bài 8 kẾ toÁn cÁc khoẢn Đi vay vÀ trÁi phiẾu phÁt hÀnh

Bài 8: Kế toán các khoản đi vay và trái phiếu phát hành

ACC301_Bai8_v2.0017112218

238

Bài 8 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐI VAY VÀ

TRÁI PHIẾU PHÁT HÀNH

Nội dung Mục tiêu

Sau khi học xong chương này, người học cần nắm

vững các vấn đề sau:

Khái niệm và phân loại các khoản vay, nợ;

Hiểu được khái niệm và phân loại trái phiếu

phát hành; Điều kiện phát hành trái phiếu

doanh nghiệp;

Hiểu và vận dụng được nguyên tắc, phương

pháp kế toán các khoản vay, nợ, chi phí đi vay

Nắm bắt và vận dụng được thương pháp kế

toán phát hành trái phiếu doanh nghiệp và

thanh toán, chuyển nhượng trái phiếu;

Nắm bắt được phương pháp trình bày cũng

như đọc hiểu báo cáo tài chính về các khoản

vay, nợ và trái phiếu phát hành.

Hướng dẫn học

Bài giảng “Kế toán các khoản vay, nợ và

phát hành trái phiếu” sẽ cung cấp cho

người học các kiến thức cơ bản về vấn đề

vay, nợ, phát hành trái phiếu: Bản chất

của các khoản vay, nợ, phát hành trái

phiếu, phân loại các khoản nợ, phương

pháp kế toán đối với từng khoản vay, nợ,

từng loại trái phiếu, các quy định về trình

bày báo cáo tài chính đối với các khoản

vay nợ; ảnh hưởng của các chỉ tiêu này tới

tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Để học tập thuận lợi và đạt kết quả tốt, người học cần:

Đọc bài giảng trước khi nghe giảng;

Sau khi nghe giảng, nghiên cứu và thực hành các

ví dụ, câu hỏi tình huống và bài tập thực hành;

Nghiên cứu các tài liệu tham khảo: Các văn bản

pháp quy, các chuẩn mực kế toán, chế độ kế

toán có liên quan đến quy định tài chính và kế

toán các khoản vay, nợ, trái phiếu phát hành.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

239

Tình huống dẫn nhập

Tình huống 1:

Báo cáo của VietJet cho biết, ngoài vốn chủ sở hữu hơn 4.500 tỷ đồng, hãng hàng không này

đang vay ngân hàng gần 7.500 tỷ đồng để đặt cọc các hợp đồng mua máy bay.

Quy mô nợ vay của VietJet đã tăng thêm khoảng 1.000 tỷ đồng từ đầu năm đến nay. Để duy trì

khoản vay, trong 9 tháng đầu năm, công ty đã phải trả hơn 57 tỷ đồng tiền lãi vay.

Các ngân hàng cho vay bao gồm: HDBank, Vietinbank, Vietcombank, MB, HSBC, AnBinh

Bank và Maritime Bank. Trong đó Vietinbank cung cấp khoảng 3.000 tỷ đồng, chiếm 40%.

Tình huống 2:

Tập Đoàn Vingroup – Công ty CP đã phát hành thành công 3.000 tỷ đồng trái phiếu trong nước

có lãi suất cố định, không có tài sản đảm bảo. Trái phiếu có hai kỳ hạn 5 năm và 10 năm với lãi

suất lần lượt là 7,75% và 8,5% được bảo lãnh thanh toán bởi CGIF, một quỹ ủy thác của Ngân

hàng Phát Triển Châu Á (ADB).

Tình huống 1

Xem xét vấn đề ghi nhận khoản vay, lãi vay và trình bày báo cáo tài chính đối

với các khoản vay của VietJet.

Tình huống 2

Việc phát hành trái phiếu sẽ được Vingroup hạch toán và trình bày trên báo cáo

tài chính như thế nào?


ACC301_Bai8_v2.0017112218

240

8.1. Kế toán các khoản đi vay

8.1.1. Nguyên tắc kế toán các khoản đi vay

Doanh nghiệp phải theo dõi chi tiết kỳ hạn phải trả của các khoản vay, nợ thuê tài

chính. Các khoản có thời gian trả nợ hơn 12 tháng kể từ thời điểm lập Báo cáo tài

chính, kế toán trình bày là vay và nợ thuê tài chính dài hạn. Các khoản đến hạn trả

trong vòng 12 tháng tiếp theo kể từ thời điểm lập Báo cáo tài chính, kế toán trình bày

là vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn để có kế hoạch chi trả.

Các chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến khoản vay (ngoài lãi vay phải trả), như chi

phí thẩm định, kiểm toán, lập hồ sơ vay vốn... được hạch toán vào chi phí tài chính.

Trường hợp các chi phí này phát sinh từ khoản vay riêng cho mục đích đầu tư, xây

dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang thì được vốn hóa.

Đối với khoản nợ thuê tài chính, tổng số nợ thuê phản ánh vào bên Có của tài khoản

341 là tổng số tiền phải trả được tính bằng giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền

thuê tối thiểu hoặc giá trị hợp lý của tài sản thuê.

Doanh nghiệp phải hạch toán chi tiết và theo dõi từng đối tượng cho vay, cho nợ,

từng khế ước vay nợ và từng loại tài sản vay nợ. Trường hợp vay, nợ bằng ngoại tệ,

kế toán phải theo dõi chi tiết nguyên tệ và thực hiện theo nguyên tắc:

o Các khoản vay, nợ bằng ngoại tệ phải quy đổi ra đơn vị tiền tệ kế toán theo tỷ giá

giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh;

o Khi trả nợ, vay bằng ngoại tệ, bên Nợ tài khoản 341 được quy đổi theo tỷ giá ghi

sổ kế toán thực tế đích danh cho từng đối tượng;

o Khi lập Báo cáo tài chính, số dư các khoản vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ

phải được đánh giá lại theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm lập Báo cáo

tài chính;

o Các khoản chênh lệch tỷ giá phát sinh từ việc thanh toán và đánh giá lại cuối kỳ

khoản vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ được hạch toán vào doanh thu hoặc

chi phí hoạt động tài chính.

8.1.2. Tài khoản sử dụng

Để theo dõi các khoản vay và nợ thuê tài chính, kế toán sử dụng tài khoản 341 “Vay và

nợ thuê tài chính”, tài khoản này chỉ theo dõi các khoản vay và thuê tài chính, trừ các

khoản vay dưới hình thức phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi có điều khoản bắt

buộc bên phát hành mua lại tại một thời điểm nhất định trong tương lai.

Tài khoản 341 Vay và nợ thuê tài chính có kết cấu như sau:

Bên Nợ:

Số tiền đã trả nợ của các khoản vay, nợ thuê tài chính;

Số tiền vay, nợ được giảm do được bên cho vay, chủ nợ chấp thuận;

Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ

cuối kỳ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ giảm so với Đồng Việt Nam).

Bên Có:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

241

Số tiền vay, nợ thuê tài chính phát sinh trong kỳ;

Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ

cuối kỳ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ tăng so với Đồng Việt Nam).

Số dư bên Có: Số dư vay, nợ thuê tài chính chưa đến hạn trả.

Tài khoản 341 - Vay và nợ thuê tài chính có 2 tài khoản cấp 2

Tài khoản 3411 - Các khoản đi vay: Tài khoản này phản ánh giá trị các khoản tiền đi

vay và tình hình thanh toán các khoản tiền vay của doanh nghiệp (tài khoản này

không phản ánh các khoản vay dưới hình thức phát hành trái phiếu).

