Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !"

BÖLÜM 3

SEVG!L! DÜ"MANIM ALKOL

G!R!" Alkol; (Al-Kuhl) Arapça kökenli bir kelimedir. “Kuhl” ka! boyamasında kullanılan

antumuandan yapılan rastık tozu anlamına gelir. Türkçe’de, ispirto kelimesi de kullanılmaktadır. "spirto; Latince “Spipare” (risk, soluk, ya!amın özü, yürekli, güçlü anlamına gelir) kelimesinden köken almaktadır.

"nsanlar, binlerce yıldır alkolü üretmi! ve e#lence amaçlı yada sıkıntı giderici

olarak içmi!ler ve 20 yüzyılın ba!larında modern tıp geli!inceye kadar da ilaç olarak kullanılmı!lardır.

Tarih boyunca alkol kullanımının bir çok sa#lık problemine neden oldu#u

bilinmesine ra#men önceleri sadece üretim ve satı! piyasasının düzenlenmesi ve kamu düzeninin sa#lanması açısından ele alınmı!tır. 19. yüzyıldan itibaren alkolizmin ayrı bir hastalık olarak adlandırılması dü!üncesi geli!ti. Bu tarihten itibaren alkolikler için

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol #

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " #"

genellikle akıl hastanelerinin içinde olmak üzere özel tedavi üniteleri veya sı#ınakları açıldı.

Günümüzde alkol ba#ımlılı#ın etkin tedavisi için yapılan çalı!malar hız kazanmı!

olsa da ülkemiz dahil bir çok ülkede alkol kar!ıtı hareketler önemli bir noktaya gerilerek yok olmaya ba!lamı!tır.

Günümüz dünyasında neredeyse hepimizin hayatına do#rudan yada dolaylı olarak

giren alkolün anlamı ve kullanımı giderek artmaktadır. Bazıları için ara sıra içilen bir iki kadeh, bazıları içinse vazgeçilmez bir ihtiyaç halinde olabilir. Hayatı boyunca hiç içmeyenler de yok de#ildir. Ancak onlarında hayatını ya yakınlarından ya da çevresinde ya!ananlardan dolayı etkiler.

Aile yemeklerinde içilmesi, sosyal toplantıların ve e#lenmenin vazgeçilmez parçası

haline gelmesi ve giderek daha erken ya!larda kullanılmaya ba!lanması ile alkole ba#lı kullanım bozukluklar ve sa#lık problemleri her geçen gün daha sık olarak kar!ımıza çıkmaktadır.

Ya!am boyunca her hangi bir zamanda alkol ba#ımlılı#ının geli!me riski erkekler

için yakla!ık yüzde 10 ila 15 kadınlar için ise yüzde 3 ila 5 arasındadır.Alkol kötüye kullanımın görülme oranı ise erkeklerde yüzde 20, kadınlarda ise yüzde 10’a kadar çıkabilmektedir. Toplumumuzda ya!ayan erkeklerin % 90’ı, kadınların % 50’ı ya!amlarının bir döneminde alkol kullanmı!tır. Ço#u insan ilk defa ergenlik döneminde alkol almaktadır. Özellikle ak!am saatlerinde erkeklerin % 20’si kadınların %2’si alkol almaktadır. Alkol kullanım bozuklukları nedeni tedaviye ba!vuran kadınlarla erkeklerin arasındaki oran bundan 10 yıl önce 1/10 iken günümüzde 1/5’e gelmi!tir.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol $

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " $"

Alkole ilk ba!lanılan andan ba#ımlılık tanı alana kadar ortalama 20 ila 30 yıl kadar

bir süre geçmektedir.Tedavi için ba!vuran ba#ımlı hastaların en sık görüldü#ü ya! dilimi 40 ila 50 arasıdır. Alkole ba#lantılı olarak ortaya çıkan bozukluklar sa#lık hizmetlerinin tüm basamaklarını özellikle de psikiyatrik hizmetleri etkilemektedir. Alkoliklerde, alkolün neden oldu#u yada kötüle!tirdi#i yüzde 60 ila 70 oranında fiziksel, yüzde 40 ila 50 oranında psikiyatrik bir veya daha fazla hastalık vardır.

Alkol kullanım bozuklukları sık görülen, insan ya!amını ortalama 10 ila 15 yıl

kadar kısaltan, her yıl milyonlarca insanın ölümüne ve bu sayının yakla!ık 4 ila 5 katı kadar birinci derecede yakının peri!an olmasına neden olan çok önemli bir problemdir. Alkol kullanım bozuklukları sık görülen, insan ya!amını ortalama 10 ila 15 yıl kadar kısaltan, her yıl milyonlarca insanın ölümüne ve bu sayının yakla!ık 4 ila 5 katı kadar birinci derecede yakının peri!an olmasına neden olan çok önemli bir problemdir.

Kitabımızın bu bölümünde alkol kullanım bozuklukları ve gidi!atları hakkında

bilgiler verilecek ve yeni umut vaat eden tedaviler ve yakla!ımlardan bahsedilecektir.Ayrıca alkol problemi olan hastaların yanı sıra bu sorunu onlarla birlikte ya!ayan yakınlarının problemleri içinde neler yapılabilece#ine ili!kin bilgilendirme yapılacaktır.

ALKOL VE TAR!HÇE De#i!ik toplumlar ve ça#larda alkole insanların yakla!ımı farklı olmu!tur. Bazen

dini törenlerde kutsal içki olarak kullanmı!lar bazen de kötülüklere neden oldu#u için yasaklamı!lardır.

Alkolün tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Bazı kaynaklara göre alkol, “yontma

ta!” devrinden bu yana vardır. Binlerce yıllık kültürel zenginli#e ve çe!itlili#e sahip Anadolu toprakları alkollü içeceklerin ve içki kültürünün ilk ortaya çıktı#ı yer olarak biliniyor. Dünyanın varolu!uyla ilgili Nuh Efsanesi, !arabın tufandan sonra Anadolu’dan dünyaya yayıldı#ını anlatmaktadır.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol %

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " %"

"lk bira, 8 bin yıl önce Mezapotamyalılar tarafından arpadan ekmek yaparken bulunmu!tur. 6 bin yıl önce Sümerlilerin, bira ve !arap içti#i bilinir.Asmanın anavatanı Anadolu Dicle-Fırat ve Mezopotamya havzaları, aynı zamanda ilk !arap üretiminin yapıldı#ı bölge olarak gösteriliyor. Alacahöyük kazılarında bulunan Hititlere ait som altın !arap tası, Yozgat ve Konya’da bulunan !arap kadehleri ve bereket tanrısı ile ilgili bulgular, Anadolu’daki içki kültürünün M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzandı#ını gösteriyor.

Anadolu topraklarında hayat bulan alkollü içecekler dünyanın di#er bölgelerine

yayılırken yeni üretim teknikleriyle de çe!itlenmi!. Adına bir dönem “hayat suyu” denilen damıtılmı! alkol hekimlikte kullanılırken, damıtılmı! alkolden içecekler Avrupa’da yaygınla!maya, alkol de 13. yüzyılla birlikte ticari de#er kazanmaya ba!lamı!.

Ara!tırmalara göre Anadolu topraklarında üretilen milli içkimiz olarak kabul etti#imiz rakı, Osmanlı "mparatorlu#u’nun ilk dönemlerinden 500 yıldır bilinmekte ve üretilmektedir. Özellikle 16. yılda Osmanlı Padi!ahı Kanuni Sultan Süleyman ve Sadrazam Sokullu Mehmet Pa!a döneminde batı ile yakınla!ma ve sava!lar yüzünden rakı ve !arap kullanımı yaygınla!mı!, özellikle Hıristiyanların oturdu#u mahalle ve semtlerde, evlerde ve meyhanelerde rakı ve !arap üretimi, satı!ı ve içilmesi artmı!tır.

Evliya Çelebi, seyahatnamesinde bugünkü "stanbul Galata’da 100 civarında içki

imalathanesinden bahsederek “diyar-ı rum-u gezdim, tarçınlı, naneli, ballı ve muzlu rakılar içtim” diye yazıyor.

Osmanlı döneminde alkollü içkiler için özel vergi düzenlemeleri yapılmı!tır. Bu

vergiler genellikle tütün mamulleriyle benzer uygulamalara tabi tutulmu! ve devlet için mali krizlerde ya da borç ödemelerinde sıkça ba!vurulan önemli bir gelir kayna#ı

olmu!tur. Alkollü içkilerden alınan vergiler sonraları dı! borçları kar!ılamaya tahsis edilmi! ve Duyun-i Umumiye’ye devredilmi!.

Cumhuriyet’in ilanından sonra kurulan Tekel Genel Müdürlü#ü içki üretiminden

sorumlu tek kurum olmu!tur. Söz konusu !irketin 27 $ubat 2004 tarihli devir sözle!mesi ile özelle!tirilmesinin ardından da alkollü içkilerde devlet tekeli dönemi sona ermi! oldu

ALKOL!ZM!N B!R HASTALIK OLARAK KABUL ED!LMES!N!N

TAR!HÇES! Alkol alı!kanlı#ının bir “hastalık” olarak tanımlanması çok eski dönemlere dayanır.

"lk kez Romalı filozof Seneca alkolizmi bir hastalık olarak tanımlamı!tır. Ancak tarihin büyük bölümünde içme davranı!ı “moral” bir özellik olarak de#erlendirilmi! ve bu konuda köklü “inançlar” yerle!mi!tir. Bu inançların bir kısmı içme davranı!ının kar!ısında bir kısmı da yanında olmu!tur.

Lucius Annaeus Seneca ( M. Ö. 4 – M.S. 65 )

Alkol kullanımının hastalık olarak kabul görmeye ba!laması ise 14. yüzyıldan sonra olmu!tur. Tıbbi kavram olarak ise 19.yüzyıl ortalarında “alkolizm” !eklinde kabul edilmi!tir. Alkolizm sözcü#ü ilk önce 1850’li yıllarda Magnus Huss tarafından kullanılmı!tır.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol &

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " &"

Magnus Huss (22 Ekim 1807 - 22 Nisan 1890) Bu tarihten sonra da alkolizm kavramı de#i!ik !ekillerde tanımlanmı!tır. Örne#in;

1904 yılında Mark Keller; “Alkolizm: Süregiden bir davranı! bozuklu#udur, bozuk bir beslenme, bedensel, ruhsal ve toplumsal sa#lık bozulmasıdır” !eklinde oldukça kapsamlı bir tanımlama yapmı!tır.

