book 60 part 2/2

P 98-145 (chapter 4).indd 98 21/12/2012 18:36

P 98-145 (chapter 4).indd 99 21/12/2012 18:36

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”100 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

การพฒนาพลงงานทดแทน AlternativeEnergyDevelopment

พลงงานทดแทน (Alternative Energy) คอแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาตรอบตวเรา สามารถนำามา

ใชไดอยางไมมวนหมด หรอสามารถสรางทดแทนไดในชวงเวลาสนๆ มหลายชอทใชเรยก เชน พลงงานหมนเวยน

พลงงานทางเลอก รวมถงพลงงานสะอาดและพลงงานสเขยว เนองจากเปนพลงงานทกอผลกระทบตอสงแวดลอมนอย

ตวอยางของพลงงานทดแทน เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงนำา พลงงานชวมวล พลงงานชวภาพ

ประเทศไทยตองพงพาการนำาเขาพลงงานจากตางประเทศเปนหลก จากขอมลในป 2555 ทผานมาพบวา

กวารอยละ 60 ของความตองการพลงงานเชงพาณชยขนตนมาจากการนำาเขา โดยมสดสวนการนำาเขานำามนสงถง

รอยละ 80 ของปรมาณการใชนำามนทงหมดภายในประเทศ และยงมแนวโนมจะสงขนอก เพราะไมสามารถเพมปรมาณ

การผลตปโตรเลยมในประเทศไดทนกบความตองการใชงาน การพฒนาพลงงานทดแทนอยางจรงจงจะชวยลดการพงพา

และการนำาเขานำามนเชอเพลงและพลงงานชนดอน และยงชวยกระจายความเสยงในการจดหาเชอเพลงเพอการผลตไฟฟา

ของประเทศซงเดมตองพงพากาซธรรมชาตเปนหลกมากกวารอยละ 70 โดยพลงงานทดแทนถอเปนหนงในเชอเพลง

เปาหมายทคาดวาจะสามารถนำามาใชในการผลตไฟฟาทดแทนกาซธรรมชาตไดอยางมนยสำาคญ โดยเฉพาะพลงงานแสง

อาทตย พลงงานลมแบบทงกงหนลม พลงนำาขนาดเลก ชวมวล กาซชวภาพ และขยะ และหากเทคโนโลยพลงงานทดแทน

เหลานมตนทนถกลงและไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง กอาจสามารถพฒนาใหเปนพลงงานหลกในการผลตไฟฟาสำาหรบ

ประเทศไทยไดในอนาคต

P 98-145 (chapter 4).indd 100 21/12/2012 18:36

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 101

ดงนนรฐบาลจงมอบหมายใหกระทรวงพลงงานจดทำาแผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก

รอยละ 25 ใน 10 ป (พ.ศ. 2555-2564) หรอ Alternative Energy Development Plan : AEDP (2012-2021) เพอกำาหนด

กรอบและทศทางการพฒนาพลงงานทดแทนของประเทศ

การพยากรณความตองการพลงงานของประเทศคาดวาจากความตองการพลงงานในปจจบน 71,728 ktoe (kilo-

tons of oil equivalent – พนตนเทยบเทานำามนดบ) ในป 2564 จะเพมขนเปน 99,838 ktoe ดงนนตามแผนการ

พลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2555-2564 จงกำาหนดใหมสดสวนการใชพลงงานทดแทนเพมขนจาก

7,413 ktoe ในป 2555 เปน 25,000 ktoe ในป 2564 หรอคดเปนรอยละ 25 ของการใชพลงงานรวมทงหมด

ทงนไดกำาหนดวตถประสงคของการพฒนาพลงงานทดแทน คอ

1. เพอใหประเทศไทยสามารถพฒนาพลงงานทดแทนใหเปนหนงในพลงงานหลกของประเทศ ทดแทนเชอเพลง

ฟอสซลและการนำาเขานำามนไดอยางยงยนในอนาคต โดยในแผนนจะไมรวมเปาหมายการพฒนากาซธรรมชาตในภาคขนสง

(NGV)

2. เพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ

3. เพอเสรมสรางการใชพลงงานทดแทนในระดบชมชนในรปแบบชมชนสเขยวแบบครบวงจร

4. เพอสนบสนนอตสาหกรรมการผลตเทคโนโลยพลงงานทดแทนในประเทศ

5. เพอวจยพฒนาสงเสรมเทคโนโลยพลงงานทดแทนของไทยใหสามารถแขงขนในตลาดสากล

P 98-145 (chapter 4).indd 101 21/12/2012 18:36


? ทผานมางานพลงงานทดแทนของ พพ. ม

ดานใดซงทานไดดแลเปนพเศษ

จากประสบการณการทำางานของผมใน พพ.

ไดมโอกาสดแลเรองโรงไฟฟาพลงนำาเกอบทก

โครงการ นบเปนเวลารวม 20 ป ทำาใหผมเหนวา

โครงการโรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกเปนโครงการ

ทมประโยชนและแตกตางจากของหนวยงานไฟฟา

อนทเนนเรองการซอขายไฟฟาเปนสำาคญ แตเรา

มองเรองของการพฒนาทองถน การพฒนาชมชน

จากแหลงนำาทนำามาผลตไฟฟา เพอสรางความเปน

อยทดขนใหแกชมชน

โรงไฟฟาพลงนำาทเราจดทำาแบงเปนสอง

ประเภท คอ โรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกซงมขนาด

1 เมกะวตตถงกวา 10 เมกะวตต ซงไมไดให

ประโยชนเฉพาะการผลตไฟฟเทานน แตเปน

โครงการอเนกประสงคเพอการชลประทานในพนทรอบโรงไฟฟาดวย สวน

โรงไฟฟาอกประเภทหนงคอโรงไฟฟาชมชนกบโรงไฟฟาระดบหมบาน ซง

เปนพนทในชนบทหางไกลทสายสงไฟฟาเขาไมถง สวนโรงไฟฟาชมชนคอ

โรงไฟฟาซงเราไปพฒนาเพอใหชมชนขายไฟฟาเปนรายไดใหแกชมชน

? ปจจบนโรงไฟฟาชมชนซงมการขายไฟฟาคนใหแกรฐอยในสภาพเชนไร

โรงไฟฟาชมชนสวนใหญยงดำาเนนการในสภาพทดอย หลาย

โครงการอยระหวางการกอสรางและรอการเชอมสายกบการไฟฟาสวน

ภมภาค เนองจากโรงไฟฟาชมชนเปนโรงไฟฟาท on grid เพอใหชมชน

โดย อบต. หรอองคกรทองถนสามารถขายไฟฟาเขาระบบไฟฟาหลกได

เพราะฉะนนตวโรงไฟฟาจะตองกอสรางอยางมมาตรฐาน เครองจกรสวน

ใหญจงอยในสภาพคอนขางดกวาโรงไฟฟาระดบหมบานพอสมควร อยางไร

กตามในสวนขนตอนการขอรบการสนบสนนการซอขายไฟฟาเขาระบบยง

ตองเปนไปตามระเบยบราชการซงใชเวลาพอสมควร

? โครงการดานพลงงานทดแทนททาง พพ. กำาลงสงเสรมในปจจบน

ตอนนมเรองการสงเสรมใหชมชนเปน

เจาของกจการพลงงาน หรอชมชนสเขยว เรา

ศกษาศกยภาพเรองแหลงพลงงานทดแทนใน

ชมชนหลายแหงทวประเทศ โดยรวมมอกบสถาบน

การศกษาแลวคดตนแบบการพฒนาชมชนสเขยว

ขนมา ทาง พพ. จะสนบสนนงบประมาณ

สวนหนงใหชมชน และเชญชวนเอกชนซงเปน

ผประกอบการมาลงทนรวมกบชมชนเพอการผลต

ไฟฟาหรอกาซเชอเพลงพลงงาน โดยใชวสดหรอ

ปจจยตางๆ ทมในทองถน แลวขายไฟฟาใหแก

การไฟฟาหรอขายกาซชวภาพอดให ปตท. โดย

รปแบบสวนใหญจะเปนโรงไฟฟาชวมวล

ขณะนเรากำาลงทำางานในหลายพนทและ

จะเสนอของบประมาณมาดำาเนนการโครงการ ซงการสนบสนนการพฒนา

พลงงานทดแทนในชมชนนนบเปนเรองใหม มหลายชมชนทสนใจ ในการ

เรมทำาโครงการ เราตองประชมรวมกบชาวบานอยางจรงจงโดยจดเปนเวท

ประชาคม เพราะหลายครงทการพฒนาซงมผประกอบการไปลงทนนนชาว

บานจะปฏเสธ แตถาใหชาวบานมสวนรวม รบรขอเทจจรง และใหเขามสวน

รวมในการเปนเจาของ กจะทำาใหโครงการเกดความเปนไปได

อนทจรงรปแบบนเราเคยทำามาแลวในโครงการไฟฟาพลงนำาชมชน

ซงเราตองหาชมชนทพรอม มความเขมแขง มผนำาชมชน เราตองถามความ

สมครใจ และบอกขอเทจจรงแกเขา ใหชมชนเขาใจในกจกรรมโครงการทจะ

นำาไปพฒนา ทงนชมชนตองจดตงองคกรชมชนในทองถน จะเปนนตบคคล

สหกรณ หรอวสาหกจชมชนกได และตองจดทะเบยนเปนนตบคคลจงจะม

คณสมบตเปนเจาของกจการขายไฟฟา

? บทบาทของ พพ. ในดานพลงงานแสงอาทตย

เรองของพลงงานแสงอาทตยเพอการผลตไฟฟา เราสนบสนนเรอง

การพฒนาพลงงานทดแทน กบบทบาทของ กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานธรรมยศ ศรชวยรองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

P 98-145 (chapter 4).indd 102 21/12/2012 18:36


การนำาไปใชในหมบาน ชนบท องคกรทองถน สถานอนามย โรงเรยน

ตำารวจตระเวนชายแดน ซงเปนพนทหางไกลในชนบท มอยประมาณ

2,000 แหง และสวนใหญเราไดยกใหอยในการดแลของแตละพนทไปแลว

แตเรายงตดตามเรองการซอมบำารงใหอย เชนเดยวกบไฟฟาพลงนำา

การใชพลงงานแสงอาทตยอกดานหนงทสำาคญเชนกน คอการนำา

มาใชผลตความรอน เราสนบสนนชมชนในเรองการทำาตอบพลงงานแสง

อาทตย โดยสนบสนนเงนลงทนแบบใหเปลารอยละ 60 และสนบสนนการ

นำาความรอนจากพลงงานแสงอาทตยไปใชกบพลงงานความรอนเหลอทงจาก

ระบบผลตเดม เรยกวา พลงงานความรอนจากแสงอาทตยแบบผสมผสาน

เราสนบสนนเงนลงทนแบบใหเปลารอยละ 30 นเปนงานโดยตรงของเรา

ททำามาอยางตอเนอง สวนเรองการลงทนโรงไฟฟาเปนฟารมแสงอาทตย

ขนาดใหญนนไมเกยวของกบงานของ พพ. โดยตรง

มองการทำางานเพอใหบรรลเปาหมายแผนการพฒนาพลงงานทดแทน

และพลงงานทางเลอก รอยละ 25 ใน 10 ปไวอยางไร

คดวาเปนสงทสามารถทำาไดตามเปาหมาย แมวาจะไมใชเรองงาย

และขนอยกบนโยบายของรฐดวย เราตองการใชพลงงานทดแทนรอยละ 25

ของพลงงานทงหมด ซงพลงงานทงหมดทใชภายในประเทศ ป 2554 คดเปน

มลคาถง 2 ลานลานบาท หมายความวาตองใชพลงงานทดแทน 5 แสน

ลานบาท ขณะทงบประมาณของ พพ. ในสวนของพลงงานทดแทนปนเรา

ไดประมาณ 400 ลานบาท เทานน

ตามแผนฯ ตวเลขใหญทสำาคญคอการใชเชอเพลงแทนนำามนดเซล

25 ลานลตรตอวน ซงตองอาศยความรวมมอในการทำาวจยและพฒนากบ

องคกรทเกยวของ ทงสถาบนการศกษาและองคกรภาคเอกชนตองชวยกนหา

เทคโนโลยหรอการพฒนาวจยใหมๆ ทงจากในและนอกประเทศ มาทำาให

เกดการพฒนาภายในประเทศ คดวาตรงนเปนสวนทยากทสด

สำาหรบบทบาทของ พพ. คอการเปนผประสานงานทกภาคสวน

ประสานกบองคกรนอกประเทศ เชน ออสเตรเลย จน ในเรองการศกษา

เทคโนโลยใหมๆ ทจะสงเสรมทรพยากรภายในประเทศ เชน สาหราย ซง

วนนอาจจะยงไปไมถงจดทเปนเชงพาณชย หรอการสรางความรวมมอกบ

ทางกระทรวงวทยาศาสตรฯ ดานงานวจย สนบสนนการพฒนาเชอเพลง

ชวภาพ หรอพลงงานทดแทนในหลากหลายรปแบบ ประสานกบกรม

วชาการเกษตร กระทรวงเกษตรฯ ในเรองการปลกพชพลงงาน เชน ปาลม

นำามน เปนตน

ในฐานะ พพ. เราไมมอำานาจใดๆ ในทางกฎหมายเกยวกบพลงงาน

ทดแทนทจะไปบงคบหรอสรางสงจงใจใหภาคเอกชน หนาทหลกของเราจง

เนนไปทการประสานงาน

อยางไรกตามขาราชการประจำาทกคนของ พพ. ไดทมเทกำาลงความ

สามารถอยางมาก และในระดบผบรหารกตงใจผลกดนการพฒนาพลงงาน

ทดแทนมาอยางตอเนองและจรงจง

? ในแงของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมพลงงานทดแทนมจดใดทเปน

ปญหา

ทผานมาเรามนโยบายเชญชวนเอกชนมาลงทนดานพลงงานทดแทน

แตยงมระเบยบ ขอปฏบต กตกาของภาครฐบางประการทเปนอปสรรค

ตวอยางเชน พลงงานลม เคยมเอกชนสนใจลงทนตดตงกงหนลมผลต

ไฟฟา แตพนทตดตงอยในพนทลมนำาชน 1-B ทงทในความเปนจรง

หมดสภาพความเปนปาแลว หรอการสนบสนนใหผประกอบการ หรอเจาของ

อาคารตดตงแผงโซลารเซลลบนอาคารเพอผลตไฟฟาขาย แตมาตดระเบยบ

ราชการวาการจะผลตไฟฟาขาย เจาของอาคารตองจดทะเบยนเปนโรงงาน

ประเภทหนง หรอแมแตเอทานอล ปจจบนตามกฎหมายยงถอวาเปนสรา

การผลต การเกบ และการขนสงเอทานอลจงถกควบคมเหมอนกบสรา

ประเภทหนง สงเหลานเปนตวอยางบางสวนของการไมประสานสอดคลอง

ของหนวยงานราชการดวยกนเอง และเปนอปสรรคดานกฎหมายททำาใหการ

พฒนาพลงงานทดแทนหรอพลงงานหมนเวยนยงเดนไปขางหนาไดลาชา

ในสวนของ พพ. เราพรอมใหความรวมมอ เพอใหเกดความเชอม

โยงกนในระดบกระทรวงและระดบนโยบาย ทจะทำาใหกตกาและขอกฎหมาย

ตางๆ ซงมความยงยากไดรบการแกไข เพอสรางแรงจงใจใหเอกชนซงม

บทบาทสำาคญมาลงทนและพฒนาพลงงานทดแทนใหเกดขน

?

P 98-145 (chapter 4).indd 103 21/12/2012 18:36


พลงงานแสงอาทตยSolar Energy

พลงงานแสงอาทตย ถอเปนแหลงพลงงานความรอนและใหแสงสวางทใหญทสดในจกรวาล และเปนพลงงานทดแทนท

สามารถนำามาใชไดอยางไมสนสด อกทงยงเปนแหลงพลงงานสะอาด

ปราศจากมลพษตอสงแวดลอม ทผานมามนษยใชพลงงานจากแสง

อาทตยในชวตประจำาวนอยแลว ไมวาจะเปนการใชแสงสวาง การตาก

ผา การถนอมอาหาร เปนตน

ประเทศไทยตงอยในเขตบรเวณเสนศนยสตร จงไดรบแสงอาทตย

ตลอดทงป และมความเขมของแสงอาทตยอยในระดบคอนขางสง

กระจายทวทกพนทของประเทศ มคาเฉลย 4.7 กโลวตตตอตารางเมตร

ตอวน ซงเพยงพอตอการนำาไปใชประโยชน กรมพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จงดำาเนนโครงการเพอใชประโยชน

จากพลงงานแสงอาทตยในสองรปแบบ คอเทคโนโลยพลงงานแสง

อาทตยเพอผลตไฟฟา และเทคโนโลยพลงงานแสงอาทตยเพอผลต

ความรอน

1 แผงผลตไฟฟาจากแสงอาทตยชวยใหชาวบานในพนทชนบทหางไกล ซงระบบสายสงไฟฟาหลกยงเขาไมถง สามารถมไฟฟาใช2 พลงงานแสงอาทตยยงมประโยชนในการผลตความรอนเพออบอาหาร หรอเพอผลตนำารอน (3)

2 3

P 98-145 (chapter 4).indd 104 21/12/2012 18:36


1. พลงงานแสงอาทตยเพอผลตไฟฟา

การใชพลงงานแสงอาทตยผลตไฟฟามอปกรณตวกลางสำาคญ

สำาหรบเปลยนรปพลงงานแสงใหกลายเปนพลงงานไฟฟา เรยกวา

“เซลลแสงอาทตย” (Solar Cell หรอ Solar PV)

พพ. ไดสงเสรม สนบสนน และตดตงระบบผลตไฟฟาดวยเซลล

แสงอาทตย เพอจดทำาระบบประจแบตเตอร ระบบสบนำา ระบบ Mini

Grid และระบบผลตไฟฟา สำาหรบกลมเปาหมายทอยหางไกลจากระบบ

สายสงไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) หรอพนทซงมขอ

จำากดบางประการททำาใหการไฟฟาสวนภมภาคไมสามารถดำาเนนการ

จายไฟฟาได เชน โรงเรยนในชนบท สถานอนามย ศนยการเรยนร

1

2 3

P 98-145 (chapter 4).indd 105 21/12/2012 18:36


ชมชน ฐานปฏบตการทางทหารและตำารวจตระเวนชายแดน พนท

ปาสงวนแหงชาต และกจกรรมในพนทโครงการพระราชดำาร เปนตน

โดย พพ. ไดดำาเนนการตดตงระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

ตงแตป 2536-2554 จำานวนทงสน 1,756 แหง ขนาดกำาลงการผลต

รวม 3,905.491 กโลวตต

2. พลงงานแสงอาทตยเพอผลตความรอน

การใชพลงงานแสงอาทตยเพอผลตความรอนมอปกรณสำาคญ

เชน แผงผลตนำารอนดวยพลงงานแสงอาทตย (solar collector) รวมถง

โครงสรางอาคารทสามารถรวบรวมและกกเกบความรอนแสงอาทตย

ไวภายใน เชน โรงอบอาหารพลงงานแสงอาทตย

พพ. ไดสงเสรมการผลตและการใชนำารอนพลงงานแสงอาทตย

ดวยระบบผสมผสาน โดยการใชแผงผลตนำ ารอนดวยพลงงาน

แสงอาทตย รวมกบ “ความรอนปลอยทง” (waste heat) ของสถาน

ประกอบการ เชน ความรอนทงจากชดระบายอากาศของเครองปรบ

อากาศ เตาเผา หมอไอนำา เปนตน รวมทงสนบสนนคาใชจายในการ

ลงทนตดตงระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตย ประมาณรอยละ 30

ของการลงทนตดตงระบบใหแกกจการธรกจ อาคารภาครฐ หนวยงาน

ในกำากบของรฐ รฐวสาหกจ องคกรทไมแสวงหาผลกำาไรทใชนำารอน

ทงน พพ. ไดดำาเนนการสงเสรมตงแตป 2551-2554 มสถาน

ประกอบการทตดตงแลวเสรจ 115 แหง รวมพนทแผงรบรงส

ดวงอาทตย 25,653 ตารางเมตร คดเปนผลประหยด 3.247 ktoe

ตอป

เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564

1. กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตย ในป

2564 คอ 2,000 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลต

รวม 360 MW โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน

การสงเสรมโครงการระบบขนาดเลกทสามารถตดตงในระดบ

ชมชนและครวเรอน รวมทงระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

บนหลงคา (Solar PV Rooftop) เชน บานเรอน คอนโดมเนยม

อาคารสำานกงาน อาคารภาครฐ โรงงาน ฯลฯ

การสงเสรมอตสาหกรรมผลตแผงแสงอาทตยตนนำาแบบ

ครบวงจร เชน โรงงานผลตซลคอนเวเฟอร

การปรบมาตรการจงใจภาคเอกชนในการลงทนจดตงโรง

ไฟฟาพลงงานแสงอาทตยจากการให Adder มาเปนระบบ Feed in

Tarif (FiT)

การใหการไฟฟาทงสามหนวยงานเตรยมความพรอมในการ

ขยายและเพมระบบสายสงเพอรองรบพลงงานทดแทนทเพมขน รวม

ทงเตรยมการพฒนาสระบบ Smart Grid

2. กำาหนดเปาหมายการผลตความรอนจากพลงงานแสงอาทตย

ในป 2564 คอ 100 ktoe จากปจจบน (ตลาคม 2555) ทมกำาลง

การผลตรวม 4 ktoe โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน

สงเสรมการตดตงระบบนำารอน/นำาเยนแสงอาทตย (solar

heating/cooling)

พฒนาระบบนำารอนแสงอาทตยระดบครวเรอนทมตนทนตำา

พฒนากลไกภาคบงคบ เชน building energy code เพอ

บงคบอาคารขนาดใหญตดตงระบบนำารอน/นำาเยนแสงอาทตย

สงเสรมระบบอบแหงแสงอาทตยสำาหรบธรกจขนาดกลางและ

ขนาดเลก (SME) และวสาหกจชมชน (OTOP)

P 98-145 (chapter 4).indd 106 21/12/2012 18:36


บานานาโซไซต ยกระดบกลวยตากสพาราโบลาโดมแหงแรกของไทย

“ผมกลาพดไดเตมปากวา นาทนบานานาโซไซตคอ

กลวยตากทขายแพงทสดในประเทศไทย”

วฒชย ชะนะมา ผจดการ บรษทบานานาโซไซต จำากด แสดงความภาคภมใจในมลคากลวยตากจากอำาเภอบางกระทม จงหวด

พษณโลก ทสามารถขายไดในราคากลองละ 35 บาท (มสามชน)

“กลวยตากของผมผานองคความรทางวทยาศาสตรและกระบวน

การผลตทางเทคโนโลย รบรองจาก Innovative House (สำานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย) ผบรโภคจงไมไดแคความอรอยยงสามารถ

วางใจในเรองคณภาพดวย”

1.วฒชยยอนอดตของอำาเภอบางกระทมวา แมจะเปนเมองกลวย

ตากมาชานาน แตกลวยตากของอำาเภอบางกระทมกลบไมเปนทรจก

ของคนเมองนก เนองจากยงไมมยหอเปนของตนเอง เมอชาวบาน

ตากกลวยเสรจจะบรรจลงเขงลำาเลยงไปสถานรถไฟเพอขนสงไปขาย

ตอโรงงานในกรงเทพฯ และถกใสบรรจภณฑตตรายหอของโรงงาน

แทน แตหากใครเดนทางขนภาคเหนอ เมอผานอำาเภอบางกระทมกจะ

เหนภาพสองขางทางรถไฟและถนนเตมไปดวยแผงตากกลวยเรยงราย

และเปนสนคาขายด โดยเฉพาะกลวยตากททำาจากกลวยนำาวาสายพนธ

มะลอองนน ขนชอเรองกลนหอมและรสอรอยตดลนจนเปนเอกลกษณ

ของทน

ตอมาเมอกระบวนการผลตอาหารพฒนาไป ผบรโภคตางหนมา

ใสใจดานสขลกษณะมากขน กลวยตากขายดขางทางกลบถกมองวาไม

สะอาด ชาวบานทเคยตากกลวยบนแครไมไผหนาบานอวดสายตาผ

บรโภค ตองหลบมาไวในบาน นำาออกมาเฉพาะเวลามแดดมลม เมอ

ความตองการของผบรโภคลดลง แตจำานวนผขายคงท จงเกดปญหา

ในการรกษาคณภาพของสนคา

เพอใหมรดกทางวฒนธรรมอาหารทสานตอจากครอบครวอยรอด

วฒชยจงปรบแนวคดใหม

ในป 2548 เขากอตง “วสาหกจชมชนกลวยตากบปผา” ขน ปรบ

กระบวนการผลตกลวยตากแบบภมปญญาชาวบานใหไดมาตรฐานสากล

โดยเรมนำาตอบมาใช แตเมอถงฤดฝนซงไมคอยมแดด การตากกลวย

ตองใชเวลานานถง 7 วน บางครงฝนตกหนกตดกนหลายวนกประสบ

ปญหากลวยตากเนาเสย บางครงคดเปนมลคาเสยหายนบแสนบาท

P 98-145 (chapter 4).indd 107 21/12/2012 18:36


ทงวฒชย ผประกอบการรายอน และชาวบาน จงตางพยายาม

ชวยกนคดหาพลงงานทดแทนทจะมาใชเพอมใหเกดความเสยหายขนอก

แลววนหนงจากความมงมนทจะตอสกบฤดฝน กลวยตาก

บางกระทมกพบแสงสวางทปลายอโมงค...

2.“ผมมโอกาสไดรจกอาจารยบณฑต อนณวงศ ผประสานงาน

กองทน สกว. (สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย) ภาควชาเทคโนโลย

อาหาร คณะวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลย

ศลปากร วทยาเขตสนามจนทร ซงกำาลงทำางานวจยเกยวกบกลวยตาก

ใหชาวเขาทอำาเภอสวนผง จงหวดราชบร ในโครงการสงเสรมอาชพของ

สมเดจพระเทพฯ โดยใชโรงอบพลงงานแสงอาทตยขนาดเลกมาก

ทนทท เหน ผมรสกวาสามารถนำามาประยกตกบองคความรของ

ชาวอำาเภอบางกระทมทมทกษะเรองการตากกลวยมาไมนอยกวา

100 ป แลวขยายขนาดใหเปนอตสาหกรรม โดยนำากลวยนำาวาเขาไปใน

โรงอบใหไดอยางนอย 1,400 กโลกรม” วฒชยเลาถงจดเรมตนกอน

จะพฒนามาเปน “โรงอบพลงงานแสงอาทตย (พาราโบลาโดม)”

เมอจดประกายความคดแลว วฒชยพยายามศกษาขอมลเพม

กระทงไดรจก รศ. ดร. เสรม จนทรฉาย ภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร ผคดคนเครองอบแหงพลงงานแสงอาทตย

เพอทำาหนาทควบคมอณหภม ความชน และระยะเวลาในการอบผลไม

ทงยงชวยใหผลตไดในทกฤดกาล เขาจงเลาถงแผนโครงการทตองการ

ขยายโรงอบแบบทอำาเภอสวนผง

และนเปนการเรมตนของโครงการใหมซงไดรบทนสนบสนนจาก

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)

ปรกตพาราโบลาโดมจะปดประตไวเสมอ เพอปองกนความชน ฝน แมลง ฯลฯ

P 98-145 (chapter 4).indd 108 21/12/2012 18:36


“อาจารย เสรมเคยทำาวจยเรองพลงงานแสงอาทตยรวมกบทาง พพ. อยกอนแลว

จงนำาแนวคดพาราโบลาโดมของผมไปทดลองทำาทแขวงจำาปาสก ประเทศลาว เปนแหงแรก

ของโลก และนำาเงนคาตอบแทนสวนหนงซ งไดรบจากงานวจยชนนนมาผลกดนให เกด

โครงการนขนในเมองไทย โดย พพ. ไดรวมสนบสนนงานวจย 70 เปอรเซนต และผมลงทนเอง

อก 30 เปอรเซนต ถอเปนจดเปลยนจากการใชตอบสพาราโบลาโดมหลงแรกของประเทศไทย”

ตวโครงสรางโดมใชเหลกแปบ บางสวนเปนเหลกชบกลวาไนซ (Hot-Dip Galvanized)

กนสนม และใชแผนโพลคารบอเนต (PC Hollow Sheet) ชนดใสขนาดใหญคลม เพอกกเกบความ

รอนไวภายใน โดมมขนาดกวาง 8 เมตร ยาว 20 เมตร พนทสำาหรบตากแหง 160 ตารางเมตร

ตนทนสรางกวา 8 แสนบาท

โดยหลกการทำางาน พาราโบลาโดมใชกระบวนการสะสมความรอนจากพลงงานแสงอาทตย

ทตกลงมากระทบแลวเกบไวภายในโดม โดยลกษณะองศาของโครงสรางทรงพาราโบลา

จะชวยขยายความรอนภายในโดมจากปรกตไดมากขน 20-30 เปอรเซนต คลายกบการขยายแสง

ดวยเลนสเวาเลนสนน ทำาใหสามารถอบกลวยตากไดครงละประมาณ 1,400 กโลกรม และยน

ระยะเวลาตากกลวยจากเดม 7 วน เหลอเพยง 4 วน

ทกฝายทมสวนรวมตางมงหวงวาพาราโบลาโดมจะแกปญหากลวยเนาเสยในฤดฝนใหหมดลง

ได และชวยใหสภาพผวกลวยดกวาการตากแดดแบบทวไป เนองจากโดมเปนระบบปด โอกาสทกลวย

จะสมผสความชน ยสต รา ฝน หรอแมลง ทเขามาปนเปอนจงมนอยมาก และชวยยดอายการเกบ

กลวยตากใหนานถง 4 เดอน

แตทกอยางยงไมงายอยางทคด...

