(bilans materialowy projekt zajecia5 [tryb zgodności]) · katedra technologii chemicznej...
TRANSCRIPT
TECHNOLOGIA CHEMICZNA
BILANS MATERIAOWY I CIEPLNY PROCESU TECHNOLOGICZNEGO
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejWydzia ChemicznyWydzia Chemiczny
Politechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
PROCESU TECHNOLOGICZNEGO
dr in. Anna [email protected]. 026 Ch.A.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Klasyczny bilans materiaowy wykonywany jest jako bilans masy materii,wyraonej w jej jednostkach: miligramach, gramach, kilogramach, tonach.
Bilans materiaowy moe by take wykonany dla licznoci materiiwyraonej w jej jednostkach: w milimolach, molach, kilomolach. Mwi siwtedy o bilansie molowym.
Bilansu nie wykonuje si z reguy dla objtoci, gdy prawo zachowania
22
Bilansu nie wykonuje si z reguy dla objtoci, gdy prawo zachowanianie obwizuje generalnie dla tego parametru stanu. W wikszocirzeczywistych procesw nastpuje, bowiem zmiana objtoci skadnikwtworzcych ukad w trakcie zachodzcych przemian, np. reakcjezachodzce w fazie gazowej ze zmian iloci moli produktw i substratwpowoduj rwnie, e objto substratw jest inna ni czna objtoproduktw (synteza amoniaku: N2 + 3H2 2NH3 ).
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Typy bilansw masowych
Mona wykonywa zarwno bilans cakowity procesu (ukadu),bilans jednego ze skadnikw (zwizkw chemicznych), bilansewszystkich skadnikw lub bilans pierwiastkw (molowy lubmasowy) biorcych udzia w procesie. Obowizuje tu elazna
33
masowy) biorcych udzia w procesie. Obowizuje tu elaznazasada:
Suma bilansw wykonanych dla wszystkich skadnikw (pierwiastkw) stanowi bilans cakowity procesu lub ukadu.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Typy bilansw masowych
1.1. Bilans strumieniowyBilans strumieniowy
Polega na okreleniu wielkoci strumieni masowych bez podawania ich skadu chemicznego.
44
Sporzdzany w celu okrelenia:
globalnych przepyww
doboru wielkoci aparatw procesowych
oraz gdy okrelenie skadu oraz bilansowanie poszczeglnych
skadnikw jest niemoliwe z powodu braku wystarczajcych danych
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Typy bilansw masowych
2. Bilans skadnikowy peny
Polega na okreleniu wielkoci strumieni masowych oraz podaniu ichskadu i bilansowaniu poszczeglnych skadnikw
55
skadu i bilansowaniu poszczeglnych skadnikw
Opracowywany dla dobrze zbadanych procesw, dlawielkotonaowych instalacji przemysowych tj. rafinerie ropy naftowej,gdzie skady poszczeglnych strumieni maj zasadnicze znaczenie dlaprocesu technologicznego, jak i dla ekonomiki.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Typy bilansw masowych
3. Bilans skadnikowy czstkowy
Gdy dysponujemy wynikami analiz niektrych skadnikw gwnych
strumieni, wwczas obok bilansu strumieniowego mona sporzdzi
66
strumieni, wwczas obok bilansu strumieniowego mona sporzdzi
bilans jednego lub kilku skadnikw szczeglnie istotnych dla danego
procesu.
