمس:ول:ہک:ہی:بس:اھکایل::داتن:ںیہ،:ارگ:مت:ےن:اؿ:وھچیٹ:وھچیٹ:ویلھچمں:یک:رینیگن:ےس:دوھاک

:ےس: چنیھ:ںیل::ےگ،:رھپ:ںیہمت:ذ ح:رکدںی:ےگ:اور:ڑبی:ڑبی:یرھایں:یھب:اسھت:ںیہمت:اس:ریس

الےئ:ںیہ:سج:ےس:ںیہمت:اکںیٹ:ےگ:اور:کمن:رمچ:یھب:اسھت:الےئ:ںیہ:اور:وچاہل:یھب:اسھت:

ںی:ےگ،:الےئ:ںیہ:سج:رپ:لیت:وھکؽ:راہ:ےہ،:ںیہمت:ڑکٹے:ڑکٹے:رک:ےک:کمن:رمچ:اگل:رک:اکپ:د

اور:وہ:سیتب:داوتنں:ےس:ابچ:ابچ:رک:ںیہمت:اھک:اجںیئ:ےگ:اور:رھپ:وج:اہمتری:ڈہایں:ںیچب:یگ:اس:

المکتبۃاحمانیۃ،بابمنتریجلالسلمۃمنالفنت،424/2 :سننابنماجۃ ؎15

29

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

: یاں:ےک:ےیل:یھب:ےتک:اور ج:اہمتری:ڈہویں:کت:وک:اؿ:وتکں:اور:ویلبں:وک:ب :وہ اسھت:الےئ:ںیہ،

؎: الھک:دںی:ےگ،:رغض:ہی:ہک:اس:داین:ےس:اہمترا:ووجد:متخ:وہاجےئ:اگ

ؽد اے: اجان: ہن: یک زامےن:: ہپ رویلں: رگن:

ےہ ایئ: ناہر دناز ا:ہب:: وج ےہ زخاں ہی:

بج:ایلھچمں:ہی:یتنس:ںیہ:وت:یتہک:ںیہ:ہک:اتگل:ےہ:اس:یلھچم:رپ:یسک:ومولی:اک:اسہی:ڑپایگ:ےہ،:ںیمہ:وت::

رایں:رظن:اریہ:ںیہ:

ہن:اہھت:اور:سیتب:،ہن:ےمیخ:رظن:ارےہ:ںیہ،:ہن:دس:ولگ:رظن:ارےہ:ںیہ،:ہن:چ

ہک:وہ:اس:یلھچم::رغض:ہی ،داتن:رظن:ارےہ:ںیہ،:ںیمہ:وت:سب:رگن:ربیگن:ایلھچمں:رظن:اریہ:ںیہ

:اؿ:رگن:ربیگن:ویلھچمں:وک:اےنپ:ہنم:ںیم:ےل:یتیل: یک:ابوتں:یک:رطػ:دایھؿ:ںیہن:دںیتی:اور:وفرا

ںیہ:اور:اکشرویں:ےک:اجؽ:ںیم:سنھپ:رک:اجؿ:ےس:اہھت:دوھ:یتھٹیب:ںیہ۔

ر ج

ن

بج:رعماج:رپ:رشتفی:ےل:ےئگ:وت:واہں:ےک:اسرے::یلص:اہلل:ہیلع:وملس:::اصدؼم

وھکنں:اشمدہہ:ایک،:تنج:وک:داھکی:اور:اس:یک:وتمعنں:اک:اشمدہہ:ایک،:منہج:وک:داھکی:اور:اس:اوحاؽ:اک:یلھک:ا

ںیم:وموجد:ولوگں:رپ:وہےن:واےل:ذعاب:وک:داھکی:اور:ںیمہ:اتبدای:ہک:الص:رھگ:ارخت:اک:دایمئ:و:ادبی:

۔ڑبا:تخس:ےہ،:نکیل:مہ:بس:تلفغ:ںیم:ڑپے:وہےئ:ںیہ:رھگ:ےہ،:ہی:داین:افین:ےہ،:اس:اک:دوھاک

اہکں:اجراہ:ےہ:دکرھ:داتھکی:ےہ؟

رۃمح::::اصبح:اعریف::ہفیلخ:رضحت:ڈارٹک:دمحم:دبع:ایحل:ےک:رۃمح:اہلل:ہیلع:رضحت:اھتونی:

وت:وہ:ہی: رفامےت:ںیہ:ہک:ارگ:وکیئ:صخش:حبص:ےک:وتق:اےنپ:زبسن:ای:اسف:ےک:ےیل:اجات:ےہ،:اہلل:ہیلع:

وہں،:رگم:تقیقح:ہی:ےہ:ہک:اس:اک:رہ:رہ:دقؾ::ھجمس:راہ:وہات:ےہ:ہک:ںیم:زبسن:ای:اسف:ےک:ےیل:اجراہ

ےسیج:ےسیج:وتق:زگر:راہ:ےہ:ااسنؿ:یک:تلہم:یک:ڑھگایں::ویکں:ہک:ربق:یک:رطػ:اھٹ:راہ:وہات:ےہ،:

؎ اس:رپ:وہ:ہی:رعش:ڑپےتھ:ےھت::،متخ:وہریہ:ںیہ:اور:وہ:ربق:ےس:رقبی:وہراہ:ےہ

ایند وسےئ: رظن: رمدق: وسےئ: دقؾ:

ےہ داتھکی دکرھ ےہ اجراہ ںاہک

ونر:ںیم:ےھٹیب:وہےئ:ںیہ:اور:وتق:زگر:راہ:ےہ:وت:ایک:مہ:ولگ:ارخت:ےک:زندکی::مہ:وج:اہیں:دجسم

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 32

؎:: ںیہن:وہرےہ؟:ریغ:وسحمس:رطےقی:ےس:مہ:اینپ:ربق:و:ارخت:یک:رطػ:ڑبھ:رےہ:ںیہ

مک ربػ: لثم: رمع: ےہ ریہ: وہ

دبؾ دؾ رہتف رہتف: ےکپچ ےکپچ

یلع:ریض:اہلل:اعتیل:ہنع:اک:وقؽ:ےہ:ہک: رضحت

ان یارتلتالدر

بردرم

ۃ

وارتلتال

ۃرخر بل

قرم

16ۃ؎

داین:ھٹیپ:ریھپ:رک:اھبگ:ریہ:ےہ:اور:مہ:ارخت:یک:رطػ:تہب:زیتی:ےس:ڑبھ:رےہ:ںیہ،:نکیل:ںیمہ:

رکف:رکںی،:ارگ:امہرے:ادنر:ارخت:یک::ااسحس:یہ:ںیہن:وہات:ہک:مہ:داین:ںیم:رےتہ:وہےئ:ارخت:یک

سب:رہ:وتق:ہی::۔رکف:دیپا:وہاجےئ:وت:اؿ:اشء:اہلل:انگوہں:یک:رطػ:رتبغ:وخد:وخبد:متخ:وہاجےئ:یگ

دنھ:یگل:وہیئ:وہ:ہک:مہ:رفس:ںیم:ںیہ:اور:ارخت:یک:رطػ:زیتی:ےس:ڑبھ:رےہ:ںیہ۔

دصر:یک:دورسی:العتم:رشح

نابۃروضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس::ےن:دورسی:العتم:ہی:ایبؿ:رفامیئ:ہک:دارالوال

د رلر:ارخوی:زدنیگ:یک:رکف:یگل:این:یک:افین:زدنیگ:ںیم:رےتہ:وہےئ:رہ:وتق:ہشیمہ:رےنہ:وایلہک:د:ال

:د کہ:ب:امکیئ:وہیئ،:ونٹ: ن:راہ:ےہ،نکیل:وتہج:اہلل:یک:رطػ:وہ:ہک:ہی:اگاکؿ:ںیم:وخورےہ،

اع:ڑپےھ::ہی:د :الحؽ:الم،:رھپ:وفرا للااہلل:اعتیل:ےن:ریمے:اپس:اجیھب:سج:ےس:ےھجم:رزؼ مدر

ل

ذ یال بنعمتہہ الاةر الص ؎17تترہک:اے:اہلل!:اپ:اک:رکش:ےہ:ہک:ہی:امتؾ:ںیتمعن:ضحم:اپ:

بج:اینپ:اگڑی:ںیم:ںیھٹیب:وت:رکش:ادا:رکںی:ہک::۔یک:اطع:رکدہ:ںیہ،:ریما:اس:ںیم:وکیئ:امکؽ:ںیہن

للااہلل:اعتیل:ےن:ضحم:اےنپ:لضف:ےس:ریغب:ااقحتسؼ:ےک:ہی:تمعن:اطع:رفامیئ،:داع:ڑپںیھ: مدرل

ذ یال بنعمتہہ الاةر الص :ااسنؿ:وک:وج:اس:داین:ںیم:تتر اجیھب:ےہ،::اہلل:اعتیل:ےن:رضحت

اکؿ،:اکمؿ،:اگڑی:ںیہن:ےہ،:ارگ:ہی:زیچںی:اقمدص:ںیم:اشلم:وہںیت:وت:وداس:ےک:اقمدص:ںیم:ہی:

وح:ضبق:رکےن:ےک:ےیل:ےتجیھب:وت:ہی:رفامےت:ہک:اس:یک:وک:ر:ہیلع:االسلؾ:اہلل:اعتیل:بج:زعرالیئ