3.“สองปแรกไมไดผล เราตองการอบกลวยใหออกมาเปนกลวยตาก แตกลบไดกลวยนง เพราะ

กลวยไมแหง บางทผวกลวยกเกดจดแดงหรอไมกขาวกระดางเหมอนกลวยทวางบนเตาปง”

วฒชยเผยอปสรรคในชวงเรมตน ถงอยางนนเขายงมนใจในประสทธภาพของพาราโบลาโดม

วาสามารถใชประโยชนไดจรง เพยงแตมนษยตองถอดรหสเทคโนโลยใหไดกอน

“เราตงขอสงเกตวาการอบเฉยๆ อาจไมทำาใหนำาอสระหายไป (นำาซงทำาหนาทคงความสดใน

อาหาร) เหมอนเราอยในตอบ เหงอออกกจรงแตไมแหง ตางจากเมอเวลาตากแดดกลางแจง เหงอ

ออกแลวแหง เราจงคดวานาจะเกยวกบลมสมพทธ”

นนำามาสการมองสาเหตของปญหาวาพาราโบลาโดมตดตงพดลมไมเพยงพอ ทมวจยรวม

กนประมวลขอมลและจบทศทางลมใหม จากนนไดนำาพดลมตวใหญวางเสรมเพอสรางลมสมพทธ

ผลลพธคอ กลวยแหงสนท

การพลกกลวยเพอใหไดรบความรอนทวถงกนทกสวน

กลวยตากเคลอบชอกโกแลต

ปรกตพาราโบลาโดมจะปดประตไวเสมอ เพอปองกนความชน ฝน แมลง ฯลฯ

P 98-145 (chapter 4).indd 109 21/12/2012 18:37

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”110

เมอถอดรหสจากเทคโนโลยสำาเรจในป 2551 ภาพลกษณใหม

ของกลวยตากบางกระทมจงถอกำาเนด...

“ผมอยากประกาศใหรวากลวยตากบางกระทมไมไดตากแดด

ตากลมแบบเดมแลว เรามพาราโบลาโดมแหงแรกของประเทศไทย จง

มาคดเรองชอผลตภณฑวาตองสรางแบรนดใหดเปนสากล จงเปนทมา

ของชอ บานานาโซไซต เพอสะกดใหสงคมและผบรโภครวานไมใช

กลวยตากธรรมดา แตผานองคความรดานพลงงานมาผสานเขากบ

เทคโนโลยตางๆ โดยนกวจยและการชวยเหลอจาก พพ.”

ความสำาเรจของพาราโบลาโดมสงผลใหเกดความเปลยนแปลง

ในอำาเภอบางกระทม โดยมวฒชยเปนผเรมตนสรางสรรคกรรมวธตาก

กลวยแบบไมตองทงไวกลางแจง โดยไดรบการสงเสรมชวยเหลองบ

ลงทนบางสวนจาก พพ.

“สงทผมภาคภมใจมาก คอบานานาโซไซตเปนผสรางแรงกระตน

แกผประกอบการกลวยตากในอำาเภอบางกระทม เรมใสใจกระบวนการ

ผลต วนนผมมพาราโบลาโดมสหลง โดยทนสนบสนนสวนหนงจาก

พพ. แตในอำาเภอบางกระทมวนนมผประกอบการใชแลวไมตำากวา

10 ราย บางรายขอเงนสนบสนนจาก พพ. เชนกน บางรายทม

ศกยภาพกสรางขนเลยนแบบเองเลย ซงหากทาง พพ. เหนวาผ

ประกอบการบางรายสรางแบบผดๆ ถกๆ เขายงสงเจาหนาทเขามา

ชวยแนะนำาแบบทถกตองให”

4.ผลพวงจากการทำาวจยดวยการสรางองคความร ทำาใหอตสาห-

กรรมกลวยตากบางกระทมมคณภาพเปนจดขาย สามารถระบบนฉลาก

ผลตภณฑไดอยางภาคภมใจวาคอกลวยตากจากพาราโบลาโดม และชวย

ใหเกษตรกรในพนทรวมถงจงหวดใกลเคยงมรายไดเพมขนดวย

“เวลานกำาลงการผลตกลวยตากของอำาเภอบางกระทมยงใหญมาก

ผมวาไมตำากวา 7 แสนตนตอป ผมลองคำานวณวากลวยนำาวา 1,400

กโลกรม ตากเสรจได 350 กโลกรม เฉพาะสตอกกลวยตากทผมขาย

ก 100 ตนตอป มาจากกลวยนำาวาหลายแสนกโลกรม แลว

ผประกอบการรายใหญกวาผมอก รวมแลวจะเปนเทาใด”

บานานาโซไซตตอกยำาความสำาเรจอกขนดวยผลตภณฑ

กลวยตากเคลอบชอกโกแลตและไซรปกลวย (นำาหวานเขมขนจากกลวย

นำาวาทไดจากกระบวนการผลตกลวยตากในพาราโบลาโดม) ซงไดรบ

ความนยมสง

ในอนาคตอำาเภอบางกระทมอาจไดรบการสงเสรมใหเปนเมอง

ตนแบบดานกระบวนการตากกลวยทผประกอบการทวประเทศตองมา

ศกษาดงาน

การตากกลวยเปรยบเสมอน DNA ของชาวบางกระทม แมวธ

ตากแดดตากลมกลางแจงจะเคยเปนทมาของ “เมองกลวยตาก” แตวนน

การอบแหงใน “พาราโบลาโดม” โดยการสนบสนนจาก พพ. ไดรบการ

ยอมรบใหเปนภาพลกษณใหมของบางกระทมเรยบรอยแลว

วฒชย ชะนะมา เจาของผลตภณฑบานานาโซไซต กลาวทงทาย

“เมอกอนคนเหนแผงกลวยตากบางกระทมขางทางกเตอนกนให

ระวงแมลงวน ระวงความสะอาด เดยวนเราพดไดอยางภาคภมใจวา

ถาใครอยากเหนแผงกลวยตากบางกระทม ตองขนเครองบนแลวมอง

ทะลลงมายงพาราโบลาโดม”

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

P 98-145 (chapter 4).indd 110 21/12/2012 18:37


“นำารอนพลงงานแสงอาทตย”โรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬาภรณ

ในบรรดาอาคารจำานวนมากทเรยงรายอยรมถนนวภาวดรงสต

อาคาร 14 ชนของโรงพยาบาลศนยวจยศกษาและบำาบดโรคมะเรง

สถาบนวจยจฬาภรณ ดจะพเศษกวาอาคารอนๆ ดวยบนชนดาดฟา

มแผงรบรงสดวงอาทตย (solar collector) 100 แผงตงเรยงราย

อยเตมพนท

เปนเวลา 3 ปแลวทแผงรบรงสดวงอาทตยเหลานทำางานรวม

กบระบบปรบอากาศโรงพยาบาล ผลตนำารอนถงวนละ 30,000 ลตร

และชวยใหโรงพยาบาลประหยดคาไฟฟาจากระบบการทำานำารอนแบบ

ดงเดมไดถงปละ 1.49 ลานบาท ทงยงลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ได 91.83 ตนตอป

1. ตงแตชวงกลางป 2552 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ

พลงงาน (พพ.) ไดเรมดำาเนนโครงการศกษาพฒนาและสาธตการผลต

นำารอนดวยพลงงานแสงอาทตยของโรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬา-

ภรณ โดยถอเปนโครงการนำารองศกษาพฒนาการผลตนำารอนพลงงาน

แสงอาทตยผสมผสานกบความรอนเหลอทงจากระบบทำาความเยน

ปจจบนเทคโนโลยการผลตนำารอนดวยพลงงานแสงอาทตย

จากแผงรบความรอนมสองแบบ คอแบบแผนเรยบ และแบบหลอด

สญญากาศ ซงมประสทธภาพ 21 เปอรเซนต และ 38 เปอรเซนต

ตามลำาดบ ขนอยกบปรมาณรงสดวงอาทตยทไดรบและประสทธภาพ

ของอปกรณรบรงส โดยโรงพยาบาลเลอกใชระบบแบบผสมผสาน

เจษฎา ใบเจรญ หวหนาฝายวศวกรสวนอาคารและสถานทและ

บรการกลาง ซงดแลระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยเลาวา

แผงรบรงสดวงอาทตย 100 แผงมพนทรบรงส 200 ตารางเมตร

แผงรบรงสดวงอาทตยบนดาดฟาอาคารโรงพยาบาล

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 111

P 98-145 (chapter 4).indd 111 21/12/2012 18:37


โดยหนไปในทศทางทคำานวณแลววาเปนองศาทรบพลงงานแสงอาทตย

ไดมากทสด โดยจะทำานำารอนรวมกนกบระบบปรบอากาศทมการตดตง

“ระบบแลกเปลยนความรอน” ซงจะดงความรอนจากเครองปรบอากาศ

ขนาด 250 ตนของตกสถาบนวจยจฬาภรณทตงอยอกดานของโรง

พยาบาลมาใช

“เราไดนำารอนจากสองระบบ คอระบบปรบอากาศ และระบบแผง

รบรงสดวงอาทตย นำารอนรอยละ 70 จะถกจายใหแกผปวย ทเหลอ

จะสำารองเอาไวในถงเกบขนาด 15,000 ลตร จำานวนสองถง ทมความ

สามารถในการรกษาอณหภมของนำาเชนเดยวกบกระตกนำารอน”

เจษฎาบอกวาระบบทเหนในปจจบนเกดจากการคำานวณความ

ตองการใชนำาของหองพกผปวยทงตก

“เชนทนเปนโรงพยาบาลขนาด 100 เตยง แตละหองตองการใช

นำาเฉลยวนละ 60 ลตร เมอคณดวยจำานวนหอง จำานวนวน จะไดคา

ตองการนำารอนในแตละเดอน เราพบวาปรมาณทตองการคอ 15,000

ลตรตอวน นอกจากระบบแผงรบรงสดวงอาทตยแลว ระบบผลตท

เราเพมขนมา คอการดงความรอนทปรกตเครองปรบอากาศจะปลอย

ทงไปโดยไมไดใชประโยชน นำากลบมาใชทำานำารอนดวยเครอง Edge

Heat Exchanger โดยเราทำานำาอณหภมสงสดไดท 70 องศาเซลเซยส

แลวสงเขาถงเกบซงจะรกษาอณหภมไวท 40-50 องศาเซลเซยสและ

จายออกไปเมอใชงาน”

ระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยทโรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬาภรณ มกำาลงผลต 30,000 ลตรตอวน และทำางานตดตอกนมาเปนเวลา 3 ปแลว

P 98-145 (chapter 4).indd 112 21/12/2012 18:37


ปจจบนกำาลงการผลตนำารอนจากระบบนอยท 30,000 ลตรตอวน

โดยรอยละ 70 จายเขาสหองพกฟนผปวยชน 7-10 อกรอยละ 30 ใช

ในกจกรรมทวไปของโรงพยาบาล โดยชวงกลางวนเนนการใชนำารอน

ทไดจากระบบแผงรบรงสดวงอาทตย สวนกลางคนใชนำารอนทสะสม

ไวจากกลางวนและนำารอนจากระบบปรบอากาศเปนหลก ทงนปรมาณ

การใชอาจเพมสงกวา 15,000 ลตรตอวน หากโรงพยาบาลมคนไขมาใช

บรการและมผปวยในจำานวนมาก แตในภาพรวมถอวาสามารถผลตได

อยางเพยงพอและเหลอใชงานจำานวนมาก

2.สำาหรบการดแลระบบนนไมยงยากแตอยางใด

เจษฎา ใบเจรญ อธบายวาปรกตเขากบทมงานทงหมด 14 คน

จะคอยตดตามหนาจอคอมพวเตอรในหองควบคมซงเดนโปรแกรมระบบ

การทำางานผลตนำารอนอย และขอมลสวนหนงจากระบบจะสงไปแสดง

บนจอภาพในโถงตอนรบผปวยของโรงพยาบาล เพอใหผมาใชบรการ

ทราบวาขณะนสามารถประหยดพลงงานไฟฟาและลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกไดเปนปรมาณเทาใด

สวนปญหาความไมสมำาเสมอของแสงอาทตยนน เขาบอกวาท

ผานมาถอวาแผงรบรงสดวงอาทตยยงทำางานไดด

“เพราะบานเรามชวงไมมแดดจรงๆ เพยงไมกวนเทานนในรอบป

และระบบยงอาศยความรอนจากระบบปรบอากาศซงทำางานตลอดเวลา

จงไมตองกงวลวาระบบจะสะดด และหากสองระบบทผสมผสานกน

ทำางานไมไดทงค เรายงมระบบฮตเตอรทำานำารอนสำารองไวอกหนงระบบ”

หลงจากเรมใชงานระบบเตมทในป 2552 วนนระบบผลตนำารอน

ยงทำางานไดอยางราบรน

“เราคาดวาแผงรบรงสดวงอาทตยจะมอายการใชงานไมตำากวา

10 ป สงทตองทำาคอการบำารงรกษาอปกรณตางๆ และทำาความ

สะอาดแผงรบรงสดวงอาทตยซงอาจมฝนเกาะหรอเกดการชำารด ระยะ

แรกทปรกษาของเราซงเขามาชวยวางระบบ คอคณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน จงหวดนครปฐม

สวนปจจบนคอมหาวทยาลยอบลราชธาน”

ลาสดทางโรงพยาบาลมแนวคดตอยอดระบบผลตนำารอนพลงงาน

แสงอาทตย ดวยการนำานำารอนเขามาชวยการทำางานของระบบปรบ

อากาศ

เจษฎาอธบายถงแนวคดนวา “ปจจบนเราใชนำารอนแค 15,000

ลตรตอวน หมายความวาเรามกำาลงการผลตเหลอ ขณะทระบบปรบ

อากาศปรกตจะทำางานลดอณหภมหองพรอมกบรดความชนออกไป แต

เมอถงระดบทหองมอณหภมเหมาะสม ระบบจะตดการทำางาน และ

ทำาใหการรดความชนสะดดไปดวย เราจงคดนำานำารอนทเหลอมาแก

ปญหาการตดการทำางานของเครองปรบอากาศโดยไมตองลดอณหภม

หอง ดวยการเดนทอนำารอนเขาไปในระบบปรบอากาศ เพอใหมการ

รดความชนอยตลอดเวลา ขณะนอยในขนตอนนำาเสนอหลกการ ขอ

งบประมาณ และปรกษามหาวทยาลยอบลราชธานใหชวยดขอมลและ

ประเมนผลดผลเสย”

3.เจาหนาทของโรงพยาบาลบอกวา ทกวนนมคนมาชมงานระบบ

ผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยอยเปนระยะ สวนมากมาศกษาเพอนำา

ไปปรบใชกบอาคารหนวยงานของตน

“ตอไปโรงพยาบาลยงจะเปลยนหลอดไฟและตดตงระบบไฟฟา

อจฉรยะ เพอใหแสงสวางเหมาะสมตามความตองการใชงานในแตละ

พนท ถาทกอาคารทำาเชนเดยวกนกบทโรงพยาบาลฯ สถาบนวจย

จฬาภรณ รฐบาลจะประหยดตนทนการผลตไฟฟาและลดการปลอยกาซ

คารบอนไดจำานวนมาก”

เจษฎายงทงทายกบเราวา “ระบบนเหมาะกบเมองไทยมาก และ

พพ. ควรจะสนบสนนและขยายผลใหหลายอาคารทำาตอไป”

สวนหนงของระบบทอสงนำารอน

P 98-145 (chapter 4).indd 113 21/12/2012 18:37


พลงงานลมWind Energy

ลมเปนพลงงานรปแบบหนงซงอยรอบตวเรา มนษยคนเคยกบลมเปนอยางด และรจกนำาลมมาใชประโยชนตงแต

โบราณ เชน เรอ กงหนลมวดนำา จดเปนแหลงพลงงานธรรมชาตท

สะอาด และไมกอใหเกดผลกระทบตอภาวะโลกรอน

การศกษาศกยภาพพลงงานลมในประเทศไทยนน เรมตนตงแต

ป 2518 โดยปจจบนกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

(พพ.) มสถานวดลมรวม 70 สถาน เปนสถานวดลมทมความสง 40

เมตร จำานวน 47 สถาน และสถานวดลมทมความสง 90 เมตร

จำานวน 23 สถาน และอนาคตมแผนทจะปรบปรงใหสถานวดลมท

ความสง 40 เมตร เปนความสง 90 เมตรทงหมด

ปจจบนเทคโนโลยการใชพลงงานลมมประโยชนในสองรปแบบ

ดวยกน คอกงหนลมเพอผลตไฟฟา และกงหนลมเพอสบนำา

พลงงานลมจะเปลยนเปนพลงงานไฟฟาโดยการหมนใบพดซงเชอมตอกบเครองกำาเนดไฟฟา

> กงหนลมขนาดใหญ ขนาด 1.5 MW ตวแรกของประเทศไทยทบานทะเลปง ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช


P 98-145 (chapter 4).indd 114 21/12/2012 18:37

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 115

> กงหนลมขนาดใหญ ขนาด 1.5 MW ตวแรกของประเทศไทยทบานทะเลปง ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช


P 98-145 (chapter 4).indd 115 21/12/2012 18:37

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”116 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

P 98-145 (chapter 4).indd 116 21/12/2012 18:37


1. กงหนลมเพอผลตไฟฟา (Wind Turbine for Electricity)

กงหนลมเพอผลตไฟฟาเปนกงหนลมทอาศยลมหมน “ใบพด”

ของกงหนซงตดอยกบ “เครองกำาเนดไฟฟา” โดยปรมาณไฟฟาทผลต

ไดขนอยกบความเรวของลม ความยาวของใบพด และสถานทตด

ตง โดยการออกแบบกงหนลมตองอาศยความรดานพลศาสตร และ

หลกวศวกรรมศาสตรแขนงตางๆ เพอใหไดกำาลงงาน พลงงาน และ

ประสทธภาพสงสด

ปจจบนการใชประโยชนจากพลงงานลมเพอผลตพลงงานไฟฟาม

เพมมากขน โดยเฉพาะในประเทศแถบยโรป สำาหรบประเทศไทยการ

ใชประโยชนจากพลงงานลมเพอผลตไฟฟายงมคอนขางนอย เนองจาก

ศกยภาพพลงงานลมในประเทศไมสงมากนกเมอเทยบกบประเทศอนๆ

พพ. ไดสงเสรมการวจยจดสรางกงหนลมความเรวลมตำาท

เหมาะสมกบประเทศไทย สงเสรมการใชกงหนลมประสทธภาพสง

จากทงในและตางประเทศ และสาธตการผลตไฟฟาจากกงหนลมขนาด

ตงแต 1-1,500 กโลวตต โดยถงป 2554 ดำาเนนการตดตงแลวเสรจ

จำานวน 9 แหง มขนาดกำาลงการผลต 1,897 กโลวตต

โครงการตดตงกงหนลมผลตไฟฟาขนาดใหญทสดของประเทศไทย

ตงอยบนพนทสาธารณประโยชนประมาณ 3 ไร ณ บานทะเลปง หม

2 ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช ขนาดกำาลง

การผลต 1.5 เมกะวตต เรมตนโครงการตงแตวนท 28 กนยายน

2550 สามารถผลตไฟฟาไดปละ 1.8 ลานหนวย คดเปนคาไฟฟา

ประมาณ 10 ลานบาทตอป ลดการนำาเขาพลงงานได 0.153 ktoe ตอป

นอกจากนยงสนบสนนสวนตางดานราคาในการพฒนาพลงงาน

ลมสระบบทงกงหนลม (Wind Farm) และในเชงพาณชยทสำาคญตอไป

ในอนาคต

2. กงหนลมเพอสบนำา (Wind Turbine for Pumping)

กงหนลมเพอสบนำา คอกงหนลมแบบสบชก เปนกงหนลมชนด

หลายใบ สวนใหญใชสบนำาจากบอ สระนำา หนองนำา และแหลงนำาทไม

ลกนก เพอนำานำามาใชในการเกษตร ฟารมเลยงสตว ทำานาเกลอ และ

การอปโภคบรโภค มความสามารถในการยกหรอดดนำาไดในระยะทสง

กวาแบบระหด


กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในป 2564 คอ

1,200 MW ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 90 MW

โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน

การสงเสรมกงหนลมเพอผลตไฟฟารวมกบระบบผลตไฟฟาอน

ในชมชนหางไกล และเกาะทยงไมมไฟฟาใช

การอำานวยความสะดวกใหเอกชนสามารถขอใชพนทและ

ดำาเนนการตดตงกงหนลมในพนทหางไกลได

การผลกดนใหมอตสาหกรรมการผลตอปกรณสวนควบ เพอ

การกกเกบไฟฟาและระบบผลตไฟฟาพลงงานลมแบบผสมผสาน

พฒนารปแบบกงหนลมทเหมาะสมกบความเรวลมของประเทศ

เชน กงหนลมความเรวตำา (Lowspeed Wind)

< กงหนลมผลตไฟฟาขนาด 1 kW ตดตงทอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร จงหวดเพชรบร


P 98-145 (chapter 4).indd 117 21/12/2012 18:37


“นำา” เปนพลงงานทดแทนทใชเพอการผลตกระแสไฟฟา

โดยการกกนำาใหมระดบสงขนดวยการสรางเขอนหรอฝาย แลวผน

นำาลงผานทอททอดลงสทตำา เขาสเครองกงหนนำาผลกใบพดใหเกดแรง

หมนเพลาซงเชอมตอกบเครองกำาเนดไฟฟา ผลตกระแสไฟฟาออกมา

เพอสงไปใชตามบานเรอน

ประเทศไทยสงเสรมการใชพลงนำามาตงแตป 2507 โดยม

วตถประสงคเพอใหชมชนทอยหางไกลในชนบท มแหลงกำาเนดไฟฟา

จากโรงไฟฟาพลงนำาเพอผลตกระแสไฟฟาใชในชมชน ลดและปองกน

ปญหาอบตภยทางธรรมชาต โดยการรกษาตนนำา รวมทงลดการนำาเขา

นำามนซงเปนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟา ทสำาคญคอการสงเสรม

การมสวนรวมของชมชน เพราะประชาชนจะรวมกนเปนเจาของ และ

บรหารจดการทรพยากรในทองถนอยางมประสทธภาพ

ในปงบประมาณ 2554 โครงการไฟฟาพลงนำาทอยในความ

รบผดชอบของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)

สามารถผลตพลงงานไฟฟาไดรวมทงสน 143.282 ลานกโลวตตตอ

ชวโมง ลดการนำาเขานำามนดบได 31.743 ktoe

พลงงานนำาขนาดเลกMini Hydro

> ไฟฟาพลงนำาอาศยแรงโนมถวงของโลกเปลยนพลงงานศกยใหเปนพลงงานจลนเพอหมนกงหนของเครองกำาเนดไฟฟา

> ทอสงนำาทผนจากเขอนหรอฝายเขาสอาคารโรงไฟฟาซงอยในระดบพนทซงตำากวา

P 98-145 (chapter 4).indd 118 21/12/2012 18:37


โครงการไฟฟาพลงนำาขนาดเลก

มกำาลงการผลตไฟฟาขนาดตงแต 200 กโลวตตขนไปแตไมเกน

12 เมกะวตต พพ. ไดเรมดำาเนนการกอสรางมาตงแตป 2507 จนถง

ปจจบนกอสรางแลวเสรจรวม 25 แหง โอนไปอยภายใตการดำาเนน

งานของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย 3 แหง อยภายใตการ

ดำาเนนงานของ พพ. 22 แหง มกำาลงการผลตรวม 43.318 เมกะวตต

สามารถผลตกระแสไฟฟาเฉลยปละ 124.32 ลานกโลวตตตอชวโมง

หรอ 27.54 ktoe ลดการปลอยกาซประมาณ 72.254 tCO2 ตอป

โครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบาน

พพ. ไดดำาเนนการจดตงโครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบาน

เปนรปแบบความรวมมอกบชมชนโดยการใชพลงงานนำาขนาดเลกจาก

แมนำาในชมชน มกำาลงการผลตตำากวา 200 กโลวตต ปจจบนม

จำานวนโครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบานทเดนเครองผลตพลงงาน

ไฟฟาอยจำานวน 47 โครงการ กำาลงผลตรวม 1,590 กโลวตต ม

ครวเรอนทไดรบประโยชนจากโครงการจำานวน 4,115 ครวเรอน และ

อยระหวางการกอสรางเพมอกหลายแหง

P 98-145 (chapter 4).indd 119 21/12/2012 18:37


โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปอง จากพลงงานชมชนสจตสำานกการอนรกษ

หมบานแมกำาปอง ตำาบลหวยแกว อำาเภอแมออน จงหวด

เชยงใหม เปนชมชนเกาแกอายกวา 100 ป ตงอยบนเนนเขาของ

ดอยแมกำาปอง สงจากระดบนำาทะเลโดยเฉลย 1,300 เมตร ปจจบน

กลายเปนแหลงทองเทยวโฮมสเตยทมชอเสยง แตละปมนกทองเทยว

แวะเวยนมาพกอาศยนบพนคน เนองจากอากาศเยนสบายตลอดทงป

และตำาแหนงทตงอยทามกลางหบเขา แวดลอมดวยไรชา กาแฟ ปา

ธรรมชาตทอดมดวยแมกไมนานาพรรณ อกทงยอดดอยมอนลานทอย

ไมไกลจากหมบานยงเปนตนกำาเนดลำาหวยหลายสาย เชน หวยแมลาย

หวยแมกำาปอง ทไหลผานหมบานลงไปสทตำา กเปนแหลงพลงงาน

สำาหรบผลตกระแสไฟฟาใชในชมชน

สภาพธรรมชาตและแหลงนำาอนอดมสมบรณนอกจากเกอหนน

ศกยภาพการเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษแลว ยงทำาใหบานแมกำาปอง

กลายเปนตนแบบของหมบานในโครงการพฒนาไฟฟาพลงนำาอกดวย


กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงนำา (พลงนำาขนาดเลก

ระบบพลงนำาทายเขอนชลประทานและระบบสบกลบ) ในป 2564 คอ

1,608 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 586 MW

โดยเนนมาตรการสงเสรม เชน

การผลตไฟฟาพลงนำาระดบหมบานใหแกราษฎรทไมมไฟฟา

ใช โดยไมเชอมโยงกบระบบสายสงไฟฟา (Off Grid)

สนบสนนการกอสรางโครงการไฟฟาพลงนำาระดบชมชนให

องคกรปกครองสวนทองถนหรอชมชนเจาของพนทมสวนรวมเปนเจา

ของโครงการ และสามารถบรหารงานและบำารงรกษาเองไดในอนาคต

แกไขปญหาอปสรรคในการพฒนาโครงการไฟฟาพลงนำา

ขนาดเลกทอาจตงอยในพนทออนไหว เชน พนทลมนำาชน 1-B พนท

อทยานแหงชาต หรอเขตรกษาพนธสตวปา เปนตน

วจยและพฒนา Micro Hydro Turbine แบบนำาไหล

ศกษาพฒนาเครองกงหนนำาแบบความสงหวนำาตำา

> โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปองโครงการแรกสรางแลวเสรจ และสามารถจายกระแสไฟฟาเขาหมบานไดเมอปลายป 2526

P 98-145 (chapter 4).indd 120 21/12/2012 18:37


โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปอง จากพลงงานชมชนสจตสำานกการอนรกษ