Dogodn form przedstawiania bilansu s wykresy strumieniowe (wykresy Sankeya)
Bilans materiaowy dla procesu wytwarzania fosforu z rudy apatytowej w piecu elektrycznym
Przychd [kg] Rozchd [kg]
Ruda apatytowa 10250 Fosfor 1000
Piasek 2370 elazofosfor 282
Koks 1330 CO 3668
Szlaka 9000
Bilans materiaowy
13950 13950
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
We wszystkich jednostkach procesowych bez wzgldu naich zoono obowizuj:
zasada zachowania masy (z wyjtkiem reakcji jdrowych)
Bilans materiaowy
99
zasada zachowania masy (z wyjtkiem reakcji jdrowych)
zasada zachowania atomw (w reakcjach chemicznych)
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy
Wikszo procesw chemicznych zalicza si dookresowych lub cigych. Procesy okresowe s bardziejekonomiczne, gdy produkty wytwarza si w maej iloci(np. w przemyle farmaceutycznym lub kosmetycznym),
1010
(np. w przemyle farmaceutycznym lub kosmetycznym),natomiast w produkcji wielkotonaowej mamy prawiewycznie do czynienia z procesami cigymi.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Prawo zachowania masy przy bilansowaniu materiaowymjednostki procesowej mona sformuowa nastpujco:
[masowe natenie przepywu strumieni dopywajcych] - [masowe natenie
1111
[masowe natenie przepywu strumieni dopywajcych] - [masowe natenieprzepywu strumieni odpywajcych] = [szybko akumulacji wewntrzaparatu]
=i
ii
i produktwsubstratwmm
)()(
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy
Proces cigy przebiegajcy tak, e czon odpowiadajcyakumulacji jest rwny zeru lub tak may, e mona gopomin, nazywa si procesem przebiegajcym w stanieustalonym. Dla takiego procesu bilans materiaowy
1212
ustalonym. Dla takiego procesu bilans materiaowysprowadza si do prostszej postaci:
[masowe natenie przepywu strumieni dopywajcych] = [masowe natenie przepywu strumieni odpywajcych]
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy
Wikszo strumieni procesowych zawiera kilka rodzajwzwizkw chemicznych, czyli skadnikw. Jeeli w obrbieukadu nie zachodz reakcje chemiczne, to dla kadego zprzepywajcych skadnikw w stanie ustalonym spenione
1313
przepywajcych skadnikw w stanie ustalonym spenionejest rwnanie:
[natenie przepywu skadnika dopywajcego] =[natenie przepywu skadnika odpywajcego]
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy
Z powodu reakcji ubocznych w bilansie materiaowymuwzgldnia si:
skad surowcw;
wydajno wszystkich reakcji przebiegajcych w
1414
wydajno wszystkich reakcji przebiegajcych wwarunkach prowadzenia procesu;
straty surowcw, produktw wejciowych i produktwkocowych (tzw. straty produkcyjne).
Straty produkcyjne mog wystpi rwnie przy transporciemidzyoperacyjnym lub w zwizku z nieszczelnoci reaktora.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy teoretyczny i praktycznyBilans materiaowy teoretyczny i praktyczny
Bilans teoretyczny zakada cakowicie doskonae warunki prowadzeniaprocesu, 100% wydajno i nieuwzgldnianie strat.
Bilans praktyczny uwzgldnia rzeczywiste skady reagentw, realnewydajnoci wynikajce z osignitych stanw rwnowag oraz wszelkiestraty mechaniczne.
1515
straty mechaniczne.
W praktyce aden proces nie przebiega cile teoretycznie leczwykazuje odchylenia spowodowane termodynamicznymii kinetycznymi zahamowaniami reakcji.
Reakcje uboczne pomidzy skadnikami gwnymi,a zanieczyszczeniami zawartymi w substratach s rwnie przyczynodchyle od stanu teoretycznego.
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap IV Tabela bilansu.
Przychd Rozchd
Pozycja przychodu kg/h Pozycja rozchodu kg/h
90% roztwr NH NO 100 98% roztwr NH NO 7090% roztwr NH4NO3 100 98% roztwr NH4NO3Para wodna
70
8.6
Suma 100 Suma 100
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap IV Tabela bilansu.