Dünya Sa#lık Örgütü; 1960’larda; “"çki içmenin i!ine engel oldu#unu de#il de,

i!inin içki içmesine engel oldu#unu dü!ünmeye ba!lama” tanımını kullanmı!tır. 1960’larda Jellinek; Alfa, Beta, Gama, Delta, Epsilon alkolizm tanımlamalarını getirmi!tir. En son tanımlamalar; 1992 yılında Dünya Sa#lık Örgütü, 1994 yılında da Amerikan Psikiyatri Birli#i (APA) tarafından yapılmı!tır. APA sınıflaması en son 2000 yılında gözden geçirilmi! ancak önemli bir de#i!iklik yapılmamı!tır.

Alkol kullanımı ile ilgili bozukluklar; Dünya Sa#lık Örgütü ve Amerikan Psikiyatri

Birli#i tarafından “biyopsikososyal” hastalık olarak kabul edilmektedir. Halen alkol kullanım bozuklukları “tanımı ve sonuçları” arasında çeli!kiler olan bir

hastalık kompleksidir. Tanının “uzman” tarafından yapılmasından çok, sorunun ya!anan tarafından kabullenilmesi önemlidir. Hastalı#ın “süreç” özelli#i göstermesi sorunun anla!ılmasını, kabul edilmesini ve tedavisini güçle!tirmektedir.

Sorunun kabul edilmesinin güçlüklerinden bir di#eri de alkol kullanımının tarihinde

yatmaktadır. Sorun; tarihin büyük bir bölümünde insanların ço#unlu#u tarafından “ahlaki” açıdan de#erlendirilmi!tir.

Tarihin alkol kullanım bozuklukları konusunda bize ö#retti#i bir di#er özellik, bu

konudaki tanımlama yakla!ımlarındaki karma!anın devam edece#i !eklindedir. Son 10 yıl içinde ise bu konuda “tedavi edici hizmetlerin” yanında “koruyucu hizmetler” de önemli bir yer kaplamaya ba!lamı!tır.

ALKOL BA#IMLILI#I ALTKÜLTÜRÜ Bireyler için ise yargılama, zevk ve ele!tirme yeteneklerinin ö#renme ve tecrübeler

yoluyla geli!tirilmi! olan biçimine o ki!inin kültürü denir. Bireyin edindi#i bilgileri anlatmak için de kültür (ekin, eski dilde hars) kelimesi kullanılır.

Türk Dil Kurumu sözlü#ünde kültür tanımını tarihsel, toplumsal geli!me süreci

içinde yaratılan bütün maddi ve manevi de#erler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın do#al ve toplumsal çevresine egemenli#inin ölçüsünü gösteren araçların bütünü olarak verilmi!tir.

Sosyolojik olarak, bir topluma veya halk toplulu#una özgü dü!ünce ve sanat

eserlerinin bütünü o toplumun kültürüdür. Hakim kültürle ba#lantısını koparmadan ancak çe!itli önemli noktalarda ayrılarak geli!en bir kültür “altkültür” olarak tanımlanır.

Hakim kültür içinde, ba#ımlı ki!inin davranı!larına uygun rehberlikte bulunan, tüm

ba#ımlılar tarafından payla!ılmı! ve kabul edilmi! uygulamaları, tutumları, de#erleri ve normları kapsayan alkol, esrar, eroin, uçucu maddeler kullanıcılarını alt kültürleri yer almaktadır.Burada özellikle ba#ımlılık kelimesi kullanılmamı!tır.Çünkü bir maddeyi kullanan ortak tutum, de#er ve normlara sahip ki!ilerin hepsi ba#ımlı de#illerdir.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !!

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !!"

Hakim kültür içinde, alkol kullanıcıları içki tercihleri, içme yer ve biçimleri,

amaçları, tutumları, davranı! kalıpları, dinledikleri müzik türü, geli!tirdikleri konu!ma dilleri (jargonu), benimsedikleri de#er ve normları, tutum ve davranı!ları gibi özellikleri ile alt kültür grubu olarak varlıklarını sergilemektedirler.

Bir toplumda yada ülkede alkol ve madde kullanım süresi uzadıkça, kullanıcı sayısı

artıkça altkültür yaygınla!ır ve jargonu zenginle!ir. Bu nedenle altkültür dilini incelemek alkol ve madde altkültürünü anlamakta bize yardımcı olacaktır.

Özellikle ba#ımlılı#a yatkın ki!ilik yapısına sahip ki!iler alkol kullandıkça

kendilerini dı!layan olumsuz aile, sosyal çevre ve ortamının etkisiyle altkültürün içine girer yada sı#ınır. Böylece içinde ya!adı#ı ortamda bulamadı#ı kimli#i, saygınlı#ı, toplumsal rolü ve yeri, dayanı!mayı, payla!mayı, amaçları, beklentileri, de#erleri, ilkeleri, kuralları altkültürde bulurlar.

Alkol kullanmasına ba#lı olarak ailesi ve sosyal çevresinden aldı#ı olumsuz

tepkilerden kaçan ki!i, kendisini kabul eden altkültüre do#ru kaçar.Burada alkol kullanımı saygınlık simgesi olarak kabul edildi#inden mutlu olur. Kendisini

ba!kalarından farklı hatta üstün görür. Bir yandan yüksek kaygı düzeyi, öte yandan içinde bulundu#u aile ve sosyal çevresine kızgınlık, öfke, kin, nefret gibi olumsuz duyguların etkisi altında gerçeklerden kaçı! do#rultusunda olumsuz savunma düzenlerinin kullanılması, alkol kullanımına süreklilik kazandırır.

Bu a!amada ki!i, altkültürün etkisi altında ya!adı#ı alkol kullanımı veya

ba#ımlılı#ını sürdürmek için akla uydurma, gerçekleri çarpıtma, dı!a yansıtma, kötüleme, yadsıma, duygu yalıtımı, tepki olu!turma gibi savunma düzenleriyle kendince do#ru ve haklı nedenler bulmaya çalı!ır. Hatta alkol kullanımının engel a!mada, sorun çözmede geçerli yol oldu#una inanır. Ba!kalarını da inandırmak için çaba harcar.Alkol kullanımı günlük ve gelecek ya!amın tek amacı olur. Bu yüzden aile, ev, i! ili!kileri bozulur. Ba!kalarıyla çatı!ma ve sürtü!meler ortaya çıkar. Bu durum kimi kez pi!manlık ve suçluluk duygusu yaratır. Ancak bu duyguların yol açtı#ı endi!eyi kaygıyı azaltmak için yine alkolden medet umulur.

Alkol altkültürü de küreselle$iyor Geli!en teknoloji sayesinde dünyanın her tarafında ve hatta uzayda olanlardan

haberdar olmanın avantajlarını ya!arken, aynı zamanda dünyanın bir ba!ka yerinin kültürünün olumlu ve olumsuz etkilerine de maruz kalarak, küreselle!me olarak adlandırabilece#imiz ortak bir kültüre yöneliyoruz. Bu etkileri günlük ya!amımızın bir çok bölümünde farklı oranlarda hissediyoruz.

En çok hissedilen alanlardan biride alkol ve uyu!turucu maddelerin olu!turdu#u

altkültürlerdir diyebiliriz. "nsanlık tarihi boyunca de#i!ik ülkelerde olu!mu! alkol altkültürleride , ça#ımızın ileti!im ve haberle!me araçlarından yararlanarak ortak yeni bir kültüre dönmektedir.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !#

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !#"

Örne#in geleneksel kültürümüz de olmayan yılba!ı, sevgililer günü gibi kutlamaları

artık alkolle yapıyoruz. Yine geçmi!te evimize gelen misafirlere sundu#umuz geleneksel çay veya kahve ikramının yerini televizyondaki Amerikan dizilerinde yada çarpıcı reklam filmlerinde gördü#ümüz “Ne içersiniz” sorusu ile sunulan alkollü içecekler almaktadır.Ülkemizde içki içilen mekanlar, meyhanelerden barlara dönü!mektedir. "çilen içkiler bile de#i!mektedir. Rakı veya !arabın yerini sex on the beach veya majito gibi batı kökenli kokteyller almaktadır.

Ku!kusuz, bütün ülkelerde alkol kullananların ya!adıkları kültürden ayrı, ortak

alkol altkültürü içinde ya!adıklarından söz etmek, konuyu basitle!tirmek olacaktır. Ancak çe!itli ülkelerde ya!ayan alkol kullanıcılarının benzer ki!ilik ve aile yapıları, ortak davranı!ları, de#erleri ve tutumları oldu#u göz önünde tutulursa, günümüzde bunların ortak bir kültürün etkisi altında kaldıklarını kabul etmek gerekir.

Ülkemizde alkol altkültürü Ülkemizde alkol altkültürünün olu!masında ve geli!mesinde meyhane gelene#i

önemli bir yer almaktadır. Meyhane, !arap içilen yer anlamına gelmektedir. Osmanlı döneminde daha çok !arap içildi#i için içki içilen yerlere bu ad verilmi!tir. Geçmi!te meyhaneler seçkin ki!ilerin gitti#i “gedikli meyhaneler” ve alt sınıfın gitti#i “koltuk meyhaneleri” olmak üzere iki sınıfa ayrılmı!tı.

16. yüzyıldan sonra artan içki tüketimi nedeni ba!ta "stanbul olmak üzere bazı

büyük kentlerde gayrimüslimlerin i!letti#i meyhaneler açılmı!tır. Genellikle kagir binalarda açılan kapıları ve pencereleri kemerli, geni! ve biraz lo!ça yapısı olan ilk meyhanelerin içlerinde kendi imalatları olan !araplar için mahzenleri vardı. Müdavimleri, “barba “ denilen meyhaneciler tarafından saygıyla kar!ılanır, içki servislerini “saki” denilen görevliler yapar ve hatta veresiye içki verilirdi.

Aslında !arap içilen ve satılan yer olan meyhaneler, 19. yüzyılda sonra a#ırlıkla

rakı içilen mekanlara dönmü!lerdir. Ak!am saatlerinde açılan meyhanelerde rakı servisinin yanında sıcak yemek yerine yiyecek olarak tepsi veya tezgahtan seçilen çe!itli mezeler sunulur. Mezelerin çe!idi oldukça fazla, miktarları azdır. Meyhanelerin müdavimleri olan mü!teriler kendi aralarında sohbet ederken konu!malarına engel olmayacak kadar yükseklikte bir sesle genellikle Türk Sanat Musikisi eserleri çalınır.