P 98-145 (chapter 4).indd 121 21/12/2012 18:37


1. ยอนไปในอดตกวา 20 ปกอน บานแมกำาปองยงเปนชมชนบน

ดอยในถนทรกนดารทไมมไฟฟาใช และไมมถนนสำาหรบรถยนตวง

เขามาในหมบาน

โครงการกอสรางโรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกบานแมกำาปอง

เกดขนเมอป 2525 จากความรวมมอของหนวยงานรฐและชาวบาน

ในชมชน โดยสำานกงานพลงงานแหงชาต (พพ. ในขณะนน) เปน

ฝายสำารวจพนทและความเปนไปได กำาหนดจดสรางฝายและโรงไฟฟา

ใหความรดานการออกแบบและงานชาง รวมทงสนบสนนงบประมาณ

จดซอเครองกำาเนดไฟฟา เครองจกร หมอแปลง สายสง และวสด

อปกรณดานงานชางตางๆ สวนชาวบานเปนผจดหาวสดกอสราง

บางสวน ไดแก หน ทราย ไมแบบ และรวมลงแรงในงานกอสราง

เชน การวางทอสงนำาจากฝายสโรงไฟฟา เดนสายไฟ ตงเสาไฟฟา ฯลฯ

การกอสรางแลวเสรจปลายป 2526 ขณะนนตดตงเครองกำาเนด

ไฟฟาเพยงเครองเดยว มกำาลงการผลตไฟฟา 20 กโลวตต โดยฝาย

คอนกรตเสรมเหลกกกเกบนำาจากหวยแมกำาปองทสรางบรเวณดานบน

หมบาน มความสงตางระดบจากโรงไฟฟาถง 55 เมตร นำาทสงผาน

มาตามทอสโรงไฟฟาจงมแรงดนสง ไหลผานใบพดกงหนทเพลาหมน

มเฟองทดรอบเชอมตอกบเพลาหมนของเครองกำาเนดไฟฟา ซงจะผลต

กระแสไฟฟาออกมาผานตควบคมไฟ สงไปยงหมอแปลงไฟฟา กอนจาย

กระแสไฟฟาผานระบบสายสงเขาสหมบาน

หลงจากนน พพ. กสงมอบโรงไฟฟาพลงนำาใหชมชนดแลจดการ

เอง โดยใหความรในเรองการควบคมและบำารงรกษาระบบกำาเนดไฟฟา

ฝกอบรมชาวบานจนกระทงสามารถดแลโรงไฟฟาดวยตนเองได แต

หากเกดปญหาทเกนความสามารถของชาวบาน หรอตองซอมแซม

เครองจกรสวนตางๆ ทาง พพ. จะเขามาชวยแกไข

ปลายป 2526 หมบานแมกำาปองซงมจำานวนราว 140 หลงคา

เรอน จงมไฟฟาใชเปนครงแรก โดยขณะนนมขอตกลงการใชไฟฟา

> ลำาหวยแมกำาปองซงกำาเนดจากยอดดอยมอนลานมนำาเพยงพอสำาหรบผลตไฟฟาไดตลอดป

P 98-145 (chapter 4).indd 122 21/12/2012 18:37


รวมกนวา บานแตละหลงใชหลอดไฟไดสามดวง มปลกไฟไดหนงตว

และหามใชเครองออกเชอมเหลกหรอเครองใชไฟฟาทกนไฟมาก

รวมทงมการจดทะเบยนจดตง “สหกรณไฟฟาโครงการหลวง

แมกำาปอง จำากด” เมอป 2529 เพอทำาหนาทดแลโรงไฟฟา บรหาร

จดการรายไดคาไฟฟา โดยผใชไฟฟาทกครวเรอนจะตองสมครเปน

สมาชกของสหกรณ คาไฟทเกบไดหลงหกรายจายสวนกองทนเพอ

บำารงรกษาและซอมแซมวสดอปกรณ คาจางคนดแลโรงไฟฟาแลว ยง

มเงนปนผลและกองทนใหสมาชกกยม รวมทงเหลอเงนกองทนเพอทำา

ประโยชนสาธารณะใหแกชมชน

2.“กอนหนานนสมยทหมบานไมมไฟฟา ชาวบานมแตทวทใชไฟ

จากหมอแบตเตอร ซงมอยไมกเครอง ตเยนกยงไมมสกเครอง แต

หลงจากโรงไฟฟาพลงนำาของหมบานเรมจายไฟฟาในป 2527 เครองใช

ไฟฟาในหมบานเรมเยอะขน เรมตนดวยทว เครองเสยง ตอนหลงม

ตเยนตามมาอก ทำาใหเครองกำาเนดไฟฟาทำางานหนก ในป 2528-

2529 จงมเหตการณไฟฟาตกหรอไฟดบบอยครง” พอหลวงพรมมนทร

พวงมาลา อดตผใหญบานแมกำาปองบอกเลา

ในป 2532 พพ. จงเขามาสนบสนนการสรางโรงไฟฟาพลงนำา

บานแมกำาปองโครงการ 2 โดยตดตงเครองกำาเนดไฟฟาตวใหมมกำาลง

การผลต 20 กโลวตตภายในอาคารโรงไฟฟาเดมทตดตงเครองกำาเนด

ไฟฟาตวแรก แลวเดนทอสงนำามาจากฝายเดยวกน

ตอมาสหกรณฯ ตดสนใจขายไฟฟาแกหมบานใกลเคยง คอ บาน

แมลาย เพอเพมรายได หลงจากนนประมาณ 1-2 ป เมอทงสองหม

บานมเครองใชไฟฟาเพมขนเรอยๆ กสงผลใหเกดไฟตกหรอไฟดบ

บอยครง

เมอกระแสไฟฟาทผลตไดเรมไมเพยงพอตอความตองการ โรง

ไฟฟาพลงนำาบานแมกำาปองโครงการท 3 จงเกดขนตามมาในป 2537

โดย พพ. เขามาสนบสนนเชนเดม แตคราวนสรางฝายและอาคาร

โรงไฟฟาใหม หางจากจดแรกราว 1 กโลเมตร อยในเขตหมบาน

ธารทอง ซงขณะนนยงไมแยกตวจากหมบานแมกำาปอง และตดตง

เครองกำาเนดไฟฟาทมกำาลงการผลต 40 กโลวตต สถานการณการใช

ไฟฟาของทงสองหมบานจงกลบสภาวะปรกต

P 98-145 (chapter 4).indd 123 21/12/2012 18:37


1 ชาวบานแมกำาปองสวนใหญใชไฟฟาพลงนำา สลบกบไฟฟาของ กฟภ. ภายในบานจงตดตงคตเอาตควบคมไฟสองตว2 อปกรณสำาคญทตดตงในอาคารโรงไฟฟา ไดแก กงหนนำา เครองกำาเนดไฟฟา และตควบคมไฟฟา3 พอหลวงพรมมนทร พวงมาลา

1

2 3

P 98-145 (chapter 4).indd 124 21/12/2012 18:38


ความเปลยนแปลงเกดขนอกครง เมอการไฟฟาสวนภมภาค

(กฟภ.) ขยายระบบสายสงไฟฟาเขามาถงหมบานแมกำาปองเมอป

2544 อยางไรกตามชาวบานยงเลอกใชไฟสองระบบ คอทงไฟฟาพลงนำา

และ “ไฟหลวง” ควบคกนมาถงปจจบน

เพราะเมอเปรยบเทยบกนแลว คาไฟฟาพลงนำาของชมชน

มราคาหนวยละ 2 บาท ซงคงทเปนเวลาเกอบ 30 ปแลว นบแตโรง

ไฟฟาสรางเสรจ ถกกวาคาไฟฟาของ กฟภ. ซงราคาหนวยละ 4 บาทกวา

เพยงแตกระแสไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงนำายงไมสมำาเสมอ โดยเฉพาะ

ชวงหวคำาทมการใชไฟฟามากอาจเกดไฟตกหรอไฟดบ

ดงนนทหมบานแมกำาปองแทบทกหลงคาเรอนจะมคตเอาต

ควบคมไฟฟาสองตว ตอนกลางวนทปรมาณการใชไฟฟาในหมบานยง

ไมมากนก กสบคตเอาตเลอกใชไฟฟาพลงนำา เมอถงชวงหวคำาทคนใช

ไฟฟามาก คอยสบคตเอาตอกตวเพอใชไฟฟาของ กฟภ.

ดงเชนทบานของปาเกษร เสทธะยะ ซงพาเราขนไปดแผงควบคม

ไฟบนชนสอง ขณะนนเวลาประมาณบาย 3 โมง คตเอาตตวซายบน

แผงเปนของการไฟฟาสวนภมภาค สวนคตเอาตดานขวาของไฟฟาพลง

นำาถกสบลงมา บงบอกวาบานนกำาลงใชกระแสไฟจากโรงไฟฟาพลงนำา

ปาเกษรเลาวา ตามปรกตทบานจะใชไฟฟาพลงนำาในตอนกลาง

วน จนถงทมกวาคอยสบคตเอาตเปลยนไปใชไฟจากการไฟฟาสวน

ภมภาค และเสยคาไฟฟาเดอนละ 200 กวาบาท

แตไมกปทผานมามอยชวงหนงทนำาแลง ทำาใหปาตองใชไฟจาก

การไฟฟาสวนภมภาคเกอบทงเดอน ปรากฏวาเดอนนนบานของปาเสย

คาไฟถง 400 กวาบาท

ปาเกษรบอกวาทเลอกใชไฟฟาพลงนำาเพราะ

“โรงไฟฟาพลงนำาเปนของบานเรา แลวเปนสหกรณดวย เราก

ชวยกนไป เราจายคาไฟฟาเรากไดประโยชน สนปไดรบเงนปนผล ถง

จะไดไมมากนก ประมาณ 20-30 บาท”

3.พอหลวงพรมมนทรซงเปนผอาวโสทคนในชมชนใหความนบถอ

ใหความเหนวา

“โครงการโรงไฟฟาพลงนำามประโยชนตอหมบานหลายแง ทงแง

ของการมสวนรวม เพราะชาวบานทกหลงคาเรอนมสวนรวมสรางโรง

ไฟฟา ตงแตสมทบหน ทราย ไมแบบ เสาไฟ และทำาใหเกดการรวม

กลม เพราะพอมการตงสหกรณการไฟฟาฯ กเกดกลมตางๆ ตามมา

เปนสมาชกสหกรณ เชน กลมโฮมสเตย กลมแมบาน ฯลฯ”

สงทสำาคญคอพอหลวงพรมมนทรมองวา

“โครงการโรงไฟฟาพลงนำาชวยสรางจตสำานกในการอนรกษใหแก

ชมชน ชาวบานรวาเพราะมปาจงมนำาเพอใชผลตไฟฟา ดงนนการใช

พลงงานจงนำาไปสการรคณคาของปาและธรรมชาตไดในชวตจรง”

ตวอยางซงเปนรปธรรมเกดขนในระหวางป 2537-2538 เมอม

บางชวงเวลาทลำาหวยแมกำาปองมนำานอยเกอบแหงขอด ทำาใหโรงไฟฟา

พลงนำาไมสามารถผลตกระแสไฟฟาใชในหมบานไดตลอด 24 ชวโมง

กระทงป 2539 เมอพอหลวงพรมมนทรไดรบตำาแหนงผใหญบาน

แมกำาปอง เขาคดวาสถานการณนำานอยอาจมสาเหตจากไฟปาทเกดขน

หลายปตดกน จงจดประชมชาวบานเพอหารอ แลวเรมออกไปชวยกน

ทำาแนวกนไฟปาตงแตป 2540 นบจากนนนำาในลำาหวยแมกำาปองก

กลบมามปรมาณเพมขน สามารถใชผลตกระแสไฟฟาไดตลอดป

นอกจากนนชมชนแมกำาปองยงดำาเนนกจกรรมการอนรกษ

ธรรมชาตอยางตอเนอง โดยทกภาคสวนของชมชนเขามามบทบาท

ไมวาคณะกรรมการหมบาน กลมโฮมสเตย กลมสมนไพร ฯลฯ รวม

กำาหนดกฎระเบยบ กตกาการดแลรกษาปา การปลกปา หรอการทำาแนว

กนไฟ โดยทกปชาวบานจะรวมกนทำาแนวกนไฟในเดอนมนาคม และ

รวมกนปลกปาในชวงระหวางเดอนพฤษภาคมถงสงหาคม

ผลของการดแลรกษาปา ทำาใหบานแมกำาปองมสภาพแวดลอม

ทางธรรมชาตทอดมสมบรณ กลายเปนหมบานการทองเทยวโฮมสเตย

ทมชอเสยง เปนการเพมรายไดใหชมชน อกทงลำาหวยยงมนำาสำาหรบ

ผลตไฟฟาเปนแหลงพลงงานทางเลอกใหแกชมชนมาตราบจนทกวนน

P 98-145 (chapter 4).indd 125 21/12/2012 18:38


ชวมวล หมายถง วตถหรอสสารทไดจากธรรมชาตหรอสงมชวต

โดยไมนบการกลายเปนเชอเพลงฟอสซล ซงสามารถนำามาใชเปนแหลง

พลงงาน เชน ไมยางพารา ตนขาวโพด ซงขาวโพด ฟางขาว แกลบ

กากมะพราว กะลามะพราว ปาลม มนสำาปะหลง ออย ฯลฯ ในอดต

ชวมวลสวนใหญเปนเศษวสดจากผลตผลทางการเกษตรทถกทงใหเปน

ปยอนทรย หรอถกกำาจดโดยการเผาทำาลายซงเปนการสรางมลภาวะให

แกสงแวดลอม ทงทชวมวลมคณสมบตในการเปนเชอเพลงอยางด และ

ใหคาพลงงานความรอนในระดบทสามารถนำาไปใชประโยชนได

ประเทศไทยนบเปนประเทศเกษตรกรรมทสำาคญแหงหนงของ

โลก ประชาชนมากกวารอยละ 50 ประกอบอาชพเกษตรกรรม จงม

ชวมวลซงเปนผลพลอยไดจากผลตผลทางการเกษตรจำานวนมาก

ปจจบนประเทศไทยมศกยภาพจากชวมวลคงเหลอ 26,449,250 ตน คด

เปนศกยภาพในการผลตพลงงานไฟฟาประมาณ 2,900 เมกะวตต และ

ศกยภาพในการผลตพลงงานความรอน 10,340 ktoe

พลงงานชวมวลBiomass

P 98-145 (chapter 4).indd 126 21/12/2012 18:38


วธการเปลยนชวมวลใหเปนพลงงานนนมหลายรปแบบ ไดแก

การเผาไหมตรง (d i rect combust ion) การผลตกาซชวมวล

(gasification) การผลตกาซชวภาพ (biogas) และการผลตเชอเพลง

ชวภาพ โดยปจจบนชวมวลสวนใหญไดรบการแปรเปนพลงงานโดยวธ

การเผาไหมตรง และการผลตกาซชวมวลเปนสวนใหญ

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ได

ดำาเนนการวจย สาธต และสนบสนนการผลตพลงงานจากชวมวล เชน

การศกษา ออกแบบ ปรบขยายขนาดกำาลงการผลตของระบบผลต

พลงงานจากชวมวลแบบ Three Stages Gasifier ใหสอดคลองกบ

ปรมาณความตองการกระแสไฟฟาสำาหรบชมชนขนาดใหญ การคดเลอก

พนททมศกยภาพเพอตดตงและสาธตระบบผลตกาซชวมวลในการสบนำา

เพอการเกษตรขนาด 1,000 ลกบาศกเมตรตอชวโมง เปนตน

ผลการตดตงระบบผลตพลงงานจากชวมวลถงป 2555 พพ. ได

ตดตงระบบสำาหรบผลตพลงงานความรอน ไฟฟา และการสบนำาเพอ

การเกษตรรวม 5 แหง กำาลงการผลตตดตงรวม 1,320 กโลวตต และ

สงเสรมใหเอกชนลงทนในโรงไฟฟาชวมวลขนาดตางๆ มกำาลงการผลต

รวมเกอบ 2,000 เมกะวตต

โครงการสาธต Biomass Gasification ท พพ. รเรมขน

P 98-145 (chapter 4).indd 127 21/12/2012 18:38



กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากชวมวลในป 2564 คอ 3,630

MW โดยเนนมาตรการสงเสรม เชน

การจดตง “สถานผลตพลงงานชมชน Distributed-Green

Generation (DGG)” โดยมกลมวสาหกจพลงงานชมชนเปนเจาของ

และบรหารจดการสถานฯ ไดอยางครบวงจร

สงเสรมการปลกไมโตเรวและหญาโตเรวในพนทรกราง

วางเปลา หรอพนททไมไดมการใชประโยชน พรอมแปรรปเพอจำาหนาย

เปนเชอเพลงใหสถานผลตพลงงานชมชน นำาไปใชตอยอดในการผลต

ไฟฟา

พจารณากำาหนดมาตรการสนบสนนเชง Adder หรอ FiT

และ Renewable Heat Incentive (RHI) พเศษสำาหรบโครงการ DGG

ในระดบชมชนเปนการเฉพาะ

จดเตรยมมาตรการดานการเงนสนบสนนการเพมประสทธ-

ภาพโรงไฟฟาชวมวลทใช Low Pressure Boiler ทผลตไฟฟาจาก

ชวมวล ใหเปน High Pressure Boiler

พฒนาเทคโนโลย Gasifier และ Gas Engine และพฒนา

อตสาหกรรมตอเนองเพอการผลตภายในประเทศ

พฒนาเทคโนโลยการผลตเชอเพลงชวมวลเหลว (Biomass-

to-Liquid)


P 98-145 (chapter 4).indd 128 21/12/2012 18:38

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 12960 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

P 98-145 (chapter 4).indd 129 21/12/2012 18:38


กาซชวภาพ คอกาซทเกดจากระบบบำาบดของเสยดวยกระบวน

การหมกสารอนทรยทมอยในของเสย เชน นำาเสย มลสตว ขยะ เศษ

อาหาร หรอของเหลอใชทางการเกษตร ในสภาพไรออกซเจน โดย

แบคทเรยทไมใชออกซเจนจะยอยสลายสารอนทรย แลวผลตกาซหลาย

ชนดออกมา รวมเรยกวากาซชวภาพ สวนใหญจะเปนกาซมเทนซงม

สมบตในการตดไฟได จงนำามาใชผลตเปนพลงงานทดแทนได

ปจจบนของเสยและนำาเสยมปรมาณมหาศาล ซงมาจากทงภาค

อตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑทางการเกษตร

และอตสาหกรรมผลตอาหาร และจากภาคเกษตรกรรม เชน ฟารม

ปศสตว ซงมอยจำานวนมาก รวมทงของเสยจากขยะมลฝอย เศษอาหาร

เหลอทงในเมองใหญๆ

การสงเสรมการใชกาซชวภาพผลตพลงงานทงในรปพลงงาน

ความรอนและไฟฟา นอกจากจะเปนการบรหารจดการของเสยใหคน

กลบมาเปนพลงงานทมคาแลว ยงชวยใหชมชนทอาศยอยใกลฟารม

เลยงหม โรงงาน หรอโรงฆาสตว ไดบรรเทาผลกระทบจากมลภาวะ

ตางๆ รวมทงยงมสวนชวยลดการปลดปลอยกาซมเทน ซงเปนตนเหต

สำาคญของปญหาภาวะโลกรอน

ระบบกาซชวภาพทใชแพรหลายในประเทศไทยมหลายวธดวยกน

ขนอยกบปรมาณของเสย หรอนำาเสย ทสำาคญ ไดแกกาซชวภาพBiogas

1 ของเสยในบอหมกจะถกยอยสลายโดยจลนทรย กลายเปนกาซชวภาพ2 เครองยนตดเซลทดดแปลงใหใชกาซมเทน เปนเชอเพลงเพอผลตไฟฟา3 บอรวบรวมนำาเสยของโรงงาน4 ฟารมหมเปนหนงในภาคการเกษตรทมศกยภาพสง ในการผลตกาซชวภาพ

1


P 98-145 (chapter 4).indd 130 21/12/2012 18:38


2 3

4


P 98-145 (chapter 4).indd 131 21/12/2012 18:38


1. ระบบกาซชวภาพจากอตสาหกรรมทางการเกษตร

ประเภทอตสาหกรรม เชน โรงงานอตสาหกรรมอาหาร โรงงาน

นำาตาล โรงงานแปงมนสำาปะหลง โรงฆาสตว เปนตน โดยใชเทคโน-

โลยการบำาบดนำาเสยแบบไรอากาศ

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ได

สงเสรมและสนบสนนการใชพลงงานทดแทนจากกาซชวภาพตงแตป

2547 โดยการสงเสรมการผลตกาซชวภาพจากนำาเสยโรงงานอตสาหกรรม

4 ราย รวมขนาดกำาลงผลตประมาณ 41,502 ลกบาศกเมตรตอวน

2. ระบบกาซชวภาพจากฟารมเลยงสตว

ฟารมเลยงสตวทมศกยภาพ เชน ฟารมสกร ฟารมโค โดย พพ.

ดำาเนนการผานโครงการสงเสรมระบบผลตกาซชวภาพในฟารมปศสตว

แบบ พพ.1 และ แบบ พพ.2 ดงน

ระบบกาซชวภาพสำาเรจรปแบบ พพ.1 สามารถรองรบนำาเสย

ทเกดจากกระบวนการเลยงสกรขน จำานวน 500 ตว ปรมาณนำาเสยท

เกดจากกจกรรมการเลยงประมาณ 10 ลกบาศกเมตรตอวน และ

สามารถผลตกาซชวภาพไดประมาณ 25 ลกบาศกเมตรตอวน ตงแต

ป 2550-2554 มผประกอบการทไดรบการสงเสรมจากระบบนจำานวน

48 ราย ผลตกาซชวภาพได 438,000 ลกบาศกเมตรตอป

ระบบกาซชวภาพสำาเรจรปแบบ พพ.2 สามารถรองรบนำาเสย

ทเกดจากกระบวนการเลยงสกรขน จำานวน 100 ตว ปรมาณนำาเสยท

เกดจากกจกรรมการเลยงประมาณ 2 ลกบาศกเมตรตอวน และ

สามารถผลตกาซชวภาพไดประมาณ 5 ลกบาศกเมตรตอวน ตงแต

ป 2550-2554 มผประกอบการทไดรบการสงเสรมจากระบบนจำานวน

25 ราย ผลตกาซชวภาพได 45,625 ลกบาศกเมตรตอป

3. ระบบกาซชวภาพจากขยะมลฝอย

พพ. ไดดำาเนนโครงการสงเสรมการผลตพลงงานจากขยะ

ตงแตป 2547 โดยพฒนาถงหมกกาซชวภาพจากขยะอนทรยสำาเรจรป

ขนาดเลก ซงรองรบขยะอนทรยไดวนละ 40 กโลกรม และผลตกาซ

ชวภาพไดประมาณ 2.5 ลกบาศกเมตรตอวน ทดแทนกาซหงตม

(LPG) ไดประมาณ 1.15 กโลกรมตอวน รวมทงพฒนาระบบผลต

กาซชวภาพจากขยะในระดบชมชน รองรบขยะอนทรยไดสงสด 15 ตน

ตอวน ซงทผานมามการตดตงระบบใหแกชมชนไปแลวหลายแหง

ทวประเทศ


กำาหนดเปาหมายในป 2564 ใชกาซชวภาพเพอผลตไฟฟา 600

MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 140 MW และ

ใชขยะเพอผลตไฟฟา 160 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลง

การผลตรวม 27 MW โดยมงเนนมาตรการสงเสรม เชน

สนบสนนการผลตกาซชวภาพในระดบครวเรอนโดยเฉพาะ

ชมชนชนบทเพอประโยชนในการนำามาใชเองในครวเรอน

สนบสนนการพฒนาเครอขายทอกาซชวภาพในชมชน (Biogas

Network) เพอตอเชอมระบบทอาจมกำาลงการผลตเหลอใหสามารถนำา

มาแบงปนกนใชไดในชมชน โดยกลไกการบรหารของชมชนเอง

วจยและพฒนาการผลตกาซชวภาพจากของเสยผสม (Co-

Digestion) โดยเฉพาะการนำาชวมวลบางประเภท เชน ผกตบชวา ซง

ขาวโพด มาหมกผสมกบมลสตว

สงเสรมสนบสนนการผลตพลงงานจากขยะในองคการปกครอง

ทองถนขนาดกลางและขนาดเลก

สงเสรมสนบสนนการผลตพลงงานจากขยะในชมชนขนาด

เลก เชน ในโรงเรยน วด หนวยงานตางๆ

สงเสรมการปลกหญาโตเรวเพอใชเปนวตถดบในการหมก

รวมกบของเสยผสมเพอผลตกาซชวภาพสำาหรบทดแทนกาซหงตม

(LPG) ใชในภาคขนสงในรปแบบ CBG และผลตกระแสไฟฟา

P 98-145 (chapter 4).indd 132 21/12/2012 18:38


สมเกยรต โหสกล เจาของ “สมเกยรตฟารม” เอยปากขณะ

เดนสำารวจ “บอกาซชวภาพ” ซงมลกษณะคลายยานอวกาศ และมราง

เชอมตอกบโรงเลยงหม

“เรารดวากจการนสงคมรงเกยจ ทงเรองนำาเสย กลนเนาเหมน

ฟารมเราอยตดทประชมหมบาน ลมพดแรงๆ ผมไมกลว แตพอลมสงบ

กลนขหมมนโชยออกทกทศทาง ถงเราจะพยายามรกษาความสะอาด

คอยลางขหม”

ฟารมเลยงหมของคณสมเกยรตตงอยทตำาบลแพรกหา สดทาง

ดานเหนอของจงหวดพทลง ชาวบานเลยงหมขายเปนอาชพรองจากทำา

สวนยางพารา

วากนวาหมยางเมองตรงทเลองลอ เนอหมสวนหนงถกซอไปจาก

ทน นอกเหนอจากทชาวบานสงขายใหบรษทดานการเกษตรรายใหญ

ชาตชาย ศรหนสด นายกเทศมนตรตำาบลแพรกหา เลาใหฟงใน

ฐานะคนเกาแกวา “กลนขหมในฟารมจะสงกลนโชยออกไปทกทศทาง

ไมตำากวาครงกโลเมตร ถงหนาฝนกยงหนกใจ เพราะหนารอน

กาซพลงขหม กบเสนทางส “ตำาบลปลอดกาซแอลพจ”

ชาวบานยงตากขหมขายเปนปยได แตหนาฝนตองกวาดขหมทงลงทอ

เทานน แลวยงมเรองแมลงวนจำานวนมากทถงกบตองปดบานกนขาว

กนเลย”

แมมรายไดงามจากการทำาฟารมเลยงหม แตชาวแพรกหากตอง

แลกกบมลภาวะ ขอขดแยงระหวางชาวบานกบเจาของฟารมมมาตลอด

กอนนนเคยมเจาของฟารมบางคนนำาขหมในคอกมาลงบอหมก

กาซชวภาพ ทำาเปนเชอเพลงพลงงานใชในฟารมหรอครวเรอน เปนการ

นำาสงปฏกลเหลอทงไรราคามาผานการบำาบดเพอใชประโยชน ทวายง

เปนสวนนอยเทานน

จนเมอสำานกงานพลงงานจงหวดพทลง กระทรวงพลงงาน

รวมกบเทศบาลตำาบลแพรกหา สำารวจวาฟารมหมทง 21 ฟารมซง

กระจายอยทวทงตำาบล มหมมากพอตอการนำามลมาผลตกาซชวภาพ

ใชในครวเรอนได

เมอนนโครงการพฒนาการใชกาซชวภาพจากขหม ตำาบลแพรกหา

อำาเภอควนขนน จงหวดพทลง กเรมขน

แนวทอกาซชวภาพทตำาบลแพรกหามระยะทางรวมเกอบ 100 กโลเมตร

P 98-145 (chapter 4).indd 133 21/12/2012 18:38


1.กาซชวภาพมทมาจากกระบวนการเปลยนสารอนทรยทอยในรป

ของแขงและของเหลว เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน ฯลฯ ใหเปน

กาซ โดยกลมจลนทรยทไมใชออกซเจนในการดำารงชวต

การสรางกาซชวภาพจงตองมสารอนทรยเปนวตถดบ มจลนทรย

ชนดทไมใชออกซเจนในการดำารงชวตเปนผผลตภายใตสภาวะไร

ออกซเจน

ในประเทศไทย ฟารมเลยงสตวซงตดตงระบบผลตกาซชวภาพ

มากทสดคอฟารมเลยงหม โดยมากใชระบบหมกชาแบบรางหมกของ

เสยทมสารอนทรยสง คอ มล ปสสาวะ นำาลางคอก ใชเวลาหมกราว

40 วน กาซทไดจะอยใน “บอหมก” โครงสรางปดกกเกบกาซไมใหฟง

กระจายออกไป

บอหมกกาซชวภาพรนแรกของไทยมกมลกษณะเปน Fixed-dome

คอกออฐทรงโคงครอบบอขหมไว ปจจบนหนมาใชแผนผายางพวซ

หนาประมาณ 4 มลลเมตรคลมบอแทน

ทตำาบลแพรกหา สมเกยรตเดนนำาชมใน “สมเกยรตฟารม” ซง

โรงเรอนเลยงหมเปลยนจากระบบเปดมาเปนระบบปดได 2-3 ปแลว

สวนการกอสรางบอหมกกาซชวภาพเพงเรมไดราว 3-4 เดอน

จากตวโรงเรอนเลยงหม สมเกยรตชใหดรางของเสยทตอจาก

โรงเรอนมายงบอรวมนำาเสย

“นคอบอเกบขหม ทกเชาหลงลางคอกหม ปฏกลทกอยางจะไหล

ตามรางมาเกบไวในบอน แลวคอยสบเขาไปในบอหมกกาซชวภาพ”

บอหมกกาซชวภาพของสมเกยรตฟารมมขนาด 300 ลกบาศก

เมตร ลกษณะคลายยานอวกาศ หรอบางคนกบอกวาหนอน มสดำาตาม

สของผายางพวซ

ในวนทเราเดนทางมา แผนยางสดำาของบอกาซตงแนน บงบอก

วาภายในมกาซชวภาพอดแนน

“ขหมจะถกสบเขาบอน พนบอเปนรปตวว กนบอลกประมาณ

2 เมตร” คณสมเกยรตอธบาย

กระบวนการหมกขหมนนไมมอะไรซบซอน เพยงสบขหมเขาไป

ในบอ จลนทรยจะคอยๆ ยอยสลายขหมจนเกดเปนกาซชวภาพ มวล

กาซคอยๆ เพมขนจนดนแผนผายางพวซตง

สรเชษฐ หรด พลงงานจงหวดพทลง เลาเสรมวา “องคประกอบ

ของกาซชวภาพประกอบดวยกาซมเทนราวรอยละ 50-75 มเทนเปน

กาซตดไฟ ใชเปนเชอเพลงได กบกาซคารบอนไดออกไซดราวรอยละ

40 รวมทงยงมกาซอนๆ อก สมบตของกาซชวภาพทไดจงขนอย

กบปรมาณมเทนเปนสำาคญ”

