Bir makale nasıl değerlendirilirBir makale nasıl değerlendirilir

2

SoruSoru

• Hakemlik neden bilimsel yayıncılık sürecinin bir parçasıdır?

3

AmaçlarAmaçlar

• Hakemliğin tarihi nedir ve neye hizmet eder?

• Hakem olmayı neden düşünmeliyim?

• Uygun ve tam bir değerlendirme nasıl yapılır?

Hakemliğin tarihi nedir ve neye hizmet eder??

5

Hakemliğin geçmişiHakemliğin geçmişi

• Bütün bilimsel yayın sisteminin temel taşıdır• Bilimin gelişmesinde bütünlük sağlar• 300 yıldan fazla bir geçmişe sahip, iyi-yapılandırılmış süreçtir

6

Hakemlik NedirHakemlik Nedir??

Yayın gönderme öncesiHakemlik

Üret

in

Yayın

Yayın

Sonrası

Yaz

arla

r

Hakemler

Editör

Hakemliğin temel iki fonksiyonu vardır:

• Sadece iyi araştırmaların yayınlanmasını sağlamak için bir filtre görevi görür. Geçerliliği, önemi ve orijinalliği belirlemeye yardımcı olur

• Hakemler iyileştirme için öneriler sunarak yayın için sunulan araştırmanın kalitesini artırır

7

Hakemliğin Farklı TürleriHakemliğin Farklı Türleri

1. “Tek körleme” hakemlik2. “Çift körleme” hakemlik3. Açık hakemlikDeneysel1. Yayın-sonrası hakemlik2. Dinamik hakemlik

NOT DISCLOSED

“ Ve hakem… ”

YAYIN-SONRASI

www.naboj.com

Yorumlar:

1. “………” 5 yıldız

2. “………” 3.5 yıldız

Vb.

YAYIN-ÖNCESİ

Publishing Research Consortium

HHaakkeemliği kim yönetir ve bunu mliği kim yönetir ve bunu neden yaparlarneden yaparlar??

9

Kimler hakemlik yaparKimler hakemlik yapar??

• Belirli bir alan veya konuda bilimsel uzmanlar• Genç, yaşlı, ve kariyerinin ortasındakiler• Bir hakemin yılda ortalama değerlendirdiği

makale sayısı 8’dir*

* “Peer Review in Scholarly Journals – perspective on the scholarly community: an international study”. M Ware and M Monkman. Publishing Research Consortium

10

Hakemler Neden Değerlendirme YaparHakemler Neden Değerlendirme Yapar??

• Akademik bir ‘görevi’ yerine getirmek için• En son gelişmelerden haberdar olmak için• Kendi araştırmalarına yardımı olur• Prestijli dergi ve editörlerle ortaklık/işbirliği

geliştirmek için• Yeni araştırmaların farkında olmak için• Kariyerinde ilerlemek için

11

Değerlendirme istendiğinde dikkat Değerlendirme istendiğinde dikkat edilmesi gerekenleredilmesi gerekenler

• Makaleyi değerlendirmek için uzmanlık / yeterlilik– Gereken zaman– Değerlendirme zaman alabilir– Editörün istediği teslim tarihi çok yakın olabilir

Çıkar Çatışması– Örnekler:

• yazarlardan biriyle aynı bölüm veya kurumda çalışıyorsanız

• yazarlardan biriyle daha önce bir makale üzerinde çalıştıysanız

• makaleyle profesyonel veya mali olarak bir bağlantınız varsa

Örnek değerlendirme daveti

Öngörülen son tarih

Özel değerlendir-me şartları

Değerlendir-meye davet ve derginin

misyonu

Uygun ve tam bir değerlendirme nasıl yapılır?

13

Hakem Değerlendirme Sürecine BakışHakem Değerlendirme Sürecine Bakış

• Olası hakem önerileri– Reddedildi çünkü kalitesi yeterli değil veya konu dışı

– Düzeltme gerekmeden kabul

– Kabul fakat bir şekilde düzeltilmesi gerekli :• Küçük ölçekte• Büyük ölçekte

Makale Gönderildi

Editörün İlk Kararı

Alındı Teyidi

Değerlendirme

Hakemleri Atama

Hakemlerin kabulu

Değerlendirme Tamam

Ret

Kabul

Yazara Bilgi Gönderme

Düzelt

Makale Yayınevine gönderildi

KabulDüzeltme

Düzeltme alındı

Düzeltmeyi kontrol

Ret

14

• Sorularınız varsa Editörle iletişime geçin• Gizliliği sürdürün• Önerileriniz Editörün son kararı vermesine yardımcı olur• Değerlendirme için geniş zaman ayırın• Yapıcı yorumlar yapın• Tipik değerlendirme kriterleri

• 1. Orijinallik• 2. Yapı• 3. Önceki Araştırma• 4. Etik Konular

Örnek Değerlendirme FormuOrijinalliği Değerlen-

dirme

Yazının yapı- sını değerlen-

dirme

Son ÖneriAyrıntılı yorumlar

eklenebilir

DeğerlendirmeDeğerlendirme – – Genel NoktalarGenel Noktalar

15

• Yayınlanmayı garantileyecek kadar orijinal ve ilginç mi?