المکتبۃالمظہریۃ،اقاقکتاب، بابفالملوطول،2/949:حصحیالخباری ؎16

المکتبۃاحمانیۃ ،فضلالمحامدینباب،(3803)2/405:سننابنماجۃ ؎17

31

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اکر،:ہلگنب،:اگڑی:اور:رٹکیفی:وک:یھب:اسھت:ےل:اان،:ویکں:ہک:اس:ےب:اچرے:ےن:ےب:دح:تنحم:رک:

ںیھت۔:ےک:ہی:بس:زیچںی:امکیئ

اکی:وتق:ںیم:دو:اکؾ:ےسیک؟

ےس:وساؽ:ایک:ہک:اکی:وتق:ںیم:دو:اکؾ::رۃمح:اہلل:ہیلع:اکی:صخش:ےن:رضحت:اھتونی:

ےسیک:نکمم:ںیہ؟:ہک:کیب:وتق:ارخت:اک:یھب:ایخؽ:رےہ:اور:داین:ےک:اکومں:یک:رطػ:یھب:دایھؿ:

:ابت:اپ:وک:ھجمس:ںیہن:اےئ :اپ:اسوھت:ارفہقی:واےل:ںیہ:اس:ےیل:ہی :نکیل:رےہ،وت :یگ،

دنہوراتؿ،:اپاتسکؿ:ںیم:ہی:رثکبت:وہات:ےہ:ہک:وخانیت:اپین:رھبےن:اجیت:ںیہ،:وت:اےنپ:رس:رپ:دو:ےکٹم:

ریتھک:ںیہ:اکی:اکٹم:اؿ:ےک:اہھت:ںیم:وہات:ےہ،:اسپ:ںیم:ابںیت:یھب:رکیت:ںیہ:اور:اچروں:رطػ:

ں:ےس: عطقن:ںیہن:اظنرے:یھب:رک:ریہ:وہیت:ںیہ،:نکیل:دامغ:اک:قلعت:رس:رپ:رےھک:وہےئ:دو:وکٹم

وہات،:ہکلب:وتہج:وںیہ:یگل:ریتہ:ےہ۔

این:و:ارخت:دوونں:یک:رطػ:رےہ:وت:ہی:نکمم:ح:ارگ:وکیئ:اچےہ:ہک:ریمی:وتہج:دایس:رط

اا:و:وجارح:ےس:اےنپ:اکؾ:رکات:رےہ،:نکیل:دؽ:و:دامغ:اک:قلعت:رہ:وتق:اہلل::،ےہ

ن

ضعوہ:اس:رطح:ہک:ا

: اا

ن

ضعو:وجارح:ےس:ےکٹم:ڑکپیت:ںیہ:نکیل:دامغ:رس:رپ:رےھک:ےک:اسھت:اگل:وہا:وہ:ےسیج:ہک:وہ:وعرںیت:ا

؎ وہےئ:وکٹمں:یک:رطػ:اگل:راتہ:ےہ

ؾ:وک:یئ:دؾ:اسز:ںیہن:ےہم مت:اس:وکیئ:ہ

دؾ:رگم:اواز:ںیہن:ےہ ابںیت:وت:ںیہ:رہ

سب:ااگہ:اس:رطب :یفخ:ےس: مہ:مت:ںیہ

ںیہن:ےہ: راز: ہی: وک: اور یسک: ولعمؾ

؎ ےن:یھب:اکی:رعش:ںیم:اس:رطح:رفامای:ےہ:ہک::رۃمح:اہلل:ہیلع:ایس:وک:وادل:اصبح:

رےہ ابدخا ہی: یھب: ںیم: ولغشمں: ےک: داین:

رےہ ےک:اسھت:رہ:ےک:یھب:بس:ےس:دجا:: ہی:بس

ینعی:اہلل:واےل:داین:ںیم:رےتہ:ںیہ:نکیل:اؿ:ےک:دؽ:اک:قلعت:رہ:وتق:اخقل: :یقیقح:ےس:اگل:وہا:وہات:ےہ۔

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 32

دصر:یک:رسیتی:العتم:رشح

:یک:رسیتی:العتم:وضحر:رشح :ہک:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:دصر :رفامیئ :اراشد ےن:ہی

ستعدادرموةوال

لل

قبل ولہ

ررز ہک:ومت:ےس:ےلہپ:ومت:یک:ایتری:رکےت:ںیہ۔ن

:وہ:ومت: اس:داین:ںیم:ارگ:وکیئ:ایسی:تقیقح:ےہ:ہک:سج:ںیم:یسک:وک:االتخػ:ںیہن،

:تقیقح:ےہ:ہک:اب:کت::رہ:زیچ:ںیم:االتخػ: ےل:اگنکیل:ومت:اکی:ایسی:ہملساپ:وک:۔ےہ

وکیئ:اکی:صخش:یھب:ااسی:دیپا:ںیہن:وہا:وج:ومت:اک:ااکنر:رکے۔:ویکں:ہک:رہ:وتق:اس:ےک:اسےنم:

:وبڑےھ :اس:ےیل:اس:ںیم:ا التخػ: وھچےٹ:ڑبے، وجاؿ:بس:ےک:انجزے:اھٹ:رےہ:ںیہ،

:یہ:ںیہن۔شییک:وکیئ:اجنگ

:اور:ارگ:یسک:وک:ہشیمہ:اس:داین:ںیم:ر ان:وہات:وت:رصػ:روسؽ:اہلل:یلص:اہلل:ہیلع:وملس ایسی::

؎ این:ےس:رشتفی:ہن:ےل:اجےتتیصخش:ےھت:وج:ہشیمہ:اس:داین:ںیم:رےتہ:اور:یھبک:ا س:د

تانکول الدرین ات ودر

راحولم د

رانکلروس اھیفالللر ادلمر

اللاذاجا:نکیل:رہ:اکی:وک:اس:داین:ےس:اجان:ےہ:اور:اےنپ:رقمرہ:وتق:رپ:اجان:ےہ:اجل ان

لرر رؤخ

؎18یےب:کش:بج:ومت:اک:وتق:ااتچنہپ:ےہ:وت:اس:ںیم:اتریخ:ںیہن:وہیت:اور:ہن:یہ:تلہم:

س:وک:اس:داین:ےس:اجان:یہ:ڑپات:ےہ۔یتلم:ےہ،:ہکلب:اےنپ:وتق:رپ:وکیئ:اچےہ:ای:ہن:اچےہ:ا

یک:لیثمت:ہیلعہللتمحومت:الٹ:تقیقح:اور:ومالان:رویم

وج:اثمولں:ےک:ابداشہ:ںیہ،:اینپ:ابت:وک:تن:یئن:اثمولں:ےک::رۃمح:اہلل:ہیلع:ومالان:رویم:

ذرےعی:اس:رطح:ایبؿ:رفامےت:ںیہ:ہک:دامغ:ںیم:شقن:وہاجیت:ےہ:اور:ھجمس:ںیم:ااجیت:ےہ،:رفامےت:

ہ:اھت،:سج:ےک: لح:ںیم:اکی:تہب:ڑبا:اتالب:اھت،:اس:اتالب:ںیم:اپچن:درایوں:ںیہ:ہک:اکی:ابداش

:اکی:دہعف:اکی:لقع :درابری:ےن:ابداشہ:ےس:اہک:ہک:ابداشہ:الستم!: ےس:اپین:اات:اھت، دنم:داان

4:نوج ؎18

33

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

ہی:وج:ابرہ:ےک:درایوں:ےس:امہرے:اتالب:ںیم:اپین:اراہ:ےہ،:ا ؿ:اخریج:ذراعئ:اک:وکیئ:اابتعر:ںیہن،:

ہی:یسک:یھب:وتق:دنب:وہےتکس:ںیہ،:اس:ےیل:ریمی:زگارش:ےہ:ہک: لح:ےک:ادنر:یہ:وکیئ:ونکاں:

دھکوادںی:اتہک:ارگ:دخاوخناہتس:ابرہ:ےک:ہی:ذراعئ:دنب:وہاجںیئ:وت: لح:ےک:ادنروین:ےصح:ںیم:اپین:یک:

رےہ۔: وہستل:وموجد

ای:اکی:رطػ:ںیہن،:ابداشہ:ےن:اہک:ہک:اپچن:درایوں:ےس:لسلسم:اھٹیم:اپین:اراہ:ےہ:اور:در

اس:یک:ابت:ںیہن::ہی:ہک ہکلب:اپچن:رطػ:ںیہ،:اپین:ےک:دنب:وہےن:اک:وساؽ:یہ:دیپا:ںیہن:وہات،:رغض

امین:اور:اٹؽ:دای،:ابت:ایئ:یئگ:وہیئگ۔

نمش:ابداشہ:وک:ولعمؾ:وہا:ہک:اس:ےک: لح:ںیم:اس:رطح::ےک:داب:بج:ڑپویس:کلم

:اپںوچں:ت:وبرویں:ںیم:یٹم:رھبےن:رپ:اگلای:اور:حبص:کتاپین:اات:ےہ:وت:اس:ےن:اانپ:وپرا:رکشل:راوتں:را

اور:ابداشہ:اک:اپین:روک:دای۔:ےیدرایوں:رپ:دنب:ابدنھ:د

بج:بسح :ومعمؽ:ابداشہ:حبص:اراھ:اور:داھکی:وت:اتالب:کشخ:اھت،:اس:ےن:وپاھچ:ہک:اپین:

:ےب:دح:رپاشیؿ:وہا، :ابداشہ :انسای، :امرجا :درابرویں:ےن:اسرا :وت دنم: اس:لقع:ویکں:ںیہن:اراہ؟

درابری:ےن:اہک:ہک:ںیم:ےن:ابداشہ:الستم:وک:ےلہپ:یہ:اس:رطخے:ےس:ااگہ:ایک:اھت:نکیل:اب:ومت:

لح:یک:اینبد:ںیم:اانت:الیٹس:ڈاؽ:دای:ایگ:اھت:ہک:اس:وک:وتڑےن::ویکں:ہکاکر:ںیہن،::ۂےک:وسا:وکیئ:اچر

ںیم:یئک:دؿ:گل:اجںیئ:ےگ۔

ااسنؿ:اک:ہی:مسج:یھب:اکی:اشیہ: لح:ےہ:سج::ومالان:رویم::رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک

:ہسمخ’’ںیم:اپچن:ارطاػ:ںیہ،:ںیہنج: اؿ:ںیم:ےس:اکی:اھکن:ےہ،:سج:ںیم:۔اہک:اجات:ےہ:‘‘وحاس

:اصبرت:وہیت:ےہ سج:،اکی:انک:ےہ:۔اکی:اکؿ:ےہ،:سج:ںیم:وقت: :امستع:وہیت:ےہ۔وقت

:اشم :ذاہقئ،اور:اکی:زابؿ:ےہ۔:وہیت:ےہںیم:وقت اور:ایس:رطح:۔:وہیت:ےہسج:ںیم:وقت

:الہسم:)وھچےن:یک:وق،اکی:اہھت:ےہ ت(:وہیت:ےہ۔سج:ںیم:وقت

اھکن:اہلل:اعتیل:یک:اکی:میظع:تمعن

اھکن:اہلل:اعتیل:یک:ایسی:تمعن:ےہ:سج:ےس:داین:ںاہں:یک:رووینشں:اور:روگنں:اک:ووجد:

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 34

ھکن:یک:یلتپ:ےس:رکٹایت:ےہ،:اس:اھکن:ےک:ےھچیپ:اکی:تہب:ڑبی:رنیشمی:اکررفام:ےہ،:بج:روینش:ا

اصبرت:یک:تہب:ڑبی:رنیشمی:وک:رحتک::ےہ:وت:وہ:اےنپ:ےھچیپ:وموجد:اہلل:اعتیل:یک:اطع:رکدہ:وقت

دیتی:ےہ،:سج:ےک:ےجیتن:ںیم:ااسنؿ:داتھکی:ےہ۔

اہلل:ےن:اس:تمعن:وک:اانت:اعؾ:رکدای:ےہ:ہک:اپ:بج:اچںیہ،:سج:وک:اچںیہ،:ںاہں:اچںیہ:

رت:اہلل:ےن:اطع:رفامدی:ےہ:اور:داین:یک:ارثک:و:رتشیب:زیچوں:ےک:دےنھکی:یک:دھکی:ےتکس:ںیہ،:وقت:اور:دق

ااجزت:یھب:دے:دی،:دنمسروں:وک:دںیھکی،:درایوں:وک:دںیھکی،:دروتخں:وک:دںیھکی،:اہپڑوں:وک:

دںیھکی،:دقریت:انمرظ:وک:دںیھکی،:ایس:رطح:اےنپ:اھبیئ،:نہب،:وادلنی:اور:امتؾ:رحمؾ:رہتش:داروں:

:ایس:رط :اہں!:وک:دںیھکی، :دینی:اتکوبں:وک:دںیھکی۔ :رقاؿ:دیجم:و :جاسدج، ح: تی:اہلل:رشفی،

:وہ،:اممین:وہ،:اخہل:زاد،:یچچ:وہ،:اھبیھب:۔رصػ:انرحمومں:وک:اہلل:ےن:دےنھکی:ےس:عنم:رفامدای:ےہ

نہب:وہ،:اؿ:وک:دےنھکی:ےس:عنم:رفامای:ویکں:ہک:ہنتف:اک:ادنہشی:ےہ۔،اچچ:زادامومں:زاد،:وھپیھپ:زاد:

ووجاہتدنچرظن:ابزی:یک:اممتعن:یک:

یلہپ:وہج

الخہص:ہی:ےہ:ہک:دنچ:اکی:زیچوں:ےک:دےنھکی:ےس:عنم:رفامای:اور:وہ:یھب:اس:ےیل:ہک:اس:

ںیم:ہنتف:اک:ادنہشی:ےہ،:اس:ےک:العوہ:امتؾ:زیچوں:ےک:دےنھکی:یک:ااجزت:دے:دی۔

دورسی:وہج

دورسے:ہی:ہک:رظن:ابزی:اک:وفری:ارث:د ؽ:رپ:ڑپات:ےہ:اور:دؽ:اک:ہلبق:اہلل:یک:ذات:ےک:

اا :احالں:ہکاجبےئ:ریغ:اہلل:یک:رطػ:وہاجات:ےہ:

ن

ضع:اہلل:اعتیل:ےن:ااسنؿ:وک:رس:ےس:ریپ:کت:امتؾ:ا

زار:ںیم:اکؿ:ںیم:وہ،:ابورھگ:ںیم:وہ،:دؽ:وک:رصػ:اےنپ:ےیل:وصخمص:رفامای:ہک:،:رگم:دےیاطع:رفامد

ؽ:اہلل:اعتیل:یہ:ےک:اسھت:اگل:وہا:وہان:اچےیہ۔،:ںاہں:ںیہک:یھب:وہ:دوہ

35

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اہلل:اعتیل:ےن:دؽ:وک:رصػ:اےنپ:ےیل:اخص:رفامای

:رۃمح:اہلل:ہیلع:رلی:ںیم:رفس:رفامرےہ:ےھت،:یتفم:دمحم:عیفش:::رۃمح:اہلل:ہیلع:رضحت:اھتونی:

:اکنال:اور:نومضؿ:ھکل:رک:ےن:بیج:ےس:اکذغملق:رۃمح:اہلل:ہیلع:یھب:اسھت:ےھت،:وت:رضحت:اھتونی:

ےن:درایتف:رفامای:ہک:رضحت!::رۃمح:اہلل:ہیلع:واسپ:رھک:دای،:رضحت:ومالان:یتفم:دمحم:عیفش:اصبح:

د:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:رفامای:ہک:اکی:نومضؿ:دؽ:رپ:وار:ہی:اپ:ےن:ایک:ایک؟:وت:رضحت:ومالان:اھتونی:

:وک:ورؼ:رپ: لقتن:رکدای،:اتہک:دؽ:و:دامغ:س:وبھجوہا:اھت،:سج:وک:اید:رےنھک:اک:اکی:وبھج:اھت:وت:ںیم:ےن:ا

ؽ:رصػ:اہلل:اعتیل:یک:اید:ےک:ےیل:افرغ:رےہ۔رپ:وبھج:ہن:رےہ:اور:د

:زایدہ:وگتفگ:اور:پگ:پش:رۃمح:اہلل:ہیلع:زین:رضحت:اھتونی: ےک::وطلی:وسلجمں:اور

:اقلئ:ہن:ےھت،:ہکلب:رہ:وتق:اہلل:اعتیل:ےس:ول:اگلےئ:رےتھک:ےھت،:رفامےت:ہک:امہری: تعیبط:وت:اچک

:رضحت:وادل:اصبح:۔رگةیں:رےنہ:یک:ےہ:اور:ایس:ںیم:ںیمہ:فطل:و:فیک:وسحمس:وہات:ےہ

؎ اک:رعش:ےہ::رۃمح:اہلل:ہیلع

اتخر ایک: ریما: اھت رمدش: وہ:: اہ وہکں: ایک:

اپای رگةیں اچک :وھ ۂرعن رت مشچ:

رسیتی:وہج

ےن::وفحمظ:ہن:رےنہ:اک:رطخہ:ےہ،:ےسیج:اہلل:اعتیل:اگہ:ےک رسیتی:وہج:ہی:ےہ:ہک:اس:ےس:رشؾ

مناراشد:رفامای:ہک:ؤرمل قرلل

وای یغرضر و ابصارہ وامن فظر

ی وجہررفرر

19؎ اس:اتی:

اگہ:یک:افحتظ:اک:یھب:مکح:ےہ۔ ںیم:ںاہں:اگنہ:یچین:رےنھک:اک:مکح:ےہ:وںیہ:رپ:رشؾ

وچیھت:وہج

وچیھت:وہج:اگنہ:یک:افحتظ:یک:ہی:ےہ:ہک:اہلل:اعتیل:یک:تمعن:یک:اندقری:ےہ:ہک:اہلل:اعتیل:

یک:دی:وہیئ:تمعن:وک:اہلل:اعتیل:یک:رمیض:ےک:الخػ:اامعتسؽ:ایک:اجےئ،:دحثی:رشفی:ںیم:ےہ:

30:النور ؎19

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 36

عزناال

ی

رظر الن

20؎ان:ےہ،:اکی:اور:دحثی:ںیم:اراشد:ےہ:رظن:ابزی:اوھکنں:اک:زہک ظالن

رر

وم ر مسم

نسھامابلی

م

؎21سہ

ہک:رظن:اطیشؿ:ےک:زرہ:اولد:ریتوں:ںیم:ےس:اکی:

:ےہ:ہک: :دحثی:ںیم:اراشد :اکی:اور ریت:ےہ، ال ور منظروال

اظر الن ر

الل ؎22یہلعن ہک:

:اکی: :رکواےن:واےل:دوونں:رپ:تنعل:رفامیئ۔:سج:اک اہلل:اعتیل:ےن:دبرظنی:رکےن:واےل:اور

رتہمج:دبداع:یک:وصرت:ںیم:ہی:یھب:وہاتکس:ےہ:ہک:اہلل:اعتیل:تنعل:رکے:دبرظنی:رکےن:واےل:

یک:اور:ایک:ابت::ےیک:دب:داع:ےس:ڑبھ:رک:رطخ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:اور:رکواےن:واےل:رپ۔:اب:یبن:

:اامعتسؽ:ےہ؟:اس:ےیل:اہلل:اعتیل:یک:اطع:رکدہ:اس:تمعن:وک:اہلل:اعتیل:ےک:ومکحں:ےک:اطمقبوہیتکس:

تیمح:اک:اقتاض:ےہ،:اہلل:اعتیل:وتقیف:اطع:رفامںیئ۔رکان:یہ:اامیین:ریغت:و

اکؿ:اہلل:اعتیل:یک:اکی:میظع:تمعن

:ہسمخ:ںیم:ےس:دورسی:تمعن:اکؿ:ےہ اور:۔اکؿ:درالص:وق:ت: :امستع:اک:انؾ:ےہ:۔وحاس

اہلل:اعتیل:ےن:ادنر:ےس:اس:یک:استخ:ایسی:بیجع:و:رغبی:انبیئ:ےہ:ہک:اکؿ:ےک:ادنر:وج:رپدہ:ےہ:اس:

خ:یک:رطػ:اباسین:ریھپ:اتکس:ےہ:اور:رتہب:ےس:رتہب:ادناز:ںیم:یسک:یھب:خ:وک:ےننس:واال:اواز:ےک:ر

ےک:ر

:ہک:ہی:سک:یک:اواز:ےہ؟:رمد:زیچ:وک:نس:اتکس:ےہ۔:دورسے:ہی:ہک:اوازوں:وک:اباسین:اتممز:رکاتیل:ےہ

یک:ای:وعرت:یک،:اانش:یک:ای:ریغ:اانش:یک،:اھبیئ:یک:ای:نہب:یک،:رحمؾ:یک:ای:ریغ:رحمؾ:یک،:ہی:رصػ:اکی:ڈنکیس:

:۔بج:ہک:مہ:اس:ےس:اگےن:ےتنس:ںیہ:۔ہی:اہلل:اعتیل:یک:اطع:رکدہ:رنیشمی:ےہ:۔اگل:اتیل:ےہ:ںیم:اتپ

:ےہ: غنادحثی:رشفی:ںیم:اراشدال :ان نبتر

ری کما فاق الن نبتر

رمای

ال

ررع: ازل

23؎

ہک:اگان:دؽ:ںیم:اےسی:افنؼ:دیپا:رکات:ےہ:ہک:ےسیج:اپین:یتیھک:وک:ااگات:ےہ۔:اکی:اور:دحثی:ںیم:ےہ:ہک:

وج:صخش:اگان:اتنس:ےہ:اس:ےک:اکؿ:ںیم:ایقتم:ےک:دؿ:ےسیس:وک:الھگپ:رک:ڈاال:اجےئ:اگ۔

یۃالمظہرۃالمکتب ،بابزناالوارجدونالرفث،(6275)2/922،923:حصحیالخباری ؎20

/مؤسسۃاسالۃ،فرعفمقدماةازلناواللۃبالجنبیۃ،(13068)5/328:کنالعمال ؎21

(7875)4/349:المستدركلحلاکم

مؤسسۃاسالۃ،فصلفاحکامالصلۃالارجۃ،(19162)7/338:کنالعمال ؎22

،دائرۃالمعارفالنظامیۃ،کتابالشھاداة،(21536)10/223:بیھیقللالکبیسننال ؎23 الند،بادحیدرا

37

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اہلل:و:روسؽ:ےک:انومں::!ںیم:اعمذ:اہللنج:وقاایلں:ےتنس:ںیہ::ایس:رطح:ولگ:ےب:وہدہ

وک:ومیقیس:ےک:اسھت:ایل:اجات:ےہ،:وج:رسارس:رحاؾ:اور:اناجزئ:ےہ:اور:متس:ہی:ےہ:ہک:اےس:وثاب:اک:

ااکؾ:اھجمس:اجات:ےہ،:سج:یک:وہج:ےس:وتہب:یک:وتقیف:یھب:ںیہن:وہیت،: رلل

فاحم ۔انظ

ینمشاسیعتیئ:یک:االسؾ:د

اسیسنئ:قیقحت:ہی:ےہ:ہک:بج:وکیئ:وباتل:ےہ:وت:اس:یک:اواز:یک:رہلںی:متخ:ںیہن:وہںیت،:ہکلب:

اک:اکی:اسیعیئ:اسسنئ:داؿ:ےن:ایسرہ:الخ:ںیم:وھچڑا:سج::۔اضف:ںیم:اتایقتم:رگدش:رکیت:رںیہ:یگ

ں:رطػ:یک:اواز:ںینس:ےگ:نکیل:بج:قیقحت:یک:وت:ولعمؾ:وہا:ہک:اچروہیلع:االسلؾ:اشنم:ہی:اھت:ہک:یسیع:

الخ:ںیم:رصػ:اذاؿ:یہ:یک:اوازںی:انسیئ:دے:ریہ:ںیہ،:سج:ےک:دعب:اوہنں:ےن:اس:اک:ااشکنػ:یہ:

اس:ےیل:ہک:داین:،:وک:دابدای:ہک:ںیہک:ولگ:نس:رک:املسمؿ:ہن:وہاجںیئ: ےلںیہن:وہےن:دای:اور:اس:اعم

:اوہنں:ےک:وتق:یک:رتبیت:اس:رطح:ےہ:ہک:رہ:وتق:ںیہک:ہن:ںیہک:اذاؿ:الزیم:وہریہ:وہیت:ےہ،:وت

ےن:بج:داھکی:ہک:رہ:رطػ:اذاؿ:یہ:یک:اواز:اریہ:ےہ:وت:وہ:قیقحت:یہ:رشن:ںیہن:یک۔

:یہ:ںیہن:ےتھجمس:ہکلب:ایسی:ولفحمں:ںیم:ےھٹیب:رےتہ:ںیہ: ضعب:ولگ:تبیغ:ےننس:وک:انگہ

سج:رطح:تبیغ:رکان:رحاؾ:ےہ:ایس:رطح:تبیغ:اننس::!وخب:ھجمس:ول۔ںاہں:رپ:تبیغ:وہریہ:وہ

ایسی:وسلجمں:ےس:وفرا:اگل:وہاجان:اچےیہ:ںاہں:تبیغ:وہریہ:وہ۔:ہکلب:،یھب:رحاؾ:ےہ

الخہص:ہی:ےہ:ہک:اکؿ:اہلل:اعتیل:یک:ڑبی:میظع:تمعن:ےہ،:اس:وک:اہلل:اعتیل:یک:رمایضت:

رپ:اامعتسؽ:رکان:رشیع:مکح:ےہ۔

زابؿ:اہلل:اعتیل:یک:اکی:میظع:تمعن

رطح:زابؿ:یھب:اہلل:اعتیل:یک:اکی:میظع:تمعن:ےہ:سج:ںیم:اہلل:اعتیل:ےن:ایسی::ایس

بیجع:و:رغبی:رنیشمی:اگلیئ:ےہ،:ہک:وج:زیچ:یھب:زابؿ:رپ:ریھک:اجےئ:ہی:زابؿ:وفرا:اتبدیتی:ےہ:ہک:وہ:

یٹھک،:رہمسق:اک:ذاہقئ:وفرا:رپھک:یتیل:ےہ۔ای:یھٹیم:ےہ:ای:ڑکوی،:نیکمن:ےہ:

الحؽ:۔ےعی:یھب:ارثک:زیچوں:وک:اھکےن:یک:ااجزت:دے:دیاہلل:ےناس:زابؿ:ےک:ذر

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 38

وگتش،:زبسایں،:اھٹمایئں،:ویمہ:اجت،:لھپ:رفوٹ:بس:ےس:فطل:ادنوز:وہان:اجزئ:ےہ،:نکیل:ھچک:

زیچںی:رحاؾ:ںیہ،:نج:ےس:اس:زابؿ:ےک:ذرےعی:فطل:ادنوز:وہان:اور:اںیہن:اھکان:رحاؾ:ےہ،:اور:وہ:یھب:

تحص:ےہ،:الثم:زنخری:رحاؾ:ےہ،:زنخری:یک:اختیص:ہی:ےہ:اس:ےیل:ہک:ہی:اھکےن:واےل:ےک:ےیل:رضم :

ہک:وہ:دنگیگ:اھکات:ےہ،:وت:ارگ:ااسنؿ:اےس:اھکےئ:اگ:اس:یک:تعیبط:ںیم:یھب:دنگیگ:اور:ابختث:اےئ:یگ،:

اس:ےیل:اس:ےک:اھکےن:وک:رشتعی:ےن:رحاؾ:رقار:دای:اتہک:ااسنؿ:یک:تحص:ےک:ےیل:رضم:ہن:وہ۔

انک:اہلل:اعتیل:یک:اکی:میظع:تمعن

رطح:انک:اہلل:اعتیل:یک:میظع:ااشلؿ:تمعن:ےہ:اور:اینت:ڑبی:رنیشمی:اور:ابیلرری::ایس

اتلچ:ےہ:ہک:ہی:یلیبنچ:ےہ،:ہی:الگب:ےہ:ےہ:ہک:مہ:وکیئ:یھب:رپویفؾ،:رطع:ای:وخوبش:وسںیھگن:وفرا:اتپ

: :وک:‘‘ومایت’’وریغہ۔اج:لک:ولگ:اےنت:زایدہ وہےئگ:ںیہ:ہک:انک:ےک:ذرےعی:ومایت:)وخوبش(

نکیل:یھبک:وتہج:یہ:ںیہن:اجیت:ہک:اینت:ایھچ:وخوبش:وک:دیپا:رکےن:وایل:ذات:ینتک:میظع::،وسےتھگن:ںیہ

دقرت:وایل:ےہ۔

وحاس:ںیہ،:وج:اہلل:اعتیل:ےن:اکی:اپچن:رفامےت:ںیہ:ہک:ہی::رۃمح:اہلل:ہیلع::وت:ومالان:رویم

ین:اؿ:ںیم:اجات:ےہ،:اکی:ں:اک:اپودرایاپچن:ااسنؿ:ےک:مسج:ںیم:رےھک:ںیہ،:اور:ابرہ:ےس:اےن:واےل:

ں:رپ:دنب:ابدنھ:دںی:ےگ،:اب:وکیئ:یھب:زیچ:اس:ںیم:وارک:اؿ:اپںوچں:درای:ہیلع:االسلؾ:دؿ:زعرالیئ

؎::دالخ:ںیہن:وہےکس:یگ

یگ وہں: یلھک: اںیھکن: وگ: اب:

یگ وہں: ںیہن: انیب: نکیل

ویکں:اس:ےیل:اس:داین:یک:زدنیگ:ںیم:یہ:اؿ:وحاس:وک:اہلل:یک:رمایضت:ےک:اطمقب:اامعتسؽ:رکںی،:

رمےن:ےک:دعب:وت:وےسی:یھب:ہی:وحاس:اانپ:اکؾ:رکان:وھچڑدںی:ےگ،:الثم:ایمں:اک:ااقتنؽ:وہایگ،:ویبی::ہک:

نکیل:ہن:اس:یتہک:ےہ:ہک:ںیم:ےن:اہمترے:ےیل:ہی:ابکب:انبای:ےہ،:وج:ںیہمت:تہب:زایدہ:دنسپ:اھت،:

اور:ہن:اس:یک:زابؿ:اکؾ:رکریہ:ےہ:سج:ےس:وہ:ےھکچ۔،ےک:اکؿ:اکؾ:رک:رےہ:ںیہ:سج:ےس:وہ:ےنس:

39

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

ہفیطل

اکی:صخش:ےن:اینپ:ویبی:ےس:اہک:ہک:ںیم:اہمتری:تبحم:ںیم:اپلگ:وہراہ:وہں،:وت:اس:یک:

اس:ےن:اہک:ہک:وت::؟ویبی:ےن:اہک:ہک:وایعق!:ارگ:ااسی:ےہ:وت:اتبےیئ:ہک:ارگ:ںیم:رمیئگ:وت:مت:ایک:رکوےگ

اپلگ:اک:ھچک:یھب:رھبوہس:ںیہن،:وہ:ھچک:یھب:رکاتکس:ےہ۔

؎ ومت:ےک:ابرے:ںیم:وادل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع::ارثک:ہی:رعش:ڑپاھ:رکےت:ےھت:

یئگ رک وہش: ےب: وک: وہش: اب اضق: رک: ا

ا

یئگ رک اخومش وک ایحت اگنہم

: :ارشػ:یلع:اصبح:اھتونی :رضحت:ومالان

ملتل

:ا ےن:اےنپ::رۃمح:اہلل:ہیلع::میکح:االتم:دجمد

؎ ںیم:دو:رعش:وھکلاےئ:وہےئ:ےھت::ےرجح

تلفغ زةی: ںیہن: وک رشب: ںیم: داین:: ےک رہ

دایھؿ:یھب:الزؾ:ےہ:ہک:رہ:اؿ:رےہ ومت:اک:

اضق یتہک::ےہ: ہی:: ںیم:: داین:: ےہ:: اات: رشب:: وج::

وہں:ذرا:دایھؿ:رےہ:یلچ:ایت ےھچیپ: یھب: ںیم:

وطخط:ےک:وجاابت:دےتی:وتق:ارگہچ:ولوگں:یک:ا الصح:رک:۔ابر:ابر:اس:رعش:وک:داھکی:رکےت:ےھت

اںیہن:وت::احالں:ہک:رےہ:ںیہ،:نکیل:اس:رعش:وک:دھکی:رک:ابر:ابر:اینپ:ارخت:اک:ااضحتسر:رفامرےہ:ںیہ،:

اخص:قلعت:احلص:اھت،:اس:ےک:ابووجد:اس:رعش:وک:ایدداہین:ےک:وطر:رپ::رہ:وتق،:رہ:اؿ:اہلل:اعتیل:اک

دویار:ںیم:اپسچں:ےیک:رےتھک:ےھت۔

:اٹپ:ںیم:ےگل:رےتہ:ںیہ،:ور:رطع:ںیم:اہنےت:رےتہ:ںیہ:اور:پٹاج:مہ:رہ:وتق:رپویفؾ:ا

:اور:اس:اک:احؽاگاجےئ::ہی:مسج:امہرے:اپس:اہلل:یک:اامتن:ےہ:وج:اکی:دؿ:واسپ:ےل:ایل:احالں:ہک:

؎ ےک:ااعشر:ںیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع::ہی:وہاگ:ہک:ہی:دبؿ:دوابرہ:رزیہ:رزیہ:وہاجےئ:اگ،:ریظن:اربک:اابدی:

اک نج: ہک: داھکی ےن مہ: ابر یئک

ن

نیی

شم

اھت دبؿ

ن

ض

ی جیمی

اھت نفک

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 42

؎:: ہی:رصمع:الص:ںیم:اس:رطح:اھت

ن

نیی

شم

اھتنفک::: رطعم::: اھت دبؿ

:رۃمح:اہلل:ہیلع::ےن:اس::وچں::ہکنکیل: نفک:رپ:رطع:اگلان:اجزئ:ںیہن،:اس:ےیل:رضحت:وادل:اصبح:

؎ رصمع:وک:دبتلی:رفامدای:ہک::

اک نج: ہک: داھکی ےن مہ: ابر: یئک

ن

نیی

شم

اھت دبؿ

ن

ض

ی جیمی

اھت نفک

داھکی وت: اڑھکی: یک: اؿ: نہک: ربق : وج:

: ہن: اھت: دبؿ: وضع : ہن: اھت: نفک اتر

اور:اس:وتق:کت:ہی:ایتری:ںیہن:وہیتکس:بج::،اس:ےیل:ارخت:یک:ایتری:ایس:داین:ںیم:رکین:اچےیہ

کت:اےسی:ولوگں:یک:تبحص:اایتخر:ہن:یک:اجےئ:وج:اہلل:واےل:ںیہ:اور:ارخت:یک:رکف:رےتھک:ںیہ۔

وہلیس:ےس:رماد

راشد:رفامای:ہکاعتیل:ےن:رقاؿ:دیجم:ںیم:ااہلل

رھا ذیای اینال منروااتقروااللوابتغرو

ا وسیہال

یلۃال

واف سبوجاہدر ونیلہرحلمترف لعلکر

24؎

:اایتخر:رکو:اور اس:کت:ےنچنہپ:اک:ذرہعی:اور:وہلیس:التش:رکو:اور: اے:اامیؿ:واول!:وقتی

اہلل:ےک:راےتس:ںیم:تنحم:رکو،:ادیم:ےہ:ہک:مت:الفح:وک:وچنہپےگ۔

:اہلل:واےل:یھب:ںیہ:سج:یک:ریسفت:اس:: اہیں:رپ:وہلیس:ےس:رماد:ںاہں:کین:لمع:ےہ:وںیہ:رپ:وہ

:ےہںیم اتی رھا:ایئ ذیای دقینال الص مع رونروا ک و الل اتقروا منروا

ا

25ی

؎

:روہ :ےک:اسھت :وچسں :اور :رکو :اایتخر :وقتی :واول! :اے:اامیؿ :درالص۔ہک :وقتی : :ہک : ویکں

35:المائدۃ ؎24

119:التوبۃ ؎25

41

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اہلل:واولں:یک:تبحص:یہ:ےس:اتلم:ےہ،:اس:ےیل:اہلل:واولں:یک:تبحص:الزؾ:ڑکپو۔

زبرگ:اکی:اصبح:تبسنہیلعہللتمح اصبح:رضحت:ومالان:ویسن:لیٹپ:

اک:ابر:ابر:ایخؽ:اات:ےہ:اور:ویں:وسحمس::ہیلعرۃمحاہلل:رضحت:ومالان:ویسن:لیٹپ:اصبح:

