blöðruhálskirtilskrabbamein: hvað ég hefði viljað vita
DESCRIPTION
Um blöðruhálskirtilskrabbameinTRANSCRIPT
BlöðruhálskirtilskrabbameinÞað sem ég hefði viljað vita þegar
ég greindist í febrúar 2005
Þráinn ÞorvaldssonLandsvirkjun – 19. mars 2013
Skemmtilegra væri að fjalla um útilegur sumar og vetur sem er áhugamál okkar hjóna en krabbamein í blöðruhálskirtli
Júlí - ágúst – september - október 2001
.......... eða sýna myndir sem ég tók mánaðarlega í 12 mánuði í Elliðaárdalnum á árunum 2001 og 2002
....en viðfangsefnið er alvara en ekki dauðans alvara
BlöðruhálskirtilskrabbameinÞað sem ég hefði viljað vita
þegar ég greindist í febrúar 2005
Yfirlýsing Ég hef enga læknisfræðilega menntun eða þjálfun Frá því ég greindist með BHKK í febrúar 2005 hef ég
kynnt mér margvíslegt tengt efni fyrst og femst sjálfum mér til framdráttar
Þar sem rætt er um tilraunanotkun á SagaPro og Angelicu fæðubótarefnum úr ætihvönn, vil ég að fram komi, að ég er einn af stofnendum og eigendum SagaMedica ehf. og fyrrverandi framkvæmdastjóri, þar sem þessar vörur hafa verið rannsakaðar, þróaðar og framleiddar og markaðssettar
Það sem fram kemur hér á eftir, er ekki ætlað sem ráðlegging til annarra um að fara sömu leið, heldur sem lýsing á því hve BHKK er flókinn sjúkdómur og hvatning til þess að kynna sér málið vel ef taka þarf ákvörðun.
Upphafið að mikilli lífsreynslu
Árlega í 5 ár eftir að ég hóf PSA mælingar:Þú ert í góðum málum
Eftir 5 ár:“Nei, þetta er ekki allt í lagi.
Þú þarf að koma í frekari rannsóknir.”
Nokkrum vikum síðar:“Niðurstöðurnar eru komnar.
Þú ert með krabbamein.”
Efnisþættir 1. BHKK - slæmu og góðu fréttirnar
2. Persónuleg reynslusaga3. Hvað er blöðruhálskirtilskrabbamein (BHKK)
4. Forvarnir
5. Mælingar
6. Meðferðarúrræði
7. Eigin meðferð
8. Hvers átt þú helst að minnast eftir fyrirlesturinn
Krabbamein í blöðruhálskirtli 1 af hverjum 3 geta átt von á
að greinast með krabbamein á ævinni (33%)
Hlutfall BHKK af krabbameins-tilfellum 30% (1:3)
1 af hverjum 6 karlmönnum geta nú átt átt von á greinast með BHKK á ævinni > 50 ára
Innan 10 ára er talið að hlutfallið verði 1 af hverjum 4 (25%)
Þessir eru látnir
Frægir sem hafa greinst
Krabbamein í blöðruhálskirtliFjöldi greindra krabbameinstilfella 2006 til 2010:
Karlar Konur Meðalfjöldi tilfella á ári 737 660 Meðalaldur við greiningu 67 ár 64 ár Meðalfjöldi látinna á ári 287 252 Fjöldi á lífi í árslok 2010 5.021 6.302
Krabbameinum karla raðað eftir árlegum meðalfjölda 2006 til 2010 greining
Blöðruhálskirtill 222 Lungu 77 Þvagvegir og þvagblaðra 57 Ristill 56
Á Íslandi deyja um 50 menn á ári úr BHKK Við krufningu finnst BHKK (dánarorsök önnur en krabbamein)
50 ára-50% 80 ára-80%
BHKK ekkert nýtt – Fannst nýlega í 2.250 ára múmíu frá Egyptalandi
Aldur þeirra sem greinast með BHKK á Íslandi og vaxandi fjöldi
Íslensk krabbameinskrá um nýgengi árin
2001 til 2005
Ef 220 greinast á ári < 60 ára 4% 9 menn
60 til 69 21% 46 menn 70 til 79 36% 79 menn > 80 ára 39% 86 menn
Flókinn sjúkdómurMargir og flóknir mælikvarðar við ákvarðanir
Munur eins og að stjórna flugvél miðað við bíl
1. BHKK Slæmu fréttirnar – Góðu fréttirnar
1. Mjög flókinn sjúkdómur og samkomulag er ekki um bestu meðferðarúrræðin
2. Erfitt að greina hvenær vöxtur sjúkdómsins er alvarlegur
3. Erfið ákvarðanataka fyrir sjúklinga vegna ónógra upplýsinga – (Sambærilegt að vera staddur rammvilltur í þoku á óþekktu fjalli og eiga að taka ákvörðun um hvernig skuli feta sig niður.)