Tài khoản 3412 - Nợ thuê tài chính: Tài khoản này phản ánh giá trị khoản nợ thuê tài

chính và tình hình thanh toán nợ thuê tài chính của doanh nghiệp

8.1.3. Kế toán tiền vay gốc

Trường hợp vay bằng Đồng Việt Nam (nhập về quỹ hoặc gửi vào Ngân hàng), ghi:

Nợ TK 111 - Tiền mặt (1111)

Nợ TK 112 - Tiền gửi Ngân hàng (1121)

Có TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính (3411).

Trường hợp vay bằng ngoại tệ phải quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch

thực tế, ghi:

Nợ TK 111 - Tiền mặt (1112) (vay nhập quỹ)

Nợ TK 112 - Tiền gửi Ngân hàng (1122) (vay gửi vào ngân hàng)

Nợ các TK 221, 222 (vay đầu tư vào công ty con, liên kết, liên doanh)

Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán (vay thanh toán thẳng cho người bán)

Nợ TK 211 - Tài sản cố định hữu hình (vay mua TSCĐ)

Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)


Chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến khoản vay (ngoài lãi vay phải trả) như chi phí

kiểm toán, lập hồ sơ thẩm định... ghi:

Nợ các TK 241, 635

Có các TK 111, 112, 331.

Trường hợp vay chyển thẳng cho người bán để mua sắm hàng tồn kho, TSCĐ, để

thanh toán về đầu tư xây dựng cơ bản, nếu thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, ghi:

Nợ các TK 152, 153, 156, 211, 213, 241 (giá mua chưa có thuế GTGT)

Nợ TK 213 - TSCĐ vô hình (giá mua chưa có thuế GTGT)

Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1332)


Trường hợp vay thanh toán hoặc ứng vốn (trả trước) cho người bán, người nhận thầu

về xây dựng cơ bản, để thanh toán các khoản chi phí, ghi:

Nợ các TK 331, 641, 642, 811

Có TK 341 - Vay và thuê tài chính (3411).

Trường hợp vay để đầu tư vào công ty con, công ty liên doanh, liên kết, đầu tư cổ

phiếu, trái phiếu, ghi:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

242

Nợ các TK 221, 222, 228


Khi trả nợ vay bằng Đồng Việt Nam hoặc bằng tiền thu nợ của khách hàng, ghi:

Nợ TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính (3411)

Có các TK 111, 112, 131.

Khi trả nợ vay bằng ngoại tệ:

Nợ TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính (theo tỷ giá ghi sổ của TK 3411)

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá)

Có các TK 111, 112 (theo tỷ giá trên sổ kế toán của TK 111, 112)

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá).

Khi lập Báo cáo tài chính, số dư vay và nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ được đánh

giá lại theo tỷ giá giao dịch thực tế cuối kỳ:

Nếu phát sinh lỗ tỷ giá hối đoái, ghi:

Nợ TK 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái

Có TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính.

Nếu phát sinh lãi tỷ giá hối đoái, ghi:

Nợ TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính

Có TK 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái.

8.1.4. Kế toán tiền lãi vay

Phản ánh lãi vay phải trả, ghi:

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính: Lãi vay tính vào chi phí tài chính theo định kì

Nợ các TK 154, 241: nếu lãi vay được vốn hóa

Có TK 111,112: Lãi vay đã thanh toán bằng tiền

Có TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính (3411): Lãi vay nhập gốc.

8.2. Kế toán trái phiếu phát hành

8.2.1. Khái niệm, đặc điểm, điều kiện và thủ tục phát hành trái phiếu

a. Khái niệm

Trái phiếu là loại chứng chỉ chứng nhận nghĩa vụ trả nợ của người phát hành đối với

người sở hữu trái phiếu. Nghĩa vụ trả nợ của người phát hành được quy định cụ thể trên

trái phiếu thường bao gồm các yếu tố: Số nợ gốc, tiền lãi hoặc lãi suất cam kết, thời gian

đáo hạn của trái phiếu. Việc phát hành trái phiếu thực chất là việc tổ chức phát hành huy

động vốn thông qua vay nợ. Người phát hành trái phiếu là người đi vay, người mua (sở

hữu trái phiếu) là người cho vay, chủ nợ.

b. Phân loại trái phiếu

Phân loại theo người phát hành:

o Trái phiếu doanh nghiệp: Người phát hành là các doanh nghiệp;

o Trái phiếu chính phủ: Người phát hành là chính phủ một quốc gia;


ACC301_Bai8_v2.0017112218

243

o Trái phiếu của các cơ quan thuộc chính quyền (ví dụ Trái phiếu Kho bạc): Do các

cơ quan có thẩm quyền của nhà nước phát hành.

Phân loại theo cách tính lãi trái phiếu:

o Trái phiếu có lãi suất cố định;

o Trái phiếu có lãi suất biến đổi.

Phân loại theo hình thức trái phiếu:

Trái phiếu vô danh: Không ghi tên người mua.

Phân loại theo tính chất trái phiếu:

o Trái phiếu thường;

o Trái phiếu có khả năng chuyển đổi: Có khả năng chuyển đổi thành cổ phiếu theo

các điều kiện khi phát hành.

c. Điều kiện và thủ tục phát hành trái phiếu

Điều kiện phát hành trái phiếu không chuyển đổi:

Doanh nghiệp có thời gian hoạt động tối thiểu là một (1) năm kể từ ngày doanh

nghiệp chính thức đi vào hoạt động;

b) Kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của năm liền kề trước năm phát hành phải

có lãi theo báo cáo tài chính được kiểm toán bởi Kiểm toán Nhà nước hoặc tổ chức

kiểm toán độc lập được phép hoạt động hợp pháp tại Việt Nam. Báo cáo tài chính được

kiểm toán của doanh nghiệp phát hành phải là báo cáo kiểm toán nêu ý kiến chấp nhận

toàn phần. Trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu trước ngày 1 tháng 4 hàng

năm chưa có báo cáo tài chính năm của năm liền kề được kiểm toán thì phải có:

o Báo cáo tài chính được kiểm toán của năm trước năm liền kề với kết quả hoạt

động sản xuất kinh doanh có lãi;

o Báo cáo tài chính quý gần nhất với kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh có lãi

được kiểm toán (nếu có);

o Báo cáo tài chính của năm liền kề với kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh có

lãi được Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty phê duyệt

theo Điều lệ hoạt động của công ty.

Đáp ứng yêu cầu về tỷ lệ an toàn vốn và các hạn chế khác về đảm bảo an toàn trong

hoạt động đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện quy định tại pháp luật

chuyên ngành;

Có phương án phát hành trái phiếu được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và chấp thuận.

Điều kiện phát hành trái phiếu chuyển đổi hoặc trái phiếu kèm chứng quyền:

Doanh nghiệp phát hành ngoài việc đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này

còn phải đáp ứng các điều kiện sau:

a) Thuộc đối tượng được phát hành trái phiếu chuyển đổi hoặc trái phiếu kèm theo

chứng quyền;

b) Đảm bảo tỷ lệ tham gia của bên nước ngoài trong các doanh nghiệp Việt Nam theo

quy định của pháp luật hiện hành;

c) Các đợt phát hành trái phiếu chuyển đổi phải cách nhau ít nhất 6 tháng.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

244

8.2.2. Nguyên tắc kế toán

Tài khoản 343 “Trái phiếu phát hành” có 2 tài khoản cấp 2:

Tài khoản 3431 “Trái phiếu thường. Tài khoản này có 3 tài khoản cấp 3:

o Tài khoản 34311 - Mệnh giá trái phiếu

o Tài khoản 34312 - Chiết khấu trái phiếu

o Tài khoản 34313 - Phụ trội trái phiếu.