Meyhane ve içmekle çok eski geçmi!ten gelen kural ve ritüeller halen

geçerliliklerini korumaktadır. Ancak klasik meyhanelerin sayıları 1970-1980’lerden sonra yava! yava! azalmı!tır. Günümüzde egemen batı kültürünün etkisi ile içki içilen mekanlar

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !$

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !$"

ve içilen içkiler de#i!mi!tir. Artık klasik meyhaneler yenik dü!mü!ler, yerlerini modern restoranlar ve barlar almı!tır.

Genelde bar ortamları gürültülü, kalabalık ve lo!tur.. "nsanların ço#u ayaktadır.

Genellikle tüm içki ve kokteyller bulunur. Masa yerine ayakta duran veya taburelere oturan mü!terilere her türlü içki yanında kuru yemi!, salatalık ve havuç ile birlikte snack denilen hafif yiyecekler servis edilir. Yüksek volumde batı müzi#i yayını yapılan bu mekanlarda meyhanelere oranla daha çok bayan mü!teri bulunur.

Alkol altkültürü jargonu ve argosu Alkol altkültürünü anlamak ve anlatmak için bu kültürün olu!turdu#u yapma lisanı

(jargon) ve argosunu da incelemek gereklidir. Bilindi#i gibi lisan ,duygu ve dü!üncelerini anlatmak için kullandıkları her türlü ses ve görüntü i!aretlerinden olu!an simgeler sistemidir.

Toplumların ortak ileti!im aracı olan lisanı, kültür olu!turur. Kültürler, ortak temel

ö#eleri olan lisanlar aracılı#ı ile aktarılır.Bütün dillerde ortak bir altkültürü payla!an belli grupların yada sınırlı toplum kesiminin alkol ve madde kullanımları için geli!tirip ba!kaları tarafından anla!ılmamak için kullandı#ı uydurulan yapma bir dilleri vardır. Buna jargon denir. Jargon genellikle argo içeriklidir. Bu ki!iler genel konularda ileti!imlerini o toplumda konu!ulan lisan ile sa#larlar.

A!a#ıda alkol jargonu ve argosu için bazı örnekler sunulmu!tur: Meyhane: Kabe, küplü. Meyhaneci : "htiyar, çomar. !çki: Anzorot, küplü,sek, imam suyu, mazot,ya!. Rakı: Aslan sütü, beyaz, anason. Bira: Arpa, mayalı. Viski: "skoç, "arap: !çki içmek: Yollamak,yuvarlamak , sulanmak,ye!illenmek, ıslanmak,tek atmak.

Sarho$: Ayya!, bulut, fitil, tur!u, dut, kandil, küp, Leyla, kafası iyi, kelle, küfelik,vapur, uçmu!, yalpalayan.

DÜNYADA ALKOL TÜKET!M! Alkol kullanımı ve yarattı#ı sorunlara ili!kin ö#renecek çok !ey olmasına kar!ın,

alkolün dünya sa#lı#ı için önemli bir tehdit olu!turdu#una dair yeterli kanıt vardır. Halk sa#lı#ı açısından her geçen gün önemi giderek artan alkol tüketimi ile ili!kili hastalık ve ölümlerin getirdi#i global yük önemli boyutlara ula!mı!tır. Dünya Sa#lık Örgütü (DSÖ), tüm dünyada 2 milyar ki!inin alkol kullandı#ını ve 76.3 milyon ki!inin alkol kullanımı bozuklu#u oldu#unu öngörmektedir.

2001 yılında DSÖ’nce yayınlanan “Global Status Report on Alcohol” de dünyada

saptanan alkol tüketiminin ana hatları a!a#ıda belirtilmi!tir: • Alkol tüketimi geli!mi! ülkelerde azalırken, Orta ve Do#u Avrupa’da ve birçok

geli!mekte olan ülkede artmaktadır. • Bu ülkelerde hem alkol problemi olan erkeklerin sayısı yüksek hem de daha

a#ır içici olma e#ilimindeler. • A#ır içicili#in tehlikeli paternleri birçok ülkede görülmektedir. • Alkol, kızamık ya da sıtma kadar ölüm ve yetersizli#e (disability) yol açmakta,

tütün ya da yasal olmayan maddelerden daha fazla ölüm ve yetersizlikle ya!am yılı kaybına neden olmaktadır.

• Tüm dünyada alkol kullanımı ve yarattı#ı sorunlar hakkında ö#renilecek daha çok !ey olmasına kar!ın, alkolün dünya sa#lı#ı için önemli bir tehlike oldu#una dair yeterli kanıt vardır.

• Alkolle ili!ki zararı önlemek ve azaltmak için en etkili oldu#u belirlenmi! önlemler artırılmalıdır. Bunlar fiziksel ula!ılabilirli#i kısıtlayanlar yasaklar

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !%

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !%"

(örn; minimum ya! yasaları), alkol vergileri, fiyat indirimine yönelik kısıtlamalar (örn, happy hour uygulamalarını kaldırmak), araç kullanırken maksimum kan alkol düzeyi uygulamasını kaldırmak gibi politikalar sayılabilir. "çki !i!elerinin üzerine uyarıcı etiketlerin konulması, alkol reklam ve promosyonuna kısıtlamalar getirilmesi, kısa müdahale ve di#er tedavi !ekillerinin sa#lanması di#er önleyici araçlardır.

• Alkolle ili!kili sorunları önlemek üzere yerel kültür ve ahlaki de#erlerle uyumlu kapsamlı ulusal programların geli!tirilmesi gereklidir.

ÜLKEM!ZDE ALKOL TÜKET!M! Ülkemizde alkol kullanım bozuklukları nedeniyle tedavi kurumlarına ba!vuruların

sayısının artı!ı, tüketilen alkol miktarının artması ve alkol içmeye ba!lama ya!ının küçülmesi gibi parametrelere bakınca geli!mi! ülkelerdeki kadar büyük olmasa da sorunun giderek artan boyutlara ula!tı#ını görebiliyoruz. Tütün ve Alkol Piyasası

Düzenleme Kurumu’nun (TAPDK) son 8 yıla ili!kin rakamları a!a"ıda verilmi!tir.

Üretimden "ç Piyasaya Arz (litre)

Yıl Bira Sarap Rakı Genel Toplam

2004 812,012,552 28,480,946 44,167,330 891,660,084

2005 818,842,437 26,572,145 44,683,223 896,578,297

2006 801,980,923 22,663,419 46,517,680 878,408,046

2007 843,920,898 22,581,129 42,716,023 915,802,085

2008 924,438,410 37,950,871 44,602,479 1,016,771,987

2009 923,115,658 46,384,480 44,698,058 1,025,041,263

2010 920,120,326 59,358,076 46,380,793 1,037,603,394

2011 921,238,889 58,711,917 48,810,329 1,043,252,101

2012 995,639,592 56,603,668 44,611,011 1,111,022,994

Ayrıca son 10 yıl içinde tedavi kurumlarına ba!vuran hasta sayısı neredeyse 2 kat artmı! durumdadır. Aynı !ekilde alkollü içki tüketimi de yıllar içinde artı! göstermektedir. Ki!i ba!ına dü!en alkol tüketimi 1961 yılında 0.75 litre iken 1971’de 0.91 litre, 1981’de 1.23 litre, 1991’de 1.41 litre ve 2000 yılında 1.58 litre olmu!tur. Dünya Sa#lık Örgütü (WHO 2004), Türkiye’de 18 ya! üstü nüfusta ya!amboyu alkol kullanmama oranını %81,1 (erkeklerde %65,9 ve kadınlarda %92,4); a#ır ve zararlı içme yaygınlı#ını %1,1 (erkeklerde %1,9 ve kadınlarda %0,5); dönemsel a#ır içme davranı!ını (bir kerede 5 ya da daha fazla standart içki tüketimi) ise %0,9 (erkeklerde %2,1 ve kadınlarda %0,1) olarak ve Türkiye "statistik Kurumu (TU"K 2010) ise alkol kullanma oranını %12,6 (erkeklerde %21,1 ve kadınlarda %4,4) olarak bildirilmi!tir. Ekonomik "!birli#i ve Kalkınma Örgütü (OECD) Sa#lık Verileri 2010, Eurostat "statistik Veritabanı ve Dünya Sa#lık Örgütü'ne göre, Avrupa'da 30 ülke içinde en az alkol tüketen ülke ki!i ba!ına 1,4 litre ile Türkiye oldu. Türkiye'nin ardından 5,3 litre ile Malta, 6,8 litre ile Norveç, 6,9 litre ile "sveç en az alkol tüketilen Avrupa ülkeleri olarak yer aldılar.

Bu verilere ki artı!a ra#men halen ülkemizde alkol kullananların oranı , % 31.4 ila % 90.0 arasında bildirilen di#er ülkelere nazaran dü!üktür. Bunun nedeni alkol kullanımının "slam dinince yasaklaması ve sosyal hayatımız bir parçası olmaması olarak yorumlayabiliriz. Ancak saptanan bu dü!ük oranların nedeni geni! kitlelere yönelik yapılan alkol kullanımı saptama çalı!malarında, kullanıcıların sosyal baskılar nedeni ile kendilerini saklamaları da olabilece#i dü!ünülmelidir.

Tüm dünyada tüketici piyasalarını ara!tıran Euromonitor’a göre 2005-2010

döneminde Müslüman nüfusun ço#unlukta oldu#u ülkelerde içki tüketimi yüzde 25 artarak 11.7 milyar litreden 15.2 milyar litreye çıktı.

Ülkemizde erkekler kadınlara göre daha fazla içme, daha fazla oranda a#ır içici

olma ve alkolle ili!kili sorunlar ya!ama e#ilimindedirler. Geleneksel olarak alkol kullanımı erkekler için kabul edilebilir olmasına kar!ın, son yıllarda kadınların sosyal rollerindeki de#i!ikliklerle birlikte genç nüfusta kadınlarda alkol kullanım yaygınlı#ı da artmaktadır.