4. Allir valmöguleikar um meðferð hafa áhættu í för með sér
5. Vaxandi viðurkenning á ofmeðhöndlun sjúklinga
6. Hjónasjúkdómur en ekki einstaklingssjúkdómur
1. Hægfara sjúkdómur
2. Ef snemma greint er nógur tími til ákvarðana
3. Lífslíkur mjög góðar
4. Margir geta beðið með að fara í meðferð
5. Mörg meðferðarúrræði
6. Miklar framfarir í rannsóknum og meðferðum
2. Persónuleg reynslusaga
Greindist með BHKK tæplega 61 árs fyrir 8 árum Hef ekki farið í hefðbundna meðferð en gert tilraunir með óhefðbundna meðferð
Þráinn Þorvaldsson - Þróun PSA 2000 til 2012
56 6,46,4
7,7
10
16,516,2
9,89,1
8,5
6,96,2
7,3
5,6
10,9
7,9
6,35,9
10,4
6,467,25
9,09
6,98,2
7,57,68,168,3
9,4
11,711,610,6
12,8
14,4
11,312,5
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2000
_ágú
st
2002
_apr
íl
2004
_jan
2005
_maí
2005
_nóv
2006
_apr
2006
_okt
2007
_mar
s
2007
_júní
2007
_okt
2008
_jan
2008
_júní
2008
_okt
2009
_maí
2010
_feb
r
2010
_des
2011
_ág
2012
_apr
2012
_sep
t
PS
A
Aðrir áhrifaþættir til hækkunar PSAHefur of mikil líkamleg áreynsla áhrif ?
3 mánuðum eftir göngu á Hvannadalshnjúk 2008 hafði PSA hækkað um 40%
Greindist með BHKK tæplega 61 árs fyrir 8 árum Hef ekki farið í hefðbundna meðferð en gert tilraunir með óhefðbundna meðferð
Þráinn Þorvaldsson - Þróun PSA 2000 til 2012
56 6,46,4
7,7
10
16,516,2
9,89,1
8,5
6,96,2
7,3
5,6
10,9
7,9
6,35,9
10,4
6,467,25
9,09
6,98,2
7,57,68,168,3
9,4
11,711,610,6
12,8
14,4
11,312,5
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2000
_ágú
st
2002
_apr
íl
2004
_jan
2005
_maí
2005
_nóv
2006
_apr
2006
_okt
2007
_mar
s
2007
_júní
2007
_okt
2008
_jan
2008
_júní
2008
_okt
2009
_maí
2010
_feb
r
2010
_des
2011
_ág
2012
_apr
2012
_sep
t
PS
A
3. Hvað er blöðruhálskirtilskrabbamein (BHK)
Hlutverk blöðruhálskirtils: Myndar verndandi vökva sem blandast sæðisfrumum frá eistum við
sáðlát og eykur líkur á frjógun – 20 ml algeng stærð – á stærð við hnetu
Helstu sjúkdómar í blöðruhálskirtli Bólgur (Prostatitis)
Góðkynja stækkun (BPH - Benign Prostatic Hyperplasia) Krabbamein
Bólgur í BHK Bólgur í BHKK algengar hjá yngri mönnum Geta leitt til
verkja erfiðleika við þvaglát erfiðleika í kynlífi einkenna þreytu og þunglyndis
Kenningar um að geti verið einn af orsakavöldum BHKK ? Þjáðist sjálfur af bólgum fyrir 35 árum – og fékk lyf og sagt
að fara í heitu pottana Ef ég hefði vitað möguleg áhrif af bólgum hefði ég síðar haft
varan á þegar PSA hækkaði eftir 2000 Margvíslegar viðvaranir líkamans – bílar og fólk
Góðkynja stækkun (BPH - Benign Prostatic Hyperplasia )
Krabbamein
Hugsanleg einkenni BHKK
Flest einkenni sömu og góðkynja stækkun: Fjölgun ferða á salernið einkum á nóttunni Minni kraftur og hraði þvagsins við þvaglát Erfiðleikar og óþægindi við þvaglát Tilfinning að hafa ekki alveg tæmt þvagblöðruna Þvagleki (góðkynja stækkun)
Viðbót: Stinningarvandamál Sársauki við sáðlát Blóð í þvagi eða sæði Verkir í neðri hluta baks og mjaðma
Fara til læknis við einhver þessara einkenna
4. Forvarnir
aðgerðir til þess að koma í veg
fyrir myndun BHKK ?
“Mikilvægara að gera við þakið
en að setja fötu undir lekann”
We Can All Fight Cancer BetterDr. Servan-Schreiber
Við erum öll með krabbameinsfrumur í okkur
Við höfum öll varnarkerfi til þess að koma í veg fyrir að frumur þróist á hættulegt stig Ónæmiskerfið – dregur úr
bólgum Fæða sem dregur úr
nýæðamyndun og hindrar æxlisvöxt
Stalingrad nálgunin – koma í veg fyrir að birgðir bærust til framlínunnar
We Can All Fight Cancer BetterFyrirbyggjandi aðgerðir – betri árangur hefðbundinna meðferða – Samhæfðar lækningar
Neyttu matar sem getur unnið gegn krabbameini:Jurtir: Grænt te – tumeric – engifer – rósmarín – minnt – basil
Omega-3 rík fæðu: Fiskur eins og lax – sardínur – makríll – hnetur – grænt grænmeti
Krossblómagrænmeti: Spergilkál (broccoli) – blómkál og hvítkál
Annað úr náttúrunni: Hvítlaukur – laukur – blaðlaukur – plómur – bláber
Annað: Súkkulaði (70% kako) – rauðvín (resverartrol)
We Can All Fight Cancer BetterRannsóknir benda til að krabbameinsfrumur vaxa
hraðar við eftirtalin skilyrði
Þegar ónæmiskerfi er veikt minnka möguleikar varnarkerfis líkamans til þess að uppgötva krabbameinsæxli sem er að myndast.