Tài khoản 3432 “Trái phiếu chuyển đổi”

Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 3431 “Trái phiếu thường”

Bên Nợ:

Thanh toán trái phiếu khi đáo hạn;

Chiết khấu trái phiếu phát sinh trong kỳ;

Phân bổ phụ trội trái phiếu trong kỳ.

Bên Có:

Trị giá trái phiếu phát hành theo mệnh giá trong kỳ;

Phân bổ chiết khấu trái phiếu trong kỳ;

Phụ trội trái phiếu phát sinh trong kỳ.

Số dư bên Có: Trị giá khoản nợ vay do phát hành trái phiếu đến thời điểm cuối kỳ.

Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 3432 “Trái phiếu chuyển đổi”

Bên Nợ:

Thanh toán nợ gốc trái phiếu khi đáo hạn nếu người nắm giữ trái phiếu không thực

hiện quyền chọn chuyển đổi thành cổ phiếu;

Kết chuyển nợ gốc trái phiếu để ghi tăng vốn chủ sở hữu nếu người nắm giữ trái

phiếu thực hiện quyền chọn chuyển đổi thành cổ phiếu.

Bên Có:

Trị giá phần nợ gốc trái phiếu ghi nhận tại thời điểm phát hành;

Giá trị được điều chỉnh tăng phần nợ gốc trái phiếu trong kỳ.

Số dư bên Có: Giá trị phần nợ gốc trái phiếu tại thời điểm báo cáo.

8.2.3. Kế toán phát hành trái phiếu thường

a. Nguyên tắc kế toán

Các trường hợp phát hành trái phiếu thường để vay vốn:

o Phát hành trái phiếu ngang giá (giá phát hành bằng mệnh giá): Là phát hành trái

phiếu với giá đúng bằng mệnh giá của trái phiếu. Trường hợp này thường xảy ra

khi lãi suất thị trường bằng lãi suất danh nghĩa của trái phiếu phát hành;

o Phát hành trái phiếu có chiết khấu (giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá): Là phát

hành trái phiếu với giá nhỏ hơn mệnh giá của trái phiếu. Phần chênh lệch giữa giá

phát hành trái phiếu nhỏ hơn mệnh giá của trái phiếu gọi là chiết khấu trái phiếu.

Trường hợp này thường xảy ra khi lãi suất thị trường lớn hơn lãi suất danh nghĩa

của trái phiếu phát hành;


ACC301_Bai8_v2.0017112218

245

o Phát hành trái phiếu có phụ trội (giá phát hành lớn hơn mệnh giá): Là phát hành

trái phiếu với giá lớn hơn mệnh giá của trái phiếu. Phần chênh lệch giữa giá phát

hành trái phiếu lớn hơn mệnh giá của trái phiếu gọi là phụ trội trái phiếu. Trường

hợp này thường xảy ra khi lãi suất thị trường nhỏ hơn lãi suất danh nghĩa của trái

phiếu phát hành.

Chiết khấu và phụ trội trái phiếu chỉ phát sinh khi doanh nghiệp đi vay bằng hình thức

phát hành trái phiếu và tại thời điểm phát hành có sự chênh lệch giữa lãi suất thị trường

và lãi suất danh nghĩa được các nhà đầu tư mua trái phiếu chấp nhận. Chiết khấu và phụ

trội trái phiếu được xác định và ghi nhận ngay tại thời điểm phát hành trái phiếu. Sự

chênh lệch giữa lãi suất thị trường và lãi suất danh nghĩa sau thời điểm phát hành trái

phiếu không ảnh hưởng đến giá trị khoản phụ trội hay chiết khấu đã ghi nhận.

Doanh nghiệp sử dụng TK 3431 – Trái phiếu thường để phản ánh chi tiết các nội

dung có liên quan đến trái phiếu phát hành, gồm:

o Mệnh giá trái phiếu;

o Chiết khấu trái phiếu;

o Phụ trội trái phiếu.

Đồng thời theo dõi chi tiết theo thời hạn phát hành trái phiếu.

Doanh nghiệp phải theo dõi chiết khấu và phụ trội cho từng loại trái phiếu phát hành

và tình hình phân bổ từng khoản chiết khấu, phụ trội khi xác định chi phí đi vay tính

vào chi phí SXKD hoặc vốn hóa theo từng kỳ, cụ thể:

o Chiết khấu trái phiếu được phân bổ dần để tính vào chi phí đi vay từng kỳ trong

suốt thời hạn của trái phiếu;

o Phụ trội trái phiếu được phân bổ dần để giảm trừ chi phí đi vay từng kỳ trong suốt

thời hạn của trái phiếu;

o Trường hợp chi phí lãi vay của trái phiếu đủ điều kiện vốn hóa, các khoản lãi tiền

vay và khoản phân bổ chiết khấu hoặc phụ trội được vốn hóa trong từng kỳ không

được vượt quá số lãi vay thực tế phát sinh và số phân bổ chiết khấu hoặc phụ trội

trong kỳ đó;

o Việc phân bổ khoản chiết khấu hoặc phụ trội có thể sử dụng phương pháp lãi suất

thực tế hoặc phương pháp đường thẳng:

Theo phương pháp lãi suất thực tế: Khoản chiết khấu hoặc phụ trội phân bổ vào

mỗi kỳ được tính bằng chênh lệch giữa chi phí lãi vay phải trả cho mỗi kỳ trả lãi

(được tính bằng giá trị ghi sổ đầu kỳ của trái phiếu nhân (x) với tỷ lệ lãi thực tế

trên thị trường) với số tiền phải trả từng kỳ.

Theo phương pháp đường thẳng: Khoản chiết khấu hoặc phụ trội phân bổ đều

trong suốt kỳ hạn của trái phiếu.

Trường hợp trả lãi khi đáo hạn trái phiếu thì định kỳ doanh nghiệp phải tính lãi trái

phiếu phải trả từng kỳ để ghi nhận vào chi phí sản xuất, kinh doanh hoặc vốn hóa vào

giá trị của tài sản dở dang.

Khi lập Báo cáo tài chính, trên Bảng cân đối kế toán trong phần nợ phải trả thì chỉ

tiêu trái phiếu phát hành được phản ánh trên cơ sở thuần (xác định bằng trị giá trái

phiếu theo mệnh giá trừ (-) Chiết khấu trái phiếu cộng (+) Phụ trội trái phiếu).


ACC301_Bai8_v2.0017112218

246

Chi phí phát hành trái phiếu được phân bổ dần phù hợp với kỳ hạn trái phiếu theo

phương pháp đường thẳng hoặc phương pháp lãi suất thực tế và ghi nhận vào chi phí

tài chính hoặc vốn hóa. Tại thời điểm ghi nhận ban đầu, chi phí phát hành trái phiếu

được ghi giảm mệnh giá của trái phiếu. Định kỳ, kế toán phân bổ chi phí phát hành

trái phiếu bằng cách ghi tăng giá trị mệnh giá trái phiếu và ghi nhận vào chi phí tài

chính hoặc vốn hóa phù hợp với việc ghi nhận lãi vay phải trả của trái phiếu.

b. Phương pháp kế toán

Kế toán phát hành trái phiếu theo mệnh giá

o Phản ánh số tiền thu về phát hành trái phiếu, ghi:

Nợ các TK 111, 112,... (số tiền thu về bán trái phiếu)

Có TK 34311 - Mệnh giá trái phiếu.

o Nếu trả lãi trái phiếu định kỳ, khi trả lãi tính vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc

vốn hóa, ghi:

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (nếu tính vào chi phí tài chính trong kỳ)

Nợ các TK 627, 241 (nếu được vốn hóa)

Có các TK 111, 112,... (số tiền trả lãi trái phiếu trong kỳ).

o Nếu trả lãi trái phiếu sau (khi trái phiếu đáo hạn), từng kỳ doanh nghiệp phải tính

trước chi phí lãi vay phải trả trong kỳ vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc vốn

hóa, ghi:


Nợ các TK 241, 627 (nếu được vốn hóa vào giá trị tài sản dở dang)

Có TK 335 - Chi phí phải trả (phần lãi trái phiếu phải trả trong kỳ).