Alkolle ili!kili sorunların önlenmesi için kapsamlı ulusal politikalara gereksinim

vardır. Uluslar arası, ulusal, bölgesel ve lokal düzeylerde yürütülebilecek etkin,planlı ve düzenli çalı!malarla yapılacak stratejik müdahaleler ve etkinliklerle sorunu boyutlarının azaltılmasını sa#lanabilir. Alkole kar!ı dikkatin artması, e#itim, tedavi ve düzenlemelere ili!kin kapsamlı programların olu!turulması tüm dünyada oldu#u gibi ülkemizde de alkole ba#lı yetersizlik, hastalık ve ölümlerin azalmasına ve ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktır.

TOKS!K B!R MADDE OLARAK: ALKOL Alkol, a#ız yolundan alınır. Alındıktan yakla!ık be! dakika kadar sonra kanda

mevcuttur. Emilimi mide ve ince barsaktan olmaktadır. Alkol, vücutta bütün sıvı içeren bölümlerine kolayca geçebilir.vücuttan atılımının büyük kısmı karaci#erde biyotransformasyon !eklinde olmaktadır. Küçük bir kısmı solunum yolu ile atılmaktadır. Ancak bu oran oldukça sabittir ve günlük ya!am prati#inde özellikle trafik kontrollerinde

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol !&

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " !&"

sürücünün aldı#ı alkol miktarının saptanması için yapılan alkolometre ölçümlerde kullanılmaktadır. Alkolün çok küçük bir kısmı da cilt yolu ile atılabilir.

Alınan alkolün hemen bütün fizyolojik sistemler üzerine etkisi vardır. Bu etkilerin

alkolün özellikle olu!turaca#ı fiziksel hasarlar açısından önemlidir yoksa içicinin ya!amak istedi#i alkol etkisi açısından fazla bir önemi yoktur. Bu noktada alınacak olan alkolün olu!turabilece#i etkilerin pratik açıdan öngörülmesinin oldukça zor oldu#u unutulmamalıdır. Bu etki ki!iden ki!iye de#i!ebilece#i gibi aynı ki!inin içti#i alkolün cinsi ve ki!inin alkol içerken ki ruhsal ve fiziksel durumuna ba#lı olarakta de#i!ir.

Alkol, farmakolojik etkilerini merkezi sinir sisteminde sinir hücrelerinin kılıf

ya#ları (membran lipidleri), NMDA (N-metil-D-Aspartat) ve GABA-A (Gamaaminobutirikasit) reseptörleri, G proteinleri ve di#er sinir kılıfları üzerinden göstermektedir. Ba#ımlılık sürecinde GABA-A ve NMDA reseptörlerinin rolü olabilir. Bunun yanında alkolün merkezi sinir sistemideki bütün yapılar, olu!umlar ile dolaylı da olsa bir etkile!im içinde oldu#u unutulmamalıdır.

Alkolün olu!turdu#u etkilerlerden pratik önemi olanı davranı!sal etkilerdir. Az

miktarlarda alkol alımı (kan alkol düzeyi 50 mg/100ml); sıkılganlık, endi!e, sorumluluk duygularını azaltır, ço!ku olu!turabilir. Miktar arttıkça ta!kınlık ve giderek baskılayıcı etkileri belirginle!ir. Kan alkol düzeyi 500mg/100ml de koma olu!abilir. Bu fizyolojik etkiler ba#ımlılık sürecinde çok de#i!ik özellikler gösterebilir.

ALKOL KULLANIMI SORUNUNUN NEDENSELL!#! Alkol kullanımı ile sorunlarla kar!ıla!mak arasındaki sınır oldukça kısıtlıdır.Bazı

insanlar için sorun olu!turmayacak kadar içilen içki bir ba!ka insanın tıbbi,aile,i! veya sosyal sorununa neden olabilir. Örne#in bir sanatçının programı esnasında alkollü olmasına kimse karı!mazken, az miktarda olsa bile alkol almı! bir güvenlik görevlisi yada doktorun i!ini yapmasına izin bile verilmez. Aynı !ekilde bazı insanlar yıllarca

içtikleri halde ciddi bir sa#lık problemi ya!amazken bazıları kısa bir içki içme süresinden sonra Toksik hepatit denilen a#ır bir karaci#er hastalı#ına yakalanabilirler.

Bu nedenle ki!isel farkları göz önüne alarak a!a#ıdaki nedensellik

de#erlendirmelerini okuyunuz. 1. Psikolojik faktörler: Burada alkolün kaygı ve sıkıntı gibi ho! olmayan

duyumları ortadan kaldırma etkisinden “faydalanılmakta”, sosyal etkile!im artırılarak daha etkin bir konum elde edilmekte, di#er yandan da ki!iyi rahatsız edici “anılar” ortadan kaldırılmaktadır. “Bu durumlar” ki!inin daha fazla ve sık alkol alma davranı!ını peki!tirmektedir.

2. Sosyokültürel faktörler: Cinsiyet, ebeveynlerin alkol alması ve aile öyküsü önemlidir. Bir çok çalı!mada erkeklerin alkolizm geli!tirme oranının kadınlardan 5 kat fazla oldu#u gösterilmi!tir. Çocukları, aileleri yayında büyürken alkolizm açısından etkileyen ebeveynleri ile ilgili bir çok risk faktörü vardır:

• Biri veya ikisinin alkole ba#ımlı olması • Psikiyatrik rahatsızlıklarının olması • Stresle ba! etmek için alkol kullanmaları

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol '!

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " '!"

Aile içi !iddet ve çok sayıda alkol ba#ımlısı akrabanın olması da risk faktörleridir.

Alkol kullanımı ile ilgili beklenti ve inanı!larda önemlidir. Ailelerin daha genç bireyleri ya!lılarının davranı!larını taklit ederler. Ayrıca birlikte olunan e! veya sevgilinin de alkol kullanıyor olması önemlidir.

Bazı çalı!malarda ergenlerin alkol kullanmasını alkolik ebeveynlerin ilgisizli#i,

ciddi ve tekrarlayan aile içi çatı!malar, ebeveynlerle çocuklar arasında ili!kinin yetersiz olması gibi faktörlerin etkiledi#i gösterilmi!tir.Son zamanlar da dü!ük e#itim düzeyi ve i!sizli#in alkolizm için neden olmadı#ı gösterilmi!tir.

Batılı bilim adamları tarafından sosyokültürel teoriler; sorunun tanımlanması ve

anla!ılmasına çok az katkılar sa#ladı#ı iddia edilse de "slam ülkelerinde alkol kullanımın yasal olarak yasak olması veya sosyal olarak kabul edilmemesi nedeni ile ba#ımlı sayısının az oldu#u da bir gerçektir Bunun dı!ındaki sosyokültürel faktörleri “$u kültürde alkol ba#ımlısı daha fazla görülmektedir” gibi bir ifade etmek olanaksızdır. Dikkat çeken bir ba!ka durum da "talya, "srail ve Fransa’da alkol, evlerde çok yaygın olarak bulunmakta ve “dini” törenlerde kullanılmaktadır. Ancak ilk iki “kültürde” alkol ba#ımlılı#ı di#er kültüre göre daha az bulunmu!tur.

3. Genel biyolojik faktörler ve teoriler: Bu teoriler alkolün bireyler arasında

farklı biyolojik etkiler olu!turma temeline dayanmaktadır. Ara!tırmalar alkolü metabolize eden alkoldehidrogenaz enziminin Çinliler, Japonlar ve Korelilerin karaci#erlerinde yetersiz oldu#unu veya hiç bulunmadı#ını göstermi!tir. Bu nedenle alkol aldıkları anda karaci#erleri metobolize edemedi#i için kızarma, bulantı, çarpıntı gibi ho! olmayan durumlarla kar!ıla!tıklarından içemedikleri saptanmı!tır. Ara!tırmacılar çok miktarda alkol tükettikleri halde alkolizm geli!tirmeyen Yahudiler biyolojik özelliklerini ara!tırmaktadırlar. Ayrıca alkolizm riskini yüksek oranda ta!ıyan Amerikan yerlilerinin di#er ırklar kadar kolayca sarho! olmadıkları için çok içtiklerini saptamı!lardır.

Son yıllarda dopamin, serotonin, noradrenalin ve di#er bir çok nörotransmitter ile

ilgili yapılan ara!tırmalarla konuya açıklık getirilmeye çalı!ılmaktadır.Ayrıca Beyin dalga paterni ile alkolizm arasında muhtemel bir oldu#unu gösteren çalı!malarda vardır.

Biyolojik de#i!iklikler ile alkol ba#ımlılı#ı arasında bir ili!ki oldu#u görü!leri

hakkında yeni kanıtlar elde edilmesine ra#men henüz “genel geçer bir sav” kanıtlanmı! de#ildir.

4. Genetik faktörler ve teoriler: Bilim adamları genetik özelliklerin alkolizm

riskini artırdı#ını,tolerans geli!imini hızlandırdı#ı ve alkol içme iste#inin sürdürülmesinde rol oynadı#ını göstermi!lerdir.

Alkolizme neden olan özel bir gen halen gösterilmemi! olsa da ikizler ve evlat

edinilenlerle yapılan çok sayıda ara!tırmada genetik yatkınlık gösterilmi!tir. Bu konuda da çalı!maların sayısı giderek artırmaktadır. Yine de tek yumurta ikizleri ve evlatlık olanlar arasında yapılan ara!tırmalar konuya ancak kısmi açıklamalar getirmi!tir.

Birinci derece yakınında alkol ba#ımlısı olan birinin “ba#ımlı olma riski” olmayana

göre yakla!ık dört kat daha fazla olarak bulunmu!tur. Yine çalı!malar babası alkolik olan erkek çocukların yüzde 25 oranında alkolizm geli!tirdi#ini göstermi!tir.Ancak yine de alkoliklerin çocuklarının ço#unun alkolik olmadı#ı göz ardı edilmemelidir.

Görüldü#ü gibi alkol ba#ımlı#ının “geli!mesinde” bir çok faktör rol oynamaktadır.

Olu!masında bir çok faktörün rol oynadı#ı bir hastalıkta tedavi arama davranı!ının da bir çok faktör tarafından etkilenmesi olasıdır.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol '#

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " '#"

TANIMLAR Alkolizm yada alkol kötüye kullanımı ve ba#ımlılı#ının tanımı tüm tanı

sistemlerinde bireyin alkole ba#lı olarak birden fazla ya!amsal i!levselli#inde defalarca ba!arısız oldu#unu gösteren kanıtlara ra#men alkol kullanımından vazgeçememesidir.