Þegar langvinnar bólgur á lágu stigi eru í líkamanum örvast frumuskipti og útrás í aðra vefi líkamans.
(Innsk. –Efni í hvannafræjum hefta frumufjölgun og örva eyðingu afbrigðilegra fruma í rannsóknarstofu – Angelica.)
Þegar æxli fá skilyrði til nýæðamyndunar vaxa þau eins og borg sem fær tækifæri til að færa út gatnakerfið.
(Innsk. – Efni úr hvannalaufum hefta nýæðamyndum og þar með krabbameinsvöxt í rannsóknarstofu – SagaPro.)
Mikilvægt: Styrkja ónæmiskerfið – minnka bólgur – draga úr nýæðamyndun.
We Can All Fight Cancer BetterFyrirbyggjandi aðgerðir – betri árangur hefðbundinna meðferða – Samhæfðar lækningar
Stundaðu hreyfingu:30 mínútur 6 sinnum í viku Þarf ekki maraþon eða skokkHreyfing í lágmarki 15 mínútur á dag getur
lækkað dánartíðni BHKKFyrirbyggjandi og getur einnig minnkar líkur á
endurkomu krabbameins - styrkir ónæmiskerfið?
Náðu valdi á streitunni – hvíldin mikilvæg
Orsakarvaldar / fyrirbyggjandi Möguleikar að seinka myndun og jafnvel halda niðri BHKK
Erfðir – 10% og 90% áunnar lífsvenjur og matarræði
Umdeildar kenningar - er nokkru að tapa ef breytingar eru gerðar á lífsháttum?
Leggjum inn á heilsubankann alla ævina
Mikilvægi D-vítamíns – skortur einn orsakavaldur?
- Sólarljós og BHKK í Evrópu - Tíðni BHKK á
Norðurlöndum er 22 tilfelli á hverja 100 þúsund íbúa
Í Grikklandi 11 tilfelli á hverja 100 þúsund íbúa
Í Asíu nær miðbaug eru um 7 tilfelli á hverja 100 þúsund
Hærri tíðni BHKK hjá fólki með dökka húð
Áhrif inntaka D3 vítamíns í miklum mæli á krabbamein?
Hvað er eðlilegt D-vítamín stig ? Hægt að láta mæla í blóði um leið og PSA Eðlilegt stig er > 45 nmol/l en æskilegt 50
til 70 D-vítamín mæling mín vorið 2007 sýndi 38
nmol/l hefur sveiflast 40/50 Lýsið nægir ekki Fór á D3-vítamín kúr var 80 nú komið í
170 – Tek 2000 IU á dag Sent marga í mælingu – allir undir mörkum
5. Mælingar
fyrir hugsanlegt BHKK er val
Ef sú leið er farin –
nauðsynlegt að þekkja grundvallaratriðin
PSA mælingar – kostir og gallar Kostir:
Að greina BHKK á byrjunarstigi áður en einkenni koma fram
Auðveldara að meðhöndla sjúkdóminn á byrjunarstigi
Hugsanlega hægt að halda niðri ef greint snemma
Gallar: PSA mælingar eru ekki
áreiðanlegar PSA getur hækkað af öðrum
ástæðum en krabbameini Menn geta verið með BHKK
án þess að PSA hækki 2 af hverjum 3 mönnum með
hækkandi PSA hafa ekki krabbamein
Skiptar skoðanir eru um hvernig best sé að meðhöndla BHKK
Meðferðir við BHKK geta haft óþægilegar aukaverkanir
Margir vilja ekki vita fyrr en einkenni koma fram
Fleiri menn deyja með krabbamein en af krabbameini
Mælingar og skoðanir – hvað er skoðað
PSA mæling (Prostate-Spesific Antigen)
Þreifing á kirtli Vefsýnataka
PSA mæling (Prostate Specific Antigen)
Læknar gefa tilvísun og rannsóknarstofur taka blóðsýni og mæla Mikilvægt að biðja um útskrift
PSA getur hækkað með aldri Stærri kirtill getur gefið hærri
PSA niðurstöðu Viðmiðunargildi oft talið 0 – 4 ng/ml.