ทวไปนนกาซชวภาพ 1 ลกบาศกเมตร (คดปรมาณมเทนเฉลย

รอยละ 60) จะใหคาความรอน 5,000-5,500 กโลแคลอร หรอเทยบได

กบความรอนจากถานไม 1.6 กโลกรม นำามนเตา 0.5 ลตร หรอไฟฟา

1.2 กโลวตต

หลงปฏกรยาภายในบอหมก กากขหมจะถกดดออกไปเกบไวใน

บอดงกาก ตามดวยลานตากตะกอน

บอหมกกาซชวภาพรปรางคลายยานอวกาศหรอหนอนยกษสดำา ภายในบรรจกาซชวภาพจากการหมกขหม

P 98-145 (chapter 4).indd 134 21/12/2012 18:38


คณสมเกยรตเลาวาเจาของฟารมสามารถนำากากขหมทแทบไมม

กลนแลวไปขายเปนปยอนทรยได หรอใชใสบอปลาใหเปนจลนทรย

บำาบดนำาไดเชนกน

อกดานหนงนนกาซชวภาพทอดแนนในบอหมกจะถกดดเขา

กระบวนการบำาบดสารพษ

คณสมเกยรตชใหดแนวทอพวซทตอจากบอหมกมายงถงใบใหญ

สนำาเงน บอกวา “กาซชวภาพทเพงออกมาจากบอยงสกปรกอย ตองเขา

กระบวนการบำาบดในถงน”

กระบวนการบำาบดเกดขนในถงสองใบ ภายในใบแรกมอปกรณ

กำาจดกาซซลเฟอรไดออกไซดหรอกาซไขเนา ใบถดมามผงเหลก ปนขาว

ชวยกรองกำามะถน รวมทงกรดตางๆ ทจะกดกรอนหวเตาแกส

กาซชวภาพทผานการบำาบดแลวจะถกสงเขาไปยงอปกรณกำาจด

ของเหลว (ไอนำา) สดทายจงถกดดเขาไปใน “ถงพกกาซ” ทมขนาด

8 ลกบาศกเมตร

ถงพกกาซตงอยในบอปนทรงกระบอก ปากถงควำาลงนำาเพอ

ปองกนกาซชวภาพรวไหล กนถงวางทบไวดวยกอนอฐใหญหนกราว

2 ตน

เมอกาซชวภาพถก “อด” เขาถง ปรมาณกาซเพมขนเรอยๆ แรง

ดนภายในถงจากการเกบสะสมกาซชวภาพจะเรมตอสกบนำาหนกของ

กอนอฐ เมอแรงดนกาซมากเขา ถงทลอยนำาจะคอยๆ ยกตวสงขน

ตามแรงดน นเปนวธเพมแรงดนของกาซชวภาพใหสามารถสงกาซไป

ตามระบบทอเพอแจกจายกาซใหชาวบานเมอเปดวาลวแลว

สมเกยรตเลาวา “ทกเชาพอเราเปดวาลวปบ กาซชวภาพจะพงปรด

(ตามทอ) ไปถงสแยกโนนเลย”

สงปฏกลจากคอกหมรอลำาเลยงเขาส “บอหมก”

P 98-145 (chapter 4).indd 135 21/12/2012 18:38

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”136 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

เชอเพลงหงตมจากกาซชวภาพชวยใหชาวบานประหยดคาใชจายจากการใชกาซแอลพจ

P 98-145 (chapter 4).indd 136 21/12/2012 18:38


2.สงคมการปกครองของตำาบลแพรกหาแบงออกเปนแปดหมบาน

มประชากรราว 1,447 ครวเรอน มฟารมเลยงหม 21 ฟารม มฟารม

เขารวมโครงการพฒนาการใชกาซชวภาพ 15 ฟารม คดเปนบอหมก

กาซชวภาพรวมกนขนาด 2,822 ลกบาศกเมตร

จากฟารมทกฟารม ประเมนวาทกวนสามารถผลตกาซชวภาพจาก

ขหมไปใชหงตมได 2,600 ครวเรอน เกนจำานวนประชากรทงตำาบล

โครงการขางตนไดรบการสนบสนนจากกรมพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) เปนผรบผดชอบแบบแปลนทาง

วชาการ สำานกงานพลงงานจงหวดพทลงรบผดชอบการประสานงาน

ในพนท และบรษท ปตท. รบผดชอบเรองงานทอสงกาซชวภาพ

บนเนอทราว 11,428 ไร ทอเมนยาว 28 กโลเมตรตดตงอยใต

ดนตามแนวถนนสายหลกในทศตะวนออก-ทศตะวนตก มอาคาร

ควบคมกาซและระบบกำาจดไอนำาตดตงอยเปนระยะ ทอเมนจะรบกาซ

ชวภาพจากฟารมเขามาในระบบ สงตอกาซไปตามทอพวซซงมขนาด

เลกกวาทอเมนเขาสครวเรอนจนถงหวเตาแกสในหองครว คดเปน

ความยาวทอทตอเขาไปในบานรวมกนประมาณ 70 กโลเมตร

สมปอง อมรวรยะชย เจาของฟารมเลยงหมทเขารวมโครงการ

และไดใชกาซชวภาพในครวเรอน เลาวา “ลงใชขหมทำากาซชวภาพตงแต

ป 2525 แตบอหมกชำารดจนตองหยดใชงานไป 2 ปแลว จนเมอป

ทผานมามเจาหนาทเขามาวางระบบใหม เปนบอกาซชวภาพแบบใหม

ทใชผายางคลมบอ คดวาระบบใหมมขอดตรงวธดดกากขหม แตลง

เหนวาตองใชไฟฟาในหลายจดดวยกน”

สรเชษฐ หรด พลงงานจงหวดพทลง ชแจงวาคาไฟฟาในสวนน

ตดตงมเตอรแยกตางหาก และมหนวยงานสวนกลางเปนผรบผดชอบ

สมปองเดนนำาเราเขาไปในครว รบกวนใหภรรยาสาธตการใชกาซ

ชวภาพจดเตาแกสใหด ไฟลกพรบเมอเปดวาลวแลวจดไฟ

ภรรยาคณสมปองเลาวาทกวนนเธอใชกาซชวภาพในการหงตม

ไมใชกาซแอลพจ (LPG) เลย แตยงเกบถงแอลพจไวสำาหรบใชในกรณ

ฉกเฉน

สรเชษฐประเมนและกลาวถงแผนการในอนาคตวา “ทางผดำาเนน

โครงการไดปรกษากบเทศบาลตำาบลแพรกหา เบองตนตกลงวาจะเรยก

เกบคากาซในอตราเหมาจายครวเรอนละ 30 บาท หากครวเรอนเปด

รานอาหาร เกบเดอนละ 100 บาท

“เงนจำานวนนหากเปรยบเทยบกบการใชกาซในบานเรอนทวไป

กาซแอลพจถงใหญราคาประมาณ 300 บาท ปรกตใชไดนาน 3 เดอน

ตกเฉลยเดอนละ 100 บาท แตหากเปลยนมาใชกาซชวภาพทงหมด

จะประหยดเงนเฉพาะการหงหาอาหารไดเบองตนถงเดอนละ 70 บาท

และเปนการแกปญหาเรองการทงขหมดวย”

3.การวางทอสงกาซชวภาพและตดตงระบบแจกจายกาซในตำาบล

แพรกหายงไมแลวเสรจด ในบางพนทแนวทอใตดนไดรบความ

เสยหาย มทอแตกชำารดจากการขดถนน ประเมนวาปจจบนมชาวบาน

สก 300 ครวเรอนเทานน (จาก 1,447 ครวเรอน) ทไดใชประโยชน

จากโครงการน

ชาวบานคนหนงเลาวา “บานอกฝงมกาซชวภาพใชฟรแลว แต

ทำาไมบานทอยฝงนถงไมมใชบาง ทงทอยหางกนนดเดยว”

แตละวนการจายกาซชวภาพจะเรมขนเวลาประมาณ 06.00 น.

และสนสดลงเวลา 19.00 น. โดยเจาของฟารมทตดตงระบบบอหมก

กาซชวภาพจะตองเปนผรบผดชอบในการเปดปดวาลว หากเจาของฟารม

รายใดไมเขาใจระบบการทำางาน ไมสามารถดแลรกษาบอหมกได จะ

มเจาหนาทสองคนคอยใหคำาแนะนำา รวมทงเปดปดแทนทกเชาและเยน

ขณะทการดแลการทำางานของบอหมกกาซชวภาพ เจาของฟารม

ตองรกษาระดบกาซในบอไมใหลดนอยลงจนเกนไป ไมเชนนนผายาง

พวซทคลมบอไวจะหยอนคลาย หากฝนตกจะเกดนำาขง จงจำาเปนตอง

รกษาจำานวนหมในฟารมใหสมำาเสมอ บอยครงทอรางในระบบการ

ผลตกาซมขยะเขาไปอดตนจนมอเตอรในระบบสบนำาไดรบความเสย

หาย

แมวนนจะยงมอปสรรคและปญหาทตองปรบปรงแกไข แตคง

เปนเรองธรรมดาสำาหรบการผลกดนโครงการนำารอง ความฝนในการ

เปน “ตำาบลปลอดกาซแอลพจ” ยงรออยขางหนา

เปนเปาหมายวาจะเกดขนจรงในเรววน


P 98-145 (chapter 4).indd 137 21/12/2012 18:38


เชอเพลงชวภาพ คอเชอเพลงทไดจากชวมวล (Biomass)

หรอสสารทไดจากพชและสตว โดยมพนฐานจากการสงเคราะหแสง

แลวเกบรวบรวมพลงงานจากดวงอาทตยเอาไวในรปของสารอนทรย

เมอเรานำาสารอนทรยมาผานกระบวนการทเหมาะสมกจะสามารถ

เปลยนชวมวลใหเปนพลงงานในรปของเหลวทใชเปนเชอเพลงได โดย

เฉพาะการใชทดแทนนำามนเบนซนและนำามนดเซลซงเปนเชอเพลงทได

จากฟอสซล

จดเดนของเชอเพลงเหลวชวภาพ คอการเผาเชอเพลงชนดนจะ

ปลอยปรมาณสารไฮโดรคารบอนตำา และยงกอใหเกดปรมาณกาซพษ

นอยกวาเชอเพลงชนดอนเมอเทยบกนในอตราตอหนวย

ปจจบนเชอเพลงชวภาพมใชในสองรปแบบหลกๆ คอ ไบโอดเซล

และเอทานอล

ไบโอดเซล (Biodiesel)

ไบโอดเซลคอนำามนจากพชหรอไขมนสตว มการผลตไดหลาย

รปแบบ แมกระทงนำามนพชทไมผานกระบวนการใดๆ กสามารถใชกบ

เครองยนตดเซลได แตอาจมปญหาการใชงานบาง การผลตไบโอ-

ดเซลใชกระบวนการทางเคมเปลยนโครงสรางของนำามนพช โดย

ใชแอลกอฮอลเขาไปทำาปฏกรยาเคมและใชกรดหรอดางเปนตวเรง

ปฏกรยา เรยกวา Transesterification จนไดเอสเทอรซงมสมบต

ใกลเคยงกบนำามนดเซล

ไบโอดเซลสามารถใชเปนเชอเพลงไดโดยไมตองผสมนำามนดเซล

เลย เรยกวา B100 หรอผสมกบนำามนดเซลในอตราสวนตางๆ เชน

ผสมไบโอดเซล 5 สวนกบนำามนดเซล 95 สวน เรยกวา B5 ปจจบน

ทวโลกใชนำามนดเซลในรปของไบโอดเซลหลายประเทศแลว

เชอเพลงชวภาพBiofuel

> การทดลองไบโอดเซลเพอใหไดเชอเพลงประสทธภาพสงสด

P 98-145 (chapter 4).indd 138 21/12/2012 18:38


วตถดบในการผลตไบโอดเซลมาจากพชชนดทใหนำามนเปนหลก

ทสำาคญ เชน ปาลมนำามน สบดำา มะพราว ถวเหลอง ถวลสง ละหง งา

ฯลฯ การสนบสนนการใชไบโอดเซล นอกจากจะชวยลดการนำาเขานำามน

จากตางประเทศแลว ยงเปนการสงเสรมการเพาะปลกพชพลงงาน

ใหเปนอกทางเลอกหนงของเกษตรกรนอกเหนอไปจากการเพาะปลก

พชอาหาร โดยปจจบนปาลมนำามนเปนพชนำามนทนยมใชผลตไบโอ-

ดเซลมากทสด และพชทกำาลงอยในความสนใจมากขน คอ สบดำา และ

สาหรายนำาจด-นำาเคม

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ไดจดทำา

แผนยทธศาสตรไบโอดเซลมาตงแตป 2548 เพอสงเสรมใหมการ

ผลตและการใชไบโอดเซลทดแทนนำามนดเซล โดยในป 2555 ม

> การทดลองไบโอดเซลเพอใหไดเชอเพลงประสทธภาพสงสด

ปาลมนำามน

P 98-145 (chapter 4).indd 139 21/12/2012 18:38


โรงงานผลตไบโอดเซลจำานวน 16 รายทไดคณภาพตามประกาศของ

กรมธรกจพลงงาน มกำาลงการผลตรวม 6.5 ลานลตรตอวน ซงทผาน

มาประเทศไทยยงประสบปญหาความไมมเสถยรภาพของผลผลตปาลม

นำามนทใชเปนวตถดบหลก

เอทานอล (Ethanol)

เอทานอลคอแอลกอฮอลทเกดจากการหมกพชเกษตร เชน ออย

มนสำาปะหลง ขาวโพด กากนำาตาล ฟางขาว ฯลฯ โดยกระบวนการหมก

จะเปลยนแปงในพชใหเปนนำาตาล แลวเปลยนจากนำาตาลเปนเอทล-

แอลกอฮอลซงมความบรสทธ 99.5 เปอรเซนต เมอนำาเอทานอลมา

ผสมกบนำามนเบนซนจะไดเชอเพลงทเรยกวา แกสโซฮอล (Gasohol)

หากนำาไปผสมกบนำามนดเซล เรยกวา ดโซฮอล (Diesohol)

เอทานอลสามารถทดแทนการใชนำามนเบนซนและสารเพม

ออกเทน MTBE (Methyl Tertiary Butyl Ether) ซงประเทศไทยตอง

นำาเขาจากตางประเทศ เครองยนตเบนซนสามารถใชแกสโซฮอลได

โดยไมตองดดแปลง เกดการเผาไหมทสมบรณ ชวยลดการปลอยควน

ดำา และสารกอมลพษอนๆ

ปจจบนประเทศไทยมการใชแกสโซฮอล 95 และแกสโซฮอล 91

แทนการใชนำามนเบนซน 95 ซงเกดจากการผสมเอทานอลกบนำามน

เบนซน โดยมเอทานอลผสมไมเกนรอยละ 10 ในอนาคตกำาลง

สงเสรมการใชแกสโซฮอลซงมเอทานอลผสมในอตราสวนทสงขน เชน

E20 (เอทานอลผสมรอยละ 20) E85 เปนตน

พพ. ไดจดทำายทธศาสตรแกสโซฮอลมาตงแตป 2546 เพอ

สงเสรมการผลตเอทานอลมาผสมนำามนเบนซนเปนแกสโซฮอลสำาหรบ

รถยนต โดยในป 2554 มโรงงานผลตเอทานอล 19 โรง มกำาลง

การผลตรวม 3.08 ลานลตรตอวน แตยงผลตเอทานอลได 1.5 ลาน

ลตรตอวน


1. ไบโอดเซล กำาหนดเปาหมายในป 2564 คอ 5.97 ลานลตร

ตอวน ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 1.8 ลานลตร

ตอวน โดยมงเนนการสงเสรม เชน

การปลกปาลมนำามนในพนททเหมาะสมโดยไมแยงพนทพช

อาหาร 5.5 ลานไร

มกำาลงการผลตนำามนปาลมดบไมนอยกวา 3.05 ลานตนตอป

เตรยมพฒนามาตรฐานไบโอดเซลแบบ FAME ใหสามารถม

สดสวนผสมในนำามนดเซลถง 7 เปอรเซนต (B7)

การบรหารจดการแบบครบวงจร ตงแตการปลกปาลมนำามน

การสกดนำามน การผลตนำามนพชบรโภค การผลตไบโอดเซลและ

อตสาหกรรมตอเนอง การนำาเขา การสงออก และ R&D เพอลดตนทน

และสรางมลคาเพมแกประเทศสงสด

2. เอทานอล กำาหนดเปาหมายในป 2564 คอ 9 ลานลตรตอวน

ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 1.5 ลานลตรตอวน โดย

มงเนนการสงเสรม เชน

เพมผลผลตเฉลยของมนสำาปะหลงและออยไมนอยกวา

5 และ 15 ตนตอไรตอป

สนบสนนงบประมาณการวจย ทดสอบ และการสรางแรง

จงใจเพอเพมความตองการใชเอทานอล

ปรบปรงกฎระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย เพอรองรบการ

คาเอทานอลอยางเสรมากขนในอนาคต

ประชาสมพนธสรางความเขาใจนำามนแกสโซฮอล E10 E20

E85 อยางตอเนอง

ยกเลกประเภทนำามนเบนซน 91 สนบสนนการผลตรถยนต

E85 ในรถยนตนงทวไป และ ECO-CAR โดยการลดภาษสรรพสามต

สบดำา และมนสำาปะหลง เปนพชเกษตรสำาคญในการผลตเชอเพลงชวภาพ

P 98-145 (chapter 4).indd 140 21/12/2012 18:38


เกาะพะลวย “กรนไอสแลนด”บนเสนทางสเกาะตนแบบพลงงานสะอาด

เกาะพะลวยเหมอนเกาะในตำานาน ทแมแตชาวสราษฎรฯ บางคน

กไมรจก

คณปาคนหนงท “อาวสอง” ถงกบสพยอกในเชงนอยอกนอยใจ

วา “นกทองเทยวนงเรอผานไประหวางทาดอนสก เกาะววตาหลบ กบ

เกาะสมย ยงไมมใครแนะนำาใหรจกเกาะน” ทงๆ ทเรอทองเทยวแลน

อยหางไปเพยงนดเดยวเทานน

เกาะลกลบในสายตาสาธารณชนตงอยกลางอาวไทย หางจาก

เกาะสมยไปทางทศตะวนตกราว 20 กโลเมตร หางจากทาเรอดอนสก

(อำาเภอดอนสก จงหวดสราษฎรธาน) ไปทางทศตะวนออก 23 กโลเมตร

เปนหนงในหมเกาะนอยใหญของอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง และ

พนทราวครงหนงของเกาะกอยในเขตอทยานฯ ดวย

ดานการปกครอง แมเกาะพะลวยจะขนตรงกบอำาเภอเกาะสมย

แตเรองราวของเกาะซงชมชนบนเกาะเคยเรยกและเขยนวา “พลวย”

(ออกเสยงควบกลำาหนงพยางค) ทงในอดตและปจจบน นอยคนนกจะ

ทราบประวตความเปนมาอยางชดเจน

อาจเพราะเกาะพะลวยมบานชาวประมงอาศยอยไมถง 200

หลงคาเรอน ไมมชายหาดงดงามสะอาดสะอานดงเชนเกาะทองเทยว

ชอดงอนๆ ในผนทะเลเดยวกน คงเปนเหตผลใหเกาะพะลวยไมไดรบ

ความสนใจนกจากโลกภายนอก

ในยามคลนลมสงบ เรอโดยสารจากทาดอนสกแลนมาถงเกาะ

พะลวยไดในเวลาชวโมงครง แตหากอยในชวงฤดมรสม ผคนบนเกาะ

อาจตองตดขาดจากโลกภายนอกนานเปนสปดาห

เซลลแสงอาทตยระบบ“โซลารโฮม” ตดตงอยทวไป ในทกครวเรอนบนเกาะพะลวย

P 98-145 (chapter 4).indd 141 21/12/2012 18:38


ซงอาจถอเปนเรองปรกตธรรมดาสำาหรบลกหลานชาวประมง

บนเกาะน

สงจำาเปนอยางยงสำาหรบการดำารงชวตบนเกาะนคอนำาจด ท

ผานมาชาวบานอาศยนำาฝน และมกเกดความขาดแคลนทกป อางเกบ

นำาทมอยไมอาจกกเกบนำาไวใชประโยชนได จนชาวบานตองตดตอกอง

ทพเรอขอใหชวยขนนำาจดมาให หรอถงกบตองเชาเรอไปซอนำาจาก

บนฝงซงมราคาแพง

ดานการใชไฟฟา ชาวบานยคแรกทเขามาตงรกรากบนเกาะน

อาศยแสงสวางจากตะเกยงนำามน กบเครองปนไฟ จนราวป 2545

การไฟฟาสวนภมภาคไดเขามาตดตง “โซลารโฮม” ให เปนระบบไฟฟา

พลงแสงอาทตยทกครวเรอน

จนป 2553 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

(พพ.) ไดรเรมผลกดนโครงการเกาะตนแบบพลงงานสะอาดหรอกรน-

ไอสแลนด (Green Island) ขนทน วตถประสงคเพอผลกดนใหเกด

ชมชนพลงงานสะอาด ลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมทงพฒนา

คณภาพชวตของชาวเกาะพะลวยอยางยงยน

ถงแมวนนจะอยในขนดำาเนนการทามกลางอปสรรคปญหาท

ตองกาวผาน เหนออนใดดเหมอนวาวนนเกาะพะลวยซงเคยเปนแดน

สนธยาในอดต จะไดรบการเปดตวสสาธารณชนมากขนแลว

1.โครงการเกาะพะลวยกรนไอสแลนดเปนผลสบเนองจากการ

รวมประชมเพอแกปญหาภาวะโลกรอน ณ กรงโคเปนเฮเกน ประเทศ

เดนมารก

เมอป 2553 ประเทศเจาภาพไดเสนอความสำาเรจของโครงการ

“The Renewable Energy Island” ทเกาะแซมโซ (Samso) เกาะพนท

114 ตารางกโลเมตร ทผคนบนเกาะไดรบการสนบสนนจากรฐบาล

เดนมารกใหหนมาใชเชอเพลงพลงงานทดแทน 100 เปอรเซนต

โครงการแซมโซเรมตนดวยการตดตงกงหนลมผลตไฟฟา ตอมา

ขยบขยายใชฟางและเศษไมผลตไฟฟาและความรอน ในระยะเวลา

ราว 8 ปคอยๆ ตดตงกงหนลม โซลารเซลล ไบโอแมส ปลกหญาทำา

นำามน จนเกาะทมประชากรราว 4,000 คน เดนหนาสเสนทาง “เกาะ

พลงงานสะอาด” อยางมนคง โดยมปจจยทสงผลใหการดำาเนนงาน

ชาวบาน “อาวส” กบอาหารทะเลตากแหงภายในโดมพลงงานแสงอาทตย

P 98-145 (chapter 4).indd 142 21/12/2012 18:39


พลงงานมาก ทสดเราหนมามองเกาะพะลวย ซงแมขนาดเกาะ

จะไมเลกนก แตมชมชนขนาดเลกไมเกน 500 คน และอยหางจากฝง

พอสมควร”

2.เรอโดยสารจากทาดอนสกมแลนมาเกาะพะลวยทกวนค โดยม

เพยงวนละหนงเทยว ออกจากทาดอนสกราวเทยงวน และจากเกาะ

พะลวยตอนเชาตร

ครงซกบนของเกาะพะลวยตงอยในเขตอทยานแหงชาตหมเกาะ

อางทอง ครงซกลางอยในการดแลของกรมธนารกษ เขตชมชนตงอย

บรเวณอาวหลกทงสอาว มประชากรราว 438 คน จาก 180 ครวเรอน

เกอบทงหมดทำาอาชพประมง รองลงมาคอปลกยางพารา

เศรษฐศษฎ นรเทพไพศาล ผประสานงานโครงการเกาะพลงงานสะอาด ใหขอมลเบองตนเมอเรากาวเทาลงจากเรอวา “กอนน

ชาวเกาะใชไฟจากระบบโซลารโฮม ตดตงโซลารเซลลหนงแผงตอบาน

หนงหลง จนเมอ พพ. มแผนพฒนาเปนเกาะตนแบบพลงงานสะอาด

ไดเขามาสำารวจพบวามโซลารโฮมเสยหายอยมากกวารอยละ 70

จงซอมแซม แลวกำาหนดวาจะเปลยนจากระบบโซลารโฮมเปนระบบ

“ไฮบรด” คอตดตงโซลารเซลลคกบกงหนลม มระบบอนเวอรเตอร

สลบการทำางาน ระบบใหมนจะตดตงไฮบรดหนงชดตอครวเรอน

สองสามหลง เรมตดตงในป 2556”

เศรษฐศษฎพาชมกงหนลมและแผงโซลารเซลลสาธตทตดตงอย

หนา “อาวสอง” มองเหนสายไฟตอไปยงหมอแปลงและแบตเตอร และ

เสาไฟบรเวณทาเรอ เขาชแจงวาตอนนระบบยงมปญหาแบตเตอรคอน

ขางเสอม

ในการพฒนาเกาะพะลวยส เกาะพลงงานสะอาด ผผลกดน

โครงการประเมนวาจำาเปนตองทำาควบคการยกระดบคณภาพชวต คอ

พฒนาระบบสาธารณปโภคพนฐานบนเกาะ ไมวาเรองถนนหนทาง

จดหาแหลงนำาจด ไปจนถงการสงเสรมอาชพ ฯลฯ

บนเกาะนมรถกระบะอยเพยงแปดคนเทานน เรานงรถคนหนง

ออกเดนทางไปตามถนนคอนกรตผานเนนเขาลกยอม ทางนเชอม

ตอจากอาวสองไปยงอาวสาม ผานสถานประจแบตเตอรชมชนสำาหรบ

มอเตอรไซคไฟฟา กอนแวะดพนทขดเจาะบอนำาบาดาลซงอาศยการสบ

ประสบผลสำาเรจ คอการมสวนรวมของชมชนบนเกาะในทกกระบวน

การ ถงขนสามารถระดมทนจากภาคประชาชนเพอพฒนาระบบผลต

พลงงานสำาหรบใชในชมชนเอง

หลงเดนทางกลบไทย คณะผบรหารกระทรวงพลงงานไดมอบ

หมายใหกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จดหา

พนทเหมาะสมดำาเนนโครงการในลกษณะเดยวกนน

ไกรฤทธ นลคหา อธบด พพ. ในขณะนนเลาวา “เราเรม

สำารวจความเปนไปได ดวาเกาะทวทองทะเลไทยพนทไหนเหมาะสม

เบองตนคดวาควรอยหางจากชายฝงพอสมควร พนทไมกวางนก

เพราะถาพนทมากและใกลเมองจะผลกดนลำาบาก เกาะทเขาตา เชน

เกาะราชา เกาะเตา แตเกาะเหลานมเอกชนเขาไปทำาธรกจ ตองใช

กงหนลมและเซลลแสงอาทตยตดตงคกนในระบบ “ไฮบรด” สาธตอยหนาสถานอนามย ทำาหนาทผลตไฟฟาจากพลงงานลมและแสงแดด

ชาวบาน “อาวส” กบอาหารทะเลตากแหงภายในโดมพลงงานแสงอาทตย

P 98-145 (chapter 4).indd 143 21/12/2012 18:39


นำาดวยพลงงานแสงอาทตย

ปจจบนปญหาขาดแคลนนำาจดยงเปนปญหาใหญอนดบ 1

ของชาวเกาะพะลวย กระทรวงพลงงาน โดยกรมพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จงประสานความรวมมอไป

ยงกรมทรพยากรนำาบาดาลและบรษทบางจากปโตรเลยม จำากด

(มหาชน) ใหขดหานำาบาดาลและวางระบบทอประปาสำาหรบสงจาย

นำาใหชาวบานในอาวหนง อาวสอง และอาวสาม รวมทงตดตอไป

ยงสำานกพฒนาพลงงานแสงอาทตยอนเปนหนวยงานลกของ พพ.