:یک:دوتل:ےس:امال:امؽ:رفامای: وہات:ےہ:ہک:اس:رکیس:رپ:رشتفی:رفام:ںیہ،:اہلل:اعتیل:ےن:ےسیک:وقتی

اھت،:وخد:یھب:اہلل:واےل:ےنب:اور:زہاروں:ولوگں:وک:اہلل:واال:اور:کین:انبای۔

فی:الےت:ےھت،:ویسں:رہ:نیت:اچر:ونیہمں:ںیم:اےنپ:خیش:یک:تبحص:ںیم:رکایچ:رشت

دمارس:ےک:ڑبے:ڑبے:املعء:و:نیممتہم:اےت:ےھت:ہک:رضحت:امہرے:اہیں:ارک:ایبؿ:رفامدںی،:

نکیل:رضحت:رفامےت:ےھت:ہک:ںیم:بج:رضحت:واال:یک:اخاقنہ:ںیم:دالخ:وہات:وہں:وت:وجےت:ااتر:رک:

وتق:اتنہپ:وہں،::ھت:ارفہقی:اجانوہات:ےہ،:اسوااملری:ںیم:رھک:داتی:وہں،:اور:رھپ:بج:واسپ:اس

:رۃمح:اہلل:ہیلع:::رضحت:واال:ویکں:ہکاس:دوراؿ:یسک:یھب:ہگج:اجےن:وک:ای:رفس:وک:انمبس:ںیہن:اتھجمس،:

یسک:اور:رغض:ےس:ابرہ:ںیہن:اجاتکس۔:انچں:ہچ:یک:اخاقنہ:ےس:ریمی:رغض:تبحص:اور:ا الصح:ےہ،:

: ابرہ:اجان:یسک:اور::اک:رۃمح:اہلل:ہیلع::ہک:رضحت:ومالان:ویسن:لیٹپ:اصبح::ےیجیکذرا:وغر

تبحص: :الہ:اہلل:یک:اتیمہ:ےک:وحاےل::وچں:ہکرغض:ےس:ںیہن:اھت:ہکلب:دنی:یہ:اک:اکی:اکؾ:اھت:نکیل:

دصر:وہایگ:اھت:اور:ہنیس:لھک:ایگ:اھت:اس:ےیل:وہ:ںیہک:ںیہن:اجےت:ےھت:اور:دنی:یک::ےس:اؿ:اک:رشح

۔درگی:دخامت:وک:وموقػ:رفام:رک:تبحص: :الہ:اہلل:وک:رتحیج:دےتی:ےھت

:رۃمح:اہلل:ہیلع:،:رضحت:وادل:اصبح:: رضحت:ومالان:اشہ:دبع:اینغل:اصبح:وھپوپلری:

رۃمح:اہلل:ہیلع:ےس:رفامےت:ےھت:ہک:میکح:دمحم:اتخ!:وےسی:وت:اہلل:اعتیل:اک:راہتس:اس:زامےن:ںیم:ےط:

ہکلب::رکان:لکشم:ےہ:نکیل:ارگ:یسک:اہلل:واےل:اک:اہھت:اہھت:ںیم:ااجےئ:وت:ہی:راہتس:ااسؿ:یہ:ںیہن

؎ زمدیار:یھب:وہاجات:ےہ::

خ:یھب:دبؽ:ےئگ: ےھجم:لہس وہںیئگ:زنمںیل:ہک:وہا:ےک:ر

ےئگ لج: ےک: راہ: ہک:رچاغ: اگل: اہھت:ںیم:ایک: اہھت ریتا

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 42

اہلل:واولں:ےس:قلعت:االصح:ےک:ےیل:وہ

ضعب:ولگ:اہلل:واولں:ےس:رصػ:دویتس:رےتھک:ںیہ،:االصح:ںیہن:رکاےت،:وت:ھجمس:ول!:

رث:ےس:اخیل:ںیہن،:نکیل:ہی:دویتس:یلمع:زدنیگ:ںیم:لمکم:ؤم:ےواولں:یک:دویتس:یھب:افدئہک:اہلل:

ںیہن:ےہ،:اور:ہن:وپری:رطح:اکؾ:ایت:ےہ:ہکلب:االصح:اک:قلعت:وہان:اچےیہ۔

اس:یک:اثمؽ:ویں:ےیھجمس:ہک:اکی:صخش:ڈارٹک:اک:تہب:یہ:رقیبی:دوتس:ےہ،:اب:بج:وہ:

الھکات:ےہ،:رمڈنا::اامہمؿ:ونازی:رکات:ےہ،:اےس:اڈن:اس:ےس:ےنلم:اجات:ےہ:وت:ڈارٹک:اس:یک:وخب

الپات:ےہ،:ومسےس:اور:رمنغ:ذغاںیئ:الھکات:ےہ،:نکیل:تقیقح:ہی:ےہ:ہک:وہ:اہرٹ:اک:رمضی:ےہ:

اور:اس:ےک:العوہ:تہب:ےس:اےسی:ارماض:اک:اکشر:ےہ:نج:ںیم:رمنغ:ذغاںیئ:اس:ےک:ےیل:رضم:

وہ:امیبر:ےہ،:اذہا:دبرپزیہی:ےک:ابثع:اور::ںیہ،:نکیل:وچں:ہک:اس:ےن:ڈارٹک:وک:اتبای:یہ:ںیہن:ہک

ڈارٹک:اےس:دایل:الھکات:ےہ:اور:اس::یہیوت::داتی:ےہ:زایدہ:رمضی:وہرک:ااجات:ےہ،:نکیل:ارگ:رمض:اتب

ںیم:دوایئ:یھب:المات:ےہ:سج:ےس:وہ:تحص:دنم:وہاجات:ےہ۔:ابلکل:ایس:رطح:اہلل:واولں:ےک:اپس:

:افدئہ:دنم:ںیہن۔ضحم:اان:اجان:لمکم،:االصح:یک:رغض:ےس:اےئ:

امہرے:اہں:اخاقنہ:ںیم:اسوھت:ارفہقی:ےس:تہب:ےس:امہمؿ:اےت:ںیہ،:اکی:ہتفہ:ےک:دعب:

ہچ:اجہکیئ:رپوومنش:وہ،:ہکلب:ومنش:رشوع:وہاجےت:ںیہ،:ویکں:ہک:واہں:اک:اپین:اںیہن:راس:ںیہن:اات،:

،:تبیغ،:وھجٹ:نکیل:بج:ا الصیح:قلعت:وہات:ےہ:وت:رھپ:اتبےت:ںیہ:ہک:رضحت!:ریمے:ادنر:دباگنیہ

وریغہ:ارماض:ںیہ،:رھپ:خیش:اکی:اکی:رمض:وک:اینپ:رواحین:وقت:اور:االصیح:وخسنں:ےس:اکنانل:رشوع:

رکداتی:ےہ:وت:اکی:وتق:اات:ےہ:ہک:وہ:اؿ:رواحین:امیبرویں:ےس:افشایب:وہاجات:ےہ۔:رھپ:وہ:اتہک:ےہ:ہک:

ی،:وھجٹ،:تبیغ،:امتؾ:دبرظن:۔ادمحل:ہلل:رضحت!:اب:وت:ومنش:دنب:وہےئگ،:رپوومنش:رشوع:وہایگ

اب:ادمحل:ہلل!:رواحین:رتیق:وسحمس:وہریہ:ےہ۔:،امیبرایں:اہتسہ:اہتسہ:متخ:وہںیئگ

اکی:رمض:اور:اس:یک:یبط:وہج

بج:ںیم:بطم:ںیم::۔زایدہ:ومنش:وہےن:یک:اکی:وہج:دامغ:اک:الب:وہج:اامعتسؽ:یھب:ےہ

:ےھت،:ےتہک:ںیہ:رضحت!:اتھٹیب:اھت:وت:ریمے:اپس:اکی:رمضی:اےئ،:ڑبے:اترج:اور:زبسن:نیم

43

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

اکی:ہنیہم:وہایگ:اےنت:دشدی:ومنش:ےگل:وہےئ:ںیہ:ہک:دنب:یہ:ںیہن:وہرےہ،:وت:ںیم:ےن:اہک:ہک:اپ:

دامغ:مک:اامعتسؽ:رکںی:اور:اکی:ہخسن:ھکل:دای۔

:،اےنت:ںیم:اکی:اور:رمضی:اےئ،:اخؿ:اصبح:ےھت،:وہ:اؿ:ےس:یھب:ڑبے:اترج:ےھت

وت:ھجم:ےس:یھب:ڑبے:اترج:ںیہ،:اس:ےیل:ھجم:ےس:یھب:زایدہ:وت:اؿ:ےلہپ:واےل:اصبح:ےن:اہک:ہک:ہی:

دامغ:اامعتسؽ:رکےت:وہں:ےگ:اور:اؿ:وک:ھجم:ےس:یھب:زایدہ:ومنش:وہں:ےگ۔

وت:ںیم:ےن:اہک:ہک:اؿ:وک:ومنش:ںیہن:رےتہ:وہں:ےگ:ہکلب:ضبق:راتہ:وہاگ:ویکں:ہک:اخؿ:اصبح:

رک:ےک:رکش:ادا:رکےت:ںیہ۔:ہازگار:ںیہ،:دامغ:اامعتسؽ:یہ:ںیہن:رکےت،:سب:وج:اہلل:ےن:دے:دای:اس:رپ

