Biomat tokesore

Biomat tokesore

Punoi: Enxhi Disha Klasa :7a

SavanaSavanat jane bioma te bimeve barishtore.Savanat jane karakteristike per zona te ngrohta me temperature mesatare 20C. Karakteristike e tyre jane shirat e bollshem ne disa periudha te vitit te cilat pasohen me periudha te gjata thatesire.Savanat ndodhen ne Afrike, Indi dhe ne Australi.Bimet qe rriten jane akaciet, baobabi dhe eukalipti.Nder kafshet permendim : gazelat , zebrat, gjirafat etj.

MakiaMakia eshte nje bashkesi bimore tipike per zonat mesdhetare, ku ben pjese dhe vendi yne. Karakteristike e zonave mesdhetare eshte vera e nxehte, e thate me dimer te lagesht. Ne keto zona rriten drure te larte e te forte si : lisi, pisha, dellinja, gjineshtra, ulliri etj. Kafshet qe jetojne ne keto mjedise jane: dhelprat, dreret, derrat e eger,iriqi,minjte dhe zogj te tille si: mellenja, tusha kengetare etj.

Tundrat Tundra perfaqeson bimesine tipike te zonave polare.Ne keto zona temperaturat jane shume te uleta,sasia e drites eshte shume e paket dhe toka eshte gjithmone e ngrire.Bimet qe rriten ne tunder nuk i kane rrenjet te thella.Tundra shtrihet ne Evropen Veriore ,ne Rusine Verilindore dhe ne Kanadane Veriore.Ketu rriten myshqet dhe likenet dhe bime te shkurtra barishtore. Nder kafshet mund te permendim: arinjte polare,dreret polare , dhelpren polare etj.

ShkretetiratShkretetirat jane zona te tokes ku bie pak shi.Gjate dites temperatura arrin deri ne +50C, kurse gjate nates ajo ulet deri afer zeros. Ne zonat ku uji del ne siperfaqe zhvillohen oaze.Oazet jane burime ujore ne shkretetire, ne te cilat mund te jetojne gjallesa.Ketu rriten palmat. Midis kafsheve qe jetojne ne shkretetire permendim: akrepat,miun e piramidave,gjarperinjte, hardhucat,devete etj.Bima kryesore qe rritet ne shkretetire eshte kaktusi.

Pyjet konifereTajgat (konifere ose halore) shtrihen ne Siberi, ne Kanada dhe ne zona te tjera te Tokes me klime te ftohte.Bimet e ketyre pyjeve jane gjithmone te gjelberta. Gjethet e tyre kane forme hale. Ne to mbizoterojne drure te tille si: bredhi, pisha, selvia etj. Vera ne tajge eshte e shkurter.Ne vere debora shkrin dhe rriten myshqet dhe likenet,por edhe shelgjet.Kafshet qe rriten ne tajga jane:nuselala, arinj, ujqer,dreret,lepujt,derrat etj.

Pyjet fletegjera Pemet fletegjera i kane gjethet te gjera dhe te sheshta, ndersa lulet e tyre I formojne farat brenda frutave. Shume nga pemet fjetegjera si lisi apo molla, jane gjetherenese qe do te thote se I leshojne gjethet e tyre ne vjeshte ose gjate stines se thate. Bimet kryesore jane haloret , lisat dhe ahu.kafshet qe rriten ne pyjet fletegjera jane : minjte,dhelprat,ujqerit etj.

AlpineAlpinet shtrihen ne te gjithe siperfaqen e gjere te oqeanit te ngrire te Veriut, ne Groenlande dhe ne kontinentine Antarktides te mbuluar krejtesisht nga akujt. Bimesia ne keto rajone mungon, kurse bota shtazore ekziston . Ne alpine jetojne fokat dhe ariu I bardhe, ne rajonet e Polit te Veriutdhe pinguinet ne Antarktide.Keto kafshe ushqehen me peshq dhe preferojne te jetojne ne hapesirat e akullta.

