bẢo ĐẢm an toÀn thỰc phẨm ĐỐi vỚi cÁc doanh nghiỆp … · 1. các khái...
TRANSCRIPT
TS. Nguyễn Hùng Long
PCT Cục An toàn thực phẩm
BẢO ĐẢM AN TOÀN THỰC PHẨM ĐỐI VỚI
CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT VÀ PHÂN PHỐI
BÁN LẺ THỰC PHẨM
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN
II. NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ VÀ CHÍNH SÁCH
TRONG BẢO ĐẢM ATTP
III. CÁC QUY ĐỊNH VÀ CHẾ TÀI KIỂM SOÁT ATTP
IV. TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO NHẬN THỨC,
TRÁCH NHIỆM CHUYỂN ĐỔI HÀNH VI BẢO ĐẢM
ATTP TRONG SX, KD BÁN LẺ
1. Các khái niệm liên quan tại Việt Nam
(Luật An toàn thực phẩm)
Thực phẩm: Là sản phẩm mà con người ăn, uống ở
dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo
quản. TP không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất
sử dụng như dược phẩm.
Phân loại TP hiên nay đê quản ly gồm: TP tươi sống, TP
bao gói sẵn, TP tăng cường vi chất dinh dưỡng, TP chức
năng, TP biến đổi gen, TP đã qua chiếu xạ, dịch vụ ăn
uống và thức ăn đường phố.
Sản xuất TP là viêc thực hiên một, một số hoặc tất cả
các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi, thu hái, đánh bắt,
khai thác, sơ chế, chế biến, bao gói, bảo quản để tạo ra
TP. Sản xuất TP gồm:
+ Cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ: là cơ sở trồng trọt,
chăn nuôi, thu hái, đánh bắt, khai thác các nguyên liêu
thực phẩm ở qui mô hộ gia đình, hộ cá thể.
Kinh doanh TP là viêc thực hiên một, một số hoặc tất cả
các hoạt động giới thiêu, dịch vụ bảo quản, dịch vụ vận
chuyển hoặc buôn bán TP.
+ Cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ: là
cơ sở sản xuất, kinh doanh ở qui mô hộ gia đình, hộ cá
thể có hoặc không có giấy đăn ký kinh doanh thực phẩm.
Điều kiện bảo quản đặc biệt: là viêc sử dụng các trang
thiết bị để điều chỉnh. duy trì các yêu cầu về nhiêt độ,
khoảng nhiêt độ, độ ẩm và các yếu tố khác trong bảo
quản thực phẩm của nhà sản xuất nhằm bảo đảm chất
lượng, an toàn thực phẩm.
An toàn thực phẩm là viêc bảo đảm để thực phẩm
không gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người.
Điều kiện bảo đảm ATTP là những quy chuẩn kỹ thuật
và những quy định khác đối với TP, cơ sở sản xuất, kinh
doanh thực phẩm và hoạt động sản xuất, kinh doanh
thực phẩm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền
ban hành nhằm mục đích bảo đảm thực phẩm an toàn
đối với sức khoẻ, tính mạng con người.
2. Thực trạng, nguyên nhân mất ATTP trong sản xuất,
phân phối lẻ
Nguy cơ ô nhiễm đối với thực phẩm:
+ Vi sinh vật: vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm…
+ Hóa chất độc hại: hóa chất BVTV, chất tăng
trưởng, chất bảo quản, kim loại nặng, hóa chất độc
hại trong nước, đất, phân bón…
Nguy cơ gây ô nhiễm thực phẩm đối với TP vẫn diễn
biến phức tạp, khó kiểm soát một cách bền vững, triêt
để ở các công đoạn của chuôi cung cấp
Nguyên nhân?
Nguyên nhân:
Tình trạng ô nhiễm môi trường (nguồn đất, nước canh
tác); viêc quy hoạch khu vực canh tác an toàn còn hạn
chế; trang bị, dụng cụ sơ chế, bảo quản, kinh doanh sản
phẩm còn thiếu, không bảo đảm các quy định
Nguồn cây giống, phân bón, hóa chất bảo vê thực vật…
được cung cấp chủ yếu là các cơ sở nhỏ lẻ, không rõ
nguồn gốc, nhập lậu, kém chất lượng… khó được kiểm
soát an toàn TP thường xuyên và triêt để.