เขามาตดตงระบบสบนำาดวยพลงงานแสงอาทตย เพอสบนำาขนไปยงถง

กกเกบนำาแบบหอสง

ในวนทเราเดนทางมาถง ทอประปาไปยงถงพกนำาซงตงอยบน

เนนเขาชำารด รวมทงมการรวซมของทอในหลายจด ดวยเหตนแมมนำา

บาดาล แตชาวบานตองแกปญหาเฉพาะหนาดวยการตดตงปมนำาชนด

ใชนำามนเปนเชอเพลง สบนำาในถงขนมาแจกจายกน ความทนำามนบน

เกาะมราคาแพงกวาบนฝงเปนเทาตว จงไดแตหวงวาหนวยงานรบผด

ชอบจะเรงแกปญหาใหชาวบานโดยเรว

เรามงหนาไปยงอาวสาม ผานอางเกบนำาซงเพงไดรบการขยาย

ขอบเขตพนทอางใหกวางขน ปผายางกนอางและสรางประตเปดปดเพอ

แกปญหานำาทะเลรวซม เศรษฐศษฎเลาวาอางเกบนำายงตองใชเวลา

เกบสะสมนำาอกราว 4-5 ปจงจะเตม

จากอางเกบนำา เรามงหนาไปทางสถานอนามย มองเหน

กงหนลมสสมรปทรงแปลกตา ปกใบพดมลกษณะคลายตว S เปน

กงหนลมชนด “แนวแกนตง” ทมแกนหมนและใบพดตงฉากกบการ

เคลอนทของลมในแนวราบ

เศรษฐศษฎอธบายวานเปนตวอยางกงหนซงจะไดรบการตดตงใช

งานจรงในระบบ “ไฮบรด” ตวกงหนไมตองตดตงในพนทมลมแรงกใช

การได วนนระบบกงหนยงชำารดทำาใหไมมการจายไฟเขาระบบเพอให

แสงสวางหนาสถานอนามย การประจไฟฟาลงแบตเตอรใชการเชอม

ตอกบโซลารเซลลเปนการชวคราว

เราเดนทางมาถงอาวสาม มองเหนหยอมบาน หาดทรายดาน

หนงมชาวประมงนงแกะกงหอยปปลาออกจากอวน อกดานเปนพนท

กจกรรมปลกปาชายเลน เบองหนาคอผนทะเลกวางไกล

เราแวะพดคยกบเจาของรานอาหารแหงหนงถงโครงการกรน-

ไอสแลนด เธอแสดงความเหนวา “โครงการนดถาทำาสำาเรจ แตนยงไม

สำาเรจ ไฟฟาเรายงใชโซลารโฮมกนอย สวนนำาประปาตอนนทอตอมา

ถงหนาบานแลวแตยงไมมนำา หวงวาเจาหนาทจะเรงดำาเนนการตามท

ไดใหสญญาไว”

3.รงเชาเรากลบมาอาวสามอกครง สงเกตวาบนเกาะมเขาหนปน

สงชนตงเดนเปนสญลกษณของเกาะพะลวย ตามตำานานระบวาโขดเขา

ทชาวบานเคารพนบถอมชอวา เขาพอตาเสยม เขาพอตาศกด และเขา

พอตาแสง

เรากลบมาอาวสามเพอขนเรอหางยาวไปอาวส ชมชนเดยวบน

เกาะทรถยนตแลนไปไมถง ตองลงเดนขามภเขา ขมอเตอรไซค หรอไม

กนงเรอ

ชาวบานทอาวสยงมปญหาเรองอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง

ประกาศพนททบซอนทดนและทอยอาศย ทงทชาวบานยนยนวาตนตง

รกรากอยทนมานานแลว ในเอกสาร เรองเลา...ชาวพลวย (ชอเกาะ

แตเดมไมมสระอะ) ของนายสรนทร จตรมง วย 63 ป พมพเผยแพร

ในงานมหกรรมการศกษาศลปวฒนธรรมไทยและภมปญญาทองถน

31 มนาคม 2546 ระบวาผคนจากเกาะสมยและเกาะแตนเดนทางมา

จบจองทดนบนเกาะพะลวยตงแตป 2495 กอนทจะมการประกาศเขต

อทยานแหงชาตหมเกาะอางทองเมอราวป 2523 เสยอก

ทอาวสเราพบวาแทบทกครวเรอนประกอบอาชพทำาประมงพนบาน

ชาวบานมรายไดจากการออกเรอหาอาหารทะเลนำามาตากแหงขายให

กบฝงแผนดนใหญหรอเกาะสมย

กอนหนานชาวบานนยมนำาอาหารทะเลทจบไดมาตากแหงซงตอง

ระมดระวงเรองฟาฝน รวมทงความสะอาด

ลาสด พพ. ไดเขามาตดตงระบบอบแหงพลงงานแสงอาทตยท

อาวสองและอาวส ตวอาคารมลกษณะเปนโดมกระจกโปรงแสง ทาย

โดมตดตงพดลมดดอากาศ ขบเคลอนการทำางานดวยพลงงานแสง

อาทตย ชวยในเรองความสะอาด สภาพอากาศ รวมทงประหยดเวลาใน

การตากแหงดวย

วนด เรองศร ประธานกลมสมาชกตอบพลงงานแสงอาทตยเลาวา “ตอนนอาหารแหงจากอาวสขายดทเกาะสมย เราสงไปเทาไรก

ไมพอ หนาซองเราตดฉลากระบวานเปนผลงานของกลมอาหารทะเล

P 98-145 (chapter 4).indd 144 21/12/2012 18:39


หาซอจากบนฝง อนาคตหากโครงการนำาบาดาลสำาเรจเปนรปเปนราง

นาจะชวยใหการเพาะปลกพชผลบนเกาะดขน

เราถามถงมอเตอรไซคไฟฟาอนเปนกจกรรมสำาคญหนงในโครง

การกรนไอสแลนด

เศรษฐศษฎเลาวา เมอเรมผลกดนใหชาวบานใชมอเตอรไซค

ไฟฟา ทาง พพ. ไดจดเตรยมมอเตอรไซคไฟฟาใหชาวบานใชงาน

จำานวน 85 คน ตอมาพบปญหาเมอใชงานจรงในพนท เชน ไมสามารถ

ขขน “เนนปราบเซยน” (เสนทางชวงหนงระหวางเดนทางไปอาวสาม)

ดวยเครองยนตมกำาลงไมพอ หรอบางพนทไมสามารถขซอนกนสองคน

ได บางกรณชาวบานลางรถและมนำาเขาไปในระบบ ทำาใหแบตเตอร

เสยหาย

ลาสด พพ. ไดสงมอบมอเตอรไซคไฟฟาชดใหม อปเกรดคณภาพ

ของเครองยนต แตกมเพยง 20 คน มอเตอรไซคไฟฟาชดนใหชาวบาน

ซอผอน ในราคาเดอนละ 1,000 บาท นาน 20 เดอน

กนกทพย เมองเกด ขมอเตอรไซคไฟฟานำาเรามายงสถานประจแบตเตอรชมชนอาวหนง มอเตอรไซคไฟฟาของเธอ “แบตหมด”

ตองชารจไฟเพมพอด

ตวสถานประจแบตเตอรนนมตดตงอยทอาวหนง อาวสอง และ

อาวสาม มกำาลงผลตไฟฟาจากแสงอาทตยสถานละ 3,500 วตต หาก

ชารจแบตเตอรมอเตอรไซคไฟฟา “เตมถง” จะตองใชเวลาชารจราว

6-7 ชวโมง ทสถานชาวบานยงสามารถนำาแบตเตอรเครองใชไฟฟา

ชนดอนในบานมาชารจไฟเกบไวได

อยางไรกตามเราพบวาบางสถานมผเสยบปลกไฟซงตอตรงมา

จากครวเรอนของตนคางไว เนองจากโครงการยงไมมกฎระเบยบการ

ใชงานสถานประจแบตเตอรทแนชด ทางแกไขอาจเปนการจดตงคณะ

กรรมการหรอสภาพฒนาชมชนรวมกนเพอวางระเบยบการใชงาน

........................

เราเดนทางไปทกอาว ไดพบทงโครงการทอยระหวางการดำาเนน

การ โครงการทตองรวมกนแกปญหา ตลอดจนโครงการทสำาเรจแลว

เสนทางส “กรนไอสแลนด” เกาะพลงงานสะอาดแหงแรกของ

ประเทศไทยยงคงทอดไกล การจะผลกดนจนประสบผลสำาเรจคงตอง

อาศยความรวมมอกนอยางจรงใจของทกหนวยงานทเกยวของ

นนรวมถงประชาคมชมชนเกาะพะลวย วาจะมสวนรวมกำาหนด

อนาคตของตนอยางไร

ตากแหงเกาะพะลวย มทงปลากระบอกรา ปลาแหง กงแหง ปลาหมก

แหง ตามแตพอบานจะจบมาได ดานการใชงานตอบแสงอาทตย เรา

ออกกฎบำารงรกษาใหใชงานตอบไปไดนานๆ เบองตนตกลงกนวาให

เกบคาบำารงรกษา 20 บาทตอเดอน”

เรานงเรอหางยาวลำาเดมกลบมาอาวสาม ขบรถไปยงอาวหนง

พบวาบนเกาะนยงมธรรมชาตบรสทธ อดมสมบรณ มปาไม โขดเขา

รวมทงทองทะเลแสนงาม เราไดเหนนกเงอกบนผานไปมาหลายครง

ถนนหนทางบนเกาะพะลวยนนมระยะทางรวมกนเพยง 7 กโล-

เมตร ไมถง 2 วนกพอเรยกไดวาเราไปมาแลวทวทงเกาะ

ทอาวหนงเราไดพบกบครอบครวคณกนกทพย เมองเกด เธอทำา

เครองพรกแกงขายเปนรายไดเสรม ทงเครองกะท เครองแกงสม ครง

กโลกรมขายราคา 60 บาท เธอเลาวาวนนวตถดบหลายอยางยงตอง

โครงการพฒนาแหลงนำาบาดาล และระบบสบนำาพลงงานแสงอาทตย

ชาวบานท “อาวหนง” ชารจประจแบตเตอรมอเตอรไซคไฟฟา

P 98-145 (chapter 4).indd 145 21/12/2012 18:39

P 146-157 (chapter 5).indd 146 21/12/2012 18:43

P 146-157 (chapter 5).indd 147 21/12/2012 18:43


การอนรกษพลงงาน EnergyConservation

การอนรกษพลงงานมความหมายสองประการ คอ

1. การประหยดหรอการลดการใชพลงงานทไมจ�าเปน

2. การเพมประสทธภาพการใชพลงงาน ซงหมายถงการท�างานทไดผลลพธเทาปรกตแตใชพลงงานนอยกวาปรกต ไมวาจะเปน

การสองสวาง การท�าน�ารอน การท�าความเยน การขนสง หรอการขบเคลอนเครองจกรกลในกระบวนการผลต

การอนรกษพลงงานมสวนส�าคญในการเสรมสรางความมนคงพลงงาน การลดคาใชจายครวเรอน การลดตนทนการผลตและ

บรการ การลดการเสยดลการคา และการเพมความสามารถในการแขงขน ตลอดจนการลดการปลอยมลพษและกาซเรอนกระจกซงเปน

ตนเหตของการเกดภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงนนการอนรกษพลงงานจงเปนนโยบายส�าคญของรฐบาล

มาตลอด โดยเฉพาะตงแตการประกาศใชพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยไดมการจดท�าแผนการใชจาย

เงนกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานในกจกรรมการอนรกษพลงงาน ในชวงระยะเวลา 5 ป มาแลวสามระยะ

อยางไรกตามในอนาคตปญหาเรองราคาพลงงาน การแยงชงทรพยากรพลงงานระหวางประเทศ ปญหาสงแวดลอม และการเปลยน

แปลงสภาพภมอากาศซงเปนผลพวงของการผลตและใชพลงงาน จะมความรนแรงยงขน ซงสงผลกระทบตอสวสดภาพของประชาชน

และความสามารถในการแขงขนเชงเศรษฐกจอยางหลกเลยงมได รวมทงรฐบาลไดใหสตยาบนตอผน�ากลมประเทศความรวมมอทาง

เศรษฐกจภาคพนเอเชยแปซฟก (เอเปก) เมอป 2550 วาจะรวมกนสงเสรมการอนรกษพลงงานใหเปนไปตามเปาหมายทตงไวส�าหรบ

ป 2573 (ค.ศ. 2030) กระทรวงพลงงานจงไดจดท�าแผนอนรกษพลงงานระยะ 20 ป (2554-2573) ขน เพอก�าหนดแนวนโยบายและ

แนวทางการด�าเนนการดานการอนรกษพลงงานของประเทศในระยะยาว

P 146-157 (chapter 5).indd 148 21/12/2012 18:43


เปาหมายตามแผนอนรกษพลงงานน คอการลดการใชพลงงานตอผลผลตลงรอยละ 20 ภายใน 20 ป เมอเทยบกบการใช

พลงงานในป 2553 ของปรมาณการใชพลงงานขนสดทายทงหมดของประเทศ หรอลดพลงงานทใชตอหนวยผลตภณฑมวลรวมของ

ประเทศ (GDP) ทเรยกวา ดชน Energy Intensity รอยละ 25 ในป 2573 เมอเทยบกบป 2548 ซงหมายถงการลดการใชพลงงานลง

38,200 ktoe ในป 2573 หรอคดเปนการลดการปลอยกาซ CO2 ลง 130 ลานตน

ส�าหรบการอนรกษพลงงานทผานมาไดใชกลยทธและมาตรการทงการบงคบดวยกฎระเบยบและการสงเสรมดวยการจงใจทางการเงน

สทธประโยชนทางภาษ การใหความชวยเหลอทางเทคนค และการใหความร การสาธตโครงการตนแบบ ตลอดจนการประชาสมพนธ

รปแบบตางๆ เพอสรางความตระหนกของสาธารณชนในการอนรกษพลงงาน ซงกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)

ไดด�าเนนกจกรรมดวยมาตรการตางๆ เพอผลกดนและสงเสรมใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพมาอยางตอเนอง

P 146-157 (chapter 5).indd 149 21/12/2012 18:43


? บทบาทของ พพ. ในแผนอนรกษ

พลงงาน 20 ป

การอนร กษ พล งงานท พพ.

ด�าเนนการอยในปจจบนแบงเปนสาม

กล มใหญๆ คอ หนง โรงงานและ

อาคารควบคมประมาณ 6,000 แหง ซง

เราตองก�ากบดแลใหเขาท�าตามกฎหมาย

สอง SMEs มจ�านวนราวแสนแหง

แตกล มเปาหมายส�าคญซงมปรมาณ

การใชไฟฟากวา 2 แสนหนวยขนไปม

ประมาณ 3-5 หมนแหง เราใชการให

ความร การพฒนาบคลากร เขาไปชวย

ใหเขาเกดการประหยดพลงงานใน

โรงงาน ไมวาจะเปนโครงการอนรกษพลงงานอยางมสวนรวม การจดสมมนา

เผยแพรขอมลขาวสาร

และสาม ภาคครวเรอน ปจจบนเราก�าหนดคาประสทธภาพพลงงานของ

อปกรณทใชน�ามนหรอพลงงานอนๆ และอปกรณทใชในโรงงานอตสาหกรรม

เชน เครองปรบความเรวรอบมอเตอร เครองยนตเกษตร เพอจดท�าฉลาก

ประสทธภาพสงใหแกสนคาเหลาน เปนการสงเสรมใหผประกอบการผลตสนคา

ทประหยดพลงงาน คลายกบฉลากประหยดไฟเบอร 5 ซงใหกบอปกรณไฟฟา

ทใชในครวเรอน เชน ต เยน ทว พดลม ประโยชนส�าคญอกอยางหนง

ของการจดท�าคาประสทธภาพพลงงาน คอปองกนสนคาคณภาพต�าจาก

ตางประเทศเขามาและชวยอตสาหกรรมภายในประเทศของเราเอง

ส�าหรบอาคารราชการหรออาคารของภาครฐ เราไดเขาไปปรบเปลยนให

เขาใชอปกรณประสทธภาพสง เชน การเปลยนเครองปรบอากาศทมอายใชงาน

มานานเปนสบปแลว เปลยนหลอดไฟเกา เพอใหราชการเปนตวอยางส�าหรบ

ภาคเอกชน

? ปจจยส�าคญทจะท�าใหเดนไปถงเปาหมายตามแผน

สงส�าคญคอการมสวนรวม ราชการหนวยเดยวท�าไมได ภาคเอกชน ไมวา

สภาอตสาหกรรมฯ หอการคา สถาบนการศกษา ผประกอบการ ตองรวมมอกน

อยางจรงจง โดย พพ. เราท�าหนาท

เปนตวประสาน

เราเคยท�าการประเมนหาเหตผล

วาท�าไมผประกอบการจงไมท�าเรองการ

อนรกษพลงงาน โดยใหมหาวทยาลย

หลายแหงเปนผชวยท�าการประเมน พบ

วา หนง ผ ประกอบการไมเชอมนใน

เทคโนโลยทจะปรบปรงใหม เกรงวาจะ

ท�าใหผลตภณฑมปญหาเมอสงออกไป

ตางประเทศ เรากแกไขโดยการหาโรง

งานทอาสาสมครจะรบการสนบสนนและ

ใหเขาท�าสญญากบเราวาเมอท�าส�าเรจ

จะตองใหโรงงานอนเขามาดงานได

สอง คอผประกอบการสวนใหญตองการลงทนดานการขยายก�าลงการ

ผลต มากกวาลงทนดานการอนรกษพลงงาน เพราะคดวาไดผลตอบแทนคน

กลบมาชากวา และจบตองไมคอยได เรองนมสวนจรงอยบางเพราะราคา

พลงงานในบานเราถก เราแกไขโดยเสนอบรษทจดการพลงงาน (ESCO)

มาลงทนให 100 เปอรเซนต และขอเปนผลประหยดพลงงานคนกลบมา หรอ

ถาผ ประกอบการมเงนลงทนเอง เราจะชวยประกนผลการประหยดใหวา

1 ปตองไดไมนอยกวา 1 ลานบาท แตถาไดไมถง บรษทจดการดานพลงงานจะ

เตมใหครบ 1 ลาน

สวนเหตผลทสามเปนเรองส�าคญแตเรามกมองขาม คอเรองของบคลากร

ผประกอบการบอกวาเขากลวปญหาเรองบคลากร ไมกลวเรองเครองจกรใหม

วธแกไข เรากตองพฒนาคน ไปอบรมไปสอนในโรงงานใหเขาเรยนรเรองของ

เครองจกรใหมๆ

? โดยทวไปการอนรกษพลงงานนนมแนวทางวธปฏบตอยางไร

แนวทางการอนรกษพลงงานมอยสามสวนใหญๆ สวนแรกเรยกวา การ

บ�ารงรกษาเบองตน เชน เครองปรบอากาศ เราตองถอดฟลเตอรไปลางเปน

ระยะๆ ตงอณหภมใหเหมาะสม ในการอนรกษพลงงานทงหมดจะมาจาก

สวนนประมาณ 10 เปอรเซนต

การสงเสรมการอนรกษพลงงาน กบบทบาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานประมวล จนทรพงษรองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

P 146-157 (chapter 5).indd 150 21/12/2012 18:43


สวนท 2 เรยกวา การปรบปรงกระบวนการผลต เปนการปรบปรงเครอง

จกรบางสวน ยกตวอยางรถยนตรนเกาเราน�าเครองยนตใหมมาเปลยน ท�าให

ไดประสทธภาพดขน สวนนไดอกประมาณ 10 กวาเปอรเซนตเหมอนกน

สวนท 3 คอเปลยนตวเครองจกรทงหมด ประหยดไดอกประมาณ 25-

30 เปอรเซนต และการเปลยนสวนนยากทสด เพราะคนจะคดวายงใชงาน

เครองเกาไดอย ทงทมนใชพลงงานมากเกนไป

ในสวนการบ�ารงรกษา ทาง พพ. ไดสงเสรมโดยการประชาสมพนธให

ความรและการจดฝกอบรม ในสวนการปรบปรงกระบวนการผลต เราจดการ

สาธตเพอสรางความมนใจใหผประกอบการ สวนการเปลยนเครองจกรนน

ตองใชการลงทนสง เราตองจดการสาธตใหเขาไดดเทคโนโลยวาไดผลจรง

ลงทนแลวไดผลตอบแทนคน

? การอนรกษพลงงานอยางมสวนรวมเปนอยางไร

เปนเครองมอทยดหลกการมสวนรวม เรมจากผประกอบการตองตงทม

ขนมา มการส�ารวจอปกรณทใชพลงงานในโรงงาน ยกตวอยางเหมอนกบบาน

เราเอง ถาคณอยากประหยดไฟในบาน สมาชกครอบครวตองมานงคยกนวาจะ

ท�าอยางไร ตองเรมส�ารวจวาในบานมกหอง มหลอดไฟกหลอด กาตมน�ากตว

เครองปรบอากาศกตว คาไฟเดอนละเทาไร แลวมานงดวาถาเราตงเปาจะลด

10 เปอรเซนต เจาของหองแตละหองจะดแลการใชไฟของตวเองอยางไร

จดบนทกการใชไฟมา แลวเอามาวางแผนกน ทกหองตองชวยกน แตถาม

หองไหนบอกวาจะไมท�า กไมส�าเรจ เพราะฉะนนเครองมอของเราคอการดงคน

เขามามสวนรวม ทรพยสนทกอยางในโรงงานทประหยดไดกเปนผลประโยชน

ของพนกงาน โรงงานตองใจกวางพอทจะแบงสวสดการใหพนกงานเมอเขา

ท�าไดตามเปาหมาย

นเปนเครองมอทเราสอนใหแกผประกอบการซงบางแหงไมรวาจะเรมตน

อยางไร เปนเครองมอทใชกนทวโลก และเนนในสวนการบ�ารงรกษาเบองตน

ซงถอเปนการอนรกษพลงงานขนพนฐาน ถาสวนนยงท�าไมส�าเรจ กจะไม

สามารถท�าในสวนอนตอไปได แตถาท�าสวนนไดแลว เขาจะเรมมองการจด

การในสวนอน เชน เครองปรบอากาศเกามากจะดแลอยางไรกไดเทาน ถาจะ

ใหไดมากขนตองเปลยนไปใชเครองใหมเบอร 5 เรยกวาเกดความคดตอยอด

ขนมาเรอยๆ จนไปถงอกจดหนง เขาจะเรมคดตนทนตอผลผลต เชน ผลต

แกวน�าใบหนง มคาพลงงานกบาทตอสนคาหนงชน ถาพบวามเครองจกรรน

ใหมใชพลงงานแคครงเดยว เขากอยากจะพฒนาตอเอง

? ในสวนของบรษทจดการพลงงาน หรอ ESCO จะมบทบาทอยางไร

บรษท ESCO คอบรษทจดการดานพลงงาน ซงเขาไปลงทนเรองอนรกษ

พลงงานใหแกโรงงาน เชน โรงงานอยากปรบปรงอปกรณประสทธภาพสง

บรษท ESCO จะเขาไปส�ารวจ ตรวจวเคราะห ออกแบบ วางแผนทกอยางให และ

ท�ารายงานวาถาเปลยนเครองจกรชนนลงทน 20 ลาน ประหยดไฟ 10 ลาน ได

ทนคนภายใน 2 ป บรษทจะลงทนใหกอน 100 เปอรเซนต แลวใหผประกอบการ

ผอนช�าระ 2 ป บรษทจะบวกคาประกอบการเขาไป

กลไกนมใชกนมาทวโลก ทาง พพ. มาสนบสนนใหเกดขนและเรงเผยแพร

ประชาสมพนธใหคนเขาใจมากขน ปจจบนมการลงทนโดยบรษท ESCO แลว

4,000-5,000 ลานบาท มบรษท ESCO ในประเทศไทยประมาณ 61 บรษท

ในสวนของ พพ. เรามกองทนทท�าอยประมาณ 500 ลานบาท โดยใหมลนธ

อนรกษพลงงานแหงประเทศไทยเปนผบรหารงาน ESCO ใหเราเพอท�าคขนาน

ไปกบภาคเอกชน

เรยกไดวา ESCO หรอธรกจการจดการดานพลงงานในประเทศไทยเกด

ขนแลว บรษทเอกชนกาวเดนไดเอง ถอเปนเครองมอส�าคญอนหนงทท�าให

การอนรกษพลงงานประสบความส�าเรจ

? ฉลากประสทธภาพสงมการด�าเนนการอยางไรบาง

ในอดตเวลาประชาชนไปซอหลอดไฟ คนขายหยบแบบไหนให ประชาชน

กซอ แตวนนเราใหความรแกประชาชนวาตองเลอกหลอดไฟเบอร 5 สงนเปน

ตวกระตนใหผประกอบการผลตแตสนคาคณภาพสงและประหยดพลงงาน และ

อปกรณประสทธภาพต�าจะหมดไปจากทองตลาด การอนรกษพลงงานส�าหรบ

ภาคครวเรอน เราเนนทการทดแทนอปกรณเกาดวยอปกรณประสทธภาพสง

โดยทวไปอปกรณฉลากเบอร 5 ใชพลงงานดกวาอปกรณทวไป 20 เปอรเซนต

หมายความวาประเทศประหยดพลงงาน 20 เปอรเซนตทนททใชของเหลาน

? มประเดนใดอกทจะท�าใหผประกอบการเกดความสนใจการอนรกษพลงงาน

ขณะนเราใชกฎหมายในการสงเสรม ซงอนทจรงกฎหมายมบทลงโทษ

ผประกอบการทไมปฏบตตามอยดวย แตรฐพยายามใชการกระตนและสงเสรม

ซงเปนแนวทางทยงยนกวา ทผานมาอาคารและโรงงานหลายแหงไดรบผล

ตอบแทนทดขน เพราะเขาเปลยนมาใชอปกรณประสทธภาพสง เขาปรบตวเรว

และไดคนทนเรว เพราะฉะนนสงส�าคญจงอยทวธคดของผประกอบการ ผท

ปรบตวไมไดจะแขงขนกบคนอนไมได นคอสงทก�าลงจะเกดขน เมอวนหนง

พลงงานมราคาแพงขนเรอยๆ ผประกอบการจะประสบปญหาเอง

P 146-157 (chapter 5).indd 151 21/12/2012 18:43


โครงการเงนทนหมนเวยนเพอการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน(Revolving Fund)

มวตถประสงคคอการกระตน สงเสรม และผลกดน ใหสถาบนการเงน

เกดความคนเคยกบการปลอยสนเชอในโครงการลงทนดานพลงงาน ทงการ

อนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน ใหแกอาคารและโรงงาน รวมทงบรษท

จดการพลงงาน โดยโครงการเงนทนหมนเวยนฯ จะชวยสนบสนนเงนลงทน

ผานสถาบนการเงนทเขารวมโครงการ และสถาบนการเงนเปนผรบความเสยง

ทงนโครงการเงนทนหมนเวยนฯ คดอตราดอกเบยจากสถาบนการเงนเพยง

รอยละ 0.5 ตอป ส�าหรบวงเงนสนเชอไมเกน 50 ลานบาทตอโครงการ ระยะ

เวลาไมเกน 7 ป

ปจจบนมธนาคารเขารวมโครงการทงหมด 11 แหง เกดโครงการลงทน

ดานพลงงานจ�านวน 295 โครงการ โดยเปนเงนลงทนจากสนเชอภายใตโครง

การเงนทนหมนเวยนฯ 7,133 ลานบาท และจากสถาบนการเงนปลอยกเอง

เพมเตมอก 8,826 ลานบาท ท�าใหเกดผลประหยดพลงงาน 5,423 ลานบาท

ตอป คดเปนพลงงานทประหยดได 320 ktoe ตอป และลดการปลอยกาซ

คารบอนไดออกไซด 1 ลานตนตอป

โครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund)

มวตถประสงคเพอสงเสรมการลงทนการอนรกษพลงงานและพลงงาน

ทดแทนโดยการรวมลงทนระหวางภาครฐและเอกชนในโครงการดานพลงงาน

และชวยผลงทนใหไดประโยชนจากการขายคารบอนเครดต โครงการด�าเนน

การผานกองทน ESCO Fund ซงมผ จดการกองทนสองราย ไดแก มลนธ

พลงงานเพอสงแวดลอม และมลนธอนรกษพลงงานแหงประเทศไทย ท�าหนาท

บรหารการลงทนในหลายรปแบบ ไดแก การเขารวมทนในโครงการ (Equity

Investment) การเขารวมทนกบบรษทจดการพลงงาน (ESCO Venture

Capital) การเชาซออปกรณประหยดพลงงาน/พลงงานทดแทน (Equip-

ment Leasing) การชวยใหโครงการอนรกษพลงงาน/พลงงานทดแทนไดรบ

ประโยชนจากการขาย รบซอ/ขายคารบอนเครดต (Carbon Credit) การอ�านวย

เครดตใหสนเชอ (Credit Guarantee Facility) และการชวยเหลอทางเทคนค

โดยกองทนฯ จะไดรบผลตอบแทนตามสดสวนของการลงทนและขนกบผล

ประกอบการของบรษท/โครงการทเขารวมลงทน

กรณรวมลงทนในโครงการ มเงอนไขรวมลงทน 10-50 เปอรเซนต ของ

มลคาโครงการ แตไมเกน 50 ลานบาท สวนกรณการเชาซออปกรณ สนบสนน

การเชาซออปกรณ 100 เปอรเซนต ของราคาอปกรณ แตไมเกน 10 ลานบาท

ผลการด�าเนนงานตงแตป 2551 ถงปจจบน มการลงทนในโครงการรวม

71 โครงการ เกดการลงทนดานการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทนรวม

กวา 5,500 ลานบาท

P 146-157 (chapter 5).indd 152 21/12/2012 18:43


โครงการสนเชอพลงงาน (Energy Credit)

มวตถประสงคเพอรวมมอกบสถาบนการเงนทเลงเหนถงศกยภาพใน

โครงการลงทนดานพลงงาน ปลอยสนเชอแกผประกอบการ โดยใชหลกเกณฑ

ของสถาบนการเงนเอง และทางกรมพฒนาพลงงานฯ ด�าเนนการสนบสนนเพอ

เตรยมความพรอมใหแกสถาบนการเงนผานกจกรรมฝกอบรมเพอพฒนาบคลากร

ของธนาคาร การใหค�าปรกษาและสนบสนนดานเทคนคในการพจารณาขอเสนอ

โครงการดานพลงงาน การประชาสมพนธและสรางเสรมภาพลกษณทางสงคม

ใหแกสถาบนการเงน รวมทงการสรางเครอขายระหวางกระทรวงพลงงานและ

สถาบนการเงนเพอสงเสรมและผลกดนการลงทนดานพลงงานในอนาคต

ปจจบนมสถาบนการเงนเขารวมโครงการ 16 แหง โดยสถาบนการเงน

ไดปลอยสนเชอภายใตโครงการรวมแลวกวา 242,000 ลานบาท แบงเปน

โครงการดานอนรกษพลงงาน เชน การเปลยนเครองจกรและอปกรณ

ประสทธภาพสง การผลตไฟฟาพลงงานความรอนรวม เปนตน และโครงการ

ดานพลงงานทดแทน เชน การผลตเอทานอล การผลตไบโอดเซล เปนตน

โครงการสงเสรมและวสดอปกรณเพอการอนรกษพลงงาน (Direct Subsidy 20%)