"lk kez 1980 yılında Amerikan Psikiyatri Birli#i’nin (APA) yayınladı#ı Ruhsal

Bozukluklar için Tanı ve "statistik El Kitabında alkolizm yerine alkol ba#ımlılı#ı ve kötüye kullanımı tanımları kullanılmı!tır.Fakat insanlar halen alkolizm terimini alkolün neden oldu#u olumsuz her durum için kullanmaktadırlar. Ancak ço#u zaman alkolik derken ba#ımlı olmayan sadece içti#i içkiden dolayı zarar gören alkolü kötüye kullanan insanlarda kast edilir.

Alkolizm: Alkol ba#ımlılı#ı olarak bilinen kronik, ilerleyici ve hatta öldürücü bir

hastalıktır.A!a#ıdaki karakteristik özelliklere sahiptir: • Sıklıkla a!ırı miktarlarda içmek • Tıbbi, psikolojik ve sosyal sorunlar olu!turmasına ra#men içmeye engel

olamamak • "çilen alkole tolerans geli!mesi • "çilen miktar azaltılınca yada tamamen kesilince yoksunluk belirtilerinin

olu!ması Alkol kötüye kullanımı: Ki!ilerin, i! veya aile ya!antısında önemli sorunlar

olu!turmasına ra#men alkol almalarının bunlara sebep oldu#unu kabul etmedikleri kronik bir hastalıktır.Bu durumun tedavisiz kaldıkça ba#ımlılı#a dönü!me olasılı#ı yüksektir. Karakteristik özellikleri a!a#ıda verilmi!tir:

• Örne#in araç kullanmak gibi tehlike olu!turabilecek durumlarda içmek • Sıklıkla hedeflenenden fazla miktarlarda içmek • "çki içmeye ba#lı yasal problemlerle kar!ıla!mak

• Alkol kullanımının aile bireyleri, i! veya sosyal arkada!larla arasında sorunlara neden olması

ALKOL KULLANIMI !LE !L!"K!L! BOZUKLUKLARIN SEMPTOM VE

BULGULARI Zehirlenme (Entoksikasyon) Alkol, alındıktan sonra ince barsak ta emilerek kan dola!ımına geçer.Daha sonra

büyük bir kısmı karaci#erde metabolize olur. Vücut, alınan alkolün çok az bir miktarını oldu#u gibi dı!arı atar. Vücut, metabolize edilenden çok daha hızlı bir !ekilde alkolü absorbe etti#i için kan alkol konsantrasyonu çok çabuk yükselir ve etkisini gösterir.

Alkolün merkezi sinir sistemini baskılayıcı etkisi vardır. Alkol genellikle ilk fark

edilen etkisi 0.04 gr/100 ml kan düzeyine ula!tı#ında ortaya çıkan sıkıntı giderici ve uyku yapan etkisidir. Alkolün kan düzeyi artıkça a!a#ıda sıralanan etkiler görülmeye ba!lar:

• Sarho!luk • Koordinasyon güçlü#ü • Ta!kın mizaç • Hafıza bozuklu#u • Muhakemenin bozulması • Kendini a!ırı iyi hissetme • Dikkat da#ınıklı#ı • Konu!mada bozulma • A!ırı ve gereksiz konu!ma Ortalama olarak üç ila altı standart içki, zehirlenmeye neden olan 0.08 - 0.10/ 100

mL kan alkol konsantrasyon düzeyini sa#lar. E#er alkol çok hızlı içilirse ki!i ya hemen uyur yada komaya veya ölür.Ölüm nedeni alkolün dola!ım ve solunum sistemlerini baskılamasıdır.

Ki!ide ki!iye de#i!im göstererek azalan kan alkol seviyesine ba#lı olarak çekilme belirtileri, uyuklama veya ruhsal çökkünlük ortaya çıkar.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol '$

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " '$"

"çen ki!inin vücut hacmi,beraber alınan gıdalar gibi zehirlenmeyi etkileyen bir çok faktör vardır.Vücudun su oranı da alınan alkolün emilimini etkiler. Su oranı artıkça daha fazla alkol emilir. Dolayısı ile vücut su oaranları yüksek oldu#u için kadınlar alkolden daha kolay zehirlenirler.

Tolerans Tolerans geli!imi:Kullanıcın aynı miktarda madde alması durumunda giderek

etkinin azalması yada istenilen etkiyi sa#lamak yada sarho! olmak için artan miktarlarda madde alma gere#ini hissetmesidir.

Alkol kullanımı merkezi sinir sistemindeki sinir hücrelerinde de#i!ime neden olur.

Tolerans geli!tikçe sıkıntıyı gidermek için daha fazla alkol alınması gerekir.Di#er taraftan karaci#er enzimlerin seviyesi de sıklıkla alınan alkolü detoksifiye etmek için giderek artar. Bu nedenle alkolikler, karaci#erleri di#er insanlarınkinden daha hızlı olarak alkolü metabolize etti#i için daha fazla içtikleri halde sarho! olmazlar.E#er daha önce alkolikler gibi tolerans geli!tirmemi! bir kimse, onlarla aynı dozda içerse ölümü kaçınılmaz olur.

Kötüye Kullanım Alkol suiistimali olarakta adlandırılabilecek olan kötüye kullanımın temel özelli#i,

ki!inin sıklıkla içki içmesi yüzünden olu!an ve kötüle!en süregelen problemlerine ra#men içmeye devam etmesidir. Bu ki!iler alkol kullanımları nedeni ile çalı!ma düzenini , çocuk bakımı veya okula gitme gibi sorumluluklarını ihmal ederler ve aile bireyleri, çalı!ma ve sosyal arkada!ları ile sorunlar ya!arlar. Araç kullanmak gibi tehlike durumlarda alkollü olabilirler. Yine alkollü iken kavga çıkarmak gibi yasal sorunlar ya!ayabilirler.

Alkol kötüye kullanımı olan ki!ilerde alkole çok !iddetli istek duyma, kontrol kaybı

veya fiziksel ba#ımlılık içermemesi açılarından alkol ba#ımlılı#ndan farklıdır. Ayrıca bu durum, !arho! veya çakırkeyf olmak için artan alkol miktarlarda içme ihtiyacı anlamına gelen tolerans geli!imini içermez. Tanı koymak için alkol kullanan k,i!ide son 12 aylık bir sürede a!a#ıdaki durumlardan bir ya da birden fazlasını içeren bir davranı! biçiminin olması gerekir.

• Önemli i!, okul veya ev sorumluluklarını yapamamak; • Araba veya alet kullanmak gibi fiziksel olarak tehlikeli durumlarda içmek; • Alkollü olarak araba kullanmak veya ba!kalarına fiziksel olarak zarar vermek gibi

kanuni olayların yinelenmesi; • Alkol etkisi yüzünden olu!an ve kötüle!en süregelen ili!ki problemlerine ra#men

içmeye devam etmek. Çekilme

Klinik olarak çekilme belirtileri alkol alımının durdurulması veya azaltılmasından

birkaç saat veya gün sonra ortaya çıkar: • Bunaltı, kaygı • Otonomik hiperaktivite ( Terleme, 100’ün üzerinde nabız ile karakterize çarpıntı) • Koordinasyon bozuklu#u nedeni ile istenilen hareketleri yapmada güçlük

ya!amak • Adale spazmları ve bilinç kaybı ile karakterize sara nöbeti geçirme • Görme, i!itme, ve dokunma varsanıları ve artan veya dü!en vücut ısısı • El titremesi • Uykusuzluk • Bulantı ve kusma

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol '%

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " '%"

Semptomların görülme oranı ve !iddeti genellikle birkaç saat veya gün içinde

düzelirler. Semptomların riski; içme paterni, birlikte görülen hastalıklar, genetik faktörler ve ki!inin merkezi sinir sisteminin kendini toparlama kapasitesine ba#lıdır.

Genellikle fazla miktarda içme ile çekilme belirtileri arasında bir korelasyon

vardır. Ciddi komplikasyonların ya!anmaması için tıbbi bakım gerekir. Kronik alkolizme özellikle B olmak üzere vitamin eksikliklerine neden olur.

Delirium tremens Alkolün çekilme belirtileri içerisinde en a#ırı ve dramatik olanıdır. Genellikle

vücudunda organik hasarı olan a#ır içicilerde görülür. Alkol kesiminden yakla!ık 24-48 saat sonra terleme, titreme, çarpıntı, denge ve

dikkatin bozulması, huzursuzluk, uykusuzluk ve i!tahta azalma ile ba!lar.

Giderek !a!kınla!an hastada bilinç giderek bulanır, durmadan ilgisiz bir biçimde

konu!ur ve panik, kızgınlık,saldırganlık olabilir. Nerede,kimlerle birlikte oldu#unu ve içinde bulundu#u zamanı bilemez. Sara nöbeti geçirebilir ve aslında var olmayan korkutucu !eyler görür, duyar, hisseder ("!itsel, görsel, duysal varsanılar).

Acil tıbbi bakım sa#lanmalıdır. Bu hastalar hemen yo#un bakım ünitesine alınıp

bol sıvı, vitamin ve sakinle!tirici ilaç tedavisi uygulanır.Ancak uzun süren uykudan sonra hasta kendine gelebilir veya kalp yetmezli#i, !ok, kazalar, iltihaplanmalar sonucu ölüm veya kalıcı beyin hasarı olabilir

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol '&

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " '&"

Ba%ımlılık Alkol ba#ımlıları, sıklıkla denemelerine ra#men içmeyi azaltamaz yada

durduramazlar. Bu ki!iler için en çok söylenen !ey; alkol kullanmanın hayatlarında her !eyden daha önemli hale geldi#i ve olu!an tüm komplikasyonları inkar ettikleridir.

Hem fiziksel hem de psikolojik ba#ımlılık belirtileri gösterirler. Fizyolojik

ba#ımlılıkları nedeni ile alkolün aktivitelerini sürdürmek için gerekli oldu#una inanırlar. Ba#ımlılık; alkol kullanımı ile tolerans, çekilme, kötüye kullanım bulgularını ortadan kaldıracak zorlantılı içme davranı!ı ile onaylanır.

