Book clubCommunication skill And Patient-centred care

Family Medicine Handbook

บทท 2 ทกษะการสอสารกบผปวยและครอบครว

Communication skillPatient and family เปาหมายในการทำางาน คอ การวนจฉยความ

เจบปวยทงหมด (ไมใชการวนจฉยแตโรค) ใหการดแลรกษาเยยวยาไดอยางถกตองและ

เหมาะสม รวมทงใหคำาปรกษาแนะนำาเพอการดแลสขภาพของผปวยไดอยางตอเนอง

ขนตอนการสอสารยนดตอนรบและแนะนำาตวเองสนๆเปดโอกาสใหเลาใชคำาถามปลายเปดเพอกระตนใหเลาตอใชคำาถามปลายปดเมอตองการยนยนหรอถามซำา

ถามความรสก ความกงวล ความคาดหวง

ขนตอนการสอสาร สะทอนความรสก และแสดงความเหนใจเขาใจ

ใหตำาแนะนำาเสนอแผนการรกษาสำาหรบครงนและครงตอไป

เปดโอกาสใหซกถาม สวสดอำาลา และนดหมายครงตอไป

ความเปนจรงแพทยตองฝกเปนผรบสารใหครบถวนและ

เขาใจ พรอมทงตอบสนองตอสารนนอยางเหมาะสม

บางขอมลทผปวยคดวาสำาคญกบการเจบ ปวยของตน กลบเปนขอมลทแพทยไมให

ความสนใจหลายครงทผปวยพยายามเดาใจแพทยและดดแปลงคำาตอบเพอตอบในสงทแพทยจะสนใจ

ลกษณะของนำาเสยง หนาตา ทาทาง สหนา อากปกรยา เปนขอมลสำาคญทแพทยสวน

ใหญมกละเลย ไมใหความสำาคญ

ประโยชนของการสอสาร สรางสมพนธภาพอนด กบผปวยและแพทยเขาใจสภาพความเจบปวยทงหมดของผปวย ลดความเสยหาย ในการสงตรวจทเกนจำาเปนวางแผนการดแลรกษาไดอยางเหมาะสม

ผลเสยเสยเวลา- แตหากใชเปนประจำา ลดการสญสยเวลาได

เสยแรง

กรณศกษาการซกประวตแบบเดม แพทย : สวสดคะ เปนอะไรมาผปวย: ปวดทองลนป มานานแลวครบ แพทย : ปวดยงไงคะผปวย: ปวดแสบๆรอนๆ แพทย : ปวด กอนหรอหลงอาหารคะผปวย: กอน

กรณศกษา แพทย : กนอาหารแลวหายปวดมยคะผปวย: หายครบ แพทย : สรป เปนโรคกระเพาะ เดยวหมอจด

ยาให ควรกนอาหารใหตรงเวลา ไมทานเผดอาการจะดขนคะ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร แพทย : สวสดคะ เชญนงคะผปวย: ขอบคณครบ แพทย : คณสมชายใชมยคะผปวย: ครบ แพทย : หมอชอ สายพณ นะคะผปวย: ครบ แพทย : เปนยงไงมาคะ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร

ผปวย: ปวดทองใตลนปมานานแลวครบ แพทย : นานเทาไหรแลวคะผปวย: จรงๆเปนมา 4-5 ป แตเปนถๆ มา 3 สปดาหน แพทย : มอะไรเกดขนในชวง 3 สปดาหนผปวย: เมอ 3 สปดาหกอน ไป งานวนเกดเพอน ดมสรา

หลงจากตนมามอาการอาเจยน ปวดทองเรอยมาครบ แพทย : คะ.. แลวยงไงตอคะผปวย: ไมมไรครบ ผมไปซอยาเคลอบกระเพาะกนกดขน

บางครบ แตพอหมดฤทธยากเปนอก

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร แพทย : ดเหมอนอาการ มนไมหายขาดเลยใชมยคะผปวย: ครบ ไปคลนก กนยา ฉดยา ไมหายสกท แพทย : คณกงวลมากขนเมอพยายามรกษาตงหลายวธกไมหาย