มวตถประสงคเพอสงเสรมและกระตนใหผประกอบการ ทงทเปนนตบคคล

และบคคลธรรมดา ลงทนในเครองจกร วสด และอปกรณทมผลตอการประหยด

พลงงาน โดยภาครฐสนบสนนเงนลงทนรอยละ 20 ของแตละมาตรการ สงสด

ไมเกน 3 ลานบาทตอราย และวงเงนต�าสด 50,000 บาทตอราย ระยะเวลา

การคนทนของมาตรการไมเกน 7 ป

มาตรการอนรกษพลงงานทไดรบการสนบสนน ประกอบดวยมาตรการ

มาตรฐาน เชน บลลาสตอเลกทรอนกสความถสง อปกรณปรบความเรวรอบ

มอเตอรทใชกบเครองอดอากาศ อปกรณน�าความรอนทงกลบมาใชใหม มอเตอร

ประสทธภาพสง เปนตน และมาตรการในโครงการสาธตเทคโนโลยเชงลก เชน

การบ�าบดและปรบสภาพน�าดวยโอโซน การลดความชนดวยฮตไปป หวเผาแบบ

รเจเนอเรทฟ เปนตน

ผลการด�าเนนงานไดสนบสนนการลงทนทงหมด 283 โครงการ เกดการ

ลงทนทงสน 650 ลานบาท เกดการประหยดพลงงาน 308 ลานบาทตอป

มาตรการสทธประโยชนทางภาษเพอการอนรกษพลงงานผาน BOI

เปนโครงการทเกดจากความรวมมอระหวางกระทรวงพลงงานและ

ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) เพอกระตนใหผประกอบการ

ลงทนในกจการผลตเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงาน กจการผลต

พลงงานทดแทน กจการผลตอปกรณทใชพลงงานทดแทน กจการบรการดาน

จดการพลงงาน และการใชเครองจกรทใชเพอการประหยดพลงงาน โดยผ

ประกอบการจะไดรบการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 8 ป ไดรบการยกเวน

อากรขาเขาเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานทใชในโครงการบรการดาน

จดการพลงงาน

ปจจบนมโครงการทไดรบการอนมตสทธประโยชนนแลว 56 โครงการ

คดเปนผลการประหยดพลงงานกวา 2,900 ลานบาทตอป และเกดการลงทนใน

ธรกจดานพลงงาน 13,525.49 ลานบาท

มาตรการสทธประโยชนทางภาษเพอการอนรกษพลงงานผานกรมสรรพากร

มวตถประสงคเพอกระตนใหประชาชนและผประกอบการเลอกใชวสด

อปกรณประหยดพลงงานเปนอนดบแรก กรมพฒนาพลงงานฯ จงรวมกบกรม

สรรพากร ใหสทธประโยชนแกทงบคคลธรรมดาและนตบคคล เมอซอวสด

อปกรณ หรอเครองจกรประหยดพลงงานทไดรบการรบรองจากกรมพฒนา

พลงงานฯ แลว สามารถขอรบสทธประโยชนเปนรายจายทางภาษเปนจ�านวน

รอยละ 25 ของคาใชจายในการจดซอนน

P 146-157 (chapter 5).indd 153 21/12/2012 18:43


โครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงาน

P 146-157 (chapter 5).indd 154 21/12/2012 18:43


โครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงาน

จากการด�าเนนงานสงเสรมใหผประกอบการในภาคอตสาหกรรม

และธรกจ มการใชพลงงานอยางมประสทธภาพสงสด ท�าใหกรมพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ทราบวายงมเทคโนโลยการอนรกษพลงงาน

ขนสงส�าหรบอตสาหกรรมหรออาคารบางประเภทโดยเฉพาะ แตยงไมเปนทแพร

หลายในประเทศนก กรมพฒนาพลงงานฯ จงเกดแนวคดทจะน�าเทคโนโลยการ

อนรกษพลงงานขนสงนนมาสาธต เพอสรางความเชอมนและแรงจงใจใหผ

ประกอบการน�ามาใชงาน และเพอกระตนใหเกดการวจยและพฒนาเทคโนโลย

การอนรกษพลงงานขนสงขนภายในประเทศ

เทคโนโลยซงกรมพฒนาพลงงานฯ น�ามาสาธตเพอเปนการน�ารองมเจด

เทคโนโลย ไดแก

1. การลดความชนดวยฮตไปป (Heat Pipe)

2. การลดความชนดวยสารดดความชนเหลว

3. การใชปมความรอนส�าหรบการท�าความรอน

4. การบ�าบดและปรบสภาพน�าดวยโอโซน

5. การใหความรอนแบบไดอเลกทรก (Dielectric)

6. หวเผาแบบเซลฟ-รคเพอเรทฟ (Self-recuperative Burner)

7. หวเผาแบบรเจเนอเรทฟ (Regenerative Burner))

และยงเปดโอกาสใหผประกอบการทสนใจเขารวมโครงการ สามารถเสนอ

เทคโนโลยอนเขามา เพอขอใหน�ามาสาธตในโครงการ โดยตองผานการ

พจารณาของคณะกรรมการผทรงคณวฒกอน

ในการด�าเนนโครงการ ผ ประกอบการจะตองยนใบสมครเขามาให

กรมพฒนาพลงงานฯ พจารณาความเปนไปไดของโครงการ เมอผานการ

พจารณาแลว กรมพฒนาพลงงานฯ จะสงทมงานเขาไปประเมนผลประหยด

พลงงาน ทงกอนและหลงการตดตงเทคโนโลยดงกลาว และเมอพสจนไดวา

ผลการประหยดพลงงานเปนไปตามเกณฑทกรมพฒนาพลงงานฯ ก�าหนดไว

เชน เปนเทคโนโลยใหมในกระบวนการผลต หรอ Utility ทมศกยภาพการ

ประหยดพลงงานไดไมนอยกวารอยละ 15 หรอ 20 ตามล�าดบ หรอใชระยะเวลา

คนทนไมเกน 5 ป เปนตน กรมพฒนาพลงงานฯ จะใหเงนสนบสนนการ

ลงทนเปนจ�านวนครงหนงของเงนลงทนทสถานประกอบการไดลงทนไป โดย

ไมเกน 7.5 ลานบาท

บรษทเกษมศกด เทรดดง จ�ากด เปนตวอยางหนงของผประกอบการทเขา

รวมโครงการ โดยขอเขารบการสาธตเทคโนโลยหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ โดย

การเปลยนหวเผาส�าหรบเตาอนเหลกแทงกอนน�าไปรด จากหวเผาแบบอากาศ

แรงดนสง (High Pressure Air Current Burner) มาเปนหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ

ซงน�ากาซปลอยทงจากการเผาไหมเชอเพลงในเตาเผา มาหมนเวยนเพออน

อากาศใหมอณหภมสงขนประมาณ 1,000-1,200 องศาเซลเซยส กอนปอนเขา

หองเผาไหม ท�าใหประหยดเชอเพลงลงไดถงประมาณ 30 เปอรเซนต และลด

การปลอยกาซไอเสยไนโตรเจนออกไซดไดถงประมาณ 50 เปอรเซนต

ผลจากการเปลยนมาใชหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ บรษทเกษมศกด เทรดดง

จ�ากด สามารถประหยดเงนไดประมาณปละ 12.4 ลานบาท จากเงนลงทน

ทงสน 30.9 ลานบาท และใชเวลาคนทนประมาณ 2 ปครง เปรยบเทยบเปน

ผลประหยดพลงงานไดเกอบ 20 ลานเมกะจลตอป และหากด�าเนนการขยายผล

เทคโนโลยขนสงหวเผาแบบรเจเนอเรทฟนใหแกโรงงานในกลมอตสาหกรรม

โลหะมลฐานซงเปนกลมอตสาหกรรมเหลกขนปลาย (รดซ�า) คาดวาจะกอใหเกด

ผลประหยดพลงงานไดไมนอยกวา 300 ktoe ตอป

นเปนเพยงตวอยางหนงของโครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการ

อนรกษพลงงาน ส�าหรบเทคโนโลยอนๆ ทกรมพฒนาพลงงานไดด�าเนนการ

ไปแลว เชน การลดความชนดวยฮตไปป การลดความชนดวยสารดดความชน

เหลว การใชปมความรอนส�าหรบการท�าความรอน เปนตน

การด�าเนนงานในขนตอไปคอการสงเสรมเทคโนโลยทไดสาธตในครงน

ใหแกสถานประกอบการทเปนกลมเปาหมายทวประเทศ และเปดใหมการสาธต

เทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงานแบบอนๆ อกในอนาคต นอกจากน

กรมพฒนาพลงงานฯ ยงคาดหวงวาโครงการสาธตฯ จะชวยกระตนใหมการวจย

และพฒนาเทคโนโลยการอนรกษพลงงานขนสงขนภายในประเทศอกทาง

หนงดวย

P 146-157 (chapter 5).indd 155 21/12/2012 18:43


อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต

“อาคารหลงนตงใจออกแบบและกอสรางโดยใหทกสวนของอาคารเปนตวอยางของการอนรกษพลงงาน”

ศ.ดร. สนทร บญญาธการ สถาปนกผออกแบบอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต กลาวถงเจตนารมณของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน (พพ.

ขณะนน) ในการรเรมโครงการกอสรางอาคารแหงนขนในป 2538 รวมทง

ยงมวตถประสงคเพอรวมเฉลมฉลองในโอกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทรงครองสรราชสมบตครบ 50 ป (2539) ดวย

อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตตงอยทบรเวณเทคโนธาน ต�าบล

คลองหา อ�าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน มพนทใชงานขนาด 14,000

ตารางเมตร ออกแบบดวยสถาปตยกรรมอนเปนเอกลกษณ ทงอาคารรปทรง

พระมด และอาคารรปทรงโดม เพอสรางแรงจงใจใหคนทวไปเขามาสมผสและ

เรยนรเกยวกบการอนรกษพลงงาน โดยมปรชญาส�าคญในการกอสรางและ

ออกแบบวา “ความเปนอจฉรยะสงสดคอระบบธรรมชาต”

“ถาเราเขาใจธรรมชาต เราจะสามารถน�าธรรมชาตมาเปนประโยชน ใน

ธรรมชาตมความเยน เรากน�าความเยนมาใช มความรอนท�าใหอากาศรอน

ลอยตว เรากน�าการลอยตวมาใช มแสงสวาง เรากน�าแสงสวางมาใชโดยผสม

ผสานกบอปกรณตาง ๆ เพราะเราไมสามารถฝ�นธรรมชาต แตเราใชประโยชน

จากธรรมชาตได”

ศ. ดร. สนทรยกตวอยางการออกแบบอาคารแหงนบนพนฐานความเขาใจ

ธรรมชาตตามหลกการทางวทยาศาสตรวา

“ตงแตทางเขาอาคาร เราสรางเปนทรงหนาจวยนออกไป เมอคนเดนผาน

ทางเขาอาคารทแสงสลว มานตาจะเปดกวางขนเพอชวยการมองเหน พอเขาไป

ภายในอาคารจะรสกวาอาคารสวางขนโดยอตโนมต ซงความจรงในอาคารไมได

สวางมาก แตเพราะมานตาถกปรบมากอนแลว นเปนความรทางฟสกสทเรา

น�ามาใช

“ทางเขาอาคารนยงตงอยทางทศเหนอซงเปนทศทรบลมหนาว และอบลม

ในชวงฤดรอน ปรกตเมองไทยลมจะพดมาทางทศตะวนตกและทศตะวนตก

เฉยงใต ในทศนนเราวางต�าแหนงอาคารทรงพระมดไว เพราะดวยรปทรงทม

ความลาดเอยง ลมทพดมาจะเคลอนผานขามหลงคาไป ชวยลดแรงอดของลมท

ปะทะกบอาคาร และท�าใหอากาศภายนอกซงมทงความรอนและความชนรวซม

เขาสอาคารไดนอยมาก การวางต�าแหนงทางเขาอาคารไวทศเหนอท�าใหอาคาร

ไมเปดรบลมรอนภายนอก ขณะทอาคารทรงพระมดชวยใหลมเคลอนผาน

ไปสะดวก ทงหมดนช วยประหยดพลงงาน

ดานการปรบอากาศใหแกอาคารอยาง

มหาศาล

156

ผสานกบอปกรณตาง ๆ เพราะเราไมสามารถฝ�นธรรมชาต แตเราใชประโยชน

จากธรรมชาตได”

ในชวงฤดรอน ปรกตเมองไทยลมจะพดมาทางทศตะวนตกและทศตะวนตก

เฉยงใต ในทศนนเราวางต�าแหนงอาคารทรงพระมดไว เพราะดวยรปทรงทม

ความลาดเอยง ลมทพดมาจะเคลอนผานขามหลงคาไป ชวยลดแรงอดของลมท

ปะทะกบอาคาร และท�าใหอากาศภายนอกซงมทงความรอนและความชนรวซม

เขาสอาคารไดนอยมาก การวางต�าแหนงทางเขาอาคารไวทศเหนอท�าใหอาคาร

ไมเปดรบลมรอนภายนอก ขณะทอาคารทรงพระมดชวยใหลมเคลอนผาน

ไปสะดวก ทงหมดนช วยประหยดพลงงาน

ดานการปรบอากาศใหแกอาคารอยาง

มหาศาล

P 146-157 (chapter 5).indd 156 21/12/2012 18:43


“เราผสมผสานแสงธรรมชาตกบระบบไฟฟาแสงสวางอยางครบวงจร

ใชหลอดไฟและอปกรณประสทธภาพสงสดทมในขณะนน ท�าใหอาคารน

ประหยดไฟฟาสงสด โดยเฉพาะในสวนของระบบปรบอากาศ เราใชการท�า

คลงน�าแขงในชวงกลางคนซงเปนชวงทคาไฟฟาต�ากวาชวงกลางวน แลวจงน�า

น�าแขงมาละลายในเวลากลางวน ท�าใหลมเยนทออกจากทอจายลมมอณหภม

ต�าเพยง 8 องศาเซลเซยส ต�ากวาอณหภมจายลมเยนของอาคารทวไปซงอย

ท 12 องศาเซลเซยส ชวยลดปรมาณของกระแสลมทตองจายไปตามทอ

และลดขนาดทอและอปกรณตาง ๆ ในระบบจายลมลงได ท�าใหลดการใชพลงงาน

ในระบบปรบอากาศลงอยางมาก”

ขณะทการออกแบบและกอสรางอาคารสวนใหญเนนการใชงบประมาณ

การกอสรางใหต�าสด และยอมเสยคาใชจายกบระบบปรบอากาศและความสน

เปลองของการใชพลงงานในภายหลง แตอาคารอนรกษพลงงานเฉลม

พระเกยรตแสดงใหเหนวา การลงทนในวสดกอสรางและอปกรณประสทธภาพ

สงซงชวยใหเกดการประหยดพลงงานสงสด ในทสดแลวคากอสรางอาคารโดย

รวมไมแตกตางกนเทาใด แตอาคารลกษณะนจะชวยประหยดพลงงานในระยะ

ยาว ไมนบคณภาพชวตของคนในอาคารซงดกวาอาคารทวไป

“ผมคดวา อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตเปนอาคารทเขาใจใน

ภมอากาศรอนชนแบบบานเราอยางสมบรณแบบ ทกสวนของอาคารถอเปน

ตวอยางสาธตของการอนรกษพลงงาน นบเปนอาคารอนรกษพลงงานซงม

การประยกตดานการออกแบบดทสดในภมภาคเอเชย แมจะสรางมากวา 10 ป

แลวกตาม ทงคณภาพและเทคโนโลยทใชยงทนสมยมาก”

อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตจงเปนอาคาร

ตนแบบดานการอนรกษพลงงานทกรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน (พพ.) ภาคภมใจ และถอเปนกลไก

ส�าคญในการกระต นใหเหนถงความส�าคญและ

ประโยชนดานการอนรกษพลงงาน เพอให

เกดการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยาง

สมดลและยงยนตอไป

“บรเวณรอบอาคารยงจดใหมสระน�า เนนดน โดยมหลกวาจะไมปลอย

เปนพนดนแหงหรอปพนคอนกรตโลง พนดนตองมตนไมมหญาปกคลม ท�าให

รอบอาคารมความชมชนจากการระเหยของน�า แมในเดอนเมษายนทรอนสด ๆ

ตามพนหญารอบอาคารอณหภมยงอยท 30 องศาเซลเซยส แตถาเปนอาคาร

ซงพนรอบอาคารปคอนกรต อณหภมจะสงถง 42-45 องศาเซลเซยส เมอ

อาคารแหงนตงในสภาพแวดลอมทเยนกวา ความเยนกจะซมเขามาในอาคาร

ท�าใหอาคารเยนกวาอาคารทตงในสภาพแวดลอมทรอนกวา”

จากการจดการสภาพภายนอกใหมอณหภมต�าสดเทาทธรรมชาตเอออ�านวย

ตวอาคารกไดรบการออกแบบและใชวสดประสทธภาพสงสดในการประหยด

พลงงาน เชน การใชผนงทมฉนวนหนา 6 นว ท�าใหอณหภมผวของผนง

ภายในใกลเคยงกบอณหภมอากาศในอาคาร สวนกระจกหนาตางมคณสมบต

ตดแสงทงแสงอลตราไวโอเลตและอนฟราเรดหรอรงสความรอน

“หนาตางของอาคารนเปนหนาตางทมก�าไร เราไดแสงธรรมชาตเขามา

มากกวาความรอน หมายถงเราเสยคาพลงงานในการน�าความรอนออกไปนอย

กวาคาไฟทประหยดได ขณะทอาคารสวนใหญในประเทศไทยเปนหนาตาง

ทขาดทน”

ผลลพธคอภายในอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต แมจะเปน

พนทโถงกวางทะลถงกนและใชระบบปรบอากาศใหแกอาคารทงหลง แต

กลบใชพลงงานในการปรบอากาศต�ากวาอาคารทวไป 3-5 เทา ไมนบการใช

ประโยชนจากแสงธรรมชาตอยางชาญฉลาด โดยเพดานอาคารทรงโดม

เปดชองแสงกวางราว 1.20 เมตร ใหแสงธรรมชาตเขามาภายในอาคาร

มความสวางไสวราวตะเกยงโคมยกษ ชวยลดการใชหลอดไฟฟาใน

อาคารสวนน นอกจากนยงมการใชทอน�าแสง (light pipe)

น�าแสงธรรมชาตลงไปใหความสวางแกหองน�าในสวน

ชนใตดนดวย

157

การประยกตดานการออกแบบดทสดในภมภาคเอเชย แมจะสรางมากวา 10 ป

แลวกตาม ทงคณภาพและเทคโนโลยทใชยงทนสมยมาก”

อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตจงเปนอาคาร

ตนแบบดานการอนรกษพลงงานทกรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน (พพ.) ภาคภมใจ และถอเปนกลไก

ส�าคญในการกระต นใหเหนถงความส�าคญและ

ประโยชนดานการอนรกษพลงงาน เพอให

เกดการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยาง

สมดลและยงยนตอไป

เปดชองแสงกวางราว 1.20 เมตร ใหแสงธรรมชาตเขามาภายในอาคาร

มความสวางไสวราวตะเกยงโคมยกษ ชวยลดการใชหลอดไฟฟาใน

อาคารสวนน นอกจากนยงมการใชทอน�าแสง (light pipe)

น�าแสงธรรมชาตลงไปใหความสวางแกหองน�าในสวน

ชนใตดนดวย

รปตดตามยาวของอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต

P 146-157 (chapter 5).indd 157 21/12/2012 18:43

ทศทางอนาคตพลงงานไทย

P 158-176 (chapter 6).indd 158 21/12/2012 18:45

ทศทางอนาคตพลงงานไทย

P 158-176 (chapter 6).indd 159 21/12/2012 18:45


ดร. บณฑต เอออาภรณผอ�ำนวยกำรสถำบนวจยพลงงำน จฬำลงกรณมหำวทยำลย

เราตองยอมรบความจรงวา พลงงานไมไดอยโดดๆ เหมอนในอดต แตเกยวโยงกบเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม เรยกวา 3E 1S 3E คอ Energy Economic Environment และ 1S คอ Social ซงเปนตวเชอมทส�าคญ การพฒนาทเนนหนกไปดานใดดานหนงจะกอผลกระทบตอดานอนๆ”

P 158-176 (chapter 6).indd 160 21/12/2012 18:46

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 16160 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

? มองปญหาพลงงานในอนาคตไวอยางไรบางสถาบนวจยพลงงานจฬาฯ ไดศกษาเรองนโยบายและการจ�าลองปญหา

พลงงาน Energy Policy and Modeling เปนการมองไปในอนาคต 20-

30 ป และเปนเรองซงตองใชการเชอมโยงความรจากหลายสาขา วนน

เราตองยอมรบความจรงวา พลงงานไมไดอยโดดๆ เหมอนในอดต แตเกยว

โยงกบเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม เรยกวา 3E 1S

3E คอ Energy Economic Environment และ 1S คอ Social ซงเปน

ตวเชอมทส�าคญ การพฒนาทเนนหนกไปดานใดดานหนงจะกอผลกระทบตอ

ดานอนๆ เชน หากเราพฒนาโครงการดานพลงงานมากๆ เศรษฐกจอาจจะ

เตบโตขน แตสงแวดลอมจะเสยหายหรอไม สงคมจะเปนสขหรอไม หรอกลบ

กนถาเราสนใจดานสงแวดลอมมาก เรากอาจพฒนาพลงงานไมได เศรษฐกจ

กไมเตบโต

เพราะฉะนนท�าอยางไรจงรกษาสมดลของ 3E 1S นคอสงทเราพยายาม

เชอมโยง ในงาน Energy Policy and Modeling เรามองเรองนโยบายดาน

พลงงานในอนาคต การจ�าลองปญหาพลงงานในระยะยาว ในอนาคตประเทศ

ไทยตองน�าเขาพลงงานมากขนแนๆ จะตองจดหาพลงงานจากไหน จะกระจาย

แหลงพลงงานอยางไร ตองประหยดอยางไร ทางเลอกของเรามอะไรบาง และ

ปจจบนเรายงขยายขอบเขตการศกษาวจยไปถงประเทศเพอนบาน เชอมโยง

กบอาเซยน เอเชยและสหภาพยโรป (EU) เปนตน โดยการท�างานรวมกบ

ตางประเทศจะชวยเปดมมมองของเราใหกวางและหลากหลายขน

? คาดว าสถานการณในอนาคตดานการจดหาหรอผลตพลงงาน

ของประเทศไทยจะเปนอยางไร

การผลตพลงงานหรอการจดหาแหลงพลงงาน มตวขบเคลอนหลกคอ

การใชพลงงาน เราตองยอมรบความจรงวาโลกวนนอยภายใตระบบทนนยม

เตมรปแบบ ซงเปนระบบทสอดคลองกบกเลสมนษย พดงายๆ คอเราอย

ดวยกเลสและมแตความตองการทมากขน รฐบาลทกชดพดเรองการพฒนา

เศรษฐกจ รากฐานคอการตอบสนองกเลสและระบบทนนยมทงสน เมอความ

ตองการใชพลงงานมากขน การพฒนาเศรษฐกจมากขน การท�าลายสง

แวดลอมกมากขน ซงไมใชเปนเฉพาะประเทศไทย แตเปนกนทวโลก อก

20 ปขางหนา เราคาดวาความตองการใชพลงงานจะเพมขน 60-70 เปอรเซนต

จากปรมาณทใชวนน ค�าถามคอเราจะหาแหลงพลงงานจากทไหน

ผมเชอวาพลงงานฟอสซลจะยงเปนแหลงพลงงานหลกของโลกไปอก

หลายสบป สวนพลงงานหมนเวยนหรอพลงงานทดแทน ซงสงคมคาดหวงนน

เราตองกลบมาสความจรงวาในการใชพลงงาน เราตองการแหลงพลงงานท

ตอบสนองไดตลอดเวลาและทนท ซงขณะนมเพยงเชอเพลงฟอสซลเทานน

ส�าหรบพลงงานหมนเวยน เชน แสงแดด ในเวลากลางวนถาแดดดกให

พลงงานมาก ถาแดดนอยกใหพลงงานนอย ในเวลากลางคนไมมแสงอาทตย

กไมมพลงงาน พลงงานหมนเวยนจงขาดความสม�าเสมอ ท�าใหมชองวาง

ระหวางความตองการใชกบความสามารถทจะตอบสนอง อยางไรกตามเรา

ตองจดหาพลงงานหมนเวยนมาทดแทนเชอเพลงฟอสซลใหเพมมากขน

ขอเสยอกอยางของพลงงานหมนเวยนคอราคา มนเปรยบเหมอนสนคา

ประเภทพรเมยมซงราคาจะสงกวาสนคาคณภาพปรกต โดยสวนตวผมเชอวา

ราคาของพลงงานหมนเวยนจะสงกวาราคาพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล

? ในอนาคตราคาพลงงานทดแทนจะต�าลงมาจนแขงขนกบพลงงานจาก ฟอสซลไดหรอไม

โดยสวนตวผมเองกอยากเหนเชนนน แตเราตองยอมรบความจรงวา

พลงงานแสงอาทตยเปนพลงงานทสะอาดกวาพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล

และความสะอาดนเปนตวบงชคณภาพสนคาพลงงาน ค�าถามคอราคาของ

สนคาทมคณภาพสงกวาจะตกลงมาสกบสนคาคณภาพปรกตทเราคนชนได

หรอไม เปรยบเหมอนราคากระเปาแบรนดเนมคงไมมทางตกลงมาเทากบราคา

กระเปาทวไป เพราะกลไกตลาดบงคบอย ดงนนถามองในแงเศรษฐกจ นจง

เปนเรองทเกดขนไดยาก

? ทศทางเรองการอนรกษพลงงานจะเปนอยางไรตอไปในอนาคตทกประเทศในโลกก�าลงเดนหนาเรองการอนรกษพลงงาน เพราะเปน

แนวทางทคมคามากทสด แทนทจะจดหาพลงงานเพมขนอก 10 เปอรเซนต

P 158-176 (chapter 6).indd 161 21/12/2012 18:46


หนมาลดการใชพลงงานลง 10 เปอรเซนตซงท�าไดงายกวา เพยงแตศกยภาพ

ในการลดนนมอยจ�ากด เพราะทกคนยงมกเลส ยงตองการความสะดวกสบาย

อยากเปดแอร เปดไฟ ดทว เลนอนเทอรเนต ยงมความตองการพนฐานอย

ระดบหนง การลดการใชพลงงานจะท�าไดจากการปรบเปลยนพฤตกรรมสวน

หนง อกสวนหนงจากเทคโนโลย เชน เมอกอนเตารดอาจกนไฟ 1,000 วตต

ตอนนอาจอยท 700-800 วตต กรดผาได

เรองการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนขนอยกบสององคประกอบ หนง

คอเมอเปลยนแลวกอใหเกดความคมคาเชงเศรษฐกจหรอไม สอง คอเมอ

เปลยนแลวล�าบากมากขนเกนกวาทจะรบไดหรอไม เชน การปรบเปลยนจาก

การใชรถยนตสวนตวมาใชรถไฟฟา ถาชวยประหยดเวลาการไปท�ามาหากนได

และคมคา เขากเปลยน แตถาบานอยไกลจากสถานฯ มาก เสยเวลามากหาก

ออกจากบานมาถงสถานฯ เขากไมเปลยน เรองนจงเชอมโยงกบเศรษฐกจ

? สงใดเปนอปสรรคใหการอนรกษพลงงานยงท�าไดไมเตมท สงทประเทศไทยขาดในแทบทกเรอง คอเจาภาพ ซงตองไมใชเจาภาพ