Przychd Rozchd
Pozycja przychodu kg/h Pozycja rozchodu kg/h
90% roztwr NH NO 100 98% roztwr NH NO 7090% roztwr NH4NO3 100 98% roztwr NH4NO3Para wodna
Straty produkcyjne krysztay NH4NO3
70
8.6
21.4
Suma 100 Suma 100
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg
WYPARKA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg
WYPARKA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
WYPARKA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
KRYSTALIZACJA
70 kg = 14 cm70 kg/h 98 % roztworu NH4NO3
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
70 kg = 14 cm70 kg/h 98 % roztworu NH4NO3
8.6 kg = 1.8 cm
KRYSTALIZACJA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
70 kg = 14 cm70 kg/h 98 % roztworu NH4NO3
8.6 kg = 1.8 cm
8.6 kg/hparywodnej
KRYSTALIZACJA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
20 cm = 100 kg100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
70 kg = 14 cm70 kg/h 98 % roztworu NH4NO3
8.6 kg = 1.8 cm
8.6 kg/hparywodnej
21.4 kg/hstrat produkcyjnych- krysztayNH4NO3
KRYSTALIZACJA
Zasady sporzdzania bilansu materiaowego krok po kroku.
Etap V Wykres strumieniowy Sankeya.
100 kg/h 90 % roztworu NH4NO3
70 kg/h 98 % roztworu NH4NO3 8.6 kg/hparywodnej
21.4 kg/hstrat produkcyjnych- krysztayNH4NO3
KRYSTALIZACJA
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Obliczy ilo wilgoci jak naley usun w cigugodziny podczas suszenia 1 tony materiau owilgotnoci pocztkowej 40%, aby kocowawilgotno wynosia 2%. Ustali mas materiau
Zadanie1Zadanie1
2626
wilgotno wynosia 2%. Ustali mas materiauwysuszonego.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Zadanie 2Zadanie 2
W suszarce komorowej suszy si 450 kgwilgotnego materiau, z ktrego odparowuje 150kg wody. Suchy materia zawiera 1% wilgoci.Obliczy wilgotno materiau przed suszeniem.
2727
Obliczy wilgotno materiau przed suszeniem.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Zadanie 3Zadanie 3
W procesie krystalizacji nasycony roztwr wodny azotanu sodowegoNaNO3 przepywajcy w iloci 5000 kg/h przez krystalizator odziaaniu cigym ochadzany jest od temperatury pocztkowej 363Kdo temperatury kocowej 313K. W krystalizatorze jednoczenie zochadzaniem nastpuje odparowanie wody w iloci 3% masy
2828
ochadzaniem nastpuje odparowanie wody w iloci 3% masypocztkowej roztworu. Obliczy mas produktu krystalizujcego wcigu godziny oraz wydajno procesu w odniesieniu do 1 tonyroztworu surowego.
Stenie nasyconego wodnego roztworu soli wynosi:
W temperaturze 363K 165 kg NaNO3/100kg H2O
W temperaturze 313K 105 kg NaNO3/100kg H2O
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Jeeli w obrbie jednostki procesowej zachodzi reakcjachemiczna, w ktrej nastpuje zmiana strukturymolekularnej i skadu ilociowego ukadu, to mimo ecakowita ilo materii jest zachowana, sposb sporzdzania
Bilans materiaowy z reakcj chemiczn
2929
cakowita ilo materii jest zachowana, sposb sporzdzaniabilansu materiaowego musi by podporzdkowany reguomrzdzcym przebiegiem reakcji chemicznych.
AA + BB +... = PP + RR +...+ h
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans wykonuje si dla danego/kadego pierwiastka.
Dla pierwiastka k w j-tym zwizku mamy:
Bilans materiaowy z reakcj chemiczn
3030
mj- ilo zwizku j
Bilans pierwiastka k w procesie ustalonym:
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Czasem wygodnie jest posugiwa si wielkoci nazwanstopniem przemiany:
Bilans materiaowy z reakcj chemiczn
3131
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
ZadanieZadanie
Do aparatu kontaktowego pracujcego w instalacji do produkcjikwasu siarkowego metod podwjnej absorpcji doprowadza si gazzawierajcy objtociowo: 11,8% SO2, 9,2% O2, 79% N2. Obliczyskad procentowy gazu kierowanego do wiey absorpcyjnejpierwszego stopnia, jeeli stopie przemiany SO2 do SO3 =90%.
3232
pierwszego stopnia, jeeli stopie przemiany SO2 do SO3 =90%.