< 50 ára 0 - 2.5 ng/ml 50 – 59 ára 0 - 3.5 ng/ml 60 – 69 ára 0 - 4.0 ng/ml 70 – 79 ára 0 - 6.5 ng/ml
PSA mæling – hvenær hættumerki (Prostate Specific Antigen) mæling
Gildi minna en < 10 ng/ml – ekki hættulegt - getur tengst góðkynja stækkun
Hærra gildi 10 > hættumerki – sumir < 20
Ekki algilt - lágt gildi gæti verið um að ræða BHKK á frumstigi
PSA gildið getur sveiflast milli mælinga allt að 20%
Ekki láta eina mælingu gilda
Athugun í Bandaríkjunum sýnir að 15% PSA mælinga leiðir til vefsýnatöku og af þeim reynast 80% ekki hafa krabbamein
Árangur PSA mælinga Bresk athugun frá vori 2009
Fylgst með 182.000 mönnum í 9 ár Miðað við hverja 10.000 menn sem fóru í
PSA mælingu fækkaði dauðsföllum um 7 1.410 þurftu að fara í PSA mælingu og 48
menn í krabbameinsmeðferð af ástæðulausu til þess að koma í veg fyrir hvert 1 dauðsfall
Bættar rannsóknir – finna þennan eina
Mikilvægt að hafa í huga áður en farið er í PSA mælingu
Ekkert kynlíf í 3 daga Ekki hjóla í viku Ekki stunda mikið líkamlegt erfiði rétt fyrir
mælingu Mikilvægt er að fara alltaf í mælingu á sama stað
Gerði sjálfur tilraun með mælingu á tveimur stöðum með 20 mínútna millibili – Mismunur 9%
Enginn upplýsti mig um þetta
Hvenær skal hefja PSA mælingar
Hefja mælingar 50 til 60 ára Fjölskyldusaga skiptir máli - Ef faðir eða
móðir hafa fengið BHKK eða BK fara fyrr í mælingu
Þá hefja mælingar 45 til 50 ára sumir segja 40
Vefsýnataka ef hættueinkenni Er slæmt að taka vefsýni?
Mikil innrás í kirtilinn að láta taka vefsýni
Flestir læknar telja það hættulaust – ekki allir
Ekki aðrar leiðir hér á landi til að meta stöðu BHKK
Slæm eigin reynsla - Hækkun PSA eftir vefsýnatöku
Snögg hækkun oft talin merki um bólgur en hægfara hækkun merki um krabbamein
Hef sjálfur farið tvisvar í vefsýnatöku Fyrra skiptið 2005 hækkaði gildið um 65% og 9.5
mánuðir liðu þar til PSA lækkaði í stigið fyrir vefsýnatöku
Síðara skiptið 2007 hækkaði gildið um 95% og 6.5 mánuðir liðu þar til gildið lækkaði fyrra stig –
tók þá meira magn af Angelicu og SagaPro Vitneskja um algenga hækkun sem afleiðing af
bólgum eða sýkingu við vefsýnatöku hefði létt töluverðum áhyggjum af okkur hjónum
Greindist með BHKK tæplega 61 árs fyrir 8 árum Hef ekki farið í hefðbundna meðferð en gert tilraunir með óhefðbundna meðferð
Þráinn Þorvaldsson - Þróun PSA 2000 til 2012
56 6,46,4
7,7
10
16,516,2
9,89,1
8,5
6,96,2
7,3
5,6
10,9
7,9
6,35,9
10,4
6,467,25
9,09
6,98,2
7,57,68,168,3
9,4
11,711,610,6
12,8
14,4
11,312,5
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2000
_ágú
st
2002
_apr
íl
2004
_jan
2005
_maí
2005
_nóv
2006
_apr
2006
_okt
2007
_mar
s
2007
_júní
2007
_okt
2008
_jan
2008
_júní
2008
_okt
2009
_maí
2010
_feb
r
2010
_des
2011
_ág
2012
_apr
2012
_sep
t
PS
A
Gleason stig – niðurstaða vefsýnatökugrundvallarmæling
Menn greindir með BHKK sem rætt hafa við mig vita yfirleitt ekki um Gleason stig sitt
Tekin eru 8 til 12 sýni og allt að 20 Skoðað er í smásjá hve krabbameinsfrumurnar eru
frábrugðnar eðlilegum frumum Metið á skala 1 til 5 Frumur sem fá stigið 1 eru líkastar eðlilegum frumum og
5 eru ólíkastar Tvö stig fyrra líkastar og annað næst líkastar Lagt saman og mynda Gleason stig t.d. 6(3+3) Flokkun T1 og T2 krabbamein finnast aðeins í
blöðruhálskirtli, og hvergi annars staðar, en T3 og T4 hafa breiðst út frá blöðruhálskirtli
Gleason stig – greint í smásjá Stig 1 og 2
Stig 5
Talað er um þrjá Gleason flokka
Flokkar:2 til 4 lágt gildi t.d. 4(2+2)5 til 7 meðal t.d. 6(3+3) 8 til 10 hættuleg t.d. 9(5+4)
Flestir greinast með 6(3+3) Gleason 7(3+4) sýnir minna árásargjarnt
krabbamein en 7(4+3)
Eigin reynsla
Fékk afar litlar upplýsingar um þýðingu Gleason stigs en það var 6(3+3) í febrúar 2005
Síðari vefsýnataka í mars 2007 sýndi sama Gleason stig
Fór til Nijmegen í Hollandi 2011 í nýtt próf sem sýndi óbreytt Gleason stig