ผปวย: ครบ พอดผมเพงวางจากการจดงานศพของญาต

แพทย : ใครเปนอะไรหรอคะผปวย: นาสาวผมเปนมะเรงกระเพาะอาหารเมอ 2 สปดาห

กอน แกเปนโรคกระเพาะแบบนมานานพอหมอสองกลอง พบวาเปนมะเรง รกษาไมนานกเสยชวตครบ หมอครบ โรค

นมนเปนกรรมพนธมยครบ ผมขอสองกลองไดมยครบ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร

แพทย : กอน อนหมอขอเสยใจดวยคะ อาการของมะเรงกระเพาะ อาหารคอนขางวนจฉยยาก โดยเฉพาะอาการปวดทองเรอรงมา

นานๆ และ ไมไดรกษาตอเนองกบแพทยคนเดม การสองกลองจะ ทำาในคนทรกษาดวยยาเตมทแลวอาการไมดขนในเวลาอนควร คน

สวนใหญตองการสองกลองดวาเปนมะเรงหรอเปลา แตหลงจาก นนจะเขดขยาดไมกลากลบไปสองอกเมอถงเวลาจำาเปน

เนองจากตองกลนกลองทเปนทอขาดใหญไปในทอง และถาสอง กลองโดยไมจำาเปนมกไมพบอะไรเพมเตม แตถาคณกงวลมาก

อยากทำากไดคะผปวย: แลวมนเปนกรรมพนธมยครบ แพทย : อาจเปนญาตสายตรง แลวคณมญาตคนอนเปนมะเรงอกมยคะ

ผปวย: ไมมครบ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร แพทย : ถาเชนนนโอกาสเปนกรรมพนธกคงนอยคะ แลวคณอยากใหหมอชวยอะไรบางคะ

ผปวย: งนผมขอเอายาไปกนกอน ถาไมดขนคอยมาสองกลองครบ

แพทย : ไดคะ วนนเอายาไปกน แลวหมอนดมาตรวจตดตามอาการถามอะไรเปลยนแปลงจะไดทราบได

ผปวย: ดครบ ขอบคณมากครบ แพทย : คณมอะไรอยากถามหรออยากใหหมอชวยอะไรเพมเตมมยคะ

ผปวย: ชวงทผานมานอนไมคอยหลบ ไมทราบวากงวลเรองน รเปลา

แพทย : คณคดวายงไงคะ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสารผปวย: อม ปกต ผมเปนคนหลบงาย มาชวงนแหละครบ

ทนอนไมคอยหลบ ลกผมยงเลก ผมยงไมอยากเปนอะไรไปกอน

แพทย : ลกคณอายเทาไหรแลวคะผปวย: 2 ขวบ ครบ แพทย : วยกำาลงซน กำาลงคยผปวย: ครบ เขาพดไดประโยคสนๆแลวครบ แพทย : โอโห โตเรวเชยว คงเปนวยกำาลงนารก อายคณยง

นอย โอกาสเปนมะเรงนอยคะ ทานยาแลวทำาใจใหสบายคะ แลว มาพบกนใหม 2 สปดาห คณตองการยาชวยหลบรเปลาคะ

ผปวย: ไมเปนไรครบ สบายใจแลวครบ

การซกประวตแบบมทกษะในการสอสาร แพทย : ถามอาการอะไรไมด มากอนนดไดนะ

คะ มอะไรอยากถามหมออกหรอเปลาคะผปวย: ไมมแลวครบ ขอบคณมาครบหมอสวสดครบ

บทท 3 Patient-centred care

Patient-centred careExplore both disease and illnessUnderstand the whole personFind common groundIncorporate prevention and

health promotionEnhance doctor-patient

relationshipBeing realistic

Explore both disease and illnessวนจฉยแยกโรคได เขาใจความเจบปวย – idea, feeling,

function ,expectation

Understand the whole personตวผปวย ครอบครว เครอญาต

Find common groundลำาดบปญหาการเจบปวยกำาหนดเปาหมายการรกษาแพทยและผปวยมบทบาทรวมกนในการดแลสขภาพ