Zaoenia: Objto gazu 100 m3/h
SO2 do SO3 =90%.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans energetyczny
Cel:
Wyznaczenie zapotrzebowania na energi w procesach tj.ogrzewanie, chodzenie oraz zapotrzebowanie mocy urzdze onapdzie elektrycznym
3333
napdzie elektrycznym
W instalacji ju pracujcej do analizy biecego zuycia energiii podjcia ewentualnych dziaa oszczdnociowych.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans energetyczny
Bilans energetyczny sporzdza si na podstawie bilansumateriaowego, z uwzgldnieniem caego ciepa jakie jestdoprowadzane, zuywane lub wytwarzane w danymprocesie.
Bilanscieplnyzawieranastpujcepozycje:
3434
Bilanscieplnyzawieranastpujcepozycje:1. Ciepo niesione przez substraty i produkty reakcji.2. Ciepo powstajce w wyniku przemian fizycznych
i chemicznych, ktre zachodz w danymprocesie (np.: ciepoparowania, skraplania, krystalizacji).
3. Ciepo dostarczane przez substancje nie biorce bezporednioudziau w procesie (ogrzewanie zewntrzne)
4. Straty ciepa dorodowiska zewntrznego
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Sumaryczna ilo energii doprowadzonej do przemiany musi byrwna sumarycznej iloci energii odprowadzonej. Zasada zachowaniaenergii moe by stosowana do pojedynczego urzdzenia (jednostkiprocesowej), w ktrym przebiega proces chemiczny, lub do caejinstalacji
Podstaw bilansu cieplnego jest prawo zachowania energii
3535
instalacji
W przypadku bilansu energii zwykle gdy mamy do czynienia zkonsumpcj lub generowaniem energii, np. w reakcjichemicznej.Entalpia strumienia odpywajcego z jednostki procesowejnie jest rwna entalpii strumienia wchodzcego.
H wejcia = H wyjcia
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Oglne rwnanie bilansu cieplnego:
H wejcia = H wyjcia
Po stronie przychodu :H s - entalpia wnoszona z substratami,H egzo - entalpia przemian fiz. i chemicznych egzotermicznych,H ogrz - entalpia pobierana z otoczenia lub celowo doprowadzana
3636
H ogrz - entalpia pobierana z otoczenia lub celowo doprowadzanado ukadu (ogrzewanie),
Po stronie rozchodu :H p - entalpia unoszona z produktami przemiany,H endo - entalpia przemian fiz. i chemicznych endotermicznych,H ch - entalpia celowo odprowadzana z ukadu (chodzenie),H strat - wszelkiego rodzaju straty cieplne.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Uwzgldniajc wszystkie skadowe, oglne rwnanie bilansu przyjmuje posta:
H wejcia = H wyjcia
H s + H egzo + H ogrz = H p + H endo + H ch + H strat
Strumienie cieplne wnoszone przez substraty (lub unoszone przez
3737
Strumienie cieplne wnoszone przez substraty (lub unoszone przez produkty) oblicza si uwzgldniajc entalpi odniesienia (np. 0oC) oraz stan skupienia (entalpi przemiany fazowej):
Hs = Gs (cr t + Hf )
gdzie: Gs - strumie masowy substratu,cr - rednie ciepo waciwe substancji,
t - temperatura przemiany fazowej,Hf - entalpia przemiany fazowej.
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
STRATY CIEPLNESTRATY CIEPLNE
Straty od ciany aparatu do otoczenia mona obliczywedug zalenoci:
H = F t
Bilans energetyczny
3838
H strat = F z t
gdzie: - wspczynnik wnikania ciepa,F z - zewntrzna powierzchnia urzdzenia,t = t
c to - rnica temperatur cianki urzdzenia
i otoczenia
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
FORMY BILANSU:FORMY BILANSU:Bilans cieplny mo e mie form :
Tabelaryczn : zestawienie przychd rozchd (podobn do bilansu masowego)
Graficzn jako tzw. wykres strumieniowy cieplny (podobny do materiaowego wykresu Sankeya)W obu przypadkach bilans cieplny powinien by zgodny ze schematem
3939
W obu przypadkach bilans cieplny powinien by zgodny ze schematemideowym.