Nýjar aðferðir við greiningu - án vefsýnatökuHáskólasjúkrahúsið í Nijmegen í Holland – Multi-parametric MRI - Dr. Barentsz - Janúar 2011
Læknir neitaði um uppáskrift til þess að fá greiðslu frá Tryggingarstofnun árið 2007
Krabbamein greint sem fyrr á tveimur stöðum sitt hvoru megin í kirtlinum – CD diskur afhentur og útskrift
Fór síðan í “Guided MRI biopsy” í september 20114 vefsýni tekin og aðeins af krabbameininu í stað hefðbundinna 8 til 12 sýna – Talin áreiðanlegri vefsýnataka
6. Meðferðarúrræði
Valmöguleikar Þeir sem greinast með BHKK hafa
valmöguleika og geta jafnvel beðið með aðgerðir við ákveðin skilyrði
Meðferðarúrræði Staðbundið krabbamein:
Reglulegt eftirlit B – Bið (Watchful waiting) –
aðeins fylgst með einkennum VB – Vöktuð bið (Active
surveilance) – reglulegt eftirlit VBA – leiðin mín (Vöktuð Bið
með Aðgerðum) Brottnám á kirtlinum - skurðaðgerð Geislameðferð – ytri eða innri
Krabbameinið farið út fyrir kirtilinn: Krabbameinslyf Geislameðferð Hormónahvarfsmeðferð
Fyrsti fyrirlesturinn minn 2007 um VBA hét 5 leiðin – nú er VB fyrsta val í ráðleggingum
Skurður
Nýjar meðferðir í þróun
Innri geislameðferð (brachytherapy) - nú framkvæmd á Landspítalanum
Da Vincy skurðaðgerð með tölvustýringu
Innri geislunSömu mælingarniðurstöður og fyrir VB (Vaktaða Bið)
Hifu – High Intensity Focused UltrasoundsFocal therapy - eins og tannviðgerð miðað við að taka tönnina
Vera að þróa HIFU meðferðina með stýrðri MRI tækniÁrangur með tilliti til aukaverkana fer batnandi
Rannsókn um aukaverkanir – frá sjónarhóli sjúklinga:Treatments Affect Patients With Different Levels of Baseline Urinary, Bowel, and Sexual Function Ronald C. Chen, Jack A. Clark og James A. Talcott
Aukaverkanir hjá mönnum sem voru með skilgreinda líkamsstarfsemi fyrir meðferðin – eftir 36 mánuði
Eðlilegt:
Normal – Full erections with little or no difficulty getting
and keeping erections. Always able to reach orgasm.
Meðal:
Intermediate – Nearly full or partial erections (penetration
only with manual assistance), some difficulty with
keeping erections, sometimes able to reach orgasm.
Slæmt:
Poor – Incapable of penetration or no erections. A lot
of difficulty getting and keeping erections. Not able to
reach orgasm, no sexual activity.
Getuskerðing Aukaverkanir hjá mönnum eftir 36 mánuði – ekki betra en fyrir aðgerð
Treatments Affect Patients With Different Levels of Baseline Urinary, Bowel, and Sexual Function Ronald C. Chen, Jack A. Clark og James A. Talcott Presented in part at the 42nd Annual Meeting of the American
Society of Clinical Oncology, June 2-6, 2006 Atlanta, GA.
6
31
63
8
28
64
26
26
48
46
35
19
9
91
7
93
3
26
71
7
31
62
14
86
100
5
95
15
85
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Eðlilegt ETVS TVS YG IG Meðal ETVS TVS YG IG Slæmt ETVS TVS YG IG
BHKK-getuskerðing 36 mánuðum eftir aðgerð
Sæmt
Meðal
Eðlilegt
ETVS = Ekki Tauga Verndandi Skurður
TVS = Tauga Verndandi Skurður
YG = Ytri Geislun
IG = Innri Geislun
Þvagleki Aukaverkanir hjá mönnum eftir 36 mánuði -
Treatments Affect Patients With Different Levels of Baseline Urinary, Bowel, and Sexual Function Ronald C. Chen, Jack A. Clark og James A. Talcott Presented in part at the 42nd Annual Meeting of the American
Society of Clinical Oncology, June 2-6, 2006 Atlanta, GA.
43
49
9
57
41
2
82
17
1
82
16
1
11
78
11
22
67
11
26
68
6
50
50
0
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Eðlilegt ETVS TVS YG IG Meðal ETVS TVS YG IG
BHKK_þvagleki 36 mánuðum eftir aðgerð
Sæmt
Meðal
Eðlilegt
ETVS = Ekki Tauga Verndandi Skurður
TVS = Tauga Verndandi Skurður
YG = Ytri Geislun
IG = Innri Geislun
Endaþarmsvandamál Aukaverkanir hjá mönnum eftir 36 mánuði
Treatments Affect Patients With Different Levels of Baseline Urinary, Bowel, and Sexual Function Ronald C. Chen, Jack A. Clark og James A. Talcott Presented in part at the 42nd Annual Meeting of the American
Society of Clinical Oncology, June 2-6, 2006 Atlanta, GA.