Cuối thời hạn của trái phiếu, doanh nghiệp thanh toán gốc và lãi trái phiếu cho

người mua trái phiếu, ghi:

Nợ TK 335 - Chi phí phải trả (tổng số tiền lãi trái phiếu)

Nợ TK 34311 - Mệnh giá trái phiếu (tiền gốc)

Có các TK 111, 112,...

o Trường hợp trả trước lãi trái phiếu ngay khi phát hành, chi phí lãi vay được phản

ánh vào bên Nợ TK 242 (chi tiết lãi trái phiếu trả trước), sau đó phân bổ dần vào

các đối tượng chịu chi phí.

Tại thời điểm phát hành trái phiếu, ghi:

Nợ các TK 111, 112,... (tổng số tiền thực thu)

Nợ TK 242 - Chi phí trả trước (chi tiết lãi trái phiếu trả trước)


Định kỳ, phân bổ lãi trái phiếu trả trước vào chi phí đi vay từng kỳ, ghi:



Có TK 242 - Chi phí trả trước (chi tiết lãi trái phiếu trả trước) (số lãi

trái phiếu phân bổ trong kỳ).

o Chi phí phát hành trái phiếu:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

247

Khi phát sinh chi phí phát hành trái phiếu, ghi:

Nợ TK 34311 - Mệnh giá trái phiếu

Có các TK 111, 112,...

Định kỳ, phân bổ chi phí phát hành trái phiếu theo phương pháp đường thẳng

hoặc phương pháp lãi suất thực tế, ghi:

Nợ các TK 635, 241, 627 (số phân bổ chi phí phát hành trái phiếu trong kỳ)


o Thanh toán trái phiếu khi đáo hạn, ghi:


Có các TK 111, 112,...

Kế toán phát hành trái phiếu có chiết khấu

o Phản ánh số tiền thực thu về phát hành trái phiếu, ghi:

Nợ các TK 111, 112,... (số tiền thu về bán trái phiếu)

Nợ TK 34312 - Chiết khấu trái phiếu (chênh lệch giữa số tiền thu về bán

trái phiếu nhỏ hơn mệnh giá trái phiếu)


o Trường hợp trả lãi định kỳ, khi trả lãi vay tính vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc

vốn hóa, ghi:



Có các TK 111, 112,... (số tiền trả lãi trái phiếu trong kỳ)

Có TK 34312 - Chiết khấu trái phiếu (số phân bổ chiết khấu từng kỳ).

o Trường hợp trả lãi sau (khi trái phiếu đáo hạn):

Từng kỳ doanh nghiệp phải tính chi phí lãi vay phải trả trong kỳ, ghi:



Có TK 335 - Chi phí phải trả (phần lãi trái phiếu phải trả trong kỳ)

Có TK 34312 - Chiết khấu trái phiếu (số phân bổ trong kỳ).

Cuối thời hạn của trái phiếu, doanh nghiệp phải thanh toán gốc và lãi trái

phiếu cho người mua trái phiếu, ghi:



Có các TK 111, 112,...



các đối tượng ghi nhận chi phí.

Khi phát hành trái phiếu, ghi:


Nợ TK 34312 - Chiết khấu trái phiếu

Nợ TK 242 - Chi phí trả trước (số tiền lãi trái phiếu trả trước)



ACC301_Bai8_v2.0017112218

248

Định kỳ tính chi phí lãi vay vào chi phí SXKD trong kỳ, hoặc vốn hóa, ghi:



Có TK 242 - Chi phí trả trước (số lãi trái phiếu phân bổ trong kỳ)

Có TK 34312 - Chiết khấu trái phiếu (số phân bổ chiết khấu từng kỳ).

Thanh toán trái phiếu khi đáo hạn, ghi:


Có các TK 111, 112,...

Kế toán phát hành trái phiếu có phụ trội

o Phản ánh số tiền thực thu về phát hành trái phiếu:

Nợ các TK 111, 112 (số tiền thu về bán trái phiếu)

Có TK 34313 - Phụ trội trái phiếu (chênh lệch giữa số tiền thực thu

về bán trái phiếu lớn hơn mệnh giá trái phiếu)


o Trường hợp trả lãi định kỳ:

Khi trả lãi tính vào chi phí SXKD hoặc vốn hóa, ghi:



Có các TK 111, 112,... (số tiền trả lãi trái phiếu trong kỳ).

Đồng thời phân bổ dần phụ trội trái phiếu để ghi giảm chi phí đi vay từng kỳ, ghi:

Nợ TK 34313 - Phụ trội trái phiếu (số phân bổ dần từng kỳ)

Có các TK 635, 241, 627.

o Trường hợp trả lãi sau (khi trái phiếu đáo hạn), từng kỳ doanh nghiệp phải ghi

nhận trước chi phí lãi vay phải trả trong kỳ.

Khi tính chi phí lãi vay cho các đối tượng ghi nhận chi phí đi vay trong kỳ, ghi:

Nợ các TK 635, 241, 627

Có TK 335 - Chi phí phải trả (phần lãi trái phiếu phải trả trong kỳ).

Đồng thời phân bổ dần phụ trội trái phiếu để ghi giảm chi phí đi vay từng kỳ, ghi:

Nợ TK 34313 - Phụ trội trái phiếu

Có các TK 635, 241, 627.

Cuối thời hạn của trái phiếu, doanh nghiệp phải thanh toán gốc và lãi trái

phiếu cho người có trái phiếu, ghi:


Nợ TK 34311 - Mệnh giá trái phiếu (tiền gốc)

Có các TK 111, 112,...



các đối tượng chịu chi phí.

Khi phát hành trái phiếu, ghi:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

249


Nợ TK 242 - Chi phí trả trước (số tiền lãi trái phiếu trả trước)

Có TK 34313 - Phụ trội trái phiếu


Định kỳ, tính phân bổ chi phí lãi vay cho các đối tượng ghi nhận chi phí đi

vay trong kỳ, ghi:



Có TK 242 - Chi phí trả trước (số lãi trái phiếu phân bổ trong kỳ).

Đồng thời phân bổ dần phụ trội trái phiếu ghi giảm chi phí đi vay từng kỳ, ghi:

Nợ TK 34313 - Phụ trội trái phiếu (số phân bổ phụ trội trái phiếu từng kỳ)

Có các TK 635, 241, 627.

8.2.4. Kế toán phát hành trái phiếu chuyển đổi

a. Nguyên tắc kế toán

Trái phiếu chuyển đổi là loại trái phiếu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của

cùng một tổ chức phát hành theo các điều kiện đã được xác định trong phương án phát

hành. Doanh nghiệp phát hành trái phiếu chuyển đổi phải thực hiện các thủ tục và đáp

ứng được các điều kiện phát hành trái phiếu chuyển đổi theo quy định của pháp luật.