Dla procesw i operacji periodycznych bilans w odniesieniu do:szary, doby i jednostki masy produktu gwnego,
Dla przemian ci gych - godzinowe strumienie cieplne,i wodniesieniu do doby i jednostki masy produktu gwnego
W praktyce rzadko udaje si wykona peny bilans cieplny :
BILANS CIEPLNY PENY - dla energochonnych procesw w du ej skali
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Zasada zachowania energii dla jednostki procesowej
4040
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Obliczanie zmian entalpii
Zaoenie: entalpia takich zwizkw jak:-proste wglowodory alifatyczne-pospolite gazy-tlenki azotu
4141
-tlenki azotu-tlenki siarkiwynosi 0 0 w temperaturze odniesienia
Mona obliczy entalpi tego typu zwizkw w dowolnej temperaturze:
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
TT
HHTT= = CCppdT dT TT 00
HT - entalpia molowa w temperaturze TT0 temperatura odniesienia
*jeeli jest przejcie fazowe :
4242
*jeeli jest przejcie fazowe :Cp=f(T) jest rna dla rnych faz:
TT ff TT
HHTT= = CCp1p1dT + HdT + Hff ++ CCp2p2dT dT TT 0 0 TT ff
Tf - temperatura przejcia fazowegoCp1-pojemno cieplna w fazie 1 Cp2 pojemno cieplna w fazie 2Hf - entalpia przemiany fazowej
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Entalpi mierzy si zawsze pod wzgldem jakiego stanu odniesienia
HT=HT =H H0HT- entalpia obliczona wzgldem jej wartoci w stanie odniesienia (H0)
4343
odniesienia (H0)zaoenie : H0 = 0Zmiany entalpii nie zale od stanu odniesienia, poniewa entalpii tego stanu znosi si w obliczaniu H.*waciwe wyraenie wice pojemno ciepln z temperatur:
Cp= a + bT+ cT2+ dT3
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
ZadanieZadanie
W piecu jako paliwo spala si metan, ktry ulega cakowitemuspaleniu. Temperatura wlotowa powietrza i metanu wynosi 298K,wylotowa 4000K. Natenie przepywu metanu F1 = 100 kmol/h.Obliczy ciepo dostarczane przez ten piec.
Htw = -75,4 kJ/mol
4444
HtwCH4 = -75,4 kJ/mol
HtwCO2 = -393,8 kJ/mol
HtwH2O=-242,0 kJ/mol
CpCO2 = 37,1 J/molK
CpH2O= 75,3 J/molK
CpN2 = 29 J/ molK
Katedra Technologii ChemicznejKatedra Technologii ChemicznejPolitechnika GdaskaPolitechnika Gdaska
Bilans materiaowy i energetycznyBilans materiaowy i energetyczny
Eter dietylowy otrzymuje si przez katalityczne odwodnienie etanolu wtemperaturze 450-500 K. Surowiec podaje si do reaktora po wstpnymodparowaniu i podgrzaniu pary do temperatury 450K. Reaktor skada si zwizki rurek wewntrz ktrych umieszczono stay katalizator. Zakada si,e zuycie katalizatora jest niewielkie i jego obecno w strumieniuwychodzcym z reaktora mona pomin. Strumie produktw
4545
wychodzcym z reaktora mona pomin. Strumie produktwwychodzcy z reaktora wstpnie schadza si do temperatury 345K ipoddaje rozdzieleniu w kolumnie, z ktrej odbiera si eter jako destylat.Pozostao z pierwszej kolumny zawierajca etanol i wod poddaje sirozdzieleniu w drugiej kolumnie, a uzyskany produkt grny zawierajcy92% etanolu zawraca do reaktora. Do produkcji eteru uywa si alkoholuetylowego o zawartoci 95% wag. Etanolu. Stopie przereagowaniaetanolu wynosi 0,9, a cay proces przebiega pod cinieniematmosferycznym. Sporzdzi schemat ideowy, bilans materiaowy ienergetyczny dla wielkoci produkcji 1500 kg eteru na godzin.