Ý thức người sản xuất, kinh doanh TP tuy đã được cải
thiên nhưng thực hành, trách nhiêm bảo đảm an toàn
TP còn rất hạn chế
Nguyên nhân (tiếp):
Người tiêu dùng vẫn còn thói quen khá phổ biến là “dễ
dãi” để lựa chọn, sử dụng TP. Trong thực tế, người tiêu
dùng “sẵn sàng” lựa chọn, sử dụng TP ở cả những nơi
môi trường kinh doanh bị ô nhiễm, “cảm quan” sản
phẩm đã thấy không bảo đảm an toàn mà không cần
phải xét nghiêm để xác định.
Hiêu quả, hiêu lực quản lý an toàn TP trong kinh doanh
TP ở cấp huyên, cấp phường, xã còn chưa cao, chưa
thường xuyên; công tác phối hợp liên ngành còn chưa
chặt chẽ; viêc đầu tư trang bị, kinh phí bảo đảm cho
hoạt động thiếu và không thường xuyên.
1. Nguyên tắc bảo đảm ATTP <Luật An toàn thực phẩm>
Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh TP phải chịu trách
nhiệm về an toàn đối với TP do mình sản xuất, kinh doanh.
Quản lý ATTP phải trên cơ sở kỹ thuật tương ứng, quy định do
cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành và tiêu
chuẩn do tổ chức, cá nhân sản xuất công bố áp dụng.
Quản lý ATTP phải đảm bảo phân công, phân cấp rõ ràng và
phối hợp liên ngành.
Quản lý ATTP phải được thực hiện trong suốt quá trình sản
xuất, kinh doanh TP trên cơ sở phân tích nguy cơ đối với ATTP
Quản lý ATTP phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
2. Chính sách của Nhà nước về ATTP
Xây dựng chiến lược, quy hoạch tổng thể về bảo đảm ATTP,
quy hoạch vùng sản xuất thực phẩm an toàn theo chuôi cung
cấp thực phẩm
Đầu tư nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghê phục vụ
viêc phân tích nguy cơ đối với ATTP; xây dựng mới, nâng
cấp, nâng cao năng lực các phòng thí nghiêm phân tích; xây
dựng các vùng sản xuất nguyên liêu thực phẩm an toàn, chợ
đầu mối nông sản thực phẩm, cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm
quy mô công nghiêp.
Khuyến khích các cơ sở SX, KD thực phẩm đổi mới công
nghê, mở rộng quy mô sản xuất; sản xuất thực phẩm chất
lượng cao, bổ sung vi chất dinh dưỡng; xây dựng thương
hiêu và phát triển hê thống cung cấp thực phẩm an toàn.
2. Chính sách của Nhà nước về ATTP (tiếp)
Thiết lập khuôn khổ pháp lý và tổ chức thực hiên lộ trình bắt
buộc áp dụng hê thống GMP, GAP, GHP, HACCP và các hê
thống quản lý ATTP tiên tiến khác.
Mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh ký kết điều ước, thoả
thuận quốc tế về công nhận, thừa nhận lẫn nhau trong lĩnh
vực thực phẩm.
Khen thưởng kịp thời tô chức, ca nhân SX, KD TP an toàn.
Khuyến khích, tạo điều kiên cho hội, hiêp hội, tổ chức, cá
nhân trong nước, nước ngoài đầu tư, tham gia vào xây dựng
tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, kiểm nghiêm ATTP.
Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức người dân về tiêu
dùng TP an toàn, ý thức trách nhiêm và đạo đức kinh doanh.
1. Quy định bảo đảm ATTP trong SX, KD TP
Sản phẩm TP phải bảo đảm an toàn: Điều 10 – Điều 18 Luật
an toàn thực phẩm. Quy định về đóng gói, ghi nhãn, bảo
quản sản phẩm; công bố chất lượng ATTP, đáp ứng các quy
chuẩn kỹ thuật
Cơ sở SX, KD phải đủ điều kiên ATTP: được cấp Giấy chứng
nhận cơ sở đủ điều kiên ATTP trừ một số trường hợp theo
qui định tại điều 12, khoản 1, NĐ số 38. Yêu cầu cụ thể tại
Thông tư số 15, 16 của BYT.