Doanh nghiệp (bên phát hành trái phiếu chuyển đổi) sử dụng tài khoản 3432 – Trái

phiếu chuyển đổi để phản ánh giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời

điểm báo cáo. Doanh nghiệp phải mở sổ kế toán chi tiết để theo dõi từng loại trái

phiếu chuyển đổi theo từng loại kỳ hạn, lãi suất và mệnh giá.

Trái phiếu chuyển đổi phản ánh trên tài khoản 3432 là loại trái phiếu có thể chuyển

đổi thành một số lượng cổ phiếu xác định được quy định sẵn trong phương án phát

hành. Loại trái phiếu có thể chuyển đổi thành một lượng cổ phiếu không xác định tại

ngày đáo hạn (do phụ thuộc vào giá trị thị trường của cổ phiếu tại ngày đáo hạn)

được kế toán như trái phiếu thường.

Chi phí phát hành trái phiếu chuyển đổi được phân bổ dần phù hợp với kỳ hạn trái

phiếu theo phương pháp đường thẳng hoặc phương pháp lãi suất thực tế và ghi nhận

vào chi phí tài chính hoặc vốn hóa. Tại thời điểm ghi nhận ban đầu, chi phí phát hành

trái phiếu chuyển đổi được ghi giảm phần nợ gốc của trái phiếu. Định kỳ, kế toán

phân bổ chi phí phát hành trái phiếu chuyển đổi bằng cách ghi tăng giá trị nợ gốc và

ghi nhận vào chi phí tài chính hoặc vốn hóa phù hợp với việc ghi nhận lãi vay phải

trả của trái phiếu.

Tại thời điểm ghi nhận ban đầu, khi phát hành trái phiếu chuyển đổi, doanh nghiệp

phải tính toán và xác định riêng biệt giá trị cấu phần nợ (nợ gốc) và cấu phần vốn của

trái phiếu chuyển đổi. Phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi được ghi nhận là nợ

phải trả; cấu phần vốn (quyền chọn cổ phiếu) của trái phiếu chuyển đổi được ghi

nhận là vốn chủ sở hữu. Việc xác định giá trị các cấu phần của trái phiếu chuyển đổi

được thực hiện như sau:

o Xác định giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm phát hành


ACC301_Bai8_v2.0017112218

250

Tại thời điểm ghi nhận ban đầu, giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi

được xác định bằng cách chiết khấu giá trị danh nghĩa của khoản thanh toán trong

tương lai (gồm cả gốc và lãi trái phiếu) về giá trị hiện tại theo lãi suất của trái

phiếu tương tự trên thị trường nhưng không có quyền chuyển đổi thành cổ phiếu

và trừ đi chi phí phát hành trái phiếu chuyển đổi. Trường hợp không xác định

được lãi suất của trái phiếu tương tự, doanh nghiệp được sử dụng lãi suất đi vay

phổ biến trên thị trường tại thời điểm phát hành trái phiếu để xác định giá trị hiện

tại của khoản thanh toán trong tương lai.

Lãi suất đi vay phổ biến trên thị trường là lãi suất đi vay được sử dụng trong phần lớn

các giao dịch trên thị trường. Doanh nghiệp được chủ động xác định mức lãi suất đi

vay phổ biến trên thị trường một cách phù hợp nhất với đặc điểm sản xuất, kinh

doanh của doanh nghiệp và không trái với quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Ví dụ xác định giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm phát hành:

Ngày 01/01/20X2, công ty cổ phần Thăng Long phát hành 1 triệu trái phiếu chuyển

đổi mệnh giá 10.000 đồng kỳ hạn 3 năm, lãi suất danh nghĩa 10%/năm, trả lãi mỗi năm

1 lần vào thời điểm cuối năm. Lãi suất của trái phiếu tương tự không được chuyển đổi

là 15%/năm. Tại thời điểm đáo hạn, mỗi trái phiếu được chuyển đổi thành một cổ

phiếu. Biết rằng trái phiếu chuyển đổi được phát hành để huy động vốn cho hoạt động

sản xuất, kinh doanh thông thường (lãi vay được tính vào chi phí tài chính). Việc xác

định giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm ghi nhận ban đầu được

thực hiện (bỏ qua chi phí phát hành trái phiếu) như sau:

Đơn vị: Đồng

Giá trị danh nghĩa khoản

phải trả trong tương lai Tỷ lệ chiết khấu

Giá trị hiện tại khoản

phải trả trong tương lai

Năm1: Giá trị danh nghĩa khoản

phải trả trong tương lai × [1/1.15] = 869.565.000

Năm 2: 1.000.000.000

(lãi vay phải trả) × [1/1.15^2] = 756.144.000

Năm 3: 1.000.000,000

(lãi vay phải trả) × [1/1.15^3] = 657.516.000

Năm 3: 1.000.000,000

(lãi vay phải trả) × [1/1.15^3] = 6.575.160.000

Cộng 8.858.385.000

Theo ví dụ này, tổng số tiền thu từ phát hành trái phiếu là 10.000.000.000 đ,

trong đó tổng giá trị hiện tại của khoản thanh toán trong tương lai bao gồm cả gốc

và lãi trái phiếu là 8.858.385.000 đ. Giá trị này được xác định là giá trị của phần

nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm ghi nhận ban đầu và được ghi nhận

là nợ phải trả từ việc phát hành trái phiếu chuyển đổi.

o Xác định giá trị cấu phần vốn của trái phiếu chuyển đổi (quyền chọn chuyển đổi

trái phiếu)

Giá trị cấu phần vốn của trái phiếu chuyển đổi được xác định là phần chênh lệch

giữa tổng số tiền thu về từ việc phát hành trái phiếu chuyển đổi và giá trị cấu

phần nợ của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm phát hành.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

251

Theo ví dụ nêu trên, giá trị cấu phần vốn của trái phiếu chuyển đổi được xác định

là: 10.000.000.000 - 8.858.385.000 = 1.141.615.000 đồng. Giá trị cấu phần vốn

của trái phiếu chuyển đổi được ghi nhận là quyền chọn cổ phiếu thuộc phần vốn

chủ sở hữu.

Sau ghi nhận ban đầu, kế toán phải điều chỉnh giá trị phần nợ gốc của trái phiếu

chuyển như sau:

o Ghi tăng giá trị phần nợ gốc của trái phiếu đối với chi phí phát hành trái phiếu

được phân bổ định kỳ;

o Ghi tăng giá trị phần nợ gốc của trái phiếu đối với phần chênh lệch giữa số lãi trái

phiếu phải trả tính theo lãi suất của trái phiếu tương không có quyền chuyển đổi hoặc

lãi suất thực tế cao hơn số lãi trái phiếu phải trả tính theo lãi suất danh nghĩa.