وی:ڈارٹکوں:یک:رنیشمی:اور:ڈیملکی:اسسنئ:ںاہں:متخ:وہیت:ےہھجمس:ول:ہک:داینوت

واحین:اہلل:واےل:بیبط:واحین:العج:یک:ادتبا:وہیت:ےہ،:اس:ےیل:یسک:ر

وںیہ:ےس:اہلل:واولں:ےک:ر

؎ ےس:ا الصیح:قلعت:اقمئ:رکول:رھپ:دوھکی:ہک:ایک:وہات:ےہ،:ھچک:برعےص:ےک:دعب:مت:وخد:وہکےگ:ہک:

:رفاواں:رکدای: ےس:ایک ایک ھجم:وک: ےن وت: وشؼ

:اجان :اجں:رھپ:اجؿ ں:رکدایےلہپ:اجں:رھپ:اجؿ

؎ اور:::

ںیم: راہ یک: تبحم: ےگ: وکس لچ ہن: اہنت

اسھت:اےیئ ریمے: وہں:اپ: ںیم:لچ:راہ:

:اہلل :روسؽ :وتقیف:اطع:رفامےئ، :لمع:یک :مہ:بس:وک :اعتیل ::اہلل :ہیلع:وملس :اکلم::یلص:اہلل یک

:ایقتم: :ضیف:ات :اک :اخاقنہ :یک :رۃمح:اہلل:ہیلع: :رضحت:وادل:اصبح: اابتع:بیصن:رفامےئ:اور

۔اجری:واسری:رفامےئ،:انیم:

وندع

رخر

وا

علمی

ال رب لل مدر

اانال

إ إ إ إ

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 44

ویل:اہلل:انبےن:واےل:اچر:اامعؽ

میلعت:رفومدہ

:ادقسدجمد :زامہن:هللاعرػ:ابخیش:ارعلب:وامجعل: رۃمح:اہلل:ہیلعومالان:اشہ:میکح:دمحم:اتخ:اصبح: رضحت

ویل:اہلل: اشء:اہلل:اعتیل: اچر:اامعؽ:اےسی:ںیہ:ہک:وج:اؿ:رپ:لمع:رکے:اگ:رمےن:ےس:ےلہپ:::اؿ

اامعؽ::سفن:رپ:ربج:رک:ےک:اہلل:وک:وخش:رکےن:ےک:ےیل:وج:دنمرہج:ذلی۔نب:رکداین:ےس:اجےئ:اگ

:لمع:رکان:ااسؿ:وہاجےئ:اگ:اور:وہ:اہلل:اک:ویل:وہاجےئ:اگرکے:اگ:اس:وک:وپرے:دنی:رپ

اڑیھ:رانھکداکی:یھٹم:( 1

:اخبری:رشفی:یک:دحثی:ےہ

شرموخالفرواال

روفر

وارباللرحوااکی ماکانو حفرواالش عر ر

بن

اذ قبضعیااحج تم واع

اخذه

فافضل یتہہ ل

بج: رمعاور:رضحت:انب::واور:وموھچنں:وک:اٹک:واڑویھں:وک:ڑباھدرتہمج:رشمنیک:یک:اخمتفل:رکو:

:ےس:زادئ:وہیت:یھت::یھٹم:ںیم:ڑکپ: ےتی:ےھت:سپ:وج:یھٹماڑیھ:وک:اینپدجح:ای:رمعہ:رکےت:ےھت:وت:اینپ:

۔اس:وک:اکٹ:دےتی:ےھت:

:ےن:رفاماییلص:اہلل:ہیلع:وملس: اخبری:رشفی:یک:دورسی:دحثی:ےہ:ہک:روسؽ:اہلل

واربوا االش ھکررحان فرواالل

ع

۔واڑویھں:وک:ڑباھداور::ورتہمج:وموھچنں:وک:وخب:ابرکی:رتکا

یک:امنز:وابج:ےہ:،دیع:ارطفل:یک:امنز::سج:رطح:ورت۔اڑیھ:رانھک:وابج:ےہدسپ:اکی:یھٹم:

اڑیھ:رانھک:وابج:ےہ:اور:اچروں:ددیع:یک:امنز:وابج:ےہایس:رطح:اکی:یھٹم:ہ:وابج:ےہ،رقب

:اامومں:اک:اس:رپ:اامجع:ےہ:،یسک:اامؾ:اک:اس:ںیم:االتخػ:ںیہن۔:العہم:اشیم:رحتری:رفامےت:ںیہ

45

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

الاما ذرقاخ

ونال مادر یۃوھ بضۃحل

علر کمایف

احد ہر

برجالفلمی ا ثۃر ن مغاربۃومر

ال بعضر

رغمب:::الہ اڑیھ:اک:رتکاان:ہکبج:وہ:اکی:یھٹم:ےس:مک:وہ:اسیج:ہک:ضعبدرتہمج::

اورڑجیہے:ولگ:رکےت:ںیہ:یسک:ےک:زندکی:اجزئ:ںیہن۔

:رضحت:ومالان:ارشػ:یلع:اصبح:اھتونی:

ملتل

اہلل:ہیلع:یتشہب:زویر:دلج::رۃمحمیکح:االتم:دجمد:ا

:۔اڑیھ:اک:ڈنماان:ای:اکی:یھٹم:ےس:مک:رپ:رتکاان:دوونں:رحاؾ:ںیہدرپ:رحتری:رفامےت:ںیہ:ہک::115ہحفص:،:11

:ےک:ےاڑھ:ےس:ےہ:اس:ےیل:وھٹڑی:ےک:ےچین:ےس:یھب:اکی:یھٹم:وہین:اچےیہ:اور:رہچداڑیھ:داور:

اڑیھ:داچےیہ:ینعی:ونیتں:رطػ:ےس:اکی:یھٹم::ر:ابںیئ:رطػ:ےس:یھب:اکی:یھٹم:وہینداںیئ:او

رانھک:وابج:ےہ۔:ضعب:ولگ:اسےنم:ینعی:وھٹڑی:ےک:ےچین:ےس:وت:اکی:یھٹم:رھک: ےتی:ںیہ:نکیل:

اڑیھ:ونیتں:رطػ:ےس:دےک:داںیئ:اور:ابںیئ:رطػ:ےس:رتکا:دےتی:ںیہ:وخب:ھجمس:ںیل:ہک::ےرہچ

اکی:یھٹم:رانھک:وابج:ےہ:ارگ:اکی:رطػ:ےس:یھب:اکی:یھٹم:ےس:اچوؽ:ربارب:مک:ینعی:ذرا:یس:

ریبکہ:ےہ۔:یھب:مک:وہیگ:وت:ااسی:رکان:رحاؾ:اور:انگہ

ےنخٹ:ےلھک:رانھک:( 2

رمدوں:وک:ڈاھانپن ےسونخٹںاوراورپےساےنواےلرہابلس: ،یگنل،ہبجولشار،اپاجہم

:اخبری:رشفی:یک:دحثی:ےہ۔رحاؾ:اور:ریبکہ:انگہ:ےہےک:ےیل

ارما زارفالنمنال

منالکعبی

اسفل

( :،:ولشار:،:رک ،:،:امعہم:،:اچدر:وریغہاپاجہم،:یگنل)رتہمج:ازار:

ونخٹں:اک:وج:ہصح:ےپھچ:اگ:دوزخ:ںیم:اجےئ:اگ۔ےس

ہک:ریغصہ:انگہ:رپ:دوزخ:یک:ودیع:ںیہن:ایت۔:ں:ےنخٹ:اپھچان:ریبکہ:انگہ:ےہ:ویکےک:ےیل رمدوں ولعمؾ:وہا:ہک

اگنوہں:یک:افحتظ:رکان( 3

ہک:ں:ںیم:اج:لک:اعؾ:تلفغ:ےہ:۔:دبرظنی:وک:ولگ:انگہ:یہ:ںیہن:ےتھجمس:احال:اس:اعمہلم

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 46

:اپک:ںیم:دای:ےہ:اگنوہں:یک:افحتظ:اک:مکح:اہلل:اعتیل:ےن:رقاؿ

وامنابصارہ یغرضر

منیو رمل قرلل

اینپ:ضعب:اگنوہں:یک:افحتظ:رکںی۔ ہک:دےیجیرتہمج::اے:یبن!:اپ:اامیؿ:واولں:ےس:ہہک:

وک:ہن: اڑیھ:ومھچن:واےل:ڑلوکںدینعی:ان:رحمؾ:ڑلویکں:اور:وعروتں:وک:ہن:دںیھکی۔:ایس:رطح:ےب:

اڑیھ:ومھچن:ایھب:یئگ:ےہ:نکیل:اؿ:یک:رطػ:الیمؿ:وہات:ےہ:وت:اؿ:یک:رطػ:یھب:ددںیھکی:ای:ارگ:

:ہرغض:اس:اک:ایعمر:ہی:ےہ:ہک:نج:ولکشں:یک:رطػ:دےنھکی:ےس:سفن:وک:رحاؾ:زم۔دانھکی:رحاؾ:ےہ

:رظن:اینت:امہ:زیچ۔اےئ:ایسی:ولکشں:یک:رطػ:دانھکی:رحاؾ:ےہ: :ےہ:ہک:اہلل:اعتیل:ےن:افحتظ