Xác nhận quảng cáo thực phẩm: xác nhận nội dung quảng
cáo ATTP tại cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo
quy định
Phân công quản lý an toàn TP trong sản xuất, kinh
doanh TP: Nghị định 38/2012/NĐ-CP; Thông tư liên tịch
số 13/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT ngày 9/4/2014
+ Bộ Y tế
+ Bộ Nông nghiêp và Phát triển nông thôn
+ Bộ Công thương
+ UBND các cấp
Phân công đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh TP hôn
hợp quy định tại Thông tư liên tịch số 13/2014/TTLT-
BYT-BNNPTNT-BCT ngày 9/4/2014
2. Chế tài bảo đảm ATTP trong SX, KD TP
Xử lý vi phạm ATTP:
+ Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm
hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiêm hình sự, nếu gây
thiêt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo
quy định của pháp luật.
+ Người lợi dụng chức vụ, quyền hạn vi phạm quy định thì
tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật
hoặc bị truy cứu trách nhiêm hình sự, nếu gây thiêt hại thì
phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
+ Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính theo quy định
của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính (Nghị định só
178/2013/NĐ-CP). Nếu gây hậu quả nghiêm trong sẽ bị
truy tố theo điều 244 của Bộ luật hình sự.
2. Chế tài bảo đảm ATTP trong SX, KD TP (tiếp)
Khó khăn:
+ Hạn chế lực lượng thanh tra liên ngành nên các hoạt
động thanh tra chưa được thường xuyên, liên tục;
+ Nhiều trường hợp khó định danh hành vi vi phạm quy
định ATTP ngay (cần xét nghiêm, kiểm nghiêm);
+ Đối tượng vi phạm là những người thu nhập thấp, khó
thực thi như đối tượng lao động có thời vụ, lao động phổ
thông không ổn định, nhất là phụ nữ, những người di cư từ
nông thôn ra đô thị, ít vốn.
+ Giá trị hàng hóa thực phẩm của các cơ sở sản xuất, kinh
doanh nhỏ, chủ cơ sở, người sản xuất, kinh doanh sẵn
sàng “bỏ của chạy lấy người”.
IV. TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO NHẬN
THỨC, TRÁCH NHIỆM CHUYỂN ĐỔI HÀNH VI
BẢO ĐẢM ATTP TRONG SX, KD BÁN LẺ
Thách thức: sự “gian dối” trong SX, KD TP nói chung và
trong viêc trà trộn TP không đạt chất lượng bán cùng sản
phẩm “sạch” nói riêng vì mục đích “lợi nhuận”.
Nguyên nhân:
Trách nhiêm bảo đảm an toàn TP của các đối tượng tham
gia trong quá trình sản xuất, kinh doanh chưa cao
lực lượng quản lý còn thiếu, trang thiết bị kiểm tra, giám
sát, kinh phí hoạt động chưa đủ, độ bao phủ và hiêu quả
các biên pháp thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức
năng còn giới hạn
Khắc phục: tăng cường công tác thông tin, truyền
thông, giáo dục về ATTP
Công tác thông tin, truyền thông, giáo dục về ATTP
Yêu cầu: Chính xác, kịp thời, rõ ràng, đơn giản, thiết thực; Phù
hợp với truyền thống, văn hoá, bản sắc dân tộc, tôn giáo, đạo
đức xã hội, tín ngưỡng và phong tục tập quán; Phù hợp với từng
loại đối tượng.
Nội dung: Kiến thức, pháp luật về ATTP; Nguyên nhân, cách
nhận biết nguy cơ gây NĐTP, bênh truyền qua thực phẩm và các
biên pháp phòng, chống sự cố về ATTP; Thông tin về SX, KD TP
bảo đảm an toàn; xử lý đối với cơ sở vi phạm.
Đối tượng: Ưu tiên đến người tiêu dùng thực phẩm; Người quản
lý, điều hành các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; người
trực tiếp SX, KD thực phẩm; Tổ chức, cá nhân SX, KD thực
phẩm tươi sống, thực phẩm nhỏ lẻ; người dân khu vực có điều
kiên kinh tế - xã hội đặc biêt khó khăn.