ból z tkanki nerwowej a ból odbierany przez tkankę nerwową...
TRANSCRIPT
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej a ból
odbierany przez tkankę
nerwową - dwa sposoby
terapeutyczne
Dr n. med. Michał Dwornik
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej
Rdzeń kręgowy
Zwoje współczulne
Korzenie rdzeniowe
Nerwy rdzeniowe
Sploty nerwowe
Nerwy obwodowe
Butler D. Mobilisation of the nervous system; 2004
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból odbierany z tkanek
Tkanki somatyczne
Wszystkie tkanki unerwione aferentnie
Tkanki unerwione aferentnie w
bezpośrednim otoczeniu tkanki nerwowej
(przewodzącej impulsy nerwowe)
Tkanka łączna okołonerwowa
Tkanka podporowa dla ośrodkowego i
obwodowego układu nerwowego
Butler D. Mobilisation of the nervous system; 2004
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Unerwienie i unaczynienie nerwów
Butler D. Mobilisation of the nervous system; 2004
perinerium epinerium
włókno nerwowe
nervi nervorum
naczynie krwionośne
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Unerwienie i unaczynienie nerwów
Naczynia i nerwy
wchodzące do
epinerium
Zwoje nerwowo-
naczyniowe w
endonerium
Ciałka blaszkowate
w epinerium
Nervi nervorum
Nervi nervorum
Zwoje nerwowo-
naczyniowe w
perinerium
Ciałka blaszkowate w
perinerium
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej
Kanał kręgowy w odcinku lędźwiowym
kręgosłupa
rdzeń kręgowy
stożek rdzeniowy
zwój rdzeniowy
nerwy rdzeniowe
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból odbierany z tkanek
Kanał kręgowy w odcinku lędźwiowym
kręgosłupa
nić końcowa
pochewka korzeniowa
przegroda międzykorzeniowa
więzadło ząbkowane
naczynia rdzenia kręgowego
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej
(przewodzącej impulsy nerwowej)
i tkanek okołonerwowych mogą
pojawić się w każdej dysfunkcji
narządu ruchu
Butler D.:Mobilisation of the nervous system, Churchill Livingstone, 1991.
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej
(przewodzącej impulsy nerwowej)
- bezpośrednie przyczyny
KOMPRESJA TKANKI NERWOWEJ
Obrzęk
Krwiak
Deformacje i zmiany położenia kości
Choroby krążka międzykręgowego
Choroby stawów międzykręgowych
Guzy
Patologiczny wzrost objętości narządów
Ucisk zewnętrzny np. opatrunek gipsowy
Zwłóknienie i utrata elastyczności tkanki łącznej lub nerwowej
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból z tkanki nerwowej
(przewodzącej impulsy nerwowej)
- bezpośrednie przyczyny
ROZCIĄGNIĘCIE TKANKI NERWOWEJ
Kompensacyjne
Niewygodna pozycja pracy np. praca w skłonie tułowia
Nieświadome ustawienie ciała np. podczas snu, narkozy
URAZ
Mechaniczne uszkodzenie nerwu i tkanek
okołonerwowych
CHOROBY NERWÓW
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Podział uszkodzeń nerwów
obwodowych wg Sedona
Neuropraxia
Axonotmesis
Neurotmesis
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Ból odbierany przez tkankę nerwową –
bezpośrednie i pośrednie przyczyny
Bezpośredie przyczyny
Urazy, kompresje
Pośrednie przyczyny - mechanizm konwergencji
Zmiany w tkankach unerwianych z tego samego
neuromeru poprzez mechanizm konwergencji w
rogach tylnych rdzenia kręgowego
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Mechanizm konwergencji
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Mechanizmy zmian odruchowych - konwergencja
Droga
rdzeniowo - wzgórzowa
boczna
Nocyreceptory
Aδ i C
Hockaday J.,Whitty C.,
Patterns of referred pain in normal subject, Brain 1967, 90, 481.
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Mechanizmy zmian odruchowych
Jądro pośrednio -
boczne
Neurony współczulne
Komórki ruchowe α i γ
Nocyreceptory
Aδ i C
Neurony
współczulne Neurony ruchowe α i γ
Milne R., Convergence cutaneous and pelvic
visceral nociceptive inputs onto primate
spinothalamic neurons, Pain, 1981, 11, 163.
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Mechanizm zmian odruchowych
URAZ
BÓL PATOLOGICZNY
Droga rdzeniowo -
wzgórzowa boczna
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Zaburzenie ukrwienia tkanki nerwowej
Zmniejszone usuwanie metabolitów
Wzrost zawartości CO2
Spadek zawartości O2
Wzrost zawartości mediatorów bólu (kinin,
prostaglandyn, serotoniny, histaminy, cytokin,
NGF, SP, H+ ,ATP)
Patogeneza odruchowych
uszkodzeń tkanek
okołonerwowych
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Zaburzenie prawidłowej funkcji tkanki
łącznej (epinerium, perinerium,
endonerium)
Skurcz miofibroblastów w tkance łącznej
okołonerwowej ( noradrenalina, ATP, mediatory
bólu)
Cross – Links (mostki wodorowe głównie między
lizyną a hydroksylizyną)
Patogeneza odruchowych
uszkodzeń tkanek
okołonerwowych
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Objawy bólowe uszkodzeń układu nerwowego
Uszkodzenie tkanek otaczających nerw
Ból wokół miejsca uszkodzenia
Uszkodzenie tkanki łącznej wewnątrz nerwowej
(epinerium, perinerium)
Ból wzdłuż przebiegu nerwów, nie dermatomalnie
Uszkodzenie tkanki przewodzącej (wzbudzenie
ektopowe – aksonu)
Ból występujący zgodnie z unerwieniem dermatomalnym
miotomalnym, sclerotomalnym
Uszkodzenie całkowite tkanki przewodzacej
Brak bólu
Ubytki neurologiczne
Klasyfikacja bólu przewlekłegopod red. Dobrogowski J.; 1999
Butler D. Mobilisation of the nervous system; 2004
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
• eliminacja czynnika uszkadzającego (odbarczenie tkanki
nerwowej)
• zabiegi przeciwbólowe ( eliminujące mechanizm błednego
koła bólu i mechanizm bólu rzutowanego)
• zabiegi zmniejszające przewodnictwo impulsów nerwowych
włóknami aferentnymi
• zabiegi poprawiające trofikę tkanki nerwowej
Postępowanie terapeutyczne w objawach bólowych
tkanki nerwowej (przewodzącej impulsy nerwowe)
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Postępowanie terapeutyczne w
uszkodzeniach tkanek okołonerwowych
• zabiegi specyficzne eliminujące czynnik lub mechanizm
uszkadzający tkanki z których odbierany jest ból
• zabiegi przeciwbólowe (eliminujące mechanizm błędnego koła
bólu i mechanizm bólu rzutowanego)
• zabiegi poprawiające trofikę uszkodzonych tkanek
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Akademii Medycznej w Warszawie
Bezpieczeństwo zabiegów
Przerwanie błędnego koła bólu
Obniżenie pobudliwości układu współczulnego (badania Sato i
Schmidta)
Pobudzenie włókien
typu II i III Pobudzenie włókien
typu IV
Pob
ud
zen
ie u
kła
du
wsp
ółc
zuln
ego
Pob
ud
zen
ie u
kła
du
wsp
ółc
zuln
ego
Czas Czas
Sato A., Schmidt R., Spinal and supraspinal components of the reflex discharges into lumbar and thoracic white rami, J Physiol. 1971, 212(3), 839-50.
Zasad bezbolesności w terapii tkanki nerwowej
i tkanek okołonerwowych