Ví dụ: Tiếp theo ví dụ trên, việc xác định chi phí tài chính trong kỳ và điều chỉnh

giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi tại thời điểm cuối kỳ như sau:

Đơn vị tính: Nghìn đồng

Giá trị phần nợ

gốc trái phiếu

chuyển đổi

đầu kỳ

Chi phí tài chính

được ghi nhận

trong kỳ (lãi suất

15%/năm)

Lãi vay phải trả

tính theo lãi

suất danh

nghĩa

10%/năm

Giá trị được

điều chỉnh tăng

phần nợ gốc

trái phiếu

chuyển đổi

trong kỳ

Giá trị phần

nợ gốc

trái phiếu

chuyển đổi

cuối kỳ

Năm 1 8.858.385

1.328.760

[8.858.385 ×

15%]

1.000.000 328.760 9.187.150

Năm 2 9.187.150

1.378.070

[9.187.150 ×

15%]

1.000.000 378.070 9.565.220

Năm 3 9.565.220

1.434.780

[9.565.220 ×

15%]

1.000.000 434.780 10.000.000

Khi đáo hạn trái phiếu chuyển đổi:

o Giá trị quyền chọn cổ phiếu của trái phiếu chuyển đổi đang phản ánh trong phần

vốn chủ sở hữu được chuyển sang ghi nhận là thặng dư vốn cổ phần mà không

phụ thuộc vào việc người nắm giữ trái phiếu có thực hiện quyền chọn chuyển đổi

thành cổ phiếu hay không.

o Trường hợp người nắm giữ trái phiếu không thực hiện quyền chọn chuyển đổi

trái phiếu thành cổ phiếu, doanh nghiệp ghi giảm phần nợ gốc của trái phiếu

chuyển đổi tương ứng với số tiền hoàn trả gốc trái phiếu.

o Trường hợp người nắm giữ trái phiếu thực hiện quyền chọn chuyển đổi trái phiếu

thành cổ phiếu, kế toán ghi giảm phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi và ghi

tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu tương ứng với mệnh giá số cổ phiếu phát hành

thêm. Phần chênh lệch giữa giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển đổi lớn hơn

giá trị cổ phiếu phát hành thêm tính theo mệnh giá được ghi nhận là khoản thặng

dư vốn cổ phần.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

252

b. Phương pháp kế toán

Tại thời điểm phát hành, kế toán xác định giá trị phần nợ gốc và quyền chọn cổ phiếu

của trái phiếu chuyển đổi bằng cách chiết khấu giá trị danh nghĩa của khoản thanh

toán trong tương lai về giá trị hiện tại, ghi:

Nợ các TK 111, 112 (tổng số thu từ phát hành trái phiếu chuyển đổi)

Có TK 3432 - Trái phiếu chuyển đổi (phần nợ gốc)

Có TK 4113 - Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu (chênh lệch giữa số

tiền thu được và nợ gốc trái phiếu chuyển đổi).

Chi phí phát hành trái phiếu phát sinh được phân bổ dần phù hợp với kỳ hạn trái phiếu:

o Khi phát sinh chi phí phát hành trái phiếu, ghi:

Nợ TK 3432 - Trái phiếu chuyển đổi

Có các TK 111, 112, 338…

o Định kỳ phân bổ chi phí phát hành trái phiếu vào chi phí tài chính, ghi:

Nợ các TK 635, 241, 627

Có TK 3432 - Trái phiếu chuyển đổi.

Định kỳ, kế toán ghi nhận chi phí tài chính hoặc vốn hóa đối với số lãi trái phiếu phải

trả tính theo lãi suất của trái phiếu tương tự không có quyền chuyển đổi hoặc tính

theo lãi suất đi vay phổ biến trên thị trường đồng thời điều chỉnh giá trị phần nợ gốc

của trái phiếu chuyển đổi ghi:

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính

Nợ các TK 241, 627 (nếu vốn hóa)

Có TK 335 - Chi phí phải trả (số lãi trái phiếu phải trả trong kỳ tính theo lãi suất

danh nghĩa).

Có TK 3432 - Trái phiếu chuyển đổi (phần chênh lệch giữa số lãi trái phiếu tính theo

lãi suất thực tế hoặc lãi suất trái phiếu tương đương không có quyền chuyển đổi cao

hơn số lãi trái phiếu phải trả trong kỳ tính theo lãi suất danh nghĩa).

Khi đáo hạn trái phiếu, trường hợp người nắm giữ trái phiếu không thực hiện quyền

chọn chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu, doanh nghiệp hoàn trả gốc trái phiếu, ghi:


Có các TK 111, 112.

Đồng thời kết chuyển giá trị quyền chọn cổ phiếu của trái phiếu chuyển đổi vào

thặng dư vốn cổ phần, ghi:

Nợ TK 4113 - Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu

Có TK 4112 - Thặng dư vốn cổ phần.

Khi đáo hạn trái phiếu, trường hợp người nắm giữ trái phiếu thực hiện quyền chọn

chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu, kế toán ghi giảm phần nợ gốc của trái phiếu

chuyển đổi và ghi tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu, ghi:


Có TK 4111 - Vốn góp của chủ sở hữu (theo mệnh giá)


ACC301_Bai8_v2.0017112218

253

Có TK 4112 - Thặng dư vốn cổ phần (phần chênh lệch giữa giá trị cổ phiếu phát

hành thêm tính theo mệnh giá và giá trị nợ gốc trái phiếu chuyển đổi).

Đồng thời kết chuyển giá trị quyền chọn cổ phiếu của trái phiếu chuyển đổi vào

thặng dư vốn cổ phần, ghi:

Nợ TK 4113 - Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu

Có TK 4112 - Thặng dư vốn cổ phần.

8.3. Kế toán nhận ký quỹ, ký cược

8.3.1. Nguyên tắc kế toán nhận ký quỹ, ký cược

Nhận ký quỹ, ký cược là các khoản tiền mà doanh nghiệp nhận của các đơn vị, cá nhân

bên ngoài để đảm bảo cho các dịch vụ liên quan đến sản xuất, kinh doanh được thực

hiện đúng hợp đồng kinh tế đã ký kết, như nhận tiền ký cược, ký quỹ để đảm bảo việc

thực hiện hợp đồng kinh tế, hợp đồng đại lý,...

Kế toán nhận ký quỹ, ký cược phải theo dõi chi tiết từng khoản tiền nhận ký quỹ, ký

cược của từng khách hàng theo kỳ hạn và theo từng loại nguyên tệ. Các khoản nhận

ký cược, ký quỹ phải trả có kỳ hạn còn lại không quá 12 tháng được trình bày là nợ

ngắn hạn, các khoản có kỳ hạn trên 12 tháng được trình bày là nợ dài hạn.

Trường hợp nhận thế chấp, cầm cố bằng hiện vật thì không phản ánh ở tài khoản này

mà được theo dõi trên thuyết minh Báo cáo tài chính.

Trường hợp nhận ký cược, ký quỹ bằng ngoại tệ, kế toán phải theo dõi chi tiết gốc

ngoại tệ riêng và quy đổi ngoại tệ ra đơn vị tiền tệ kế toán theo nguyên tắc:

Tại thời điểm nhận ký cược, ký quỹ bằng ngoại tệ, kế toán quy đổi ra đơn vị tiền tệ

kế toán theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh;

Khi trả lại các khoản ký cược, ký quỹ bằng ngoại tệ, kế toán phải quy đổi theo tỷ giá

ghi sổ thực tế đích danh;

Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán đánh giá lại khoản tiền nhận ký cược, ký quỹ phải

trả lại bằng ngoại tệ theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm báo cáo. Các khoản

chênh lệch tỷ giá phát sinh được ghi nhận ngay vào chi phí tài chính hoặc doanh thu

hoạt động tài chính.

8.3.2. Tài khoản sử dụng

Tài khoản 344 - Nhận ký quỹ, ký cược

Bên Nợ: Hoàn trả tiền nhận ký quỹ, ký cược.

Bên Có: Nhận ký quỹ, ký cược bằng tiền.

Số dư bên Có: Số tiền nhận ký quỹ, ký cược chưa trả.

8.3.3. Phương pháp kế toán

Khi nhận tiền ký quỹ, ký cược của đơn vị, cá nhân bên ngoài, ghi:

Nợ các TK 111, 112

Có TK 344 - Nhận ký quỹ, ký cược (chi tiết cho từng khách hàng).