Zonat tropikeZona tropikeshtrihet n veri dhe n jug tzons ekuatorialederi nzonn subtropike. N zonn tropike dallohen viset me reshje prej 10-3 muaj, me temperatura t larta. Varsisht prej periudhs s lagsht ndryshon edhe vegjetacioni prej pyjeve tropike deri n savane, stepe dhe shkretstira. Pyjet tropike dhe savanet kan dendsi m t madhe bimsh dhe m shum lloje, ndrsa pr shkak t lagshtis s vogl n shkrettira zvoglohet shum si numri i bimve ashtu edhe numri i llojeve. N savana jetojn barngrnsit:elefanti,gjirafa,zebra,antilopa,lopae egr etj., ndrsa prej egrsirave:luani,leopardi,tigri, hienat etj. N shkrettira, jeta sht zhvilluar kryesisht n oaza, ku ka burime uji, ndrsa n pjest e tjera, aty ku mund t hapen bunare. N oaza dhe n lugina lumore rriten palmat, hurmat, drithrat dhebimte tjera, ndrsa prej kafshve ka m shum dele, deve e dhi.

Pyjet tropikale Ndryshe quhen edhe si pyje te pashkelura. Ato shtrihen ne dy anet e ekuatorit.Ne pyjet tropikale Bie shum si 2000-4500 mm ne viit. Atje Bimet rriten deri 50 metra lartesi dhe si karakteristike edhe sepse ato degozohen ne anen e eperme te tyre, prandaj pyjet tropikale jane shume te erreta dhe ne katet e me poshtme Nuk zhvillohen shume bime sepse nuk ju kan pershtatur erresires. Ne pyjet tropikale gjenden disa Flutura me ngjyra te lloj-lojshme dhe disa shpend te vegjel te cilet quhen kolibra. perfaqesojne nje nga ekosistemet e medha tokesore me biom tokesor me rendesi per jeten e gjallesave ne toke

Bimet

Bimt me farBim me far quhen t gjitha ato bim, t cilat gjat zhvillimit t vet prodhojn far. N kt grup t madh bimsh hyjn farzhveshurat, nga t cilat m t njohurat jangjethe-gjilprat(bredhi i bardh, pisha, bredhi i kuq, lari, tuja e t tjera) dhefar-fshehtat. Far-fshehta quhen t gjitha bimt me lule ose luloret.T gjitha bimt me far s bashku me fierort e prbjn grupin a bimve t larta.Formimi i fars.Te t gjitha bimt me far trupi i tyre e paraqet brezinsporofit.Bimagametofitesht mikroskopike dhe e prbr vetm prej disa qelizash.Gametofitizhvillohet prej sporeve q krijohen n bimn e sporofitit.Edhe te disa fieror sajohen dy lloje sporesh:sporet e mdha dhe ato t voglat. Edhe te bimt me far kemi nj rast t ngjashm. Prej sporeve t mdha krijohet gametofiti i gjinis femrore dhe n te krijohet qeliza vez. Nga sporet e imta krijohet gametofiti mashkullor ose poleni me spermatozoide. Te t gjitha bimt me far, me prjashtim t disave m primitive, spermatozoidet nuk kan krba (qerpik). Ndrsa te myshqet e fierort spermatozoidet qerpikore duke notuar npr uj mbrrijn deri te qeliza vez, te farort kokrrat e polenit mbrrijn deri te organet seksuale femrore npr ajr me ndihmn e kafshve ose me ann e ers. N zhvillimin e bimve pr t parn her te farort, me prjashtim t atyre m primitive, paraqiten spermatozoidet e palvizshme. Prandaj bimt lirohen trsisht nga ambienti ujor, e kjo gj mundsoi zhvillimin e hovshm t bimve toksore.

Ndarja e bimeve sipas vendosjes se fares

Ndarja e bimeve sipas eneve percuese

Origjina e bimve me far.Llojet e ndryshme t fierorve gjigant qen t vetmet bim toksore. Sot dihet me siguri se bimt q shumohen me spore jan paraardhsit e bimve me far.A thua bimt me far e kan pasur gjithmon kt pamje q e kan sot?Nga mbeturinat e gurzuara t pjesve t ndryshme t bimve, sidomos t krcellit e t gjetheve, dihet se dikur kan ekzistuar mbi tok edhe aso bimsh, t cilat pr kah dukja e jashtme dhe mnyra e shumimit kan pasur ngjashmri edhe me fierort e dikurshm edhe me bimt me far. Ato n t vrtet kan qen bim n form fiernash, t cilat jan shumuar me far. Pr kt arsye t gjitha bimt e tilla jan futur n nj grup t prbashkt, t quajturpteridosperme. Mbeturinat e ktyre bimve jan gjetur po ashtu n shtresat e thngjillgurit. Nga kjo kuptojm se, prpos fierorve t vrtet q jan shumuar me ann e sporeve, kan ekzistuar edhe bim n form t fiernave, t cilat jan shumuar me an t fars.