แตในนาม แตเปนคนทขบเคลอนเรองนนจรงๆ และรบทงผดทงชอบ เรา

ตองปรบแนวคดและพฤตกรรมการยอมรบจากสงคมวาหากท�างานไปทงหมด

10 เรอง กมโอกาสพลาดไดสกสองสามเรอง แตวนนทกคนกลววาหากท�าพลาด

สองเรองแลวจะถกเลนงาน สท�าแคสองเรองแลวไมผดดกวา นคอแนวคดทผม

สมผสไดจากการท�างานกบหนวยงานหลายแหง ซงท�าใหการขบเคลอนเรอง

การอนรกษพลงงานยงท�าไดไมเตมท

โดยธรรมชาตเมอราคาพลงงานสงขน ผประกอบการไดรบผลกระทบ

เขากจะปรบตว วนนภาคอตสาหกรรมพยายามปรบตวเรองการอนรกษ

พลงงานมากพอสมควร แตถงจะลดแลว ในภาพรวมกยงใชพลงงานเพมมาก

ขนเนองจากมความตองการใชพลงงานเพมขนสงกวาความสามารถในการลด

? ดานนโยบายของรฐมประเดนใดทนาเปนหวงปญหาคอการออกนโยบายทขดแยงกนเอง เชน กระทรวงหนงม

นโยบายขบเคลอนใหเกดการอนรกษพลงงาน แตอกกระทรวงหนงมนโยบาย

สนบสนนใหประชาชนเปนเจาของรถยนตเพมขน ซงท�าใหการใชพลงงานเพม

ขนอยางชดเจน โดยภาพรวมเรามนโยบายทด แตภาคปฏบตจรง ท�าไดแคไหน

เชน การสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน แตผลตแลวขายไฟ

ไมได เรองนเกยวของกบกฎหมาย ซงกฎหมายควรจะชวยอ�านวยความสะดวก

ใหการพฒนาพลงงานทดแทนเปนไปไดเรวขน

อกประเดนหนงคอการอดหนนพลงงานหมนเวยนซงมตนทนสงกวา

เชอเพลงฟอสซล วนนเราอดหนนโดยหลกเกณฑวา ใครตนทนสงกไดรบการ

อดหนนสง ใครตนทนถกเรากอดหนนต�า แตไมไดดวาเปนตนทนในประเทศ

ของเราเอง หรอตนทนทเราตองน�าเขา เชน โซลารเซลล เปนตนทนจาก

การน�าเขาประมาณ 80 เปอรเซนต แปลวาเราลงทน 1,000 ลานบาท เรา

เสยเงนออกนอกประเทศ 800 กวาลานบาท ตอนนรฐอดหนนโดยให adder

คาไฟทรบซออกประมาณ 6 บาท แตถาเปนโรงผลตไฟฟาจากแกลบหรอ

ชวมวล รฐอดหนนเพยง 30 สตางค ทงทเปนเชอเพลงทอยในประเทศไทย

เทคโนโลยสวนหนงกของไทย และเรามนโยบายผลกดนใหเกดมากขน แตดวย

หลกการทใชอยนอาจเหมอนกบแสดงวาเราสนบสนนตางชาตมากกวาสนบสนน

คนไทย

การพฒนาพลงงานหมนเวยนในทกประเทศทวโลกนนเปนททราบกน

โดยทวไปวา รฐตองใหการอดหนนพลงงานหมนเวยนจงจะสกบเชอเพลง

ฟอสซลได และการอดหนนนนเปนเงนมาจากประชาชนโดยตรง ประเดนจง

อยทวาจะสนบสนนอยางไรใหพอด ไมใหประชาชนตองจายมากเกนไป

? ในอนาคตราคาพลงงานมแตจะเพมสงขน ขณะทประเทศไทยตองน�าเขาพลงงานเปนสวนใหญ

ประเทศทพฒนาแลวอยางญปน เกาหล ไตหวน น�าเขาพลงงาน 97-

98 เปอรเซนต แตท�าไมเขาอยได ประเทศไทยตองปรบตว เราจะแขงขนดวย

คาแรงราคาถกไมไดแลว สงคโปรไมมทรพยากรมากเทาเรา เขาตองน�าเขา

จ�านวนมาก แตเขารจกปรบตว

เราตองยอมรบความจรงวาราคาพลงงานในตลาดโลกมแนวโนมสงขน

เรอยๆ และทผานมาประเทศไทยไมไดเปนเจาของเทคโนโลย เราเปนประเทศ

ผซอเทคโนโลยทดมาก น�าเขาเครองจกร น�าเขาวตถดบ แลวมารบจางผลต

ในทสดเมอเศรษฐกจโตขน คาแรงสงขน เงนเฟอมากขน ขดความสามารถใน

การแขงขนกลดนอยถอยลง ถาปรบตวชาในทสดเราอาจแพ แตถาปรบตวเรว

เราอาจอยได

และสงส�าคญคอการพฒนาประเทศโดยสรางสมดลของ 3E 1S ซงเปน

โจทยยากของทกรฐบาลบนโลกน

P 158-176 (chapter 6).indd 162 21/12/2012 18:46


ดร. ขวญฤด โชตชนาทววงศผอ�ำนวยกำรสถำบนสงแวดลอมไทย

เมองทก�าลงเตบโตขนเรอยๆ ควรมนโยบายดานพลงงานของเมองนนๆ ชดเจน เชน เมองเชยงใหม ควรเรมคดวาถงเวลาสรางโรงไฟฟาของตวเองแลวหรอไม จะมการใชพลงงานทดแทนอยางไร เมองจะเตบโตขนไปในทศทางใด ซงตองมองควบคไปกบเรองของผงเมอง”

P 158-176 (chapter 6).indd 163 21/12/2012 18:46


? การใชพลงงานทดแทนในประเทศไทยมดานใดทนาสงเสรมตอนนทางสถาบนสงแวดลอมไทยเนนเรองของพลงงานทดแทนในเชง

ของโรงไฟฟาชมชน เพอเปนแหลงพลงงานในอนาคต ถงแมอาจมปรมาณ

ไมมาก แตเปนสงทเราควรจะเรมตน

เราท�าโครงการทแมฮองสอนทงในพนทซงไมมและมสายสงไฟฟา ตงแต

ศกษาศกยภาพของพนทวามความสามารถในการผลตพลงงานอยางไรบาง ด

วาชาวบานตองการอะไร บางแหงมล�าธารทพอจะยกระดบน�าผลตไฟฟาได

หรอบางแหงตองตดตงโซลารเซลล หรอใชทงสองอยางรวมกน ถาชาวบาน

ตองการ เราจะเขาไปอบรมในชมชน ใหชาวบานรวาพลงงานแบบไหนทเหมาะ

กบพนทของเขา มเครองมออปกรณอะไรบางทเขาตองใช ตองดแลรกษา

เราพยายามเลอกเทคโนโลยทไมยากเกนไปส�าหรบชาวบาน เพราะจะ

กลายเปนภาระในการดแลรกษาและซอมแซมเมอเกดเครองเสย ในพนท

หางไกล การหาชางเขาไปซอมแซมเปนเรองล�าบาก ตองสอนชาวบานใหดแล

จดการไดในเบองตน แตกไมใชเรองงาย

การพฒนาโครงการนไมใชเราไปใหอยางเดยว เราตองการใหชมชนม

ความแขงแรง ภาพทเราอยากเหนคอ ชมชนมธรกจจากการเกบคาไฟ ไดก�าไร

ไปดแลตนน�า ดแลปา

นอกจากนเรายงมองไปถงการสนบสนนภาคธรกจในพนทใหสนใจมา

ลงทนเปนผใหบรการซอมแซมอปกรณ ท�าอยางไรใหเขามนใจวาเปนงานทม

ก�าไร ถามหลายชมชนใหเขาดแลกมความเปนไปไดมากขน ถาธรกจอยได

ชาวบานกอยได มชางมาซอมเครองใหเมอมปญหา

? พลงงานจากชวมวล หรอกาซชวภาพ โดยชมชนมความเปนไปไดแคไหนชวมวลมาจากเศษวสดของพช เชน เปลอกทเรยน เปลอกผลไม กงไม

ใบไม ตองน�ามาเผาในเครองแกสซไฟเออร (gasifier) ไดกาซเชอเพลงส�าหรบ

เครองยนตผลตไฟฟาอกทอดหนง เปนระบบทมความยงยากในการดแล ตอง

ควบคมอณหภม ตองคดเลอกวสดวาเศษวสดพชแบบไหนใหพลงงานดกวากน

ตองรจกผสมผสานชวมวลแบบตางๆ เพอใหไดคาพลงงานทเหมาะสม โดย

สวนตวคดวาการสงเสรมใหชมชนท�ายงเปนเรองยาก แตถาเปนโรงงานทม

วศวกรดแลจะงายกวา

สวนกาซชวภาพหมกจากมลสตวกบเศษอาหารเปยก ผลตเปนแกสหงตม

ถาเปนโรงงานทมเศษอาหาร หรอฟารมขนาดกลาง เชน ฟารมสกรกท�าได แต

ส�าหรบชาวบานท�าเองไมงาย สวนใหญไมส�าเรจ เพราะพออปกรณมปญหา

ชาวบานกแกไขไมเปน และแกสไมมมาตอเนอง ชาวบานกเลกใช อปกรณก

จะถกทงไมมคนดแลรกษา

สวนขยะยงมปญหาการแยกขยะ ขยะเปยกซงเปนเศษอาหารใชท�ากาซ

ชวภาพได แตยงแยกขยะเปยกออกจากขยะประเภทอนไมได ซงตองแยกตงแต

ตนทาง เชน ในชมชน หมบาน มถงแยกทงชดเจนเพอใหงายในการจดการ

ขยะแหงกสามารถน�าไปรไซเคลได แตกยงมปญหาวาขยะแตละบานมปรมาณ

นอย ตองน�ามารวมกนจงจะไดปรมาณมากพอ ท�าใหมเรองของคาขนสงอก

? เรองการพฒนาพลงงานแสงอาทตยมความเปนไปไดมากแคไหนประเทศไทยยงขาดการท�างานดานวจยและพฒนา หรอ R&D พลงงาน

แสงอาทตยราคาจะแพงหรอถกอยทโซลารเซลล เราไมเคยคดจะผลตโซลาร-

เซลลเอง เราพงแตการน�าเขาโซลารเซลลราคาถกจากตางประเทศ ซงราคาคง

ไมมทางลงมาต�าเทากบราคาคาไฟฟาปรกต แตถาเราท�า R&D เอง จะมความ

เปนไปไดทท�าใหราคาใกลเคยงกน

นอกจากนเรายงมนโยบายดาน R&D ทผดทาง คอไปเนนใหภาครฐ

เปนคนท�า ซงทจรงแลวตองเนนใหภาคเอกชนเปนผท�า ตางประเทศพฒนา

ไปไดเรวเพราะใหเอกชนท�า โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากภาครฐ

เอกชนจะตอยอดธรกจไดเรวกวาภาครฐ แตประเทศไทยเอกชนขอเงน

ภาครฐล�าบากมาก ภาครฐเองกมงบประมาณสนบสนนงาน R&D ต�า นก

วทยาศาสตรไทยกเรมนอยลงเรอยๆ ท�าใหเราพฒนาไปคอนขางยาก

? ดานการอนรกษพลงงานควรมทศทางอยางไร ในสวนภาคอตสาหกรรมขนาดใหญท�ามาตรการการลดการใชพลงงาน

ไปไดดแลว ขณะนเหลอในสวนของภาคอตสาหกรรมขนาดเลก ซงเขายง

ไมตองการลงทนดานน สถาบนสงแวดลอมไทยจงเรมจากการสนบสนนให

เกด small group activity คอการท�ากจกรรมกลมยอย ใหเกดการปรบเปลยน

พฤตกรรมกนเองภายในกลมกอน เชน การปดไฟ ตงเปาวาเดอนนเราจะลด

เทาไร มกลมทท�าหนาทตรวจสอบ และมทมผบรหารคอยดแล ถาไปบงคบ

เขาเรองการลงทน เขาจะหนทนท แตกจกรรม small group activity จะอยยาว

โรงงานอตสาหกรรมไมปฏเสธ เพราะใหผลเรองสงแวดลอมและเศรษฐกจ ให

ท�าตรงนไปกอนจนแขงแรง เมอถงจดหนงเจาของธรกจจะมองภาคการลงทน

เอง เราแคท�าหนาทใหความรวาสงใดนาท�าและชวยลดตนทนไดมากกวา เขา

จะมความเขาใจ เชน การตดตงอปกรณควบคมการใชงานอตโนมต หรอการ

P 158-176 (chapter 6).indd 164 21/12/2012 18:46


ซอมแซมชองลมทรวในระบบปรบอากาศ

สวนภาคประชาชน การรณรงคใหแตละบานประหยดไฟจะยากกวา แต

กไมควรทง สงทจะชวยไดมากคอการผลตอปกรณทมประสทธภาพและ

ประหยดพลงงานจ�าหนายใหประชาชนใชตงแตแรก

ส�าหรบอาคารยงมโอกาสลดการใชพลงงานไดอก โดยเฉพาะอาคารเกา

เชน อาคารทใชกระจกรนเกาซงปลอยใหความรอนเขาอาคารมาก ท�าใหสน

เปลองพลงงานในระบบปรบอากาศ ถาดตวเลขโดยรวม การประหยดพลงงาน

ของอาคารยงมนอย ถาลดไดเตมทจะประหยดไดอกมาก แตการปรบปรง

อาคารเปนเรองทตองลงทนพอสมควร เพราะฉะนนในสวนของอาคารสราง

ใหม เชน คอนโดมเนยม อาคารส�านกงานตางๆ ตองมแนวคดตงแตการ

ออกแบบในเรองการประหยดพลงงานทชดเจน ซงจะดกวามาแกไขกนภายหลง

สวนอาคารเกาตองมาคยกนวาจะปรบปรงสวนไหนกอน คอยๆ แกไขไป

อกกรณหนงคอการใชพลงงานของหางสรรพสนคา ในยโรปหางสรรพ-

สนคาปดหางตงแต 6 โมงเยน เพราะ หนง เพอประหยดพลงงาน สอง ถอ

เปนคณภาพชวต คอคนควรจะกลบบานอยกบครอบครว ไมใชไปเดนอยตาม

หาง รานสะดวกซอปดตงแต 2 ทม ไมไดเปด 24 ชวโมงแบบบานเรา ใน

อนาคตเราอาจตองทบทวนเรองเวลาปดหางสรรพสนคาหรออาคารรานคา

แบบน

? การสนบสนนใหภาคอตสาหกรรมเปนผผลตพลงงานไฟฟาเองจะเปนไป ไดหรอไม

ในอนาคตอตสาหกรรมขนาดใหญบางแหงอาจตองจดหาพลงงานใชเอง

ไมใชใหภาครฐจดสรรใหฝายเดยว ถารฐตงโจทยแบบน เขาตองกลบไป

ปรบปรงกระบวนการผลต หรอหนมาใชพลงงานความรอนทเคยทงเสยเปลา

รฐอาจตงกลไกการรบซอไฟฟาจากเขา ฝายอตสาหกรรมทมศกยภาพผลต

พลงงานเองจะเรมดแนวโนมทางธรกจวาสามารถตอยอดไดหรอไม และอาจ

กลายเปนโรงไฟฟาในชมชนซงชวยลดการสรางโรงไฟฟาขนาดใหญของภาครฐ

? ปญหาของการจดตงโรงไฟฟากบการคดคานของชมชนมแนวทางแกไข อยางไร

ทางสถาบนฯ ไดท�าวจยพบวาการจะท�าใหคนไทยยอมรบโรงไฟฟาใหม

นน จะเปนไปไดกตอเมอเราจดการกบปญหาเกาไดแลว เราส�ารวจชมชนทม

โรงไฟฟามาตงอยแลวหลายป ชาวบานไมเหนวามอะไรดขน คาไฟกตองจาย

ปรกต ไมไดรบการศกษาทดขน ลกหลานตองยายไปท�างานอยทอน

เราตองกลบไปดแลชาวบานทเสยสละกอน และตองเปลยนแนวคดวา

หากจะสรางโรงไฟฟาโรงใหม ตองท�าใหคนในพนทไดรบสทธพเศษดกวาคน

อน ไมวาจะเปนเรองคาไฟฟาทเขาควรไดสวนลดจากทเขาตองเสยสละพนท

ผลตไฟฟาใหคนจงหวดอนใช มระบบสาธารณปโภคดขน มระบบการศกษา

ดขน ซงเปนสงทเขาหวงใยวาลกหลานจะตองมโรงเรยนทด มโรงเรยนวชาชพ

หรอมหาวทยาลย สงทประชาชนตองการ ถาเปนไปไดกควรจดสรรใหเขา

เพราะเขาตองเสยสละบานของเขาเปนแหลงผลตไฟฟา และตองดแลเรองผล

กระทบดานสงแวดลอมใหมนอย การทองเทยวอยได อตสาหกรรมอยได เมอง

อยได

สวนโรงไฟฟาเกาทมปญหา เราตองเปลยนเทคโนโลยใหมใหดขน ชาว

บานกจะรบไดมากขน จะเปนทางออกทางหนงเมอเราสรางโรงไฟฟาในพนท

ใหมไมได เรายงใชพนทเกาได แตจะท�าใหชาวบานอนใจไดอยางไร

? บทบาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทนาจะ ด�าเนนการตอไป

ระยะหลงบทบาทของ พพ. กาวทนปญหามากขน ในสวนการเชญชวน

ภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการอนรกษพลงงาน ควรชใหเขาเหนถง

เรองผลตอบแทน ใชภาคบงคบไมได ซงความจรงท�าไปไดดระดบหนงแลว แต

ยงไมจงใจส�าหรบธรกจขนาดเลก

อกประเดนหนงคอทผานมาเรามองการใชพลงงานโดยแบงเปนภาค

ธรกจดานตางๆ แตยงไมมองเปนเขตพนท โดยเฉพาะเมองทก�าลงเตบโตขน

เรอยๆ ควรมนโยบายดานพลงงานของเมองนนๆ ชดเจน เชน เมองเชยงใหม

ควรเรมคดวาถงเวลาสรางโรงไฟฟาของตวเองแลวหรอไม จะมการใชพลงงาน

ทดแทนอยางไร เมองจะเตบโตขนไปในทศทางใด ซงตองมองควบคไปกบเรอง

ของผงเมอง

ถาตงโจทยแบบน นกธรกจในพนทจะเรมมองตามเรา เขาจะไปสราง

หนวยลงทนขนเอง ตองเรมจากเมองหลกทใชพลงงานสงๆ เชน ขอนแกน

อดรธาน เมองทมมหาวทยาลยมกมความแขงแรงเปนพนฐาน เราสามารถ

ใชคนในพนทท�างาน ซงชวยใหเกดการกระจายธรกจและแรงงาน แทนทเขา

ตองเขามาท�างานในกรงเทพฯ

P 158-176 (chapter 6).indd 165 21/12/2012 18:46


สนน องอบลกลประธำนกรรมกำร บรษทศรไทยซปเปอรแวร จ�ำกด (มหำชน), ประธำนคณะกรรมกำรพลงงำนหอกำรคำไทย

ในการด�าเนนการใดๆ ถาตองการใหเกดผลส�าเรจอยางยงยน สงทขาดไมไดคอการใหความรวมมอเผอแผชวยเหลอซงกนและกน...และตองมหลกคดทางทฤษฎ รวมทงหลกปฏบตทใหผลไดจรงและถกตองตามกฎกตกา รวมเปนสามสวนประกอบกนจงจะเกดความส�าเรจทเปนของแท”

P 158-176 (chapter 6).indd 166 21/12/2012 18:46


? ในฐานะผประกอบการมองเรองการอนรกษพลงงานอยางไร เราเชอวาการท�าเรองการอนรกษพลงงานเปนสงทเกดประโยชน ถารจก

เรมตนและท�าอยางตอเนองแลว ทกฝายจะไดประโยชนรวมกน บรษทศรไทยฯ

เราอนรกษพลงงานแบบมสวนรวม เรมจากผบรหารระดบสงจะตองมเปาหมาย

ทชดเจน ตองใหนโยบายทมความชดเจนกบผบรหารทกระดบจนถงผทท�าอย

หนางาน แมแตยามหนาประต ตลอดจนพนกงานท�าความสะอาด เรามการตง

คณะกรรมการเรองพลงงานขนมาใหความรและสรางความรวมมอผานกจกรรม

ตางๆ ทใหทกคนมสวนรวม และมการตดตามซงเปนเรองส�าคญ เราจะแสดง

กราฟตวเลขใหพนกงานไดร วาอาทตยนคณใชพลงงานไปเทาไร สามารถ

ประหยดเปนตวเงนไดเทาไร

นอกจากนเรายงมนโยบาย Srithai Energy Conservation หรอ SEC

โดยมปณธานวาการประหยดพลงงานเปนสงททกคนไดกบได พนกงานเราได

รบการปลกฝงจนมการเสนอขนมาเองวาจะท�างานวนอาทตยตอ 1 เดอน แลว

หยดวนจนทรแทน เนองจากวนอาทตยคาไฟฟาอยใน rate ต�า ทางบรษทฯ

เหนถงความม งมนและตงใจของพนกงาน จงตกลงวาสวนทประหยดได

40 เปอรเซนต เราจะคนใหแกพนกงานทงหมด เอาไปจดกจกรรมทองเทยว

หรอจดกจกรรมกองทนชวยเหลอเพอนพนกงานดวยกน ขณะเดยวกนเรากม

การแขงขนประหยดไฟระหวางโรงงาน เรามรางวลใหโรงงานทชนะเลศ รางวล

รองชนะเลศ และรางวลชมเชย

เราจะเดนตรวจและพดคยกนหนางานวาปญหาอยทไหน ถาสวนนใชไฟ

เกนความจ�าเปนจะตองท�าอยางไร ตองพดคยซ�าๆ เจออะไรเรากพดจนเกดเปน

วฒนธรรมทางสงคมในบรษท ถามคนทไมท�า เขากจะรสกวาไมเหมอนคนอน

ท�าใหเขารสกวาตองคดตองท�า หลงจากมการปรบปรงแกไขอยตลอดเวลากจะ

เกดความคดรเรมขนมา พนกงานหรอนายชางจะคยกนเองวาเครองเกาและ

เราประหยดเตมทแลว มทางไหมทจะเสนอใหบรษทตงงบลงทนเปลยนเครอง

ใหม เมอประมาณ 5 ปทแลวเราลงทนเปลยนเครองจกรเปนพนลาน

บาท ไมเพยงประหยดคาไฟไดถงประมาณ 50-60 เปอรเซนต ยงประหยด

น�ามนทรวจากเครองเกา ทส�าคญสามารถเพมปรมาณการผลตและเพมรายได

เพราะเครองใหมท�างานเรวกวาเครองเกาเกอบสองเทา สรปวาเทากบซอหนง

เครองเหมอนไดสองเครอง

ผมชอบเปรยบเทยบใหพนกงานฟงวาเหมอนกบผาเปยกผนหนงใน

โรงงาน เราท�ากจกรรมประหยดพลงงาน กเหมอนกบบดผาใหน�าคอยๆ ออก

จนแหง ถามวาแหงแลวจะท�าอะไรตอ ค�าตอบคอตองเปลยนเทคโนโลย หลก

คดนผมวาส�าคญมากๆ

ตองชนชมทางกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทเอาใจ

ใสมาก เขาพยายามมากระตนเราในทกรปแบบ และจดสรรงบประมาณให

สถาบนการศกษาสงอาจารยมาเปนทปรกษาและใหบรการฟรกบบรษทฯ

? คดวาอะไรเปนปจจยทท�าใหผ ประกอบการไมสนใจเรองการอนรกษ พลงงาน

เถาแกหรอเจาของกจการโดยเฉพาะขนาดกลางและขนาดเลก สวนใหญ

ละเลยเรองการประหยดพลงงาน เพราะ หนง ไมมความใกลชดกบคนทท�า

หนางาน สอง ไมเคยดเรองคาใชจายของคาไฟฟา สวนใหญดเรองซอของ

ใหถก ตงราคาขายของใหสงขน เพราะคาใชจายของไฟฟาถาคดเปนเปอรเซนต

แลวเปนตวเลขเลกๆ นอยๆ สวนใหญจงมองขาม ท�าใหประสทธภาพการใช

พลงงานในบานเรายงไมดเทาทควร แตถาทกคนเขาใจและไดเรมตนท�าแลว

จะเหนประโยชน อยางนอยไมตองลงทนอะไรกชวยประหยดคาใชจายไดถง

10 เปอรเซนต

ส�าหรบผประกอบการรายใหญทกรายมหนาทตองท�าเรองประหยด

พลงงานอยแลว ไมท�าไมได เพราะเราตองสรางขดความสามารถในการแขงขน

กบคแขง ซงไมใชเฉพาะในเมองไทย

แมวาทาง พพ. จะใหความสนใจและกระตอรอรนมากทจะท�าใหภาค

เอกชนเกดการประหยดพลงงาน แตภาคเอกชนกตองหาทางชวยเหลอตวเอง

และชวยเหลอซงกนและกนควบคกนไป ขณะเดยวกนบคลากรของหนวยงาน

ภาครฐทเกยวของกมจ�านวนจ�ากด หลายครงไมสามารถเขามาชวยเหลอ

ภาคเอกชนไดตามทตงใจไว ตองยอมรบวาในการด�าเนนการใดๆ ถาตองการ

ใหเกดผลส�าเรจอยางยงยน สงทขาดไมไดคอการใหความรวมมอเผอแผ

ชวยเหลอซงกนและกน จะใหญคนเดยว โตคนเดยว หรอเกงคนเดยวไมได

และตองมหลกคดทางทฤษฎ รวมทงหลกปฏบตทใหผลไดจรงและถกตองตาม

กฎกตกา รวมเปนสามสวนประกอบกนจงจะเกดความส�าเรจทเปนของแท เรา

มสถาบนการศกษาชนแนวหนาทคอยใหหลกคดทางทฤษฎ เรามหนวยงาน

ของรฐทคอยใหค�าแนะน�าเรองการปฏบตตามกฎกตกา แตส�าคญทสดคอเรา

ตองชวยเหลอระหวางผประกอบการเอกชนดวยกน ในลกษณะเพอนชวยเพอน

พชวยนอง ผมจงคดวาเมอบรษทใหญดแลตวเองได เราจะใหบรษทใหญมา

ชวยบรษทขนาดกลางและขนาดเลกไดอยางไร เพราะเรามบคลากร มความร

อยแลว

P 158-176 (chapter 6).indd 167 21/12/2012 18:46


? ขณะนผประกอบการรายใหญชวยเหลอผประกอบการดวยกนอยางไรบางทผานมาทางหอการคาไทยไดจดตงศนยทปรกษาการประหยดพลงงาน

โดยไดรบงบประมาณจากทาง พพ. ท�าตอเนองมาเปนปท 5-6 แลว เนนการ

ประชาสมพนธใหสมาชกกวา 26,000 รายทวประเทศ ซงสวนใหญเปนธรกจ

ขนาดกลางและเลกหรอ SMEs เราจดสมมนาโดยเชญคนทประสบความ

ส�าเรจมาคยใหฟง และบอกสมาชกวาเรายนดทจะชวยเหลอ

นอกจากนบรษทใหญๆ ซงเปนสมาชกของหอการคาไทย ยงมโครงการ

ตางๆ เชน เพอนชวยเพอน โดยแตละบรษทจะสงผเชยวชาญมาใหทางศนยฯ

สปดาหละ 2 วนออกไปหาผทตองการใชบรการ เอาคนทประสบความส�าเรจ

ในอตสาหกรรมเดยวกนกบเขาไปชวยเขา อยางเชน โรงงานพลาสตกมเปน

หมนโรง ใครช�านาญพลาสตกกไปชวยพลาสตก ขณะเดยวกนเรากเชญกลม

สมาชกใหมาดโรงงานของเราวาเราท�าอะไรบาง เพอเปนแรงบนดาลใจวาคณ

กท�าได และคณท�าแลวคณได

? ในฐานะผประกอบการมองปญหาทตนทนดานพลงงานมราคาสงขน เรอยๆ อยางไร

หนง ตองชวยกนประหยดพลงงาน เพราะวนนเราใชไฟฟาแบบยงไม

ประหยดเทาทควร และการรจกใชพลงงานใหมประสทธภาพยงไมด สอง

ตองพยายามน�าพลงงานหมนเวยนหรอพลงงานทดแทนมาใช ไมวาจะเปน

พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม หรอพลงงานจากพช และสงทเปนทางเลอก

สดทาย คอพลงงานโรงไฟฟานวเคลยร ตองคดและตองจรงจงวาเราจ�าเปน

ตองใชหรอเปลา เพราะการสรางโรงไฟฟานวเคลยรตองใชเวลาถง 12 ป

ปญหาคอเรายงไมเชอในความมวนยของคนไทยดวยกน เทคโนโลยด แตมอง

วาวนยดพอหรอเปลาทจะดแลสงเหลานได

ขณะเดยวกนเรองของโลจสตกสหรอภาคขนสงกเปนเรองใหญ ทกวนน

เราเผาผลาญน�ามนไปมากกบภาคการขนสง เมอเปรยบเทยบกบประเทศอน

ตอนนตนทนดานโลจสตกสของผประกอบการสงมาก แตถารฐกลาลงทนพฒนา

ระบบรางรถไฟใหด ซงเปนระบบการขนสงทงายและเรวทสด จะชวยภาค

อตสาหกรรมและพาณชยไดอยางมาก

ถาตอนนประเทศไทยยงไมตนตวในการหาพลงงานทมตนทนต�า เรยก

วา green กบ clean แลว ในอนาคตอาจจะสายเกนไป เราจะตองใชไฟฟา

ในตนทนทแพงมาก และอาจขาดแคลนดวยซ�า เพราะเราพงกาซธรรมชาตจาก

อาวไทยอยางเดยวอกตอไปไมได เพราะฉะนน solution คออะไร ผมขอตง

เปนค�าถามใหทกคนคดรวมกน

? มสงใดทคดวาจะชวยใหเกดการประหยดพลงงานเพมขนอกผมคดวาเรองการอนรกษพลงงานในกลมประเทศอาเซยน ประเทศไทย

ยงเปนผน�า แตอาจเทยบกบประเทศพฒนาแลวอยางญป น เกาหล ยโรป

ไมได ซงเขาท�าจรงจงมาก เพราะเขามดชนวดประสทธภาพการใชพลงงาน

(Energy Efficiency Index) ของแตละประเภทอตสาหกรรม ท�าใหผประกอบการ

มตวชวดหรอ benchmark วาเขาอยในระดบไหน และตวเลขของตางประเทศ

จะถกต องตามทนสถานการณมาก ขณะทของเรามข อมลนไม กภาค

อตสาหกรรม

ถาผ ประกอบการไดทราบขอมลนจะชวยใหหาทางประหยดมากขน

เชน อตสาหกรรมพลาสตก เราจะเหนขอมลเปรยบเทยบ benchmark ของ

เรากบของประเทศญปน วาเขาใชแคน เราใชแคน และหางกนแคไหน เราจะ

หาทางประหยดมากกวานไดอยางไร ตองใชเทคโนโลยอะไรถงจะเขาถง

benchmark ไดเชนเดยวกบเขา ถาน�ามนขนแลวจะท�าใหตนทนการใชไฟฟา

ของเราสงขนเทาไร เรากคาดการณได

อยากฝากทางภาครฐวาใหจดท�าดชนตวนขนมา อตสาหกรรมประเภท

ไหนพรอมกอนกท�ากอน และท�าใหมความตอเนอง ตวเลขดชนตองทนสมย

ตลอดเวลา เพราะโลกเปลยนแปลงเรวมาก

อกสงหนงทส�าคญคอเรองการศกษา เราควรจะบรรจเรองการประหยด

พลงงานเขาไปในสถานศกษา อาชวะ มหาวทยาลย ควรมเรองนสอนอยใน

หลกสตร

ส�าหรบ พพ. ผมขอชนชมวามความมงมน อธบดแตละทานชวยกน

สานตอนโยบายและงานมาอยางตอเนอง เจาหนาททกคนมความตงใจ แต

ทาง พพ. อาจยงขาดจ�านวนเจาหนาทในการใหบรการอยางเพยงพอ แม

ทผานมาจะไดกระจายงานใหเอกชนเขามาชวย อยางไรกตามเจาหนาทในการ

ตดตามการด�าเนนการตามมาตรการอาจยงมนอยไป ถงกระนนกตามเจาหนาท

ทกคนท�างานดวยใจ เพอประโยชนของทกภาคสวน ผมขอชนชมครบ

P 158-176 (chapter 6).indd 168 21/12/2012 18:46


ดร. ทวารฐ สตะบตรรองอธบดกรมพฒนำพลงงำนทดแทนและอนรกษพลงงำน (2552-ปจจบน)