Alkole Ba%lı Amnestik Bozukluk Alkol kullanımına ba#lı olarak hafıza kayıt i!leminin bozuldu#u ileri dönük

unutkanlıkla ortaya çıkan bozukluktur. Bazen alkol kullanımı bırakıldıktan sonra klinikte tanınması oldukça zor olan “unutkanlık” tabloları olarak görülmektedir. Bu durum hastayı büyük sıkıntıya sokmakta hatta uygun açıklamalar ile hastanın endi!eleri ortadan kaldırılmazsa ki!i tekrar içmeye ba!lamaktadır.

Uzamı! yoksunluk olarak tanımlanabilecek bu durumlar kalıcı amnezilerden

ayrılmalıdır. Alkole ba#lı olan bu durumlar genellikle altı ay sonra ortadan kalkmaktadır.Bu bozukluk göreceli olarak a#ır bir B vitamini olan tiamin eksikli#inden kaynaklanır. Bu bozukluk geçmi!te alt gruplara ayrılmı!tır:

1)Wernicke Ensefalopatisi; belirgin dengesizlik, göz hareketlerinde kayma ve !a!kınlık ile ortaya çıkar.Vitamin terapisi iile hızla geri döner.

2) Korsakoff sendromu; unutkanlık ve ö#renme bozuklukları ile seyreder. Uygun tedavi ile hastaların yüzde 25’i tam, yüzde 50’si kısmi düzelme gösterir.

Alkole Ba%lı Bunama Alkolizm süreci içinde geli!ebilen uzun dönemli bili!sel problemdir. Entelektüel

i!lemler, bili!sel yetenekler ve hafızada global azalmalar görülür. Bu hastaların yüzde 50 ila 70’inde beyin bo!luklarında geni!leme ve beyindeki yarıklarda azalma bulunmu!tur. Beyindeki i!levler ve yapısal bozukluklar alkolü tam bırakma ile birkaç sene içinde düzelme e#ilimi gösterirler.

Alkole Ba%lı Kaygı Bozuklukları Ani veya uzamı! alkol çekilmesine ba#lı olarak hastalarda kaygı bozuklukları

sıklıkla görülür. Hastaların yakla!ık yüzde 80’inde alkol yoksunlu#una balı panik ataklar görülür. Benzer !ekilde alkolü bıraktıktan hastaların büyük kısmı sosyal faaliyetlerde çekingenlik ve sıkıntı ya!arlar. Aslında bu hastaların ço#u alkole bu sıkıntılarını yenmek için ba!lamı! olabilirler. Bu nedenle alkolsüzlü#ün ba!arı ile sürdürülebilmesi için bu durumların tedavi edilmesi önemlidir.

Alkole Ba%lı Duygudurum Bozuklu%u Alkol kullanım bozuklukları ve duygudurum bozuklukları toplumda yaygın

görülen, sosyal ve ki!isel maliyeti yüksek hastalıklardır. Yapılan çalı!malarda her iki bozuklu#un birbirleriyle ili!kili oldukları ve ya!am boyu birlikte görülebildikleri üzerine bilgiler edinilmi!tir. Ancak aradaki ili!ki henüz netle!memi!tir.

Yo#un ve tekrarlayıcı bir !ekilde herhangi bir beyin depresanı alındı#ı durumlarda

ciddi depresyon belirtileri ortaya çıktı#ı kanıtlanmı!tır. Alkolde bir beyin depresanı oldu#u için kronik kullanımda depresyon olu!turması kaçınılmazdır. Bu durumu tedavi

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol #!

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " #!"

için ba!vuran hastaların yakla!ık yüzde 80’inde gözlemlemekte ve tedavi etmekteyiz. Ancak tedaviye ba!vurmadan önce alkol ba#ımlısının ya!adı#ı depresyon hastanın tedavi arayı!ından kaçmaya neden oldu#unu dikkate almak gerekir. Bu nedenle bazen alkolü bıraktırabilmek için hastaların depresyon tedavisine öncelik vermek gerekebilir. Ayrıca bazı hastaların, alkol kullanımdan dolayı manik veya hipomanik atak geçirebilirler.

Tedavi yakla!ımı açısından bakıldı#ında ise tanısal karma!adan uzakla!arak,

hangisinin önce ba!ladı#ından çok, nasıl yardım edilece#i de#erlendirilmelidir. Önemli olan, her iki bozuklu#un birlikte bulundu#u durumlarda, hastanın tüm özellikleri ile birlikte ele alınması ve her ikisine yönelik yakla!ımda bulunulmasıdır.

Alkole Ba%lı Psikotik Bozukluk Alkolik insanların yakla!ık yüzde 3’ünde a#ır içme ve yoksunluk ile beraber i!itsel

varsanılar ve paranoid sanrılar görülür. Ço#u belirti !izofreniye benzese de genellikle alkolü bıraktıktan sonra düzelme görülür.

PRAT!K AÇIDAN ALKOL BA#IMLILI#I SÜREC!

Ara!tırmacı Gorski (1986) alkol ba#ımlılı#ının geli!imi sürecini tamamen pratik

deneyimlerin olu!turdu#u gözlemlere dayanarak üç a!amada de#erlendirmi!tir. Burada anlatılan süreç sadece bir genellemedir. Herkes için geçerli de#ildir. Bu nedenle olan durumu olması gerekenle karı!tırılmamalıdır.

1. Yoksunluk a$aması: Düzenli olarak haftada 3-4 kez alkol alan bir ki!i

yakla!ık be! yıl sonra sabahları kalktı#ında hafif ba! a#rıları, gerginlik, sıkıntı, huzursuzluk hissetmeye ba!lar. Bu belirtiler “ak!amdan fazla kaçırmaya”

ba#lanmaktadır. Oysa ba#ımlılık bu a!amada bir uzman gözü ile ba!lamı!tır. Bu arada ki!inin kullandı#ı günlük alkol miktarı ilk kullandı#ının yakla!ık %50’sinin üzerine çıkmı!tır. Bu a!amada hissedilen sorunlar soda vs... gibi sıvılarla geçi!tirilmeye çalı!ılır. Hatta bazen ki!i bir iki hafta ara verir. Bu a!ama yakla!ık 5 yıl kadar devam eder.

2. Kontrol kayıpları a$aması: Bu a!ama 10.yılların ba!larına rastlar. Ki!i

niyetlendi#inin çok üzerinde ve sürelerle alkol kullanmaya ba!lamı!tır. Artık çevresindekiler tarafından ele!tirilmeye ba!lar. Çok alkol içti#i için sosyal çevresini yava! yava! kaybeder. Bu arada yakın çevresi tarafından daha az içmesi konusunda uyarılır. Ki!i sabahları daha fazla ve !iddetli yoksunluklar ya!amaya ba!lar. "!e gitmemeler olabilir. Aile içinde çatı!malar yava! yava! artar. Bu durumun “çaresi” olarak ba#ımlı sabah veya ö#len arasında da alkol alabilece#i ortamlar yaratır. "! yemeklerinde içme yada araba veya i!yerine bar kurma gibi özellikler görülebilir. Ki!i kontrol kayıpları nedeniyle kaybetti#i sosyal prestijini çevresine yaptı#ı çe!itli jestlerle kar!ılamaya çalı!ır. Bu dönemin sonunda sorunlar oldukça belirginle!mi!tir. Hala ramazan aylarında veya ara sıra alkolü bırakabilir.

3. Biyopsikososyal hasar a$aması: Bu a!amada karaci#er bozulmu!, depresyon,uykusuzlu gibi ruhsal anlamda tedavi edilmesi gereken sorunlar olu!mu!, aile içinde ve i! ya!antısında çok ciddi sorunlar ya!anmaya ba!lamı!tır.Bu a!amadan sonra ailenin di#er üyelerinin baskıları artar. Ki!i genellikle bir iç hastalıkları uzmanına gider. Karaci#erde “ya#lanma” oldu#u, alkol içmemesi gerekti#i söylenir. Ki!i e#er ciddi bir yoksunluk ya!amıyorsa bir süre alkol almaya bu yöntemle ara verir. Sorunun do#ru çözümü bu yakla!ım olmadı#ı için ki!i yakla!ık 5 yıl gibi bir süre daha alkol kullanmaya devam eder. Bu a!amadan sonra ailenin çabaları, ba!ka bir hekim tavsiyesi gibi zorlamalarla ki!i bir ba#ımlılık uzmanı ile görü!türülür. Ancak bu a!amadan sonra da sorunun iyi bir yakla!ımla kabul edilme ve uygun çözüm yolları kullanılma oranı yakla!ık %60 dır.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol ##

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " ##"

Aslında alkol ba#ımlılı#ı tanısı koymak oldukça kolaydır. Yukarıda anlatılan sürecin iyi de#erlendirilmesi tanıyı koymak için yeterlidir. Ancak alkol ba#ımlılı#ında tanı koymaktan çok sorunu “kabul etmek” önemlidir.

Ailelerin dı!ında hekimlere de bu konuda ciddi sorumluluk dü!mektedir.Ba!ka bir

sorun ile gelen her hastayı alkol ve di#er maddeler kullanımı açısından sorgulanmak gereklidir. Alkol ve di#er maddelerin kullanımına ba#lı ya karaci#er fonksiyonlarında artı!, gastrit, anemi v.b. fiziksel bir sorun ya kaygı, depresyon gibi ruhsal bir sorun yada i! performansında azalma, aile çatı!maları gibi sosyal bir sorun görüldü#ünde uygun bir yakla!ım ile ki!i bir ba#ımlılık uzmanına sevk edilmelidir.

YA"AMA B!Ç!M! OLARAK ALKOL KULLANIMI Alkol kullanımı insanın do#rudan zihin fonksiyonlarını etkiler. Bu etki; alkol

kullanımı ve ya!ama biçimi arasında sıkı bir ili!ki olu!masına neden olmaktadır. Kendi içinde belirli bir tutarlılı#ı olan bu ya!ama biçimi hemen son a!amalara kadar kullanıcı ve de yakınları tarafından “normal-ola#an” olarak algılanmaktadır.

Clemmens (1997) isimli ara!tırmacı ya!ama biçiminin olu!ması a!a#ıdaki !ekilde anlatmı!tır:

1. Kaçınma: Alkolün “keyif” verici etkisi ile tanı!ılmı! ve bu duygudurumunu elde etmek için bir arayı! ba!lamı!tır. Bir anlamda alkol etkisi “normal bir duyum” olarak algılanmaktadır. Ki!i di#er duygudurumlardan kaçınma davranı!ı gösterir. Özellikle belli bazı durumlarda bu etkiyi daha fazla arzular.