Gjethi te liginopteriksi ka form t pupls e me gjatsi mbi nj metr. I till sht gjethi t shumtn te bimt e zhdukura me far q kan qen n form t fiernave dhe t disa fierorve t zhdukur. Por krcelli i bims s vjetr ka mjaft mas drurore dhe na i prkujtonfarzhveshurat cikadea, q jane mjaft primitive.Gjja q na bie n sy me s teprmi te kto bim sht prezenca e farave n vend t sporeve. Fara e liginopterisit sht bukur e vogl, afro 5 mm. Te disa pteridosperme madhsia e fars mbrrinte edhe madhsin e kokrrs s fasules. Organet pr shumim te pteridospermet, sidomos ato t cilat prodhojn polen (mikrosporangjet), krejt jan t ngjashme me sporangjet q gjenden n shpinn e gjetheve te fiernat e sotm dhe te fierort e dikurshem. Fara ka qen shum m primitive se sa te bimt e sotme t ktij lloji. Pr kt arsye pteridospermet nuk mund t futen n nj grup me bimt me far. Prandaj, n baz t ndrtimit t trupit t bims, dukjes dhe mnyrs s krijimit t organeve seksuale, si dhe strukturs s produkteve seksuale, pteridospermet nuk mund ti fusim as n fieror t dikurshm as n grupin e bimve me fare.

Pteridospermet, e sajojn nj grup t veant bimsh t zhdukura kaher. Ato ishin faror n form fiernash e farefis i afrt i fierorve t zhdukur. Njkohsisht pteridospermet ishin ai grup i bimve, nga i cili u zhvilluan bimt e vrteta me far, t cilat sot e prbjn grupin m t madh t bimve toksore.Gjja q na bie n sy me s teprmi te kto bim sht prezenca e farave n vend t sporeve. Fara e liginopterisit sht bukur e vogl, afro 5 mm. Te disa pteridosperme madhsia e fars mbrrinte edhe madhsin e kokrrs s fasules.

Lista e kuqeLISTA E KUQE ESHTE NJE DOKUMENT MBARE BOTEROR NE TE CILIN JANE SHENUAR TE GJITHA LLOJET E BIMEVE DHE TE KAFSHEVE QE RREZIKOHEN TE ZHDUKEN PER GJITHMONE NGA PLANETI YNE , TOKA. AJO KA PER QELLIM TE TERHEQE VEMENDJEN TONE PER RREZIKUN QE I KANOSET LLOJSHMERISE SE BOTES SE GJALLE, TE TREGOJE SE CILAT JANE ZONAT ME TE RREZIKUARA,SHKAQET E KETIJ RREZIKU, SI DHE MASAT QE DUHEN MARRE PER TE PARANDALUAR ZHDUKJEN. NE LISTEN E KUQE PERFSHIHEN RRETH 11046 LLOJE BIMESH DHE KAFSHESH. NUMRI I GJALLESAVE SHTAZORE QE RREZIKOHEN ARRIN NE 5435LLOJE.NDER TO PERFSHIHEN SHUME LLOJE GJITARESH,SHPENDESH, KESHTU NUMRI I GJITAREVE TE RREZIKUAR SHKON DERI NE 190 LLOJE, I SHPENDEVE NE 168 LLOJE , I BRESHKAVE TE UJERAVE TE EMBLA NE 24 LLOJE. DISA NGA ZONAT ME TE NDJESHME JANE ATO QE KANE ME SHUME LLOJE ENDEMIKE. GJALLESAT ENDEMIKE JETOJNE VETEM NE NJE RAJON TE BOTES. KESHTU MADAKASKARI ESHTE NJE VEND KU LISTA E KUQE PER GJITARET ESHTE SHUME E GJATE.AZIA PERBEN RREZIK PER BRESHKAT E UJERAVE TE EMBLA DHE INDONEZIA PER SHPENDET.

Bimet dhe kafshet ne zhdukje VENDI YNE ESHTE I PASUR ME LLOJE BIMORE E SHTAZORE. NE VENDIN TONE JANE ZHDUKUR 3 LLOJE BIMESH DHE 7 LLOJE KAFSHESH.LISTA E KUQE KA PERCAKTUAR 41 LLOJE BIMESH DHE 45 LLOJE KAFSHESH NE RREZIK ZHDUKJEJE.NDER BIMET NE RREZIK ZHDUKJEJE MUND TE PERMENDIM DISA LLOJE KERPUDHASH, GESHTENJA E KALIT , BILBILBARDHA E VLORES, LEANDRIN, ARREN E UJIT, LULEHELMIN ETJ.NDER JALLESAT SHTAZORE PERMENDIM GAMBERIN E EGER,PESHKUN BLINI I BARDHE, TROFTEN E MERMERTE, TROFTEN E CEMIT, ROSEN KOKEBARDHE,SHKABEN MJEKERROSHE,YLLIN E DETIT,SHQIPONJA E VOGEL ETJ.