73
25
2
34
52
14
38
52
10
32
61
7
17
63
20
23
57
20
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Eðlilegt TVS YG IG Meðal TVS YG IG
BHKK-endaþarmsvandamál 36 mánuðum eftir aðgerð
Sæmt
Meðal
Eðlilegt
ETVS = Ekki Tauga Verndandi Skurður
TVS = Tauga Verndandi Skurður
YG = Ytri Geislun
IG = Innri Geislun
Þvaglátshindrun Aukaverkanir hjá mönnum eftir 36 mánuði
Treatments Affect Patients With Different Levels of Baseline Urinary, Bowel, and Sexual Function Ronald C. Chen, Jack A. Clark og James A. Talcott Presented in part at the 42nd Annual Meeting of the American
Society of Clinical Oncology, June 2-6, 2006 Atlanta, GA.
58
34
8
59
37
4
58
31
11
55
37
8
24
60
16
15
73
12
35
36
29
16
37
47
8
54
38
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Eðlilegt TVS YG IG Meðal TVS YG IG Slæmt TVS YG IG
BHKK_þvaglátshindrun 36 mánuðum eftir aðgerð
Sæmt
Meðal
Eðlilegt
ETVS = Ekki Tauga Verndandi Skurður
TVS = Tauga Verndandi Skurður
YG = Ytri Geislun
IG = Innri Geislun
Alls ekki hvatning til þess að forðast meðferð Gera sér grein fyrir og sætta sig við
afleiðingarnar Kynlíf skiptir miklu máli fyrir fólk fram eftir
öllum aldri
Viðbrögð eftir greiningu og meðferð
“Fjarlægðu meinið” er oft fyrsta viðbragð gagnvart læknum
Síðar kemur eftirsjá þegar afleiðingar koma í ljós 30% sjá eftir því að hafa farið í meðferð
Hætta á hjartaáfalli x 11 og sjálfsmorði x 8 fyrstu vikur og mánuði eftir greiningu miðað við sama aldurshóp (sænsk athugun)
Stórauka þarf upplýsingagjöf til sjúklinga
Þörf á leiðbeiningum við ákvarðanatöku- dæmi um ákvarðanaleiðbeiningar
Útskýringar á nokkrum mælingum Frítt PSA (F-PSA)
Frítt PSA / PSA – Dæmi: 1.5 F-PSA / 10 PSA = 0.15; 2.5 F-PSA / 10 = 0.25 Frítt PSA mæling getur hjálpað við að ákvörðun um hvort fara eigi í
vefsýnatöku Hátt F-PSA hlutfall hugsanlegt góðkynja stækkun og að ekki sé þörf fyrir
vefsýnatöku > 0.25 Lágt F-PSA hugsanlegt BHKK ef F-PSA < 0.15 - Ef F-PSA er < 0.07 eru
sterk líkindi til þess að krabbamein finnist Fjöldi jákvæðra sýna við sýnatöku og hlutfall krabbameins
Talið alvarlegra ef > 3 sýni jákvæð (oft tekin 6 til 12 sýni jafnvel 20) Talið alvarlegra ef krabbamein í einstökum sýnum er > 50%
PSADT – Tímalengd á tvöföldun PSA Hækkun á PSA gildi segir meira en gildið sjálft Talað er um að það sé hættumerki ef PSA gildið tvöfaldast innan 2 ára
sumir segja 3 ára PSAD – PSA þéttleiki krabbameins PSA / stærð kirtilsins - Dæmi: 10 PSA / 67cc = 0.15; 10 PSA / 85cc = 0.12
Gildi > 0.15 er talið hættumerki.
Hverjir hafa möguleika á því að velja VBAMælikvarðarnir 10 og samanburður við eigin gildi í upphafi
Féll sjálfur undir þessar skilgreiningar í upphafi án þess að vita af því fyrr en síðar
1. Aldur <75 aldri – Sjálfur 61 árs2. Lífslíkur >10 ára – Sjálfur 10 til 20 ár3. PSA gráðan < = 10 ng/ml – Sjálfur 104. Frítt – PSA > 0.15 - Sjálfur 0.155. Gleason gráða < = 6 – Sjálfur 6(3+3)6. PSAD (þéttleiki) < 0.15 – Sjálfur 0.157. PSADT (tvöföldun) > 3 ár – Sjálfur 5 ár8. Útbreiðsla T1c–T2a (Krabbamein í minna en öðrum helmingi
kirtilsins) – Sjálfur fyrst öðru megin – síðar báðu megin við seinni vefsýnatöku – Staðfest í Hollandi í janúar 2011 að staðirnir eru tveir og sitt hvoru megin
9. 3 eða færri nálasýni jákvæð – Sjálfur í upphafi 2 jákvæð af 6 síðan fleiri í síðari vefsýnatöku
10. Ekki hærra en 50% krabbameinshlutfall í hverju sýnishorni – Sjálfur af 6 sýnum tekin 1>50% og 5<=50%
Síðan meðferð ef PSA gildið tvöfaldast <3 ára
Baráttunni við BHKK lýkur aldrei
Hætta á að krabbameinið taki sig upp aftur Ef farið í meðferð á fyrstu stigum geta
flestir verið lausir við krabbamein í 5 ár Eftir 5 ár geta 20 til 30% þeirra sem hafa
farið í meðferð átt von á endurkomu krabbameins
Mikilvægt að halda forvörnum áfram
7. Eigin meðferð
Hvers vegna ég ákvað að bíða Mikið áfall að fá greiningu Bjartsýnn “Krabbameinið er aðeins öðru
megin” sagði ég við Elínu konu mína við heimkomu
“Ég vil bóka þig í uppskurð í næsta mánuði” var tillaga læknisins
Fékk litlar upplýsingar Margspurði lækninn um lífslíkur og
aukaverkanir og fékk lítil svör
Hvers vegna ákvað ég að bíða
Dr. Sigmundur Guðbjarnason samstarfs-maður minn hvatti mig til að kynna mér málið vel fyrir ákvörðun
Heppinn að geta fengið útskýringar hjá vini sem er læknir og meinafræðingur
Elín konan mín og ég hófum efnissöfnun og lestur bæði bóka og upplýsingaleit á netinu
Hvers vegna ákvað ég að bíða ?