ن اپک:ںیم:وعروتں:وک:اگل:مکح:دای:رقاؿ ض ضر

یغ

اینپ:اگنوہں:یک:افحتظ::منابصارہن

امنزروزہ:اور:دورسے:ااکحؾ:ںیم:وعروتں:وک:اگل:ےس:مکح:ںیہن:دای:ایگ:ہکلب:رمدوں:وک:،ہکبج:رکںی

اشلم:ںیہ۔:مکح:دای:ایگ:اور:وعرںیت:اتعب:وہےن:یک:تیثیح:ےس:اؿ:ااکحؾ:ںیم

:اور:اخبری:رشفی:یک:دحثی:ےہ

ظازن الن

عیال

ر ر

رتہمج::اوھکنں:اک:زان:ےہ:رظن:ابزی۔

رظن:ابز:اور:زان:اکر:اہلل:یک:والتی:اک:وخاب:یھب:ںیہن:دھکی:اتکس:بج:کت:ہک:اس:لعف:ےس:یچس:وت:ہب:ہن:

:اور:وکشمۃ:رشفی:یک:دحثی:ےہ۔رکے

اظر الن ورالیہلعناللر منظر

وال

: رتہمج:اہلل:اعتیل:تنعل:رفامےئ:دب:رظنی:رکےن:واےل:رپ

او:روج:وخد:وک:دب:رظنی:ےک:ےیل:شیپ:رکے۔

اع:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:سپ:انرظ:اور:وظنمر:دوونں:رپ:اہلل:ےک:روسؽ:۔:رفامیئ:ےہےن:تنعل:یک:دبد

:ےس:ڈرےن:واےل :دبداع :یک :زبروگں :ہیلع:وملس:دیساالایبنء :ہک:یلص:اہلل :ےس:ڈرںی :دبداع یک

ا:ارگ:یسک: نیس:رپ:رظن:یک:الغیم:ےک:دصےق:یہ:ںیم:زبریگ:یتلم:ےہ:۔:اذہیلص:اہلل:ہیلع:وملس: اپ

ےنک:دو۔:اٹہ:ول:اکی:ہحمل:وک:اس:رپ:ہن:ر : ابمرہک::دنمرہج:ابال:اایت اپک:یک:سپ:رقاؿ ڑپاجےئ:وت:وفرا

47

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش

:ابمرہک:یک:روینش:ںیم:دب:رظنی:رکےن:واےل:وک:نیت:ربے:ااقلب:ےتلم:ںیہ:اور:ااحدثی

وعلمؿ(...3 اوھکنں:اک:زان:اکر(...2 اہلل:و:روسؽ:اک:ان:رفامؿ(...1

بلق:یک:افحتظ:رکان(4

ےہ:۔:ضعب:ولگ:اگنہ :یمشچ:یک:وت:رظن:یک:افحتظ:ےک:اسھت:دؽ:یک:یھب:افحتظ:رضوری:

افحتظ:رک: ےتی:ںیہ:نکیل:اگنہ :یبلق:یک:افحتظ:ںیہن:رکےت:ینعی:اوھکنں:یک:وت:افحتظ:رک: ےتی:ںیہ:

ےتی:ںیہ:ہ:نکیل:دؽ:یک:اگنہ:یک:افحتظ:ںیہن:رکےت:اور:دؽ:ںیم: نیس:ولکشں:اک:ایخؽ:ال:رک:رحاؾ:زم

:ےت:ںیہوخب:ھجمس:ںیل:ہک:ہی:یھب:رحاؾ:ےہ:اہلل:اعتیل:رفام

رۃخائنیعلم

ع

ال فیر

وماتر

رور در الصر

رتہمج::اہلل:اعتیل:اہمتری:اوھکنں:یک:وچری:وک:

ےہ۔رے:دولں:ےک:رازوں:وک:وخب:اجاتناو:راہمت

ت:اک:اان:ربا:ںیہن:الان:ربا:ےہ۔:ارگ:دنگا:ایخؽ:ااجےئ:وت:اس:رپ:وکیئ:امیض:ےک:انگوہں:ےک:ایخال

اذخہ:ںیہن:نکیل:ایخؽ:اےن:ےک:دعب:اس:ںیم:وغشمؽ:وہاجان:ای:رپاےن:انگوہں:وک:اید:رک:ےک:اس:ؤم

:انبان:ای:ک ںونں:اک:ایخؽ:دؽ:ںیم:الان:ہی:بس:رحاؾ:ےہ:اور:ہ:انگوہں:یک:اںیمیدنیانیل:ای:ا:ہےس:زم

یل:یک:انراک ی:اک:ہ ب:ےہ۔:اہلل:اعتیل:افحتظ:رفامںیئ:اور:اؿ:رحاؾ:اکومں:ےس:اچبںیئ:سج:اہلل:اعت

یک:ربتک:ےس:اؿ:اشء:اہلل:اعتیل:امتؾ:انگوہں:ےس:انچب:ااسؿ:وہاجےئ:اگ۔

ذموکرہ:ابال:اامعؽ:رپ:وتقیف:ےک:ےیل:اچر:احیبستت

واظفئ:ںیہ:نج:ےک::ذموکرہ:ابال:اچر:رحاؾ:اکومں:ےس:ےنچب:ےک:ےیل:دنمرہج:ذلی:اچر

ڑپےنھ:ےس:روح:ںیم:اطتق:اےئ:یگ:اور:بج:روح:اطتق:ور:وہاجےئ:یگ:وت:انگوہں:ےس:انچب:

اللرابر( 122۔اکی:حیبست:)ااسؿ:وہاجےئ:اگ ال :اللاللابر( 122)ڑپںیھ۔:اکی:حیبست:لال

رود:رشفی:یک:ابر( 122)اافغتسر:یک:ڑپںیھ۔:اکی:حیبست:ابر( 122)اکی:حیبست::۔ڑپںیھ ۔د

إ إ إ إ

دصر:رقاؿ:و:تنس:یک:روینش:ںیمح:رش 48

االصح:اک:ااسؿ:ہخسن

:رضحت:ومالان:اشہ:دمحم:ارشػ:یلع:اصبح::اھتونی:

ملتل

ہیلعہللتمحمیکح:االتم:دجمد:ا

رتعک:لفن:امنز:وتہب:یک:تین:ےس:ڑپھ:رک:ہی:داع:اموگن::: دو

اے:اہلل!:ںیم:اپ:اک:تخس:انرفامؿ:دنبہ:وہں۔:ںیم:رفامں:ربداری:اک:‚

ارادہ:رکات:وہں:رگم:ریمے:ارادے:ےس:ھچک:ںیہن:وہاتاور:اپ:ےک:ارادے:ےس:

بس:ھچک:وہاتکس:ےہ۔ںیم:اچاتہ:وہں:ہک:ریمی:االصح:وہ:رگم:تمہ:ںیہن:وہیت۔:

،:تخس:اپ:یہ:ےک:اایتخر:ںیم:ےہ:ریمی:االصح۔اے:اہلل!ںیم:تخس:انالقئ:وہں

:تخس: :اگرثیبخ:وہں، :دمد:انگہ :اپ:یہ:ریمی :وہں، :وہراہ :اعزج :ںیم:وت وہں،

:وقت:ںیہن:ےہ،:اپ:یہ:رفامےیئ۔:ریما:بلق:فیعض:ےہ۔:انگوہں:ےس:ےنچب:یک

ریمی:اجنت:اجنت:ںیہن،:اپ:یہ:بیغ:ےس::۔:ریمے:اپس:وکیئ:اسامؿ وقت:دےیجی

ےیک:ںیہ،:اںیہن:اپ:اینپ:۔اے:اہلل!:وج:انگہ:ںیم:ےن:اب:کت:اک:اسامؿ:دیپا:رکدےیجی

ہ:اؿ:انگوہں:وک:ہن:رکوں:دنیرتمح:ےس:اعمػ:رفامےیئ۔:وگ:ںیم:ہی:ںیہن:اتہک:ہک:ا

‛ہ:رھپ:رکوں:اگ،:نکیل:رھپ:اعمػ:رکاولں:اگ۔دنیاگ،:ںیم:اجاتن:وہں:ہک:ا

:داع: :یک :االصح :اینپ :ارقار، :اک :زجع :اور :اعمیف :یک :اےنپ:انگوہں :ےس:روزاہن :رطح :ایس رغض

:اینپ:انالیقئ:وک:وخب:اینپ:زابؿ:ےس:ہہک:ایل:رکو۔:رصػ:دس:ٹنم:روزاہن:ہی:اکؾ:رکایل:رکو۔:ول:اھبیئور:ا

:یھب:تم:ویپ،:دبرپزیہی:یھب:تم:وھچڑو۔:رصػ:اس:وھتڑے:ےس::کمن:اک:اامعتسؽ:وسےت:وتقدوا:

اپ:دںیھکی:ےگ:ہک:ھچک:دؿ:دعب:بیغ::ےس:ااسی::ااظتنؾ:وہ:اجےئ:اگ:ہک:تمہ:یھب:وقی:رک:ایل:رکو۔:

وہ:اجےئ:یگ،:

ٹ

رغض:بیغ:ےس: :یھب:ہن:ےگل:اگ:اور:دوشارایں:یھب:شیپ:ہن:اںیئ:یگ۔اشؿ:ںیم:بج

ااسی:اسامؿ:وہاجےئاگ:ہک:وج:اپ:ےک:ذنہ:ںیم:یھب:ںیہن:ےہ۔

إ إ إ إ