• Genel bilgiye katkı sağlar mı? • Önemli bir araştırma sorusunu cevaplıyor mu?• Derginin standartlarına uyuyor mu?• Bu alandaki yazıların top %25’ine giriyor mu?• İnceleme (review) makalelerinde literatür taraması

yapma hakeme orijinalliği belirlemede yardımcı olabilir

DeğerlendirmeDeğerlendirme - - OrijinallikOrijinallik

16

Anahtar bölümler dahil edilmiş ve açık şekilde düzenlenmiş

BaşlıkAbstrakt

GirişYöntemBulgularTartışma/

SonuçReferanslar

Başlık• Makaleyi açıkça tanımlıyor mu?Abstrakt• Ne yapıldığını ve temel bulguların neler olduğunu yansıtıyor

mu?Giriş• Araştırılan problemi açıkça belirtiyor mu, yazarın ne

başarmaya çalıştığını doğru şekilde tanımlıyor mu? • Normal olarak giriş bir iki paragraf uzunluğundadır. • Bağlam sağlamak için ilgili araştırmayı özetliyor mu?• Varsa başkalarının bulgularını açıklıyor mu?

Yöntem• Nasıl veri toplandığını doğru olarak açıklıyor mu? • Yöntem ortaya atılan soruya cevap vermeye uygun mu?• Araştırmanın aynısını yapmak için yeterince bilgi verilmiş mi? • Makale izlenen prosedürleri belirtiyor mu? Bunlar anlamlı bir

şekilde sıralanmış mı? • Yöntemler yeniyse, detaylı olarak açıklanmış mı? • Örneklem uygun mu? • Ekipman ve materyal yeterince tanımlanmış mı?• Ne tür veri kaydedildiği makalede açık mı; yazar ölçümler

konusunda dikkatli olmuş mu?

Bulgular Açıkca ortaya konmuş mu ve mantıksal sırada mı? Uygun analiz yapılmış mı? İstatistikler doğru mu? İstatistiklerden memnun değilseniz

editöre bunu raporunuzda bildirin.. Bu bölüme herhangi bir yorum eklenmişse – olmaması gerekir

• Tartışma / Sonuç• Bu bölümde iddialar sonuçlarla desteklenmiş mi, kabul

edilebilir mi? • Yazar sonuçların beklentilerle ve önceki araştırmalarla ilgisini

açıklamış mı? • Makale önceki teorileri destekliyor mu, yoksa çelişiyor mu?• Sonuç bölümü yapılan araştırmanın bilimsel bilgiyi nasıl ileri

taşıdığını açıklıyor mu?

Referanslar/Önceki Araştırma• Eğer makale önceki bir araştırma üzerine kurulmuşsa, o

çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunuyor mu? • Atlanan önemli çalışmalar var mı? • Referansları doğru mu?

DeğerlendirmeDeğerlendirme - - YapıYapı

17

• İlgi ve önemi• Tutarlılığı• Renk• Resim yazısının uzunluğu ve uygunluğu• Şekillerin veriyi doğru tanımlaması

DeğerlendirmeDeğerlendirme – – Tablolar ve ŞekillerTablolar ve Şekiller

Fig.3. FE-SEM images of RFP-50 at 1,0000×

18

DeğerlendirmeDeğerlendirme – – Etik KonularEtik Konular

• Aşırmacılık/intihal• Sahtekarlık• Tıbbi Etik• kaygılar

BBC News

19

Değerlendirme Raporunuzu Editöre Değerlendirme Raporunuzu Editöre GöndermeGönderme

• Son teslim tarihine uyun

• Raporunuzun başında makaleyi özetleyin

• Rapor kapsamlı olmalı

• Düşüncelerinizi açıklayın ve destekleyin

• Kendi fikirlerinizle veriye dayanan yorumlarınız arasındaki ayırımı ortaya koyun

• Nazik ve yapıcı olun

20

S. Jacobs (Reviewer 1)J. Ritman (Reviewer 2)L. Smith (Editor in Chief)Author Decision Letter

Örnek YazıÖrnek Yazı

21

Dear Dr. Smith and Reviewers,

Ayrıntılı Yorumlara Yazarın CevaplarıAyrıntılı Yorumlara Yazarın Cevapları

22

A. Jones, Y. Lee, R. LopezSouthern University, Main Road, UK

Received 18 September 2006; accepted 14 March 2007Available online 20 March 2007

Son MakaleSon Makale

23

ÖzetÖzet

• Hakemliğin tarihi nedir ve hangi amaca hizmet eder?– Hakemlik, bilimsel yayın sürecinin temel taşıdır– İyi araştırmayı filtreler ve iyileştirir

• Hakem olmayı neden düşünmeliyim?– Hakemlik kariyerinizi geliştiren bir aktivite olabilir, alanınızdaki en son

araştırmalardan haberdar olursunuz

• Uygun ve tam bir değerlendirmeyi nasıl yaparım– Makalenin orijinalliğini, yapısını ve etik olarak uygunluğunu inceleyin– Ayrıntılı, yapıcı yorumlar yapın ve Editörle açık bir şekilde iletişimde

bulunun