2. Sürdürme:Ba!langıçtaki etkiyi yakalama çabasıdır. Ki!i alkol etkisini ya!amının belli bazı durumlarında de#il hemen her durumunda aramaya ba!lar.

3. Yeniliklerin azalması: Yeni ili!kiler, yeni ya!antılar kurulmaz. Ya!am dura#anla!maya ba!lamı!tır.

4. Daralma: Kendi içinde bir döngü olu!turma çabası vardır. Ki!i i!, ev ve içmek arasında oldukça sınırlı bir ya!am sürdürür.

5. Yapılanmanın bozulması: "!, evlilik, çevre ili!kilerinde bozulmalar ba!lamı!tır.

6. Çökü$: “Dayanılmaz nokta” ya!anmaya ba!lanır. Ki!i i!ten atılabilir, bo!anma olabilir.

Ya!ama biçimi olarak sorun “kaçınma” a!amasında ba!lamasına ra#men ki!inin

ya!adıklarını sorun olarak algılamaya ba!laması “çökü!” a!amasında olabilir ALKOL BA#IMLILI#IN SEYR! Alkol Ba#ımlılı#ının sadece bir seyri yoktur.Bazıları ya!amlarının erken yıllarında

bazıları ise daha sonraki yıllarında içmeye ba!larlar.bazı ise sadece kısa bir süre alkolü yo#un kullanırlar, bazıları ise ömürleri boyunca ba#ımlı olurlar.

Bir ki!i tüm sosyal aktivitelerinde alkol aldı#ında kendini daha rahat hissediyorsa

ba#ımlılık için risk ta!ıyor demektir. Alkolikler günlük aktiviteler, stresle ba! etmek ve problemleri çözmek için alkolün gerekli oldu#una inanırlar . Ancak bu durumu inkar ederler. Aileleri veya arkada!ları ile ya!adıkları sorunlarla yüzle!memek için içebilirler. "çtikçe daha çok suçluluk duygusuyla daha fazla duygusal stresler ya!ayıp tekrar içerler. Böylece suçluluk duygularını artırarak içmeye devam ederek kötüye kullanıma dönü!en kısır döngüyü sürdürürler.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol #$

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " #$"

Bazı ki!iler ise alkol kullanımı ile girdikleri izolasyonla yalnızlıkların verdi#i

acıdan kurtulmaya çalı!ırlar. Depresyonda bir etken olabilir. Aldıkları alkol ile kendilerini tedavi etmeye çalı!ırlar. Aynı zamanda alkolü ya!adıkları sıkıntı ve kaygıyı azaltmak içinde kullanırlar. Mamafih ba!langıçta alkol yardımcı oluyor gibi gözükse de giderek daha ciddi depresif bulguların ortaya çıkmasına neden olur. Alkolik bu semptomları azaltmak için içmeye devam edebilir. Bu durum tekrar alkolün kötüye kullanma döngüsüne neden olur.

De#i!ik alkol içme paternlerinin olu!turdu#u ba#ımlılıklar a!a#ıda anlatılmaktadır: • Tıkınırcasına (Binge) içme: Ayıklık dönemini takiben günler, haftalar

hatta aylar boyunca çok a#ır bir içme dönemi

• Günlük içici: Belli saatlerde veya günün her hangi bir saatinde her gün orta veya a#ır düzeyde içme

• Hafta sonu içicisi: Sadece hafta sonları neredeyse zehirlenecek kadar a!ırı içme

Aylar boyunca içilince merkezi sinir sistemi, alkole uyum sa#layıp tolerans

geli!tirir."stenilen etkiyi elde etmesi için, içicinin daha fazla içmesi gerekir. Ya!anan olumsuz etkilere ra#men ki!i içmeye devam eder ve içkinin miktarı ve sıklı#ını artırır.

Alkolle geçen zaman içinde çekilme semptomları ve fiziksel ba#ımlılık

geli!ebilir.Alkol alınmayınca tansiyon yükselmesi,çarpıntı ve ellerde titreme görülür. Alkol ba#ımlılı#ının seyri de#i!kendir. Bazen alkollü iken ya!anan trafik kazası

gibi krizler nedeniyle içmeye bir süre ara verilir. Ancak tekrar içmeye ba!lamak çok zaman almaz. Bir alkolik tekrar içmeye ba!ladı#ında aldı#ı alkol miktarı en azından bıraktı#ı düzeyde yada daha fazlası olur.

Klinikte alkol ba#ımlılı#ı için iki farklı seyir tanımlanmı!tır: • Tipik olarak onlu veya erken yirmili ya!larda alkole ba!layan genç erkekler,

çok hızlı bir !ekilde kötüye kullanım geli!tirirler. Ailede belirgin bir alkolizm öyküsü olan bu gençler 1 ila 2 yıl içinde ba#ımlı olurlar. Ba#ımlılık genellikle 30’lu ya!larda bazense 50 veya 60’lı ya!larda son bulur. Bu iki seyirden seyri kötü olandır.

• Her iki cinsiyette de görülen geç ya$ta ba$layan alkolikler. Ailede alkol öyküsü olabilirde, olmayabilirde ancak hastalık yava! ilerlerler. 5 ila 15 yıl sürebilir. Bu grupta hastalı#ın seyri daha iyidir.

ALKOL BA#IMLILI#IN SONUÇLARI Alkol tüketimi ile 60’dan fazla hastalık ve yaralanmalar arasında nedensel ili!ki

oldu#u bilinmektedir. Uzun süreli kronik alkol kullanımı, insanların erken ya!larda fiziksel yetersizli#ine yada ölümüne neden olabilir. Gençler arasında ise alkol kullanımına ba#lı kazalar ve yaralanmalar daha yaygındır . Alkol kullanımı insanların sa#lı#ına güvensiz seks, kızamık ve sıtma ile aynı oranda, tütünden ise daha pahalıya mal olmaktadır.

Alkol kullanımı, olu!turdu#u birçok akut ve kronik sa#lık probleminin yanı sıra

geni! sosyal, psikolojik ve duygusal sorunlara neden olmaktadır. Bu sorunlar i! yerinde devamsızlık, ili!kilerde istismar !eklinde de görülmektedir.

"çilen içkinin miktar ve sıklı#ı kadar içen ki!inin genel sa#lık durumu da hangi

olumsuz etkinin ne zaman ortaya çıkaca#ını etkiler.A!a#ıda alkol kullanıma ba#lı ortaya çıkan sorunlar anlatılmaktadır:

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol #%

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " #%"

Tıbbi Sorunlar Kronik alkol kötüye kullanımı veya ba#ımlılı#ı tüm organ sistemlerinde hasar

yapar:

• Kan Yapımı

o Anemi o Kolay morarmalar

• Kalp-Damar Sistemi

o Anormal kalp atımları o Kalp yetmezli#i o Hemoroid o Yüksek kan basıncı

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!"#$%&'#!'#(#&#)*+%,!'#!%"%-.%-.#)!

!

!

!!/*&!$*0ı1ı&'*!2345-.5-!

!

!

!!6$30*+%!

!

!

!!/*.0!2ü$ü1#7%!

!

!

!

!!/*)*8%9#)!$*!.*&1*7ı:!*.-3.%-!;#0*+%+:!!!!!!!!

7%)34!

!

!

!<*&-)#*+%+!

!

!=&8#!2*)7*-+*&!#1%.%1%&!2345.1*7ı!

!

!

!

!

!

!>#7+%7.#)'#!-üçü.1#!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

o Çarpıntı

• Mide-Barsak Sistemi o "shal o Yemek borusu varisleri o Gastritis o Yemek borusunda enflamasyon yada kanser o Artmı! enfeksiyon riski (ör. tuberkülos) o Karaci#er hasarı, hepatit, siroz ve karaci#er kanseri o Dü!ük kan !ekeri o Pankreas kanseri o Pankreatit o Ülserler

• "skelet Sistemi

o Gençlerde kemiklerin geli!memesine o Osteoforoz (kemik erimesi)

• Üreme Sistemi

o Erkeklerde sperm sayısının azalması ve düzensizle!mesi o Kadınlarda adet düzensizli#i, kısırlık ve erken menopoza o Hamile kadınlarda sakat do#umlara yada fötus ölümüne

• Sinir Sistemi

o $a!kınlık o Koordinasyon bozuklu#u o Depresyon o Koordinasyon kaybı o Sinirlerde hasar o Psikoz o Kısa dönem hafıza problemleri o Wernicke-Korsakoff sendromu o Felç o Görme zorlu#u

"leri derecedeki kronik alkoliklerin beyinleri ciddi biçimde zarar görür. Özellikle

planlama ve karar almadan sorumlu olan ön korteks ve denge ve ö#renmeden sorumlu beyincik en çok zarar gören bölümlerdir. Uzun süreli alkol kullanımı ise hipokampusa zarar verir. Hipokampus; hafıza, duygudurum ve ö#renme merkezi ve yeni beyin hücreleri üreten fabrika görevini yapar. Bazı nörolojik komplikasyonlar vitamin yetersizli#ine ba#lıdır. $uur kaybı (blackout) denilen alkollü iken ya!anılan olayları hatırlayamama sıklıkla görülür. Kronik alkolizmin neden oldu#u B vitamini eksikli#in neticesinde ortaya çıkan Wernicke-Korsakoff sendromu veya kalıcı kısa dönem hafıza kaybı nadiren görülür. Bu durumda alkolik ki!i yeni bir bilgiyi birkaç saniyeden fazla hatırlayamaz . Bu durum bazen geri dönülmez bir hale gelir.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol #&

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " #&"

Psikolojik Sorunlar Alkoliklerin yüzde 44’ün alkol ba#ımlısı olmadan da çe!itli psikiyatrik

rahatsızlıkları vardır.Alkole ba!ladıktan sonra depresyon en sık görülen rahatsızlıktır. Çalı!malar alkolizm ve depresyon arasında çok sıkı bir ba#lantı oldu#unu göstermektedir. "ntiharların yüzde 25’i alkollü iken gerçekle!tirilir.