Bime te ndryshme

Kafshet

LuaniLuanisht nj kafsh e fort, dhe ndryshe njihet si "Mbret i Kafshve". Emrin "Mbret i Kafshve", luani e ka prfituar n baz t sjelljeve t tij. Nga sjelljet e tija shum t njohura, sht ngrnia e gjahut t gjuajtur vet dhe mos-ngrnia e gjahut t gjuajtur nga t tjert. T sulmuarit e gjahut nuk e bn prapa shpine por gjithmon n prball, si dhe m kryesorja sht se sht n gjendje t sulmoje t gjitha kafsht.

TigriTigri(Panthera tigris) sht shtaz grabitqare dhe pjestari m i madh i familjes s felinve (maceve). Territori ku jeton tigri sht kryesisht Azia. N xhungl, ambienti i tij, lviz pa br zhurm kur e kap pren e tij. Pr kt qllim, ai sht i pajisur me kthetra t mprehta. Qimet e lkurs jan prshtatura ambientit t xhungls. Kjo bn q tigri t fshihet npr barin e lart. Preardhja e tij mund t lidhet me nj kafsh dy metra t gjat, e par n tok 40 milion vjet m par, q konsiderohej paraardhsi i felinve t sotm, prfshir dhe macen e shtpis

Tigri i bardhe

Tigri i kuq

Hienat

Hiena e zez(Hyaena brunnea)]Mbretria AnimaliaFilumiChordataKlasaMammaliaRendiCarnivoraNnrendiFeliformia

Landcapes43

Sjelljet e kafsheveGJITARE QE FLUTUROJNELAKURIQET JANE TE VETMIT GJITARE QE FLUTUROJNE .KANE GISHTERINJ SHUME TE GJATE NE GJYMTYRET E PERPARME.NDERMJJET GISHTERINJVE KANE NJE MEMBRANE TE HOLLE QE ZGJEROHET DERI NE FUND TE BISHTIT,I CILI SHERBEN SI SIPERFAQE PER QENDRIM GJATE FLUTURIMIT. LAKURIQET JANE AKTIVE VETEM NATEN,PRANDAJ DHE NE I QUAJME LAKURIQET E NATES.ATA JETOJNE NEPER GRUPE NE SHPELLA. LAKURIQET FLUTUROJNE VAZHDIMISHT NE ERRESIRE , DUKE LESHUAR DISA TINGUJ TE VECATE.KUR TINGULLI BIE MBI NDONJE OBJEKT,P.SH., DEGE SHKAKTON NJE JEHONE.LAKURIQI E DEGJON JEHONEN DHEKUPTON SE KA PERPARA NJE OBJEKT DHE E ANASHKALON ATE. NE THEMI SE LAKURIQI U LARGOHET PENGESAVE, SEPSE KA NJE RADAR QE NE NUK E KEMI.

PERSHTATEN PER TE MBIJETUARKAMELEONI ESHTE NJE KAFSHE E AFTE QE TE NDRYSHOJE NGJYREN E LEKURES.LEKURA E TIJ MERR NGJYRE TE NJEJTE ME MJEDISIN KU AI JETON.KJO BEN QE TE MOS DALLOHET NGA GRABITQARET DHE TE MBROHET PREJ TYRE.GJITHASHTU PER TU USHQYER,KAMELEONI KA NJE VETI TE CUDITSHME. AI PAPRITMAS NXJERR GJUHEN DREJT INSEKTEVE TE CILAT MBETEN TE NGJITURA NE GJUHEN E KAMELEONIT.KESHTU AI USHQEHET ME ATO.

Kuriozitete ! ?

1- Nje milingone eshte e afte te ngreje nje peshe deri 50 here me te madhe se pesha e saj. 2- I porsalinduri i Balenes Blu eshte me i madh se nje elefant i rritur. 3- Ne bote ka rreth 8600 lloje te ndryshme shpendesh.4- Delfinet jetojne e levizin me 100 individe qe udhehiqen nga njeri prej tyre.

Foto te ndryshme

Fund