Incorporate prevention and health promotion

สรางเสรมสขภาพพบความเจบปวยแตเนนๆลดภาวะแทรกซอนขของการเกดโรค

Enhance doctor-patient relationship

Therapeutic relationshipCaring and Healing more than

CuringTransference and

Countertransference

Being realisticเวลาทจำากดแหลงขอมลทจำากดทมงานและครอขายในการดแลผปวยทมจำากด

กรณศกษา ปา สมศร หญงไทยมาย อาย 71 ป ภมลำาเนา หนองบวลำาภ

ลกสาว 2 คนพามาตรวจดวยอาการปวดทองทชายโครงดาน ขวาเปนๆหายๆ มา 3 เดอน ไมมไขหนาวสน ปวดไมเปนเวลา

นอนทบขวาไมสะดวกเปนบางครง ไปรกษามาหลายแหง อาการยงเปนๆหายๆ หมอบางคนบอกวาเปนโรคกระเพาะ

บางคนบอกวาเปนโรคลำาไส เพอนบานบอกวาคงจะเปนนวใน ถงนำาดตองผาตด ตอมาเวลาปวดทองใตชายโครงขวาจะรสก

ใจสน มอเทาเยน หาวบอย ตาลอยแลวแนนงไป ญาตเรยก ไมรสกตว ลกจงพามาตรวจทกรงเทพ เพอใหรแนวาเปนโรค

อะไร ปาสมศรกลวการผาตดมาก บอกวาผาแลวจะไมรอด จงไมยอมมาตรวจทรพ. เพราะกลววาจะเจอเปนนวแลวตอง

“ ”ผาตด ปาบอกวา หวเดดตนขาดยงไงกไมผา

ขนตอนการตรวจรกษาโรคPhysical examinationBasic investigationOther investigation

ขนตอนการดแล รกษาคนIdeaFeeling Function Expectation

Idea คดอยางไรกบความเจบปวยทมอย - ปาคดยงไงคะ

รอฟงคำาตอบกระตนใหผปวยเลาตอ- ปาคดอะไรอย

Feeling ผปวยเปนผรในชวตของตน และหมอเปนผร ในวชาแพทยทเขาใจความรสกของคนทวๆไป

ฟงอยางเขาใจ และ เหนใจผปวยตองการหาเพยงคนฟงในเรองทอยาก

จะระบาย และจะมความรสกไมพอใจทถกเพก เฉยความทกขรอนนน

Expectationความคาดหวงของผปวยมกจะถกละเลยหรอไมเขาใจ

อาจเปนความคาดหวงทวา ถาไมหายกขอให ตายไปเลย หรออาจเปนความกลวในรปแบบ

ตางๆ กลวเจบปวด กลวคนใกลชดรงเกยจกลวถกทอดทง

Functionประเมนวาสมรรถภาพทวไปของผปวยเปน

อยางไรความเจบปวยมผลอยางไรตอสมรรถภาพดงกลาว

“ ”ควรถามเรองการ กน อย หลบ นอน

ปาสมศร มาดวยอาการปวดทองเรอรง

disease illness

-R/O gallstone-Anxiety

Ideaคดวาตนเองไรคาไมอยากเปนภาระของลกอาการไมมากหายได

Feelingกงวลเรองการผาตดกลวเรองหนสนอายวาเปนคนขโรค

ExpectationอยากรวธดแลตนเองอยากใหลกสาวอยอยางมความสขFunction หลบตามนสยปกตเบออาหารแตกำาลงใจสเพอลกทองผกบางครงแกไขได

Summaryผปวยทไดรบการรกษามาหลายแหงแตไมด

“ ” ขน เพราะแพทยหวงแต รกษาโรค ลมคดถงความเจบปวยทงหมดของผปวย

กรณศกษา ความเจบปวยจากความเครยดในปญหาครอบครวมความเดนชดมากกวาอาการปวดทอง

การซกประวตทเนนผปวยเปนศนยกลาง ไม จำาเปนตองใชเวลานาน เพยงแตเปลยนมาฟง

“ ผปวยมากขน หฟง ตาสงเกต ถามกระตน”ผตามทด

ใหผปวยเลาจากมมมองของตน โดยใชคำาถามงายๆ