Sosyal Sorunlar Alkol kullanımı ba#ımlının aile bireyleri , sosyal ve i! arkada!ları ile sorunlar

ya!amasına neden olur. Ba#ımlı ki!ilerde bo!anma, ayrı ya!ama, agresivite ve aile içi !iddete yönelme oranı çok yüksektir. "! ya!amında performans dü!üklü#ü, i! kazaları ve i! kaybı sıklıkla görülür. Alkollü araç kullanmak ve trafik kazası yapmak gibi yasal sorunlarla kar!ıla!mak ola#andır. Bir çok cinayet alkollü iken i!lenir. Ayrıca alkollü iken geçirdikleri kazalar ve alkol zehirlenmesinden dolayı ölenlerin sayısı da az de#ildir.

Alkol ba#ımlısı olan ki!ilerin sorununu ilk fark eden ki!iler; aile bireyleri ve

arkada!larıdır. Hemen profesyonel yardım arayı!ına geçerler. Ço#u zaman alkol ba#ımlısının kendisi ya sorunun ciddiyetini kabul etmez yada gerçe#i bildikleri halde inkar ederler. Ancak ailede yan!an sorunlar, i! kaybı ve alkollü araç kullanmadan do#an yasal sorunlar gibi bazı durumlar o kadar a!ikardır ki bunlarla yüzle!mekten kaçamazlar.

Ayrıca alkol çekilme belirtileri,sarho!ken yaralanmalar ve !uur kayıpları ba#ımlılı#ın önemli belirtileridir.

Fetal Alkol Sendromu (FAS)

Hamilelikte alkol kullanımının neden oldu#u bazı do#umsal kusurlardır. Bu bebeklerde fiziksel, zihinsel ve davranı! sorunlarının yanı sıra mental retardasyon (zeka gerili#i) görülebilir. Dü!ük tartılı ve normalden küçük bebekler olarak do#arlar. Büyüdüklerinde sıklıkla ö#renme, dikkat, hafıza ve problem çözme konularında sorunlarla kar!ıla!ırlar.Koordinasyon kurmakta zorlanabilir, dürtüsel davranabilir ve konu!ma ve i!itme sorunları da ya!ayabilirler. Geri döndürülmesi, yani tedavisi mümkün de#ildir

Hamilelikte alkol kullanımının ne güvenli bir alt sınırı vardır ne de etkileri, hamileli#in belirli bir dönemine sınırlıdır. Alkol kullanımının etkilerin !iddeti, kullanıan miktar ve süre ile orantılı de#ildir.

Normal FAS

Belirti ve Bulgular:

• Yüz deformiteleri - Mikrosefali, kısa palpebral fissür, düz orta yüz, az geli!mi! philtrum ve ince üst dudak, basık burun, epikantal katlantılar, küçük kulak anomalileri, minesi hasarlı küçük di!ler, öne do#ru kısalmı! burun, mikrogonati görülebilir; iki yada daha fazla yüz anomali bulgusu olması tanı koydurur.

• Kardiyak malformasyonlar

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol (!

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " (!"

• Eklem, extremite ve parmak deformiteleri • Miyopu da içeren görme zorlukları • "ntrauterin ve extrauterin geli!me gerili#i • Mental retardasyon ve geli!im anomalileri, beyin ve spinal hasarlar. • Anormal davranı!lar, kısa süreli dikkat, hiperaktivite, zayıf tepki kontrolü, a!ırı

sinirlilik ve anksiyete. Fetal alkol sendromundan etkilenen infantlarda hafiften a#ıra do#ru de#i!en zeka gerili#i (mental retardasyon) görülür. Benzer olarak iskelet deformiteleri de#i!kendir ve ya!am boyu sürer. Ayrıca yüksek oranda alkol kullananlarda spontan dü!ük oranı yüksektir.

DE#ERLEND!RME Ba#ımlılık uzmanları ba#ımlı hasta ile yaptıkları yüz yüze görü!me ile

de#erlendirmeyi yaparlar. Ayrıca hastanın kendisinin yanıtlayabilece#i alkolün içilen miktar ve sıklı#ını gösteren soru formları da de#erlendirmeye yardımcı olabilir.

De#erlendirme için iki husus önemlidir: • "çki içmenin sonuçları (Consequences of drinking) • "çme davranı!ının algılanması (Perceptions of drinking behavior) Ba#ımlılık uzmanı ne kadar ve hangi sıklıkta içildi#ine bakarak hastanın alkolü

kötüye mi kullandı#ını yoksa ba#ımlı mı oldu#unu belirler. Normal düzeyde içme sınırları kadın ve erkek için de#i!ir. Erkek için haftada 4 ila 14 standart içki, kadın içinse 3 ila 7 standart içki normal sayılabilir.

Bir standart içkinin e!it oldu#u alkol miktarlar:

Bir tek rakı, viski, cin v.b.= Bir kadeh !arap = Bir küçük bira Tipik olarak risk de#erlendirme soruları a!a#ıdaki özellikleri içerir: • Haftada kaç gün alkol içersiniz? • Alkol kullandı#ınız sıradan bir günde ne kadar içersiniz? • Geçen ay katıldı#ınız herhangi yemek, toplantı veya e#lencede en fazla

ne kadar içtiniz? CAGE soru formunu alkol ba#lı riskleri belirlemek için kullanabiliriz:

C -

$imdiye kadar hiç alkolü bırakabilece#inizi dü!ündünü mü? ave you ever felt that you should Cut down on your drinking?

A -

$imdiye kadar ba!kaları sizin içti#iniz içki hakkında yorumlamalar yapmasından hiç rahatsızlık hissettiniz mi?

Have people Annoyed you by criticizing your drinking?

G -

Alkol içti#iniz için hiç kendinizi kötü hissettiniz veya suçluluk duydunuz mu?

Have you ever felt bad or Guilty about your drinking?

E -

$imdiye kadar hiç rahatlamak veya ak!am aldı#ınız alkolün etkisinden kurtulmak için sabah uyanır uyanmaz alkol aldınız mı?

Have you ever had an Eye opener - a drink first thing in the morning to steady your nerves or get rid of a hangover?

Bu sorulardan herhangi birine bile evet yanıtı veriliyorsa ciddi alkol kötüye

kullanımı veya ba#ımlılı#ı riski vardır. E#er yanıtlarda birden fazla evet varsa risk çok daha büyür.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol (#

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " (#"

1. !çki içer misiniz? Evet

Hayır

2. Hiç fazla içti"inizi dü#ündünüz mü?

Evet

Hayır

3. Amaçladı"ınızdan fazla içti"iniz oldu mu?

Evet

Hayır

4. Aynı etkiye ula#mak için eskisine nazaran daha

çok mu içiyorsunuz?

Evet

Hayır

5. Hayatınızda hiç içki içmekten dolayı problem

ya#adı"ınız oldu mu?

Evet

Hayır

6. Hiç aile bireylerinizden biri içti"iniz içki

hakkında yorumda bulundu mu yada müdahale etti mi?

Evet

Hayır

7. Hiç kısa bir süreli"ine yada tamamen içkiyi

bıraktı"ınız oldu mu?

Evet

Hayır

8.Hiç içti"inizden dolayı suçluluk hissetti"iniz

oldu mu?

Evet

Hayır

9. Hiç uyku hapı, sakinle#tirici veya benzer bir

ilaç kullandınız mı?

Evet

Hayır

Testin de#erlendirilmesi : • Hiç evet yanıtı yoksa alkolle ilgili her hangi bir sorun yok demektir. • "lk soru ile birlikte sadece bir soruya daha evet yanıtı veriliyorsa

muhtemelen alkol ile ilgili bir problem yoktur. Ama yanıtlayan ki!inin veya yakınlarının her hangi bir ku!kusu varsa bir ba#ımlılık uzmanı ile görü!ülmesinde yarar vardır.

• "lk soru ile birlikte en az iki soruya daha evet yanıtı veriliyorsa muhakkak bir ba#ımlılık uzmanı ile görü!ülmesi gerekir.

Yukarıda verdi#imiz 2 test sadece ki!ilerde kötüye kullanım veya ba#ımlılık riski

ta!ıyıp ta!ımadıkları konusunda fikir verebilir yoksa tanı koymayı sa#lamazlar. E#er bu testleri dolduran ki!iler alkol kötüye kullanımı yada ba#ımlılı#ı için risk ta!ıyorlarsa kesin tanı bir ba#ımlılık uzmanı tarafından muhtemelen yapılacak muayene , gözlem, takip , uygulanacak testler, tetkikler ve laboratuar analizleri ile konulacaktır.

Alkolizmin De%erlendirmesinde Yararlı Olan Kan Testleri: Test En Yüksek De%er

Gama Glutamil Transferaz 30.0 U/L Karbohidrat Eksik Transferin 20.0 mg/L Ortalama korpüsküler hacim 91.0 mikrom Ürik Asit 6.4 ERKEK / 5.0 KADIN mg/dL SGOT 45.0 IU/L SGPT 45.0 IU/L Trigliseridler 160.0 mg/dL

Yukarıda verilen en yüksek de#erlerin üstüne çıkılması a#ır içicili#in göstergesidir.

Ba#ımlılık uzmanı doktorun alkol sorunu olan hastasında yapaca#ı kapsamlı de#erlendirme icinde mutlaka labaratuvar tahlillerini de dikkate alarak o ki!iye özel bir tedavi planı yapması gerekir.

AYIRICI TANI Ba#ımlılık uzmanı hastasına tanı koyarken zehirlenme, çekilme ve ba#ımlılı#a

ba#lı di#er psikiyatrik tablolara benzeyen a!a#ıda listelenen tıbbi durumları ayırt etmelidir:

• Beyin travmaları • Hipoglisemi • Elektrolit balansının bozulması • $eker koması • Meninjit • Multiple skleroza ba#lı nörolojik durumlar • Pnömoni • "nme ve felçler E#er hasta için bu durumlardan biri söz konusu ise yönelim bozuklu#u ile birlikte

dikkat da#ınıklı#ı, denge sorunu ve yürüme güçlü#ü olabilir. Sözel ileti!im kurmak mümkün olmayabilir.Beyin travması ve felç durumlarında hasta, tamamen bilincini kaybedebilir.

Bölüm:3 Sevgili Dü!manım Alkol ($

PLAST!K DÜ!LER Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu " ($"

Aynı zamanda hastaya tanı koyarken alkolizmle birlikte görülen depresyon ve kaygı bozukluklarına dikkat etmek gerekir. Bu hastaların benzodiazepin ve barbitüratları da kötüye kullanabileceklerini unutmamak gerekir.Hastada alkol ile birlikte karı!ık madde ba#ımlılı#ı varsa bunun iyi belirlenmesi gerekir