Khi hoàn trả tiền ký quỹ, ký cược cho khách hàng, ghi:

Nợ TK 344 - Nhận ký quỹ, ký cược


ACC301_Bai8_v2.0017112218

254

Có các TK 111, 112.

Trường hợp hoàn trả tiền ký quỹ, ký cược bằng ngoại tệ, ghi:

Nợ TK 344 - Nhận ký quỹ, ký cược (theo tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh

của từng đối tượng)

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá)

Có các TK 111, 112 (theo tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền TK tiền)

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá).

Trường hợp đơn vị ký quỹ, ký cược vi phạm hợp đồng kinh tế đã ký kết với doanh

nghiệp, bị phạt theo thỏa thuận trong hợp đồng kinh tế:

Khi nhận được khoản tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế đã ký kết: Nếu khấu trừ

vào tiền nhận ký quỹ, ký cược, ghi:


Có TK 711 - Thu nhập khác.

Khi thực trả khoản ký quỹ, ký cược còn lại, ghi:

Nợ TK 344 - Nhận ký quỹ, ký cược (đã khấu trừ tiền phạt)

Có các TK 111, 112.

Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán đánh giá lại khoản tiền nhận ký cược, ký quỹ có

nghĩa vụ phải trả lại bằng ngoại tệ theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm báo cáo:

Nếu phát sinh lãi tỷ giá hối đoái, ghi:


Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái.

Nếu phát sinh lỗ tỷ giá hối đoái, ghi:

Nợ TK 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái

Có TK 344 - Nhận ký quỹ, ký cược


ACC301_Bai8_v2.0017112218

255

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

Các khoản nợ phải trả của doanh nghiệp là các nghĩa vụ hiện tại của doanh nghiệp, phát sinh từ

các giao dịch trong quá khức, được đo lường bằng tiền và được thanh toán trong tương lai bằng

tài sản của doanh nghiệp hoặc bằng các khoản nợ khác.

Các khoản nợ được chia thành nợ vay và nợ thuê tài chính.

Các khoản nợ được trình bày trên báo cáo tài chính cần phân loại thành nợ ngắn hạn và nợ

dài hạn.

Kế toán các khoản vay, nợ bao gồm kế toán nợ gốc và kế toán chi phí đi vay. Kế toán chi phí đi

vay được thực hiện theo quy định của chuẩn mực kế toán về chi phí đi vay.

Trái phiếu là chứng chỉ xác nhận nghĩa vụ trả nợ của người phát hành cho người sở hữu trái phiếu.

Phát hành trái phiếu là một công cụ để người phát hành vay vốn.

Các yếu tố của trái phiếu: Người phát hành, người sở hữu, mệnh giá trái phiếu, lãi suất trái phiếu,

thời gian đáo hạn trái phiếu, các điều kiện kèm theo trái phiếu.

Nguyên tắc kế toán trái phiếu phụ thuộc vào loại trái phiếu phát hành: Trái phiếu thường và trái

phiếu có khả năng chuyển đổi.

Các khoản nhận kí quỹ, kí cược là các khoản tiền hoặc tài sản doanh nghiệp nhận của các tổ

chức, cá nhân khác để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ hợp đồng nào đó của các tổ chức, cá

nhân đó. Các khoản nhận kí quỹ, kí cược được ghi nhận trên báo cáo tài chính là các khoản nợ

phải trả.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

256

BÀI TẬP THỰC HÀNH

CÂU HỎI ÔN TẬP

1. Nợ phải trả là gì? Phân biệt nợ vay và nợ thuê tài chính?

2. Căn cứ để phân loại các khoản vay và nợ thuê tài chính thành dài hạn và ngắn hạn?

3. Trái phiếu là gì? Phân biệt trái phiếu thường và trái phiếu có khả năng chuyển đổi?

4. Mệnh giá trái phiếu là gì?

5. Trái phiếu thường có thể được phát hành theo các trường hợp nào?

6. Để phát hành trái phiếu, doanh nghiệp cần đáp ứng những điều kiện gì?

CÂU HỎI ĐÚNG/SAI

1. Người sở hữu trái phiếu là cổ đông của công ty phát hành trái phiếu đó.

2. Trái phiếu thường là trái phiếu có lãi suất cố định.

3. Trái phiếu chuyển đổi là trái phiếu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu ưu đãi của tổ chức phát hành.

4. Trái phiếu chuyển đổi là trái phiếu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của tổ chức

phát hành.

5. Lãi phải trả của trái phiếu thường không được vốn hóa.

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1. Vay dài hạn là các khoản vay:

A. có thời gian đáo hạn trên 12 tháng.

B. có thời hạn thanh toán trên 12 tháng kể từ ngày đi vay.

C. có thời hạn thanh toán trên 1 chu kì kinh doanh.

D. có thời hạn thanh toán trên 12 tháng kể từ ngày lập báo cáo tài chính.

2. Các chi phí đi vay (không bao gồm lãi vay) được hạch toán vào:

A. chi phí tài chính trong kì đi vay.

B. chi phí quản lí doanh nghiệp trong kì đi vay.

C. vốn hóa trong kì đi vay.

D. chi phí tài chính hoặc vốn hóa.

3. Trường hợp đi vay bằng ngoại tệ, phát sinh có của tài khoản Vay và Nợ thuê tài chính được

ghi theo:

A. ghi theo nguyên tệ.

B. quy đổi theo tỉ giá do Bộ tài chính công bố tại ngày phát sinh.

C. quy đổi theo tỉ giá ghi sổ ngoại tệ.

D. quy đổi theo tỉ giá giao dịch thực tế phát sinh.

4. Phụ trội trái phiếu là:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

257

A. lãi của trái phiếu tính theo lãi suất ghi trên trái phiếu.

B. phần chênh lệch giữa lãi của trái phiếu và lãi suất thực của thị trường.

C. phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá trái phiếu (trong trường hợp giá phát

hành lớn hơn mệnh giá trái phiếu).

D. phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệm (trong trường hợp giá phát hành nhỏ hơn

mệnh giá trái phiếu).

5. Phát hành trái phiếu có chiết khấu là:

A. phát hành trái phiếu với giá lớn hơn mệnh giá trái phiếu.

B. phát hành trái phiếu với gía lớn hơn mệnh giá trái phiếu cộng lãi trái phiếu.

C. phát hành trái phiếu với giá nhỏ hơn mệnh giá.

D. phát hành trái phiếu với giá nhỏ hơn mệnh giá cộng chênh lệch giữa lãi suất thực của thị

trường và lãi suất trái phiếu.

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài tập 1

Công ty PTL vay của ngân hàng TechcomBank một khoản tiền trị giá 1,5 tỉ VND với lãi suất

8%/năm, thời hạn 2 năm, để thanh toán tiền mua một thiết bị sản xuất trị giá 3 tỉ VND. Trong

ngày 21/12/2017, công ty PTL và ngân hàng đã kí hợp đồng vay, Techcombank đã chuyển

khoản thanh toán toàn bộ 3 tỉ theo hóa đơn cho người bán là công ty PNB.

Yêu cầu:

1. Tính tổng lãi vay của hợp đồng trong trường hợp công ty PTL thanh toán đúng ngày đáo hạn.

2. Tính lãi vay công ty PTL phải trả vào ngày 31/12/2017.

3. Định khoản nghiệp vụ kinh tế trên.

Bài tập 2





Yêu cầu:

1. Định khoản ghi nhận lãi vay vào ngày 31/12/2017.