Las greinar þar sem menn voru hvattir til þess að kynna sér málið vel áður en ákvarðanataka færi fram
Grein um rannsókn sem gerð var á áhrifum breytinga á matarræði og lífshátta til lækkunar PSA gildis vakti áhuga á matarræði
Óvissa um aukaverkanirnar Ekki tilbúinn að fórna lífsgæðum
Hvers vegna ákvað ég að bíða ?
Óvissa um hvort ég yrði í betri stöðu eftir aðgerð
Þyngst á vogarskálinni voru rannsóknir dr. Sigmundar Guðbjarna-sonar og dr. Steinþórs Sigurðssonar á áhrifum laufaseyðis úr ætihvönn á vöxt brjóstakrabbameins-fruma sem höfðu verið sprautaðar í mýs (hormónatengt krabbamein eins og BHKK)
Ákvað að verða sjálfur tilraundýr
Volume of tumors in the control group of mice and in an experimental group
receiving an extract from leaves
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
0 1 2
Control group Experimental group
cm3
Hvers vegna ákvað ég að bíða ?
Veit að ég hef eitt vað fyrir neðan ef annað myndi bregðast
Við Elín sögðum aðeins börnum og tengdabörnum frá stöðinni í tvö ár
Óbilandi trú að ákvörðun sé sú rétta Óttast ekki dauðann
Kostir og gallar VBA (Vöktuð Bið með Aðgerðum)
Kostir Forðast áhættu af
ónauðsynlegri meðferð Forðast aukaverkanir
af meðferð sem gæti verið ónauðsynleg
Halda lífsgæðum
Ókostir Hætta á að meinið
breiði úr sér Hætta á að síðar þurfi
að ganga lengra í meðferð með meiri aukaverkunum
Þörf fyrir stöðugar mælingar
Áhyggjur
Erfitt fyrir lækna að hvetja menn til þess að bíða því einhverjir lifa ekki af
Eins og að hvetja til klifurs á Mt. Everest
11.000 tilraunir hafa verið gerðar til þess að klífa Everest
3.000 hafa náð toppnum (30%)
1 deyr fyrir hverja 10 sem komast á toppinn
Mismunandi nálgun lækna fyrir sjúklinga og eigin meðferð
Nú vonandi skiljanlegra hvað átt við meðMargir og flóknir mælikvarðar
Eigin meðferð - VBA (Vöktuð bið með aðgerðum)
Notkun valinna fæðubótarefna Breytt matarræði:
Neysla valinna ávaxta og grænmetis
Mikil hreyfing Skokka 25 til 30 km km á viku og hef gert það í yfir 30 ár
Bjartsýni og staðfast trú á að ákvörðunin um VBA sé rétt
Stuðningur fjölskyldu og vina Þarf að minnka álag
Greindist með BHKK tæplega 61 árs fyrir 8 árum Hef ekki farið í hefðbundna meðferð en gert tilraunir með óhefðbundna meðferð
Þráinn Þorvaldsson - Þróun PSA 2000 til 2012
56 6,46,4
7,7
10
16,516,2
9,89,1
8,5
6,96,2
7,3
5,6
10,9
7,9
6,35,9
10,4
6,467,25
9,09
6,98,2
7,57,68,168,3
9,4
11,711,610,6
12,8
14,4
11,312,5
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2000
_ágú
st
2002
_apr
íl
2004
_jan
2005
_maí
2005
_nóv
2006
_apr
2006
_okt
2007
_mar
s
2007
_júní
2007
_okt
2008
_jan
2008
_júní
2008
_okt
2009
_maí
2010
_feb
r
2010
_des
2011
_ág
2012
_apr
2012
_sep
t
PS
A
Inntaka fæðubótarefna• Þorskalýsi í vökvaformi (D vítamín)-
að morgni 1 matskeið• Omega-3 í vökvaformi
• að morgni ½ matskeið• D3-vítamín belgir
• dreift yfir daginn 2.000 IU• SagaPro töflur - Margar yfir daginn
(flavonoids/furanocoumarins/prangenin)• Angelica jurtaveig og töflur - Margir
skammtar • (flavonoids og aðrir polyphenols/
polysaccharides / isoquercitrin, chlorogenic acid og osthenol)
• Hafkalkstöflur – aðrar ástæður
• Byrjaði smátt vegna óvissu um aukaverkanir og áhrif og jók síðan magnið
• Læt fylgjast með starfsemi nýrnanna í blóðmælingu – hefur aldrei verið vandamál
Náttúruapótekið okkar hjóna