ในอดตเราเหมอนนายชางทตองท�างานมอเปอน แตปจจบนและในอนาคต เราตองเปนนายชางทใหบรการจากสมอง ความคด และความร ถาเปรยบการพลงงานของประเทศไทยกบรางกาย พพ. คงท�าหนาทเสมอนสมองและหวใจในการควบคม และพรอมจะสอสารเพอใหบรการทมคณภาพแกสงคม”

P 158-176 (chapter 6).indd 169 21/12/2012 18:46


? มองทศทางการใชพลงงานทดแทนในอนาคตอยางไรผมเชอวาใน 10-20 ปขางหนา ประเทศไทยยงตองใชพลงงานกระแส

หลกคอ น�ามน กาซธรรมชาต และถานหน ในสดสวนทนาจะมากกวา

50 เปอรเซนต เพราะเทคโนโลยดานพลงงานทดแทนรปแบบตางๆ ทใช

ในระบบอาจจะยงไมพรอมนก หรอบางอยางอาจจะพรอมแตมราคาสง

จากฐานเศรษฐกจเกษตรกรรมของไทย พลงงานทดแทนทเหมาะสม

ทสด คอพลงงานทดแทนจากพช ซงมหลากหลายรปแบบ แบบแรกคอจาก

เศษวสดเหลอใช เชน แกลบ ชานออย กากน�าตาล ตลอด 5-10 ปทผานมา

เปนนโยบายทพยายามเรงรดใหเกบเกยวของพวกนเขาระบบใหมากทสด ซง

เมอกอนของพวกนไมมราคาจนปจจบนมราคาสง ในอนาคตเศษวสดเหลอใช

ทางการเกษตรจะถงจดทตงตว แปลวาแพงกวานกไมมใครใชแลว เพราะฉะนน

ระบบพชพลงงานของประเทศไทยตองกาวสระบบการปลกเพอพลงงานโดย

เฉพาะ เรยกวา agro energy อยางทยโรปหรอบราซลท�ากนมากแลว เขาปน

สวนพนทบางแหงซงไมคอยเหมาะสมกบพชอาหารมาปลกพชพลงงาน

agro energy จงเหมอนยงปนนดเดยวไดนกสองตว คอไดพลงงาน และท�าให

ราคาพชผลทางการเกษตรไมขนๆ ลงๆ

ผมเชอวาจากนและตอเนองไปอกอยางนอย 10 ป ประเทศไทยตอง

เดนหนาเรอง agro energy และพลงงานทดแทนของประเทศไทยจะมาจาก

พชพลงงานเปนอนดบ 1 คอมากกวา 80 เปอรเซนต

พลงงานทดแทนอนดบรองลงมานาจะเปนพลงงานแสงอาทตย ซงม

ตวแปรส�าคญคอเทคโนโลยและตนทน ปจจบนตนทนแพงกวาคาไฟทผลตจาก

กาซธรรมชาตอยางนอยสามเทา ในอนาคตตองหาทางลดตนทนลง โดยเรา

ตองพฒนาเทคโนโลยเปนของตวเอง จงจะสามารถควบคมตนทนได

? บทบาทของ พพ. ในการขบเคลอนเรองพลงงานทดแทนเราไดรบมอบหมายใหเปนผดแลแผนแมบทการพฒนาพลงงานทดแทน

แหงชาต ซงมเปาหมายวาจะใหมพลงงานทดแทนเขามาในระบบ 25 เปอรเซนต

ใน 10 ปขางหนา โดย พพ. ก�าลงจดท�าแผนปฏบตการยอยออกมา ใน

สวนแผนปฏบตการทเกยวของกบงานวจย เราท�างานควบคกบกระทรวง

วทยาศาสตรฯ จ�าแนกเทคโนโลยทจ�าเปนแลวจดท�าเปนแผนปฏบตการ 5 ป

ตงแตป 2555 ถง 2559 ใชเงนประมาณ 6,000 ลานบาทใน 189 โครงการ

ถางานวจยประสบความส�าเรจ ตงแตป 2560 เปนตนไป เราจะเรมเหนผลงาน

วจยเหลานเขาสกระบวนการผลต

ในฐานะผก�ากบแผนหลก พพ. มหนาทในการจดท�าแผนปฏบตการยอย

เพอท�างานกบทกภาคสวนทเกยวของแลวจ�าแนกแผนงานและโครงการออกมา

ใหชดเจน จดใหมเจาภาพเพอการขบเคลอน และจดหาเงนงบประมาณให

สวนแผนงานดานการสงเสรม เราท�างานรวมกบหลายหนวยงาน โดย

พพ. อยในฐานะผสงเสรม คอหนวยเชยร เชน มาตรการเงนกดอกเบยต�า เงน

ทนรวมทน เงนภาษยกเวนพเศษ เปนตน เรามบทบาทท�าใหคนลงทนมนใจ

เหนภาพวาเราเอาจรง รฐบาลท�างานพรอมกนจรง ซงชวง 3-4 ปทผานมา ผม

มนใจวาเรามบทบาทโดดเดนในการสงเสรมพลงงานทดแทนของประเทศ ม

คนมาลงทนเปนแสนลานบาทในหลายโครงการ

? การผลกดนเรองการอนรกษพลงงานมกาวเดนตอไปในทศทางใดในเบองตนกลไกการอนรกษพลงงานมการผลกดนอยสามประเภท

ประเภทท 1 คอการบงคบใชดวยมาตรการทางกฎหมาย ซงประเทศไทยถอเปน

ประเทศแรกๆ ในเอเชยทบงคบใหผ ใชพลงงานรายใหญตองปฏบตตาม

มาตรฐานทภาครฐก�าหนด คอโรงงานและอาคารใหญทงหลาย มรวมประมาณ

6,000 แหง ซงถกบงคบใหปฏบตตามมาตรฐานทกฎหมายก�าหนด ทผานมา

พพ. ด�าเนนการในลกษณะสงเสรม ไมมการลงโทษในกรณทเจาของอาคาร

ไมท�าตามแผน ซงอนทจรงในกฎหมายมอยมาตราหนง ก�าหนดโทษกรณท

ไมปฏบตตามมาตรฐาน โดยใหเจาของอาคารตองเสยคาธรรมเนยมพเศษ คอ

เสยคาไฟแพงขน แตเราไมเคยน�ามาตรการนมาใช

ประเภทท 2 คอมาตรการทางสงคมกบมาตรการทางราคา ซงไดผล

กวา แต พพ. มบทบาทในดานนนอย ซงบทบาทหลกอย ททางกระทรวง

พลงงาน หรอส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

ประเภทท 3 คอมาตรการสงเสรมผานกลไกทางภาษ หรอมเงนอดหนน

บางอยาง รวมทงสงเสรมโดยการใหความร เปนมาตรการทภาคเอกชนนยม

เปนอกบทบาทหลกของ พพ. ทผานมาถอวากระตนไดผลระดบหนง มผสนใจ

เขารวมโครงการอยตลอดเวลา ดวยกลไกตามกฎหมายพระราชบญญตการ

P 158-176 (chapter 6).indd 170 21/12/2012 18:46


สงเสรมการอนรกษพลงงาน ซงมการจดตงกองทนเพอสงเสรมการอนรกษ

พลงงาน น�ามาใชสนบสนนโครงการตางๆ

ปจจบนผมคดวาประเทศไทยคอนขางอมตวกบมาตรการสงเสรมเหลาน

แลว และควรจะมนวตกรรมการก�ากบดแลเพมขน เชน การใหเงนสนบสนน

ตามประสทธภาพในการอนรกษพลงงานทท�าได อาคารใดสงรายงานและ

ท�าไดจรง อาจไดรบการลดภาษเพม ทงนเพอสงเสรมคนทมความตงใจ ใน

ขณะเดยวกนกคงตองผลกดนมาตรการในเชงการใชกฎหมายบงคบใหมความ

เขมขนขน เพอใหภาคธรกจ โรงงาน อาคารตางๆ ใหความส�าคญกบการ

อนรกษพลงงานอยางจรงจง

? ความรวมมอกบกลมอาเซยนเกยวกบการพฒนาพลงงานมแนวโนม อยางไร

ประเทศอาเซยนม 10 ประเทศ เปนประเทศผผลตพลงงานสงออก

หาประเทศ ม มาเลเซย บรไน อนโดนเซย เปนเจาของน�ามน ลาวเปนเจาของ

ไฟฟา และพมาเปนเจาของกาซ และประเทศทต องน�าเขาพลงงานอก

หาประเทศ ไดแก ไทย ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม และกมพชา แตประเทศ

ไทยมขอเดนคอเรามเนอนโยบายดานพลงงานทท�ามานาน จนประเทศเพอน

บาน เชน ฟลปปนส เลยนแบบเราไปหลายอยาง

ในอนาคตมความเปนไปไดทจะเกดการเชอมโยงแหลงพลงงานใหเปน

เครอขายในกลมประเทศอาเซยน เพราะบางแหงมไฟฟาเหลอใช เชน รฐ

ซาราวกของมาเลเซย แทนทจะพฒนาเปนแหลงอตสาหกรรมหนก ถาสามารถ

เชอมมาถงบานเรา เรากยนดรบซอ และเขากไมตองสรางผลกระทบใหแกพนท

ปาอดมสมบรณในรฐซาราวก ซงโครงการลกษณะนประเทศในกลมอาเซยน

อาจตองชวยกนลงทนตามสดสวน

ผมคดวาทศทางส�าคญของพลงงานอาเซยนในอนาคต คอ หนง การ

เชอมโยงทางกายภาพ หมายถงการเดนทอสงกาซ หรอสายไฟ เชอมถงกน

และ สอง คอการใชมาตรฐานเชอเพลงและสนคาทสอดคลองกน เชน

มาตรฐานสนคาเบอร 5 มาตรฐานรถยนต มาตรฐานน�ามน หมายความวา

ถาจะขบรถจากสงคโปรไปเวยดนาม เราสามารถแวะเตมน�ามนทใดกได

? บทบาทของ พพ. จะเปลยนแปลงไปอยางไรในอนาคต บทบาทของ พพ. มความเปลยนแปลงมาตลอด และตงแตตงกระทรวง

พลงงานขนมา ท�าใหบทบาทของเราเปลยนจากทเคยเปนหนวยงานปฏบตใน

ภาคสนาม กลบมาเปนหนวยงานทตองมองนโยบายในภาพรวมและสงเสรม

ใหเอกชนเปนผลงมอท�าแทน ปจจบนเราไดสะสมองคความร ทงคน งานวจย

โครงการ มาตรการตางๆ ท�าให พพ. มศกยภาพทจะเปนศนยความร หรอ

knowledge center ในเรองของพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน

เพอใหบรการเชงวชาการแกผสนใจทจะลงทนดานน เปนทศทางซงท�าให พพ.

มบทบาทโดดเดนขน

ในอดตเราเหมอนนายชางทตองท�างานมอเปอน แตปจจบนและใน

อนาคต เราตองเปนนายชางทใหบรการจากสมอง ความคด และความร ถา

เปรยบการพลงงานของประเทศไทยกบรางกาย พพ. คงท�าหนาทเสมอนสมอง

และหวใจในการควบคม และพรอมจะสอสารเพอใหบรการทมคณภาพแกสงคม

P 158-176 (chapter 6).indd 171 21/12/2012 18:46

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”172

อ�านวย ทองสถตยอธบดกรมพฒนำพลงงำนทดแทนและอนรกษพลงงำน (2555-ปจจบน)

ขาราชการทกคนตองทมเทพลงกาย พลงใจ พลงสมอง ตองตนตวและมไฟแรงตลอดเวลา ทกคนตองมแนวคดทมองภาพอนาคตชดเจน มทศทางและก�าหนดเวลาทสอดคลองกน”

จากใจอธบด พพ.

P 158-176 (chapter 6).indd 172 21/12/2012 18:46


P 158-176 (chapter 6).indd 173 21/12/2012 18:46


? กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานมแนวทางการท�างาน ในระยะตอไปอยางไร

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานถอเปนกรมใหญทสด

ในกระทรวงพลงงาน เรามบคลากรมากกวาพนคน ผมขอขอบคณอธบด

ทานกอนๆ ทไดสรางงานเตรยมไวอยางด ซงผมตงใจสานงานตอใหลลวง

รวมทงการมองภาพใหมๆ และงานใหมๆ ในเชงรก

ณ วนนเรามภารกจชดเจนอยสองประการ คอ หนง เปาหมายการพฒนา

การใชพลงงานทดแทนเปน 25 เปอรเซนตของการใชพลงงานทงหมดในป

2564 และ สอง เปาหมายการลดดชนความเขมขนของการใชพลงงานลง

25 เปอรเซนตในป 2573 ซงนบเปนเปาหมายททาทายผบรหารทกระดบ

ในการขบเคลอนสเปาหมายขนอยกบสองปจจย คอทศทางและความเรว

ผมมองวาตองมทศทางทถกตองกอนแลวท�างานเพมความเรวไปในทศทางนน

ส�าหรบการพฒนาพลงงานทดแทนมทศทางอยสามขอหลกๆ ไดแก

หนง การผลตไฟฟาดวยพลงงานทดแทนจากแสงอาทตย ลม ชวมวล กาซ-

ชวภาพ พลงงานน�า และอนๆ สอง การใชพลงงานความรอนในอตสาหกรรม

และ สาม การพฒนาการใชเชอเพลงชวภาพ โดยสดสวนหลกนนมาจากการใช

เชอเพลงชวภาพอยางนอยวนละ 30 ลานลตร เปาหมายทเราจะขบเคลอนไป

นมขอจ�ากดและปญหาในการด�าเนนการหลายประการ เชน ดานกฎหมาย

ดานการท�างานเชอมโยงระหวางหนวยงาน เราตองดวาเปาหมายทเรา

ตองการอาจกลายเปนการสรางปญหาใหแกหนวยงานอนหรอไม เราจะสราง

สมดลใหทงสองฝายไดอยางไร

เรองการพฒนาพลงงานทดแทนนนมผเกยวของหลายฝาย ฝายแรกคอ

รฐซงเปนผก�าหนดนโยบาย ประสานประโยชน สงเสรมสนบสนนชวยเหลอ

ฝายผประกอบการเอกชนซงท�าหนาทด�าเนนการโครงการเพอประโยชนของ

ตนเอง ของรฐ และของประเทศ และฝายทสามคอประชาชนซงเปนผใชและ

รบประโยชนจากพลงงาน ปญหาคอการพฒนาพลงงานเหลานจะไปสรางผล

กระทบเปลยนแปลงวถชวตดงเดมของประชาชนหรอไม กอมลพษหรอไม

ประชาชนไดอะไรจากการพฒนาพลงงานทดแทน ใครจะไดประโยชนสงสด

ผประกอบการ หรอประเทศชาต เหลานเปนประเดนส�าคญของการพฒนา

พลงงานทเราตองคดถง

สวนเปาหมายดานการประหยดพลงงานนนมความชดเจนกวาดาน

พลงงานทดแทน เนองจากเรามแผนอนรกษพลงงานอยแลวเพยงแตน�ามา

ปรบปรงใหกระชบมากขน และใหเกดผลกระทบเชงบวกทมากขน

โดยหลกแลวสงททาง พพ. ตองท�าเปนอนดบแรก คอการจดท�าแผน

ปฏบตการพฒนาพลงงานทดแทนทปฏบตไดจรง

? การจดท�าแผนปฏบตการทท�าไดจรงมลกษณะเปนเชนไรในเรองของพลงงานทดแทน เรามแผนใหญซงเปนการก�าหนดภาพรวม

แตแผนปฏบตการนนมอยบางสวน และอาจยงรอยเรยงไดไมดพอ ซงจะปฏบต

ใหส�าเรจจรงไดยาก ผมมองวาแผนปฏบตการทปฏบตไดจรง ไมใชแคแผนท

บอกวาจะท�าอะไรแลวกจบ แตเปนแผนซงตองบอกทศทางวาจะไปทางไหน และ

ท�าอยางไรจงส�าเรจ ใครเปนคนท�า ท�าเสรจเมอไร บรหารความเสยงอยางไร

เชนหากเรามเปาหมายวาจะสรางโรงไฟฟาชมชนใหได 1,000 เมกะวตต

กตองระบใหไดวาเปนชมชนทไหน ต�าบลอะไร ซงตองเปนชมชนทมความเขม

แขงหรอความพรอมทจะเปนเจาของโรงไฟฟาพอสมควร เรองของเงนลงทน

ควรแบงสดสวนระหวางรฐและชมชนเทาไร บรษทจดการพลงงานหรอ

ESCO ควรเขามามสดสวนแคไหน จะใชพลงงานอะไร การเตรยมโครงการ

และชมชนท�าอยางไร เปนตน

นนคอแผนปฏบตการตองมภาพชดเจนวาท�าสงใด ใครท�า ทไหน

อยางไร เมอไร ซงการท�างานลกษณะน ทกฝายในกรม ตงแตผปฏบตการ

ผอ�านวยการส�านกฯ รองอธบด และอธบด ตองท�างานหนก ตามภารกจและ

ความรบผดชอบกนทชดเจน นอกจากนเรายงตองเชอมประสานกบหนวยงาน

อนๆ ทเกยวของ รวมถงผบรหารระดบสงในระดบกระทรวง

ขาราชการทกคนตองทมเทพลงกาย พลงใจ พลงสมอง ตองตนตวและ

มไฟแรงตลอดเวลา ทกคนตองมแนวคดทมองภาพอนาคตชดเจน มทศทางและ

ก�าหนดเวลาทสอดคลองกน

? มองประเดนเรองโรงไฟฟาชมชนซงเกยวของกบการจดการเชงสงคม อยางไร

ความจรงเปาหมายตวเลขของพลงงานชมชนอาจไมมาก แตมตดาน

สงคม ความรกประเทศ รกชมชน ถอเปนมลคามหาศาล โดยเฉพาะการมแหลง

พลงงานเปนของชมชนเปรยบเหมอนประเทศทสามารถพงพาตนเองได ซง

เปนการสรางความมนคงดานพลงงาน และเมอชมชนเปนเจาของโรงไฟฟาก

จะท�าใหเขาใชไฟฟาอยางประหยดและมประสทธภาพ เพราะฉะนนทศทาง

เรองโรงไฟฟาชมชน เราคงไมมองเพยงเรองของพลงงาน แตตองมองมต

เชงสงคมและเศรษฐกจพอเพยงดวย

ในการท�างาน เราตองเดนเคยงคไปกบชาวบานในการพฒนาชมชน ใน

การพฒนาแหลงพลงงานทเขามอยในพนทใหเขาใชเองและเปนเจาของ เกด

การใชงานอยางมประสทธภาพ เกดวสาหกจชมชนทจะมาดแลการใชพลงงาน

และการขายพลงงานใหผอน ซงชมชนตองมความเขมแขง และประโยชนทเกด

ขนจะมมลคามหาศาล อาจมากกวามลคาในเรองของพลงงานดวยซ�า

P 158-176 (chapter 6).indd 174 21/12/2012 18:46


พพ. มภารกจหลกในการเปนเจาภาพขบเคลอนการท�างานในภมภาค

เพอใหโครงการ กจกรรม หนวยงาน เครอขายทเกยวของ เดนไปดวยกนได

จากประสบการณการท�างานของผม ผมคดวาเราตองฟงเสยงคนท�างานจาก

หลายภาคสวน ทงภาควชาการ ภาคเศรษฐกจ ภาคสงคม และภาคสงแวดลอม

ถาเรารบฟงขอมลใหรอบดาน จะท�าใหเรามองเหนภาพการพฒนาพลงงานใน

อกรปแบบหนง

นอกจากนเราตองแสวงหาความรวมมอกบภาคประชาชนหรอผทยง

ไมเขาใจเรามากขน เราตองไปหาเขาและท�าความเขาใจวาท�าไมเขาจงตอตาน

โรงไฟฟาชวมวล มสงใดทท�าใหเขาไมชอบ ตองพยายามเขาใจถงจตใจของเขา

บางครงอาจเกดขนจากการทประชาชนขาดขอมลทถกตอง เรากตองไปใหความ

เขาใจ สวนประชาชนจะรบหรอไมรบ เราตองยอมรบและตองอดทน

? เรองพชพลงงานมความเกยวของกบหนวยงานหลายฝาย พพ. จะผลกดนอยางไร

ทศทางในอนาคตของเรองพชพลงงาน อยทการจดการพนทใหชดเจน

ส�าหรบการเพาะปลกพชพลงงาน โดยตองไมเกดการแกงแยงพนทกบการ

เพาะปลกพชอาหาร นอกจากนนเราตองสรางนวตกรรมใหมๆ เชน การผลต

กาซหรอน�ามนจากไมหรอพชพลงงาน เปนตน

ทงนการขบเคลอนเชอมโยงระหวางหนวยงานเปนสงจ�าเปนอยางยง

พพ. ถอเปนหนวยงานหนง ซงในการขบเคลอนโดยองครวมของประเทศ เรา

ตองไปพรอมกนหลายกระทรวง ตองเกดการเชอมโยงความคด และเชอมโยง

ภารกจทเกยวของกนโดยตรง

? การสนบสนนงานวจยเพอพฒนานวตกรรมใหมๆ ทาง พพ. มสวนเกยวของในดานใด

งานวจยมอยสามขนตอน หนง คอการวจยขนพนฐาน เปนหนาทของ

หนวยงานวจย เชน สกว. สภาวจยฯ หรอมหาวทยาลย เปนหลก สอง การ

วจยเพอพฒนาน�ารองตนแบบ และ สาม คอการวจยเพอพฒนาตนแบบเพอ

น�าเขาสตลาดหรออตสาหกรรม ในสวนนกระทรวงพลงงาน หรอ พพ. จะ

เขามาเชอมโยงตอยอด เราตองชวยตงโจทยการวจยจากแผนของเราซงมา

จากการสงเคราะหและวเคราะหแลววาจะมผลตอการขบเคลอนพฒนาพลงงาน

ทดแทนในทกรปแบบ

? การสงเสรมการอนรกษพลงงานของโรงงานและอาคารตางๆ มปญหา ใดหรอไม

ผมเชอวาขณะนการท�างานดานอนรกษพลงงานเปนไปไดดวยดตามแผน

ในกล มอตสาหกรรมจ�านวน 20 เปอรเซนตซงเปนผ ใชพลงงานถง 80

เปอรเซนต เปนกลมแรกทเราเขาไปดแลอยางเตมท นนคออาคารควบคม

และโรงงานควบคมตามกฎหมาย สวนโรงงานขนาดเลกเราเขาไปดแลตาม

สภาพของแตละแหง

ในการท�างานดานอนรกษพลงงานโดยพนฐานมสามขน คอ หนง การ

ปรบปรงตวเอง สอง คอการปรบปรงกระบวนการ สาม คอ การปรบเปลยน

เครองจกร ส�าหรบโรงงานขนาดเลกสามารถท�าสองขนแรกได แตขนท 3

เปนเรองยาก ตองลงทนมาก สวนธรกจ SMEs กนาหวงใยเนองจากการ

บรหารจดการเปนครอบครวหรอบคคล ท�าใหมความล�าบากในการเขาไปดแล

แตเรามมาตรการส�าหรบทงสามกลม ทงขนาดใหญ กลาง และเลก มงบ

ประมาณดานการอนรกษพลงงานหลายพนลานบาทเขามาชวยผลกดนใน

แตละกลมตามสดสวนทเราเขาไปดแล

? การก�ากบการท�างานของเจาหนาทใน พพ. จะไปในทศทางใดมากขนองคกรของเราถอวาบมเพาะมานานมาก องคความรทอยในสมองและ

ในหวใจนนมอย เตมเป ยม เพยงแตตองน�าความสามารถของแตละคนท

โดดเดนในแตละดานมาท�างานรวมกน ทกคนตองเขามาปรบแตงและแบงปน

ความคดรวมกน เพอท�าใหแผนปฏบตการนนปฏบตไดจรง การระดมสมอง

รวมกนจงมความจ�าเปนอยางยง นอกจากนเราตองคดท�างานแบบนอกกรอบ

แบบเชงรก มนวตกรรมใหมๆ ในเชงบรหารจดการ และทส�าคญคอตองตง

เปาหมายและทศทางใหชดเจน

? ยงมงานดานใดอกทเกยวของกบการพฒนาพลงงานซงทานเหนวา ควรใหความส�าคญเปนพเศษ

ผมคดวามสงส�าคญอยางหนงซงเราตองท�า คอการใหความรเรอง

พลงงานตอเดกและเยาวชน ตองน�าเรองพลงงานมายอยขอมลและรอยเรยง

เขาไปในหลกสตรการเรยนการสอนทกระดบ ในทกประเภท ทงการศกษาใน

ระบบ การศกษานอกระบบ และอาชวศกษา ถาท�าไดในอก 10 ปขางหนา

เยาวชนทกคนจะเขาใจเรองพลงงาน รจกการประหยดพลงงาน และเดกจะ

ชวยสงตอความเขาใจเหลานใหแกพอแมอกทอดหนง ผมเชอวานจะเปนสงท

เกดประโยชนสงสดในระยะยาวตอการพฒนาพลงงาน และพฒนาเศรษฐกจ

ของประเทศอยางแทจรง

P 158-176 (chapter 6).indd 175 21/12/2012 18:46

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”จดท�าโดย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน เลขท 17 ถนนพระราม 1 แขวง/เขต ปทมวน กรงเทพมหานคร 10330 โทรศพท 0-2226-2311, 0-2223-2322 www.dede.go.th

คณะทปรกษา นายไกรฤทธ นลคหา อดตอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายอ�านวย ทองสถตย อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายธรรมยศ ศรชวย รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายประมวล จนทรพงษ รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายสมฤทธ เหมะ ผอ�านวยการส�านกวจยคนควาพลงงาน นายดนย เอกกมล ผอ�านวยการส�านกก�ากบและการอนรกษพลงงาน นางสาวพชรพร หาญสกล ผอ�านวยการส�านกพฒนาพลงงานทดแทน นายประเสรฐ สนสขประเสรฐ ผอ�านวยการกองแผนงาน นายยศพงศ คปตะบตร ผอ�านวยการส�านกสงเสรมการอนรกษพลงงาน นายประพนธ กตจนทโรภาส ผอ�านวยการส�านกพฒนาพลงงานแสงอาทตย นางสาวจรสพรรณ พมพวง ผอ�านวยการศนยสารสนเทศขอมลพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายประพนธ วงษทาเรอ ผอ�านวยการส�านกพฒนาเชอเพลงชวภาพ นายกศล ชวากร ผอ�านวยการส�านกถายทอดและเผยแพรเทคโนโลย นางศรนทร วงษเสาวศภ ผเชยวชาญดานอนรกษพลงงาน นางสาวพสมย เสถยรยานนท ผเชยวชาญดานพลงงานทดแทน นายสมชาย สถากลเจรญ ผเชยวชาญดานพลงงานทดแทน

คณะผจดท�า นายทวารฐ สตะบตร รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นางณารณ ฉายอรณ ผอ�านวยการส�านกบรหารกลาง นายนาวน นาคนาวา ผอ�านวยการกลมประชาสมพนธ นางสาวบษรนทร สวรรณศร นกประชาสมพนธช�านาญการ นายประสทธ นนสงข ส�านกพฒนาทรพยากรบคคลดานพลงงาน นายสยาม มชฌมา ส�านกก�ากบและอนรกษพลงงาน นายวชรนทร บญฤทธ ส�านกสงเสรมการอนรกษพลงงาน นายสมศกด สขสวสด ส�านกบรหารกลาง นายสมนก เนาวแกว ส�านกบรหารกลาง นายวชย รอเซน ส�านกบรหารกลาง นางสาวฉตรแกว ดปญญา ส�านกบรหารกลาง นางสาวอารรตน ดเรอก ส�านกบรหารกลาง นายเอกชย อมรทรพยเจรญ ส�านกบรหารกลาง

จดท�าเนอหาและออกแบบรปเลม นตยสาร สำรคด (ในนามบรษทวรยะธรกจ จ�ากด) 28, 30 ถนนปรนายก แขวงบานพานถม เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทร. 0-2281-6110 (อตโนมต) โทรสาร 0-2282-7003 www.sarakadee.com

P 158-176 (chapter 6).indd 176 21/12/2012 18:46


P 1-29 (9 b0ss).indd 4 21/12/2012 18:31

book 60 part 2/2

Documents