2. Định khoản nghiệp vụ thanh toán lãi vay định kì hàng tháng.

3. Định khoản nghiệp vụ đáo hạn khoản vay với giả thiết công ty PTL thanh toán đúng hợp

đồng khi đáo hạn.

Bài tập 3

Ngày 21/21/2017, công ty PTL kí hợp đồng vay USD với ngân hàng VCB, theo đó, PTL vay

500.000USD để thanh toán khoản nợ người bán thiết bị. Tỉ giá giao dịch thực tế tại thời điểm

vay là 22.150VND/USD. Tỉ giá ghi sổ của khoản nợ gốc là 21.330VND/USD. Sau khi kí hợp

đồng, số tiền đã được VCB chuyển khoản cho chủ nợ của công ty PTL.

Yêu cầu:

1. Xác định tỉ giá hối đoái dùng để ghi sổ khoản vay ngoại tệ của công ty PTL.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

258

2. Định khoản nghiệp vụ.

Bài tập 4

Ngày 30/06/2017, công ty Honda VN kí hợp đồng đại lí với công ty VN Motor, để có thể làm

đại lí và hưởng các chính sách hoa hồng bán hàng mà Honda VN dành cho đại lí, công ty VN

Motor phải kí quỹ cho Honda VN khoản tiền là 500 triệu VND.

Yêu cầu:

Định khoản nghiệp vụ trên tại công ty Honda VN.

Bài tập 5

Ngày 30/10/2017, công ty PTL Capital hoàn thành việc phát hành trái phiếu để vay vốn, số

trái phiếu đã phát hành là 50.000 trái phiếu, mệnh giá 100.000 VND/trái phiếu, lãi suất là

8%/năm, thời hạn 05 năm, không chuyển đổi. Chi phí phát hành trái phiếu là 200 triệu VND

chi bằng chuyển khoản.

Yêu cầu:

1. Tính số nợ gốc và lãi vay mà công ty PLT Capital phải trả sau từng năm và đến ngày đáo hạn.

2. Định hoản chi phí phát hành trái phiếu.

3. Định khoản nghiệp vụ phát hành trái phiếu tại ngày 30/10/2017

4. Định khoản nghiệp vụ đáo hạn trái phiếu, giả sử lãi trái phiếu được thanh toán theo định

kì vào cuối mỗi năm.


ACC301_Bai8_v2.0017112218

259

ĐÁP ÁN

CÂU HỎI ĐÚNG SAI

1. Đáp án đúng là: Sai.

Vì: Người sở hữu trái phiếu là người cho vay.


Vì: Xem khái niệm trái phiếu thường.


Vì: Xem khái niệm trái phiếu chuyển đổi.

4. Đáp án đúng là: Đúng.

Vì: Xem khái niệm trái phiếu chuyển đổi.


Vì: Xem điều kiện vốn hóa lãi phải trả của trái phiếu thường.

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1. Đáp án đúng là: D. có thời hạn thanh toán trên 12 tháng kể từ ngày lập báo cáo tài chính.

Vì: Thời điểm để tính thời hạn vay là thời điểm lập BCTC.

2. Đáp án đúng là: D. chi phí tài chính hoặc vốn hóa.

Vì: Xem phần kế toán chi phí đi vay, lãi vay có thể được tính vào chi phí hoặc vốn hóa.

3. Đáp án đúng là: D. quy đổi theo tỉ giá giao dịch thực tế phát sinh.

Vì: Xem phần nguyên tắc kế toán ngoại tệ.

4. Đáp án đúng là: C. phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá trái phiếu (trong trường

hợp giá phát hành lớn hơn mệnh giá trái phiếu).

Vì: Xem định nghĩa phụ trội trái phiếu.

5. Đáp án đúng là: C. phát hành trái phiếu với giá nhỏ hơn mệnh giá.

Vì: Xem khái niệm trái phiếu chiết khấu.

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài tập 1





Yêu cầu:

4. Tính tổng lãi vay của hợp đồng trong trường hợp công ty PTL thanh toán đúng ngày đáo hạn.

5. Tính lãi vay công ty PTL phải trả vào ngày 31/12/2017.

6. Định khoản nghiệp vụ kinh tế trên.

Hướng dẫn


ACC301_Bai8_v2.0017112218

260

1. Giả định lãi đơn, trả định kì, và trả đúng hạn

2. Lãi vay phải trả ngày 31/12 được tính theo số ngày bắt đầu từ ngày kí hợp đồng vay.

3. Xem phần kế toán các khoản vay và nợ thuê tài chính.

Bài tập 2





Yêu cầu:

4. Định khoản ghi nhận lãi vay vào ngày 31/12/2017

5. Định khoản nghiệp vụ thanh toán lãi vay định kì hàng tháng.

6. Định khoản nghiệp vụ đáo hạn khoản vay với giả thiết công ty PTL thanh toán đúng hợp

đồng khi đáo hạn.

Hướng dẫn

Xem phần Kế toán các khoản vay và nợ thuê tài chính.

Bài tập 3

Ngày 21/21/2017, công ty PTL kí hợp đồng vay USD với ngân hàng VCB, theo đó, PTL vay

500.000USD để thanh toán khoản nợ người bán thiết bị. Tỉ giá giao dịch thực tế tại thời điểm

vay là 22.150VND/USD. Tỉ giá ghi sổ của khoản nợ gốc là 21.330VND/USD. Sau khi kí hợp

đồng, số tiền đã được VCB chuyển khoản cho chủ nợ của công ty PTL.

Yêu cầu:

3. Xác định tỉ giá hối đoái dùng để ghi sổ khoản vay ngoại tệ của công ty PTL.

4. Định khoản nghiệp vụ.

Hướng dẫn

1. Tỉ giá giao dịch thực tế phát sinh.

2. Xem kế toán các khoản vay và nợ thuê tài chính, xem thêm phần kế toán ngoại tệ.

Bài tập 4

Ngày 30/06/2017, công ty Honda VN kí hợp đồng đại lí với công ty VN Motor, để có thể làm

đại lí và hưởng các chính sách hoa hồng bán hàng mà Honda VN dành cho đại lí, công ty VN

Motor phải kí quỹ cho Honda VN khoản tiền là 500 triệu VND.

Yêu cầu:

Định khoản nghiệp vụ trên tại công ty Honda VN

Hướng dẫn

Xem phần Kế toán nhận kí quỹ, kí cược

Bài tập 5

Ngày 30/10/2017, công ty PTL Capital hoàn thành việc phát hành trái phiếu để vay vốn, số

trái phiếu đã phát hành là 50.000 trái phiếu, mệnh giá 100.000 VND/trái phiếu, lãi suất là

8%/năm, thời hạn 05 năm, không chuyển đổi. Chi phí phát hành trái phiếu là 200 triệu VND

chi bằng chuyển khoản.

Yêu cầu:


ACC301_Bai8_v2.0017112218

261

1. Tính số nợ gốc và lãi vay mà công ty PLT Capital phải trả sau từng năm và đến ngày đáo hạn.

2. Định hoản chi phí phát hành trái phiếu.

3. Định khoản nghiệp vụ phát hành trái phiếu tại ngày 30/10/2017.

4. Định khoản nghiệp vụ đáo hạn trái phiếu, giả sử lãi trái phiếu được thanh toán theo định

kì vào cuối mỗi năm.

Hướng dẫn:

Xem phần Kế toán phát hành trái phiếu thường.

bài 8 kẾ toÁn cÁc khoẢn Đi vay vÀ trÁi phiẾu phÁt hÀnh

Documents