Ávextir, grænmeti og hrísmjólk Morgunverður
½ rauður greipávöxtur eftir stærð, (flavanoid, C vítamín, folic acid og lycopene)
1 til 2 tómatar eftir stærð (Lycopene)
1 til 2 gulrætur eftir stærð (Beta-carotene)
Kiwi (Super ávöxtur – ríkt af C vítamíni)
1 banani (B6) Hristingur annan hvern dag Annarrar fæðu er ekki neytt í
minnst 2 klukku-tíma eftir morgunverð og helst ekki fyrr en um hádegi
(Bókin Í toppformi)
Eitt glas af kalkbættri hrísmjólk í hádeginu – hámark kalks á dag 500 mg
Fleiri þættir um breytt matarræði Litlar sem engar mjólkurvörur, soja vörur í
staðinn Ekki neysla á rauðu kjöti nema íslensku
lambakjöti Mikil neysla á feitum fiski, sardínur í tómat og
síld Útbúum hollt meðlæti t.d. úr rauðlauk, hvítlauk,
kúrbít, spergilkáli, blómkáli, tómatjafningi, rauðri papriku og sveppum
Jurta- og ólífusmjör í stað hefðbundins smjörs Umdeilt en hluti af því að vera að gera eitthvað
Hver er svo árangurinn eftir 8 ár? Virðist hafa tekist að halda krabbameininu innan kirtilsins og
vextinum niðri Vefsýnataka 2005 – 5 sýni
Hægra megin: Ekki krabbamein (sýnatakan virðist ekki hafa hitt á mein) Vinstra megin: Gleason 6(3+3)
Vefsýnataka 2007 – 9 sýni – Greining á Íslandi 6(3+3) báðu megin en í Þýskalandi sömu sýnishorn Hægra megin: Gleason 6(3+3) Vinstra megin: Gleason 7(4+3)
Vefsýnataka 2011 - 2 x 2 = 4 sýni sitt hvoru megin á tveimur stöðum þar sem mein fundust: Hægra megin: Gleason 6(3+3) Vinstra megin: Gleason 7(3+4)
PSA staða: Febrúar 2005 10.0 September 2012 12.5
Engin líkamleg einkenni Hef haldið óbreyttum lífsgæðum í 8 ár
Framtíðin Hef aldrei gert ráð fyrir lækningu sem ég myndi
líta á sem kraftaverk Vonast til þess að halda sjúkdómnum niðri sem
lengst Tækninni fleygir fram og ný meðferðarúrræði Geri mér grein fyrir að ég er að taka áhættu en
hún er á eigin ábyrgð Vonast til þess að í framtíðinni geti fleiri tekið
ákvörðun um VBA ef mælingar gefa tilefni til Endanleg ákvörðun verður ákvörðun hjóna ekki lækna
Hef þann draum að stofna stuðningshópinn fyrir þá sem geta og vilja bíða með meðferð
8. Hvers átt þú helst að minnast eftir fyrirlesturinn
FMVB – persónuleg skoðun
F – Forvarnir eru mögulegar
M – Fara reglulega í mælingar (PSA og fleira) en kynna sér vel hvað niðurstöður merkja
V – Þeir sem greinast með BHKK hafa marga valmöguleika og góðar lífslíkur
B – Baráttunni við BHKK lýkur aldrei
Mikilvægt að líta á erfiðleika sem verkefni sem þarf að leysa - þroskarækt
Hef lært betur að meta lífið
Mikilvægt að safna gleðistundum og láta draumana rætast
Mikilvægt að gleyma ekki ábyrgðinni af því að eiga fjölskyldu
Þakka áheyrninaÞakka áheyrnina
Eru möguleikarnir á því að fá BHKK eins og vinningur í spilakassa ?
Erfðir Umhverfi
D-vítamín skortur
Bólgur
?
LífstíllMatarræði
?? ? ? ?
Greindist með BHKK tæplega 61 árs fyrir 8 árum Hef ekki farið í hefðbundna meðferð en gert tilraunir með óhefðbundna meðferð
Þráinn Þorvaldsson - Þróun PSA 2000 til 2012
56 6,46,4
7,7
10
16,516,2
9,89,1
8,5
6,96,2
7,3
5,6
10,9
7,9
6,35,9
10,4
6,467,25
9,09
6,98,2
7,57,68,168,3
9,4
11,711,610,6
12,8
14,4
11,312,5
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2000
_ágú
st
2002
_apr
íl
2004
_jan
2005
_maí
2005
_nóv
2006
_apr
2006
_okt
2007
_mar
s
2007
_júní
2007
_okt
2008
_jan
2008
_júní
2008
_okt
2009
_maí
2010
_feb
r
2010
_des
2011
_ág
2012
_apr
2012
_sep
t
PS
A